00 ???????? ?????? R12-2brrd.ricethailand.go.th/images/pdf/seminar-rice/2561/22.pdfDepartment of...

การประชมวชาการขาวและธญพชเมองหนาว ครงท 35 พ.ศ. 2561 257257PB

ภาคแผนภาพ

การประชมวชาการขาวและธญพชเมองหนาว ครงท 35 พ.ศ. 2561 259258258


1) ศนยวจยขาวชมแพ อ.ชมแพ จ.ขอนแกน 40130 โทรศพท 0-4331-1155

Chum Phae Rice Research Center, Chum Phae, Khon Kaen 40130 Tel. 0-4331-11552) ภาควชาเภสชวทยา คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน อ.เมอง จ.ขอนแกน 40002 โทรศพท 0-4334-8397

Department of Pharmacology, Faculty of Medicine, Khon Kaen University, Muang, Khon Kaen 40002 Tel. 0-4334-8397

ผลของสารสกดจากราขาวพนธ กข69 (ทบทมชมแพ) ตอนาตาลในเลอดและคลอเลสเตอรอลในสตวทดลอง

Effects of RD69 (Tubtim Chum Phae) Rice Bran Extract on Blood Sugar and Total Cholesterol in Mice

ธญวราภรณ ปรงฆอง1) พชรวลย ปนเหนงเพชร2) บญเกด คงยงยศ2) ปณต ตงสจรต2) รณชย ชางศร1)

Tunvaraporn Proongkhong1) Patchareewan Pannangpetch2) Bunkerd Kongyingyoes2) Panot Tangsacharit2) Ronnachai Changsri1)

Abstract RD69 (Tubtim Chum Phae) is a non-glutinous rice variety with a red pericarp which contains higher levels of antioxidants and flavonoids to counter act free radicals and is likely to be benefits in protecting the neurons from oxidative stress. This research aimed to study the effect of Tubtim Chum Phae extract (TC extract) on blood sugar and lipid levels as well as the insulin resistance. This study was performed at the Department of Pharmacology, Faculty of Medicine, Khon Kaen University in 2017. This study aimed to investigate the effects of rice bran hydrolysates (RBH, 250 mg/kg body weight per day) and ethanol-water rice bran extract (EWE, 250 and 500 mg/kg body weight per day) compared with distilled water and pioglitazone intake (10 mg/kg body weight per day) on type-2 diabetes with hyperlipidemia in mice over a 4-week period. Body weight, oral glucose tolerance test (OGTT) and blood fat level (LDL-cholesterol, HDL-cholesterol and triglyceride) were thoroughly evaluated. Results showed that RBH and EWE-fed mice weighed less than their respective controls (distilled water and pioglitazone intake). As expected, both RBH and EWE derived from TC extract can reduce blood sugar level and effectively boost insulin response in mice with type-2 diabetes. Furthermore, it has been clearly shown that EWE (250 and 500 mg/kg body weight per day) reduced the level of triglyceride in mice with type-2 diabetes and hypertriglyceridemia. Further studies are required to understand the underlying mechanism and clarify the precise roles TC extract on type-2 diabetes with hyperlipidemia.Keywords: RD69 (Tubtim Chum Phae), diabetic, hyperlipidimic, insulin resistance syndrome

บทคดยอ กข69 (ทบทมชมแพ) เปนขาวเจาทมเยอหมเมลดสแดง มสารตานอนมลอสระในกลมโพลฟนอล และ ฟลาโวนอยด มฤทธตานอนมลอสระสง สามารถปองกนโรคไมตดตอทสาคญ งานวจยนเปนการทดสอบสารสกดจากราขาว กข69 (ทบทมชมแพ) ตอระดบนาตาล และไขมน ซงสอถงภาวะนาตาล และไขมนในเลอดสง ตลอดจน


ผลตอภาวะดอตออนซลน ดาเนนการทภาควชาเภสชวทยา คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน และศนยสตวทดลองภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มหาวทยาลยขอนแกน ในป พ.ศ. 2560 โดยการปอนสารสกดจากราขาวใหแกสตวทดลองทถกเหนยวนาใหอยในภาวะเบาหวานชนดท 2 และไขมนสง สารสกดทใชไดแกสารสกดราขาวไฮโดรไลเสท (Rice bran hydrolysates: RBH) ขนาด 250 มลลกรมตอกโลกรมนาหนกตวตอวน และสารสกดจากกากราขาวทสกดดวยเอทานอล (Ethanol-water rice bran extract: EWE) ขนาด 250 และ 500 มลลกรมตอกโลกรมนาหนกตวตอวน เปรยบเทยบกบการปอนนากลน และการปอน pioglitazone ขนาด 10 มลลกรมตอกโลกรมนาหนกตวตอวน ตดตอกนเปนเวลานาน 4 สปดาห แลวตรวจสอบ 1) การเพมขนของนาหนกตวของสตวทดลอง 2) ประเมนฤทธในการควบคมระดบนาตาลในเลอดเมอมระดบนาตาลในเลอดสงเฉยบพลน (oral glucose tolerance test: OGTT) เพอประเมนภาวะดอตออนซลนโดยการตรวจวดระดบนาตาลในเลอดหลงปอนนาตาลกลโคส 3) ระดบนาตาลในเลอด และตรวจระดบไขมน (LDL-cholesterol, HDL-cholesterol และ triglyceride) ผลการวจยพบวา 1) การปอน RBH ขนาด 250 มลลกรมตอกโลกรมนาหนกตวตอวน และ EWE ทงขนาด 250 และ 500 มลลกรมตอกโลกรมนาหนกตวตอวน ทาใหนาหนกสตวทดลองเพมขนนอยกวาการปอนนากลน โดยเรมเหนผลตงแตสปดาหทสอง และชดเจนในสปดาหท 3 และ 4 2) RBH และ EWE จากราขาว กข69 (ทบทมชมแพ) ทกขนาด สามารถลดระดบนาตาลในเลอดของสตวทดลองทมภาวะเบาหวาน หรอมความผดปกตของการควบคมระดบนาตาลในเลอดได 3) การปอน RBH ขนาด 250 มลลกรมตอกโลกรมนาหนกตวตอวน และ EWE ทงขนาด 250 และ 500 มลลกรมตอกโลกรมนาหนกตวตอวน ตดตอกน 4 สปดาห ชวยใหการควบคมระดบนาตาลทสญเสยไปกลบมาดขน หรอมฤทธชวยใหการตอบสนองตออนซลนดขน หรอลดภาวะดอตออนซลนในโรคเบาหวานชนดท 2 4) EWE ทงขนาด 250 และ 500 มลลกรมตอกโลกรมนาหนกตวตอวน มฤทธในการลดระดบไขมนชนด triglyceride ในเลอดของสตวทดลองทมภาวะเบาหวานชนดท 2 และม hypertriglyceridemia รวมดวย แมวา RBH ไมมฤทธเปลยนแปลงระดบไขมนกตาม งานวจยนจาเปนตองมการศกษาในแงของกลไกการออกฤทธในเชงลกตอไปคาสาคญ: กข69 (ทบทมชมแพ) ภาวะเบาหวาน ภาวะไขมนในเลอดสง ภาวะดอตออนซลน


1) ศนยวจยขาวชมแพ อ.ชมแพ จ.ขอนแกน 40130 โทรศพท 0-4331-1155

Chum Phae Rice Research Center, Chum Phae, Khon Kaen 40130 Tel. 0-4331-11552) ภาควชาเภสชวทยา คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน อ.เมอง จ.ขอนแกน 40002 โทรศพท 0-4334-8397

Department of Pharmacology, Faculty of Medicine, Khon Kaen University, Muang, Khon Kaen 40002 Tel.0-4334-8397

ผลของสารสกดจากพนธขาว กข69 (ทบทมชมแพ) ตอโรคซมเศรา วตกกงวล และความจาเสอมในสตวทดลอง

Effects of RD69 (Tubtim Chum Phae) Extract on Depression, Anxiety, and Learning and Memory in Mice

ธญวราภรณ ปรงฆอง1) จนตนา สตยาศย2) รณชย ชางศร1) Tunvaraporn Proongkhong1) Jintana Sattayasai2) Ronnachai Changsri1)

Abstract RD69 (Tubtim Chum Phae) is a non-glutinous rice variety with a red pericarp which contains higher levels of antioxidants and flavonoids to counter act free radicals and is likely to be benefits in protecting the neurons from oxidative stress. This research aimed to investigate the effect of dried Tubtim Chum Phae extract (2.2968% TC extract) on depression, anxiety and dementia. This study was performed at the Department of Pharmacology, Faculty of Medicine, Khon Kaen University in 2017. In an experiment, mice were fed by a control diet (10 mg/kg body weight of desipramine and 5 ml/kg body weight of distilled water) or TC extract with varying amount of 90, 180, 270 and 360 mg/kg body weight at 1, 7, 14 and 21 days. The forced swim test (FST) was performed after the treatment in comparing with the control group. Results showed that TC extract fed mice had significantly lower of the time spent in open arms compared with the control group. Elevated plus maze test in relieving anxiety in mice was performed after TC extract treatments to compare with the control group (1 mg/kg body weight of diazepam and 5 ml/kg body weight of distilled water). The timing of TC extract fed mice (7, 14 and 1 days) in the open arms was significantly higher than that of the control group and was more effective than diazepam in testing for learning and memory Additionally, scopolamine (Sco) was injected into the mice after 26 days TC extract feeding which resulted in a loss of memory. Morris water maze was employed to test learning and memory. Results showed that the TC extract fed mice at doses of 90 and 180 mg/kg body weight could regain the memory loss and had a significant increase the memory which clearly revealed the effects of TC on preventing spatial memory impairment caused by Sco. Keywords: RD69 (Tubtim Chum Phae), depression, anxiety, learning and memory


บทคดยอ กข69 (ทบทมชมแพ) เปนขาวเจาทมเยอหมเมลดสแดง ทมสารตานอนมลอสระในกลมฟนอลก และ ฟลาโวนอยดสง มฤทธตานอนมลอสระสง มแนวโนมทนาจะมประโยชนในการปกปองเซลลประสาทจากภาวะเคนทางออกซเดชนได งานวจยครงนเปนการศกษาผลของสารสกดจากขาวทบทมชมแพ (Tubtim Chum Phae Extract: TC Extract) แบบแหงทมรอยละของสารสกด 2.2968 เมอเทยบจากนาหนกเมลดขาวตงตน ตอโรคซมเศรา วตกกงวล และความจาเสอม ดาเนนการใน พ.ศ. 2560 ทภาควชาเภสชวทยา คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน และศนยสตวทดลองภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โดยใชสาร TC Extract สาหรบทดสอบแตละกลมโรคในสตวทดลอง แบงเปน 4 ขนาด ไดแก 90 180 270 และ 360 มลลกรมตอกโลกรมนาหนกตว การทดสอบตอภาวะซมเศราโดยวธ Forced swim test หลงจากการปอน TC Extract เปรยบเทยบกบกลมควบคมคอการปอนยารกษาภาวะซมเศรา desipramine ขนาด 10 มลลกรมตอกโลกรมนาหนกตว และการปอนนากลนขนาด 5 มลลลตรตอกโลกรมนาหนกตว ตดตอกนเปนเวลา 1 7 14 และ 21 วน พบวา TC Extract ทง 4 ขนาด สามารถลดเวลาทสตวทดลองไมเคลอนไหวไดอยางมนยสาคญทางสถตในทกชวงเวลาทปอน โดย TC Extract ขนาด 180 และ 270 มลลกรมตอกโลกรมนาหนกตวใหผลดกวายา desipramine การทดสอบตอความวตกกงวลโดยวธ Elevated plus maze test ในสตวทดลองหลงปอน TC Extract 4 ขนาด เปรยบเทยบกบกลมควบคมคอการปอนยา diazepam ขนาด 1 มลลกรมตอกโลกรมนาหนกตว และการปอนนากลนขนาด 5 มลลลตรตอกโลกรมนาหนกตว ตดตอกนเปนเวลา 1 7 14 และ 21 วน พบวา TC Extract ขนาด 90 และ 180 มลลกรมตอกโลกรมนาหนกตว สามารถเพมเวลาทสตวทดลองอยในแขนเปดมากกวากลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถต ในวนท 7 14 และ 21 วน และยงมผลดกวายา diazepam ในการทดสอบตอการเรยนรและความจา สตวทดลองทถกปอน TC Extract 4 ขนาด และนากลนขนาด 5 มลลลตรตอกโลกรมนาหนกตว ตดตอกนเปนเวลา 26 วน โดยแบงออกเปน 2 กลม กลมแรกฉดยา scopolamine (Sco) ทมผลทาใหสญเสยความจา 1 มลลกรมตอกโลกรมนาหนกตว กลมทสองฉดนากลนขนาด 5 มลลลตรตอกโลกรมนาหนกตว พบวา TC Extract ขนาด 90 และ 180 มลลกรมตอกโลกรมนาหนกตว สามารถแกไขผลของยา Sco ททาลายความจาได ทงยงสามารถเพมความจาไดอยางมนยสาคญทางสถต เมอเทยบกบกลมทไดรบยา Sco เพยงอยางเดยว และการทดสอบความจา โดยวธ Morris water maze test พบวา TC Extract ขนาด 90 หรอ 180 มลลกรมตอกโลกรมนาหนกตว สามารถตานฤทธของยา Sco ได เมอเทยบกบกลมทไดรบยา Sco เพยงอยางเดยว แสดงวา TC Extract สามารถปองกนการเกดการสญเสยความจาเกยวกบระยะทางสงแวดลอม (spatial memory impairment) ทเกดจาก ยา Sco ไดคาสาคญ: กข69 (ทบทมชมแพ) โรคซมเศรา โรควตกกงวล โรคความจาเสอม


การพฒนาตอยอดผลตภณฑแปรรปขาว เครองดมนาสมสายชหมกผสมลกหมอนเพอสขภาพ (Mulberry Vinegar Drink)

Development of Rice Processing Products “Mulberry Vinegar Drink” จรญจต เพงรตน1) สคนธ ทวมมา2) ประมวล ไทรทอง3) ยทธจกร ชาวกะมด1)

Jaranjit Phengrat1) Sukon Thumma2) Pramuan Saithong3) Yutthajak Chawkamud1)

Abstract Khon Kaen Rice Research Center together with the Division of Rice Product Development and Institute of Food Research and Product Development (IFRPD), Kasetsart University had carried the project on developing rice products at Phayakkhaphum Phisai District, Maha Sarakham Province. According to the groups of farmer in this area who grew Hom Mali Rice (Khao Dawk Mali 105 variety), there was high amount of broken rice found during rice milling process. This by-product was sold with low cost for making rice soup. This research aimed to make the value added of Hom Mali broken rice. Mulberry Vinegar Drink was invented and developed from the study of Dr. Pramuan Saithong of the IFRPD. This process involved fermentation of Hom Mali broken rice using enzymes. Then fermented rice wine with 12-13% alcohol was obtained. After that rice wine was fermented using liquid enzyme for fermentation as a vinegar. The rice fermented vinegar was a clear liquid and sour taste as acetic acid. It was used as a food flavoring for salad dressing, pickle process and when dilute and mix with fruit juice given delicious drink. Its health benefits included accelerated fat burning, inhibit the bacteria in the body, well sleep when mixed with honey, treat sore throat, and also helps blood circutatory system. From the development of this product, the training course was conducted at Ban Gao Noi farmers group, Phayakkhaphum Phisai District. Thirty farmers were trained and developed the prototype product using mulberry growing in this local area. Mulberry was extracted to concentrated mulberry juice and mixed with rice vinegar to flavor the taste. Currently, this product is under the process of Food and Drug Administration (FDA) registration. After received the FDA certificate, it will be able to produce commercially. Keywords: rice, vinegar, mulberry

1) ศนยวจยขาวขอนแกน อ.เมอง จ.ขอนแกน 40000 โทรศพท 0-4324-1740 Khon Kaen Rice Research Center, Mueang, Khon Kaen, 40000 Tel. 0-4324-17402) กองพฒนาผลตภณฑขาว กรมการขาว แขวงลาดยาว เขตจตจกร กรงเทพมหานคร 02-561-5253 Division of Rice Product Development, Rice Department, Chatuchak, Bangkok, Tel. 02-561-52533) สถาบนคนควาและพฒนาผลตภณฑอาหาร มหาวทยาลยเกษตรศาตร กรงเทพมหานคร 02-942-8629-35

Department of Applied Microbiology Institute of Food Research and Product Development (IFRPD), Kasetsart University, Bangkok, 02-942-8629-35


บทคดยอ ศนยวจยขาวขอนแกน รวมกบกองพฒนาผลตภณฑขาว และสถาบนคนควาและพฒนาผลตภณฑอาหาร มหาวทยาลยเกษตรศาตร ภายใตโครงการพฒนาตอยอดผลตภณฑขาว พบวา กลมเกษตรกรบานเกานอย อาเภอพยคฆภมพสย จงหวดมหาสารคาม นน เมอเรมกระบวนการสขาวขาวดอกมะล 105 เปนขาวสารและคดขนาดคณภาพเมลดพนธขาวนน จะไดปลายขาวเปนจานวนมาก ซงจะมพอคามารบซอในราคาถกเพอนาไปทาโจก ดงนน คณะทางาน จงนาปลายขาวขาวดอกมะล 105 มาสรางมลคาเพม โดยการตอยอดเปนผลตภณฑเครองดมนาสมสายชหมกผสมนาลกหมอน ซงคดคนและพฒนาสตรตนแบบเครองดมนาสมสายชหมก โดย ดร.ประมวล ไทรทอง จากสถาบนคนควาและพฒนาผลตภณฑอาหาร มหาวทยาลยเกษตรศาตร ขนตอนโดยการนาปลายขาวพนธขาวดอกมะล 105 มาหมกใหเปนไวนขาวดวยเอนไซม ซงจะไดไวนขาวทมแอลกอฮอล 12-13% จากนนนาไวนขาวทไดมาหมกกบกลาเชอชนดเหลวสาหรบหมกใหเปนหวเชอนาสมสายช ซงนาสมสายชหมกจากขาวทได จะมลกษณะเปนของเหลวใสและมรสเปรยวของกรดอะซตก (Acetic acid) หรอทเรยกวากรดนาสม ซงจะใชเปนสารปรงแตงรสอาหาร เตรยมนาสลด หรอผกดอง และเมอนามาผานขนตอนการเจอจางและผสมกบนาผลไมจะทาใหไดเครองดมทมรสชาตอรอย และมประโยชนตอสขภาพ คอ ชวยเรงการเผาผลาญไขมน ทาลายเชอแบคทเรยในรางกาย เมอผสมนาผงจะชวยใหนอนหลบดขน รกษาอาการเจบคอ และเพมการไหลเวยนของเลอดในรางกาย จากการพฒนาตอยอดผลตภณฑ ดงกลาว ไดฝกอบรมใหกลมเกษตรกรบานเกานอย อาเภอพยคฆภมพสย จงหวดมหาสารคาม จานวน 30 คน พฒนาผลตภณฑตนแบบ ซงปจจบนทางกลมไดนาลกหมอนซงปลกทวไปในทองถนมาสกดเปนนาลกหมอนเขมขนและนามาผสมกบนาสมสายชหมกทาใหมรสชาตอรอยมากยงขน โดยขณะนอยระหวางรอเลขทผลตภณฑอาหารและยา (อย.) ซงหากไดรบแลวทางกลมจะสามารถพฒนาผลตภณฑนในขนตอนสาหรบจาหนายใหผบรโภคตอไป คาสาคญ: ขาว นาสมสายชหมก ลกหมอน


1) ศนยวจยขาวปทมธาน อ.ธญบร จ.ปทมธาน 12110 โทรศพท 0-2577-1688-9

Pathum Thani Rice Research Center, Thanyaburi, Pathum Thani 12110 Tel. 0-2577-1688-92) กองวจยและพฒนาขาว กรมการขาว เขตจตจกร กรงเทพฯ 10900 โทรศพท 0-2579-7559 Division of Rice Research and Development, Rice Department, Chatuchak, Bangkok, 10900 Tel. 0-2579-75593) สถาบนวทยาศาสตรขาวแหงชาต อ.เมอง จ.สพรรณบร 72000 โทรศพท 0-3555-5276 Thailand Rice Science Institute, Mueang, Suphan Buri 72000 Tel. 0-3555-5340

การพฒนาขาวพรอมบรโภคบรรจในภาชนะชนดออนตวDevelopment of Ready to Eat Cooked Rice in Retort Pouch

วชร สขววฒน1) สนนทา วงศปยชน1) ปราณ มณนล1) ดวงดาว ทองเผอก1) องศธรย วสสณห2) สพรรณการ ปกเคธาต2) รตนวรรณ จนทรศศธร3) ผกามาศ วงศเตย3) อสมาภรณ จตตพรพงษ3)

Watcharee Sukviwat1) Sunanta Wongpiyachon1) Pranee Maneenin1) Doungdao Thongphueak1) Angsutorn Wasusun2) Supannikar Pakkethati3) Rattanawan Jansasithorn3)

Pakamas Wongtay3) Asamaporn Jatupornpong3)

Abstract The development of ready-to-eat cooked rice in retort pouch was conducted in 2017 at Pathum Thani Rice Research Center. Four varieties of grain rice were used in this experiment. Khao Niaw Leum Pua and Sang Yod Phatthalung were studies as brown rice. Khao Dawk Mali 105 and Jek Chuey 1 were studies as white rice. The retort pouch consisting of laminated aluminum foil (Pet12/NY15/AL7/CPP70) with the size of 160x110x55 mm was used. In this study, each retort pouch contained 60 grams of grain rice and followed ready-to-eat cooked rice retort process. The process started by washing rice samples, drained out water and filled in pouch. Then each pouch was added with water as the rice:water ratio of 1:1.0, 1:1.4, 1:1.0 and 1:1.7 for Khao Niaw Leum Pua, Song Yod Phatthalung, KDML105 and Jek Chuey 1, respectively. Prior to next processing step, Sang Yod Phatthalung rice samples were soaked in water for 1 hour and 20 ml of 5% glutinous starch solution was added in each Jek Chuey 1 pouches. After that, each rice sample pouches were streamed for 15, 15, 8 and 14 minutes, respectively. All pouches were hot sealed and sterilized using water spray report (MT STERILIZER model WSR 260-020251) at 120°C for 14 minutes (brown rice) and 12 minute (white rice). The properties of ready-to-eat rice products were similar to new cooked rice and also microbial safe. Keyword: ready to eat cooked rice, retort pouch, Khao Niaw Leum Pua, Sang Yod Phatthalung, Khao Dawk Mali 105, Jek Chuey 1

บทคดยอ ทาการพฒนาขาวพรอมบรโภคบรรจในภาชนะชนดออนตว ทศนยวจยขาวปทมธาน ดาเนนการในป พ.ศ. 2560 ทาการศกษาขาวจานวน 4 พนธ คอ ขาวเหนยวลมผว สงขหยดพทลง ขาวดอกมะล 105 และเจกเชย 1 โดยขาวเหนยวลมผว และสงขหยดพทลง ซงเปนขาวส ทาการศกษาในรปขาวกลอง ขาวดอกมะล 105 และเจกเชย 1 ทาการศกษาในรปขาวขาว สาหรบภาชนะบรรจเปนถง laminated aluminum foil (PET12/NY15/AL7/CPP70) ขนาด 160 x 110 x 50 มลลเมตร ในการศกษาขาวแตละพนธ ใชขาวปรมาณ 60 กรมตอถง ขนตอนการผลตขาว


พรอมบรโภคบรรจในภาชนะชนดออนตว นาขาวมาลางนาแลวทาใหสะเดดนา บรรจขาวใสในถง เตมนาในอตราสวน ขาว : นา ดงน 1:1.0, 1:1.4, 1:1.0 และ 1:1.7 เทา โดยนาหนก ตามลาดบ ถาเปนขาวสงขหยดพทลง ตองแชขาวนาน 1 ชวโมง สวนขาวเจกเชย 1 มการเตมนาแปงขาวเหนยวสกความเขมขนรอยละ 5 ปรมาณ 20 มลลลตร ตอถง จากนนนาถงขาวไปนงดวยไอนาเดอด เปนเวลานาน 15 15 8 และ 14 นาท ตามลาดบ ทาการปดผนกถงทนทขณะรอน ทาการฆาเชอดวยเครอง water spray retort ยหอ MT STERILIZERS รน WSR 260-020251 ทอณหภม 120 องศาเซลเซยส สาหรบเวลาทใชในการฆาเชอ พบวาในกลมขาวกลอง ใชเวลานาน 14 นาท ในกลมขาวขาว ใชเวลานาน 12 นาท ผลตภณฑทไดมลกษณะใกลเคยงขาวสกหงใหม และปลอดภยจากเชอจลนทรย คาสาคญ: ขาวพรอมบรโภค ภาชนะชนดออนตว ขาวเหนยวดาลมผว สงขหยดพทลง ขาวดอกมะล 105 เจกเชย 1


1) ศนยวจยขาวปราจนบร อ.บานสราง จ.ปราจนบร 25150 โทรศพท 0-3727-1385

Prachin Buri Rice Research Center, Ban Sang, Prachin Buri 25150 Tel. 0-3727-13852) ศนยวจยขาวชยนาท อ.เมอง จ.ชยนาท 17000 โทรศพท 0-5641-1733 Chai Nat Rice Research Center, Mueang, Chai Nat 17000 Tel. 0-5641-1733 3) ศนยวจยขาวอบลราชธาน อ.เมอง จ.อบลราชธาน 34000 โทรศพท 0-4534-4104

Ubon Ratchathani Rice Research Center, Mueang, Ubon Ratchathani 34000 Tel. 0-4534-41044) สานกวทยาศาสตรเพอการพฒนาทดน กรมพฒนาทดน เขตจตจกร กรงเทพมหานคร 10900 โทรศพท 0-2561-4179 Office of Science for Land Development, Land Development Department, Chatuchak, Bangkok 10900

Tel.0-2561-4179

การจดการการผลตขาวทเหมาะสมเพอลดการสะสมของสารหนในนาขาวทปลกในภาคกลาง

Appropriate Rice Production Management to Reduce Arsenic Accumulation in Paddy Field, in Central

เบญจมาส รสโสภา1) สมตรา จนเนยม1) ดวงพร วธรจตต2) ชษณชา บดดาบญ3) อรทย ศกรยพงศ4) นภสสร โนตศร4)

Benjamas Rossopa1) Sumittra Channaim1) Duangporn Withoonjit2) Chitnucha Buddhaboon3)

Orathai Sukreeyapongse4) Napatsorn Notesiri4)

Abstract The potential risk of consumption of arsenic-contaminated rice on human health is very important.The objective of this study was to find out the appropriate rice production management for reducing arsenic accumulation in rice grain produced in arsenic risk paddy field in Central Plain. It was conducted at Prachin Buri Rice Research Center during 2016-2017. Soil samples were collected with high arsenic content from farmer fields in Central Plain. Soil textures were sandy loam, silty clay and clay. Pathum Thani 1 variety was planted in pots containing these soil samples. An experimental design was 2x3 factorial in RCB with three replications and 3 sub-experiments which were alternative wetting and drying (AWD) water management, fertilizer management by applying rock phosphate and rice husk charcoal. It was found that total arsenic content in soil, rice roots and rice grains were not different. The total arsenic content in soils tended to reduce 2.86-7.25% by applying rock phosphate. In addition, the total arsenic contents in rice grains were 0.64-0.84 mg kg-1. The application of rice husk charcoal in clay soil tended to show the highest reduction at 23.29% of total arsenic content in rice grains when compared with control sample. Keywords: rice, production management, arsenic, paddy field, Central Plain

บทคดยอ ความเสยงของสขภาพเนองจากบรโภคขาวทมสารหนปนเปอนเปนสงสาคญมาก งานวจยนจงมวตถประสงคเพอศกษาหาวธการจดการผลตขาวทเหมาะสมเพอลดการสะสมของสารหนในขาวทปลกในพนทเสยงในภาคกลาง ดาเนนการในป พ.ศ. 2559-2560 โดยเกบตวอยางดนรวนปนทราย ดนเหนยวปนทราย และดนเหนยว จากตวแทนแปลงเกษตรกรทมการปนเปอนของสารหนในเขตภาคกลางเพอใชในการทดลอง โดย


การปลกขาวพนธขาวปทมธาน 1 ในกระถางทศนยวจยขาวปราจนบร วางแผนการทดลองแบบ 2x3 Factorial in RCB ประกอบดวย 3 การทดลองยอย ไดแก การจดการนาแบบเปยกสลบแหง การจดการป ยดวยการใชหนฟอสเฟต และการใสแกลบเผา ผลการทดลองพบวา ปรมาณสารหนทงหมดในดน ราก และเมลดขาว ไมมความแตกตางกนทางสถต และปรมาณสารหนทงหมดในดนมแนวโนมลดลงรอยละ 2.86-7.25 เมอมการจดการป ยดวยการใชหนฟอสเฟต นอกจากนพบปรมาณสารหนทงหมดในเมลดขาวอยในชวง 0.64-0.84 มลลกรมตอกโลกรม โดยพบวาการใสแกลบเผาในดนเหนยวมแนวโนมทาใหสารหนในเมลดขาวลดลงตาสดรอยละ 23.29 เมอเปรยบเทยบกบตวอยางควบคมคาสาคญ: ขาว การจดการผลตขาว สารหน นาขาว ภาคกลาง


1) ศนยวจยขาวอบลราชธาน ต ปณ.65 อ.เมอง จ.อบลราชธาน 34000 โทรศพท 0-4534-4104 Ubon Ratchathani Rice Research Center, P.O.BOX 65, Mueang, Ubon Ratchathani 34000 Tel. 0-4534-41042) ศนยวจยขาวสรนทร อ.เมอง จ.สรนทร 32000 โทรศพท 0-4451-13493) Surin Rice Research Center, Mueang, Surin 32000 Tel. 0-4451-1349 สถาบนวทยาศาสตรขาวแหงชาต อาเภอเมอง จงหวดสพรรณบร 72000

Thailand Rice Science Institute, Mueang, Suphan Buri, Thailand 72000

เครองหมายไมโครแซทเทลไลทสาหรบการตรวจสอบพนธขาวหอมมะลไทยMicrosatellite Markers for Seed Discrimination and Purity Assessment

of Thai Hom Mali Rice จรพงศ ใจรนทร1) พกล ลลากด1) พณณชตา เวชสาร1) รฐธภา ธนารกษ2) ชนนตธร ดนยสรชยชล3)

Jirapong Jairin1) Phikul Leelagud1) Phanchita Vejchasarn1) Rutthipha Thanarak2) Chananton Danaisirichaichon3)

Abstract Thai Hom Mali rice includes aromatic varieties KDML105 and RD15, which have the same genetic background. No significant differences of physico-chemical and cooking characteristics can be observed from rice grains. Heading date is only the phenotype that can be distinguished between the varieties. Regarding trade and marketing, there is no need to distinguish between the varieties. However, it is necessary to detect genetic impurity in seed lots for seed productions. Therefore, this study aimed to identify microsatellite markers for assessing variation within Thai Hom Mali rice. A total of 237 microsatellite markers distributed throughout rice genome were employed to identify genetic variation between KDML105 and RD15. We found that two informative microsatellite markers (RM4355 and RM3691 on chromosome 2 and 7, respectively) could differentiate the varieties. Breeder seeds of KDML105 and RD15 from Rice Research Centers in the Northeastern of Thailand were investigated for genetic purity using the informative markers. The results showed that the average genetic purity of KDML105 seeds was 95.9%, while allelic variations at the marker loci were observed in RD15 from all seed production sources.Keywords: Thai Hom Mali rice, KDML105, RD15, microsatellite, purity assessment

บทคดยอ ขาวหอมมะลไทยประกอบดวยพนธขาวขาวดอกมะล 105 และกข15 ซงมพนฐานพนธกรรมทเหมอนกน ดวยการตรวจสอบทางดานกายภาพ คณสมบตทางเคม และการหงตมของเมลดขาวไมสามารถแยกความแตกตางได การสงเกตวนออกดอกเปนหนทางเดยวทสามารถแยกความแตกตางของพนธขาวทงสอง ในดานการคาและการตลาด ไมมความจาเปนทจะตองแยกความแตกตาง อยางไรกตาม ในดานการผลตเมลดพนธ มความจาเปนทจะตองตรวจสอบการปลอมปน ดงนน งานวจยนจงมเปาหมายเพอคนหาเครองหมายไมโครแซทเทลไลท ทสามารถแยกความแตกตางระหวางพนธขาวในกลมขาวหอมมะล โดยดาเนนการคดเลอกเครองหมายไมโครแซทเทลไลท ทมตาแหนงกระจายทวทงจโนมขาว จานวน 237 ตาแหนง เพอใชตรวจสอบเมลดพนธขาวขาวดอกมะล 105 และ กข15 ผลการตรวจสอบพบเครองหมายไมโครแซทเทลไลท จานวน 2 ตาแหนง (RM4355 และ


RM3691 บนโครโมโซม 2 และ 7 ตามลาดบ) ทสามารถแยกความแตกตางระหวางพนธขาวทงสองได จากนนนาไปตรวจสอบความบรสทธและการปลอมปนของเมลดพนธขาวขาวดอกมะล 105 และ กข15 ชนพนธคดจากศนยวจยขาวในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ผลการตรวจสอบพบวาเมลดพนธขาวขาวดอกมะล 105 มคาเฉลยความบรสทธของพนธกรรมรอยละ 95.9 ในขณะทพบความความหลากหลายของอลลลในพนธ กข15 จากทกแหลงผลตคาสาคญ: ขาวหอมมะลไทย ขาวดอกมะล 105 กข15 ไมโครแซทเทลไลท การตรวจสอบการปลอมปน


การวเคราะหลาดบนวคลโอไทดแบบจาเพาะเจาะจงของยนทเกยวของกบการสรางอมโลสในประชากรขาวพนธกลาย กข15

Ion AmpliSeqTM Targeted Sequencing of Genes Encoding Amylose Biosysnthesis

in RD15 Mutant Population รฐธภา ธนารกษ1) จรพงศ ใจรนทร2) กฤษณา สดทะสาร2) พณณชตา เวชสาร2)

รงนภา กาวชย2) จตตมา วงศหนองหวา2)

Ratthipha Thanaruksa1) Jirapong Jairin2) Grissana Sudtasarn2) Phanchita Vejchasan2)

Rungnapa Kawichai2) Jittima Wongnongwa2)

Abstract Quality of cooked rice is the key determinant for consumer behavior. Previously, the amylose content of rice grain was examined by using the Juliano’s method (1971), which was a post-harvest process for rice grains. As a consequence, the rice grains sometimes, were not sufficient for growing in the next season. Selection for quality of cooked rice at DNA level will solve the problem and enhance the efficiency of a breeding program. This study was to find the genetic variation in genes related to amylose content by examining gene-specific nucleotide sequence of 145 lines in the RD15 mutant population. The rice population was categorized based on amylose content in rice grain. Then, representative plants were selected from each group for DNA extraction and gene-specific nucleotide sequence analysis by using Ion AmpliSeq™ Targeted Sequencing technology. It was found that RD15 mutant population could be categorized into 3 groups comprising of low amylose, intermediate amylose and high amylose content of 18, 117 and 10 lines, respectively. Twenty-three lines were randomly selected from each groups for gene-specific nucleotide sequence analysis related to amylose content for 6 genes. A total of 101 high-quality SNP markers with read-depth ≥ 20, minor allele frequency (MAF) ≥ 0.01 and SNP call rate ≥ 70% were identified. However, there was not a significant genetic variation when comparing SNPs from 23 mutant lines. The results were a preliminary SNP data for comparing with certified rice varieties of the Rice Department for the acceptable amylose content in order to developing molecular markers in the future.Keywords: RD15 mutant, SNP, amylose content, ampliSeq targeted sequencing

1) ศนยวจยขาวสรนทร อ.เมอง จ.สรนทร 32000 โทรศพท 0-4451-1394

Surin Rice Research Center, Mueang, Surin 32000 Tel. 0-4451-13942) ศนยวจยขาวอบลราชธาน ต ปณ.65 อ.เมอง จ.อบลราชธาน 34000 โทรศพท 0-4534-4104

Ubon Ratchathani Rice Research Center, P.O.BOX 65, Mueang, Ubon Ratchathani 34000 Tel. 0-4534-4104


บทคดยอ คณภาพของขาวหงสกเปนตวตดสนสาคญตวหนงททาใหผบรโภคตดสนใจเลอกซอขาว ทผานมา การตรวจสอบปรมาณอมโลสในแปงขาวใชวธของ Juliano (1971) ซงตรวจสอบไดทระยะหลงเกบเกยว และเปนการวเคราะหแบบทาลายตวอยาง สงผลใหในบางกรณเมลดไมเพยงพอสาหรบการปรบปรงพนธรนตอไป การคดเลอกลกษณะคณภาพของขาวหงสกโดยตรงทระดบดเอนเอ จะชวยแกปญหาและเพมประสทธภาพในการปรบปรงพนธได การศกษาครงนเปนการศกษาเบองตน เพอหาความแปรปรวนทางพนธกรรมในยนทเกยวของกบกระบวนการสรางอมโลส โดยศกษาลาดบนวคลโอไทดแบบจาเพาะตอยนในประชากรขาว กข15 กลายพนธจานวน 145 สายพนธ ทาการวเคราะหปรมาณอมโลสในเมลดและจาแนกกลมประชากรขาว หลงจากนนคดเลอกตวแทนสายพนธขาวจากแตละกลมไปสกดดเอนเอ และวเคราะหลาดบนวคลโอไทดแบบจาเพาะตอยน โดยใชเทคโนโลย Ion AmpliSeq™ Targeted Sequencing ผลการทดลองพบวา แบงกลมขาว กข15 กลายพนธ ได 3 กลม คอ สายพนธขาวอมโลสตา อมโลสปานกลาง และอมโลสสง จานวน 18 117 และ 10 สายพนธตามลาดบ คดเลอกตวแทนจากแตละกลม ทงหมด 23 สายพนธ ไปวเคราะหลาดบนวคลโอไทดแบบจาเพาะตอยนทเกยวของกบกระบวนการสรางอมโลสจานวน 6 ยน สามารถระบตาแหนงสนปสได 101 ตาแหนง โดยเปนสนปสทถกคดกรองและตรวจสอบคณภาพทมคา Minor Allele Frequency (MAF) ≥ 0.01 และ SNP Call Rate ≥ 70% อยางไรกตาม ไมพบความแตกตางทางพนธกรรมเมอเปรยบเทยบสนปสในกลมประชากรขาว 23 ตวอยาง ผลการศกษาครงน เปนขอมลสนปสเบองตนสาหรบนาไปเปรยบเทยบกบขาวพนธรบรองของกรมการขาวทมคาอมโลสเปนทยอมรบ เพอนาไปใชพฒนาเครองหมายโมเลกลคดเลอกตอไปคาสาคญ: กข15 ขาวพนธกลาย สนปส ปรมาณอมโลส วเคราะหลาดบนวคลโอไทดแบบจาเพาะ


1) กองวจยและพฒนาขาว กรมการขาว เขตจตจกร กรงเทพฯ 10900 โทร 0-2579-3642

Division of Rice Research and Development, Rice Department, Chatuchak, Bangkok 10900 Tel.0-2579-36422) ศนยวจยขาวปทมธาน อ.ธญบร จ.ปทมธาน 12110 โทร 0-2577-1688 Pathum Thani Rice Research Center, Thanyaburi, Pathum Thani 12110 Tel. 0-2577-1688

การคนหาพนธขาวโปรตนตา Investigation on Low Protein Rice Variety

ธารารตน มณนวม1) องศธรย วสสณห1) สพรรณการ ปกเคธาต1) สนนทา วงศปยชน2) วชร สขววฒน2) ปราณ มณนล2)

Thararat Maneenuam1) Angsutorn Wasusan1) Supannikar Pakkethati1) Sunanta Wongpiyachon2) Watcharee Sukviwat2) Pranee Maneenin 2)

Abstract Protein is a necessary nutrition for protein synthesis and body eroded restoring. However, the patients of chronic renal failure should consume low protein food, because higher protein consumption could damage kidney and aggravate chronic kidney disease (CKD). Rice is available source of energy and protein. A total of 106 rice varieties were examined for protein content by Kjeldahl method at Pathum Thani Rice Research Center. The results showed that average of protein content in brown rice was 7.57% and 28 rice varieties had lower protein content than the average, i.e. 12 non-glutinous and 14 glutinous rice varieties. Hahng Yi 71 had the lowest protein content in brown rice (5.84%) and the highest one was RD33 (10.62%). The average of protein content in milled rice was 6.73%. There were 24 rice varieties had protein content lower than the average, i.e. 13 non-glutinous and 11 of glutinous rice varieties. RD10 had the lowest protein content in milled rice (5.00%) and the highest one was RD33 (10.25%). The Nephrology Society of Thailand recommend that level 1-3 of CKD’s patients should intake protein 0.6-0.8 g/kg (ideal body weight)/day. Thus, a patient weighed 60 kg should consume 5 ladles or 275 grams of cooked rice per day to gain 18.5 grams of rice protein which is not exceed the recommendation. Low protein rice varieties which show potentially for CKD patient are RD10, Hahng Yi 71, Niaw Phrae, Hawm Pama, Gam Pai 15, Niaw San-pah-tawng, Nahng Nuan, RD6, Tab Muey Khao, Ruang Pueng, RD14, Khao Gawn, Khao Yai, RD15, Sed Ti, Chum Phae 60, Khao Chalerm, Peuak Nam 43, Taeng Mung, Jek Chuey 1, Plai Ngahm Prachin Buri, Mali Yai, RD31 and Malay.Keywords: low protein of rice, protein content in rice, chronic kidney disease

บทคดยอ โปรตนเปนสารอาหารทจาเปนในการสรางและซอมแซมสวนทสกหรอของรางกาย อยางไรกตามผ ปวยโรคไตไมควรรบประทานโปรตนมากเกนไปซงจะทาใหไตทางานหนกขนสงผลตอการเสอมของไต ขาวเปนแหลงพลงงานและโปรตนทหาไดงายซงผ ปวยรบประทานเปนประจาในปรมาณมาก จงอาจจะเสยงตอการไดรบโปรตนมากเกนไป การศกษาครงนมวตถประสงคเพอคนหาพนธขาวทมปรมาณโปรตนตาจากขาวไทยจานวน 106 พนธ ดวยวธ Kjeldahl ณ ศนยวจยขาวปทมธาน เพอพฒนาเปนอาหารสาหรบผ ปวยโรคไต ผลการศกษาพบวา ปรมาณ


โปรตนในขาวกลองเฉลยจาก 106 พนธเทากบ 7.57% พนธทมโปรตนตากวาคาเฉลยมจานวน 28 พนธ เปนขาวเหนยว 12 พนธ ขาวเจา14 พนธ โดยพนธทมโปรตนในขาวกลองตาทสด คอ พนธหางย 71 (5.84%) และสงทสด คอ กข33 (10.62%) สาหรบปรมาณโปรตนในขาวสารมคาเฉลยเทากบ 6.73 เปอรเซนต พนธทมโปรตนในขาวสารตากวาคาเฉลยมจานวน 24 พนธ ประกอบดวยขาวเหนยว 13 พนธ ขาวเจา 11 พนธ โดยพนธทมโปรตนในขาวสารตาทสด คอ พนธ กข10 (5.00%) และสงทสด คอ กข33 (10.25%) ผ ปวยโรคไตเรอรงในระยะ 1-3 ไดรบคาแนะนาใหบรโภคโปรตน 0.6-0.8 กรมตอกโลกรมนาหนกตวทเหมาะสม (Ideal body weight) ตอวน ซงผ ปวยโรคไตทมนาหนกตว 60 กโลกรมควรรบประทานขาวในปรมาณทเหมาะสม คอ ประมาณวนละ 5 ทพพหรอ 275 กรม เมอนามาคานวณกบปรมาณโปรตนเฉลยในขาวสารทไดจากงานวจยน พบวา ผปวยโรคไตเรอรงจะไดรบโปรตนเทากบ 18.50 กรม ซงไมเกนปรมาณโปรตนทผ ปวยโรคไตเรอรงควรไดรบและยงสามารถรบประทานโปรตนทจาเปนจากแหลงอนไดอก สาหรบพนธขาวทมศกยภาพเพอผลตเปนขาวโปรตนตาสาหรบผปวยโรคไตเรอรง ไดแก พนธ กข10 หางย 71 เหนยวแพร หอมพะมา กาผาย 15 เหนยวสนปาตอง นางนวล กข6 ตบเมยขาว รวงผง กข14 ขาวกอน ขาวใหญ กข15 เศรษฐ ชมแพ 60 ขาวเฉลม เผอกนา 43 แตงม ง เจกเชย 1 พลายงามปราจนบร มะลใหญ กข31 และมาเลย คาสาคญ: ขาวโปรตนตา โปรตนในขาว โรคไตเรอรง


1) กองวจยและพฒนาขาว กรมการขาว เขตจตจกร กรงเทพฯ 10900 โทรศพท 0-2579-7892

Division of Rice Research and Development, Rice Department, Chatuchak, Bangkok 10900 Tel. 0-2579-78922) ศนยวจยขาวสรนทร อาเภอเมอง จงหวดสรนทร 32000 โทรศพท 0-4451-1394

Surin Rice Research Center, Mueang, Surin Province 32000 Tel. 0-4451-1394 3) ศนยวจยขาวขอนแกน อาเภอเมอง จงหวดขอนแกน 40000 โทรศพท 0-4324-1740 Khon Kaen Rice Research Center, Mueang, Khon Kaen Province, 40000 Tel. 0-4324-17404) สานกผ เชยวชาญ กรมการขาว เขตจตจกร กรงเทพฯ 10900

Division of Expert, Rice Department, Chatuchak, Bangkok 10900

ลกษณะทางกายภาพของขาวสทปลกในระดบความสงตางกน Physical Properties of Color Rice Growing at Different High Land Level สพรรณการ ปกเคธาต1) รฐธภา ธนารกษ2) ธระวช สวรรณนวล3) ญาณวฒ ทบดาน1) อญชล ประเสรฐศกด4)

Supannikar Pakkethati1) Ratthipa Thanaruksa2) Teerawat Suwannual3) Yannawoot Thobdan1) Anchalee Prasertsak4)

Abstract Nowadays, consumers realize the benefit of consuming high nutrition food. The demanding of functional food is increasing. Rice with high beneficial substances is usually in color rice. In Thailand, there are many varieties of rice with different in pericarp colors such as red, purple and black. The purpose of this research was to study the effect of growing conditions and locations on physical properties of color rice. In 2017 growing season, three rice varieties of Niaw Dam Leum Pua, Mali Nil Surin and RD69 (Tubtim Chum Phae) were studied by planting in upland and lowland conditions at three locations, Surin Rice Research Center (SRN_RRC), Mae Hong Son Rice Research Center (MHS_RRC) and Galayani Vadhana District, Chiang Mai Province which located at 200, 470 and 1,070 meters above sea level, respectively. Randomized Complete Block design with four replications were laid out for all environments. The results shows that grain yield of Niaw Dam Leum Pua in upland condition was insignificant differences between MHS_RRC and Galayani Vadhana District locations (207.98-313.28 kg/rai). However, this could not be compared with SRN_RRC station due to growing problem during seedling stage. Grain yield was significant differences between locations in Mali Nil Surin at lowland and upland conditions (347.89 kg/rai and 202.78 kg/rai, respectively) and in lowland growing of RD69 (427.5 kg/rai). However, there was no significant difference in upland condition for RD69 (167.58 - 314.67 kg/rai). Plant height was significantly different among locations in Niaw Dam Leum Pua with upland condition, Mali Nil Surin with lowland condition and both upland and lowland conditions of RD69. Keywords: color rice, lowland and upland growing conditions, site location above sea level


บทคดยอ ในปจจบนผบรโภคใหความสนใจประโยชนของอาหารทมคณคาทางโภชนาการสง ความตองการอาหารประเภทนเพมสงขน ขาวทใหสารทางโภชนาการสงสวนใหญจะอยในรปของขาวส ในประเทศไทยมพนธขาวส หลากหลายสายพนธและมสของเยอหมเมลดทแตกตางกน เชน สแดง สมวง และสดา งานวจยนมวตถประสงคเพอศกษาการเจรญเตบโตของขาวสในสภาพแวดลอมและแหลงปลกทตางกน โดยในฤดนาป 2560 ไดดาเนนการปลกขาวพนธเหนยวดาลมผว ขาวมะลนลสรนทร และขาว กข69 (ทบทมชมแพ) ในสภาพนาและสภาพไร ทแปลงทดลองศนยวจยขาวสรนทร ศนยวจยขาวแมฮองสอน และอาเภอกลยาณวฒนา จงหวดเชยงใหม ทระดบความสง 200, 470 และ 1,070 เมตร เหนอระดบนาทะเล ตามลาดบ โดยใชแผนการทดลองแบบ Randomized Complete Block Design จานวน 4 ซา ผลการทดลองแสดงใหเหนวา ขาวพนธเหนยวดาลมผวในสภาพไร ไมพบความแตกตางของผลผลตเมอปลกในแปลงทดลองตางกน โดยใหผลผลตเฉลย 207.98-313.28 กโลกรมตอไร อยางไรกตาม ไมสามารถเกบเกยวผลผลตจากแปลงทดลองทศนยวจยขาวสรนทรได เนองจากตนกลาประสบปญหารากไมเจรญเตบโตหลงจากปกดา ในขาวพนธมะลนลสรนทรใหผลผลตแตกตางอยางมนยสาคญระหวางแหลงปลกทงในสภาพนาและสภาพไร ซงสภาพนาใหผลผลตมากกวาสภาพไร (347.89 กโลกรมตอไร และ 202.78 กโลกรมตอไร ตามลาดบ) ในขาวพนธ กข69 พบวาในสภาพนาใหผลผลตแตกตางอยางมนยสาคญระหวางแหลงปลกเฉลย 427.5 กโลกรมตอไร และไมพบความแตกตางในสภาพไร (167.58 - 314.67 กโลกรมตอไร) ความสงของตนขาวมความแตกตางอยางมนยสาคญในขาวพนธเหนยวดาลมผวในสภาพไร ขาวมะลนลสรนทรในสภาพนา และขาว กข69 ทงสภาพนาและสภาพไร ในแปลงทดลองทความสงแตกตางกนคาสาคญ: ขาวส สภาพนา สภาพไร ความสงจากระดบนาทะเล


PSL07016-CNT-1-2-2-2-2: ขาวอายสน ตานทานเพลยกระโดดสนาตาล และโรคไหม

PSL07016-CNT-1-2-2-2-2: Short Growth Duration Rice Variety, Brown Planthopper and Blast Resistant

ชวนชม ดรศม1) ดวงกมล บญชวย1) ชยรตน จนทรหน1) ดวงพร วธรจตต1)เบญจวรรณ พลโคต2) อจฉราพร ณ ลาปาง เนนพลบ2) วรรณกรณ อนทรสถตย2) วไล ปาละวสทธ2) ภมร ปตตาวะตง2)

สอาง ไชยรนทร2) ดวงอร อรยพฤกษ2) มงมาตร วงกะ3) วภาวด ชานาญ3) ปวตร จนทรหอม3) นยกร สงวนแกว3) จตตรงค พพฒนพรยานนท3) สรเดช ปาละวสทธ2)

Chuanchom Deerusamee1) Doungkamon Boonchuay1) Chairat Channoo1)

Doungporn Vitoonjit1) Benjawan Phonkhod2) Acharaporn Na Lampang Noenplab2)

Wanakorn Intrarastit2) Wilai Palawisut2) Phamorn Pattawatang2) Sa-ang Chairin2)

Duangorn Ariyapruek2) Mungmart Wangka2) Wiphavadee Chamnan3) Pavit Junhom3)

Naiyakorn Sanguankaew3) Jaturong Pipatpiriyanon3) Suradet Palawisut2)

Abstract PSL07016-CNT-1-2-2-2-2 was a short-growth duration, photoperiod insensitive and non-glutinous rice line from three–way cross of PSBRc10/CNT96013-5-1-PSL-2-3-4//LPHR303-PSL-30-4-2 had maturity short growth duration so that it could be early harvested at about 98 days after sowing. It had recorded yield potential of 920 kg/rai with the average yield 720 kg/rai, which is 6% greater than those of RD61. It had moderately strong culm with approximately 97 cm height. Its grain was long slender shape, 10.37 mm in length and 2.67 mm in width and the thickness of 2.11 mm, with straw colored paddy. Its 1,000 grains weight was 30.25 g. The color of its brown rice was white with the length of 7.75 mm, the width of 2.21 mm and the thickness of 1.85 mm. The whole grain was less chalkiness and good milling quality. The percentage of head rice was as high as 56.09 %, so it could be produced to 100 percent-1st grade rice. PSL07016-CNT-1-2-2-2-2 was a high amylose content rice line (27.90 %), low gel consistency (78 mm), small alkali spreading value and normal cooked kernel elongation (1.46). Cooked rice was white and fluffy similar to Chai Nat 1. It had 7 weeks of seed dormancy period. It was resistant to leaf blast and moderately resistant to brown planthopper. It was noted that this rice variety was susceptible to bacterial leaf blight and was considered to be suitable for irrigated area where brown planthopper and leaf blast were outbreaked.Keywords: short growth duration, brown planthopper, blast, percentage of head rice

1) ศนยวจยขาวชยนาท อ.เมอง จ.ชยนาท 17000 โทรศพท 0-5641-1733

Chai Nat Rice Research Center, Mueang, Chai Nat 17000 Tel. 0-5641-17332) ศนยวจยขาวพษณโลก อ.วงทอง จ.พษณโลก 65130 โทรศพท 0-5531-1184 Phitsanulok Rice Research Center, Wang Thong, Phitsanulok 65130 Tel. 0-5531-11843) ศนยวจยขาวลพบร อ.โคกสาโรง จ.ลพบร 15120 โทรศพท 0-5531-1184 Lop Buri Rice Research Center, Khok Samrong, Lop Buri 15120 Tel 0-3644-1322


บทคดยอ PSL07016-CNT-1-2-2-2-2 เปนขาวเจาไมไวตอชวงแสง มอายการเกบเกยวสน เปนสายพนธทไดจากการผสมพนธ 3 ทาง ระหวางลกผสมชวท 1 ของ PSBRc10 กบ CNT96013-5-1-PSL-2-3-4 นาไปผสมกบ LPHR303-PSL-30-4-2 มศกยภาพการใหผลผลตสงถง 920 กโลกรมตอไร ใหผลผลตเฉลย 720 กโลกรมตอไร สงกวาพนธ กข61 ทใหผลผลตเฉลย 690 กโลกรมตอไร คดเปนรอยละ 5 อายเกบเกยว 98 วน เมอปลกโดยวธหวานนาตม สง 97 เซนตเมตร มลาตนคอนขางแขงไมหกลมงาย เปนขาวเจาเมลดยาว ขาวเปลอกสฟาง ยาว 10.37 มลลเมตร กวาง 2.67 มลลเมตร หนา 2.11 มลลเมตร มนาหนก 1,000 เมลด 30.25 กรม นาหนกขาวเปลอก 10.83 กโลกรมตอถง ขาวกลองสขาว ยาว 7.75 มลลเมตร กวาง 2.21 มลลเมตร หนา 1.85 มลลเมตร รปรางเรยว ทองไขนอย คณภาพการสดมาก ไดขาวเตมเมลดและตนขาว 56.09 เปอรเซนต สามารถผลตเปนขาวสาร 100 เปอรเซนตชน 1 ได เปนขาวอมโลสสง (27.90 %) ความคงตวของแปงสกอยในระดบแปงออน มคาการไหลของแปง 78 มลลเมตร อณหภมแปงสกตา การยดตวของเมลดขาวสกปกต (1.46 เทา) ขาวเมอหงสกมสขาวนวล คอนขางแขง และรวนคลายกบพนธชยนาท 1 ระยะพกตว 7 สปดาห ตานทานโรคไหม และคอนขางตานทานเพลยกระโดดสนาตาล ขอควรระวง ออนแอตอโรคขอบใบแหง สามารถแนะนาเปนทางเลอกสาหรบใชปลกในพนทนาชลประทานทมระบบชลประทานจากด และในพนททมการระบาดของเพลยกระโดดสนาตาลและโรคไหมคาสาคญ: ขาวอายสน เพลยกระโดดสนาตาล โรคไหม เปอรเซนตขาวเตมเมลดและตนขาว


PRE08019-CRI-27-1-1-1 : ขาวอมโลสปานกลางตานทานโรคไหม สาหรบนาชลประทานภาคเหนอตอนบน

PRE08019-CRI-27-1-1-1 : Medium Amylose Content and Blast Resistance Rice Line for Irrigated Area in the Upper North of Thailand

พายพภเบศวร มากกล1) เปรมฤด ปนทยา3) คคนางค ปญญาลอ2) กลชนา เกศสวรรณ2) กาญจนา พบลย2)

อดลย สทธวงศ2) พนนภา ยาใจ2) สกล มลคา3) ไพโรจน โชตนสากรณ3) นงนช ประดษฐ4) พรรณ จตตา5)

จรญ ลอเลศ1) ดนย จนตะคาด1) รงทวา อาษา1)

Payapbhubes Markkool1) Premrudee Pintaya3) Kakanang Punyalue2) Kulchana Kessuwan2) Karnjana Pibul2) Adul Sittiwong2) Punnipa Yajai2) Sakul Mulkum3) Pairoj Chotinisakorn3) Nongnut Pradit4)

Punnee Jitta5) Jarun Luelert1) Danai Juntakad1) Rungtiwa Arsa1)

Abstract PRE08019-CRI-27-1-1-1 was hybridized from single cross of PSBRc54/PRE97002-7-1-1-1-1-1. It was resistance to leaf blast on seedling stage. Which was non-glutinous rice, photoperiod insensitive, the average intra station yield trial was 849 kg/rai which higher than RD21 and PSL2 8 and 6% respectively. Inter station yield trial was 732 kg/rai, which was 7% greater than RD21 and on farmer fields yield trial was 669 kg/rai which was higher than RD21 3% but lower than PSL2 9 %. Harvesting day of this line was 131 days and the height was 114 cm. Rice hull color was straw. Its brown rice had slender shape of 7.60, 2.17 and 1.88 mm (length x width x thickness), respectively. The whole grain was less chalkiness and good milling quality. PRE08019-CRI-27-1-1-1 had medium amylose content (23-24%). Cooked rice is white which rather hard texture and solf gel consistency.Keywords: rice, medium amylose content, blast resistance

บทคดยอ ขาวเจาไมไวตอชวงแสงสายพนธ PRE08019-CRI-27-1-1-1 ไดจากการผสมพนธระหวาง PSBRc54 กบ PRE97002-7-1-1-1-1-1 ในป พ.ศ. 2551 ลกษณะเดนคอตานทานตอโรคไหมและทนแลงในระยะกลา ผลผลตฤดนาปและนาปรงจากการเปรยบเทยบภายในสถานเฉลย 849 กโลกรมตอไร สงกวาพนธ กข21 และพษณโลก 2 รอยละ 8 และ 6 ตามลาดบ ระหวางสถานเฉลย 732 กโลกรมตอไร สงกวาพนธ กข21 รอยละ 7 ในนาเกษตรกรผลผลตเฉลย 669 กโลกรมตอไร สงกวาพนธ กข21 ทได 650 กโลกรมตอไร หรอรอยละ 3 แตตากวา

1) ศนยวจยขาวเชยงราย อ.พาน จ.เชยงราย 57120 โทร. 0-5372-1578

Chiang Rai Rice Research Center, Phan, Chiang Rai 57120 Tel. 0-5372-15782) ศนยวจยขาวแพร อ.เมอง จ.แพร 54000 โทร. 0-5464-6033-5 Phrae Rice Research Center, Mueang, Phrae 54000 Tel. 0-5464-6033-53) ศนยวจยขาวเชยงใหม อ.สนปาตอง จ.เชยงใหม 50120 โทร. 0-5331-1334-5 Chiang Mai Rice Research Center, San Pa Tong, Chiang Mai Tel. 0-5331-1334-54) ศนยวจยขาวแมฮองสอน อ.ปางมะผา จ.แมฮองสอน 58150 โทร. 0-5361-7145 Mae Hong Son Rice Research Center ,Pang Ma Pa, Mae Hong Son Tel. 0-5361-71455) ศนยวจยขาวสะเมง อ.สะเมง จ.เชยงใหม 50250 โทร. 0-5337-8093

Samoeng Rice Research Center, Samoeng, Chiang Mai 50250 Tel. 0-5337-8093


พนธ พษณโลก 2 (733 กโลกรมตอไร) รอยละ 9 ขาวสายพนธนมความสงเฉลย 114 เซนตเมตร อายการเกบเกยว 131 วน มคณภาพเมลดทสาคญคอ เปนขาวเมลดยาว เปลอกสฟาง ขาวกลองสขาว มความยาว กวางและหนา 7.60 2.17 และ 1.88 มลลเมตร ตามลาดบ รปรางเรยว ทองไขนอย คณภาพการสดมาก อมโลสระหวาง 23-24 เปอรเซนต มความคงตวของแปงสกออน โดยมคาการไหลของแปง 63 มลลเมตร เมอหงสกขาวมเนอสมผสนมปานกลาง คอนขางรวนแตไมกระดาง เหมาะสาหรบผบรโภคทไมชอบขาวพนนมและขาวพนแขงเกนไปคาสาคญ: ขาว อมโลสปานกลาง ตานทานโรคไหม


1) ศนยวจยขาวฉะเชงเทรา อ.บางนาเปรยว จ.ฉะเชงเทรา 24170 โทรศพท 0-3850-2234 Chachoengsao Rice Research Center, Bang Nam Priao, Chachoengsao, 24170. Tel. 0-3850-22342) กองวจยและพฒนาขาว กรมการขาว เขตจตจกร กรงเทพมหานคร 10900 โทรศพท 0-2579-7892

Division of Rice Research and Development, Rice Department, Chatuchak, Bangkok, 10900. Tel. 0-2579-78923) ศนยวจยขาวปทมธาน อ.ธญบร จ.ปทมธาน 12110 โทรศพท 0-2577-1688-9

Pathum Thani Rice Research Center, Thanyaburi, Pathum Thani, 12110. Tel. 0-2577-1688-94) ศนยวจยขาวคลองหลวง อ.คลองหลวง จ.ปทมธาน 12120 โทรศพท 0-2529-0713 Khlong Luang Rice Research Center, Khlong Luang, Pathum Thani, 12120. Tel. 0-2529-07135) ศนยวจยขาวสพรรณบร อ.เมอง จ.สพรรณบร 72000 โทรศพท 0-3555-5340

Suphan Buri Rice Research Center, Mueang, Suphan Buri, 72000. Tel. 0-3555-53406) ศนยวจยขาวปราจนบร อ.บานสราง จ.ปราจนบร 25150 โทรศพท 0-3727-1232

Prachin Buri Rice Research Center, Bansang, Prachin Buri, 25150 Tel. 0-3727-12327) ศนยวจยขาวราชบร อ.เมอง จ.ราชบร 70000 โทรศพท 0-3273-2284-5 Ratchaburi Rice Research Center, Mueang, Ratchaburi, 70000 Tel. 0-3273-2284-58) ศนยวจยขาวพระนครศรอยธยา อ.พระนครศรอยธยา จ.พระนครศรอยธยา 13000 โทรศพท 0-3570-9051-2 Phra Nakhon Si Ayutthaya Rice Research Center, Phra Nakhon Si Ayutthaya, Phra Nakhon Si Ayutthaya 13000

Tel. 0-3570-9051-2

ขาวสายพนธดเดนสาหรบนาชลประทานภาคกลาง: CCS07016-18-3-5-1-1Promising Line for Irrigated Rice in Central Region: CCS07016-18-3-5-1-1

มานกา นอยเอยม1) โอภาส วรวาท1) กาญจนา กลาแขง 2) สนยม ตาปราบ2) สภาพร จนทรบวทอง3) วาสนา พนธเพง3) เกษม สนทราจารย 3) กญญา เชอพนธ 3) สนนทา วงศปยชน3) วชร สขววฒน 3)

ประกอบกจ ดงไธสง4) บงอร ธรรมสามสรณ 5) มาลน จนทรวรรณ 6) ประจกษ เหลงบารง7) จารวรรณ ชนมาธรไพจตร7) วรญญา ดานทวศลป 8) ขวญชนก ปฏสนธ8)

Manika Noi-iam1) Opas Worawat1) Kanchana Klakhaeng 2) Suniyom Taprap2) Supaporn Chanbuathong3) Vasana Panpeng3) Kasem Soontrajarn3) Kunya Cheaupun3)

Sunanta Wongpiyachon3) Watcharee Sukviwat3) Prakobkit Dangthaisong 4) Bang-on Thammasamisorn5) Malinee Janwan6) Prachack Lengbumrung7)

Charuwan Chuenmathunpaijit7) Warunya Dantaweesin8) Khwanchanok Patison8)

Abstract CCS07016-18-3-5-1-1 is a photoperiod insensitive promising rice line which was derived from crossing between PSL00540-34-1-3-5 ; the female parent and IR72967-170-1-2-3-2 ; the male parent, in 2007. F

2- F

6 cultivations and screening were conducted at CCS-RRC (BNK-RRC). Observation and

yield trials were evaluated under intra-station yield trials and inter-station yield trials experiments which were carried out during 2009 – 2016 at CCS-RRC and the other Rice Research Centers in Central, Western and Eastern region. In 2014 – 2015, the results of reaction to brown planthopper evaluation at PTT-RRC revealed MS-MR level. Screening of leaf blast disease in wet season 2015 at PTT-RRC and PCR-RRC showed MR level but showed S level at RBR-RRC. This promising line had average yield of 693 kg/rai which were lower than that of RD31 variety which produced 729 kg/rai or 5.2% in farmer field yield trials in the Central Plain areas. It had 125 days maturity when transplanting and 112 days maturity when germinated seed broadcasting. Plant height is around 120 cm with erect and


strong culm. A physical property of brown rice was 7.82 mm in length, 2.31 mm in width and thickness of 1.91 mm, with slender shape. The whole grain was less chalkiness and high milling yield of 54% head rice, the amylose content was 27.52%, the gel consistency was categorized as medium (52.78 mm) elongation ratio was ordinary (1.67). This promising line is suitable for cultivation in irrigated areas in Central Plain where diseases and insect pests are normally outbreak every year. Keywords: rice photoperiod insensitive, promising line, yield trial, irrigated area

บทคดยอ CCS07016-18-3-5-1-1 เปนขาวเจาไมไวตอชวงแสง ไดจากการปรบปรงพนธแบบปกต โดยการผสมพนธระหวาง PSL00540-34-1-3-5 เปนสายพนธแม และ IR72967-170-1-2-3-2 เปนสายพนธพอ ในป พ.ศ. 2550 และปลกคดเลอกชวท 2-6 ทศนยวจยขาวฉะเชงเทรา (สถานทดลองขาวบางเขนเดม) ไดสายพนธขาวทมความคงตวทางพนธกรรม แลวนาไปปลกศกษาพนธและเปรยบเทยบผลผลตภายในและระหวางสถาน ระหวางป พ.ศ. 2552 - 2559 ณ ศนยวจยขาวฉะเชงเทรา กลมศนยวจยขาวภาคกลางและตะวนตก และกลมศนยวจยขาวภาคตะวนออก ขณะเดยวกนไดทดสอบปฏกรยาตอเพลยกระโดดสนาตาล ณ ศนยวจยขาวปทมธาน จากการเปรยบเทยบผลผลตระหวางสถาน ฤดนาป 2557 ถง ฤดนาป 2558 พบวามปฏกรยาตอเพลยกระโดดสนาตาลระดบคอนขางออนแอถงคอนขางตานทาน และในฤดนาป 2558 พบวามปฏกรยาตอโรคไหมในระดบคอนขางตานทานทศนยวจยขาวปทมธาน และศนยวจยขาวปราจนบร ระดบออนแอทศนยวจยขาวราชบร การเปรยบเทยบผลผลตในนาราษฎรในภาคกลาง ฤดนาป 2559 พบวา ขาวสายพนธนใหผลผลตเฉลย 693 กโลกรมตอไร ตากวาพนธ กข31 ทใหผลผลต 729 กโลกรมตอไรคดเปนรอยละ 5.2 มอายเกบเกยว 125 วน เมอปลกโดยวธปกดา และ 112 วน เมอปลกโดยวธหวานนาตม สงประมาณ 120 เซนตเมตร ลกษณะตนตงตรง ลาตนคอนขางแขง ขาวกลองรปรางเรยว ยาว 7.82 มลลเมตร กวาง 2.31 มลลเมตร หนา 1.91 มลลเมตร ทองไขนอย คณภาพการสดมาก ไดขาวเตมเมลดและตนขาว 54 เปอรเซนต มปรมาณอมโลสสง (27.52 เปอรเซนต) ความคงตวของแปงสกอยในระดบปานกลาง(คาการไหลของแปง 52.78 มลลเมตร) ยดตวนอย เทากบ 1.67 เทา เหมาะสาหรบพนทนาชลประทานภาคกลาง เพอเปนทางเลอกของเกษตรกรในการปองกนการระบาดของโรคและแมลงศตรขาวคาสาคญ: ขาวเจาไมไวตอชวงแสง สายพนธด ผลผลต นาชลประทาน


สถานการณการระบาดของโรคถอดฝกดาบของขาว (Fusarium fujikuroi Nirenberg) และการประเมนประสทธภาพของสารปองกนกาจดเชอราตอ

การควบคมโรคถอดฝกดาบ Situation of Rice Bakanae Disease (Fusarium fujikuroi Nirenberg) Outbreak and

Efficacy Evaluation of Fungicide to Control the Disease ดวงกมล บญชวย1) นรนทร โปรยไธสง2)

Duangkamon Boonchuay1) Narintorn Proithaisong2)

Abstract Rice Bakanae Disease, caused by Fusarium fujikuroi Nirenberg, is a seedborne fungal disease that can cause rice damage. In the past, continuous outbreaks of this disease had been reported in the upper North and the Northeast of Thailand. At present, it has been moved towards the central, upper North and South of Thailand. The objectives of this research were to survey of rice bakanae disease occurence, evaluate disease severity and carry out efficacy test of fungicide for the effective control of this disease in the laboratory and greenhouse conditions at Chai Nat Rice Research Center. Results showed that, during 2015-2017, rice bakanae disease was mostly found at the seedling stage of rice varieties RD29 (Chai Nat 80), RD31(Pathum Thani 80), RD41, RD47, RD49, Phitsanulok 2, Pathum Thani 1 and Khao Dawk Mali 105, with the exception of Chai Nat 1 being found at tillering stage. Fourteen isolates of F. fujikuroi, the causal agent, were collected from diseased samples with the isolate coded FFCNT0013 being the most virulent one. The efficacy test of fungicide having RCB statistic design consisted of 15 treatments and 4 replicates (4 Petri dish each rep.). Fourteen popular fungicidal formulation were compared to a negative control without fungicide. Results revealed that, considering only those with 50% or more growth inhibition and little or no effect on seedlings, carbendazim was the best giving 100% growth inhibition with 93.4% germination. Similar results were found with carbendazim + mancozeb having 100% growth inhibition with 91.3% germination, followed by hexaconazole giving 58.5% growth inhibition with 91.0% germination. Alternative to chemical, the freshly-prepared Trichoderma harzianum (Kasetsart University) provided 35.9% growth inhibition with 91.1% germination.Keywords: rice, rice bakanae disease, Fusarium fujikuroi Nirenberg, fungicide, outbreak

1) ศนยวจยขาวชยนาท อ.เมอง จ.ชยนาท 17000 โทรศพท 0-5641-1733 Chai Nat Rice Research Center, Mueang, Chai Nat 17000 Tel. 0-5641-17332) ภาควชาอารกขาพช คณะผลตกรรมการเกษตร ม.แมโจ อ.สนทราย จ.เชยงใหม 50290 โทรศพท 0-5387-3607 Faculty of Agricultural Production, Maejo University, Sansai district, Chiang Mai 50290 Tel. 0-5387-3607


บทคดยอ โรคถอดฝกดาบของขาว (Rice Bakanae Disease) มเชอราสาเหต คอ Fusarium fujikuroi Nirenberg เปนโรคทสามารถตดไปกบเมลดพนธและเขาทาลายขาวได แตเดมพบระบาดอยางตอเนองในภาคเหนอตอนบน และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ปจจบนพบเพมขนในเขตภาคกลาง ภาคเหนอตอนลาง และภาคใต การวจยน มวตถประสงคเพอสารวจการเกดโรค ประเมนความรนแรงของโรค ตดตามสถานการณการระบาดของโรคถอดฝกดาบ ประเมนความรนแรงของโรค และทดสอบประสทธภาพของสารปองกนกาจดเชอราในการควบคมโรคถอดฝกดาบ ในสภาพหองปฏบตการและโรงเรอนศนยวจยขาวชยนาท ผลการทดลอง พบวา ในป 2558 -2560 พบโรคถอดฝกดาบสวนใหญในระยะกลาของขาวพนธ กข29 (ชยนาท 80) กข31 (ปทมธาน 80) กข41 กข47 กข49 พษณโลก 2 ปทมธาน 1 และขาวดอกมะล 105 ยกเวนพนธชยนาท 1 ทพบในระยะแตกกอ ไดเกบรวบรวมเชอสาเหตโรคถอดฝกดาบ จานวน 14 ไอโซเลท และพบวา ไอโซเลท FFCNT0013 มความรนแรงในการทาใหเกดโรคมากทสด สวนการทดสอบประสทธภาพของสารปองกนกาจดเชอราในการควบคมโรคถอดฝกดาบ วางแผนการทดลองแบบ RCB ม 15 กรรมวธ 4 ซา แตละซาม 4 จานเพาะเชอ ทาการเปรยบเทยบสารปองกนกาจดเชอรา 14 สตรซงเปนทนยมกบกรรมวธทไมมสารฯ เมอพจารณาจากการยบยงการเจรญเตบโตของเชอราตงแต 50% ขนไป และการไมมผลกระทบหรอมผลนอยตอความงอก พบวา สารคารเบนดาซมมประสทธภาพสงสดทงในการยบยงการเจรญเตบโตของเชอสาเหตโรคและไมมผลตอความงอก คอ ยบยงได 100% และขาวงอกได 93.4% กรรมวธทใหผลใกลเคยงกน คอ คารเบนดาซม+แมนโคเซบ ยบยงได 100% และขาวงอกได 91.3% รองลงมา คอ เฮกซาโคลนาโซล ยบยงได 58.5% และขาวงอกได 91.0% การใชหวเชอสดเชอรา Trichoderma harzianum (มหาวทยาลยเกษตรศาสตร) เปนอกหนงทางเลอกทยบยงการเจรญเตบโตของเชอราได 35.9% และขาวงอกได 91.1% คาสาคญ: ขาว โรคถอดฝกดาบ Fusarium fujikuroi Nirenberg สารปองกนกาจดเชอรา การระบาด


1) ศนยวจยขาวเชยงราย อาเภอพาน จงหวดเชยงราย 57120 โทรศพท 0-5372-1578 Chiang Rai Rice Research Center, Phan, Chiang Rai 57120 Tel.0-5372-1578

การถกเบยนของเพลยจกจนขาวใหญโดยแมลงเบยนปกบดในนาขาวศนยวจยขาวเชยงราย

Strepsipteran Parasitism of White Leafhopper, Cofana spectra (Distant) in Lowland Rice Fields at Chiang Rai Rice Research Center

กลยา บญสงา1) ฉตราภรณ กณาวงค1) อญชล ใจเกยง1) Kunlayaa Boonsa-nga1) Chattraporn Kunawong1) Unchalee Jaikeang1)

Abstract White leafhopper, Cofana spectra (Distant) (Hemiptera: Cicadellidae), is considered as a minor insect pest of rice in Thailand. Nymph and adult of white leafhopper suck the sap in rice plants resulting in tiller reduction, stunting and yellowing from leaf tip downwards. Severe damage finally causes rice death. Recently, the survey of insect pest of rice in the North revealed important information that white leafhopper was found abundantly in the light traps, rice fields particularly those nearby the lights, and wheat fields. Concurrently, Halictophagus spectrus Yang (Strepsiptera: Halictophagidae) was also found as an endoparasitoid of the white leafhopper. Although Strepsiptera has been recorded as possible biocontrol agents, there was no information on the effective use of H. spectrus as the endoparasitoid for controlling white leafhopper. The objective of this study was to investigate the population dynamic of white leafhopper and its relative number infected by H. spectrus in the fields at Chiang Rai Rice Research Center from February 2017 to February 2018. Sampling and monitoring in the rice fields were conducted on a weekly basis by sweeping net. During the study, two peaks of white leafhopper population were recorded (i.e April-June and October-December). The highest percentage of stylopization of the white leafhopper by H. spectrus being 34.6 % was recorded in June 2017. The results indicated that the effect of parasitization by H. spectrus may be one of the factors suppressing the population levels of white leafhopper in the rice field. However, indepth study should be carried out further to gather information adequately for developing efficient biological control of white leafhopper by the endoparasitoid H. spectrus in Chiang Rai province’s rice cropping system.Keywords: rice, white leafhopper, Cofana spectra (Distant), Strepsiptera, Halictophagus spectrus

Yang, stylopization, parasitization endoparasitoid, Chiang Rai province


บทคดยอ เพลยจกจนขาวใหญ (white leafhopper, Cofana spectra (Distant); Hemiptera: Cicadellidae) เปนแมลงศตรอนดบรองทพบในระบบนเวศนาขาวทวไป ตวออนและตวเตมวยทาลายขาวโดยตรงจากการดดกนนาเลยงจากทอนา ทาใหใบขาวแสดงอาการเหลองสมจากสวนปลายใบสกลางและโคนใบ หากการทาลายรนแรงอาจทาใหใบขาวแหงมวนงอเขาหากนและแหงตายในทสด สงผลใหตนขาวมการแตกกอลดลง การเตบโตชะงกงน ขอมลจากกบดกแสงไฟและการสารวจนาขาวในภาคเหนอปทผานมา พบประชากรเพลยจกจนขาวใหญจานวนมากขนทงในกบดกแสงไฟ และในนาขาว โดยเฉพาะบรเวณทมแสงไฟสองสวางและในแปลงขาวสาล นอกจากน ยงพบแมลงเบยนปกบด Halictophagus spectrus Yang (Strepsiptera: Halictophagidae) ซงเปนแมลงเบยนภายในของเพลยจกจนขาวใหญจานวนมากดวย แตยงมรายงานการใชแมลงเบยนปกบดในการควบคมเพลยจกจนขาวใหญนอยมาก งานวจยน มวตถประสงคเพอสารวจประชากรเพลยจกจนขาวใหญและการถกเบยนโดยแมลงเบยนปกบด H. spectrus ในแปลงนาทดลองของศนยวจยขาวเชยงราย ตงแตเดอนกมภาพนธ 2560-กมภาพนธ 2561 โดยดาเนนการสารวจแปลงนาดวยการใชสวงโฉบแมลงทกสปดาห ผลการสารวจพบวา ประชากรเพลยจกจนขาวใหญมจานวนประชากรสงในสองชวง คอ ระหวางเดอนเมษายน-มถนายน และตลาคม-ธนวาคม และพบเพลยจกจนขาวใหญถกเบยนโดยแมลงเบยนปกบด H. spectrus สงถงรอยละ 34.6 ในเดอนมถนายน 2560 ซงอาจเปนสาเหตหนงททาใหเพลยจกจนขาวใหญไมสามารถทาความเสยหายแกขาวไดในสภาพธรรมชาต เพอศกษาความเปนไปไดในการใชชววธควบคมเพลยจกจนขาวใหญ ทอาจจะเปนแมลงศตรสาคญไดในระบบการปลกขาวในจงหวดเชยงราย จงควรมการศกษาในเชงลกตอไป คาสาคญ: ขาว เพลยจกจนขาวใหญ แมลงเบยนปกบด การถกเบยน ตวเบยนภายใน จงหวดเชยงราย


1) ศนยวจยขาวอบลราชธาน ต ปณ.65 อ.เมอง จ.อบลราชธาน 34000 โทรศพท 0-4534-4104 Ubon Ratchathani Rice Research Center, P.O.BOX 65, Mueang, Ubon Ratchathani 34000 Tel. 0-4534-41042) มหาวทยาลยมหาสารคาม อาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม 44150 โทรศพท 0-5464-6033 Mahasarakham University, Kantharawichai, Maha Sarakham, Thailand 44150 Tel. 0-5464-60333) ศนยวจยขาวแพร อาเภอเมอง จงหวดแพร 54000 โทรศพท 0-5464-6033

Phrae Rice Research Center, Mueang, Phrae, Thailand 54000 Tel. 0-5464-6033

วงศวานววฒนาการของแมลงบวขาว Orseolia oryzae ในประเทศไทยMolecular Phylogeny of Asian Rice Gall Midge Orseolia oryzae in Thailand

จรพงศ ใจรนทร1) พกล ลลากด1) พรธด บารงนาม2) กลชนา เกศสวรรณ3)

Jirapong Jairin1) Phikul Leelagud1) Pornthidee Bamrungnam2) Kulchana Ketsuwan3)

Abstract The Asian rice gall midge (RGM) Orseolia oryzae (Wood-Mason) (Diptera: Cecidomyiidae) is a major dipteran pest of rice in rainfed and irrigated areas. RGM is currently distributed in North, East, Central and Northeast of Thailand. In this study, sequence variations in a partial segment of the mitochondrial DNA (mtDNA) cytochrome oxidase I (COI) were used to assess the phylogenetic relationships of the RGM populations collected at 39 locations in 23 provinces. The results indicated that haplotype diversity of the RGM populations in Thailand was high (29 haplotypes). Phylogenetic analysis and haplotype network divide the populations into three major clades, the central and eastern clade, the northern clade, and the northeastern clade. The genetic diversity of the central population was lower than in the north and northeast populations. The genetic diversity separated central population from the north and northeast populations that probably due to the mountainous biogeographical barriers which separate the central basin from the plateau of other regions in Thailand. Keywords: phylogeny, rice gall midge, COI, haplotype, mitochondrial

บทคดยอ แมลงบวขาว Orseolia oryzae (Wood-Mason) (Diptera: Cecidomyiidae) นบเปนศตรสาคญในอนดบดพเทอราของขาวนานาฝนและนาชลประทาน ปจจบนพบแมลงบวขาวกระจายทวไปในภาคเหนอ ภาคตะวนออก ภาคกลาง และภาคตะวนออกเฉยงเหนอของไทย งานวจยครงนไดศกษาความแปรปรวนของลาดบนวคลโอไทดบางสวนของยน cytochrome oxidase I (COI) ในไมโทคอนเดรย เพอศกษาวงศวานววฒนาการของประชากรแมลงบวขาวทเกบจากพนทปลกขาว 39 แหง ใน 23 จงหวด ผลการศกษาพบวาประชากรแมลงบวในประเทศไทยมความหลากหลายของรปแบบอลลล (29 รปแบบ) และสามารถแบงแยกกลมประชากรของแมลงบวได 3 กลมหลก ไดแก กลมภาคกลางและภาคตะวนออก กลมภาคเหนอ และกลมภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ความหลากหลายทางพนธกรรมของประชากรภาคกลางนอยกวาประชากรภาคเหนอและตะวนออกเฉยงเหนอ และประชากรแมลงบวภาคกลางแตกตางจากประชากรภาคอน โดยเฉพาะภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ทงนมความเปนไปไดวาเกดจากแนวขวางกนทางชวภาพทแบงแยกระหวางพนทลมภาคกลางและทราบสงในภมภาคอนของไทยคาสาคญ: วงศวานววฒนาการ แมลงบวขาว COI รปแบบอลลล ไมโทคอนเดรย


ประชากรหนศตรขาวและความเสยหายในนาขาว จงหวดเชยงรายRodent Population and Damage Assessments

in Chiang Rai Province’s Rice Fields อรสยาน บลยประมข1) ทสดาว เกตเนตร2) ณธกร บลยประมข1) ฉตรชย บญแนน1)

Urassaya Boonpramuk1) Thasdaw katenate2) Nathakorn Boonpramook1) Chatchai Boonnan1)

Abstract The objectives of this study were to obtain the species diversity, population and also to assess the rodent’s damage level in irrigated and rainfed rice fields in Chiang Rai Province. Active burrow counts and live traps method were applied to access rodent species and population in 6 sites from December 2016 to December 2017. Results showed that 3 genus and 6 species of rodents were identified in this study sites as greater bandicoot rat, Bandicota indica (Beckstein), ricefield rat, Rattus argentiventer (Robinson and Kloss), lesser ricefield rat, R. losea (Swinhoe), roof rat, R. rattus (Linnaeus), ryukyu mouse, Mus caroli (Bonhote) and fawn - colored mouse, M. cervicolor (Hodgson). The majority of rodent genus from irrigated and rainfed rice fields consisted of 51% genus Rattus and 50% genus Mus. The number of rodents caught in irrigated and rainfed rice fields were highest at booting stage during the wet season being 4 rats/100 traps/night. The active burrows counts recorded the highest number of 33.33% with freshly reopened entrances at tillering, booting and pre-harvesting stages. More number of adult males were captured than that of the females and the highest percentage of pregnant females at the pre-harvesting stage was 100% in the wet season having 5-10 embryos per each female. The study on annual fluctuation of rodent population had found that the number of rodents reached the peak at the tillering-booting stage. There was no correlation between the average number of rodents and rainfed. The average percentage of damage in irrigated and rainfed rice fields at pre-harvesting stage were 1.31 and 0.84 %, respectively. The results could be used as the basic data for planning efficient control of rodent pest with the minimal impact on ecosystem.Keywords: rice fields, rodents, population, damage assessment, Chiang Rai Province

บทคดยอ การศกษาประชากรหนศตรขาว และความเสยหายในนาขาว จงหวดเชยงราย มวตถประสงคเพอทราบความหลากชนด ประชากร และความเสยหายทเกดจากหนศตรขาวในนเวศการปลกขาวนาชลประทานและนานาฝน ดาเนนการเกบขอมลในแปลงนาเกษตรกร อาเภอพาน เทง และปาแดด จานวน 6 แปลง ตงแตเดอนธนวาคม 2559 - ธนวาคม 2560 ทาการประเมนประชากรหน โดยวธนบจานวนรหนทยงมหนอาศยอย และวธนบจานวนหนทดกไดโดยตรงจากกรงดก ผลการศกษา พบหนศตรขาวทงหมด 3 สกล 6 ชนด ไดแก หนพกใหญ (greater

1) ศนยวจยขาวเชยงราย อ.พาน จ.เชยงราย 57120 โทรศพท 0-5372-1578

Chiang Rai Rice Research Center, Phan, Chiang Rai, 57120 Tel. 0-5372-15782) ศนยวจยขาวปราจนบร อ.บานสราง จ.ปราจนบร 25150 โทรศพท 0-3727-1358

Prachin Buri Rice Research Center, Ban Sang, Prachin Buri 25150 Tel. 0-3727-1385


bandicoot rat, Bandicota indica (Beckstein)) หนนาใหญ (ricefield rat, Rattus argentiventer (Robinson and Kloss)) หนนาเลก (lesser ricefield rat, R. losea (Swinhoe)) หนทองขาวบาน (roof rat, R. rattus (Linnaeus)) หนหรงนาหางยาว (ryukyu mouse, Mus caroli (Bonhote)) และหนหรงนาหางสน (fawn–colored mouse, M. cervicolor (Hodgson)) โดยนเวศนาชลประทาน และนานาฝน พบสกลหนทองขาว และสกลหนหรง เปนกลมหลก รอยละ 51 และ 50 ตามลาดบ โดยทงนเวศนาชลประทานและนานาฝน พบจานวนหนศตรขาวเฉลยสงสดในฤดฝน ระยะขาวตงทองจานวน 4 ตวตอ 100 กรงดกตอคน จานวนรหนทยงมหนอาศยอยสงสดคดเปน รอยละ 33.33 ชวงระยะขาวแตกกอ ตงทอง และระยะกอนเกบเกยว ดกจบหนเพศผไดมากกวาหนเพศเมย และพบหนเพศเมยตงทองทงหมดในฤดฝน ระยะกอนเกบเกยวขาว หนตงทองเหลานมตวออน 5-10 ตวตอเพศเมย 1 ตว จากการศกษาความผนแปรของประชากรหนตลอดทงป พบวา หนมปรมาณสงสดชวงระยะขาวแตกกอถงตงทอง จานวนประชากรหนศตรขาวและปรมาณนาฝน พบวา ไมมความสมพนธกนทางสถต ความเสยหายของขาวทเกดจากการทาลายของหนศตรขาวในระยะกอนเกบเกยวในนเวศนาชลประทานและนานาฝนเฉลยเทากบรอยละ 1.31 และ 0.84 ตามลาดบ ผลการศกษาครงนสามารถใชเปนขอมลพนฐานเพอใชในการวางแผนปองกนกาจดหนศตรขาวใหมประสทธภาพและสงผลกระทบตอระบบนเวศนอยทสดตอไปคาสาคญ: นาขาว หนศตรขาว ประชากร การประเมนความเสยหาย จงหวดเชยงราย


1) ศนยวจยขาวพทลง อ.เมอง จ.พทลง 93000 โทรศพท 0-7484-0111

Phatthalung Rice Research Center, Mueang, Phatthalung 93000 Tel. 0-7484-01112) ศนยวจยขาวปตตาน อ.โคกโพธ จ.ปตตาน 94120 โทรศพท 0-7341-5989

Pattani Rice Research Center, Khok Poh, Pattani 94120 Tel. 0-7341-5989

การใชกบดกฟโรโมนในการประเมนประชากรแมลงศตรขาวหลงเกบเกยวในขาวเปลอก

Evaluation of Stored Rice Insect Pest Population using Pheromone Traps เอกราช แกวนางโอ1) นลนพร ยมนอย2)

Ekkarat Kaewnango1) Nalinphorn Yimnoi2)

Abstract Pheromone trap is one of the popular methods to evaluate populations of stored insect pests, which is installed at rice mills and warehouses. The purpose of this experiment was to study the use of pheromone traps to evaluate populations of stored insect pests infested in paddy rice sacks, which are normally time-consuming and evaluated by experienced staffs. The experiment was conducted by placing 60 kg of Leb Nok Pattani paddy rice sacks in storage room with and without pheromone traps at Pattani Rice Research Center during June 2015 - July 2016. The results showed that at 52nd

week of storage period, the highest numbers of lesser grain borers (Rhyzopertha dominica (Fabricius)) was found of 103.8 insects per 250 g of paddy rice sample. Whereas, maize weevil (Sitophilus zeamais (Motschulsky)) and Angoumois grain moth (Sitoroga cerealella (Olivier)) were active in early storage period and decreased during storage period. They were found mostly at 12th week of storage period (153.0 and 155.0 insects per 250 g of paddy rice sample, respectively). The numbers of stored rice insect pests during experiment changed similarly between two conditions of with and without pheromone traps. Inert matter increased in both conditions during storage period. However, in both conditions, the numbers of stored rice insect pests and inert matter were higher in the room with pheromone traps than without pheromone trapKeyword: stored rice insect pests, pheromone trap, paddy rice

บทคดยอ การใชกบดกฟโรโมนเปนวธการทนยมใชประเมนประชากรแมลงศตรขาวหลงเกบเกยวในโรงส หรอสถานประกอบการในตางประเทศ งานวจยนมวตถประสงคเพอทดลองการใชกบดกฟโรโมนในการประเมนประชากรแมลงศตรขาวหลงเกบเกยวแทนการจาแนกแมลงจากตวอยางขาวเปลอก ซงตองใชผ ทมความชานาญเฉพาะดานและระยะเวลานานในการจาแนก การทดลองดาเนนการในโรงเกบรกษาของศนยวจยขาวปตตานโดยใชขาวเปลอกพนธเลบนกปตตานเปนพนธทดสอบ ผลการทดลอง พบวา จานวนมอดขาวเปลอกทพบในกบดกฟโรโมนมจานวนเพมขนตามระยะเวลาการเกบรกษาทนานขน และพบมากทสดในสปดาหท 52 ของการเกบรกษา เทากบ 103.8 ตวตอตวอยางขาวเปลอก 250 กรม สวนดวงงวงขาวโพดและผเสอขาวเปลอกมจานวนมากในชวงแรกของการเกบรกษา หลงจากนนจานวนจะลดลงตามระยะเวลาการเกบรกษาทนานขน และพบมากทสดในสปดาหท 12


ของการเกบรกษา เทากบ 153.0 และ 155.0 ตวตอตวอยางขาวเปลอก 250 กรม ในขณะทจานวนแมลงในตวอยางขาวเปลอก พบวา รปแบบการเปลยนแปลงประชากรของทงดวงงวงขาวโพด มอดขาวเปลอก และผเสอขาวเปลอกทพบในตวอยางขาวเปลอกมแนวโนมการเปลยนแปลงใกลเคยงกน แตพบจานวนแมลงในโรงเกบรกษาทวางกบดกฟโรโมนมากกวาโรงเกบทไมไดวางกบดก สวนคณภาพของขาวเปลอก พบวา ทงความชนขาวเปลอกและสงเจอปนในโรงเกบรกษาทวางและไมวางกบดกฟโรโมนมแนวโนมการเปลยนแปลงใกลเคยงกน แตพบคาดงกลาวในโรงเกบรกษาทวางกบดกฟโรโมนมากกวาคาสาคญ: แมลงศตรขาวหลงเกบเกยว กบดกฟโรโมน ขาวเปลอก


การพฒนาพนทสงเพอเสรมสรางความมนคงดานอาหาร (ขาว) ภายใตการพฒนาพนทสงแบบโครงการหลวงหวยนาขาว

ตาบลเขกนอย อาเภอเขาคอ จงหวดเพชรบรณHighland Development to Enhance Food Security (Rice) under the Development of

the Huai Nam Khao Royal Project, Khek Noi, Khao Kho District, Phetchabun Province

ภมร ปตตาวะตง1) Phamorn Pattawatang1)

Abstract The highland development to enhance food security (rice) under the development of the Huai Nam Khao Royal Project. There is located at Khek Noi, Khao Kho district, Phetchabun Province. This project established the guidelines for the development of rice production and technology (i.e., suitable rice varieties and knowledge of rice), that increased the paddy yield for supporting the growth of world population and sustainable use of land. Hence, the objective of this study was to select the suitable rice varieties for the rice production in terrace fields. The 5 rice varieties including RD39, RD67, RD59, RD65 and Phitsanulok 80 (PSL80) were selected for tests. The results showed the average yield of each variety in order, RD59 (653 kg/rai), RD67 (652 kg/rai), PSL80 (607 kg/rai), RD65 (601 kg/rai) and RD39 (492 kg/rai). Therefore, the average yield was not significantly different in varieties. However, for the farmers’ preference, they preferred RD39, RD59 and RD65, respectively. These results may utilize for reducing the deterioration of farm land and improving sustainable agricultural management in the near future.Keywords: development area, strengthen food security, Phetchabun

บทคดยอ การพฒนาพนทสงเพอเสรมสรางความมนคงดานอาหาร (ขาว) ภายใตการพฒนาพนทสงแบบโครงการหลวงหวยนาขาว ตาบลเขกนอย อาเภอเขาคอ จงหวดเพชรบรณ กาหนดแนวทางในการพฒนาดานเทคโนโลยการผลต พนธขาวทเหมาะสม และองคความรเรองขาว เพอยกระดบผลผลตเกดเสถยรภาพเฉลยตอไรเพมขน มผลผลตเพยงพอตอการบรโภคในชมชน และใหเกดความยงยนในพนท แผนการดาเนนงานจดทาแปลงปลกเพอเปรยบเทยบผลผลตและคดเลอกพนธขาวทเหมาะสม ในแปลงปลกแบบนาดาสภาพแปลงขนบนได ประกอบไปดวยพนธขาว 5 พนธ ไดแก กข39 กข67 กข59 กข65 และพษณโลก 80 พบวาทกๆพนธมผลผลตเฉลยไมแตกตางกนท 492 – 653 กโลกรมตอไร พนธขาวทใหผลผลตสงสด คอ กข59 และ กข67 รองลงมา คอ พษณโลก 80, กข65 และ กข39 โดยใหผลผลตเฉลย 653 652 607 601 และ 492 กโลกรมตอไร ตามลาดบ ในสวนของเกษตรกรทใหคะแนนพนธขาวทชอบ ไดแก กข39 กข59 และ กข65 ตามลาดบ ขณะทผลการดาเนนงานมทศทาง

1) ศนยวจยขาวพษณโลก ต. วงทอง อ. วงทอง จ. พษณโลก 65130 โทรศพท 0-5531-3134-5

Phitsanulok Rice Research Center, Wang Thong, Phitsanulok 65130. Tel. 0-5531-3134-5


แนวโนมสามารถขยายผลเปนตนแบบของการพฒนาพนทในการใชประโยชนใหมศกยภาพตอการปลกพช ชวยลดปญหาความเสอมโทรมของพนท ลดปญหาของการใชสารเคม นาไปสการพฒนาระบบการจดการผลผลตทเกอหนนตอความยงยน และความมนคงทางการผลตทงทดน-นา และทรพยากรเพอการผลตอนๆ ตอไป คาสาคญ: การพฒนาพนท เสรมสรางความมนคงดานอาหาร จงหวดเพชรบรณ

การประชมวชาการขาวและธญพชเมองหนาว ครงท 35 พ.ศ. 2561 PB294294

00 ???????? ?????? R12-2brrd.ricethailand.go.th/images/pdf/seminar-rice/2561/22.pdfDepartment of...

Documents

Transcript of 00 ???????? ?????? R12-2brrd.ricethailand.go.th/images/pdf/seminar-rice/2561/22.pdfDepartment of...