03 lidershipi dhe teorite
Transcript of 03 lidershipi dhe teorite
Copyright 2005 McGraw-Hill Australia Pty Ltd PPTs t/a Management: A Pacific Rim Focus 4e by Bartol, Tein, Matthews, Martin(Vjollca Visoka Hasani) 12–1
LIDERSHIPI (Teoritê e Lidershipit)
Copyright 2005 McGraw-Hill Australia Pty Ltd PPTs t/a Management: A Pacific Rim Focus 4e by Bartol, Tein, Matthews, Martin(Vjollca Visoka Hasani) 12–2
VËSHTRIM I LIGJËRATËS
• Si ndikojnë liderët mbi të tjerët• Kërkimi për tipare lidershipi• Identifikimi i sjelljeve të liderit• Zhvillimi i teorive situacionale• Promovimi i inovacionit: Lidershipi
transformues• A janë të domosdoshëm liderët?
Copyright 2005 McGraw-Hill Australia Pty Ltd PPTs t/a Management: A Pacific Rim Focus 4e by Bartol, Tein, Matthews, Martin(Vjollca Visoka Hasani) 12–3
LIDERSHIPI
Proces i ndikimit tek të tjerët për arritjen e qëllimeve ne organizatë.
Copyright 2005 McGraw-Hill Australia Pty Ltd PPTs t/a Management: A Pacific Rim Focus 4e by Bartol, Tein, Matthews, Martin (Vjollca Visoka Hasani) 12–4
SI NDIKOJNË LIDERËT MBI TË TJERËT
Burimet e pushtetit të lidershipit:• Pushteti legjitim
Pushteti që buron nga vendosja e pozicionit në hierarkinë menaxheriale
• Pushteti shpërblyesPushtet i bazuar në kapacitetin e dhënies së shpërblimeve të vlefshme tjerëve
• Pushteti i forcësPushtet i bazuar në kompetencën e ndëshkimit të të tjerëve
Copyright 2005 McGraw-Hill Australia Pty Ltd PPTs t/a Management: A Pacific Rim Focus 4e by Bartol, Tein, Matthews, Martin(Vjollca Visoka Hasani) 12–5
SI NDIKOJNË LIDERËT MBI TË TJERËT
Burimet e pushtetit të lidershipit (vazhdim):
• Pushteti i ekspertitPushteti bazuar në posedimin e ekspertizës së vlerësuar nga tjerët
• Pushteti i informacionitPushtet i bazuar në qasjen dhe kontrollin mbi distribuimin e informacionit
• Pushteti referentPushtet që rezulton nga të qënit i pëlqyer, i admiruar ose me të cilin identifikohen
Copyright 2005 McGraw-Hill Australia Pty Ltd PPTs t/a Management: A Pacific Rim Focus 4e by Bartol, Tein, Matthews, Martin(Vjollca Visoka Hasani) 12–6
SI NDIKOJNË LIDERËT MBI TË TJERËT
Pushteti i forcës
Pushteti shpërblyes
Pushteti legjitim/ autoriteti formal
Pushteti i ekspertit
Pushteti referent
Pushteti i informacionit
Copyright 2005 McGraw-Hill Australia Pty Ltd PPTs t/a Management: A Pacific Rim Focus 4e by Bartol, Tein, Matthews, Martin(Vjollca Visoka Hasani) 12–7
SI NDIKOJNË LIDERËT MBI TË TJERËT
Autorizimi mbështet lidershipin:
• Rrit mundësinë e menaxherit për të marrë mbështetje nga vartësit
• Rritje e motivimit & angazhimit të punëtorëve
• Zvogëlim i përpjekjes mbikëqyrëse• Rritje e kohës së shpenzuar në aktivitete
menaxheriale jo-mbikëqyrëse
Copyright 2005 McGraw-Hill Australia Pty Ltd PPTs t/a Management: A Pacific Rim Focus 4e by Bartol, Tein, Matthews, Martin(Vjollca Visoka Hasani) 12–8
SI NDIKOJNË LIDERËT MBI TË TJERËT
Reaksione të mundshme ndaj përdorimit të pushtetit:
= Rezistencë
= Bindje
= Përkushtim
Referentekspert
Legjitiminformacionshpërblim
Forcë
Copyright 2005 McGraw-Hill Australia Pty Ltd PPTs t/a Management: A Pacific Rim Focus 4e by Bartol, Tein, Matthews, Martin(Vjollca Visoka Hasani) 12–9
TIPARET E LIDERSHIPIT
Cilësi të brendshme dalluese ose karakteristika të individit, siç janë karakteristika fizike dhe të personalitetit, shkathtësi, aftësi dhe faktorë social
Copyright 2005 McGraw-Hill Australia Pty Ltd PPTs t/a Management: A Pacific Rim Focus 4e by Bartol, Tein, Matthews, Martin(Vjollca Visoka Hasani) 12–10
TIPARET E LIDERSHIPIT
• Kërkimet e hershme nuk identifikuan tipare të përbashkëta të lidershipit
• Kërkimet aktuale janë jopërfundimtare
• Shumë besojnë se lidershipi është për atë se çka bëjnë liderët e jo për tiparet e tij personale
Copyright 2005 McGraw-Hill Australia Pty Ltd PPTs t/a Management: A Pacific Rim Focus 4e by Bartol, Tein, Matthews, Martin(Vjollca Visoka Hasani) 12–11
SJELLJA E LIDERSHIPIT
Qasja teorike bazuar në idenë se sjellje specifike mund t’i bëjnë disa liderë më efektiv se të tjerët.
Copyright 2005 McGraw-Hill Australia Pty Ltd PPTs t/a Management: A Pacific Rim Focus 4e by Bartol, Tein, Matthews, Martin(Vjollca Visoka Hasani) 12–12
SJELLJA E LIDERSHIPIT
Studimet Iowa & Michigan:• Iowa
Shikoi në stilet e lidershipit (autokratik, demokratik, laissez faire)
Punëtorët preferuan stilin demokratik por ky nuk ishte më i miri për performancën
• MichiganLiderë të qendruar kah të punësuarit superiorë ndaj liderëve të qendruar kah puna
Copyright 2005 McGraw-Hill Australia Pty Ltd PPTs t/a Management: A Pacific Rim Focus 4e by Bartol, Tein, Matthews, Martin(Vjollca Visoka Hasani) 12–13
SJELLJA E LIDERSHIPIT
• Studimet e shtetit Ohio:Sugjeruan se ideali ishte për liderët të kombinojnë qendrimin e punës me aftësi për të ndërtuar besim të ndërsjellë me vartësit
Copyright 2005 McGraw-Hill Australia Pty Ltd PPTs t/a Management: A Pacific Rim Focus 4e by Bartol, Tein, Matthews, Martin(Vjollca Visoka Hasani) 12–14
SJELLJA E LIDERSHIPIT
Studimet e shtetit Ohio:Janë të identifikuara dy sjellje kyçe:
• Inicimi i strukturësShkalla deri në të cilën lideri e përkufizon rolin e vet dhe atë të vartësve në arritjen e qëllimeve të njësisë
• KonsiderataShkalla deri në të cilën lideri ndërton besim të ndërsjellë me vartësit, respekton idetë e tyre dhe brengoset për ndjenjat e tyre
Copyright 2005 McGraw-Hill Australia Pty Ltd PPTs t/a Management: A Pacific Rim Focus 4e by Bartol, Tein, Matthews, Martin(Vjollca Visoka Hasani) 12–15
RRJETI KOORDINATIV I LIDERSHIPIT
(1, 9) Menaxhim klubi
(9, 9) Menaxhimi i skuadrës
(5, 5) Mesi i menaxhimit të Rrugës
(1, 1) Menaxhim i varfëruar
(9, 1) Autoritet– bindje
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Brengosje për prodhimin
Bre
ng
osj
e p
ër n
jerë
zit
Copyright 2005 McGraw-Hill Australia Pty Ltd PPTs t/a Management: A Pacific Rim Focus 4e by Bartol, Tein, Matthews, Martin(Vjollca Visoka Hasani) 12–16
SJELLJA E LIDERSHIPIT
Diferencat gjinore & kulturore:• Gjinia
Ekzistojnë ca diferenca thelbësore ndërmjet liderëve meshkuj dhe femra.
• KulturaJaponeze: fokus grupor, afatgjatë, human
Evropiane: fokus individual, më human se ShBA
ShBA: fokus individual
Copyright 2005 McGraw-Hill Australia Pty Ltd PPTs t/a Management: A Pacific Rim Focus 4e by Bartol, Tein, Matthews, Martin(Vjollca Visoka Hasani) 12–17
KRIJIMI I TEORISË SITUACIONALE
Teoria situacionale:
Teori të lidershipit që marrin në konsiderim faktorë të rëndësishëm situacional
Copyright 2005 McGraw-Hill Australia Pty Ltd PPTs t/a Management: A Pacific Rim Focus 4e by Bartol, Tein, Matthews, Martin(Vjollca Visoka Hasani) 12–18
KRIJIMI I TEORISË SË SITUATES
Modeli i lidershipit situacional
Teori e bazuar në premisën se liderët duhet të ndryshojnë sjelljet e tyre varësisht nga një faktor situacional më i madh—gatishmëria e ithtarëve.
Copyright 2005 McGraw-Hill Australia Pty Ltd PPTs t/a Management: A Pacific Rim Focus 4e by Bartol, Tein, Matthews, Martin(Vjollca Visoka Hasani) 12–19
KRIJIMI I TEORISË SITUACIONALEModeli situacional i lidershipitLartëLartë
MA
RRË
DHËNIA
UlëtUlëtLartëLartëDetyraDetyra
Highrelationship
andlow task
High taskandhigh
relationship
Marrëdhënie e ulët dhe
detyrë e ulët
Detyrë e lartë dhe
marrëdhënie e ulëtShitjaShitja
DukjaDukjaDelegimiDelegimi
ParticipimiParticipimi
Copyright 2005 McGraw-Hill Australia Pty Ltd PPTs t/a Management: A Pacific Rim Focus 4e by Bartol, Tein, Matthews, Martin(Vjollca Visoka Hasani) 12–20
KRIJIMI I TEORISË SË LIDERSHIPIT
Teoria rrugë-qëllim(path-goal)
Teori që përpiqet të shpjegojë se si sjellja e liderit mund të ndikojë pozitivisht motivimin dhe kënaqësinë në punë të vartësve
Copyright 2005 McGraw-Hill Australia Pty Ltd PPTs t/a Management: A Pacific Rim Focus 4e by Bartol, Tein, Matthews, Martin(Vjollca Visoka Hasani) 12–21
KRIJIMI I TEORISË SË LIDERSHIPIT
Teoria rrugë–qëllim• Sjelljet e liderit
Sjellja udhëzuese e liderit
Sjellja përkrahëse e liderit
Sjellja participative e liderit
Sjellja e liderit e orientuar kah arritja
• Faktorët situacionalKarakteristikat nënrenditëse
Karakteristikat e kontekstit
• Zgjedhja e sjelljes së liderit t’iu përshtatet të lartëtheksuara
Copyright 2005 McGraw-Hill Australia Pty Ltd PPTs t/a Management: A Pacific Rim Focus 4e by Bartol, Tein, Matthews, Martin(Vjollca Visoka Hasani) 12–22
KRIJIMI I TEORISË SË LIDERSHIPIT
Teoria rrugë–qëllim:
Sjellja e liderit• Direktive• Përkrahëse• Participative• Arritje
Sjellja e liderit• Direktive• Përkrahëse• Participative• Arritje
Faktorët e rastisjes së mjedisitStruktura e mjedisit, autoriteti formal, grupet e punës
Faktorët e rastisjes së mjedisitStruktura e mjedisit, autoriteti formal, grupet e punës
Faktorët e rastisjes nënrenditës•Personaliteti, eksperienca, mundësitë, nevojat
Faktorët e rastisjes nënrenditës•Personaliteti, eksperienca, mundësitë, nevojat
Rezultatet:• Performancë• Satisfaksion
Rezultatet:• Performancë• Satisfaksion
Copyright 2005 McGraw-Hill Australia Pty Ltd PPTs t/a Management: A Pacific Rim Focus 4e by Bartol, Tein, Matthews, Martin(Vjollca Visoka Hasani) 12–23
PROMOVIMI I INOVACIONIT: LIDERSHIPI TRANSFORMUES
Liderët transformues
Motivimi i individëve të performojnë mbi pritjet normale duke i inspiruar vartësit të fokusohen në misione më të gjera që i kapërcejnë interesat e tyre personale
Copyright 2005 McGraw-Hill Australia Pty Ltd PPTs t/a Management: A Pacific Rim Focus 4e by Bartol, Tein, Matthews, Martin(Vjollca Visoka Hasani) 12–24
LIDERSHIPI TRANSFORMUES
Karizma
Faktor lidershipi që përbëhet nga zotësia e liderit për të frymëzuar krenari, besim dhe respekt; për të njohur se çka në të vërtetë është e rëndësishme; dhe të artikulojë me efekt ndjenjë misioni, apo vizioni, t’i inspirojnë ithtarët.
Copyright 2005 McGraw-Hill Australia Pty Ltd PPTs t/a Management: A Pacific Rim Focus 4e by Bartol, Tein, Matthews, Martin(Vjollca Visoka Hasani) 12–25
LIDERSHIPI TRANSFORMUES
Motivimi i tjerëveMotivimi i tjerëve
Vizion mbi interesin vetjakVizion mbi interesin vetjak
Kërkimi i qëllimeve të bendshme më të lartaKërkimi i qëllimeve të bendshme më të larta
Kërkimi i performancës mbi pritjetKërkimi i performancës mbi pritjet
Të pasurit e karizmësTë pasurit e karizmës
Karakteristikat kyçe të liderëve
transformues
Karakteristikat kyçe të liderëve
transformues
Copyright 2005 McGraw-Hill Australia Pty Ltd PPTs t/a Management: A Pacific Rim Focus 4e by Bartol, Tein, Matthews, Martin(Vjollca Visoka Hasani) 12–26
A JANË TË DOMOSDOSHËM LIDERËT?
Disa argumentojnë se rëndësia e lidershipit është e mbiçmuar dhe në shumë kontekste nuk bën shumë dallim.
(Yukl 1989)
Copyright 2005 McGraw-Hill Australia Pty Ltd PPTs t/a Management: A Pacific Rim Focus 4e by Bartol, Tein, Matthews, Martin(Vjollca Visoka Hasani) 12–27
A JANË TË DOMOSDOSHËM LIDERËT?Neutralizuesit:
Faktorët situacional që ndalojnë sjelljen e liderit nga ndikimi i performancës / kënaqësisë së vartësve
KËTO PËRFSHIJNË:• Nevoja e lartë e vartësve për pavarësi• Valenca e ulët e vartësve për shpërblimet në
dispozicion• Distanca fizike e liderit nga vartësit
Copyright 2005 McGraw-Hill Australia Pty Ltd PPTs t/a Management: A Pacific Rim Focus 4e by Bartol, Tein, Matthews, Martin(Vjollca Visoka Hasani) 12–28
A JANË TË DOMOSDOSHËM LIDERËT?Zëvendësimet:
Faktorët situacional që e bëjnë ndikimin e lidershipit të pamundur apo të panevojshëm
KËTO PËRFSHIJNË:Punë kenaqëseVartës të aftë dhe me përvojëOrientim profesional i vartësvePunë rutine, metoda/feedback të specifikuara qartë
Copyright 2005 McGraw-Hill Australia Pty Ltd PPTs t/a Management: A Pacific Rim Focus 4e by Bartol, Tein, Matthews, Martin(Vjollca Visoka Hasani) 12–29
LIDERSHIPI & CIKLI ORGANIZACIONAL
SipërmarrësSipërmarrës
KolektivizëmKolektivizëm
Formalizimi & kontrolli
Formalizimi & kontrolli
Elaborimi i burimit
Elaborimi i burimit
TransformuesTransformues
TransaksionalTransaksional
TransaksionalTransaksional
TransformuesTransformues
Copyright 2005 McGraw-Hill Australia Pty Ltd PPTs t/a Management: A Pacific Rim Focus 4e by Bartol, Tein, Matthews, Martin(Vjollca Visoka Hasani) 12–30
REZYME E LIGJËRATËS
• Krijimi i teorisë situacionaleModeli i rastisjes i Fiedler-it, Modeli normativ, Modeli i lidershipit situacional, Teoria rrugë–qëllim
• Lidershipi transformuesKarizma, konsiderimi individual & stimulimi intelektual
• A janë të domosdoshëm liderët?Neutralizuesit, zëvendësuesit