1-1412111012-424%2001%20441%20ropta%20state%20111208
-
Upload
digitalepublicaties -
Category
Documents
-
view
212 -
download
0
description
Transcript of 1-1412111012-424%2001%20441%20ropta%20state%20111208
Kadastraal minuutplan 1811 - 1832
Atlas Eekhoff 1849 - 1859
Topografische Militaire Kaart 1830 - 1850
Topografische Militaire Kaart 1854
Type Lineair park
Adres Hoarnestreek 3, Wijnaldum
Architect huis -
Architect park L.P. Roodbaard
Jaar 1832
Opdrachtgever Familie IJssenbeek
Uitvoering -
Betaling -
Huidige eigenaar particulier (familie Lenger)
Reconstructie N0.0RDPEIL landschap.stedenbouw (1987)
Tekening gesigneerde presentatietekening, particulier archief
Literatuur - Aa, van der, A.J., Het aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden
- Mulder-Radetzky, R.L.P., L.P. Roodbaard (1782-1851). Een tuinarchitect
met schildersogen, 1999
- Mulder-Radetzky, R.L.P., L.P. Roodbaard. Tuinen van de Friese adel,
1992
- NoordPeil, Moestuin met bouwwerken. Ropta State Wijnaldum, 2005
- NoordPeil, Ropta State, beheerplan 1992-2002, 1992
- Schaap, P., Tromp, J.M.J., ‘Ropta State en Lucas Pieters Roodbaard’, in:
De Woonstede door de eeuwen heen (90), 1991
- Wielinga, R.J., Tuinhuizen in Friesland, 1983
Lijst van Afbeeldingen - Mulder-Radetzky, L.P. Roodbaard. Tuinen van de Friese adel, 1992,
p 40
- Mulder-Radetzky, L.P. Roodbaard (1782-1851). Een tuinarchitect met
schildersogen, 1999, p 57, p 58
- N0.0RDPEIL
ROPTASTATE
Historie
Roptastate is een bijzonder park binnen het oeuvre van Roodbaard. Het is namelijk het enige park
dat aan de zeedijk bij de Waddenkust is gelegen. Bovendien werkte Roodbaard hier op een plek
waar nog geen tuin lag. Het grootste deel van zijn oeuvre bestaat uit de herinrichting van bestaande
tuinen. Hier creëerde Roodbaard vanuit het niets zijn ontwerp.
Hij kreeg de opdracht voor het ontwerp in 1832 van de familie IJsenbeek. Jan Sikkens IJssenbeek
en Geertje Oosterbaan waren een jaar eerder in het huwelijk getreden. Waarschijnlijk lieten ze
hierna het herenhuis aanpassen en de tuin aanleggen. Korte tijd na de aanleg van de tuin, kreeg
Roodbaard de opdracht tot de aanleg van de moestuin. Deze werd direct achter de tuin gesitueerd.
Roodbaard was in deze periode volop werkzaam in heel Friesland. Hij had in de nabije omgeving
ook al een tuin gemaakt bij het huis Middelstein (1831), en jaren later volgde de opdracht voor het
Bolwerk in Harlingen (1843).
Presentatietekening
De tekening van het geheel kan getypeerd worden als een presentatietekening. De tekening is van
handtekening, schaal en functiebeschrijving voorzien. Boven de tekening staat beschreven dat het
gaat om: “een verbeelding van tegenwoordige aangelegde plaats, die in verband is gesteld met de
nieuwe aanleg daarachter.” De tekening is na de aanleg van de moestuin gemaakt en had geen
functie voor de uitvoering.
Het is een zeer gedetailleerd ontwerp, waarin alle lijnen scherp en krachtig zijn aangezet en solitaire
elementen zeer nauwkeurig zijn uitgewerkt. Het geheel is met heldere kleuren ingekleurd.
De tekening bestaat uit een grote, langgerekte en kronkelige waterpartij, een samenspel van paden
en perken, solitaire bomen, bomenrijen, boomgaarden en diverse bouwwerken.
Presentatietekening
Interpretatie presentatietekening
Roodbaard heeft een ontwerp gemaakt voor een langgerekt perceel van 75 bij 350 meter. Hoewel
in de beschrijving staat dat het geheel bestaat uit twee delen, kunnen we het ontwerp ook zien als
een driedeling. Het eerste deel is het gebied van het huis tot de eerste zitplaats (aan de rechterzijde),
het tweede deel bestaat uit het gebied tussen deze zitplaats en het prieel en het derde deel is de
moestuin.
In het eerste deel is er - met name in het gebied direct om het huis - sprake van een kleinschalige
landschappelijke stijl. Hier ligt een kleinschalig patroon met diverse perkvormen. In het tweede deel
domineren de langgerekte licht kronkelige lijnen. Er is sprake van een schaalsprong. De vloeiende
lijn domineert in de vorm van de paden en de waterpartij. Deze bepalen vervolgens de vorm en het
verloop van de perken. Het schaalniveau in het derde deel ligt tussen het eerste en tweede deel. De
dominerende langgerekte lijnen hebben hier plaats gemaakt voor de bol- en boonvormige perken.
Wanneer we teruggaan op de eerdere tweedeling zien we in het eerste deel overeenkomsten met
bijvoorbeeld de overtuin van Lyndenstein.
Ook hier is sprake van een dominerende waterpartij, die in het midden van de aanleg is geplaatst. De
waterpartij is gecombineerd met reliëf. De uitgegraven aarde is gebruikt om grote hoogteverschillen
mee te creeren. Deze glooiiende oeverwallen zijn overwegend tot open groene ruimtes behouden,
die op enkele plaatsen opgevuld zijn met solitaire bomen, kleine perken, en bomenrijen. Aan
weerskanten van de vijver ligt een padenstelsel, waarlangs of waartussen een samenspel van
perken is gecreëerd. De gehele aanleg wordt vervolgens begrensd door dichte bossages.
Binnen de parkaanleg (tot aan de moestuin) is een duidelijk verschil in karakter waarneembaar
tussen de linker- en rechterhelft. De rechterhelft wordt gekenmerkt door lange vloeiende lijnen. Dit
zijn de paden, waartussen eveneens langgerekte perken ontstaan. De linkerhelft heeft daarentegen
een kleinschaliger karakter. Hier vinden we een groter aantal perken van verschillende vormen. In
tegenstelling tot de rechterhelft wordt de structuur hier niet bepaald door het verloop van paden.
Wanneer we spreken van dominantie, kunnen we zeggen dat de linkerhelft domineert. Langs deze
flank gebeurt het meest; hier vinden we een groter aantal perken, een hiërarchie in paden en een
zitplekje en het prieel. Ook vanuit het huis ligt de nadruk op deze zijde.
Teksten presentatietekening
De tegenwoordige aangelegde plaats is in verband gebracht met de nieuwe aanleg daarachter. De
wallen voor de nieuwe aanleg dienen enige malen worden doorgetrokken (omgeploegd) met de
slechte grond van de 2 vijvers
Reconstructie tekening N0.0RDPEIL
Bouwwerken
Roptastate heeft een aantal bouwwerken. Opvallend is de plaatsing van de 19e eeuwse ijzeren
brug. Deze is op ongeveer eenderde deel van de vijver geplaatst. De brug ligt niet in de middenas
van het huis. Waarschijnlijk waren er wel zichtlijnen vanuit de linkerkant van het huis op de brug. De
brug laat duidelijk de hoogteverschillen tussen de randen van de waterpartijen zien. Hij loopt circa
80 centimeter af.
Ook door de plaatsing van de theekoepel wordt het reliëfgebruik van Roodbaard benadrukt. De
theekoepel ligt aan de achterzijde van het park, op de grens bij de moestuin. De theekoepel is hier
op een glooiende hoogte geplaatst, waardoor er vrijzicht is over de vijverpatrij. De koepel is een
bekend bouwwerk, we zien hem onder meer terug in de tuin van de Hearsmastate in Buitenpost.
Aan de linkerzijde is daarnaast nog een zitplaatsje gecreëerd. Deze wordt door een smal paadje
ontsloten.
Beplanting
Het langgerekte perceel is in zijn geheel omrand door een dichte bomenrij. Hierdoor kon binnen dit
-relatief- kleine perceel een eigen wereld gecreëerd worden. Bovendien schermden de bomen het
overige deel van het park af van de harde zeewind.
Bomenrijen zien we op een aantal plaatsen in het ontwerp terugkomen. Ze hebben hoofdzakelijk
als doel om de kronkelende lijnen te benadrukken. We zien ze dan ook terugkomen langs de
binnen bochten van perken.
De beplanting in Roptastate laat bovendien een optimale combinatie van esthetiek en gebruiksfunctie
zien. In het grote geheel van de aanleg worden een decoratieve en gebruikerstuin met elkaar
gecombineerd. Binnen de moestuin is sprake van een optimale combinatie, waarin de vormgeving
niet ondergeschikt is aan de functie. Het gaat hier hand in hand.