E DREJTA E DREJTA

TRASHIGIMORETRASHIGIMORE

( 2007/036 )

Prizren/Kosov

E DREJTA E DREJTA

FAMILJARE E FAMILJARE E

MARTESOREMARTESORE

1

E DREJTA TRASHEGIMORE

P-1. Objekti i trashgimis

Masa trashegimore perbehet nga teresia e te gjitha te drejtave dhe detyrimeve , tere actives dhe passives se te vdekurit te pershtatshme per tu trasheguar dhe te kalojne

ne trashegimtar.

P-2. Aftsia pr trashgimi

Kusht qe nje person fizik te jete trashegimtar i nje personi tjeter fizik eshte qe ai te kete mbijetuar trshegimlenesin. E drejta materiale aftesine per trasheguar ia njeh edhe

femiut te zene , me kusht qe ai te lind i gjalle. Kur trashegimtar paraqitet personi juridik, atehere aftesia e tij per te trasheguar

vleresohet varesisht se a eshte ai person i regjistruar ne analogji me rpezumicionin.

P-3. Baza e thirrjes ne trashgimi LMT njeh dy baza te thirrjes ne trashegimi: ligjin dhe testamentin.

Testamenti eshte baze me e fuqishme sepse shprehje e vullnetit te trashegilenesit . Kjo do te thote se trashegimia ne baze te ligjit ekziston vetem kur nuk ka testament,

kur testamenti eshte nul, kur me testament nuk eshte caktuar sukcesori universal trashegimlenesi , por vetem ai singular-legatari, kur personi i caktuar si trashegimtar

ne baze te testamentit vdes para trashegimlenesit, kur trashegimtari heq dore nga trashegimia, kur trashegimtari ne baze te testamentit nuk eshte i njejte.

P-4. Pasuria trashgimore pa trashgimi Trashegimia pas te vdekurit i cili nuk ka lene trashegimtar ligjor i takon komunes ne te

cilen gjendet.

P-5. Bashksia jashtmartesore si baze e pavarur e trashegimise ligjore ne Kosove -Personat te cilet jetojne ne bashkesi jashtemartesore trashegohen ne

mes vete ne keto kushte: 1-nese bashkesia jashtemartesore ka zgjatur se paku 15 vite, ndersa ne rastin kur ka

femije se paku 5 vite; 2- qe ne momentine vdekjes se trashegimlenesit asnjeri te mos jete ne martese me

person tjeter. Meqe ky trashegim eshte perjashtim, ligji eshte percaktuar edhe per mosnjohjen e

cilesise se trashegimtarit te domosdoshem bashkershorteve ne bashkesi jashtemartesore.

P-6. Trashegimi ne baze te ligjit Trashegimi ne baze te ligjit eshte baze e thirrjes ne trashegimi ngase kurdohere qe nuk

ka testament kjo baze vie ne shprehje. Rradhet e trashegimit Radhen e pare te trashegimise e perbejne te paslindurit dhe

bashkeshorti i vdekurit. Keta trashegimlenesin e trashegojne ne pjese te barabarta. Radhen e dyte te trashegimit e perbejne prinderit dhe bashkeshorti i te vdekurit. Keta

trashegojne pjese te barabarta. Mirepo kur prinderit trashegojne vetem nga shkaku se bashkeshorti ka vdekur para dekujusit , atehere prinderit e trashegojne tere masen

trashigimore. Radhen e trete e perbejne gjysherit dhe gjyshet e te vdekurit. Kjo ndodh pra kur pas

trashegimlenesit nuk mbetet as i paslinduri as bashkeshort as prind, atehere

2

trashegojne gjysherit dhe gjyshet nga baba dhe nana dhe ate ne pjese te barabarta.

E drejta e perfaqesimit Kjo eshte e derjte e konstituuar ne dobi te femijeve te atij trashegimtari i cili ka vdekur para prindit te vet si trashegimlenes. Ne raste te tilla,

pjesa qe do ti takonte femijes se vdekur e trashegojne femijet e tij nga baza e perfaqesimit.

Zvogelimi dhe rritja e pjeses se trasheguar E drejta per rritje dhe zvogelim te pjeses se trasheguar eshte perjashtim, andaj edhe aplikohet me kujdes te shtuar.

Keshtu , zvogelim i pjeses trashegimore parashihet per bashkeshortin i cili nuk eshte primd i femijes pasjetues , ndersa rritja e trashegimit parashihet si per bashkeshortin i

cili nuk nuk ka mjete te mjaftueshme e as mundesi te mbahet, ashtu edhe per prinderit dhe femijet ne kushte te njejta.

Trashegimtaret e domosdoshem dhe pjesa e domosdoshme dhe disponsibile e pasurise se trasheguar Trashegimtare te domosdoshem jane pasardhesit e trashegimlenesit,

te adoptuarit dhe pasardhesit e tyre, bashkeshorti, prinderit, adoptuesi, vellezerit e motrat, gjysherit dhe gjyshet dhe te paret e tjere. Adoptuesi nga adoptimi i pjesshem ,

vellezerit dhe motrat e trashigimlenesit, gjysherit dhe gjyshet dhe te paret tjere,

cilesine e trashegimtarit te domosdoshem mund ta kene vetem nese nuk kane mjete per ekzistence.

Mirepo trashegimtar i domosdoshem mund te jete vetem ai i cili eshte thirrur ne trashegimi sipas radhes ligjore. Trashegimtareve te domosdoshem u takon pjesa e

trashegimise me te cilen trashigimlenesi nuk ka mundur te disponoj.

P-7. Trashegimi ne baze te testamentit Testamenti i cili eshte perpiluar ne baze te ligjit dhe i cili nuk ka te meta, eshte baze

per trashegimi ne baze te testamentit. Nje testament konsiderohet i vlefshem nese nuk permban te meta sa i perket aftesise se veprimit, shprehjes se vullnetit dhe te formes.

Llojet dhe format e testamentit Ekzistojne keto forma te testamentit: 1)testamenti i shkruar nga vet trashigimlenesi;

2) testamenti me shkrim para deshmitareve; 3) testamenti gjyqesor;

4) testamenti i perpiluar para perfaqesuesve diplomatic ose konsullar ne boten e

jashtme; 5) tetstamenti i perpiluar ne anije;

6) testamenti i perpiluar ne kohen e mobilizimit ose te luftes; 7) testamenti me goje.

Deshmitaret testamental Me rastin e perpilimit te testamentit, kerkesa per deshmitare mund te paraqitet ne keto raste:

a) kur behet testamenti me shkrim para deshimtareve; b) kur behet testamenti gjyqesor;

c) kur behet testamneti me goje.

Deshmitaret mund te jene persona madhor te cileve nuk u eshte hequr zotesia e per veprim, te cilet dine te shkruajne dhe lexojne, kurse te testamenti gjyqesor duhet ta

dine edhe gjuhen ne te cilen eshte perpiluar testamenti. Kur eshte fjala per deshmitaret te testamenti me goje, kerkesa qe te dine shkrim dhe lexim nuk eshte e

domosdoshme.

Permbajtja e testamentit Ajo qe konsiderohet e rendesishme tek permbajtja e testamentit eshte caktimi i nje apo me shume vetave per trashegimtare testamental.

Pastaj eshte e rendesishme te ceket se a trashegohet e tere pasuria apo vetem nje pjese e saj.

3

Legu Kur tetstamentlenesi me testament e cakton qe nje ose me shume sende ti

jepen nje personi te caktuar apo kur urdheron ti paguhet nje borxh, atehere behet fjale per legun. Personi ne dobi te te cilit eshte dhene nje urdher , nuk ka cilesine e

trashegimtarit. Ekzekutuesit e testamentit - Trashegimlenesi mund te caktoj me testament nje ose

me shume persona si ekzekutues te testamentit. Detyra e ekzekutuesit te testamentit eshte realizimi i asaj qe eshte percaktuar me testament, sidomos per ruajtjen e mases

trashegimore dhe per permbushjen e saj. Revokimi i testamentit Nje testament pavaresisht nga forma e tij, mund te

revokohet ne cdo menyre dhe cdo kohe dhe ate qofte ne teresi apo pjeserisht. Si revokim i testamentit konsiderohet edhe asgjesimi i i shkreses se perpiluar si

tetsmanet. Poashtu si revokim i testamentit konsiderohet edhe perpilimi i testamentit te mevonshem me permbajtje te kundert ose te ndryshme.

P-8. Kontratat trashegimore-juridike

Kontratat per trashegimine dhe trashegimine e ardhme ose legun Mundesia qe te

kontraktohet dicka ne llogari te kontraktuesit e ne barre te rashegimise se pahapur, te ardhme, nuk mund te perjashtohet, por kontraktimet e tilla jane nule dhe nuk

prodhojne efekt juridik. Ky rregull vlen edhe kur kemi te bejme me legun.

Cedimi dhe ndarja e trashegimise gjate jetes Cedimi dhe ndarja e pasurise per se gjalli eshte veprim te cilin e nderrmer prarardhesi ne pajtim me te gjithe

trashegimtaret e vet. Kjo menyre e rregullimit te raporteve pronesore kosniderohet e lejueshme dhe e vlefshme nese kryhet ne pajtim me ligjin. Per te qene cedimi dhe

ndarja e vlefshme duhen plotesuar dy kushte: 1) pelqimi i te gjithe trashegimtareve dhe

2) marreveshja me shkrim e vertetuar ne gjyq.

Kontrata per mbajtje te perjetshme Kontrata e tille eshte: 1) pune juridike detyrimore;

2)pune juridike e dyanshme;

3) pune juridike formale; 4) pune juridike e karakterit personal dhe aleator.

Me kete kontrate permbahet detyrimi qe njera pale ta mbaje palen tjeter e qe per kete personi i mbajtur merr detyrimin qe tere pasurine e vet apo nje pjese te saj.

P-9. Kalimi i pasurise trashegimore te trashegimtaret

Hapja e trashegimise Nje trashegimi konsiderohet e hapur nga momenti i vdekjes se nej personi i cili pas vetes ka lene pasuri e cila mund te trashegohet. Ne rastet kur

kemi te bejme me personin e shpallur te vdekur, si dite e hapjes se trashegimise merret dita kur aktvendimi me te cilin personi eshte shpallur i vdekur, mer formen e

prere, perpos nese me ate aktvendim nuk eshte caktuar ndonje dite tjeter. Fitimi i pasurise se trasheguar dhe heqja dore nga trashegimia Sipas ligjit,

trashegimia e nje te vdekuri kalon tek trashegimlenesit e tij qe nga momenti i vdekjes. Pra deklarata trashegimore nuk eshte kusht.

Pranimi i trashegimise eshte veprim personal, prandaj eshte e drejte e trashegimtarit

qe vete te deklarohet se a pranon apo jo nje trashegimi. Deklarata mbi heqjen dore nga trashegimia mund te jete e pjesshme apo e kushtezuar.

Pergjigja e trashigimtareve per borxhet e trashegimlenesit Parimi se dikush trashegon, do te thote se ai e trashegon edhe aktiven edhe pasiven, pra trashegimtari

4

pergjigjet edhe per borxhet e trashegimlenesit. Kur ka me shume trashegimtare,

atehere te gjithe ata ne menyre solidare pergjigjen per borxhet e trashegilmenesit. Ndarja e tra