หน่วยที่ 7 การประยุกต์ความเข้าใจเชิงจริยธรรมและเชิงกฎหมาย · หน่วยที่
êòÿ æ÷ æñÐ éüÖÓ ^Ðò ÷òøßÐ ×òÿúö Z Öêòÿ æ÷æ ù...
Transcript of êòÿ æ÷ æñÐ éüÖÓ ^Ðò ÷òøßÐ ×òÿúö Z Öêòÿ æ÷æ ù...
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-1ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
หนวยท 8
ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศ
ทส�าคญ
อาจารยรอน ศรวนสาณฑ
ชอ อาจารยรอนศรวนสาณฑวฒ ศ.บ.,ศ.ม.,M.A.(AppliedEconomics) UniversityofMichiganต�าแหนง เศรษฐกรกรมเจรจาการคาระหวางประเทศหนวยทปรบปรง หนวยท8
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-2 ไทยในเศรษฐกจโลก
แผนการสอนประจ�าหนวย
ชดวชา ไทยในเศรษฐกจโลก
หนวยท 8 ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
ตอนท 8.1 ไทยในองคกรระหวางประเทศทางดานการเงน8.2ไทยในองคกรระหวางประเทศทางดานการคาและการพฒนา8.3ไทยในองคกรระหวางประเทศทางดานเศรษฐกจอนๆ
แนวคด1. องคกรระหวางประเทศทางดานเศรษฐกจมความส�าคญอยางมากตอการปรบตวของประเทศ
ตางๆ ในการรบกระบวนการโลกาภวตน โดยองคกรระหวางประเทศทงหลายถอเปนเวททประเทศตางๆ จะสามารถแสดงความคดเหน และขอกงวลของตน ใหประเทศอนๆ ในประชาคมโลกไดรบรและน�าไปใชเปนหลกในการก�าหนดทศทางการพฒนาของประชาคมโลกทงทางดานเศรษฐกจและสงคมใหมความสอดคลองกนและกอใหเกดประโยชนตอทกประเทศทงทเปนประเทศทพฒนาแลวหรอประเทศก�าลงพฒนา
2. องคกรระหวางประเทศทางดานการเงนมบทบาททส�าคญในการเปนแหลงเงนทนใหประเทศตางๆ กยม เพอน�าไปใชในการพฒนาประเทศ หรอแกไขปญหาดานการช�าระเงนระหวางประเทศ โดยตนทน และเงอนไขในการกเงนจากองคกรระหวางประเทศทางดานการเงน สวนใหญจะมความยดหยนส�าหรบประเทศก�าลงพฒนาเพอเออใหประเทศก�าลงพฒนามโอกาสเขาถงแหลงเงนทนไดงายขน
3. องคกรระหวางประเทศทางดานการคาและการพฒนา ไมไดท�าหนาทเปนแหลงเงนทน แตมบทบาททส�าคญในการใหความชวยเหลอประเทศตางๆทางดานเทคนค ดานบคลากร ดานวชาการ และอนๆ เพอเพมศกยภาพใหประเทศตางๆ ในประชาคมโลกสามารถพฒนา และกาวตามกระแสโลกาภวตนไดทนองคกรระหวางประเทศทางดานการคามบทบาทส�าคญในการสงเสรมใหการคาโลกมความเสรโดยมแนวคดทวาการคาทเสรจะน�ามาซงการพฒนาในดานอนๆตอไป
4. องคกรระหวางประเทศทางดานเศรษฐกจทส�าคญอนๆ ประกอบดวย องคกรทางดานอาหารและการเกษตร แรงงานทรพยสนทางปญญา ศลกากร และการมาตรฐาน เปนตน โดยตางมบทบาททส�าคญในการสรางระบบจดการเฉพาะดานคอแหลงอาหารและการเกษตรแรงงาน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-3ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
ทรพยสนทางปญญา ศลกากร และมาตรฐานอตสาหกรรม ใหเปนระบบเดยวทมความสอดคลองกนภายในประชาคมโลก ซงจะสงเสรมให เกดการใชและจดสรรทรพยากรอยางมประสทธภาพลดความซบซอนและความขดแยงทอาจเกดขนระหวางประเทศและกอใหเกดการคมครองผลประโยชนของทกฝายในระดบทเหมาะสม
5. องคกรระหวางประเทศหลายองคกรมบทบาททส�าคญในกระบวนการพฒนาการของประเทศไทยและการทไทยเขารวมในองคกรระหวางประเทศหลายแหงสงผลใหไทยมโอกาสในการแสดงความคดเหนในเวทตางๆไดรวมรบรพฒนาการและการเปลยนแปลงทเกดขนในประชาคมโลกอยางตอเนอง ซงจะท�าใหไทยวางแนวทางในการปรบตว หรอในการพฒนาประเทศไดถกทศทางและมประสทธภาพตอไป
วตถประสงคเมอศกษาหนวยท8จบแลวนกศกษาสามารถอธบาย1.ความส�าคญและภารกจขององคกรระหวางประเทศทางดานเศรษฐกจทส�าคญได2.บทบาทของประเทศไทยในองคกรระหวางประเทศทางดานเศรษฐกจได
กจกรรมการเรยน1.ท�าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนหนวยท82.ศกษาเอกสารการสอนตอนท8.1–8.33.ปฏบตกจกรรมตามทไดรบมอบหมายในเอกสารการสอน4.ฟงรายการวทยกระจายเสยง(ถาม)5.ชมรายการวทยโทรทศน(ถาม)6.เขารบการสอนเสรม(ถาม)7.ท�าแบบประเมนผลตนเองหลงเรยนหนวยท8
สอการสอน1.เอกสารการสอน2.แบบฝกปฏบต3.รายการวทยกระจายเสยง(ถาม)4.รายการวทยโทรทศน(ถาม)5.เขารบการสอนเสรม(ถาม)
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-4 ไทยในเศรษฐกจโลก
ประเมนผล1.ประเมนผลจากแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนและหลงเรยน2.ประเมนผลจากกจกรรมและแนวตอบทายเรอง3.ประเมนผลจากการสอบไลประจ�าภาคการศกษา
เมออานแผนการสอนแลว ขอใหท�าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยน
หนวยท 8 ในแบบฝกปฏบต แลวจงศกษาเอกสารการสอนตอไป
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-5ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
ตอนท 8.1
ไทยในองคกรระหวางประเทศทางดานการเงน
โปรดอานหวเรองแนวคดและวตถประสงคของตอนท8.1แลวจงศกษารายละเอยดตอไป
หวเรอง8.1.1ธนาคารโลก8.1.2กองทนการเงนระหวางประเทศ8.1.3ธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชย
แนวคด1. องคกรระหวางประเทศทางดานการเงน มบทบาททส�าคญในการเปนแหลงเงนทนให
ประเทศตางๆกยม เพอน�าไปใชในการพฒนาประเทศหรอแกไขปญหาดานการช�าระเงนระหวางประเทศโดยตนทนและเงอนไขในการกเงนจากองคกรระหวางประเทศทางดานการเงนสวนใหญจะมความยดหยนส�าหรบประเทศก�าลงพฒนาเพอเออใหประเทศก�าลงพฒนามโอกาสเขาถงแหลงเงนทนไดงายขนองคกรระหวางประเทศทางดานการเงนทมบทบาทส�าคญตอการพฒนาทางเศรษฐกจของไทยไดแกธนาคารโลกกองทนการเงนระหวางประเทศและธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชย
2. ธนาคารโลกหรอธนาคารระหวางประเทศเพอการบรณะฟนฟและพฒนามบทบาทสงในการใหเงนกแกประเทศก�าลงพฒนาเพอด�าเนนการโครงทเกยวกบการแกไขความยากจนและการยกระดบความเปนอยของประชากรส�าหรบประเทศไทยธนาคารโลกไดมสวนอยางมากในการสนบสนนแนวทางการพฒนาของประเทศทเนนการประกอบการของภาคเอกชนในระยะทผานมาโครงการเงนกจากธนาคารโลกไดท�าใหไทยมสาธารณปโภคทส�าคญทชวยใหไทยพฒนาเศรษฐกจไดรวดเรวขน
3. กองทนการเงนระหวางประเทศมบทบาทในการจดระเบยบการเงนโลกมาเปนเวลานานไดชวยใหระบบการเงนของโลกมความมนคงในระดบทท�าใหเกดความมนใจในการประกอบการคาการลงทนระหวางประเทศ และมกลไกในการใหกเงนแกประเทศทมปญหาวกฤตการเงนเพอฟนฟประเทศเหลานนใหไดโดยเรวประเทศไทยกไดใชกลไกนในระหวางทเกดวกฤตการเงนปพ.ศ.2540โดยมขอวจารณวาในการกเงนจากกองทนกองทนมกจะก�าหนดเงอนไขในการบรหารจดการเศรษฐกจทเขมงวดมากจนอาจจ�ากดขอบเขตการบรหารจดการของภาครฐในประเทศนน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-6 ไทยในเศรษฐกจโลก
4.ธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยเกดขนเพอใหภมภาคเอเชยไดมแหลงเงนทนเพมขนเนองจากตองใชเงนทนจ�านวนมากในการพฒนาเอเชยแตแหลงเงนทนภายในเอเชยเองมไมเพยงพอธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยสงเสรมโครงการเงนกทเนนการพฒนาศกยภาพของภาคเอกชนควบคไปกบการใชหลกบรหารแบบธรรมาภบาลจงมสวนชวยใหประเทศไทยปรบตวในกระแสโลกาภวตนไดอยางด
วตถประสงคเมอศกษาตอนท8.1จบแลวนกศกษาสามารถ1.อธบายบทบาทและการท�างานของธนาคารโลกได2.อธบายบทบาทและการท�างานของกองทนการเงนระหวางประเทศได3.อธบายบทบาทและการท�างานของธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยได
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-7ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
เรองท 8.1.1
ธนาคารโลก
1. พฒนาการในพ.ศ. 2487 เมอสงครามโลกครงท 2 ทางดานยโรปสงบลง สหรฐอเมรกาไดเปนผน�าในการ
ประชมระหวางประเทศเพอหาทางจดระบบการเงนและการคาของโลก ในปดงกลาวสหรฐอเมรกาไดจดประชมโดยเชญผแทนระดบสงจากประเทศตางๆ 44ประเทศมาทเมองเบรตตนวดส มลรฐนวแฮมเชยรประเทศสหรฐอเมรกา ทประชมดงกลาวตกลงใหจดตงธนาคารโลก (WorldBank) และกองทนการเงนระหวางประเทศ(InternationalMonetaryFundหรอIMF)เพอจดระบบการเงนและการกยมเงนเพอบรณะประเทศภายหลงสงครามโลก
ตอมาไดมการจดตงธนาคารโลกขนมาอยางเปนทางการใน พ.ศ. 2488 โดยมชอวา ธนาคารระหวางประเทศเพอการบรณะฟนฟและพฒนา (International Bank for Reconstruction and Development หรอ IBRD) ซงถอเปนสถาบนแรกทไดรบการกอตงและเปนทรจกมากทสดในจ�านวน 5สถาบนทรวมกนเปน“กลมธนาคารโลก1”หรอWorldBankGroupในปจจบน
ธนาคารโลกหรอธนาคารระหวางประเทศเพอการบรณะฟนฟและพฒนากอตงขนเพอรบบทบาทในการบรณะฟนฟประเทศทไดรบผลกระทบจากสงครามโดยเฉพาะประเทศในทวปยโรปทไดรบความเสยหายอยางหนกเงนกกอนแรกจ�านวน250ลานดอลลารสหรฐคอเงนกใหแกประเทศฝรงเศสเพอใชในการบรณะสงกอสรางทถกท�าลายอนเนองมาจากสงครามภารกจในการบรณะฟนฟประเทศทไดรบความเสยหายจากเหตการณตางๆเชนจากสงครามจากภยธรรมชาตหรอจากความขดแยงในประเทศถอเปนภารกจหลกของธนาคารโลกในระยะแรกของการกอตงในระยะตอมาภารกจของธนาคารโลกไดรบการปรบเปลยนใหมงเปาหมายไปทการแกไขปญหาความยากจนดวย รวมทงมการเปลยนแปลงทางโครงสรางของธนาคารโดยการจดตงสถาบนเพมขนอก 4 สถาบน ท�าใหธนาคารโลกมสถานภาพเปน “กลมสถาบน” เรยกวา“กลมธนาคารโลก”(WorldBankGroup)อยางไรกตามเมอกลาวถง“ธนาคารโลก”ในทนจะมความหมายครอบคลมเฉพาะธนาคารระหวางประเทศเพอการบรณะฟนฟและพฒนา(IBRD)และสมาพนธการพฒนาระหวางประเทศ(InternationalDevelopmentAssociationหรอIDA)เพยง2สถาบนเทานน
1กลมธนาคารโลกหรอWorldBankGroupประกอบดวย1.ธนาคารระหวางประเทศเพอการบรณะฟนฟและพฒนา (International Bank for reconstruction and
DevelopmentหรอIBRD)2.สมาพนธการพฒนาระหวางประเทศ(InternationalDevelopmentAssociationหรอIDA)3.บรรษทการเงนระหวางประเทศ(InternationalFinanceCorporationหรอIFC)4.สถาบนประกนการลงทนแบบพหภาค(MultilateralInvestmentGuaranteeAgencyหรอMIGA)5.ศนยระหวางประเทศเพอการระงบขอพพาทการลงทน(InternationalCentreforSettlementofInvestment
DisputesหรอICSID)
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-8 ไทยในเศรษฐกจโลก
โดย2สถาบนขางตนมหนาทใหความชวยเหลอแกประเทศก�าลงพฒนาและประเทศทพฒนานอยทสดดวยการใหเงนกแกรฐบาลของประเทศเหลานน รวมถงการใหค�าแนะน�าดานนโยบาย และการเสรมสราง ขดความสามารถทางเทคนคของภาครฐในดานตางๆ
2. โครงสรางและการท�างานถงแมธนาคารโลกจะปฏบตภารกจโดยแบงการท�างานออกเปน 2 สถาบน คอ ธนาคารระหวาง
ประเทศเพอการบรณะฟนฟและพฒนา(IBRD)และสมาพนธการพฒนาระหวางประเทศ(IDA)แตการท�างานของทง2สถาบนมความเกยวเนองซงกนและกนสงโดยสถาบนทง2มการใชเจาหนาทปฏบตงานรวมกน ใชส�านกงานใหญแหงเดยวกนณ กรงวอชงตน ดซ รายงานผลการปฏบตงานตอฝายบรหาร ชดเดยวกนและใชมาตรฐานเดยวกนในการประเมนโครงการสงทแตกตางกนระหวาง2สถาบนคอเงนทนทใหประเทศก�าลงพฒนากมาจากคนละแหลงโดยธนาคารระหวางประเทศเพอการบรณะฟนฟและพฒนาระดมทนสวนใหญทใชในการปลอยกจากตลาดเงนโลกในขณะทสมาพนธการพฒนาระหวางประเทศไดรบทนสนบสนนสวนใหญจากการบรจาคของประเทศพฒนาแลวนอกจากนการทประเทศหนงๆจะเปนสมาชกสมาพนธการพฒนาระหวางประเทศไดกตอเมอประเทศนนๆเปนสมาชกธนาคารระหวางประเทศเพอการบรณะฟนฟและพฒนาแลวโดยนบถงเดอนมถนายนพ.ศ.2557ธนาคารระหวางประเทศเพอการบรณะฟนฟและพฒนามสมาชก188ประเทศและสมาพนธการพฒนาระหวางประเทศมสมาชก173ประเทศ
ประเทศสมาชกธนาคารโลกแตละประเทศมสถานภาพเปนเจาของธนาคารโลกในฐานะผถอหนโดยการออกเสยงของแตละประเทศกระท�าผานผแทนประเทศทแตละประเทศแตงตงใหเขารวมสภาผวาการ(BoardofGovernors)ซงการออกเสยงของแตละประเทศจะมน�าหนกแตกตางกนไปตามสดสวนการถอหนของประเทศนนๆการประชมสภาผวาการประจ�าธนาคารโลกถกก�าหนดใหมขนปละครงโดยจะประชมรวมกบสภาผวาการประจ�ากองทนการเงนระหวางประเทศเพอหารอเกยวกบประเดนทางเศรษฐกจโลกทส�าคญ และท�าการตดสนใจในประเดนดานนโยบายทส�าคญๆ ของธนาคารโลก การบรหารธนาคารโลกกระท�าผานคณะกรรมการบรหาร (Board of ExecutiveDirectors) โดยมประธานกลมธนาคารโลก(WorldBankGroupPresident)เปนประธานคณะกรรมการหนาทของคณะกรรมการบรหารคอดแลการด�าเนนงานของกลมธนาคารโลกพจารณาและตดสนใจเกยวกบนโยบายในการบรหารกลมธนาคารโลกรวมถงการอนมตการใหกยมแกโครงการการพฒนาตางๆคณะกรรมการบรหารของธนาคารโลกมกรรมการจ�านวน 25 คน โดย 5 คนเปนกรรมการจาก 5 ประเทศสมาชกทถอหนใหญในธนาคารโลก ไดแกสหรฐอเมรกาญปนเยอรมนฝรงเศสและสหราชอาณาจกรและทเหลอเปนกรรมการทเสนอโดยประเทศสมาชกอนๆซงจะรวมกลมกนเพอเสนอชอผแทนทจะท�าหนาทในคณะกรรมการบรหารแทนกลมประเทศของตน
การด�าเนนงานตามแนวทางทคณะกรรมการบรหารใหความเหนชอบจะอยในความรบผดชอบของประธานกลมธนาคารโลกซงท�าหนาทเปนประธานของทง5สถาบนในกลมมวาระในการด�ารงต�าแหนง5ปทงนโดยธรรมเนยมปฏบตประธานกลมธนาคารโลกจะเปนบคคลสญชาตอเมรกนในขณะทกรรมการผจดการกองทนการเงนระหวางประเทศจะถอสญชาตของประเทศในทวปยโรป
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-9ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
3. บทบาทและความส�าคญของธนาคารโลกธนาคารโลก(IBRDและIDA)ถอเปนหนงในแหลงเงนทนทใหญทสดของประเทศก�าลงพฒนา
โดยก�าหนดวตถประสงคหลกการด�าเนนงาน2ประการคอการขจดปญหาความยากจนและการสงเสรมการพฒนาประเทศอยางทวถงโดยภารกจของทง2สถาบนคลายคลงและสอดคลองกนแตมกลมเปาหมายทแตกตางกน โดยธนาคารระหวางประเทศเพอการบรณะฟนฟและพฒนามเปาหมายในการชวยเหลอประเทศทมรายไดปานกลาง และประเทศยากจนทมความนาเชอถอทางการเงนด ในขณะทสมาพนธ การพฒนาระหวางประเทศมเปาหมายในการชวยเหลอครอบคลมเฉพาะประเทศทมฐานะยากจนทสดในประชาคมโลก หรอประเทศทมความนาเชอถอทางการเงนต�า โดยนบถง พ.ศ. 2557 มประเทศทมสทธ ไดรบความชวยเหลอทางการเงนจากสมาพนธการพฒนาระหวางประเทศทงหมด 82 ประเทศ ทงน บางประเทศซงมระดบรายไดต�าแตมความนาเชอถอทางการเงนทดกยงอยในขายทจะไดรบความชวยเหลอจากทง2สถาบนได
สถาบนทง 2 ด�าเนนงานใหความชวยเหลอประเทศก�าลงพฒนา โดยยดถอหลกการส�าคญ คอตองใหเกดการพฒนาทางสงคมและเศรษฐกจทยงยนกอใหเกดการบรหารระบบเศรษฐกจทมประสทธภาพโดยเนนใหประเทศก�าลงพฒนาเปนผน�าในการวางแผนเพอแกปญหาความยากจนของตนเอง
ธนาคารโลกด�าเนนภารกจตามหลกการขางตน โดยท�าหนาทเปนแหลงเงนทนทรฐบาลประเทศตางๆ โดยเฉพาะประเทศก�าลงพฒนาเขาถงไดงายกวาตลาด เนองจากธนาคารโลกไมไดใหความส�าคญกบเรองผลก�าไรจากการใหกเปนล�าดบแรก แตมงเปาไปทการพฒนาประเทศเปนส�าคญ ในการใหเงนกธนาคารโลกจะตงเงอนไขของโครงการอยางชดเจน วาจะตองเปนโครงการทมการจดการทด มระบบการตรวจสอบ ไมมการทจรต และมความโปรงใสในการบรหารจดการเงนก ทงน เงนกของธนาคารโลกจะมตนทนหรออตราดอกเบยต�ากวามปรมาณเงนใหกมากกวามระยะเวลาในการใชคนทนานกวาและมเงอนไขในการใหกทยดหยนกวาแหลงเงนในตลาดทนอนๆโดยเฉพาะเงนกทสมาพนธการพฒนาระหวางประเทศใหประเทศทยากจนทสดกนน มเงอนไขทคอนขางผอนคลาย โดยเปนเงนกทคดอตราดอกเบยรอยละ 0 เปนระยะเวลา10ปและมระยะเวลาในการใชคนทนานถง35ถง40ปทงนเงนกทรฐบาลประเทศก�าลงพฒนาจะสามารถกจากธนาคารโลกไดตองถกน�าไปใชในโครงการทสงเสรมการแกไขปญหาความยากจนในดานตางๆไดแกการพฒนาทรพยากรมนษยและการพฒนาสงคมในระยะยาวซงแหลงเงนทนอนมกไมใหการสนบสนนเนองจากผลตอบแทนดานการเงนของโครงการเหลานจะอยในระดบต�า การแกปญหาทเกดจากวกฤตฉกเฉนซงประเทศก�าลงพฒนามกไดรบผลกระทบทางลบมากทสดการแกปญหาทเกดจากโครงสรางทางดานสถาบนและนโยบาย เชนการปฏรประบบสวสดการสงคมและการขจดการฉอราษฎรบงหลวงรวมไปถงโครงการทสงเสรมใหมการพฒนาตลาดทนของประเทศก�าลงพฒนาใหสามารถเปนแหลงทนทมคณภาพของประเทศนนๆตอไป
4. บทบาทของประเทศไทยในธนาคารโลกประเทศไทยเขาเปนสมาชกของธนาคารระหวางประเทศเพอการบรณะฟนฟและพฒนาเมอวนท
3พฤษภาคมพ.ศ.2492และเขาเปนสมาชกของสมาพนธการพฒนาระหวางประเทศเมอวนท24กนยายน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-10 ไทยในเศรษฐกจโลก
พ.ศ. 2503 ไทยถอหนในธนาคารโลกคดเปนสดสวนประมาณรอยละ 0.46 ของหนทงหมด ซงท�าใหน�าหนกการออกเสยงของไทยในธนาคารโลกมคาประมาณรอยละ0.46ของคะแนนเสยงทงหมดเชนเดยวกนผแทนไทยในธนาคารโลกคอรฐมนตรวาการกระทรวงการคลง ท�าหนาทตดสนใจในสภาผวาการ นอกจากน ผแทนไทยยงเคยไดรบมอบหมายใหท�าหนาทเปนผแทนของกลม12ประเทศเพอเขารวมในคณะกรรมการบรหารธนาคารโลกโดยทง12ประเทศประกอบดวยไทยบรไนดารสซาลามฟจอนโดนเซยสปป.ลาวมาเลเซยเมยนมาเนปาลสงคโปรตองกาและเวยดนามมน�าหนกการออกเสยงประมาณรอยละ2.49
ในระยะทผานมา ธนาคารโลกเปนแหลงเงนทนทส�าคญส�าหรบโครงการการสรางสาธารณปโภคหลายแหงของไทยโดยเงนกกอนแรกจ�านวน25ลานดอลลารสหรฐไดใชไปในการกอสรางสาธารณปโภคของไทย3โครงการคอโครงการกอสรางทางรถไฟโครงการปรบปรงทาเรอและโครงการพฒนาระบบชลประทานของแมน�าเจาพระยาทงนเงนกของธนาคารโลกกวา8พนลานดอลลารสหรฐและเงนใหเปลากวา90ลานดอลลารสหรฐถกจดสรรใหกบโครงการดานการพฒนาตางๆของไทยกวา130โครงการเชนโครงการเขอนภมพลโครงการไฟฟาพลงงานน�าล�าตะคองแบบสบกลบโครงการกอสรางถนนสายหลกใหเปน4ชองจราจร
บทบาทของธนาคารโลกทมตอการพฒนาประเทศของไทยทอาจถอไดวาส�าคญทสด คอ การทธนาคารโลกไดเขามาส�ารวจสภาพเศรษฐกจและสงคมของไทย และไดชวยจดท�าแผนพฒนาเศรษฐกจส�าหรบประเทศไทย ในระหวาง พ.ศ. 2500-2501 ซงถอเปนพนฐานของการจดท�าแผนพฒนาเศรษฐกจแหงชาต ฉบบท 1 ของไทย โดยการวางกรอบการพฒนาตามแนวทางขอเสนอของธนาคารโลกเปนหลกโดยขอเสนอแนะดานนโยบายส�าหรบการพฒนาประเทศของธนาคารโลกตอประเทศไทยประกอบดวย ขอเสนอ4ประการคอ
1) เปดใหมการคาการลงทนจากตางชาต2) สงเสรมใหมการพฒนาโครงสรางและสาธารณปโภคพนฐานทเพยงพอและเออตอการลงทน3) ใหรฐหลกเลยงการประกอบธรกจในลกษณะรฐวสาหกจทแขงขนกบธรกจภาคเอกชน4) สรางกฎระเบยบและบรรยากาศทเออตอการลงทนโดยเฉพาะการลงทนจากภาคเอกชน
และจากตางชาตหลงจากไทยเรมฟนตวจากวกฤตเศรษฐกจพ.ศ.2540ความสมพนธระหวางไทยและธนาคารโลก
กเรมปรบเปลยนจากการเปนผก-ผใหก เปนความสมพนธในลกษณะของการรวมมอดานวชาการมากขนโดยเนนการแลกเปลยนความรประสบการณท�างานศกษาวจยและใหค�าปรกษาดานนโยบายในประเดนตางๆ ถอเปนความรวมมอทอยบนพนฐานของความเทาเทยมทง 2 ฝาย ท�าใหไทยมบทบาทมากขนในการก�าหนดกรอบการพฒนาประเทศดวยตนเอง
การเขาเปนสมาชกธนาคารโลกท�าใหไทยสามารถเขาถงแหลงเงนทนทมขนาดใหญและสามารถด�าเนนโครงการตางๆทตองใชเงนทนจ�านวนมากซงล�าพงเงนออมในระบบเศรษฐกจไทยอาจไมเพยงพอตอการสนบสนนโครงการขนาดใหญดงกลาวอยางไรกตามเงนกของธนาคารโลกสวนใหญมลกษณะเปนเงนกทมเงอนไข ซงกอใหเกดพนธกรณทไทยจะตองปฏบตตามเงอนไขเหลานน เพอแลกกบการเขาถง เงนทนทขอกทงนเงอนไขสวนใหญก�าหนดใหไทยตองด�าเนนนโยบายทสงเสรมใหเกดการสรางศกยภาพ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-11ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
ในทางเศรษฐกจและกอใหเกดบรรยากาศทเออตอการลงทนของภาคเอกชนโดยอยบนหลกการทวาความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจจะเปนตวน�าการพฒนาประเทศในสวนอนๆตอไป
นอกจากเงนทนสนบสนนโครงการตางๆ แลว ค�าแนะน�าของธนาคารโลกเกยวกบการจดท�านโยบายเศรษฐกจซงมพนฐานมาจากประสบการณของประเทศทพฒนาแลว ยงมอทธพลตอนโยบายเศรษฐกจของไทยในยคตอๆมาดวยโดยในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจแหงชาตฉบบท1และ2นนไทยไดรบค�าแนะน�าใหใชนโยบายการพฒนาอตสาหกรรมเพอทดแทนการน�าเขาเปนนโยบายเศรษฐกจหลกกอนจะมการปรบเปลยนใหเปนนโยบายทมงเนนการผลตเพอการสงออกในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท3เปนตนมานโยบายการผลตเพอการสงออกรวมถงนโยบายการสงเสรมการลงทนภาคเอกชน ถอเปนนโยบายเศรษฐกจหลกทไทยใชมาเปนเวลานาน และมสวนสรางรากฐานระบบเศรษฐกจไทยใหปรากฏอยดงเชนปจจบนนนคอมระดบการพงพาภาคตางประเทศทสงทงในสวนทพงพงการลงทนตางประเทศและการพงพงการน�าเขา-สงออกสนคาและบรการ
ระดบการเปดประเทศทคอนขางสงของภาคเศรษฐกจระหวางประเทศของไทยและแมแตการเปนสงคมทเปดของไทย ลวนมอทธพลตอสภาพเศรษฐกจและสงคมภายในประเทศ ในแงทท�าใหไทยมแนวโนมทจะยอมรบกระแสโลกาภวตนมากกวาทจะตอตานกอใหเกดความตนตวทจะปรบตวและเตรยมพรอมเพอรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงทเกดขนนอกประเทศตลอดเวลา
อาจกลาวโดยสรปไดวาแผนพฒนาส�าหรบประเทศไทยทธนาคารโลกไดเสนอแนะนนมบทบาททส�าคญในการเสนอแนวคดการพฒนาเศรษฐกจของประเทศทใหเนนการประกอบการเสรโดยภาคเอกชนและการเปดประเทศซงเปนแนวคดทสอดคลองกบลกษณะของสงคมไทยทเปนสงคมเปด ในระยะตอมาแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตของไทยทกฉบบกไดวางแนวทางการพฒนาประเทศโดยการใหความส�าคญกบการภาคธรกจเอกชน มการแขงขนทคอนขางเสร สงผลใหสงคมไทยยอมรบกระแสโลกาภวตนได สามารถปรบตวใหสอดคลองกบกระแสโลกาภวตนไดดพอสมควร และท�าใหระดบการพฒนาของไทยมความทดเทยมประเทศอนๆในโลกโดยไมทงหางมาก
กจกรรม 8.1.1
ลกษณะเดนของการกเงนจากธนาคารโลกคออะไร
แนวค�าตอบกจกรรม 8.1.1
การกเงนจากธนาคารโลกมลกษณะเดนทส�าคญ2ประการคอธนาคารโลกจะมเงอนไขในการกเงนใหประเทศทกเงนตองใชนโยบายสงเสรมการประกอบการของ
ภาคเอกชนและสรางรากฐานทางเศรษฐกจอนๆเพอใหโครงการทใชเงนกประสบความส�าเรจตามเปาหมายในระยะยาว
ธนาคารโลกจะมสวนรวมในการตรวจสอบโครงการทใหเงนก เพอใหเกดการบรหารจดการเงนกทมประสทธภาพโปรงใสและไมเกดการทจรต
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-12 ไทยในเศรษฐกจโลก
เรองท 8.1.2
กองทนการเงนระหวางประเทศ
1. พฒนาการกองทนการเงนระหวางประเทศหรอInternationalMonetaryFund(IMF)ถอก�าเนดขนจาก
การประชมทเมองเบรตตนวดสในพ.ศ.2487เชนเดยวกบธนาคารโลกโดยกองทนการเงนระหวางประเทศไดรบการออกแบบใหเปนสถาบนทมบทบาทในการดแลสถานการณและระบบการเงนระหวางประเทศรวมถงการใหเงนกแกประเทศทประสบปญหาเกยวกบวกฤตการณการเงน และปญหาดานดลการช�าระเงน เพอฟนฟระบบเศรษฐกจของโลกทถดถอยอนเนองมาจากสภาวะสงครามและการใชนโยบายเศรษฐกจทมผลกระทบในทางลบตอเสถยรภาพของอตราแลกเปลยนเชนนโยบายการแขงขนกนลดคาเงนเพอชงความไดเปรยบทางการคาระหวางประเทศ และนโยบายการจ�ากดการถอครองเงนตราตางประเทศ เปนตน ทงนกองทนการเงนระหวางประเทศมบทบาทส�าคญในการชวยแกไขปญหาการขาดดลการช�าระเงนอยางตอเนอง โดยเพมทนส�ารองใหกบประเทศทประสบปญหาใหอยในระดบทประเทศอนๆ จะมความมนใจวาจะไมกอใหเกดปญหาดานการช�าระเงนขน
กองทนการเงนระหวางประเทศจดตงขนอยางเปนทางการในป พ.ศ. 2488 โดยมสมาชกทใหสตยาบนเรมแรก 29ประเทศ ในชวงทมการจดตงกองทนการเงนระหวางประเทศเปนชวงของการสนสดสงครามโลกครงท 2 และเปนชวงทประชาคมโลกไดผานพนภาวะเศรษฐกจตกต�าครงใหญในทศวรรษท1930(TheGreatDepression)อาจกลาวไดวาภาวะเศรษฐกจตกต�าครงใหญทเกดขนเปนปจจยหนงทประเทศตางๆเหนชอบใหมการจดตงองคกรระหวางประเทศทจะท�าหนาทดแลสภาพเศรษฐกจใหเอออ�านวยตอการเจรญเตบโตและไมเกดความขดแยงทางนโยบายเศรษฐกจซงน�าไปสการกดกนทางการคาภาวะเงนเฟอรนแรงและการขาดดลการช�าระเงนทหนกหนวงอยางเชนทเคยเกดขนในชวงทศวรรษท1930
การถอก�าเนดของกองทนการเงนระหวางประเทศมสวนส�าคญในการพลกฟนสภาพเศรษฐกจของโลกใหกลบมาอยบนเสนทางของการเจรญเตบโตตอไป โดยกองทนการเงนระหวางประเทศไดสงเสรมใหเกดความรวมมอระหวางประเทศในการวางนโยบายเศรษฐกจมหภาคในทางทไดกอใหเกดการสงเสรมซงกนและกนสงผลใหมการขยายตวของการคาระหวางประเทศระบบเศรษฐกจมเสถยรภาพและลดความผนผวนของอตราแลกเปลยนเงนตราตางประเทศ ผลงานทส�าคญของกองทนการเงนระหวางประเทศในชวงเรมแรก คอการสรางระบบปรวรรตเงนตราตางประเทศทมเสถยรภาพสง โดยระบบปรวรรตเงนตราตางประเทศนก�าหนดใหอตราแลกเปลยนเงนตราเปนระบบคงท(fixedexchangerate)โดยคาของสกลเงนของประเทศทเปนสมาชกกองทนการเงนระหวางประเทศมคาผกตดกบเงนสกลดอลลารสหรฐและเงนดอลลารสหรฐจะสามารถแลกเปลยนเปนทองค�าไดอยางเสรโดยรฐบาลสหรฐอเมรกาตกลงทจะขายและซอทองค�าตามมลคาทก�าหนดไวในขณะนนคอ35ดอลลารสหรฐตอทองค�า1ออนซซงหมายความวามลคาของเงนสกลตางๆ ยอมเชอมโยงกบมลคาของทองค�าโดยทางออม อตราแลกเปลยนเงนตราตางประเทศ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-13ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
ของแตละสกลเงนอาจเปลยนแปลงไดแตกเฉพาะในกรณทอตราแลกเปลยนของเงนสกลนนๆไมสอดคลองกบพนฐานทางเศรษฐกจจนท�าใหเกดปญหาดานดลการช�าระเงนอยางตอเนอง
การแลกเปลยนเงนตราตางประเทศภายใตระบบคงทนด�าเนนอยเปนเวลาเกอบ30ปและสนสดลงเมอสหรฐอเมรกาประกาศยกเลกไมยอมรบการน�าเงนสกลดอลลารสหรฐไปแลกทองค�าในพ.ศ. 2514ท�าใหนบตงแตนนมา ประเทศสมาชกกองทนการเงนระหวางประเทศตองพจารณาปรบเปลยนไปใชระบบปรวรรตเงนตราอนๆ เชน ระบบอตราแลกเปลยนลอยตว ระบบอตราแลกเปลยนคงทแบบผกกบเงนสกลอนสกลเดยวหรอหลายสกลดงทเปนอยเชนปจจบน
2. โครงสรางและการท�างานโครงสรางของกองทนการเงนระหวางประเทศคอนขางคลายคลงกบโครงสรางของธนาคารโลก
กลาวคอมสภาผวาการ(BoardofGovernors)ซงประกอบดวยผแทนประเทศสมาชกในระดบรฐมนตรหรอผวาการธนาคารชาตของประเทศสมาชกทง188ประเทศเปนองคกรทท�าหนาทตดสนใจสงสดในเรองทเกยวกบนโยบายหลกๆ ของกองทนการเงนระหวางประเทศ ในขณะทการบรหารงานโดยทวไปจะเปนหนาทของคณะกรรมการบรหาร(ExecutiveBoard)ซงประกอบดวยผอ�านวยการบรหารจ�านวน24รายและมกรรมการผจดการกองทนการเงนระหวางประเทศ(IMFManagingDirector)ซงมฐานะเปนหวหนาองคกรแหงน ท�าหนาทเปนประธานคณะกรรมการบรหาร การบรหารงานของคณะกรรมการบรหาร การออกเสยงในกองทนการเงนระหวางประเทศใชระบบเดยวกบธนาคารโลกคอน�าหนกการออกเสยงของ แตละประเทศขนอยกบสดสวนโควตาของประเทศนนๆ ในองคกร ซงสดสวนโควตาในกองทนการเงนระหวางประเทศจะถกก�าหนดคราวๆโดยขนาดของระบบเศรษฐกจของแตละประเทศ2
สภาผวาการประจ�ากองทนการเงนระหวางประเทศมการประชมกนปละครง โดยเปนการประชมรวมกบสภาผวาการประจ�าธนาคารโลกเพอหารอเกยวกบสถานการณเศรษฐกจโลกและเพอตดสนใจเกยวกบนโยบายการท�างานของกองทนการเงนระหวางประเทศซงจะเปนปจจยส�าคญในการชน�าภาวะเศรษฐกจโลกในแตละปนอกจากนกองทนการเงนระหวางประเทศยงไดตงคณะกรรมการการเงนและเงนทนระหวางประเทศ(InternationalMonetaryandFinancialCommittee)ขนใหท�าหนาทในการก�าหนดนโยบายระบบการเงนระหวางประเทศและไดตงคณะกรรมการพฒนาการ(DevelopmentCommittee)รวมกบธนาคารโลกเพอใหค�าแนะน�าดานนโยบายในสวนทเกยวของกบประเทศก�าลงพฒนาและประเดนดานการพฒนาอนๆ
เงนทนหลกของกองทนการเงนระหวางประเทศไดมาจากเงนทนทประเทศสมาชกตองจายตามสดสวนโควตาของตนดงทไดกลาวแลวสดสวนโควตานถกก�าหนดโดยขนาดของระบบเศรษฐกจของแตละประเทศสมาชกและจะท�าหนาทก�าหนดน�าหนกการออกเสยงในองคกรเงนทประเทศสมาชกทตองจายแกองคกรและรวมไปถงขนาดของเงนทนทแตละประเทศสามารถกจากกองทนการเงนระหวางประเทศ
2ขนาดของระบบเศรษฐกจและปจจยอนๆเชนGDPดลบญชเดนสะพดปรมาณเงนส�ารองและลกษณะโครงสรางทางเศรษฐกจเปนตวก�าหนดสดสวนโควตาของแตละประเทศในกองทนการเงนระหวางประเทศทงนสภาผวาการจะมการประชมเพอทบทวนสดสวนโควตาเปนระยะๆ(ประมาณ5ป)เพอใหสดสวนโควตาสะทอนการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจทเกดขน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-14 ไทยในเศรษฐกจโลก
กองทนการเงนระหวางประเทศด�าเนนภารกจในการดแลภาวะเศรษฐกจมหภาคของโลก และ ระบบการเงนระหวางประเทศใหมเสถยรภาพและใหเออตอการขยายตวทางเศรษฐกจอยางยงยนโดยการด�าเนนการ3ดานหลกๆคอ
1) การตดตามและวเคราะหพฒนาการทางเศรษฐกจและการเงนโลกและของแตละประเทศสมาชกตลอดจนการใหค�าปรกษาในการก�าหนดนโยบายเศรษฐกจแกประเทศสมาชกโดยกองทนการเงนระหวางประเทศจะจดท�ารายงานภาวะเศรษฐกจทงระดบประเทศระดบภมภาคและระดบโลกเผยแพรอยางตอเนองทกๆป
2) การใหเงนกเพอน�าไปใชในการปฏรป และการปรบโครงสรางของดลการช�าระเงน เพอใหเหมาะสมตอการขยายตวทางเศรษฐกจอยางยงยนโดยเฉพาะการใหเงนกแกประเทศทมปญหาการขาดดลการช�าระเงนถอเปนการปองกนไมใหปญหาการขาดสภาพคลองนนบานปลายทสงผลกระทบตอระบบเศรษฐกจของประชาคมโลก ในขณะเดยวกนกตงเงอนไขใหมการปฏรปเศรษฐกจเพอไมใหการขาดดลการช�าระเงนกลายเปนปญหาเรอรง
3) การใหความชวยเหลอทางวชาการ และการฝกอบรมแกบคลากรภาครฐ และธนาคารชาตในดานตางๆทจ�าเปน
3. บทบาทและความส�าคญของกองทนการเงนระหวางประเทศกองทนการเงนระหวางประเทศเปนสถาบนทมบทบาทส�าคญในการดแลสถานการณของโลก
ในดานเศรษฐกจมหภาคและภาคการเงน โดยมเปาหมายหลกในการสงเสรมใหเกดเสถยรภาพในระบบปรวรรตเงนตราตางประเทศไมเกดการแขงขนกนลดคาเงนเพอใหเกดความไดเปรยบทางการคา(Com-petitiveDevaluation)และใหมการแกไขปญหาดลการช�าระเงนอยางถกวธโดยมกองทนการเงนระหวางประเทศท�าหนาทเปนแหลงทนทใหกแกประเทศทมปญหาการขาดดลช�าระเงน
บทบาทของกองทนการเงนระหวางประเทศเรมมการปรบเปลยนอนเนองมาจากพฒนาการของระบบเศรษฐกจโลกทเขาสยคโลกาภวตนซงสรางปจจยใหมๆทอาจมผลตอสภาพเศรษฐกจโลกหลายปจจยเชน ความกาวหนาทางเทคโนโลย การรวมกลมทางเศรษฐกจ และสภาพตลาดทเปลยนไปสระบบตลาดแขงขนมากขนในภาวะทระบบเศรษฐกจของแตละประเทศมความออนไหวตอปจจยภายนอกมากขนและมการแขงขนระหวางประเทศอยางสง กองทนการเงนระหวางประเทศเรมใหความส�าคญกบประเทศก�าลงพฒนามากขนเพอสงเสรมใหประเทศก�าลงพฒนาเหลานนมความสามารถในการแขงขนทดและมการขยายตวทางเศรษฐกจททนกบประเทศอนๆในกระแสโลกาภวตนเหนไดจากการใหความส�าคญกบการใหความชวยเหลอดานวชาการและค�าแนะน�าแกประเทศก�าลงพฒนาในดานการวางนโยบายเศรษฐกจระดบมหภาคทมประสทธภาพและเหมาะสมทจะกอใหเกดการขยายตวทางเศรษฐกจทยงยน การเปนแหลงความรทางวชาการ และเปนแหลงรวมของผเชยวชาญดานนโยบายเศรษฐกจนเองทท�าใหกองทนการเงนระหวางประเทศมบทบาททส�าคญตอแนวทางการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของหลายประเทศ เพราะถอไดวาเปนการสงเสรมใหระบบเศรษฐกจของนานาประเทศในโลกมการขยายตวในแนวทางทเหมาะสมและสอดคลองซงกนและกนและไมมปญหาความขดแยงระหวางประเทศทางนโยบายเศรษฐกจความพยายาม
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-15ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
ของกองทนการเงนระหวางประเทศในการจะสรางสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจใหเขมแขงและเออตอการเจรญเตบโตอยางยงยนสะทอนใหเหนจากการสงเสรมใหมการปฏรปโครงสรางทางเศรษฐกจการเงนในหลายประเทศโดยก�าหนดใหเปนเงอนไขในการใหเงนกแกประเทศเหลานนซงบางครงการผลกดนดงกลาวกถกวพากษวจารณวาเปนวธการทควรมการทบทวน
อาจกลาวไดวา บทบาทของกองทนการเงนระหวางประเทศ แยกออกจากความรบผดชอบของธนาคารโลกคอนขางชดเจนแมธนาคารโลกจะมบทบาทในการเปนแหลงเงนทนของประเทศตางๆแตเงนทนของธนาคารโลกจะถกน�าไปใชในโครงการทเกยวของกบการพฒนา และการแกไขความยากจนทเหนผลในระยะยาวเปนหลก ในขณะทเงนทนของกองทนการเงนระหวางประเทศจะถกน�าไปใชในการแกไขปญหาระยะสนทเกดจากดลการช�าระเงนและวกฤตการณทางการเงน
4. บทบาทของประเทศไทยในกองทนการเงนระหวางประเทศประเทศไทยเปนสมาชกของกองทนการเงนระหวางประเทศเมอวนท3พฤษภาคมพ.ศ.2492
โดยถอสดสวนโควตา1,440.5ลานSDRs3(ประมาณ2,200ลานดอลลารสหรฐ)หรอคดเปนรอยละ0.6ของกองทนทงหมดซงสะทอนอ�านาจในการออกเสยงของไทยทมอ�านาจออกเสยงรอยละ0.6ของการออกเสยงโดยรวมผแทนไทยในสภาผวาการคอผวาการธนาคารแหงประเทศไทย
ประเทศไทยรวมกลมกบประเทศอนอก12ประเทศคอบรไนดารสซาลามกมพชาฟจอนโดนเซยสปป.ลาวมาเลเซยเมยนมารเนปาลฟลปปนสสงคโปรตองกาและเวยดนามในการสงชอผแทนเพอเขารวมในคณะกรรมการบรหาร
การด�าเนนนโยบายเศรษฐกจของไทยในลกษณะทพงพงภาคตางประเทศสง สงผลใหระบบเศรษฐกจไทยถกกระทบจากปจจยภายนอกไดงายขนกองทนการเงนระหวางประเทศถอเปนองคกรระหวางประเทศส�าคญทมบทบาทในการแกไขปญหาทกระทบระบบเศรษฐกจไทย โดยเฉพาะจากปจจยภายนอกโดยประเทศไทยเคยไดรบความชวยเหลอทางการเงนจากกองทนการเงนระหวางประเทศรวม5ครงคอ
- พ.ศ.2521วงเงนก45.25ลานSDRs- พ.ศ.2524วงเงนก814.5ลานSDRs- พ.ศ.2525วงเงนก271.5ลานSDRs- พ.ศ.2528วงเงนก400ลานSDRs- พ.ศ.2540วงเงนก2,900ลานSDRs
3 SDRsหรอSpecialDrawingRightsไมใชสกลเงนแตเปนสนทรพยชนดหนงทกองทนการเงนระหวางประเทศสรางขนในปพ.ศ. 2512มลกษณะเปนหนวยทางบญช คอมแคตวเลขทปรากฏในทางบญช โดยมบทบาทเปนสนทรพยส�ารองระหวางประเทศ สามารถใชเปนตวกลางในการแลกเปลยนเงนตราสกลหลกๆ ทประเทศสมาชกอาจมความจ�าเปนตองใชในการช�าระเงนระหวางประเทศหรอในการปรบระดบเงนส�ารองของประเทศSDRsหนงหนวยมคาประมาณ1.46ดอลลารสหรฐ(ขอมลณธนวาคมพ.ศ.2557)
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-16 ไทยในเศรษฐกจโลก
5. พนธกรณของไทยประเทศไทยมพนธกรณตอกองทนการเงนระหวางประเทศใน2ดานอนเนองมาจากฐานะของการ
เปนประเทศลกหนและในฐานะของการเปนประเทศสมาชกอยางไรกตามในปจจบนพนธกรณในฐานะประเทศลกหนของไทยไดหมดไปแลวโดยประเทศไทยไดคนเงนกกอนสดทายใหกบกองทนการเงนระหวางประเทศไปเมอวนท31กรกฎาคมพ.ศ.2546
พนธกรณของไทยในฐานะประเทศลกหน
พนธกรณของไทยในฐานะประเทศลกหนครงลาสดเกดจากความจ�าเปนในการใชเงนทนเพอการแกปญหาวกฤตการณทางการเงนป2540โดยไทยมพนธกรณทจะตองปฏบตตามแผนฟนฟเศรษฐกจทใหไวในหนงสอแสดงเจตจ�านงขอความชวยเหลอทางการเงนจากกองทนการเงนระหวางประเทศหรอทเรยกวาLetter of Intent (LOI) ซงไทยไดยนตอกองทนการเงนระหวางประเทศเปนจ�านวนทงหมด 8 ฉบบ ในชวงระยะเวลาตงแต14สงหาคมพ.ศ.2540ถง31กรกฎาคมพ.ศ.2546
รายละเอยดของพนธกรณทไทยตองปฏบตตามเกดขนจากการพจารณารวมกนระหวางไทยและ ผเชยวชาญของกองทนการเงนระหวางประเทศ โดยแกนของพนธกรณ คอ การปรบโครงสรางระบบเศรษฐกจและการด�าเนนนโยบายเศรษฐกจของไทยใหเหมาะสมกบสภาวการณทางเศรษฐกจของโลกทก�าลงอยในกระบวนการโลกาภวตนโดยมแนวทางในการปรบโครงสรางใน3ดานคอ
1. การปฏรปโครงสรางภาคการธนาคารโดยปรบเปลยนดานตางๆเชนการปดบรษทเงนทนทถกระงบกจการชวคราวการผลกดนใหธนาคารทมความเสยงในสถานะทางการเงนตองเพมทนการก�าหนดนยามของเงนกทไมกอใหเกดรายไดใหชดเจน การทบทวนกฎหมายลมละลายใหมความเขมขนมากขนและการยกเลกขอจ�ากดการถอหนตางชาตในบรษทเงนทน
2. การปฏรปโครงสรางภาคธรกจโดยการทบทวนกฎหมายการถอครองทดนใหตางชาตสามารถถอครองทดนไดการเรงการแปรรปรฐวสาหกจการผอนปรนกฎหมายทเกยวกบการประกอบธรกจของคนตางชาตใหมเงอนไขทเปดกวางมากขน
3. การด�าเนนนโยบายเศรษฐกจทสงเสรมใหเกดเสถยรภาพ โดยการรกษาระดบอตราดอกเบยในระดบสงการจดท�างบประมาณในลกษณะเกนดลและการขนภาษสนคาโภคภณฑและภาษน�ามน
การปฏบตตามพนธกรณทไทยมตอกองทนการเงนระหวางประเทศซงระบอยในหนงสอแสดงเจตจ�านงนน เปนเงอนไขส�าคญในการไดมาซงเมดเงนกทไทยน�ามาใชในการแกไขปญหาวกฤตการณทางการเงนป 2540และความชวยเหลอทางวชาการ โดยกองทนการเงนระหวางประเทศไดอนมตวงเงนกทมมลคา3,900ลานดอลลารสหรฐมากกวาสดสวนโควตาทไทยถออยในกองทนการเงนระหวางประเทศขณะนนถง 5 เทา ไทยไดใชวงเงนกดงกลาวเพอเปนหลกประกนวาไทยมความสามารถในการใชหน ตางประเทศทมอยเปนจ�านวนมาก
อยางไรกตาม กองทนการเงนระหวางประเทศไมมอ�านาจในทางกฎหมายใดๆ ในการบงคบประเทศสมาชกใหปฏบตตามพนธกรณทประเทศสมาชกใหไวในชวงของการขอรบความชวยเหลอหากแตกองทนการเงนระหวางประเทศมสทธในการปฏเสธทจะใหความชวยเหลอหรอใหเงนกหากประเทศสมาชกมไดปฏบตตามพนธกรณทตนใหไว
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-17ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
พนธกรณของไทยในฐานะประเทศสมาชก
ในฐานะประเทศสมาชกของกองทนการเงนระหวางประเทศ ไทยมหนาททจะตองเปดเผยขอมลทางเศรษฐกจใหประเทศสมาชกอนๆเขาถงไดเพอประโยชนในการวางแผนและก�าหนดนโยบายทางดานเศรษฐกจของประเทศสมาชกทงหลายใหเหมาะสม และเออตอการสรางเสถยรภาพทางการเงนระหวางประเทศ โดยทกๆ ป ไทยจะเขากระบวนการหารอภายใตขอ 4 (Article IVConsultation) เพอเปดโอกาสใหกองทนการเงนระหวางประเทศไดตดตามสภาพเศรษฐกจและการเงนของไทย และจดท�าเปนรายงานเพอเผยแพรตอไปนอกจากนไทยยงมหนาททตองปฏบตตามทระบไวในความตกลงแหงกองทนการเงนระหวางประเทศ อก ไดแก การทตองใหขอมลแกกองทนการเงนระหวางประเทศเกยวกบระบบอตราแลกเปลยนทใชการงดการใชนโยบายการจ�ากดการแลกเปลยนเงนบาทการหลกเลยงการใชนโยบายควบคมอตราแลกเปลยนเพอใหเออตอฐานะดลการช�าระเงน และการทตองก�าหนดนโยบายเศรษฐกจในทศทางทเอออ�านวยตอการพฒนาระบบการเงนระหวางประเทศและความเจรญทางเศรษฐกจของตนและประเทศสมาชกอนๆ
จะเหนไดวาหนาทของประเทศสมาชกกองทนการเงนระหวางประเทศมลกษณะทสงเสรมใหการคาระหวางประเทศเกดขนไดอยางคลองตวและอยบนพนฐานของการเปดเผยขอมลเปนหลกโดยเปนหลกประกนทส�าคญใหไทยมนใจไดวาจะไมตองเผชญกบนโยบายทจ�ากดการแลกเปลยนเงนตราตางประเทศซงจะเปนอปสรรคตอการสงออกน�าเขาอกทงยงสงเสรมใหเกดการบรหารเศรษฐกจทดโดยไทยจะมแหลงขอมลทดรวมถงไดรบค�าแนะน�าและความชวยเหลอจากผเชยวชาญของกองทนการเงนระหวางประเทศในการก�าหนดนโยบายเศรษฐกจทเหมาะสมและมประสทธภาพ
อยางไรกตาม พนธกรณบางขอมผลท�าใหภาครฐของไทยมขอบเขตอ�านาจทางดานนโยบายลดนอยลงโดยเฉพาะในการควบคมการไหลเขาไหลออกและการแลกเปลยนเงนตราตางประเทศซงในทางหนง อาจท�าใหไทยไมสามารถใชนโยบายอตราแลกเปลยนเปนเครองมอในการบรหารประเทศได แตในมมกลบกนพนธกรณดงกลาวมสวนในการสรางเสรมความเชอมนของตางชาตในการคาขายและลงทนในไทยท�าใหภาคเศรษฐกจระหวางประเทศของไทยมสภาพแวดลอมทเออตอการขยายตวและเปนตวน�าในการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศดงทปรากฏในอดต
6. บทบาทของกองทนการเงนระหวางประเทศตอการเปลยนแปลงและพฒนาการทาง
เศรษฐกจไทยอาจกลาวไดวา โครงสรางทางเศรษฐกจของไทยในปจจบนพฒนามาจากพนฐานความรของกอง
ทนการเงนระหวางประเทศโดยตรง โดยเฉพาะในภาคการเงน ทโครงสรางของระบบการเงนของไทยไดพฒนาขนจนมความแขงแกรง มความเชอมนสง อนเนองมาจากการปฏบตตามพนธกรณในฐานะลกหนอยางเครงครดรวมถงการยอมรบแนวทางการพฒนาระบบการเงนตามแนวทางของกองทนการเงนระหวางประเทศ โดยมการด�าเนนการปรบปรงระบบการก�ากบดแลใหเขมงวดมากขนผานการปรบปรงเกณฑจดชนสนทรพยและการกนส�ารองหนการเพมทนธนาคารและบรษทเงนทนการเพมบทบาทสถาบนการเงน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-18 ไทยในเศรษฐกจโลก
เฉพาะกจ การปรบโครงสรางหนภาคเอกชน และการปรบปรงมาตรการเฝาระวงสถาบนการเงน ผลของการพฒนาระบบการเงนตามแนวทางของกองทนการเงนระหวางประเทศสะทอนอยในภาคการเงนไทยในปจจบนดงจะเหนไดจากจ�านวนสถาบนการเงนทลดลงแตมขนาดใหญมากขนและมการบรหารความเสยงทรดกมมากขน บทบาทของธนาคารทลดลง บทบาทของตลาดทนทเพมขน และการก�ากบดแลของ หนวยงานภาครฐทใกลชดมากขน
นอกจากดานโครงสรางทางเศรษฐกจแลว กองทนการเงนระหวางประเทศยงกอใหเกดการเปลยนแปลงทางดานการด�าเนนนโยบายเศรษฐกจของไทยอกดวย โดยกองทนการเงนระหวางประเทศ สงเสรมใหเกดวนยในการบรหารนโยบายการเงน การคลงของประเทศ สงผลใหเกดความเชอมนตอ ระบบเศรษฐกจไทยทสงขนและมประสทธภาพในการรบความเปนพลวตของเศรษฐกจโลก
กจกรรม 8.1.2
ใหอธบายภารกจหลกของกองทนการเงนระหวางประเทศ
แนวค�าตอบกจกรรม 8.1.2
1.ดแลและวเคราะหพฒนาการทางเศรษฐกจและการเงนโลกและของแตละประเทศสมาชกตลอดจนการใหค�าปรกษาในการก�าหนดนโยบายเศรษฐกจแกประเทศสมาชก
2.ใหเงนกเพอน�าไปใชในการปฏรปและการปรบโครงสรางของดลการช�าระเงนเพอใหเหมาะสมตอการขยายตวทางเศรษฐกจอยางยงยน
3.ใหความชวยเหลอทางวชาการและการฝกอบรมแกบคลากรภาครฐและธนาคารชาตในดานตางๆทจ�าเปน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-19ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
เรองท 8.1.3
ธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชย
1. พฒนาการธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชย หรอ Asian Development Bank (ADB) เปนองคการ
ระหวางประเทศทมลกษณะเปนสถาบนการเงน กอตงขนใน พ.ศ. 2509 เพอเปนแหลงเงนทนส�าหรบ การพฒนาประเทศในภมภาคเอเชยซงเปนภมภาคทมจ�านวนประชากรมากทสดแตยงมระดบการพฒนาโดยเฉลยในระดบต�า
การพฒนาของภมภาคเอเชยทยงลาหลงกอใหเกดปญหาทางเศรษฐกจและสงคมตามมา เชนปญหาความยากจนปญหาคณภาพชวตและปญหาสขอนามยและสงผลใหเกดความรเรมในการผลกดนใหมการเรงรดการพฒนาประเทศตางๆในภมภาคเอเชยแตดวยขนาดทางภมศาสตรทใหญทสดจ�านวนประชากรทมากทสดและความเจรญทางเศรษฐกจของเอเชยทอยในระดบต�าไมสามารถท�าหนาทเปนแหลงเงนทนเงนออมทเพยงพอตอการพฒนาไดซงคณะกรรมการเศรษฐกจและสงคมส�าหรบเอเชยและแปซฟกหรอEconomicandSocialCommissionforAsiaandthePacific(ESCAP)เคยประเมนวาการระดมทนเฉพาะภายในภมภาคเอเชยจะไมเพยงพอตอการแกไขปญหาตางๆ ทเกดขนในภมภาค ท�าใหมความจ�าเปนจะตองระดมทนจากนอกภมภาค และจะตองจดตงสถาบนการเงนขนมาเพอท�าหนาทในการระดมทนนนโดยประเมนวาเอเชยยงขาดเงนทนถงกวา3,000ลานดอลลารสหรฐตอปทจะตองระดมจากนอกภมภาคเขาสภมภาคเอเชยและแปซฟกเพอใชในโครงการพฒนาตางๆ ในเอเชย ทงนคาดวาเงนทนจ�านวน 2,000 ลานดอลลารสหรฐนนอาจจะระดมไดจากการลงทนโดยตรงของตางชาต แตกยงขาดอก1,000ลานดอลลารสหรฐทจ�าเปนตองระดมจากแหลงอนนอกภมภาค
จดรเรมของธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยเกดขนจากการตระหนกในความส�าคญของปญหาความลาหลง และศกยภาพในการเตบโตของภมภาคเอเชย โดยมญปนเปนประเทศแกนน�า และหนงใน ผจดประกายความคดในการจดตงสถาบนการเงนเพอการพฒนาของภมภาคเอเชย การเปนแกนน�าของญปนในการจดตงธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยนอกจากจะสะทอนใหเหนถงความส�าคญทญปนใหตอการยกระดบการพฒนาของภมภาคเอเชยแลวยงสะทอนใหเหนความพยายามของญปนในการสรางบทบาทความเปนผน�าของตนในประชาคมโลก ใหเทยบเคยงกบประเทศมหาอ�านาจอนๆ ของโลก เฉกเชนเดยวกบทสหรฐอเมรกามอทธพลทงในทางการเมองระดบภมภาคและองคกรระหวางประเทศในภมภาคอเมรกาเชนธนาคารเพอการพฒนาแหงทวปอเมรกาหรอInter-AmericanDevelopmentBank(IDB)หรอทประเทศแกนน�ายโรปเชนองกฤษและฝรงเศสมบทบาทโดดเดนในธนาคารโลกเปนตน
ญปนไดผลกดนใหมการกอตงธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชย จนส�าเรจในพ.ศ. 2509 โดยมเงนทนในการกอตงจ�านวน 1,000 ลานดอลลารสหรฐ ซงเปนเงนทนจ�านวนทเพยงพอตอความจ�าเปนในการใชทนเพอการพฒนาภมภาคตามทคาดการณไวทงนเงนทนเรมตนเปนเงนทนทไดจากเงนลงทนของ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-20 ไทยในเศรษฐกจโลก
ประเทศสมาชก โดยมผลงทนรายใหญคอญปน และสหรฐอเมรกา ประเทศละ 200 ลานดอลลารสหรฐและประเทศผกอตงอนอก29ประเทศตางกลงทนลดหลนลงไปตามฐานะทางการเงนของตน
ธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยกอตงขนบนพนฐานความเชอทวาประเทศในภมภาคเอเชยควรมการรวมตวทแนบแนนขนโดยเฉพาะในกระแสทประชาคมโลกเรมมการแบงขวอ�านาจกนตามภมภาคแตอยางไรกตามความส�าเรจทกลายมาเปนจดเดนของธนาคารกคอการทประเทศสมาชกธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยมไดจ�ากดอยเฉพาะประเทศในภมภาคเอเชยเทานน หากแตประกอบดวยประเทศนอกภมภาคหลายประเทศรวมถงประเทศทพฒนาแลวเชนสหรฐอเมรกาแคนาดาองกฤษและออสเตรเลยซงท�าใหธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยเปนสถาบนการเงนระดบภมภาคทมโครงสรางแตกตางไปจากธนาคารเพอการพฒนาแบบพหภาคอนๆ (MultilateralDevelopmentBanks) เชน ธนาคารเพอการพฒนาแหงแอฟรกา (African Development Bank) และ ธนาคารเพอการพฒนาแหงทวปอเมรกา(Inter-AmericanDevelopment Bank) โดยในกรณของภมภาคอเมรกา สหรฐอเมรกาถอเปนแหลงเงนทนทมขนาดใหญเพยงพอตอความตองการเงนทนในการพฒนาภมภาคและมความจ�าเปนนอยกวาในการระดมทนจากนอกภมภาคเพอสนบสนนการพฒนาในขณะทส�าหรบภมภาคแอฟรกานนเงนทนทระดมผานธนาคารเพอการพฒนาแหงแอฟรกานนมบทบาทนอยกวาเงนทนจากสถาบนการเงนระหวางประเทศ อนๆเชนธนาคารโลกองคการทนเพอเดกแหงสหประชาชาต(UnitedNationsChildren'sFundหรอUNICEF) และโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต (UnitedNationsDevelopment ProgramหรอUNDP)
2. โครงสรางและการท�างานธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยจดตงขนโดยใชรปแบบคลายๆ กบธนาคารเพอการพฒนาแหง
อนๆ เชน ธนาคารโลก ธนาคารเพอการพฒนาแหงทวปอเมรกา ธนาคารเพอการลงทนแหงยโรป และธนาคารเพอการพฒนาแหงแอฟรกาดงนนโครงสรางการบรหารของธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยจงมความคลายคลงกบสถาบนการเงนเหลานน
ส�านกงานใหญของธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยตงอย ณ กรงมะนลา ประเทศฟลปปนส นบถงพ.ศ.2557ธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยมสมาชก67ประเทศโดยเปนประเทศทอยในภมภาคเอเชยและแปซฟกจ�านวน48ประเทศและประเทศทอยนอกภมภาค19ประเทศประเทศสมาชกมฐานะเปนเจาของธนาคารโดยการถอหนและมอ�านาจในการออกเสยงโดยประมาณเทากบสดสวนการถอหนของประเทศสมาชกนนๆประเทศสมาชกทมสดสวนการถอหนสงทสดคอญปนและสหรฐอเมรกาทมสดสวนการถอหนประมาณประเทศละรอยละ15.6ของทนทงหมด
องคกรทท�าหนาทตดสนใจสงสดในธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชย คอ สภาผวาการ (BoardofGovernors)ซงประกอบดวยผแทนระดบรฐมนตรของประเทศสมาชกทงหมดท�าหนาทในการก�าหนดกรอบนโยบายและแนวทางการท�างานของธนาคารโดยจะมการประชมกนปละครงสวนของการบรหารงาน ทวไปของธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยอยในความรบผดชอบของกรรมการอ�านวยการ 12 รายทไดรบเลอกจากประเทศสมาชก 12 กลมเขารวมในคณะกรรมการอ�านวยการ (Board ofDirectors) เพอท�างานดานการบรหาร
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-21ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
ดวยความตองการใหธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยเปนสถาบนการเงนทมการด�าเนนงานโดยค�านงถงประเดนตางๆ ทมความส�าคญตอภมภาคเอเชยเปนหลก จงไดมการก�าหนดใหกรรมการอ�านวยการขางมากจ�านวน8คนตองมาจากกลมประเทศทอยในภมภาคและกรรมการขางนอยอก4คนเปนประเทศสมาชกนอกภมภาคประธานของธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยไดรบการเลอกโดยสภาผวาการใหท�าหนาทเปนหวหนาสถาบนและประธานคณะกรรมการอ�านวยการ โดยประธานธนาคารถกก�าหนดไววาจะตองถอสญชาตของประเทศสมาชกทอยในภมภาคเอเชย และเปนธรรมเนยมปฏบตวาจะตองมาจากประเทศสมาชกทมการขอความชวยเหลอดานเงนทนจากธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยนอยทสด ซงนบแตกอตงประธานธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยทงหมดเปนผแทนจากญปนทงสน
ภารกจของธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยมงเนนทการใหความชวยเหลอประเทศสมาชกทมฐานะเปนประเทศก�าลงพฒนา(DevelopingMemberCountriesหรอDMCs)โดยไดก�าหนดเปาหมายไวทการแกไขปญหาความยากจนเปนส�าคญและมแนวทางการท�างานโดยค�านงถงการพฒนาทางเศรษฐกจทเนนภาคเศรษฐกจทยากจน(Pro-poorEconomicGrowth)การพฒนาทางสงคมทควบคกน(InclusiveSocialDevelopment)และการบรหารโดยยดหลกธรรมาภบาล(GoodGovernance)
ธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยปฏบตภารกจใหบรรลเปาหมายขางตนโดยจะรวมมอกบประเทศสมาชกในการจดท�ายทธศาสตรหนสวนการพฒนาระดบประเทศหรอCountryPartnershipStrategy(CPS)ซงเปนยทธศาสตรทก�ากบทศทางการด�าเนนงานในระยะเวลา5ปของธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยในแตละประเทศสมาชก โดยยทธศาสตรดงกลาวจะครอบคลมการด�าเนนงานหลกทง 2 ดาน คอการเปนแหลงเงนทนและการใหความชวยเหลอทางวชาการ
การเปนแหลงเงนทนถอเปนภารกจหลกของธนาคาร โดยธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยจะระดมทนจากแหลงเงนทวโลกผานการออกพนธบตร และการรบบรจาคจากประเทศทพฒนาแลว เพอน�าไปใหความชวยเหลอแกประเทศสมาชกผานเงนก2ประเภทคอ
- แหลงทนสามญ (Ordinary Capital Resource หรอ OCR)เปนเงนทนใหกทคดอตราดอกเบยใกลเคยงกบอตราดอกเบยตลาด โดยมเปาหมายใหกแกประเทศทมฐานะทางการเงนคอนขางดและมความสามารถในการใชคนเงนทนทยมได
- กองทนพเศษ (Special Fund) ประกอบดวยกองทนยอยๆ คอ กองทนพฒนาเอเชย(AsianDevelopmentFund)กองทนพเศษญปน(JapanSpecialFund)และกองทนพเศษเพอความชวยเหลอทางวชาการ (TechnicalAssistanceSpecialFund)ทงน กองทนพฒนาเอเชยถอเปนกองทนพเศษทมความส�าคญทสดเนองจากเปนกองทนพเศษทมอายเกาแกทสดและมขนาดใหญทสดทอยภายใตการบรหารงานของธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชย โดยเปนความชวยเหลอทางการเงนทมเงอนไขคอนขางผอนปรน ปลอยกใหแกประเทศสมาชกทมฐานะเปนประเทศก�าลงพฒนา ทมระดบความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ และความสามารถในการใชคนเงนกอยในระดบต�าเงนทนจากกองทนพฒนาเอเชยเปนเงนกดอกเบยต�าหรอไมมดอกเบย และมก�าหนดการใชคนเงนกทคอนขางยาว แตอาจมเงอนไขดานอนทประเทศผกจะตองปฏบตตาม
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-22 ไทยในเศรษฐกจโลก
นอกจากนการใหความชวยเหลอทางดานเทคนคเปนอกภารกจหนงทธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยใหความส�าคญอยางมากเนองจากเปนสวนส�าคญทจะชวยใหโครงการดานการพฒนาทธนาคารใหการสนบสนนทางการเงนประสบความส�าเรจเปนรปธรรมความชวยเหลอทางเทคนคสวนใหญของธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยเกยวของกบการบรหารโครงการพฒนาโดยเฉพาะในชวงแรกของการด�าเนนโครงการพฒนา เชน การศกษาความเปนไปไดของโครงการ การวางแผนทางการเงนโครงการ การใหค�าแนะน�าทางวชาการและการฝกอบรมบคลากรเปนตน
3. บทบาทและความส�าคญของธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชย ถอไดวาเปนสถาบนการเงนทเปนความหวงของประเทศใน
ภมภาคเอเชยในการเปนตวกลางในการระดมเงนทนเขามาในภมภาคเอเชยเพอเขามาสนบสนนโครงการลงทนทงหลายโดยในชวงเรมแรกธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยมงเนนการสนบสนนทางดานเงนทนในโครงการทเนนการสรางสาธารณปโภคพนฐานทผานมาธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยไดอนมตเงนกส�าหรบโครงการพฒนาตางๆในภมภาคมากกวา3,000โครงการรวมมลคามากกวา80,000ลานดอลลารสหรฐและใหความชวยเหลอในรปเงนใหเปลาอกมากกวา8,000ลานดอลลารสหรฐโดยเงนทนของธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยมบทบาททส�าคญในการสนบสนนโครงการดานการคมนาคมสอสารพลงงานการเกษตรและการพฒนาชนบทในระยะหลงเงนทนของธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยเรมมบทบาทมากขนในโครงการทมผลในการแกไขปญหาความยากจนโดยเฉพาะโครงการของรฐดานการศกษาดานสขภาพและการจดหาน�าสะอาดเปนตน
ถงแมบทบาทของธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยจะไมโดดเดนนก ดวยความทเปนแหลงเงนทนทมขนาดคอนขางเลกเมอเปรยบเทยบกบแหลงเงนทนอนๆเชนธนาคารโลกหรอเงนชวยเหลอจากประเทศทพฒนาแลวรวมถงมภารกจทคลายคลงกบการท�างานของธนาคารโลกทงในดานการปลอยกการใหความชวยเหลอทางวชาการ และการใหค�าแนะน�าดานนโยบาย แตธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชย กถอเปนแหลงเงนทน และแหลงรวมความชวยเหลอทางดานการพฒนาทมขนาดใหญเปนอนดบ 2 ในภมภาคเอเชยรองจากธนาคารโลก ในปจจบน ธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยไดหนมาใหความส�าคญกบการแกไขปญหาความยากจนเปนเปาหลกในการท�างานธนาคารเพอการพฒนาการเอเชยมความส�าคญไมนอยตอกระบวนการพฒนาของภมภาคเอเชยโดยเฉพาะส�าหรบประเทศทมขนาดเลกทไมสามารถกเงนจากธนาคารโลกได โดยความใกลชดของธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยกบประเทศในภมภาค มสวนส�าคญอยางมากทท�าใหโครงการตางๆ ทธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยใหการสนบสนนประสบความส�าเรจทงนเอเชยเปนภมภาคทมขนาดใหญมความหลากหลายทางวฒนธรรมและสภาพสงคมซงสงผลใหการแกปญหาของภมภาคตองอาศยความเขาใจในธรรมชาตของภมภาค และเปนสงทธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยไดพยายามเนนย�าตลอดมา
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-23ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
4. บทบาทของประเทศไทยในธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชย ประเทศไทยมบทบาทส�าคญในฐานะหนงในผรวมกอตงธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยในพ.ศ.
2509 โดยไทยถอหนในธนาคารประมาณรอยละ 1.367 ของทนทงหมด และมอ�านาจในการออกเสยงประมาณรอยละ1.392ของเสยงทงหมด
ผแทนจากประเทศไทยทท�าหนาทตดสนใจประเดนดานนโยบายของธนาคารในสภาผวาการคอรฐมนตรวาการกระทรวงการคลงในสวนของคณะกรรมการอ�านวยการไทยรวมกลมกบบรไนดารสซาลามมาเลเซยเมยนมาเนปาลและสงคโปรเพอเสนอชอตวแทนกลมเขารวมบรหารงานของธนาคาร
ประเทศไทยมบทบาทคอนขางสงในธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยโดยเฉพาะการใหความรวมมอในรปแบบตางๆเชนการสมทบเงนทนในกองทนพฒนาเอเชยซงไทยไดสมทบทนใหกบกองทนพฒนาเอเชยแลวไมนอยกวา 500 ลานบาท การใหความชวยเหลอโครงการพฒนาของธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยในรปแบบของการใหความชวยเหลอทางเทคนค และการใหความรวมมอในกจกรรมระดบ อนภมภาคทมงเนนการพฒนาลมแมน�าโขงซงไทยถอเปนแกนน�าของประเทศในอนภมภาคดงกลาวเชนการสมทบเงนลงทนกบธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยและจนในโครงการสรางถนนเชอมระหวางประเทศในแถบลมแมน�าโขงกบจน
ในอกดานหนง ไทยไดรบการชวยเหลอจากธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยในหลายโครงการเชนกนซงสวนใหญเงนทนทไทยกจากธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยจะมาจากแหลงทนสามญ(OCR)เนองจากไทยมความสามารถทางการช�าระเงนในระดบทคอนขางสง เงนทนของธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยถอเปนสวนส�าคญในการสรางสาธารณปโภคพนฐานของไทยหลายแหง โดยมการใหความชวยเหลอในรปเงนกใหแกโครงการตางๆของไทยมาแลวไมนอยกวา90โครงการคดเปนมลคามากกวา6,000ลานดอลลารสหรฐ โดยมการจดสรรเพอสนบสนนโครงการทางดานพลงงานมากทสด คดเปนสดสวนประมาณรอยละ36ของเงนกทงหมดทจดสรรใหกบไทยรองลงมาไดแกโครงการในสาขาการขนสงและการสอสารสาขาการเงนการประปาและการสาธารณสขตามล�าดบการกเงนจากธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยนกอใหเกดพนธกรณกบไทยในการช�าระเงนคนธนาคารโดยมเงอนไขตามทธนาคารก�าหนดเชนเดยวกบการกเงนจากสถาบนการเงนทวไป อยางไรกตาม เงอนไขของธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยมความผอนปรนมากกวาเงอนไขในการขอรบความชวยเหลอทางการเงนจากสถาบนทางการเงนระหวางประเทศอนๆเชนธนาคารโลกหรอกองทนการเงนระหวางประเทศเนองจากความเขาใจในบรบทของวฒนธรรมการบรหารประเทศในภมภาคเอเชยทไมตองการการแทรกแซงจากปจจยภายนอกทงนเงอนไขในการปลอยกของธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยจะเกยวของกบโครงการพฒนาทธนาคารสนบสนนอยเปนสวนใหญ โดยหลกเลยงการแทรกแซงการก�าหนดนโยบายเศรษฐกจในสวนอน นอกจากน เงนทนทไทยกจากธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยสวนใหญมาจากแหลงทนสามญซงมเงอนไขทตดมากบเงนทนนอยกวาการกจากกองทนพฒนาเอเชย
ธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยมความระมดระวงในการตงเงอนไขการใหความชวยเหลอทางการเงนกบประเทศก�าลงพฒนาในภมภาคเอเชยคอนขางมาก เนองจากธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยตองการใหเกดการแทรกแซงการบรหารประเทศนอยทสดรวมไปถงการตระหนกถงความกงวลของประเทศ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-24 ไทยในเศรษฐกจโลก
ก�าลงพฒนาในการรบกระแสโลกาภวตน สงนจะเหนไดคอนขางชดเจนเมอเปรยบเทยบกบเงอนไขทมาพรอมกบความชวยเหลอทางการเงนของธนาคารโลกและกองทนการเงนระหวางประเทศซงสวนใหญจะกดดนใหประเทศทขอรบความชวยเหลอตองมการปฏรปโครงสรางในสวนตางๆเพอรองรบการเปดประเทศและการแขงขนจากตางชาตอนเนองมาจากกระแสโลกาภวตน
ถงแมธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยจะพยายามหลกเลยงการกดดนประเทศในภมภาคเอเชยใหยอมรบกระบวนการโลกาภวตน แตธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยยงคงตระหนกในความส�าคญ ผลกระทบของกระแสโลกาภวตน และความจ�าเปนในการปรบตวของประเทศก�าลงพฒนาใหพรอมทจะหลอมรวมกบประชาคมโลก ซงสงผลใหภารกจดานการพฒนาภาคธรกจเอกชนไดรบความส�าคญอยางมนยส�าคญจากธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยควบคไปกบการสงเสรมหลกการบรหารแบบธรรมาภบาลการจดตงบรรษทเงนทนอตสาหกรรมแหงประเทศไทย ถอเปนตวอยางทดทสะทอนความพยายามของธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยในการกระตนใหไทยมการปรบตวเพอรบกระแสโลกาภวตนผานการ สงเสรมการลงทนภาคเอกชนและการสงเสรมใหมการบรหารโครงการทมประสทธภาพและแขงขนได
กจกรรม 8.1.3
ใหอธบายบทบาทของธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยทมตอภมภาคเอเชย
แนวค�าตอบกจกรรม 8.1.3
ไดท�าใหเกดการระดมเงนทนเขามาสเอเชยในระยะแรกไดสนบโครงการสรางสาธารณโภคพนฐานเชนถนนไฟฟาโทรคมนาคมในระยะตอมาเมอเรมเนนการแกไขความยากจนกไดสนบสนนการศกษาการคมครองสงแวดลอม
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-25ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
ตอนท 8.2
ไทยในองคกรระหวางประเทศทางดานการคาและการพฒนา
โปรดอานหวเรองแนวคดและวตถประสงคของตอนท8.2แลวจงศกษารายละเอยดตอไป
หวเรอง8.2.1 ทประชมสหประชาชาตวาดวยการคาและการพฒนา8.2.2คณะกรรมาธการเศรษฐกจและสงคมส�าหรบเอเชยและแปซฟก8.2.3องคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา
แนวคด1. ทประชมสหประชาชาตวาดวยการคาและการพฒนา หรอองคถด เปนสวนหนงของ
สหประชาชาต มบทบาทส�าคญเนองจากเปนเวททางเศรษฐกจทประเทศก�าลงพฒนารวมกลมผลกดนใหประเทศพฒนาแลวไดสนใจความจ�าเปนของการพฒนาประเทศของประเทศก�าลงพฒนา องคถดไดพฒนาเรอยมาจนมบคลากรและทรพยากรทใหความรแกประเทศก�าลงพฒนาเพยงพอตอการเจรจาระหวางประเทศและการเตรยมตวในการปรบตวตามกระแสโลกาภวตน
2. คณะกรรมาธการเศรษฐกจและสงคมส�าหรบเอเชยและแปซฟกหรอเอสแคปมส�านกงานอยในกรงเทพมหานคร มบทบาทในฐานะองคกรของสหประชาชาตทดแลงานดานเศรษฐกจและสงคมประจ�าภมภาคเอเชยและแปซฟกโดยไดท�าหนาทสงเสรมใหประเทศในภมภาคแกปญหาความยากจนการบรหารจดการระบบเศรษฐกจและสงคมใหเหมาะสมกบความเปลยนแปลงของโลกเพอใหประเทศสามารถปรบตวแกไขปญหาใหมๆได
3. องคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนาหรอโออซดเปนองคกรทใหความส�าคญกบการสรางองคความรเพอน�าไปใชในการออกแบบนโยบายดานเศรษฐกจและการพฒนาโดยไดรบอทธพลทางดานแนวคดการออกแบบนโยบายจากประเทศสมาชกทเปนชาตตะวนตกคอนขางมาก ท�าใหนโยบายทจดท�าโดยโออซดตงอยบนหลกการตลาดเสรและการไมเลอกปฏบต ทงน ประเทศไทยอยระหวางการพจารณาประโยชนของการเขารวมเปนสมาชกโออซด
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-26 ไทยในเศรษฐกจโลก
วตถประสงคเมอศกษาตอนท8.2จบแลวนกศกษาสามารถ1.อธบายบทบาทและภารกจของทประชมสหประชาชาตวาดวยการคาและการพฒนาได2. อธบายบทบาทและภารกจของคณะกรรมาธการเศรษฐกจและสงคมส�าหรบเอเชยและ
แปซฟกได3.อธบายบทบาทและภารกจขององคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนาได
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-27ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
ความน�า
องคกรระหวางประเทศทางดานการคาและการพฒนา ไมไดท�าหนาทเปนแหลงเงนทน แตมบทบาทส�าคญในการก�าหนดกฎกตกาทางดานการคาระหวางประเทศทเปนทยอมรบรวมกนของประชาคมโลกรวมถงมบทบาทในการใหความชวยเหลอประเทศตางๆทางดานนโยบายดานเทคนคดานบคลากรดานวชาการ และอนๆ เพอเพมศกยภาพใหแตละประเทศมการพฒนาททนกน และสามารถใชประโยชนจากกระแสโลกาภวตนไดองคกรระหวางประเทศทางดานการคามบทบาทส�าคญในการสงเสรมใหการคาโลกมความเสรโดยมแนวคดทวาการคาทเสรจะน�ามาซงการพฒนาในดานอนๆตอไปโดยในตอนท8.2จะกลาวถงองคกรระหวางประเทศทางดานการคาและการพฒนาทส�าคญๆไดแกทประชมสหประชาชาตวาดวยการคาและการพฒนาคณะกรรมาธการเศรษฐกจและสงคมส�าหรบเอเชยและแปซฟกและองคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา
สวนรายละเอยดเกยวกบองคการการคาโลกซงเปนองคกรระหวางประเทศทมบทบาทส�าคญทางดานการคาจะปรากฏอยในบทท7
เรองท 8.2.1
ทประชมสหประชาชาตวาดวยการคาและการพฒนา
1. พฒนาการองคกรช�านญพเศษของสหประชาชาตทมชอวา ทประชมสหประชาชาตวาดวยการคาและการ
พฒนาหรอUnitedNationsConferenceonTradeandDevelopment(UNCTAD)เรยกงายๆวาองคถด นมชอทบงชวาเปนเพยงการประชมทงนเพราะเมอเรมตนนน สมชชาสหประชาชาต (UnitedNationsGeneral Assembly) ไดมมตใหจดเปนการประชมทประเทศทงหลายตองรวมกนพจารณาวาประชาคมโลกควรจะตองท�าอยางไรจงจะท�าใหประเทศก�าลงพฒนาทงหลายสามารถพฒนาประเทศได ภายใตระเบยบกฎเกณฑการเงนการคาทก�าหนดโดยประเทศพฒนาแลวโดยหลงจากการประชมครงแรกในพ.ศ. 2507กมการจดตงส�านกเลขาธการองคถดขนและไดพฒนาเปนองคกรระหวางประเทศภายใตกรอบของสหประชาชาตทมบทบาทเปนเวทเพอการหารอและเสรมสรางความรวมมอระหวางประเทศในการพจารณาแกไขปญหาทประเทศตางๆ ในประชาคมโลกประสบอย โดยเฉพาะปญหาดานการคาและ การพฒนาประเทศทประเทศก�าลงพฒนาและประเทศพฒนานอยทสดตองเผชญ ถอเปนกลไกทส�าคญในการถวงดลการชน�าทางดานความคดของประเทศพฒนาแลวและเพมบทบาทใหกบแนวคดการแกปญหา
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-28 ไทยในเศรษฐกจโลก
ทเสนอโดยบรรดาประเทศก�าลงพฒนา ซงองคถดมฝายเลขาธการทท�างานดานวชาการและการวเคราะหขอมลเพอสนบสนนประเทศก�าลงพฒนาใหสามารถพฒนาความรความเขาใจไดอยางเทาทนสถานการณและการเปลยนแปลงทเกดขนในโลก
องคถดกอตงขนในพ.ศ.2507 ในชวงทประชาคมโลกก�าลงเผชญกบปญหาความแตกตางของระดบการพฒนาประเทศระหวางประเทศทพฒนาแลว กบประเทศก�าลงพฒนา ซงถงแมในชวงเวลาหลงสงครามโลกครงท 2 จะมความตกลงระหวางประเทศ คอ ความตกลงทวไปวาดวยภาษศลกากรและการคา(GATT)และไดจดตงองคกรระหวางประเทศถง2องคกรคอกองทนการเงนระหวางประเทศ(IMF)และธนาคารโลก (World Bank) เพอสงเสรมใหเกดความรวมมอระหวางประเทศในระดบรฐ แตกลบปรากฏวากรอบการด�าเนนการของทง3องคกรดงกลาวไมไดใหความส�าคญกบปญหาการพฒนาประเทศเทาทควร อกทงยงไมเออใหเกดการมสวนรวมจากประเทศก�าลงพฒนาในระดบทนาพอใจ เพราะกระบวนการตดสนใจในองคกรทง3ตกอยภายใตการชน�าของประเทศพฒนาแลวทางตะวนตกซงมความพรอมความสามารถและอ�านาจในการเจรจาตอรองทสงกวา
อาจกลาวไดวาปญหาส�าคญทน�าไปสการจดตงองคถดคอปญหาอตราการคา(termoftrade)ของประเทศก�าลงพฒนาทตกต�าลง อนเนองมาจากการพฒนาทางดานวทยาศาสตรเทคโนโลย และวทยาการจดการของประเทศทพฒนาแลว ท�าใหประเทศก�าลงพฒนาซงผลตสนคาเกษตรขนปฐมส�าหรบสงออกตองสงออกมากขนเพอแลกเปลยนกบสนคาอตสาหกรรมทน�าเขาจากประเทศทพฒนาแลวทมราคาสงขนประเดนขางตนเปนปญหาดานการพฒนาประเทศทส�าคญอตราการคาทตกต�าลงของประเทศก�าลงพฒนาสงผลกระทบตอความสามารถในการผลต การสงออก และระดบรายไดของประชากรในประเทศก�าลงพฒนา เนองจากโครงสรางทางเศรษฐกจสงคมและการเมองของประเทศเหลาน ไมเอออ�านวยตอการเปลยนแปลง นอกจากนการขยายตวของภาคการผลตและภาคอตสาหกรรมในประเทศเหลานยงไมเพยงพอทจะท�าใหประชากรสามารถปรบตวเพอเปลยนถายการผลตจากกจกรรมทางเศรษฐกจทคนเคยอยเดมไปยงภาคการผลตใหมๆทใชเทคโนโลยทสงขน
ปญหาดานการคาระหวางประเทศโดยเฉพาะปญหาอตราการคาทตกต�าลงตลอดจนปญหาดานเศรษฐกจและสงคมอนๆทตามมาไดรบความสนใจคอนขางนอยในวงการการเมองระหวางประเทศโดยองคกรระหวางประเทศดานเศรษฐกจในขณะนนมสวนรวมคอนขางนอยในการจดการกบปญหาทเกดขนท�าใหประเทศก�าลงพฒนาทงหลายผลกดนใหมการพจารณาประเดนปญหานในกรอบการประชมของสหประชาชาตและประสบความส�าเรจในการกอตงองคถดในทสด
2. โครงสรางและการท�างานนบถง พ.ศ. 2557 องคถดมสมาชก 194 ประเทศจากทกภมภาคของโลก มส�านกงานตงอยท
กรงเจนวาประเทศสวตเซอรแลนดมเจาหนาทปฏบตงานประมาณ400คนมผบรหารสงสดคอเลขาธการ4 (Secretary-General)องคถดไดรบงบประมาณประจ�าปจากงบประมาณรวมของสหประชาชาตประมาณ
4ดร.ศภชยพานชภกดไดรบคดเลอกใหด�ารงต�าแหนงเลขาธการขององคถด2วาระในชวงพ.ศ.2548-2556
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-29ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
ปละ 68 ลานดอลลารสหรฐ แตมงบพเศษ เพมเตมทไดรบจากการบรจาคโดยประเทศก�าลงพฒนาท องคถดเขาไปใหความรวมมอทางเทคนคอกประมาณปละ40ลานดอลลารสหรฐนอกจากนนยงมเงนบรจาคจากแหลงอนๆเชนโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต(UnitedNationsDevelopmentProgramหรอUNDP)สหภาพยโรปธนาคารโลกและประเทศพฒนาแลวอนๆ
องคถดจดการประชมระดบรฐมนตรทกๆ 4 ป เพอวางแผนการท�างานขององคกรในรอบระยะเวลา4ปขางหนาและเปนเวทในการอภปรายปญหาทางดานการคาและการพฒนาทประเทศก�าลงพฒนาประสบอยและรวมกนหาแนวนโยบายทเหมาะสมทประชาคมโลกควรใชเพอแกไขปญหาดงกลาวโดยการประชมระดบรฐมนตรนเปนกระบวนการตดสนใจระดบทสงทสดขององคถด ทงนแมวาการตดสนใจของ องคถด สามารถใชระบบออกเสยง (VotingSystem) ได แตในทางปฏบต ในทประชมองคถดมกจะใชระบบฉนทามต (Consensus) เปนกระบวนการหลกในการใหความเหนชอบตอผลการประชมและการตดสนใจในประเดนตางๆ
การบรหารงานทวไปขององคถดจะอยภายใตความรบผดชอบของคณะกรรมการการคาและพฒนา(TradeandDevelopmentBoard)ทมการประชมกนประมาณปละ3-4ครง เพอตดสนใจในประเดนดานการบรหารองคกรและประเดนยอยอนๆโดยมคณะกรรมาธการเฉพาะดาน3คณะคอยสนบสนนการท�างานไดแก
- คณะกรรมาธการวาดวยการคาสนคาและบรการ และสนคาโภคภณฑ (CommissiononTradeinGoodsandServices,andCommodities)
- คณะกรรมาธการวาดวยการลงทนเทคโนโลยและการเงน(CommissiononInvestment,TechnologyandRelatedFinancialIssues)
- คณะกรรมาธการวาดวยวสาหกจ การอ�านวยความสะดวกทางธรกจ และการพฒนา(CommissiononEnterprise,BusinessFacilitationandDevelopment)
การท�างานขององคถดเกดจากความรวมมอของประเทศสมาชก ผานการวเคราะหสถานการณและขอมลและการน�าเสนอแนวนโยบายทเหมาะสมในการสนบสนนกระบวนการพฒนาประเทศซงเมอมการน�าเสนอและเหนชอบในทประชมองคถดแลวจะกลายเปนแรงกดดนจากประชาคมระหวางประเทศ(peerpressure)ใหตองมการน�าขอเสนอแนะเหลานนไปปฏบตใหเปนรปธรรมตอไปทงนในทางนตนยความตกลงหรอมตในทประชมองคถด ไมมผลเปนขอผกพนทางกฎหมายตอประเทศสมาชก หากเปนแตเพยงการแถลงเจตนารมณรวมกนเพอใหมการกระตน และเรงรดการด�าเนนการทเปนรปธรรมทางการเมองตอไปเทานนการทประเทศสมาชกไมปฏบตตามมตหรอเจตนารมณขององคถดยอมไมกอใหเกดการฟองรองหรอถกลงโทษ แตอาจท�าใหถกกดดน เพงเลง หรอประณามจากประเทศสมาชกอนๆ ได อยางไรกตามอาจกลาวไดวาการด�าเนนงานขององคถดทผานมามผลในทางปฏบตพอสมควรโดยเฉพาะอยางยงถาขอเรยกรองของประเทศก�าลงพฒนามความสมเหตสมผลและน�าไปปฏบตไดจรง
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-30 ไทยในเศรษฐกจโลก
3. บทบาทและความส�าคญขององคถดบทบาทหลกขององคถด คอการเปนสถาบนทางวชาการทเนนภารกจทางดานการเปนเวทหารอ
แลกเปลยนความรและประสบการณในประเดนทเกยวของกบการคาการพฒนาและการรบมอกระแสการเปลยนแปลงของโลกโดยใหความส�าคญกบการออกแบบนโยบายภายในประเทศใหเหมาะสมและสอดรบกบการด�าเนนงานระหวางประเทศเพอเปาหมายทางดานการพฒนาอยางยงยน
องคถดเปนองคกรช�านญพเศษภายใตกรอบสหประชาชาตเพยงองคกรเดยวทเชอมโยงมตดานการพฒนาเขากบมตดานการคาระหวางประเทศ โดยใหความส�าคญเปนพเศษกบมตของการพฒนา เพอเสรมสรางขดความสามารถของประเทศก�าลงพฒนาใหพรอมและทนตอการแขงขนในเวทเศรษฐกจระหวางประเทศและสามารถหลกเลยงการถกทงใหลาหลงหรอทเรยกวาการถกเบยดตกขอบ(marginalization)ทงนองคถดมนโยบายทจะเปนเวทของการหารอในทกล�าดบขนของการเจรจาระหวางประเทศ(pre-andpost-negotiatingforum)ใหกบกลมประเทศก�าลงพฒนาโดยชวยกลมประเทศก�าลงพฒนาในการเตรยมการเจรจาการคาระหวางประเทศในทกสาขารวมถงการอนวตความตกลงหรอการบงคบใชพนธกรณตามความตกลงระหวางประเทศฉบบตางๆเชนความตกลงทวไปวาดวยภาษศลกากรและการคา
องคถดมบทบาททส�าคญตอประเทศก�าลงพฒนาคอนขางมากเนองจากกลมประเทศก�าลงพฒนาตางหวงจะใหองคถดเปนกลไกหลกทท�าหนาทคานอ�านาจการชน�าจากกลมประเทศทพฒนาแลวเชนการลดแรงกดดนจากประเทศพฒนาแลวในการน�าประเดนดานสงแวดลอมมาเชอมโยงกบการคา ซงองคถดมสวนส�าคญในการผลกดนแนวคดของบรรดาประเทศก�าลงพฒนาในการพจารณาก�าหนดทศทางและนโยบายเศรษฐกจมหภาคของประชาคมโลก ทงนโดยอาศยเวทสหประชาชาตซงเปนเวทเดยวทดเหมอนวาเสยงของกลมประเทศก�าลงพฒนาจะมน�าหนกมากกวาเวทอนๆ ทสวนใหญประเทศทพฒนาแลวจะเปนผมบทบาทน�าในการก�าหนดทศทางของนโยบายซงมกจะสนองตอบตอผลประโยชนของกลมประเทศทพฒนาแลวตนและประเทศก�าลงพฒนาจ�าเปนตองคลอยตาม
เพอใหเปนไปตามวตถประสงคขององคถดในการขยายโอกาสทางการคา การลงทน และการพฒนาของประเทศก�าลงพฒนา องคถดจงก�าหนดกจกรรมการด�าเนนงานทกวางขวาง ครอบคลมทงการวจยการวเคราะหนโยบายการใหความชวยเหลอทางเทคนคและการรวมมอกบองคกรอสระและภาคธรกจในประเทศตางๆโดยเฉพาะในประเทศพฒนานอยทสด (LeastDevelopedCountries)ประเทศก�าลงพฒนา (Developing Countries) และประเทศทอยระหวางการเปลยนแปลงระบบเศรษฐกจเปนระบบตลาด(TransitionEconomies)โดยมขอบขายของกจกรรมทส�าคญๆไดแก
- การวเคราะหระบบเศรษฐกจมหภาคของโลก และก�าหนดกลยทธในการพฒนาประเทศโดยองคถดจะท�าการส�ารวจ ศกษาแนวโนมเศรษฐกจโลก และประเมนผลกระทบทจะมตอกระบวนการพฒนา ตลอดจนถงการวเคราะหนโยบายเศรษฐกจมหภาค วเคราะหประสบการณความส�าเรจของบางประเทศ เพอจดท�าเปนขอเสนอแนะหรอกรณศกษาใหประเทศอนๆนอกจากน ยงรวบรวมและเผยแพรขอมลสถตทางการคาและการพฒนาดวย
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-31ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
- การคาระหวางประเทศและการพฒนาสนคาโภคภณฑ โดยมงชวยเหลอประเทศก�าลงพฒนา และประเทศพฒนานอยทสดใหสามารถเขารวมในตลาดการคาระหวางประเทศ ทมความเปนเสรและพลวตสงไดอยางมประสทธภาพเพอใหเกดการพฒนาทยงยนและสงเสรมใหมการกระจายประเภทสนคาสงออกเพอลดความเสยงจากการคารวมถงการท�าหนาทแทนสหประชาชาตในประเดนดานการพฒนาทยงยนโดยการสงเสรมใหมความรวมมอระหวางประเทศทางดานการคาการรกษาสงแวดลอมและการพฒนาประเทศ
- การพฒนาปจจยโครงสรางพนฐานส�าหรบการพฒนาและการสรางประ สทธภาพทาง การคาโดยเนนใหความชวยเหลอทางเทคนคกบประเทศก�าลงพฒนาในการปรบประสทธภาพระบบบรการปจจยพนฐานและใหความชวยเหลอและอ�านวยความสะดวกในหลายดาน
- การรเรมใหมการใชระบบสทธประโยชนทางการคา ไดแก การใหสทธพเศษทางภาษศลกากรทประเทศพฒนาแลวใหแกประเทศก�าลงพฒนา (Generalized System of Preferences หรอGSP)และการใหสทธพเศษทางการคาระหวางประเทศก�าลงพฒนาดวยกน(GlobalSystemofTradePreferencesamongDevelopingCountriesหรอGSTP)
4. บทบาทของประเทศไทยในองคถดประเทศไทยเปนหนงในสมาชกผกอตงองคถด ในพ.ศ. 2507 โดยมคณะผแทนถาวรไทยประจ�า
สหประชาชาต ณ เจนวา เปนตวแทนประเทศไทยเขารวมในการประชมขององคถด ในระดบตางๆ รวมถงการรวมพจารณาและตดสนใจในประเดนดานการบรหารองคกร และการด�าเนนงานขององคถด ซงพจารณากนในทประชมคณะกรรมการคาและพฒนา
อาจกลาวไดวาไทยเปนหนงในประเทศก�าลงพฒนาทมบทบาทน�าในองคกรระหวางประเทศแหงนโดยเฉพาะในชวงตนศตวรรษท 21 ทไทยรบเปนเจาภาพจดการประชมระดบรฐมนตรองคถด ครงท 10หรอUNCTADXในเดอนกมภาพนธพ.ศ.2543และท�าหนาทเปนประธานองคถดในชวงระยะเวลา4 ป (พ.ศ. 2543-2547) การทไทยไดรบเกยรตใหท�าหนาทประธานองคถด ในชวงของการประชม UNCTADX และในชวงระยะเวลา 4 ป ทองคถดจะตองด�าเนนการตามปฏญญากรงเทพ (BangkokDeclaration) ทประเทศสมาชกทกประเทศใหฉนทานมตไวในการประชมUNCTADXนบวามความส�าคญยงตอทศทางการพฒนาของประเทศก�าลงพฒนาทงหลายและของประชาคมโลกโดยรวม เนองจากเปนโอกาสอนดทไทยไดแสดงวสยทศนในการชน�าประชาคมโลกวาควรจะก�าหนดยทธศาสตรการพฒนาอยางไรเพอใหเกดพฒนาการทยงยน และกอใหเกดประโยชนรวมกน โดยเฉพาะการเนนการปรบตวของประเทศก�าลงพฒนาใหสามารถรบกระแสโลกาภวตนไดอยางมนคงและไดประโยชนเทาเทยมกบประเทศทพฒนาแลวโดยในการประชมUNCTADXไทยไดผลกดนใหประชาคมโลกเปดโอกาสใหประเทศก�าลงพฒนาสามารถเขาไปมสวนรวมในการก�าหนดแนวนโยบายและทศทางของโลกไดมากขนทงในดานการเงนการคา และการลงทน โดยเฉพาะในสวนทผานการด�าเนนการขององคกรระหวางประเทศตางๆ สงผลใหเรมมการพจารณาทบทวนการจดสรรสทธออกเสยงในบางองคกร เชน ธนาคารโลก เพอเพมน�าหนกการออกเสยงใหกบประเทศก�าลงพฒนามากขน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-32 ไทยในเศรษฐกจโลก
เนองจากองคถดเปนองคกรทใหความส�าคญกบประเทศก�าลงพฒนาเปนทตงโดยด�าเนนการตามแนวนโยบายทก�าหนดไวผานการใหความชวยเหลอการวเคราะหสถานการณการใหขอมลและเสนอแนะมาตรการ และการยกระดบความสามารถในการปรบตวของประเทศก�าลงพฒนา อกทงพนธกรณภายใตองคถดไมมผลทางนตนยในการผกพนประเทศไทยจงไมมพนธกรณใดๆทมผลทางกฎหมายทตองปฏบตตามภายใตกรอบองคถด หากแตวา ไทยในฐานะหนงในประเทศทมบทบาทน�าใน องคถดจะตองเปนตวอยางทดในการปฏบตตามเจตนารมณซงทประชมองคถดครงตางๆ ไดประกาศไว โดยไทยไดด�าเนนการใหความชวยเหลอเพอยกระดบความสามารถในการปรบตวของประเทศก�าลงพฒนาตางๆในภมภาคเอเชยเชนสปป.ลาวกมพชาเวยดนามพมาบงกลาเทศปากสถานและอนๆโดยผานสถาบนระหวางประเทศเพอการคาและพฒนา(InternationalInstituteforTradeandDevelopment)ซงเปนสถาบนทรฐบาลไทยจดตงขนโดยความรวมมอกบองคถดเพอเปนศนยกลางในการใหความชวยเหลอดานวชาการแกประเทศก�าลงพฒนาในภมภาค
องคถดเปนองคกรทประเทศก�าลงพฒนาทงหลายฝากความหวงไวใหเปนกระบอกเสยงในการ ยกระดบความตนตวของประชาคมโลกเกยวกบผลกระทบในทางลบทอาจเกดขนกบประเทศก�าลงพฒนาจากกระแสโลกาภวตน ในทางหนงองคถดไมใชองคกรทตอตานกระบวนการโลกาภวตนแตยอมรบในความส�าคญของกระบวนการโลกาภวตนในการเปนตวจกรส�าคญในการผลกดนใหเกดความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและการพฒนาหากแตวาองคถดใหความส�าคญกบการททกประเทศในโลกควรจะไดรบประโยชนทเทาเทยมกนจากกระแสโลกาภวตนทเกดขน โดยเฉพาะในชวงทผานมาซงประเทศก�าลงพฒนาไมไดรบประโยชนเทาทควรหรอไดรบในลกษณะทไมสมดลหรอไมเปนธรรมเมอเทยบกบประเทศพฒนาแลว
อาจกลาวไดวาองคถดประสบความส�าเรจพอสมควรในการผลกดนใหประชาคมโลกใหความสนใจในประเดนดานผลกระทบเชงลบจากกระแสโลกาภวตน ซงสงผลใหประเดนดานการใหความชวยเหลอประเทศก�าลงพฒนาถกบรรจอยในทกเวทของการหารอระหวางประเทศ ไทยเปนหนงในประเทศก�าลงพฒนาทไดรบประโยชนจากการทประชาคมโลกใหความส�าคญมากขนกบประเดนดานการพฒนาอยางสมดล โดยไทยไดอาศยขอเสนอแนะ ขอมล ความชวยเหลอทางวชาการ ตลอดจนเวทการหารอของ องคถด ในการท�าใหไทยสามารถปรบตวรบกระแสโลกาภวตนทเกดขนไดทงน ไทยมบทบาทนอกเหนอไปจากการรบความชวยเหลอโดยเปนประเทศทมบทบาทในการใหความชวยเหลอกบหลายประเทศทอยในชวงแรกเรมของการปรบตวรบกระบวนการโลกาภวตน
โดยสรป ถอไดวาบทบาทของไทยในองคถดและการด�าเนนงานขององคถดมสวนชวยใหประเทศไทยมความตนตวทจะออกแบบนโยบายเพอรองรบกระบวนการโลกาภวตนทเกดขนโดยค�านงถงผลกระทบทรอบดานมากขนทงนองคถดถอเปนองคกรทประเทศก�าลงพฒนามบทบาทน�าในการก�าหนดทศทางการด�าเนนงาน ซงประเทศไทยและประเทศก�าลงพฒนาอนๆ ควรพจารณาใชเวทองคถดใหเกดประโยชนมากทสดโดยเฉพาะเพอการรวมก�าหนดทศทางการพฒนาและแนวนโยบายตางๆของประชาคมโลก
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-33ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
กจกรรม 8.2.1
บทบาทส�าคญของกลมประเทศก�าลงพฒนาทเปนสมาชกของทประชมสหประชาชาตวาดวยการคาและการพฒนาคออะไร
แนวตอบกจกรรม 8.2.1
องคถดไดพยายามโนมนาวใหประเทศพฒนาแลวเขาใจวาการวางระบบการคา การเงนของโลกตองเออประโยชนตอการพฒนาเศรษฐกจของประเทศก�าลงพฒนาดวยหากการปฏบตตามพนธกรณในองคกรระหวางประเทศท�าใหการพฒนาหยดชะงก กจะไมมประโยชนตอสวนรวมอยางแทจรง การสรางกระแสความเขาใจในเรองนท�าใหมการก�าหนดความยดหยนในการปฏบตตามพนธกรณของประเทศก�าลงพฒนา
เรองท 8.2.2
คณะกรรมาธการเศรษฐกจและสงคมส�าหรบเอเชยและแปซฟก
1. พฒนาการสหประชาชาตด�าเนนงานทเกยวของกบมวลมนษยชาตในหลายๆดานโดยมองคกรทรบผดชอบ
งานดานเศรษฐกจและสงคมคอคณะมนตรเศรษฐกจและสงคม(EconomicandSocialCouncilหรอECOSOC) ท�าหนาทแสวงหาความรวมมอระหวางประเทศเพอสงเสรมความกาวหนาทางเศรษฐกจและสงคมของประชาคมโลกโดยมขอบเขตการด�าเนนงานทคอนขางกวางสามารถขยายใหครอบคลมประเดนทาทายตางๆ ของประชาคมโลกในดานทเกยวของกบเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม โดยจะม คณะกรรมาธการยอยในระดบภมภาคท�าหนาทปฏบตงานทเกยวของกบปญหาเฉพาะพนทซงอาจมความแตกตางกนไปตามสภาพทางภมศาสตรของแตละภมภาค คณะกรรมาธการเศรษฐกจและสงคมส�าหรบเอเชยและแปซฟก(EconomicandSocialCommissionforAsiaandthePacific)หรอเรยกตามค�ายอวาเอสแคป(ESCAP)เปนองคกรซงด�าเนนงานในระดบภมภาคทมขอบขายครอบคลมทวปเอเชยและประเทศในมหาสมทรแปซฟก และถอเปนคณะกรรมาธการภมภาคของสหประชาชาตทใหญทสดในจ�านวนทงหมด 5 แหง5 เมอพจารณาจากพนทและจ�านวนประชากรกวาสองในสามของโลกทอยภายใตขอบเขตการด�าเนนงานของเอสแคป
5คณะกรรมาธการภมภาคทง5ไดแกคณะกรรมาธการเศรษฐกจส�าหรบแอฟรกา(ECA)คณะกรรมาธการเศรษฐกจส�าหรบยโรป(ECE)คณะกรรมาธการเศรษฐกจส�าหรบละตนอเมรกาและแครเบยน(ECLAC)คณะกรรมาธการเศรษฐกจและสงคมส�าหรบเอเชยและแปซฟก(ESCAP)และคณะกรรมาธการเศรษฐกจและสงคมส�าหรบเอเชยตะวนออก(ESCWA)
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-34 ไทยในเศรษฐกจโลก
เอสแคปจดตงขนในพ.ศ.2490ตามมตของทประชมของคณะมนตรเศรษฐกจและสงคม(ECOSOC)ณ เมองเซยงไฮ ประเทศจน เพอดแลงานดานการบรณะฟนฟเศรษฐกจสมยหลงสงคราม โดยเดมมชอเรยกวาคณะกรรมาธการเศรษฐกจส�าหรบเอเชยและตะวนออกไกล(EconomicCommissionforAsiaandtheFarEastหรอECAFE)ตอมาในพ.ศ.2517ไดเปลยนชอเปนคณะกรรมาธการเศรษฐกจและสงคมส�าหรบเอเชยและแปซฟกหรอเอสแคปดงทใชอยในปจจบนเพอสะทอนขอบขายทางภมศาสตรและขอบขายงานของเอสแคปทมครอบคลมประเดนทางดานสงคมดวย
เอสแคปยายส�านกงานจากนครเซยงไฮประเทศจนมายงกรงเทพมหานครในพ.ศ.2492โดยนบถงพ.ศ.2557มสมาชกทงหมด62ประเทศทงทอยในภมภาคเอเชยและนอกภมภาคโดยมความหลากหลายในระดบการพฒนาและปญหาทเกดขน
2. โครงสรางและการท�างานเอสแคปถอเปนองคกรระหวางประเทศระดบภมภาคทใหญทสดโดยมสมาชกครอบคลมประเทศ
ในแถบเอเชยทงหมดเอสแคปด�าเนนงานโดยส�านกเลขาธการซงมบคลากรมากกวา600คนมเลขาธการบรหาร(ExecutiveSecretary)ทไดรบแตงตงจากเลขาธการสหประชาชาตเปนหวหนาองคกรท�าหนาทบรหาร และก�ากบการด�าเนนงานของเอสแคปใหเปนไปตามแนวทางทประเทศสมาชกเหนชอบรวมกนในการประชมระดบรฐมนตรซงจดขนปละครงเอสแคปแบงการท�างานดานวชาการออกเปน7แผนงานตามประเดนทาทายทง7ทถกก�าหนดใหเปนภารกจหลกโดยในแตละแผนงานเอสแคปจะด�าเนนงานผานการจดประชมการฝกอบรมสมมนาการศกษาวจยและการเผยแพรขอมลและผลงานวชาการเปนเครองมอในการเพมขดความสามารถของหนวยงานภาครฐของประเทศสมาชก เพอทหนวยงานตางๆ จะสามารถก�าหนดนโยบายและการท�างานไดอยางมประสทธภาพโดยทนโยบายตางๆเหลานนจะตองใหความส�าคญกบปญหาดานการพฒนาตางๆ ทอาจเกดขนดวย นอกจากน เอสแคปยงจดใหผเชยวชาญเขาไปให ค�าแนะน�าในประเดนดานนโยบายและการท�างานตางๆแกประเทศสมาชกทตองการความชวยเหลออกดวย
3. บทบาทและความส�าคญของเอสแคปเอสแคปมบทบาทส�าคญในการท�าหนาทเปนเวทหารอและแลกเปลยนประสบการณการจดการ
ปญหาเศรษฐกจและสงคมตางๆโดยถอเปนเวททกระตนใหประชาคมโลกใหความสนใจและการสนบสนนการเผชญหนากบปญหาและความทาทายของประเทศก�าลงพฒนาในภมภาคเอเชยและแปซฟก โดยมวตถประสงคเพอสงเสรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมอยางยงยนและทวถงในภมภาคเอเชยแปซฟกโดยใหความส�าคญเปนล�าดบแรกกบการบรรลเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ(MilleniumDevelopmentGoals) ทงน รายละเอยดการด�าเนนงานของเอสแคปมการปรบเปลยนใหเหมาะสมกบแนวโนมการเปลยนแปลงของโลกและประเดนทาทายใหมๆ ทเกดขนในแตละชวงเวลา โดยเอสแคปไดขยายขอบเขตการด�าเนนงานจากเดมทมงใหความส�าคญกบ3ประเดนหลกคอขจดปญหาความยากจนการรบมอกบ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-35ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
กระแสโลกาภวตนและการจดการกบปญหาสงคมทเกดขนใหมใหครอบคลมประเดนทาทายทกวางขนใน7ดานคอ
- เทคโนโลยสารเทศและการสอสารและการลดความเสยงจากภยพบต(ICTanddisasterRiskReduction)
- สงแวดลอมและการพฒนา(environmentanddevelopment)- การพฒนาสงคม(socialdevelopment)- นโยบายเศรษฐกจมหภาคและการพฒนา(macroeconomicpolicyanddevelopment)- การคาและการลงทน(tradeandinvestment)- การคมนาคม(transport)- การพฒนาทยงยน(sustainabledevelopment)
เอสแคปอาศยบทบาทของความเปนองคกรระหวางประเทศภายใตสหประชาชาตในการดงใหประเทศตางๆหยบยกประเดนทาทายมาหารอรวมกนโดยเลงเหนถงประโยชนทจะไดรบจากการหารอคอ
- การแลกเปลยนประสบการณในการรบมอปญหาทหลายๆประเทศในภมภาคตางกเผชญคลายๆกน
- การแกปญหาทตองอาศยความรวมมอจากหลายๆประเทศในภมภาค- การจดการกบปญหาทเคลอนยายจากประเทศหนงไปเกดในอกประเทศหนงได- การจดการกบประเดนทาทายใหมๆทยงตองการการถกเถยงหรอเจรจาระหวางกนเพมเตม
นอกจากจะเปนตวกลางในการสงเสรมใหเกดการหารอระหวางประเทศตางๆ ในภมภาคแลว เอสแคปยงคอยใหค�าแนะน�าทางดานนโยบายใหความชวยเหลอในดานวชาการด�าเนนกจกรรมเพอเสรมสรางขดความสามารถของประเทศสมาชกในการจดการกบความทาทาย และผลกดนใหเกดความรวมมอระหวางประเทศทเปนรปธรรมในการจดการกบปญหาตางๆตามแนวทางทไดจากการหารอนนดวย
4. บทบาทของประเทศไทยในเอสแคปประเทศไทยไดรบเลอกใหเปนสถานทตงของส�านกงานเอสแคป ซงนอกจากประเทศไทยจะตอง
ใหความคมครองแกส�านกงานแลวประเทศไทยยงมโอกาสในการประสานงานอยางใกลชดกบเอสแคปในดานตางๆรวมถงการเสนอแนะความคดเกยวกบกจกรรมดานการพฒนาของเอสแคปหนวยงานหลกทท�าหนาทประสานงานและออกเสยงในฐานะผแทนของไทยคอกรมองคการระหวางประเทศกระทรวงการตางประเทศโดยมอธบดกรมองคการระหวางประเทศท�าหนาทเปนผแทนถาวรไทยในเอสแคป
เนองจากการด�าเนนงานของเอสแคปอยในลกษณะของการสงเสรมความรวมมอหาแนวทางการจดการกบประเดนทาทายและแกไขปญหาตางๆ โดยตระหนกถงประโยชนของประเทศก�าลงพฒนา ทประสบปญหาสงคมและความยากจนเปนศนยกลางมากกวาการเจรจาจดท�าขอตกลงการด�าเนนโครงการกอสรางหรอการเปนแหลงเงนทนดงเชนองคกรระหวางประเทศอนๆท�าใหสงทผานความเหนชอบของการประชมเอสแคปในระดบตางๆซงสวนใหญอยในรปขอมตนนไมมผลผกพนในทางกฎหมายทจะบงคบใหประเทศสมาชกตองด�าเนนนโยบายการพฒนาตามแนวทางของเอสแคปอยางเครงครด
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-36 ไทยในเศรษฐกจโลก
การด�าเนนงานของเอสแคปตามแผนงานดานตางๆสวนใหญมจดประสงคเพอสงเสรมการพฒนาในระดบภมภาค ประโยชนทเกดขนโดยตรงตอประเทศไทยจงอาจไมชดเจนมากนก อยางไรกตาม อาจกลาวไดวาประเทศไทยไดรบประโยชนจากการด�าเนนงานของเอสแคปทชวยสนบสนนใหเกดความรวมมอระดบภมภาคในการด�าเนนโครงการส�าคญๆ เชน การประสานใหเกดการสรางโครงขายทางดวนเอเชย(AsianHighwayNetwork)การสนบสนนใหจดตงกองทนทรสตเพอรบมอคลนยกษภยพบตและสภาพอากาศ(TrustFundforTsunami,DisasterandClimatePreparedness)และการเปนผรเรมแนวคดการจดตงธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยโดยโครงการระดบภมภาคเหลานตองอาศยความรวมมอจากหลายประเทศและจะไมสามารถเกดขนไดถาไมมองคกรทท�าหนาทตวกลางในการสรางการมสวนรวมในวงกวางรวมถงการผลกดนใหเกดการท�างานรวมกนอยางเปนรปธรรมและกอใหเกดประโยชนกบภมภาคเอเชยและแปซฟกโดยรวม
แมแนวคดหลกของเอสแคปจะไมใชการกระตนใหประเทศสมาชกยอมรบกระแสโลกาภวตนกตามแตเอสแคปกไมไดปฏเสธหรอตอตานโลกาภวตนหากแตยอมรบวากระแสโลกาภวตนเปนปรากฏการณทประชาคมโลกจะตองเผชญอยางหลกเลยงไมได ดงนน เอสแคปจงบรรจใหการรบมอกบโลกาภวตนเปนภารกจหลกในนโยบายการท�างานขององคกร โดยมงเปาไปทการสรางศกยภาพใหกบประเทศสมาชกทงในดานความร บคลากร และความรวมมอ ในการวางนโยบายเพอรบกระแสของการแขงขนทรนแรงในประชาคมโลก รวมถงการวางนโยบายในการแกปญหาทเกดจากการทบางสวน บางประเทศไมสามารถปรบตวไดทน
อาจกลาวไดวาบางสวนของศกยภาพของไทยในการปรบตวรบกระแสโลกาภวตนเปนผลทสงสมขนจากการด�าเนนงานของเอสแคป ผานโครงการสรางศกยภาพในดานตางๆ ทงดานการคา การจดการสงแวดลอม การคมนาคมสอสาร และการจดการปญหาสงคม โดยหนวยงานของไทยหลายแหงไดใชประโยชนจากเอสแคป ในการพฒนาทรพยากรบคคลผานโครงการฝกอบรม การใชองคความร และ ค�าแนะน�าจากผเชยวชาญของเอสแคปเปนตน
กจกรรม 8.2.3
เอสแคปไดขยายขอบเขตการด�าเนนงานจากเดมทมงภารกจหลกใน 3 ประเดน (การลดปญหาความยากจน การรบมอกระแสโลกาภวตน การรบมอปญหาสงคมทเกดขนใหม) ใหครอบคลมประเดน ใดบาง
แนวค�าตอบกจกรรม 8.2.3
ขอบเขตทกวางขวางขนของเอสแคปครอบคลมประเดนทาทายใน7ประเดนไดแก- เทคโนโลยสารเทศและการสอสารและการลดความเสยงจากภยพบต(ICTanddisaster
riskreduction)- สงแวดลอมและการพฒนา(environmentanddevelopment)
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-37ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
- การพฒนาสงคม(socialdevelopment)- นโยบายเศรษฐกจมหภาคและการพฒนา(macroeconomicpolicyanddevelopment)- การคาและการลงทน(tradeandinvestment)- การคมนาคม(transport)- การพฒนาทยงยน(sustainabledevelopment)
เรองท 8.2.3
องคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา
1. พฒนาการองคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา หรอ Organisation for Economic
Co-operationandDevelopment (OECD) เปนองคกรทพฒนามาจากองคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจยโรปหรอOrganisationforEuropeanEconomicCo-operation(OEEC)ทจดตงขนในพ.ศ.2491เพอด�าเนนการตามแผนงานมารแชล(MarshallPlan)ซงเปนแผนงานทไดรบการสนบสนนเงนชวยเหลอสวนใหญจากสหรฐอเมรกาส�าหรบบรณะฟนฟยโรปทในชวงเวลานนไดรบความเสยหายอยางหนกจากสงครามโลกครงท2โดยหลงจากโอออซประสบความส�าเรจในการขบเคลอนการบรณะฟนฟยโรปประเทศสมาชกไดหารอกนเพอจะปรบเปลยนภารกจขององคกรจากเดมทใหความส�าคญเฉพาะการฟนฟภมภาคยโรป โดยเฉพาะในดานการพฒนาเศรษฐกจ ใหขยายครอบคลมไปถงการพฒนาเศรษฐกจในภมภาคอนๆดวยและไดตกลงทจะจดตงโออซดขนมาแทนโอออซผานการลงนามอนสญญาวาดวยองคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา (Convention on the Organisation for EconomicCo-operationandDevelopment)หรออนสญญาโออซดในพ.ศ.2503และเปนผลใหเกดการจดตงโออซดขนอยางเปนทางการในเดอนกนยายนพ.ศ. 2504 โออซดมประเทศผรวมกอตง 20ประเทศคอ18ประเทศยโรปทเปนสมาชกเดมของโอออซ6 รวมกบสหรฐอเมรกาและแคนาดาซงเดมมสถานะเปน ผสงเกตการณในเวทโอออซ
6ออสเตรยเบลเยยมเดนมารกฝรงเศสเยอรมนตะวนตกกรซไอซแลนดไอรแลนดอตาลลกเซมเบอรกเนเธอรแลนดนอรเวยโปรตเกสสเปนสวเดนสวตเซอรแลนดตรกและสหราชอาณาจกร
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-38 ไทยในเศรษฐกจโลก
สมาชกของโออซดเพมขนอยางชาๆโดยอาจแบงเปน3ชวงใหญๆคอในชวง12ปแรกญปนฟนแลนดออสเตรเลยและนวซแลนด เขาเปนสมาชกในพ.ศ.2507พ.ศ.2512พ.ศ.2514และพ.ศ.2516ตามล�าดบจากนนอก21ปคอในระหวางพ.ศ.2537-2543โออซดมสมาชกเพมขนอก6ประเทศไดแก เมกซโกสาธารณรฐเชคฮงการ เกาหลใต โปแลนดและสาธารณรฐสโลวคและในชวงทสามคอในพ.ศ.2553มอก4ประเทศเขารวมไดแกชลเอสโตเนยสโลเวเนยและอสราเอลท�าใหนบถงพ.ศ.2557โออซดมสมาชกทงหมด34ประเทศ
ถงแมโออซดจะเปนองคกรระหวางประเทศทมจ�านวนสมาชกไมมากนก แตสมาชกสวนใหญจดเปนประเทศพฒนาแลวทมระดบรายไดตอหวสงและมบทบาททคอนขางส�าคญในเวทโลกจงท�าใหโออซดเปนองคกรระหวางประเทศทไดรบการยอมรบจากนานาประเทศองคกรหนง ดงจะเหนไดจากความสนใจของหลายประเทศทแสดงเจตนารมณในการเขารวมเปนสมาชกโออซดตลอดจนการทประเทศทมใชสมาชกใหความสนใจเขารวมแลกเปลยนความคดเหนในเวทตางๆ ของโออซด อยางไรกตาม กระบวนการรบสมาชกของโออซดเปนกระบวนการทใชเวลาคอนขางนานโดยโออซดจะตองมนใจวาประเทศทจะเขาเปนสมาชกมแนวคดทคลายคลง(like-mindedness)และสามารถปฏบตตามหลกการและแนวนโยบายทเปนมาตรฐานของโออซดไดโดยมเงอนไขพนฐานคอเปนประเทศทมระบบเศรษฐกจแบบเปด(openeconomy)และใชหลกการประชาธปไตย ประเทศทสมครเขาเปนสมาชกโออซดจะถกตรวจสอบจากคณะกรรมการ ชดตางๆของโออซดเพอก�าหนดแผนงานการเขารวม(accessionroadmap)ทจะระบสงทประเทศนนๆตองปรบเปลยนประเทศทสนใจจะไดรบการยอมรบใหเปนสมาชกกตอเมอประเทศสมาชกทงหมดใหความเหนชอบตอผลการปฏบตตามแผนงานการเขารวมของประเทศนนๆ
นบถง พ.ศ. 2557 ม 3 ประเทศทอยระหวางการเจรจาเพอเขารวมเปนสมาชกโออซด คอโคลมเบยลตเวยและรสเซยและอก2ประเทศทโออซดประกาศเจตจ�านงวาจะเรมกระบวนการเจรจาการรบเขาเปนสมาชกภายในพ.ศ.2558คอคอสตารกาและลธวเนยนอกจากนโออซดยงมความพยายามในการขยายการมสวนรวมของประเทศทมใชสมาชกใหเพมมากขนโดยจดตงศนยความรวมมอกบประเทศทมใชสมาชก(CentreforCo-operationwithNon-Members)ขนเพอประสานงานกบประเทศทมใชสมาชก ทงน โออซดใหความส�าคญเปนพเศษกบการดงประเทศก�าลงพฒนาส�าคญๆ คอ บราซล จนอนเดย อนโดนเซย และแอฟรกาใต เขามาท�างานกบโออซดอยางใกลชด โดยจดตงแผนงานขยายการมสวนรวม(Enhancedengagement)เปนการเฉพาะส�าหรบประเทศเหลานส�าหรบประเทศอนๆมประเทศทมใชสมาชกอกมากกวา 20 ประเทศทเขารวมเปนผสงเกตการณในการประชมคณะกรรมการชดตางๆของโออซดและอกมากกวา50ประเทศทเขารวมท�างานหรอแลกเปลยนความเหนในเวทตางๆของโออซดการมสวนรวมของบรรดาประเทศทมใชสมาชกท�าใหขอบเขตการด�าเนนงานของโออซดขยายครอบคลมภมภาคตางๆ ทวโลก โดยในเชงเศรษฐกจ อาจกลาวไดวาการท�างานของโออซดครอบคลมพนทระบบเศรษฐกจโลกมากกวารอยละ80เมอพจารณาจากมลคาการคาการลงทนรวมของโลก
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-39ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
2. โครงสรางและการท�างานโครงสรางของโออซดมความคลายคลงกบองคกรระหวางประเทศทขบเคลอนโดยประเทศสมาชก
(member-drivenorganization)นนคอประเทศสมาชกจะรวมกนก�าหนดทศทางการท�างานขององคกรผานคณะมนตรโออซด(OECDCouncil)ซงเปนหนวยทมอ�านาจตดสนใจสงสดและใชระบบการตดสนใจในลกษณะฉนทามต(Consensus)
คณะมนตรโออซดประกอบดวยผแทนจากประเทศสมาชก34ประเทศและผแทนสหภาพยโรปโดยผแทนระดบเอกอครราชทตหรอผแทนถาวรประจ�าโออซดของแตละประเทศจะเขารวมการประชมคณะมนตรโออซดเพอตดสนใจในประเดนตางๆ รวมถงการเหนชอบขอตดสนใจ (Decision) หรอขอแนะน�า(Recommendation) ทจะด�าเนนนโยบายใดนโยบายหนง โดยขอตดสนใจทคณะมนตรโออซดเหนชอบมสถานะเปนพนธกรณทผกพนใหประเทศสมาชกโออซดตองปฏบตตามยกเวนประเทศสมาชกทขอยกเวนเอาไวในสวนของขอแนะน�าทไดรบการเหนชอบจากคณะมนตรโออซดถงแมจะไมมสถานะเปนพนธกรณแตกแสดงถงการยอมรบของประเทศสมาชกในหลกการทปรากฏในขอแนะน�านนและเปนทคาดหวงใหทกประเทศตองปฏบตตาม ยกเวนจะไดมการขอยกเวนเอาไว ทงน มการประชมคณะมนตรโออซดระดบรฐมนตร(MinisterialCouncilMeeting)ปละ1ครงเพอตดสนใจในประเดนส�าคญๆในระดนโยบาย
เมอคณะมนตรโออซดก�าหนดทศทางการท�างานขององคกรแลวส�านกเลขาธการโออซด(OECDSecretariat) จะมหนาทด�าเนนงานตามทก�าหนด โดยส�านกเลขาธการโออซด ซงตงอย ณ กรงปารสประเทศฝรงเศสมเลขาธการโออซด(OECDSecretary-General)เปนผบรหารองคกรมการแบงองคกรเปนฝายยอยๆ เรยกวา directorate ครอบคลมประเดนศกษาตางๆ และมเจาหนาทผเชยวชาญใน ดานตางๆเชนนกเศรษฐศาสตรนกกฎหมายนกวทยาศาสตรและผเชยวชาญดานอนๆมากกวา2,500คนทท�างานรวบรวมขอมล วเคราะห วจย ออกแบบนโยบาย และจดท�าขอเสนอแนะตางๆ ส�าหรบประเดนศกษาตามทคณะมนตรไดก�าหนดไว
การท�างานดานการวเคราะห วจย ประเดนเชงนโยบายของเจาหนาทผเชยวชาญของส�านกเลขาธการโออซดจะถกก�ากบโดยคณะกรรมการ(Committee)ชดตางๆของโออซดซงเปนฝายวางแผนและตดตามการด�าเนนงานของส�านกเลขาธการโออซด ผานการหารอแลกเปลยนความคดเหนระหวาง ผเชยวชาญจากประเทศสมาชกทมาเขารวมประชมคณะกรรมการ และคณะท�างานตางๆ ทงน โออซดมคณะกรรมการประมาณ 40 คณะ ท�าหนาทดแลรบผดชอบประเดนศกษาตางๆ เชน คณะกรรมการการลงทน คณะกรรมการการคา คณะกรรมการนโยบายการศกษา คณะกรรมการนโยบายเศรษฐกจ และมคณะท�างานอนๆอกมากกวา 160ชดทงน ประเทศทมใชสมาชกโออซดสามารถมสวนรวมในการหารอแลกเปลยนความคดเหนในประเดนศกษาตางๆ โดยการสงผแทนเขารวมการประชมของคณะกรรมการหรอคณะท�างานตางๆเหลานได
การท�างานของโออซดครอบคลมกจกรรมหลกๆไดแก- การเปนเวทใหประเทศสมาชกไดหารอแลกเปลยนความคดเหน และประสบการณ เพอ
หาทางออกและขอเสนอแนะทางนโยบายในการจดการกบปญหาตางๆทแตละประเทศประสบ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-40 ไทยในเศรษฐกจโลก
- รวบรวมขอมลและตดตามแนวโนมทางเศรษฐกจดานตางๆ เชน การคา เทคโนโลย สงแวดลอมภาคการเงนและภาคการเกษตรรวมถงการวเคราะหและประเมนภาวะเศรษฐกจ
- เผยแพรขอมลสถตผลการศกษาและองคความรของโออซดในประเดนตางๆ- ด�าเนนงานการตรวจสอบกนเองภายในกลม(peerreview)เพอประเมนวาการด�าเนน
นโยบายตางๆสอดคลองกบหลกการหรอแนวปฏบตของโออซดอยางไร- ใหการสนบสนนทางดานความรทางวชาการในประเดนตางๆใหกบประเทศทมใชสมาชก
โออซดเผยแพรความรทางวชาการในหลายรปแบบโดยอาจอยในรปรายงานการศกษามาตรฐานแนวทางปฏบต (Guideline) เอกสารยทธศาสตรตนแบบสญญาระหวางประเทศหลกการและรปแบบ อนๆอกหลากหลายทงนมตวอยางองคความรของโออซดมากมายทไดรบการยอมรบจากหลายๆประเทศน�าไปปรบใชในประเทศของตนอาท
- ตนแบบอนสญญาภาษของโออซด เปนตนแบบของอนสญญาภาษทวภาค (BilateralTaxTreaty)มากกวา3,600ฉบบทวโลก
- หลกการผกอมลพษเปนผจาย (Polluter Pays Principle) เปนหลกการทก�าหนดขนโดยโออซดตงแตตนทศวรรษ1970และไดรบการยอมรบอยางกวางขวางจนถอเปนหลกการพนฐานของนโยบายสงแวดลอมของประเทศตางๆ
- หลกการวาดวยการก�ากบดแลกจการ(PrinciplesofCorporateGovernance)ไดรบการยอมรบอยางแพรหลาย และเปนพนฐานการจดท�ากฎระเบยบดานการก�ากบดแลกจการของหลายประเทศ
- อนสญญาตอตานการใหสนบน- โครงการประเมนนกเรยนนานาชาต (Programme for International Student
AssessmentหรอPISA)มประเทศตางๆสนใจเขารวมการประเมนมากกวา65ประเทศ
3. บทบาทและความส�าคญของโออซดบทบญญตขอ 1 ของอนสญญาโออซดก�าหนดวตถประสงคการด�าเนนงานขององคกรไวทการ
สงเสรมนโยบายเพอเปาหมาย3ขอคอ1. เพอใหประเทศสมาชกมการขยายตวทางเศรษฐกจและการจางงานอยางยงยนทสงทสด และ
มมาตรฐานการครองชพสงขนพรอมๆกบการรกษาเสถยรภาพทางการเงนไวซงจะสงผลเกอกลตอการพฒนาของเศรษฐกจโลก
2. เพอสนบสนนใหการขยายตวทางเศรษฐกจของประเทศสมาชกตลอดจนประเทศทมใชสมาชกเปนไปอยางสมเหตสมผล
3. เพอสนบสนนการขยายตวทางการคาโลกภายใตระบบการคาแบบพหภาคทอยบนหลกการ ไมเลอกปฏบต(non-discriminatorybasis)และสอดคลองกบพนธกรณระหวางประเทศ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-41ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
วตถประสงคการด�าเนนงานทง3ขอขางตนสะทอนทศทางการท�างานของโออซดทชดเจนนนคอตองการจะเปนเวททก�าหนดทศทางการพฒนาระบบเศรษฐกจโลกในดานตางๆ ผานการจดท�าขอมลวเคราะห วจย ออกแบบนโยบาย การแลกเปลยนความคดเหน และการจดท�าขอเสนอแนะเพอจดการปญหาทเกดขนเหมอนๆ กนในหลายประเทศ ทผานมา การท�างานของโออซดครอบคลมการวเคราะหวจยประเดนปญหาตางๆทหลากหลายทงประเดนทางดานเศรษฐกจและประเดนอนๆมากกวา 20หวขอใหญๆตงแตระดบจลภาคจนถงระดบมหภาครวมถงการใหความส�าคญกบความทาทายใหมๆของโลกทเกดขนในยคโลกาภวตน จนอาจกลาวไดวาโออซดมองคความรทครอบคลมรอบดานทจะเปนประโยชนตอการออกแบบนโยบายเศรษฐกจและการพฒนาของประเทศตางๆ
การด�าเนนงานโออซดมงเนนไปทการรวบรวมขอมล วเคราะห วจยประเดนศกษาตางๆ เพอใหไดมาซงองคความรทจะน�าไปใชในการออกแบบนโยบายเศรษฐกจและการพฒนาในดานตางๆซงโออซดจะผลกดนใหประเทศสมาชกตลอดจนถงประเทศทมใชสมาชกน�านโยบายเหลานนไปปรบใชใหเหมาะสมกบระบบเศรษฐกจของประเทศตนเองทงนโออซดเปนองคกรทไมมกลไกในการบงคบประเทศสมาชกใหปฏบตตามขอตกลง ไมมการลงโทษในกรณทประเทศสมาชกไมสามารถปฏบตตามสงทสรปรวมกนไวไดและไมมการใหการสนบสนนทางดานการเงนใดๆการทโออซดไมมกลไกการบงคบ บทลงโทษหรอแรงจงใจในรปการสนบสนนทางการเงน ท�าใหโออซดตองอาศยการโนมนาวเพอชกจงใหประเทศสมาชกเหนประโยชนของการปฏบตตามนโยบายทออกแบบหรอตามขอสรปตางๆ ขององคกร ดวยเหตน บทบาทหลกของโออซดจงมลกษณะเปน คลงความรขนาดใหญทมการสะสมและสรางองคความรทมคณภาพในหลากหลายประเดนโดยเฉพาะทเกยวของกบนโยบายเศรษฐกจและการพฒนาประเทศซงประเทศตางๆทงทเปนสมาชกและมใชสมาชกโออซดสามารถน�าไปปรบใชได
4. บทบาทของประเทศไทยในโออซดถงแมไทยจะยงไมไดเขารวมเปนสมาชกของโออซด แตการเขารวมแลกเปลยนความคดเหนใน
เวทโออซดมาอยางตอเนองกสามารถกอใหเกดประโยชนไดในดานของการตดตามประเดนปญหาและแนวทางการก�าหนดนโยบายในดานตางๆนอกจากนยงชวยใหไทยสามารถประเมนประโยชนทอาจไดรบจากหากจะสมครเขารวมเปนสมาชกโออซดอยางเปนทางการในอนาคตไดดมากขนดวย
ความรวมมอทส�าคญๆระหวางไทยกบโออซดทผานมาประกอบดวย- การเขารวมเปนสมาชกศนยพฒนาการโออซด (OECDDevelopment Centre) ซง
เปนศนยทจดตงขนเพอเปนเวทใหประเทศตางๆแลกเปลยนความรและประสบการณเกยวกบการออกแบบนโยบายเศรษฐกจและการพฒนา โดยศนยพฒนาการโออซดประกอบไปดวยสมาชกทงทเปนประเทศสมาชกและทมใชสมาชกโออซดโดยไทยสมครไดรบการตอบรบใหเปนสมาชกศนยนตงแตพ.ศ.2548
- การสมครเปนผสงเกตการณและรวมท�างานกบคณะท�างานตางๆของโออซดดงน• กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ เขารวมเปนผสงเกตการณในคณะ
กรรมการดานการประมง
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-42 ไทยในเศรษฐกจโลก
- ส�านกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม เปนผสงเกตการณในคณะท�างานวาดวยวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมและการเปนเจาของธรกจ(WorkingPartyonSMEsand Entrepreneurship) ซงอยภายใตคณะกรรมการวาดวยอตสาหกรรมนวตกรรม และการประกอบการทางธรกจ(CommitteeonIndustry,InnovationandEntrepreneurship)ทงนโออซดไดเขามาศกษาการด�าเนนนโยบายดานวสาหกจขนาดกลางขนาดยอมของไทยภายใตโครงการ
- ส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมเปนผสงเกตการณในคณะท�างานวาดวยวธปฏบตงานดานหองปฏบตการทด (Working Group on Good Laboratory Practice) ภายใต คณะกรรมการวาดวยสารเคม(CommitteeonChemicals)และอยระหวางการเขารวมเปนภาคในระบบการยอมรบรวมขอมลส�าหรบการประเมนสารเคม(MutualAcceptanceofDataintheAssessmentofChemicals)รวมถงเปนผสงเกตการณชวคราว(adhocobserver)ในคณะท�างานวาดวยหนวยงานแหงชาตเพอการประสานงานโครงการแนวทางทดสอบสารเคม (WorkingPartyonNationalCoor-dinatorsoftheTestGuidelineProgramme)
- ส�านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตเปนผสงเกตการณชวคราว(adhocobserver)ในคณะท�างานวาดวยการใหสนบนในการท�าธรกรรมการคาระหวางประเทศ(WorkingGrouponBriberyandBusinessTransactions)
- ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการเปนผสงเกตการณในเวทโลกวาดวยการก�ากบดแลภาครฐ(GlobalForumonPublicGovernance)ภายใตคณะกรรมการวาดวยการก�ากบดแลภาครฐ(PublicGovernanceCommittee)
- ส�านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาตเปนผสงเกตการณชวคราวในคณะท�างานวาดวยนาโนเทคโนโลย (Working Party on Nanotechnology) ภายใตคณะกรรมการส�าหรบนโยบายวทยาศาสตรและเทคโนโลย(CommitteeforScientificandTechnologicalPolicy)และคณะท�างานวาดวยการผลตวสดนาโน (Working Party onManufactured Nanomaterials) ภายใตคณะกรรมการวาดวยสารเคม(CommitteeonChemicals)
- การเขารวมโครงการประเมนนกเรยนระดบนานาชาต(ProgrammeforInternationalStudentAssessmentหรอPISA)
- การจดตงหองสมดคลงเอกสารโออซด(OECDDepositoryLibrary)ขนทส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตเพอเปนศนยเผยแพรขอมลองคความรและสงพมพของโออซด
โออซดเปนองคกรทใหความส�าคญกบการสรางองคความรเพอน�าไปใชในการออกแบบนโยบายดานเศรษฐกจและการพฒนา อยางไรกตามเนองจากประเทศสมาชกของโออซดสวนใหญเปนประเทศทมประสบการณและพฒนาการทางเศรษฐกจอยบนพนฐานของระบบตลาดเสร ดงนน แนวคด องคความรและนโยบายทโออซดสรางขนมาจงตงอยบนหลกการตลาดเสรเปนส�าคญดงนนหากไทยตองการเขารวมเปนสมาชกโออซด ไทยจ�าเปนตองท�าการส�ารวจวานโยบายดานเศรษฐกจและการพฒนาของไทยมหลกการ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-43ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
ทสอดคลองกบแนวนโยบายทเปนขอตดสนใจ (Decision) หรอขอแนะน�า (Recommendation) ของ โออซดมากนอยเพยงใด
ผลดทไทยจะไดรบจากการเปนสมาชกโออซดคอเปนการเพมบทบาทของไทยในการรวมกบนานาประเทศก�าหนดทศทางและแนวนโยบายดานตางๆใหอยในทศทางทจะเปนประโยชนสงสดตอไทยอยางไรกตามไทยเองกตองมความพรอมทจะแสดงบทบาทในเวทโลกมากขนดวยโดยจะตองเพมขดความสามารถในการคด วเคราะห ออกแบบ และน�าเสนอหลกการหรอแนวนโยบายดานตางๆ ในคณะกรรมการและ คณะท�างานซงมอยมากมายในโออซดในขณะเดยวกนไทยกตองพรอมทจะถกตรวจสอบการด�าเนนนโยบายเกอบทกดานตามกระบวนการตรวจสอบกนเอง (peer review) ซงถงแมโออซดจะไมกลไกการลงโทษกรณทประเทศสมาชกไมสามารถปฏบตตามขอตดสนใจ(Decision)และขอแนะน�า(Recommendation)ของโออซดกตามแตกจะถกกดดนอยางตอเนองจากประเทศสมาชกใหปรบเปลยนนโยบายและกฎระเบยบภายในประเทศใหสอดคลองกบแนวนโยบายทถอวาไดรบการยอมรบรวมกนแลวจากเวทโออซดนนหมายถงไทยอาจถกกดดนตองพจารณาทบทวนกฎระเบยบหลายดานโดยเฉพาะทไมสอดคลองกบหลกการตลาดเสรและอาจสงผลใหอ�านาจของภาครฐในการแทรกแซงภาคเศรษฐกจลดนอยลงซงถอเปนประเดนส�าคญทไทยจะตองพจารณาอยางรอบคอบ
กจกรรม 8.2.3
โออซดมแนวทางในการผลกดนใหประเทศสมาชกปฏบตตามขอตดสนใจและขอแนะน�าตางๆอยางไร
แนวตอบกจกรรม 8.2.3
โออซดไมมกลไกในการบงคบใหประเทศสมาชกตองปฏบตตามขอตดสนใจและขอแนะน�าของ โออซด แตจะใชวธอธบายและโนมนาว รวมถงการกดดนผานการประชมโออซด ใหประเทศสมาชกเหนประโยชนตอการพฒนาประเทศจากการยอมรบเอาแนวนโยบายทเสนอโดยโออซดไปประยกตใช
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-44 ไทยในเศรษฐกจโลก
ตอนท 8.3
ไทยในองคกรระหวางประเทศทางดานเศรษฐกจอนๆ
โปรดอานหวเรองแนวคดและวตถประสงคของตอนท8.3แลวจงศกษารายละเอยดตอไป
หวเรอง8.3.1 องคการแรงงานระหวางประเทศ8.3.2 องคการทรพยสนทางปญญาโลก8.3.3 องคการศลกากรโลก8.3.4 องคการระหวางประเทศวาดวยการมาตรฐาน8.3.5 องคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต
แนวคด1.องคการแรงงานระหวางประเทศเปนองคกรช�านญพเศษของสหประชาชาตทมภารกจ
หลกในการใหความชวยเหลอทางวชาการแกประเทศสมาชกและเปนเวทในการหารอเพอก�าหนดมาตรฐานแรงงานระหวางประเทศโดยใชหลกการหารอรวม 3 ฝาย ไดแกฝายนายจาง ฝายลกจาง และฝายภาครฐ ในฐานะประเทศสมาชกประเทศไทยมพนธกรณทจะตองสนบสนนเสรภาพในการสมาคม การขจดการใชแรงงานบงคบและแรงงานเดกและใหความเสมอภาคกบทกฝาย
2. องคการทรพยสนทางปญญาโลกเปนองคกรช�านญพเศษของสหประชาชาตมภารกจหลกในการสนบสนนการด�าเนนงานระหวางประเทศทเกยวกบการคมครองทรพยสนทางปญญาตามสนธสญญาและความตกลงตางๆหลายฉบบประเทศไทยในฐานะสมาชกขององคการทรพยสนทางปญญาโลกกไดออกกฎหมายหลายฉบบเพอคมครองทรพยสนทางปญญาตามพนธกรณ ซงเปนเรองจ�าเปนเนองจากทวโลกใหความส�าคญกบเรองนมากขน
3. องคการศลกากรโลกถอก�าเนดขนจากการประชมคณะกรรมการดานความรวมมอทางเศรษฐกจในทวปยโรปเพอสงเสรมใหแตละประเทศใชระบบศลกากรทมมาตรฐานเดยวกน เมอไดพฒนามากขน กมสมาชกมากขนจนกลายเปนองคกรระหวางประเทศทมบทบาทมากและเปนองคกรทก�าหนดระบบฮารโมไนซทประเทศตางๆ ใชในการก�าหนดพกดศลกากรการก�าหนดระบบนเปนไปตามอนสญญาวาดวยการจ�าแนกสนคาและการใหรหสตามระบบฮารโมไนซ ประเทศไทยในฐานะสมาชกกไดน�าระบบนมาใชจงท�าใหประเทศตางๆยอมรบและท�าการคากบไทยมากขนจนประเทศไทยเปนประเทศคคาทส�าคญประเทศหนงในตลาดโลก
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-45ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
4.องคการระหวางประเทศวาดวยการมาตรฐานหรอไอเอสโอไดจดท�ามาตรฐานส�าหรบสนคา บรการ และกระบวนการท�างานทหลากหลาย และมความส�าคญเปนอยางมากตอทงระบบเศรษฐกจและสงคมของโลกเนองจากมผลในการลดความไมมประสทธภาพลดความยงยากซบซอนในการผลต ท�าใหตนทนในการท�าธรกจลดลง คณภาพสนคาและบรการดขนสรางความเชอมนใหผบรโภครวมถงเปนการลดอปสรรคในการตดตอสอสารและท�าการคาระหวางกนเปนอยางมาก
5. องคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาตหรอเอฟเอโอ มงเนนการสรางองคความรเผยแพร และผลกดนใหมการน�าความรทางดานอาหารและการเกษตรเหลานน ไปประยกตใชเพอลดปญหาความอดอยากหวโหยสรางความมงคงทางอาหารและมการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพและยงยน
วตถประสงคเมอศกษาตอนท8.3จบแลวนกศกษาสามารถ1.อธบายบทบาทและภารกจขององคการแรงงานระหวางประเทศได2.อธบายบทบาทและภารกจขององคการทรพยสนทางปญญาโลกได3.อธบายบทบาทและภารกจขององคการศลกากรโลกได4.อธบายบทบาทและภารกจขององคการระหวางประเทศวาดวยการมาตรฐานได5.อธบายบทบาทและภารกจขององคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาตได
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-46 ไทยในเศรษฐกจโลก
เรองท 8.3.1
องคการแรงงานระหวางประเทศ
1. พฒนาการองคการแรงงานระหวางประเทศหรอInternationalLabourOrganization(ILO)เปนองคกร
ระหวางประเทศทมประวตยาวนาน และมบทบาทส�าคญเกยวโยงกบการปฏวตอตสาหกรรมทเกดขนในทวปยโรปและอเมรกาเหนอในชวงตนศตวรรษท19ซงเปนชวงทอตสาหกรรมมการเจรญเตบโตอยางมากในขณะทสวสดภาพของผใชแรงงานอยในระดบต�าองคการแรงงานระหวางประเทศจดตงขนในพ.ศ.2462พรอมๆกบองคการสนนบาตชาต(LeagueofNations)ตามสนธสญญาแวรซาย(TreatyofVersailles)ในชวงของการสนสดสงครามโลกครงท 1 เมอครงทมการประชมสนตภาพ (Peace Conference) เพอสรางกฎเกณฑดานการคมครองแรงงานทเปนสากลและเปนทยอมรบระหวางประเทศโดยกฎเกณฑการคมครองแรงงานดงกลาวมพนฐานอยบนหลกการทวาการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจหรอการขยายตวของภาคอตสาหกรรมตองไมบนทอนสทธทผใชแรงงานพงไดรบ
แมจะเกดเหตการณสงครามโลกครงท2ซงสงผลใหองคการสนนบาตชาตลมเลกการด�าเนนงานไปแตองคการแรงงานระหวางประเทศยงคงด�าเนนงานมาอยางตอเนอง จนกระทงมการจดตงสหประชาชาต(UnitedNations)องคการแรงงานระหวางประเทศจงไดถกผนวกเขาเปนสวนหนงของสหประชาชาตโดยมสถานะเปนองคกรช�านญพเศษในพ.ศ.2489
มลเหตจงใจเรมแรกของการจดตงองคการแรงงานระหวางประเทศ คอ การคมครองสถานะของความเปนมนษยเนองจากพบวาสภาพการท�างานและความเปนอยของคนงานและครอบครวไมไดรบการเหลยวแลทงในดานสขภาพอนามยความกาวหนาในชวตและถกเอารดเอาเปรยบจนอยในสภาพทไมอาจยอมรบได
มลเหตจงใจประการทสองซงอาจกลาวไดวาเปนเหตผลในเชงการเมอง คอ การสงเสรมความ สงบสขของสงคมและหลกเลยงการกระทบกระทงระหวางชนชนตางๆ ในสงคม เนองจากความแตกตางระหวางชนชนโดยเฉพาะระหวางชนชนนายทนและผใชแรงงานเปนปจจยทจะกอใหเกดปญหาความขดแยงระหวางกนได และอาจน�าไปสปญหาความขดแยงทางดานลทธการเมองระหวางสงคมนยมและทนนยม ตอไปได
มลเหตจงใจประการทสามคอการปกปองผลประโยชนทางดานเศรษฐกจโดยเฉพาะผลประโยชนทประเทศซงมนโยบายดานการคมครองแรงงานทเขมแขงอาจจะตองเสยไปเนองจากตนทนทเพมขนจากการเพมสวสดภาพของผใชแรงงานกฎเกณฑระหวางประเทศดานแรงงานจงเกดขนโดยตงอยบนหลกการวาจะตองสามารถปกปองไมใหประเทศทมการคมครองแรงงานทดตองเสยเปรยบในการแขงขนกบประเทศทมตนทนต�าอนเนองมาจากการไมจดใหมการคมครองแรงงานได
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-47ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
องคการแรงงานระหวางประเทศไดสรางกฎเกณฑดานการคมครองแรงงานในดานตางๆ อยาง ตอเนอง ครอบคลมตงแต จ�านวนชวโมงของการท�างาน การท�างานในชวงเวลากลางคน อายขนต�าของการจางแรงงาน เสรภาพในการการรวมตวของคนงาน การขจดการใชแรงงานบงคบ และกฎเกณฑอนๆอกมากมายทถอเปนสทธทผใชแรงงานพงไดรบ
2. โครงสรางและการท�างานองคการแรงงานระหวางประเทศซงมส�านกงานใหญอยทนครเจนวาเปนองคกรทมลกษณะเฉพาะ
ตวแตกตางจากองคกรระหวางประเทศอนๆตรงทประกอบขนจากตวแทน3ฝายคอรฐบาลผจางงานและผใชแรงงานหรอทเรยกวาระบบไตรภาค(Tripartite)ซงท�าใหทกฝายมสวนในการก�าหนดมาตรฐานและกฎเกณฑดานแรงงานใหเกดประโยชนรวมกนอยางแทจรงโดยโครงสรางแบบไตรภาคนปรากฏอยในการด�าเนนงานขององคการแรงงานระหวางประเทศเกอบทกระดบและเปนโครงสรางทองคการแรงงานระหวางประเทศเชอมนวาจะกอใหเกดความยตธรรมกบทกฝาย และสนบสนนใหประเทศสมาชกมการน�าไปใชอยางกวางขวางในการบรหารแรงงานของแตละประเทศ
องคกรตดสนใจสงสดขององคการแรงงานระหวางประเทศ คอ ทประชมแรงงานระหวางประเทศ(InternationalLabourConference)ซงเปนการประชมทจดขนปละครงในเดอนมถนายนณนครเจนวาผเขารวมประชมประกอบดวยผแทนจากประเทศสมาชกทกประเทศรวม185ประเทศ(นบถงพ.ศ.2557)ซงเปนตวแทนทงจากฝายรฐบาลผจางงานและผใชแรงงานโดยมตวแทนจากฝายรฐบาลในระดบรฐมนตรท�าหนาทเปนหวหนาผแทนประเทศสมาชก ในทประชมแรงงานระหวางประเทศจะการพจารณานโยบายและแนวางการด�าเนนงานขององคการแรงงานระหวางประเทศหารอเกยวกบประเดนทางดานแรงงานตางๆทส�าคญตอประชาคมโลก พจารณาใหความเหนชอบกบมาตรฐานแรงงานระหวางประเทศในรปของอนสญญาหรอขอแนะน�าทไดผานการศกษาและพจารณาของผเชยวชาญแรงงานในระดบตางๆแลวและตดตามผลการปฏบตตามอนสญญาพนฐานและอนสญญาทประเทศสมาชกใหสตยาบนไว
การบรหารองคการแรงงานระหวางประเทศเปนหนาทของคณะมนตรบรหารหรอคณะผวาการ(GoverningBody)ซงไดรบการแตงตงจากทประชมแรงงานระหวางประเทศใหท�าหนาทก�าหนดนโยบายวางกรอบการด�าเนนภารกจ และการบรหารองคกร คณะผวาการมการประชมกนปละ 3 ครง โดยมโครงสรางเปนไตรภาค มตวแทนจากฝายรฐบาลประเทศสมาชกแกนน�าทางอตสาหกรรม 10 ประเทศ7 ตวแทนฝายรฐบาลจากประเทศอนๆอก28ประเทศและตวแทนจากฝายผจางและฝายผใชแรงงานฝายละ14คน
ส�านกงานแรงงานระหวางประเทศ(InternationalLabourOffice)ซงตงอยในนครเจนวาประเทศ สวตเซอรแลนดท�าหนาทเปนฝายเลขาธการขององคการแรงงานระหวางประเทศมภารกจในการด�าเนนงานใหเปนไปตามนโยบายทก�าหนดโดยคณะผวาการและทประชมแรงงานระหวางประเทศ รวมถงการ ประสานงานระหวางประเทศสมาชกและการใหความชวยเหลอทางวชาการโดยผเชยวชาญทางดานแรงงาน
7บราซลจนฝรงเศสเยอรมนอนเดยอตาลญปนรสเซยสหราชอาณาจกรและสหรฐอเมรกา
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-48 ไทยในเศรษฐกจโลก
ทท�างานประจ�าอยในส�านกงานหวหนาส�านกงานแรงงานระหวางประเทศมต�าแหนงเปนผอ�านวยการใหญ(Director General) นอกจากน องคการแรงงานระหวางประเทศยงมส�านกงานภมภาคอก 5 แหงใน 5ภมภาคและส�านกงานยอยอกไมนอยกวา40แหงกระจายอยทวโลก
3. บทบาทและความส�าคญขององคการแรงงานระหวางประเทศองคการแรงงานระหวางประเทศมบทบาทส�าคญในการสงเสรมใหเกดความยตธรรมทางสงคมและ
สงเสรมใหเกดการยอมรบในสทธแรงงานและสทธมนษยชน ซงถกมองวาจะเปนปจจยส�าคญทจะน�าไปสสนตภาพทยงยนในประชาคมโลก และสงผลใหองคการแรงงานระหวางประเทศไดรบรางวลโนเบลสาขาสนตภาพในพ.ศ.2512จากบทบาทภารกจดงกลาว
ภารกจทส�าคญขององคการแรงงานระหวางประเทศแบงเปน2ดานคอ- การใหความชวยเหลอทางดานวชาการ แกประเทศสมาชกในการน�าประสบการณ
ผลการวจยและค�าแนะน�าของผเชยวชาญดานแรงานมาเปนแนวทางประกอบการบรหารและพฒนาแรงงานของประเทศสมาชกใหเปนไปตามมาตรฐานสากลองคการแรงงานระหวางประเทศไดใหความชวยเหลอในดานนโดยการสงผเชยวชาญมาใหค�าปรกษาแนะน�า และรวมปฏบตงานดวยทงในระยะสนระยะยาวตามความจ�าเปนหรอตามการรองขอของประเทศสมาชกหรอตามทองคการแรงงานระหวางประเทศเหนสมควรใหความชวยเหลอ
- การเปนเวทหารอรวมกนระหวางประเทศสมาชกในการก�าหนดมาตรฐานแรงงานระหวางประเทศทเปนทยอมรบรวมกนของทงฝายนายจาง ผใชแรงงาน และหนวยงานภาครฐ มาตรฐานแรงงานทไดรบการยอมรบในองคการแรงงานระหวางประเทศจะถกน�าไปใชเปนพนฐานการบรหารแรงงานในประเทศสมาชกโดยมการปรบใหสอดคลองกบสภาพทางเศรษฐกจสงคมวฒนธรรมระบอบการปกครองและระบบการบรหารประเทศในขณะยงคงหลกการส�าคญในมาตรฐานแรงงานสากลทยอมรบกนดงกลาว
องคการแรงงานระหวางประเทศเปนองคกรทมบทบาทในการก�าหนดมาตรฐานแรงงานในระดบสากลโดยจะอยในรปของอนสญญา (Convention)ซงเปนตราสารทมสภาพบงคบ เมอประเทศสมาชกใหสตยาบนแลวจะมพนธกรณทตองปฏบตตามบทบญญตและเงอนไขทปรากฏในอนสญญาและขอแนะน�า(Recommendation)ซงเปนตราสารทไมมสภาพบงคบและไมมการใหสตยาบนอนสญญาและขอแนะน�าขององคการแรงงานระหวางประเทศจะระบรายละเอยดเกยวกบมาตรฐานแรงงานหลายในดานตางๆทถอเปนขอก�าหนดมาตรฐานขนต�าเกยวกบสทธแรงงานเชนเสรภาพในการสมาคมและสทธในการรวมตวการรวมเจรจาตอรองการขจดการใชแรงงานบงคบการท�างาน8ชวโมงตอวนการคมครองผมบตรการใชแรงงานเดก และนโยบายเกยวกบสภาพแวดลอมในการท�างานนบถง พ.ศ. 2557 มมาตรฐานแรงงานระหวางประเทศทไดรบการยอมรบในรปของอนสญญาแลว199ฉบบและในรปของขอแนะน�าอก202ขอโดยมอนสญญา8ฉบบทก�าหนดใหเปนอนสญญาพนฐานขององคการแรงงานระหวางประเทศ(Funda-mental ILOConventions) ซงองคการแรงงานระหวางประเทศมนโยบายสงเสรมใหประเทศสมาชกปฏบตใหสอดคลองกบอนสญญาพนฐานทง8ฉบบแมจะไมไดใหสตยาบนกตามเนองจากเปนอนสญญาทก�าหนดมาตรฐานแรงงานเกยวกบประเดนทถอเปนหลกการและสทธขนพนฐานในการท�างาน4ประการคอ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-49ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
1. เสรภาพในการสมาคมและการยอมรบสทธในการรวมเจรจาตอรอง(อนสญญาฉบบท87และ98)2. การขจดการใชแรงงานบงคบและการเกณฑแรงงานทกรปแบบ(อนสญญาฉบบท29และ105)3. การขจดการเลอกปฏบตในการจางงานและความเสมอภาค(อนสญญาฉบบท100และ111)4. การขจดการใชแรงงานเดก(อนสญญาฉบบท132และ138)ในการผลกดนมาตรฐานแรงงาน องคการแรงงานระหวางประเทศจะตดตามความคบหนา
การปฏบตตามมาตรฐานแรงงานของประเทศตางๆ ผานการสอบถามจากตวแทนประเทศสมาชกในชวงการประชมแรงงานระหวางประเทศและจะใหขอคดเหนขอเสนอแนะหรอขอทกทวงตอกรณการไมปฏบตตามมาตรฐานแรงงานเปนรายกรณไปโดยจะเผยแพรใหประเทศสมาชกและประชาคมโลกไดรบทราบดวย
4. บทบาทของประเทศไทยในองคการแรงงานระหวางประเทศประเทศไทยและประเทศในเอเชยอก3ประเทศคอจนอนเดยและญปนเปนหนงใน45ประเทศ
ผกอตงองคการแรงงานระหวางประเทศในพ.ศ.2462 โดยไทยเปนทตงของส�านกงานภมภาคเอเชยและแปซฟกขององคการแรงงานระหวางประเทศ
องคการแรงงานระหวางประเทศมบทบาทส�าคญในพฒนาการของการบรหารแรงงานของไทยโดยไดมการใหค�าแนะน�าผานผเชยวชาญการสนบสนนเงนทนในการศกษาวจยและการจดอบรมทางวชาการมาโดยตลอดกฎหมายดานแรงงานของไทยหลายฉบบมจดรเรมและพฒนาขนโดยมองคการแรงงานระหวางประเทศรวมยกรางและใหค�าแนะน�าเชนกฎหมายประกนสงคมพ.ร.บ.แรงงานสมพนธกฎหมายวาดวยความปลอดภยในการใชแรงงานเปนตนนอกจากนองคการแรงงานระหวางประเทศยงมสวนชวยในการพฒนาฝมอแรงงานโดยการสนบสนนใหมการจดตงสถาบนพฒนาฝมอแรงงาน
ประเทศไทยมพนธกรณในฐานะทเปนสมาชกองคการแรงงานระหวางประเทศในการปฏบตตามอนสญญาทประเทศไทยเขารวมเปนภาค และการตองมการรายงานการด�าเนนงานดานการบรหารและคมครองแรงงานในไทยใหประเทศสมาชกอนๆรวมถงองคกรผจางงานและองคกรผใชแรงงานทราบอยางสม�าเสมอส�าหรบพนธกรณตามอนสญญานนประเทศไทยไดใหสตยาบนในอนสญญาดานแรงงานรวมทงสน15ฉบบและไดบอกเลกไป1ฉบบท�าใหมผลใชบงคบเพยง14ฉบบไดแก
- อนสญญาฉบบท14วาดวยการหยดพกประจ�าสปดาห(งานอตสาหกรรม)พ.ศ.2462- อนสญญาฉบบท 19วาดวยการปฏบตทเทาทยมกน(คาทดแทนกรณประสบอบตเหต)
พ.ศ.2468- อนสญญาฉบบท29วาดวยแรงงานบงคบพ.ศ.2473- อนสญญาฉบบท80วาดวยการแกไขบทบญญตมาตรฐานทายบทพ.ศ.2489- อนสญญาฉบบท88วาดวยการจดบรการจดหางานพ.ศ.2491- อนสญญาฉบบท100วาดวยคาตอบแทนทเทาเทยมกนพ.ศ.2494- อนสญญาฉบบท104วาดวยการเลกโทษอาญา(คนงานพนเมอง)พ.ศ.2498- อนสญญาฉบบท105วาดวยการยกเลกแรงงานบงคบพ.ศ.2490
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-50 ไทยในเศรษฐกจโลก
- อนสญญาฉบบท 116 วาดวยการแกไขบทบญญตมาตรฐานทายบท (ฉบบแกไข) พ.ศ.2504
- อนสญญาฉบบท122วาดวยนโยบายการมงานท�าพ.ศ.2507- อนสญญาฉบบท127วาดวยน�าหนกสงสดพ.ศ.2510- อนสญญาฉบบท138วาดวยอายขนต�าทใหจางงานไดพ.ศ.2516- อนสญญาฉบบท159 วาดวยการฟนฟดานการฝกอาชพและการจางงาน (คนพการ)
พ.ศ.2526- อนสญญาฉบบท182วาดวยการขจดรปแบบทเลวรายทสดของการใชแรงงานเดกพ.ศ.
2542ในจ�านวนนเปนอนสญญาพนฐานหรออนสญญาหลก5ฉบบคอฉบบท29100105138และ
182 โดยอนสญญาทยกเลกไปคอ อนสญญาฉบบท 123 วาดวยอายขนต�า (งานเหมองใตพนดน)พ.ศ.2508
ประเทศไทยไดด�าเนนการเปลยนแปลงและพฒนาระบบการคมครองแรงงานใหมความสอดคลองกบหลกการในอนสญญา และขอแนะทไทยใหสตยาบนและเขาเปนภาคมาอยางตอเนอง นอกจากนประเทศไทยยงรบเอาหลกการและมาตรฐานแรงงานระหวางประเทศหลายดานทปรากฏอยในอนสญญาทไทยยงไมไดเขารวมเปนภาค มาใชเปนพนฐานในการแกไขปรบปรงกฎหมาย และแนวทางการบรหารแรงงานของไทยซงถอไดวาหลกการขององคการแรงงานระหวางประเทศเปนพนฐานของกฎหมายแรงงานไทยหลายฉบบรวมไปถงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยดวยเชนบทบญญตเกยวกบการหามเกณฑแรงงานการสงเสรมการฝกอาชพการคมครองแรงงานหญงและเดกเปนตน
แมประเทศไทยจะไดรบหลกการตามมาตรฐานแรงงานระหวางประเทศมาเปนพนฐานของการพฒนาระบบบรหารแรงงานของไทย แตประเทศไทยกยงประสบปญหาในการปฏบตตามอนสญญาทไทยเปนภาค รวมถงปญหาในการพจารณาใหสตยาบนในอนสญญาอนๆ เพมเตม ท�าให ประเทศไทยและประเทศก�าลงพฒนาอนๆ หลายประเทศ ถกประเทศทพฒนาแลวน�าประเดนดานการคมครองแรงงานมาเปนประเดนตอรองในดานอนๆเชนเศรษฐกจการคาและการเมองโดยการกระตนใหไทยตองเพมการคมครองแรงงานใหมากขนซงเปนภาระทเพมขนของทงหนวยงานภาครฐและภาคการผลตและสงผลใหตนทนโดยรวมในการผลตสนคาเพมขนและความสามารถในการแขงขนของสนคาและบรการของไทยลดลง
การน�าประเดนดานการคมครองแรงงานไปเชอมโยงกบประเดนดานอนโดยเฉพาะดานเศรษฐกจและการคาเปรยบเสมอนการกระตนเตอนใหไทยตระหนกถงประเดนทางดานสงคมทอาจไดรบผลกระทบจากกระบวนการเปลยนแปลงทเกดขนในระบบเศรษฐกจอนเนองมาจากกระแสโลกาภวตน ในทางหนงไทยยอมรบวาโลกาภวตนเปนสงทหลกเลยงไมได ตองมการปรบตวโดยการเพมประสทธภาพในทกสวนของระบบเศรษฐกจเพอใหตนทนต�าทสดและสามารถแขงขนในเวทโลกไดแตในอกทางหนงความสามารถในการแขงขนในเวทโลก อาจตองแลกกบการละเลยสวสดภาพของคนบางกลม เชน ผใชแรงงาน ดงนนไทยควรใชประโยชนจากสงทองคการแรงงานระหวางประเทศตระเตรยมไวให ไดแก ประสบการณ ความร
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-51ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
งานวจย และค�าแนะน�าตางๆ ในการคมครองแรงงานไทยใหมากทสด เพอใหกลมผใชแรงงานมโอกาส ไดรบประโยชนจากกระบวนการโลกาภวตนเชนเดยวกบกลมอนๆในสงคม
กจกรรม 8.3.1
มลเหตจงใจในการจดตงองคการแรงงานระหวางประเทศคออะไร
แนวตอบกจกรรม 8.3.1
ประชาคมโลกตระหนกถงความส�าคญของการคมครองสถานะของความเปนมนษยท�าใหแรงงานและครอบครวไดรบการดแลในดานคณภาพของชวต แทนทแรงงานจะถกมองวาเปนเพยงวตถดบในการผลตสนคาตองการลดความขดแยงและการกระทบกระทงระหวางชนชนตางๆในสงคมและการปกปองผลประโยชนทางดานเศรษฐกจของประเทศทมระดบการคมครองแรงงานทเขมงวด
เรองท 8.3.2
องคการทรพยสนทางปญญาโลก
1. พฒนาการองคการทรพยสนทางปญญาโลกหรอWorldIntellectualPropertyOrganization(WIPO)
เปนองคกรระหวางประเทศทมพฒนาการมาจากส�านกงานรวมระหวางประเทศเพอการคมครองทรพยสนทางปญญา(UnitedInternationalBureauxfortheProtectionofIntellectualProperty)ซงเปนสถาบนระหวางประเทศทท�าหนาทเกยวกบทรพยสนทางปญญาทถอก�าเนดขนมากอนในพ.ศ.2463จากการรวมตวกนของส�านกระหวางประเทศ 2 ส�านกทดแลอนสญญาดานทรพยสนทางปญญา 2 ฉบบ คออนสญญากรงปารสวาดวยการคมครองทรพยสนทางอตสาหกรรม(ParisConventionfortheProtectionof Industrial Property) และอนสญญากรงเบอรนวาดวยการคมครองงานวรรณกรรมและศลปกรรม(BerneConventionfortheProtectionofLiteraryandArtisticWorks)ซงถอเปนอนสญญาหลกของการคมครองทรพยสนทางปญญาในประชาคมโลก
องคการทรพยสนทางปญญาโลกกอตงอยางเปนทางการในพ.ศ.2513ตามความในอนสญญาวาดวยการกอตงองคการทรพยสนทางปญญาโลก (Convention Establishing theWorld IntellectualPropertyOrganization)ซงตอมาในพ.ศ.2517องคการทรพยสนทางปญญาโลกไดผนวกเขากบองคการสหประชาชาต โดยมฐานะเปนองคกรช�านญพเศษท�าหนาทดแล บรหาร และสนบสนนการด�าเนนงาน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-52 ไทยในเศรษฐกจโลก
ระหวางประเทศทเกยวของกบการคมครองทรพยสนทางปญญา โดยเฉพาะการสงเสรมการคมครองทรพยสนทางปญญาทวโลกและความรวมมอระหวางรฐหรอระหวางองคกรระหวางประเทศตางๆโดยมการสงเสรมการคมครองทรพยสนทางปญญาผานการจดท�าอนสญญาดานทรพยสนทางปญญาหลายฉบบซงบงคบใชกบประเทศทลงนามเปนภาครวมถงการใหความชวยเหลอประเทศตางๆโดยเฉพาะประเทศก�าลงพฒนา ในการวางระบบ สรางศกยภาพ และการบงคบใชมาตรการการคมครองทรพยสนทางปญญาทมประสทธภาพ
2. โครงสรางและการท�างานองคการทรพยสนทางปญญาโลกแบงโครงสรางการบรหารออกเปน4สวนคอ2.1 สมชชาใหญ (General Assembly)เปนองคกรตดสนใจสงสดขององคการทรพยสนทางปญญา
โลก ท�าหนาทวางแนวนโยบายหลกส�าหรบการด�าเนนงานขององคการทรพยสนทางปญญาโลก โดยการหารอรวมกนของผแทนประเทศสมาชกทงหมดมการประชมรวมกนตามวาระปกตทกๆ2ปนบถงพ.ศ.2557องคการทรพยสนทางปญญาโลกมสมาชกรวม187ประเทศ
2.2 ทประชม (Conference)มวาระการประชมปกตทกๆ2ปโดยในทประชมจะมการหารอในเรองทวไปทเกยวของกบทรพยสนทางปญญาซงจะน�าไปสความตกลงระหวางประเทศดานการคมครองทรพยสนทางปญญาตอไป
2.3 คณะกรรมการประสานงาน (Coordination Committee)ประกอบดวยผแทนทไดรบเลอกจากประเทศสมาชก ใหท�าหนาทประสานงานภายในองคกร และระหวางองคกร รวมถงการใหค�าแนะน�าแกสมชชาใหญทประชมและผอ�านวยการใหญในเรองการบรหารการเงนและเรองผลประโยชนอนๆ
2.4 ส�านกงานระหวางประเทศ (International Bureau) ท�าหนาทเปนเลขาธการขององคกรโดยการน�าของผอ�านวยการใหญ(DirectorGeneral)และคณะผบรหารอนๆในการด�าเนนภารกจทงหมดขององคการทรพยสนทางปญญาตามแนวทางทก�าหนดโดยสมชชาใหญ
องคการทรพยสนทางปญญาด�าเนนภารกจหลกผานส�านกงานระหวางประเทศในการบรหารจดการสนธสญญาดานการคมครองทรพยสนทางปญญาทงหมด26ฉบบไดแก
ความตกลงทมเนอหาก�าหนดรายละเอยดแนวทางการคมครองทรพยสนทางปญญาประเภทตางๆจ�านวน15ฉบบ
1) สนธสญญาปกกงวาดวยการแสดงทางโสตทศนศลป(BeijingTreatyonAudiovisualPerformances)
2) อนสญญากรงเบอรนวาดวยการคมครองงานวรรณกรรมและศลปกรรม(BerneconventionfortheProtectionofLiteraryandArtistic)
3) อนสญญากรงบรสเซลลทเกยวของกบการกระจายโปรแกรมบรรจสญญาณทสงผานดาวเทยม(BrusselsConventionRelatingtotheDistributionofProgramme-CarryingSignalsTransmittedbySatellite)
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-53ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
4) ความตกลงกรงมาดรดวาดวยการระงบการแสดงแหลงทมาของสนคาทผดหรอบดเบอน(MadridAgreement for the Repression of False orDeceptive Indications of Source onGoods)
5) สนธสญญามารราเกชเพออ�านวยความสะดวกคนตาบอดผพการทางสายตา หรอการมองเหนในการเขาถงงานทมการตพมพ (Marrakesh Treaty to Facilitate Access to PublishedWorksforPersonsWhoAreBlind,VisuallyImpairedorOtherwisePrintDisabled)
6) สนธสญญาไนโรบวาดวยการคมครองสญลกษณโอลมปค (Nairobi Treaty on theProtectionoftheOlympicSymbol)
7) อนสญญากรงปารสวาดวยการคมครองทรพยสนทางอตสาหกรรม(ParisConventionfortheProtectionofIndustrialProperty)
8) สนธสญญากฎหมายสทธบตร(PatentLawTreatyหรอPLT)9) อนสญญาเจนวาวาดวยการคมครองผผลตสงบนทกเสยงจากการท�าซ�าสงบนทกเสยง
โดยไมไดรบอนญาต (Geneva Convention for the Protection of Producers of PhonogramsAgainstUnauthorizedDuplicationofTheirPhonograms)
10)อนสญญากรงโรมวาดวยการคมครองนกแสดงผผลตสงบนทกเสยงและองคกรทด�าเนนการแพรภาพและกระจายเสยง(RomeConventionfortheProtectionofPerformers,ProducersofPhonogramsandBroadcastingOrganizations)
11)สนธสญญาสงคโปรวาดวยกฎหมายเครองหมายการคา (Singapore Treaty on theLawofTrademarks)
12)สนธสญญาเครองหมายการคา(TrademarkLawTreatyหรอTLT)13)สนธสญญากรงวอชงตนวาดวยทรพยสนทางปญญาทเกยวกบผงภมวงจรรวม (Wa-
shingtonTreatyonIntellectualPropertyinRespectofIntegratedCircuits)14)สนธสญญาลขสทธWIPO(WIPOCopyrightTreatyหรอWCT)15)สนธสญญาการแสดงและสงบนทกเสยงWIPO (WIPOPerformances and Pho-
nogramsTreatyหรอWPPT)ความตกลงทมเนอหาเกยวกบการสรางระบบการคมครองทรพยสนทางปญญาใหครอบคลม
ทงโลก(GlobalProtectionSystem)จ�านวน6ฉบบ1) สนธสญญาบดาเปสตวาดวยการยอมรบระหวางประเทศในการฝากเกบจลนทรยส�าหรบ
รองรบขนตอนการจดสทธบตร (Budapest Treaty on the International Recognition of the DepositofMicroorganismsforthePurposesofPatentProcedure)
2) ความตกลงกรงเฮกวาดวยการจดทะเบยนของแบบอตสาหกรรมระหวางประเทศ(HagueAgreementConcerningtheInternationalRegistrationofIndustrialDesigns)
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-54 ไทยในเศรษฐกจโลก
3) ความตกลงกรงลสบอนวาดวยการคมครองเครองหมายแหลงก�าเนดและการจดทะเบยนระหวางประเทศ(LisbonAgreement for the Protection ofAppellations ofOrigin and theirInternationalRegistration)
4) ความตกลงกรงมาดรดวาดวยการจดทะเบยนเครองหมายระหวางประเทศ (MadridAgreementConcerningtheInternationalRegistrationofMarks)
5) พธสารทเกยวความตกลงกรงมาดรดวาดวยการจดทะเบยนเครองหมายระหวางประเทศ(ProtocolRelatingtotheMadridAgreementConcerningtheInternationalRegistrationofMarks)หรอทเรยกวาพธสารมาดรด(MadridProtocol)
6) สนธสญญาความรวมมอดานสทธบตร(PatentCooperationTreaty)ความตกลงทเกยวของกบระบบการจ�าแนกประเภททรพยสนทางปญญาจ�านวน4ฉบบ
1) ความตกลงโลการโนเพอจดตงการจดจ�าแนกแบบอตสาหกรรมระหวางประเทศ(LocarnoAgreementEstablishinganInternationalClassificationforIndustrialDesigns)
2) ความตกลงนซวาดวยการจดจ�าแนกระหวางประเทศซงสนคาและบรการเพอวตถประสงคในการจดทะเบยนเครองหมาย(NiceAgreementConcerningtheInternationalClassificationofGoodsandServicesforthePurposesoftheRegistrationofMarks)
3) ความตกลงสเตราสเบรควาดวยการจดจ�าแนกสทธบตรระหวางประเทศ (StrasbourgAgreementConcerningtheInternationalPatentClassification)
4) ความตกลงกรงเวยนนาจดตงการจดจ�าแนกระหวางประเทศซงเครองหมายทแสดงออกเปนรปราง(ViennaAgreementEstablishinganInternationalClassificationoftheFigurativeElementsofMarks)
3. บทบาทและความส�าคญขององคการทรพยสนทางปญญาระหวางประเทศทรพยสนอนมมลคาทเกดจากการสรางสรรคจากความคดและปญญาของมนษย หรอทรวมเรยก
วา ทรพยสนทางปญญา (Intellectual Property) นน ถอเปนสวนประกอบส�าคญของระบบเศรษฐกจและนบวนจะทวความส�าคญมากขนการคมครองผลประโยชนของเจาของทรพยสนทางปญญาถอเปนปจจยทกระตนและจงใจใหมการคดคนสรางสรรคผลงานใหมๆทมคณคาอยางตอเนองในขณะทการคมครองผลประโยชนทเขมงวดกวาทควร อาจสงผลใหมลคาหรอราคาของทรพยสนทางปญญานนๆสงจนสงคมโดยรวมไมไดรบประโยชนจากผลงานสรางสรรคดงกลาวอยางเตมท ความขดแยงดงกลาว ท�าใหเกดอปสรรคในการหาจดสมดลของระดบการคมครองทรพยสนทางปญญาและท�าใหมแนวคดทหลากหลายในการสรางระบบการคมครองทรพยสนทางปญญาในประชาคมโลก
บทบาทขององคการทรพยสนทางปญญาโลกอยทการหลอมรวมแนวคดทหลากหลายในการคมครองทรพยสนทางปญญาทงจากประเทศทพฒนาแลวและประเทศก�าลงพฒนาเขาดวยกนเพอใหเกดระบบการคมครองทรพยสนทางปญญาโลกเพยงระบบเดยวทไดรบการยอมรบจากนานาประเทศในประชาคมโลกวาเปนระดบการคมครองทรพยสนทางปญญาทสมดลสามารถจงใจใหมการสรางสรรคทาง
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-55ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
ความคดอยางตอเนอง พรอมๆ กบทเปดใหประชาชนในทกระดบมโอกาสใชประโยชนจากผลงานสรางสรรคนนๆไดในราคาทเหมาะสม
องคการทรพยสนทางปญญาโลกมบทบาททส�าคญในการเปนศนยกลางความรวมมอระหวางประเทศในกจกรรมทเกยวของกบการคมครองทรพยสนทางปญญา โดยเปนตวจกรทขบเคลอนใหระบบการคมครองทรพยสนทางปญญาของแตละประเทศมความสอดคลองกน และเปนเวทใหประเทศทพฒนาแลว และประเทศก�าลงพฒนาไดมสวนรวมในสรางระบบการคมครองทรพยสนทางปญญาทเออประโยชนสงสดตอประชาคมโลกโดยรวม
4. ประเทศไทยกบองคการทรพยสนทางปญญาโลกประเทศไทยเขาเปนสมาชกองคการทรพยสนทางปญญาโลกในพ.ศ.2532 โดยมกรมทรพยสน
ทางปญญา กระทรวงพาณชย เปนหนวยงานตวแทนของไทย ทงน ประเทศไทยไดเขารวมเปนภาคใน สนธสญญาดานทรพยสนทางปญญาทอยภายใตการจดการขององคการทรพยสนทางปญญาโลกจ�านวน 3ฉบบนนคอ
4.1 อนสญญากรงเบอรนวาดวยการคมครองงานวรรณกรรมและศลปกรรม
ประเทศไทยเขารวมเปนภาคอนสญญากรงเบอรนวาดวยการคมครองงานวรรณกรรมและศลปกรรมในพ.ศ.2474กอนหนาทจะมการจดตงองคการทรพยสนทางปญญาในพ.ศ.2513ประเทศไทยไดปฏบตตามพนธกรณในฐานะภาคของอนสญญากรงเบอรน โดยการออกพระราชบญญตค มครองวรรณกรรมและศลปกรรม พ.ศ. 2474 ซงมการปรบปรงแกไขและพฒนามาเปนพระราชบญญตลขสทธพ.ศ.2537ทมผลใชบงคบอยในปจจบนการเปนภาคของอนสญญากรงเบอรนของไทยถอเปนจดเรมตนในการวางระบบการคมครองทรพยสนทางปญญาในประเทศไทย โดยระบบลขสทธของไทยทพฒนาขนตามหลกการในอนสญญากรงเบอรนถอไดวามมาตรฐานเดยวกบทยอมรบกนทวไปในประชาคมโลก คอผลงานวรรณกรรมและศลปกรรมจะไดรบการคมครองทนทโดยไมตองมการจดทะเบยน สงผลใหงานวรรณกรรมและศลปกรรมของไทยไดรบการคมครองในประชาคมโลกทนททมการสรางสรรค
4.2 อนสญญากรงปารสวาดวยการคมครองทรพยสนทางอตสาหกรรม
ประเทศไทยเขารวมเปนภาคอนสญญากรงปารสวาดวยการคมครองทรพยสนทางอตสาหกรรมในพ.ศ.2551หลงจากทศกษาเนอหาในกฎหมายดานการคมครองทรพยสนทางปญญาของไทยแลววาไมขดแยงกบบทบญญตภายใตอนสญญากรงปารสโดยประเทศไทยใหการคมครองทรพยสนทางปญญาประเภททสามารถใชในการประกอบอตสาหกรรมครอบคลมขอบเขตตามทก�าหนดไวในอนสญญากรงปารสนนคอสทธบตร อนสทธบตร การออกแบบผลตภณฑอตสาหกรรม เครองหมายการคา เครองหมายบรการ ชอทางการคา สงบงชทางภมศาสตร รวมถงมการปฏบตตอทรพยสนทางปญญาของประเทศสมาชก เชนเดยวกบทปฏบตตอทรพยสนทางปญญาของไทย
การเขาเปนภาคอนสญญาปารสเปนการเปดโอกาสใหไทยสามารถเขารวมในการเจรจาผลกดนการจดระบบการคมครองทรพยสนทางอตสาหกรรมในทางทจะเปนประโยชนตอไทยไดนอกจากน การเปนภาคอนสญญาปารสยงถอเปนเงอนไขส�าคญในการเขาเปนภาคสนธสญญาดานการคมครองทรพยสนทาง
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-56 ไทยในเศรษฐกจโลก
ปญญาฉบบอนๆดวยดงนนการเขาเปนภาคอนสญญาปารสจงมความจ�าเปนเพอใหไทยสามารถพจารณาเขารวมเปนภาคในสนธสญญาฉบบอนๆทจะเปนประโยชนตอไทยไดในอนาคต
4.3 สนธสญญาความรวมมอดานสทธบตร
สนธสญญาความรวมมอดานสทธบตรหรอPatentCooperationTreaty (PCT)มผลในการจดตงระบบการคมครองสทธบตรระหวางประเทศ (International Patent System) เพออ�านวยความสะดวกและลดขนตอนอปสรรคในการขอรบสทธบตรในตางประเทศ โดยเจาของทรพยสนทางปญญาทไดรบสทธบตรระหวางประเทศจากการยนขอในประเทศภาคพซทจะไดรบการคมครองในประเทศภาคพซทอนๆดวยโดยในพ.ศ.2557มประเทศภาคพซททงหมด148ประเทศ
ประเทศไทยเขารวมเปนภาคสนธสญญาความรวมมอดานสทธบตรใน พ.ศ. 2552 เนองจากเลงเหนถงประโยชนในหลายๆดานเชน
- การอ�านวยความสะดวกแกเจาของทรพยสนทางปญญาไทยใหไมตองเสยคาใชจายในการยนจดสทธบตรในทกประเทศทตองการขอรบความคมครอง โดยการไดสทธบตรในไทยจะสงผลใหไดทรพยสนทางปญญานนไดรบความคมครองในประเทศภาคสนธสญญาความรวมมอดานสทธบตรอนๆซงมมากกวา140ประเทศ
- การอ�านวยความสะดวกในการตรวจสอบสทธบตรในตางประเทศ ซงจะชวยในการประเมนมลคาทรพยสนทางปญญาของตนเอง
- การเขาถงขอมลเทคโนโลยตางๆทมการจดสทธบตรไวในประเทศภาคอนๆซงจะท�าใหไทยสามารถน�ามาพฒนาเพอตอยอดเทคโนโลยได
- การคมครองทรพยสนทางปญญาทดขนจะเปนแรงจงใจใหเกดการวจยและพฒนามากขนและกอใหเกดความกาวหนาทางเทคโนโลยทรวดเรวขน
ถงแมประเทศไทยจะเขารวมเปนภาคในสนธสญญาภายใตการจดการขององคการทรพยสนทางปญญาโลกเพยง3ฉบบจากทงหมด26ฉบบแตระบบการคมครองทรพยสนทางปญญาไทยมววฒนาการทคอนขางสอดคลองกบหลกการทไดรบการยอมรบในสนธสญญาอยพอสมควรทงนดวยความตระหนกในความส�าคญของการมระบบการคมครองทรพยสนทางปญญาในการทจะกระตนใหเกดการสรางสรรคทางความคดและปญญาทงในเชงปรมาณและคณภาพซงอาจกลาวไดวาพนธกรณของไทยในการทตองสรางระบบการคมครองทรพยสนทางปญญา เกดขนจากการทไทยเปนสวนหนงของประชาคมโลกทตองมการตดตอสมพนธ และพงพาประเทศอนๆ ประกอบกบความตองการภายในประเทศตองการลดการละเมดทรพยสนทางปญญา มากกวาทจะเปนพนธกรณจากการเขาเปนสมาชกองคการทรพยสนทางปญญาโลกทงนเพราะแรงกดดนในองคการทรพยสนทางปญญานนมนอยกวาแรงกดดนทเกดจากกระแสโลกาภวตนมาก
5. กระแสโลกาภวตนและการคมครองทรพยสนทางปญญาของไทยระบบการคมครองทรพยสนทางปญญาของไทยมแนวโนมในทจะพฒนาใหสอดคลองกบการพฒนา
ของระบบคมครองทรพยสนทางปญญาในประชาคมโลก โดยเรมจากการรบเอาหลกการการคมครองทรพยสนทางอตสาหกรรมเชนสทธบตร เครองหมายการคาความลบทางการคาและชอทางการคาท
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-57ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
ระบไวในอนสญญากรงปารสมาเปนพนฐานการพฒนาดงจะเหนไดจากพระราชบญญตสทธบตรของไทยทใชหลกการตามอนสญญากรงปารสเปนหลกในการยกราง การพฒนาทสอดคลองกบหลกการสากลน จะท�าใหนกสรางสรรคทางปญญาของไทยมโอกาสยนขอรบความคมครองไดโดยสะดวกและประหยด คาใชจายในขณะทจะไดรบความคมครองอยางกวางขวาง
กลาวไดวาประเทศทพฒนาแลวมอทธพลในการออกแบบระบบการคมครองทรพยสนทางปญญาทคอนขางเขมงวดโดยมความพยายามผลกดนใหมการขยายขอบเขต และประเภทของการคมครองให กวางขนเพอคมครองทรพยสนทางปญญาทมการสรางสรรคมาจากทางคายประเทศทพฒนาแลวในอตราทสงกวาทมาจากประเทศก�าลงพฒนา ประเทศไทยซงเปนประเทศก�าลงพฒนาอยในฐานะทตองไลตาม กระแสโลกาภวตนทางทรพยสนทางปญญาใหทนโดยการวางแผนเพอปรบปรงระบบการคมครองทรพยสนทางปญญาของไทยใหมประสทธภาพซงในทายทสดจะกอใหเกดประโยชนตอระบบเศรษฐกจไทยโดยรวมในแงของการสงเสรมการสรางสรรคทางปญญาและความคด อนเปนสวนส�าคญทจะท�าใหไทยมศกยภาพในการแขงขนในกระแสโลกาภวตนทสงขน
กจกรรม 8.3.2
การยนขอสทธบตรระหวางประเทศจากกรมทรพยสนทางปญญาในประเทศไทยจะมผลใหทรพยสนทางปญญานนไดรบการคมครองในอกกประเทศ
แนวตอบกจกรรม 8.3.2
ทรพยสนทางปญญาทไดรบสทธบตรระหวางประเทศจากการยนขอในประเทศไทย จะไดรบการคมครองในประเทศทเปนภาคสนธสญญาความรวมมอดานสทธบตร ซงมทงหมด 148 ประเทศ (ขอมล ณธนวาคมพ.ศ.2557)
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-58 ไทยในเศรษฐกจโลก
เรองท 8.3.3
องคการศลกากรโลก
1. พฒนาการองคการศลกากรโลกหรอWorldCustomsOrganization(WCO)กอตงขนจากการตระหนก
ในบทบาททเพมขนอยางตอเนองของการคาระหวางประเทศทมตอประเทศตางๆ ในประชาคมโลก ทงนการศลกากรเปนขนตอนทมความส�าคญอยางยงในการคาระหวางประเทศโดยนอกจากจะเปนกระบวนการในการจดเกบภาษอากรส�าหรบการน�าเขาและสงออกแลว ยงถอเปนขนตอนทส�าคญทถกใชเปนเครองมอในการปกปองผลประโยชนของประเทศโดยรวมในดานของการตรวจจบการขนถายสนคาตองหามสนคาผดกฎหมาย สนคาอนตราย สนคาอนไมเปนทตองการของสงคม หรอสงทอาจเปนอนตรายตอสภาพแวดลอมของประเทศเปนตน
บทบาทของการศลกากรมความส�าคญอยางยงตอกระบวนการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของประชาคมโลกโดยรวมทสดสวนของภาคการคามการขยายตวอยางตอเนอง โดยการศลกากรสามารถ สงผลกระทบตอการคาระหวางประเทศและระบบเศรษฐกจไดทงในดานบวกและลบกระบวนการศลกากรทดซงประกอบดวยระบบการตรวจสอบสนคาและจดเกบภาษทมประสทธภาพ จะท�าหนาทอ�านวยความสะดวกและกระตนใหกระบวนการคาสามารถท�าไดอยางคลองตวไมเกดอปสรรคพรอมๆไปกบการจดเกบรายไดทเสรมความสามารถทางการเงนของประเทศ และการปกปองผลประโยชนของประเทศในดานความปลอดภยและมนคงทางเศรษฐกจสงคมและวฒนธรรมในทางตรงกนขามกระบวนการศลกากรทไมมประสทธภาพอาจท�าใหการคาระหวางประเทศหยดชะงกมการคอรรปชนและแสวงหาผลประโยชนโดยกลมบคคลบางพวกและไมสามารถปกปองผลประโยชนของสงคมไดเทาทควร
ดวยบทบาทส�าคญของการคาระหวางประเทศและการศลกากรดงทกลาวขางตนจงมการรเรมทจะจดตงองคกรระหวางประเทศทท�าหนาทสงเสรมใหเกดกระบวนการศลกากรทมประสทธภาพและประสทธผล อนเปนจดก�าเนดขององคการศลกากรโลกในพ.ศ. 2495 ในรปของคณะมนตรความรวมมอดานศลกากรหรอCustomsCo-OperationCouncil(CCC)ทกอตงขนโดยประเทศในแถบยโรป17ประเทศจากการหารอในทประชมคณะกรรมการดานความรวมมอทางเศรษฐกจในทวปยโรป (Committeefor European Economic Co-operation) ซงเปนทประชมเดยวกนกบทใหก�าเนดองคการเพอความ รวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนาหรอOrganizationforEconomicCo-operationandDevelopment(OECD)ทรจกกนในปจจบน
แมคณะมนตรความรวมมอดานศลกากร หรอ CCC จะถอก�าเนดโดยความรเรมของประเทศอตสาหกรรมในแถบยโรป แตดวยความส�าคญของการคาระหวางประเทศ และการศลกากรตอการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทงของประเทศทพฒนาแลวและประเทศก�าลงพฒนาโดยเฉพาะประเทศทพงพงภาคการคาระหวางประเทศใหเปนภาคเศรษฐกจน�าในการพฒนาประเทศท�าใหคณะมนตรความรวมมอดาน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-59ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
ศลกากรมประเทศสมาชกเพมขนเรอยมา และมการรบเอาชอ “องคการศลกากรโลก” ใหเปนชอเรยกในการท�างานหรอWorkingNameของคณะมนตรความรวมมอดานศลกากรในพ.ศ.2537เพอสะทอนความเปนสถาบนตวแทนรฐตางๆในระดบประชาคมโลกขององคการศลกากรโลก
2. โครงสรางและการท�างานนบถงพ.ศ.2557องคการศลกากรโลกมสมาชก179ประเทศมองคกรตดสนใจสงสดคอคณะมนตร
(Council)ซงประกอบดวยผแทนในระดบหวหนาหนวยงานดานการศลกากรของประเทศสมาชกทงหมดมการประชมกนปละครง และท�าหนาทตดสนใจในประเดนทางดานนโยบายส�าคญๆ และหารอเกยวกบทศทางทควรจะเปนของกระบวนการศลกากรของประชาคมโลก รวมถงการพจารณาตดสนใจรวมกน ขนสดทายกอนจะมการประกาศยอมรบหลกปฏบตทางดานศลกากรใดๆ ประเทศสมาชกมอ�านาจในการออกเสยงประเทศละ1เสยงท�าใหเสยงของประเทศเลกมน�าหนกเทากบเสยงของประเทศใหญในการตดสนใจประเดนใดๆ ในองคการศลกากรโลก คณะมนตรมการพจารณาก�าหนดยทธศาสตรการด�าเนนงานขององคการศลกากรโลก โดยจดท�าเปนแผนยทธศาสตรขององคการศลกากรโลก (WCO Strategic Plan)ประจ�าแตละป
การวางแผนด�าเนนงานโดยทวไปขององคการศลกากรโลกเปนหนาทของคณะกรรมาธการนโยบาย(Policy Commission) ซงประกอบดวยประธานคณะมนตร รองประธานหรอผแทนภมภาค ผไดรบ การเลอกตง และผสงเกตการณ สวนการจดการดานการเงนขององคกรเปนหนาทของคณะกรรมการ การเงน (FinanceCommittee) โดยมฝายเลขาธการองคการศลกากรโลก (WCOSecretariat) คอยอ�านวยความสะดวก และประสานงานระหวางคณะกรรมการคณะตางๆ และระหวางประเทศสมาชก มเลขาธการทวไป(SecretaryGeneral)เปนหวหนาฝายเลขาธการ
การท�างานตามทวางไวในแผนยทธศาสตรองคการศลกากรโลกและการศกษาประเดนตางๆดานศลกากรเปนหนาทของคณะกรรมการยอยๆในองคการศลกากรโลกไดแก
2.1 คณะกรรมการถาวรดานเทคนค (Permanent Technical Committee) ท�าหนาทดแล อนสญญาเกยวโตรวมถงการศกษาปญหาดานการศลกากรในประเดนตางๆทไมใชการจ�าแนกพกดการก�าหนดราคาและความสอดคลองของระบบศลกากร
2.2 คณะกรรมการระบบฮารโมไนซ (Harmonized System Committee)ท�าหนาทพฒนาระบบการจ�าแนกพกดศลกากรใหมประสทธภาพและเหมาะสมกบสภาพการณการคาระหวางประเทศ
2.3 คณะกรรมการเทคนคดานการก�าหนดราคาศลกากร (Technical Committee on Customs
Valuation) ท�าหนาทพฒนาระบบการก�าหนดราคาศลกากร รวมถงการดแลใหมการตความ และ การก�าหนดราคาใหสอดคลองกบระบบการก�าหนดราคาตามแกตต
2.4 คณะกรรมการดานการบงคบ (Enforcement Committee) ท�าการหารอใหเกดความรวมมอระหวางประเทศในการเผาระวงและควบคมการขนถายและการคาสงผดกฎหมายเชนยาเสพตดอาวธสงครามเปนตน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-60 ไทยในเศรษฐกจโลก
2.5 คณะกรรมการเทคนคดานกฎวาดวยแหลงก�าเนดสนคา (Technical Committee on Rules
of Origin) รวมมอกบองคการการคาโลกในการพฒนากฎวาดวยแหลงก�าเนดสนคาใหเปนมาตรฐานทยอมรบรวมกนในวงกวาง
2.6 คณะกรรมการดานการบงคบ (Enforcement Committee)ท�าหนาทในการสงเสรมงานดานการบงคบใชกฎระเบยบศลกากรรวมถงการสบสวนปองกนและปราบปรามการกออาชญากรรมทเกยวของกบหนวยงานดานศลกากรเชนการล�าเลยงยาเสพตดการฟอกเงนการขนถายอาวธเปนตน
2.7 คณะกรรมการดานการเสรมสรางขดความสามารถ (Capacity Building Committee) ท�าหนาทก�าหนดแนวทางการด�าเนนงานขององคการศลกากรโลกในการสรางเสรมขดความสามารถดานศลกากรของประเทศสมาชกรวมถงการศกษาจดท�าเครองมอและโครงการตางๆทจะเปนประโยชนตอการพฒนาขดความสามารถของหนวยงานดานศลกากรของประเทศสมาชก
การท�างานอกดานขององคการศลกากรโลก นอกเหนอไปจากการพฒนาพธการศลกากรใหมประสทธภาพเปนมาตรฐานสากลและเปนทยอมรบของทงประเทศทพฒนาแลวและประเทศก�าลงพฒนาคอการใหความชวยเหลอดานเทคนคและวชาการ เพอสนบสนนประเทศสมาชกในการปฏรปโครงสรางระบบการศลกากรของตนใหสอดคลองกบหลกการสากลซงเปนทยอมรบวามประสทธภาพ และเออตอ สงแวดลอมทางการคาระหวางประเทศองคการศลกากรโลกใหความชวยเหลอประเทศตางๆผานการสรางศกยภาพทางการศลกากรดานตางๆ เชน การพฒนาทรพยากรบคคล การปรบระบบบรหารจดการ การแลกเปลยนองคความร และประสบการณ และสรางความรวมมอระหวางประเทศทงในระหวางรฐ และระหวางรฐกบองคกรระหวางประเทศตางๆ
3. บทบาทและความส�าคญขององคการศลกากรโลกองคการศลกากรโลกมบทบาทส�าคญในการสงเสรมใหประเทศในประชาคมโลกมการใช
กระบวนการศลกากรทมประสทธภาพ และเปนมาตรฐานเดยวกน ซงจะท�าใหเกดการลดลงของตนทนการน�าเขาและสงออกโดยเฉพาะตนทนทเกดจากกระบวนการศลกากร
อาจกลาวไดวาการท�างานขององคการศลกากรโลกถกสะทอนใหเหนอยางเปนรปธรรมในกระบวนการคาระหวางประเทศในปจจบน โดยองคการศลกากรโลกไดพฒนาและผลกดนตนแบบทมประสทธภาพของระบบพธการศลกากรในขนตอนตางๆ ใหเปนทยอมรบของประเทศสมาชกและมการน�าไปใชไดจรงในทางปฏบต โดยไดจดท�าเปนความตกลงระหวางประเทศดานศลกากรทอยในรปอนสญญา(Convention) ซงประเทศสมาชกทเปนลงนามเขารวมเปนภาคมพนธกรณทจะตองปรบกฎระเบยบดานศลกากรของตนใหเปนไปตามรายละเอยดทระบไวในอนสญญาและขอแนะน�า(Recommendation)ซงระบแนวทางการจดการศลกากรทองคการศลกากรโลกเหนวามประสทธภาพซงประเทศสมาชกสามารถเลอกทจะยอมรบเฉพาะขอแนะน�าทสอดคลองกบพธการศลกากรของตนเองไดโดยไมมผลเปนพนธกรณระหวางประเทศ
นบถงพ.ศ.2557องคการศลกากรโลกมอนสญญาดานการศลกากรในความดแลทงหมด18ฉบบโดยมอนสญญาทส�าคญๆคอ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-61ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
1) อนสญญาวาดวยการจ�าแนกสนคาและการใหรหสตามระบบฮารโมไนซหรอConventionon the Harmonized Commodity Description and Coding System (HS Convention) เปนอนสญญาทพฒนาระบบการจ�าแนกสนคา หรอการจ�าแนกพกดศลกากรทใชกนอยแพรหลายทวโลก ซงพฒนาโดยองคการศลกากรโลกเพอใหเปนระบบเดยวกน และลดความสลบซบซอนในการจดเกบภาษศลกากรของสนคาประเภทตางๆ ระบบการจ�าแนกพกดศลกากรดงกลาวเรยกวา ระบบฮารโมไนซ หรอรหสHS (HarmonizedCommodityDescriptionandCodingSystem)ซงเปนไปตามอนสญญาระบบฮารโมไนซขององคการศลกากรโลกทประเทศภาคอนสญญา เรมมการน�าไปใชตงแต พ.ศ. 2531 เรอยมา องคการศลกากรโลกมการทบทวนการจ�าแนกพกดศลกากรตามระบบฮารโมไนซอยางสม�าเสมอเพอใหทนกบการเปลยนแปลงของการคาระหวางประเทศและสนคาใหมๆทพฒนาขนจากความกาวหนาทางเทคโนโลย ระบบการจ�าแนกพกดศลกากรทเปนมาตรฐานเดยวกนทวโลกน นอกจากจะกอใหเกดประสทธภาพในขนตอนการจดเกบภาษแลวยงมประโยชนตอการจดการการคาระหวางประเทศและการบรหารนโยบายเศรษฐกจของนานาประเทศดวยเชนการอางองถงสนคาในการจดเกบสถตการใชกฎแหลงก�าเนดสนคาการเจรจาการคาและการตรวจสอบสนคาควบคมเปนตน
2) อนสญญาเกยวโต หรอ International Convention on the Simplification andHarmonization of Customs Procedures (Kyoto Convention) เปนอนสญญาทก�าหนดแนวทาง การพฒนาระบบพธการศลกากรใหมประสทธภาพไมซบซอนและเปนระบบเดยวกนทวโลกเพอใหพธการศลกากรเปนขนตอนทเปนอปสรรคตอการคาระหวางประเทศใหนอยทสด ทงน อนสญญานจะตองไดรบการทบทวนทกๆ 4 ป เพอใหสอดคลองกบสภาพการณการคาระหวางประเทศทในปจจบนมการเปลยนแปลงและมความเปนพลวตสง
นอกจากอนสญญาส�าคญขางตนองคการศลกากรโลกยงมบทบาททส�าคญในการพฒนาระบบการประเมนภาษศลกากร(CustomsValuation)ทเปนมาตรฐานเดยวกนเพอประโยชนในการตราคาสนคาการจดเกบภาษ การจดเกบสถต และการใชนโยบายการคาอนๆ เชน การก�าหนดโควตาน�าเขา เปนตนองคการศลกากรโลกพฒนาระบบการก�าหนดราคาศลกากรโดยใชหลกการทปรากฏอยในขอบทท 7 ของความตกลงแกตต (GATT) เปนพนฐานนนคอ ใหการก�าหนดราคาศลกากรโดยทวไปยดราคาทส�าแดงโดยผน�าเขาเปนส�าคญทงนองคการศลกากรโลกรบหนาทบรหารความตกลงวาดวยการก�าหนดราคาขององคการการคาโลก(WTOValuationAgreement)และมการประสานกบองคการการคาโลกอยางใกลชดในการสงเสรมและใหความชวยเหลอประเทศตางๆในการน�าประมวลการก�าหนดราคาแกตต(GATTValuationCode)ตามความความตกลงไปใชปฏบตอยางมประสทธภาพ
จะเหนไดวาการท�างานองคการศลกากรโลกมความเกยวพนอยางแนบแนนกบการคาระหวางประเทศ ท�าใหองคการศลกากรโลกมบทบาทดานการประสานงานระหวางองคกรคอนขางสง โดยเฉพาะกบองคกรระหวางประเทศทท�างานเกยวของกบการคา เชน องคการการคาโลก และองคถด ซงจะตองท�างานรวมกนในการพจารณาประเดนการลดอปสรรคดานการศลกากรดานตางๆ เพอใหระบบศลกากรทองคการศลกากรโลกพฒนานนสอดคลองและเออประโยชนตอทกฝายมากทสดรวมไปถงการผลกดนผานทกองคกรใหมการน�าระบบศลกากรทพฒนาขนไปใชอยางจรงจง
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-62 ไทยในเศรษฐกจโลก
4. บทบาทของประเทศไทยในองคการศลกากรโลกประเทศไทยเขาเปนสมาชกองคการศลกากรโลกในพ.ศ.2515โดยมกรมศลกากรกระทรวงการ
คลง เปนหนวยงานผแทนไทยในการเขารวมประชมคณะมนตรเพอก�าหนดแนวทางการท�างานหลกขององคการศลกากรโลก
ไทยเขารวมเปนภาคในอนสญญาจ�านวน8ฉบบจากอนสญญาทงหมด18ฉบบทอยภายใตความรบผดชอบขององคการศลกากรโลกไดแก
1) อนสญญาจดตงคณะมนตรความรวมมอดานศลกากร (Convention establishing aCustomsCo-operationCouncil)
2) อนสญญาวาดวยการจ�ากดความและก�าหนดรหสสนคาตามรหสฮารโมไนซ(ConventionontheHarmonizedCommodityDescriptionandCodingSystem)
3) อนสญญาวาดวยการน�าอปกรณทใชในการประกอบวชาชพเขาประเทศชวคราว(CustomsConventionontheTemporaryImportationofProfessionalEquipment)
4) อนสญญาศลกากรเกยวกบการน�าเขาสนคาเพอการแสดงหรอใชในนทรรศการงานออกรานการประชมหรองานทคลายกน(CustomsConventionconcerningfacilitiesfortheimportationofgoodsfordisplayoruseatexhibitions,fairs,meetings,orsimilarevents)
5) อนสญญาศลกากรวาดวยการน�าเขาสนคาชวคราวตามหลกการATACarnet(CustomsConventionontheATACarnetfortheTemporaryAdmissionofGoods)
6) อนสญญาศลกากรวาดวยการน�าอปกรณทางดานวทยาศาสตรเขาประเทศชวคราว(CustomsConventionontheTemporaryImportationofScientificEquipment)
7) อนสญญาระหวาง(InternationalConventiononmutualadministrativeassistanceinCustomsmatters)
8) ความตกลงการก�าหนดราคาศลกากรขององคการการคาโลก (WTO ValuationAgreement)
การเขารวมในความตกลงและอนสญญาดงกลาวท�าใหประเทศไทยมพนธกรณทจะตองจดการใหกระบวนการศลกากรของไทยเปนไปตามหลกการทก�าหนดไวในอนสญญาเหลานน ซงสวนใหญเปนพนธกรณทเกยวของกบการเกบภาษศลกากร คอ การจ�าแนกพกดศลกากร และการก�าหนดราคา และพนธกรณในสวนทไทยตองอนญาตใหมการน�าเขาสนคาบางประเภทเขามาในราชอาณาจกรไดทงน เมอนบถง พ.ศ. 2557 ประเทศไทยยงไมไดยอมรบพนธกรณในสวนทเกยวของกบการพฒนาระบบศลกากรใหมประสทธภาพตามทก�าหนดไวในอนสญญาเกยวโตซงถอเปนอนสญญาทมความส�าคญในการกอใหเกดความสะดวกในกระบวนการการคาระหวางประเทศ
การปฏบตตามพนธกรณดานการจ�าแนกพกดศลกากร และการก�าหนดราคา ท�าใหการด�าเนนพธการศลกากรของไทยมประสทธภาพขนพอสมควรโดยไมเฉพาะประสทธภาพในขนตอนของการน�าเขาสงออก และการจดเกบภาษ ทไดรบการพฒนาใหดขนเทานน ยงสงผลใหสามารถน�าระบบเทคโนโลยสารสนเทศเขามาประยกตใชกบการศลกากรอยางมประสทธภาพ เปนผลใหตนทนทางการน�าเขาและ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-63ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
สงออกลดลงและเพมศกยภาพแกภาคการคาระหวางประเทศของไทยทงนในพ.ศ.2557ประเทศไทยอยในระหวางด�าเนนการปรบปรงระบบศลกากรใหสอดคลองกบหลกการทก�าหนดไวในอนสญญาเกยวโตซงจะชวยลดตนทนสวนเกนทเกดขนในการด�าเนนพธการศลกากรของไทย เชน ความคลาดเคลอนของขอมลความลาชาทางดานเอกสารปญหาการหาประโยชนในทางมชอบของเจาหนาทศลกากรเปนตน
การด�าเนนงานขององคการศลกากรโลก ทมเปาหมายในการสรางระบบศลกากรทมมาตรฐานเดยวกนทวโลกถอเปนความพยายามหนงในการผลกดนใหกระบวนการโลกาภวตนด�าเนนไปโดยมอปสรรคนอยทสดความอยรอดของประเทศตางๆในประชาคมโลกทามกลางกระแสโลกาภวตนนนขนอยกบความสามารถในการแขงขนของแตละประเทศ ส�าหรบประเทศไทย ซงมระดบการพงพงภาคการคาระหวางประเทศในระดบสง การยกระดบพธการศลกากรไทยใหมประสทธภาพและสอดคลองกบระบบซงเปนทยอมรบในประชาคมโลกถอเปนสวนหนงในการลดตนทนและเพมขดความสามารถในการแขงขนของไทยในเวทโลกใหสงขน
กจกรรม 8.3.3
ใหอธบายความส�าคญของการจดระบบศลกากรโลกตามแนวทางขององคการศลกากรโลก
แนวตอบกจกรรม 8.3.3
ท�าใหการซอขายในตลาดโลกมมาตรฐานเดยวกนมการเกบภาษศลกากรทชดเจนไมเลอกปฏบตการคามความคลองตวและขยายตวไดมากขน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-64 ไทยในเศรษฐกจโลก
เรองท 8.3.4
องคการระหวางประเทศวาดวยการมาตรฐาน
1. พฒนาการองคการระหวางประเทศวาดวยการมาตรฐานหรอInternationalOrganizationforStandardi-
zation ใชสญลกษณ ISO ซงเปนเครองหมายทมการอางองถงกนอยางแพรหลาย เพอแสดงใหเหนวาสนคาหรอกระบวนการท�างานทระบสญลกษณISOนนมคณสมบตเปนไปตามทองคการระหวางประเทศวาดวยการมาตรฐานหรอไอเอสโอก�าหนดขนทงนไอเอสโอถอเปนองคกรทมขนาดใหญทสดในบรรดาหนวยงานหรอสถาบนทมการพฒนาหรอจดท�ามาตรฐานระหวางประเทศ
องคการระหวางประเทศวาดวยการมาตรฐานหรอไอเอสโอกอตงขนในพ.ศ.2489โดยพฒนามาจากการผนวกการท�างานของสถาบนดานการมาตรฐานทเกดขนกอนหนา 2 สถาบน คอ สมาพนธระหวางประเทศของสมาคมมาตรฐานแหงชาต(InternationalFederationoftheNationalStandardizingAssociationsหรอISA)และคณะกรรมการประสานงานดานมาตรฐานสหประชาชาต(UnitedNationsStandardsCoordinatingCommitteeหรอUNSCC)
ไอเอสเอเปนองคกรระหวางประเทศทท�างานดานการมาตรฐานทตงขนในพ.ศ.2469โดยเนนการจดท�ามาตรฐานระหวางประเทศส�าหรบสนคาดานวศวกรรมเครองกลเปนสวนใหญไอเอสเอด�าเนนงานอยเปนระยะเวลาประมาณ 16 ป จนกระทงยตการด�าเนนงานไปใน พ.ศ. 2485 เนองจากเกดเหตการณสงครามโลกครงท 2 โดยมผลงานส�าคญ เชนการก�าหนดอตราสวนการแปลงหนวยวดระหวางหนวยนวกบมลลเมตร การก�าหนดมาตรฐานขนาดกระดาษ รวมถงการก�าหนดใหใชค�าวา นาโน-ส�าหรบน�าหนาหนวยวดทมคา10-9
ยเอนเอสซซ เปนหนวยงานทกอตงขนใน พ.ศ. 2487 โดยกลมประเทศฝายสมพนธมตรในสงครามโลกครงท 2 ซงเรยกตวเองวาสหประชาชาต เพอประสานงานเกยวกบมาตรฐานทมใชในแตละประเทศสมาชก อยางไรกตาม การด�าเนนงานของยเอนเอสซซสวนใหญเปนเชงการประสานงานและ สงเสรมความรวมมอระหวางหนวยงานมาตรฐานแหงชาตของประเทศสมาชก ไมใชการมงพฒนาระบบมาตรฐานระหวางประเทศท�าใหประเทศผน�าโลกในขณะนนเรมมองเหนความจ�าเปนของการมองคกรทจะมาท�าหนาทก�าหนดมาตรฐานระหวางประเทศในดานตางๆจงไดเรมมการหารอกนในการสานตองานของไอเอสเอโดยการผนวกเขากบงานของยเอนเอสซซเพอจดตงองคกรแหงใหมทจะมาท�าหนาทจดท�าระบบมาตรฐานระหวางประเทศจนกระทงในการประชมณกรงลอนดอนในเดอนตลาคมพ.ศ.2489ตวแทนของหนวยงานมาตรฐานแหงชาตจาก25ประเทศกตกลงกนทจะจดตงองคการระหวางประเทศวาดวยการมาตรฐานหรอไอเอสโอในทสด
นบจนถง พ.ศ. 2557 ไอเอสโอ มสมาชกเปนหนวยงานแหงชาตดานการมาตรฐานจาก 162ประเทศ และมการท�างานครอบคลมการก�าหนดมาตรฐานไมแตเฉพาะมาตรฐานสนคาเทานน แตยงรวม
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-65ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
ไปถงมาตรฐานในการบรหารจดการบรษทหรอหนวยงานและมาตรฐานการจดการสงแวดลอมดวยโดยมการจดท�ามาตรฐานระหวางประเทศขนมาแลวมากกวา19,000เรอง
2. โครงสรางและการท�างานสมาชกของไอเอสโอคอหนวยงานดานการมาตรฐานของประเทศตางๆแตละประเทศจะมหนวยงาน
ตวแทนทเขารวมเปนสมาชกไอเอสโอไดเพยงแหงเดยวโดยมประเภทสมาชก3ประเภทคอ1) ภาคสมาชก (FullMemberหรอMemberBody)สามารถมสวนรวมในการจดท�า
มาตรฐาน และก�าหนดทศทางการท�างานของไอเอสโอ ผานการลงมตออกเสยงในการประชมระดบตางๆของไอเอสโอไดแกการประชมสมชชาทวไปการประชมคณะมนตรและการประชมคณะกรรมการวชาการนอกจากนยงท�าหนาทรบมาตรฐานตางๆ ของไอเอสโอมาประกาศใชภายในประเทศ รวมถงการเผยแพรขอมลและจ�าหนายเอกสารมาตรฐานไอเอสโอ
2) สมาชกสงเกตการณ(CorrespondentMember)มสทธในการเขาถงขอมลของไอเอสโอไดเตมทและสามารถเขารวมการประชมของไอเอสโอไดในฐานะผสงเกตการณสมาชกประเภทนสวนใหญจะเปนตวแทนจากประเทศทยงไมมกจกรรมดานการมาตรฐานอยางเตมตว หรออาจยงไมมการจดตงสถาบนดานการมาตรฐานแหงชาต
3) สมาชกรบขาวสาร (SubscriberMember) เสยคาบ�ารงสมาชกในอตราลดหยอน แตไมสามารถเขารวมการประชมของไอเอสโอได และมขอจ�ากดในการเขาถงขอมลตางๆ ของไอเอสโอสมาชกประเภทนสวนใหญจะเปนตวแทนจากประเทศทมขนาดเศรษฐกจคอนขางเลกและยงไมพรอมจะจายคาบ�ารงสมาชกในอตราเตม
ในดานการบรหารงาน ทศทางการด�าเนนงานของไอเอสโอจะเปนไปตามนโยบายทสมาชกเหนชอบในการประชมสมชชาทวไป(GeneralAssembly)ทจดขนปละครงและมคณะมนตรไอเอสโอ(ISOCouncil)ท�าหนาทกลนกรองบรหารและก�ากบการด�าเนนงานของไอเอสโอใหเปนไปตามนโยบายทผานความเหนชอบจากสมชชาทวไป คณะมนตรไอเอสโอประกอบไปดวยตวแทนสมาชกจาก 20 ประเทศทหมนเวยนกนเขามาท�าหนาทมการประชมปละ2ครงและมคณะกรรมการชดยอยๆเชนคณะกรรมการก�าหนดนโยบายวาดวยการตรวจสอบรบรอง (ConformityAssessmentCommitteeหรอCASCO)คณะกรรมการวาดวยนโยบายผ บรโภค (Consumer Policy Committee หรอ COPOLCO) คณะกรรมการวาดวยประเดนดานประเทศก�าลงพฒนา (Developing Country Committee หรอDEVCO)และอนๆคอยใหค�าปรกษาในประเดนเฉพาะดานตางๆ
ในขณะททศทางการด�าเนนงานของไอเอสโอถกก�ากบโดยสมาชกผานสมชชาทวไปและคณะมนตรไอเอสโอ งานดานการจดท�ามาตรฐาน ซงถอเปนเนองานหลกของไอเอสโอ มคณะกรรมการบรหารดานวชาการ (TechnicalManagement Board) ดแลภาพรวมการท�างานดานการจดท�ามาตรฐาน เชน การจดตงคณะกรรมการวชาการการแตงตงประธานในแตละคณะกรรมการและการตดตามความคบหนาสวนการก�าหนดมาตรฐานแตละเรองจะท�าผานคณะกรรมการวชาการ (Technical Committee) ซงมมากกวา290คณะแตละคณะรบผดชอบจดท�ามาตรฐานสนคาบรการหรอกระบวนการท�างานในเรองท
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-66 ไทยในเศรษฐกจโลก
แตกตางกนไปคณะกรรมการวชาการมชอเรยงตามล�าดบการจดตง เชนTC 1 (Screw threads) เปนคณะกรรมการวชาการคณะแรกภายใตไอเอสโอ มหนาทจดท�ามาตรฐานระหวางประเทศทเกยวของกบเกลยวของสกรTC268(Sustainabledevelopmentincommunities)เปนคณะกรรมการทจดตงขนในพ.ศ. 2555 รบผดชอบการจดท�ามาตรฐานระหวางประเทศทเกยวของกบประเดนเรองการพฒนาอยางยงยนเปนตน
หนวยงานแหงชาตดานการมาตรฐานของประเทศตางๆสามารถเลอกทจะมสวนรวมจดท�าหรอตดตามการจดท�ามาตรฐานระหวางประเทศส�าหรบสนคาบรการหรอกระบวนการท�างานใดๆไดตามความสนใจโดยสมาชกทตองการก�าหนดรายละเอยดตางๆเพอจดท�ามาตรฐานในเรองทตนสนใจสามารถสมครเปนสมาชกรวมท�างาน(ParticipatingMemberหรอP-member)ในคณะกรรมการวชาการทดแลเรองนนได ทงน สมาชกรวมท�างานมหนาทในการออกความเหนและลงมตออกเสยงเพอตดสนใจในประเดนตางๆทมการหยบยกขนหารอส�าหรบสมาชกทตองการเพยงรบรความคบหนาการจดท�ามาตรฐานสามารถเขารวมกบคณะกรรมการวชาการคณะตางๆ ในฐานะสมาชกสงเกตการณ (ObserverMember หรอO-member) โดยจะมสทธเขารวมรบฟงการประชมคณะกรรมการวชาการในฐานะผสงเกตการณและเขาถงเอกสารตางๆ ได แตไมมสทธในการออกเสยงก�าหนดรายละเอยดตางๆ ของมาตรฐานทคณะกรรมการวชาการคณะนนดแลอยได
การท�างานของคณะกรรมการวชาการคณะมนตรและสมชชาทวไปไดรบการสนบสนนโดยฝายเลขาธการกลาง (Central Secretariat) ซงมเลขาธการใหญ (SecretaryGeneral) เปนหวหนา และประกอบไปดวยเจาหนาทและผเชยวชาญดานตางๆท�าหนาทปฏบตงานดานการประสานงานอ�านวยความสะดวก และจดเตรยมขอมลเพอสนบสนนการท�างานของสมาชก ส�านกงานของไอเอสโอตงอยทนครเจนวาประเทศสวตเซอรแลนด
3. บทบาทและความส�าคญของไอเอสโอการท�างานของไอเอสโอมความส�าคญเปนอยางมากตอทงระบบเศรษฐกจและสงคมโลกเนองจาก
การมระบบมาตรฐานทเปนทยอมรบกนเปนสากลมผลในการลดความไมมประสทธภาพลดความยงยากซบซอนในการผลต ท�าใหตนทนในการท�าธรกจลดลง คณภาพสนคาและบรการดขน รวมถงเปนการลดอปสรรคในการตดตอสอสารและท�าการคาระหวางกนเปนอยางมากโดยในชวงหลงสงครามโลกครงท2มการประเมนวา ความแตกตางระหวางมาตรฐานเกลยวของสกรขององกฤษและสหรฐอเมรกามผลในการเพมตนทนของการท�าสงครามอยางนอย25ลานปอนด
ในชวงแรกของการด�าเนนงาน เปนชวงของการฟนตวจากภาวะสงครามโลก ไอเอสโอเลงเหนประโยชนทจะเกดขนจากการทนานาประเทศผลตสนคาโดยอางองมาตรฐานชดเดยวกนจงเนนการท�างานไปทการจดท�ามาตรฐานทางเทคนคส�าหรบสนคาอตสาหกรรมชนดตางๆ เปนหลก เชน ขนาดของนอตและสกรระบบวดขนาดส�าหรบเสอผาและรองเทาจนกระทงในทศวรรษท1980การด�าเนนงานของไอเอสเอไดเรมขยายครอบคลมการจดท�ามาตรฐานระหวางประเทศส�าหรบกระบวนการท�างานนนคอมาตรฐานระบบบรหารงานคณภาพ (QualityManagement System Standard) หรอทรจกกนอยางแพรหลาย
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-67ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
ภายใตรหสอนกรมมาตรฐาน ISO 9000 (ซงรวมถงรหสอนๆ ภายใตอนกรมน คอ ISO 9001, 9002,9003, 9004) ซงเปนมาตรฐานทก�าหนดคณลกษณะของการบรหารหนวยงานทไดรบการยอมรบวาเปนระบบบรหารทมคณภาพทใชไดกบธรกจทกประเภท โดยหนวยงานทจะประกาศวาตนมการบรหารงานทมคณภาพตามมาตรฐาน ISO 9000 ได จะตองผานการตรวจสอบรบรองโดยสถาบนอสระทมอ�านาจ ตรวจสอบซงผานการรบรองจากไอเอสโอทงน การจดท�ามาตรฐาน ISO 9000 ในพ.ศ. 2530น ถอเปน การขยายบทบาทของไอเอสโอทจากเดมจะครอบคลมการจดท�ามาตรฐานทก�าหนดคณลกษณะทางเทคนคทเจาะจงไปทผลตภณฑเทคโนโลยหรออตสาหกรรมใดอตสาหกรรมหนงใหครอบคลมการจดท�ามาตรฐานทประยกตใชไดกบธรกจทวๆไปเพมเตม
ในพ.ศ. 2536 ไอเอสโอขยายบทบาทเพมขน โดยการจดตงคณะกรรมการวชาการเพมขนมาอก1 คณะเพอศกษาและพฒนามาตรฐานทเกยวของกบดานสงแวดลอม เปนการสะทอนทศทางการท�างานของไอเอสโอทถกปรบใหครอบคลมประเดนทางดานสงคมเพมขนซงแตกตางจากเดมทจะมงเนนการพฒนามาตรฐานทเกยวของกบภาคธรกจเปนส�าคญคณะกรรมการวชาการดงกลาวไดจดท�ามาตรฐานการจดการสงแวดลอม(EnvironmentalManagementStandard)รหสอนกรมมาตรฐานISO14000ขนในพ.ศ.2539 โดยถอเปนเครองมอทส�าคญของไอเอสโอในการสนบสนนการพฒนาอยางยงยน (SustainableDevelopment)
ในระยะตอมาไอเอสโอไดใหความส�าคญกบประเดนเรองการพฒนาอยางยงยนเพมขนอกโดยไดขยายการด�าเนนงานใหครอบคลมประเดนเรองพลงงานน�าการเปลยนแปลงสภาพอากาศรวมถงประเดนทางดานสงคม นนคอ การจดท�ามาตรฐานดานความรบผดชอบตอสงคม (Social Responsibility) ในพ.ศ. 2553ภายใตรหสอนกรมมาตรฐาน ISO26000 โดยถอเปนผลงานทเกดจากการหารอระหวางผมสวนไดสวนเสยทหลากหลาย ไดแก ภาครฐ ภาคธรกจ องคกรทมใชรฐ (NGO) ผบรโภค และองคกรตวแทนผใชแรงงาน สะทอนใหเหนถงความส�าคญทไอเอสโอใหกบการสรางการมสวนรวมของภาคสวนตางๆในการจดท�ามาตรฐานทผานการยอมรบจากภาคสวนตางๆใหกวางขวางทสด
มาตรฐานทจดท�าขนโดยไอเอสโอมความครอบคลมประเดนตางๆ ทหลากหลาย ตงแตสงเลกๆนอยๆ ทเกยวของกบชวตประจ�าวนอยางใกลชด ประเดนทเกยวของกบการผลตสนคาและการท�าธรกจเทคโนโลยขนสงตางๆจนถงประเดนทางดานสงคมตางๆตวอยางมาตรฐานของไอเอสโอทพบไดในชวตประจ�าวนไดแกสญลกษณตางๆทใชในอาคารบนทองถนนยานพาหนะไมวาจะเปนเครองหมายทางออกฉกเฉนสญลกษณทพกหรอรานอาหารปายเตอนความปลอดภยตางๆซงไอเอสโอจดท�าขนเพอใหเปนสญลกษณทประเทศตางๆ สามารถอางอง และใหผทพบเหนเขาใจความหมายไดตรงกนไมวาจะอยทประเทศใด รหสตางๆ เชน รหสประเทศ รหสสกลเงน และรหสภาษา กอางองถงการใชรหสทตกลง รวมกนภายใตไอเอสโอ รวมถงรปการจดเกบไฟลคอมพวเตอรหลายๆ ประเภท กเปนไปตามมาตรฐานของไอเอสโอ
จะเหนไดวาระบบการมาตรฐานระหวางประเทศและบทบาทของไอเอสโอนนส�าคญมากตอระบบเศรษฐกจความเจรญกาวหนาทางเทคโนโลยการพฒนาทางสงคมรวมถงการใชชวตประจ�าวนของผคนหากแตละประเทศตางจดท�ามาตรฐานของตนเอง ผบรโภคจะไมมความเชอมนในการซอสนคาทผลตจาก
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-68 ไทยในเศรษฐกจโลก
ประเทศทตนไมคนเคย การตดตอสอสาร แลกเปลยนขอมลจะมความยงยากซบซอน ผผลตสนคาและบรการจะตองเสยทรพยากรไปอยางมากเพอศกษาขอก�าหนดทางดานผลตภณฑทแตกตางกนไปในแตละประเทศ การคาระหวางประเทศจะมอปสรรคเปนอยางมากจากการทสนคาตางๆ ตองผานการทดสอบคณภาพอกครงในประเทศปลายทาง การคดคนเทคโนโลยใหมๆ จะเกดขนไดชา เนองจากจะมอปสรรคในการใชเทคโนโลยรวมกนเปนผลใหไมเกดการตอยอดพฒนาเปนนวตกรรมใหมๆ
4. การจดท�ามาตรฐานระหวางประเทศการจดท�ามาตรฐานระหวางประเทศของไอเอสโอยดหลกการส�าคญ4ประการนนคอ
1) มาตรฐานทจะจดท�าขนนน ตองตอบสนองตอความตองการของตลาดภาคธรกจ หรอผมสวนไดสวนเสยอนๆ เชน กลมผบรโภค โดยภาคธรกจหรอกลมผบรโภคทตองการเสนอใหไอเอสโอพจารณาก�าหนดมาตรฐานในเรองใดเรองหนงจะตองยนเรองผานหนวยงานแหงชาตดานการมาตรฐานซงเปนสมาชกของไอเอสโอ
2) มาตรฐานของไอเอสโอจดท�าโดยผเชยวชาญระดบโลกโดยประเทศตางๆทเปนสมาชกรวมท�างานในคณะกรรมการวชาการทดแลการจดท�ามาตรฐานนนๆจะสงนกวชาการหรอผเชยวชาญเฉพาะดานเขารวมหารอประเดนตางๆจนไดขอสรปและสามารถก�าหนดรายละเอยดตางๆของมาตรฐานทเปนทยอมรบรวมกนในระดบระหวางประเทศได
3) มาตรฐานของไอเอสโอเกดจากกระบวนการการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยท หลากหลายซงสงผลใหมาตรฐานระหวางประเทศทเผยแพรโดยไอเอสโอนนไดรบการยอมรบในวงกวางโดยในคณะกรรมการวชาการทรบผดชอบการจดท�ามาตรฐานเรองใดเรองหนงนนนอกจากจะประกอบไปดวยผเชยวชาญเฉพาะดานแลวยงประกอบไปดวยตวแทนจากกลมผมสวนไดสวนเสยกลมอนๆดวยเชนกลมผบรโภค ภาครฐ องคกรทมใชภาครฐ สถาบนวจย และอนๆ ซงมสวนรวมในการใหความเหนเพอรกษาผลประโยชนใหกบภาคสวนอนๆในสงคม
4) มาตรฐานของไอเอสโอเกดจากการไดรบฉนทามต โดยรายละเอยดตางๆจะตองไดรบการยอมรบรวมกนจากผเชยวชาญทเขารวมหารอเพอใหไดมาซงมาตรฐานระหวางประเทศฉบบราง(DraftInternationalStandard)โดยมาตรฐานฉบบรางนจะถกเวยนใหสมาชกไอเอสโอทงหมดพจารณาและลงมตออกเสยงวาจะเหนชอบมาตรฐานฉบบรางนนหรอไม มาตรฐานฉบบรางจะไดรบการยอมรบใหเปนมาตรฐานระหวางประเทศของไอเอสโอกตอเมอไดรบความเหนชอบจากอยางนอยสองในสามของสมาชกรวมท�างานและไมนอยกวารอยละ75ของสมาชกทใชสทธออกเสยง
มาตรฐานระหวางประเทศของไอเอสโอ มสถานะเปนมาตรฐานประเภทสมครใจ นนคอ ไมม ผลบงคบใหผผลตผใหบรการหรอหนวยงานใดๆตองยอมรบและปฏบตตามขอก�าหนดทระบไวในมาตรฐานไอเอสโอ อยางไรกตาม หนวยงานดานการมาตรฐานของแตละประเทศอาจเลอกทจะอางองมาตรฐาน ไอเอสโอในการประกาศมาตรฐานบงคบเพอใชในประเทศของตนกไดทงนแมจะไมไดเปนมาตรฐานบงคบแตหลายๆหนวยงานกเลอกทจะปฏบตตามขอก�าหนดในมาตรฐานไอเอสโอเนองจากเลงเหนถงประโยชน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-69ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
ทจะไดรบจากการผลต หรอด�าเนนงานทเปนไปตามขอก�าหนดทไดรบการยอมรบวามคณภาพและไดรบความเชอถอจากนานาประเทศ
5. บทบาทของประเทศไทยในไอเอสโอหนวยงานดานการมาตรฐานของไทยทเปนสมาชกไอเอสโอ คอ ส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑ
อตสาหกรรมหรอสมอ. โดยเขารวมเปนสมาชกไอเอสโอประเภทภาคสมาชกตงแตพ.ศ.2508และมโอกาสในการเขารวมก�าหนดทศทางการท�างานของไอเอสโออยางตอเนองโดยการเขารวมเปนสมาชกรวมท�างานในคณะกรรมการก�าหนดนโยบาย คอ คณะกรรมการก�าหนดนโยบายวาดวยการตรวจสอบรบรอง(CASCO)คณะกรรมการวาดวยนโยบายผบรโภค(COPOLCO)และคณะกรรมการวาดวยประเดนดานประเทศก�าลงพฒนา(DEVCO)
ในดานการจดท�ามาตรฐานสมอ.ไดเขารวมเปนสมาชกรวมท�างานในคณะกรรมการวชาการและคณะอนกรรมการตางๆ มากกวา 90 คณะ และเปนสมาชกประเภทสงเกตการณในคณะกรรมการและอนกรรมการตางๆอกกวา180คณะ
นอกจากนสมอ.ยงเลอกยอมรบมาตรฐานของไอเอสโอหลายๆประเภทมาใชเปนมาตรฐานของไทยเชนมอก.9001มอก.14001และมอก.18001เปนมาตรฐานทสมอ.ยอมรบตามมาตรฐานระหวางประเทศ ISO 9001 ISO 14001 และ ISO 18001 ตามล�าดบ หรออาจใชมาตรฐานของไอเอสโอ เปน พนฐานในการพฒนามาตรฐานของไทยกได ทงน การอางองเอามาตรฐานระหวางประเทศมาใชภายในประเทศ ชวยสงผลในการยกระดบคณภาพในการผลตและกระบวนการท�างานของภาคธรกจตางๆ ใหทดเทยมกบตางประเทศเปนประโยชนตอระบบเศรษฐกจผบรโภครวมถงสงคมสวนรวมและจะยงมความส�าคญเพมขนอกเมอเรมมการประยกตใชมาตรฐานระหวางประเทศเปนเครองมอสงเสรมการพฒนาอยางยงยนอยางแพรหลายมากขน
กจกรรม 8.3.4
หลกการในการจดท�ามาตรฐานระหวางประเทศของไอเอสโอมอะไรบาง
แนวตอบกจกรรม 8.3.4
ในการจดท�ามาตรฐานระหวางประเทศ ไอเอสโอยดหลกการวา มาตรฐานทจดท�าขนจะตองเปนไปตามความตองการของตลาดจดท�าโดยผเชยวชาญจากประเทศตางๆเปดโอกาสใหผมสวนไดสวนเสยไดเขารวมในกระบวนการจดท�ามาตรฐานและไดรบฉนทามตจากผเชยวชาญทเขารวมหารอ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-70 ไทยในเศรษฐกจโลก
เรองท 8.3.5
องคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต
1. พฒนาการองคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาตหรอFoodandAgricultureOrganizationof
theUnitedNationsเปนทรจกกนในชอเอฟเอโอ(FAO)จดตงขนเมอวนท16ตลาคมพ.ศ.2488ซงเปนชวงหลงสงครามโลกครงท2ทประเทศตางๆในยโรปพงผานพนภาวะอดอยากหวโหยทพโภชนาการและการขาดแคลนอาหารอนเปนผลพวงมาจากสถานการณสงครามทไดท�าลายเมลดพนธพนทเพาะปลกแหลงผลตอาหารและระบบการคาและการล�าเลยงขนสงใหไดรบความเสยหายอยางหนกการจดตงเอฟเอโอจงมเปาหมายเพอบรหารจดการระบบการเกษตรและสถานการณอาหารของโลกเพอปองกนไมใหเกดภาวะอดอยากและขาดแคลนอาหารขนอกในประชาคมโลกโดยเอฟเอโอมบทบาทในการรวบรวมขอมลวเคราะหและเผยแพรความรทางดานการเกษตร เพอใหประเทศตางๆ สามารถเพมขดความสามารถในการผลตอาหารใหเพยงพอกบความตองการของประชาชนของตนได
จดเรมตนของการจดตงเอฟเอโอคอการประชมฮอทสปรงส (Hot Springs Coference) ซงจดขนณเมองฮอทสปรงสมลรฐเวอรจเนยประเทศสหรฐอเมรกาในชวงเดอนพฤษภาคม-มถนายนพ.ศ.2486ซงเปนชวงทสงครามโลกครงท2ยงไมสนสดในการประชมมผแทนจาก45ประเทศเขารวมหารอเพอหาแนวทางในการแกปญหาทางดานการเกษตรและอาหาร โดยทประชมมความเหนใหจดตงคณะกรรมการชดหนงขนเพอศกษารายละเอยดและจดท�าแผนงานในการจดตงองคกรระหวางประเทศทางดานอาหารและเกษตรขน
คณะกรรมการดงกลาวใชเวลา 2 ปในการจดท�าแผนงานและด�าเนนการตางๆ เพอจดตงองคกรระหวางประเทศทจะมาท�าหนาทดแลงานทางดานอาหารและการเกษตร โดยมขนตอนทส�าคญ คอ การประสานงานกบประเทศตางๆ ในการรางธรรมนญองคกร รวมถงออกแบบโครงสรางและการท�างานขององคกรระหวางประเทศทจะจดตงขนเมอไดรางธรรมนญทประเทศตางๆยอมรบแลวจงไดจดการประชมขนทเมองควเบคประเทศแคนาดาในชวงวนท16ตลาคม-1พฤศจกายนพ.ศ.2488เพอลงนามจดตงเอฟเอโอขนอยางเปนทางการโดยเมอการประชมทควเบคสนสดมประเทศทไดรวมลงนามกอตงเอฟเอโอรวม39ประเทศ
ในชวงเรมตนของการจดตง เอฟเอโอถอเปนองคกรระหวางประเทศเพยงไมกแหงทท�างานในประเดนเฉพาะทางดานอาหารและการเกษตรโดยในชวงแรกนเอฟเอโอจะใหความส�าคญกบภารกจหลกคอการเพมขดความสามารถในการผลตอาหารเพอรองรบความตองการภายในประเทศผานการใหความรกบเกษตรกรและการสนบสนนทางดานเทคโนโลยการเพาะปลกรวมถงการฟนฟการผลตอาหารในพนททไดรบผลกระทบจากสงครามและในประเทศทพงมการประกาศอสรภาพ เชน อนเดย ปากสถาน และอนโดนเซย จนกระทงในทศวรรษ 1960 มการจดตงองคถดขนเพอเปนเวทในการเจรจาการคาสนคา
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-71ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
โภคภณฑ และท�างานอยางใกลชดกบเอฟเอโอ จนน�าไปสการจดท�าความตกลงระหวางประเทศ และจดตงหนวยงานระหวางประเทศทเกยวของกบสนคาเกษตรและโภคภณฑหลายๆชนด เชน ความตกลงไมเขตรอนระหวางประเทศ (International Tropical Timber Agreement) ความตกลงยางธรรมชาตระหวางประเทศ (International Natural Rubber Agreement) และ องคการกาแฟระหวางประเทศ(InternationalCoffeeOrganization)เปนตน
ในปตอๆ มา การด�าเนนงานของเอฟเอโอเรมถกวพากษวจารณวาไมมประสทธภาพและไมเหนผลงานทชดเจนโดยเฉพาะในชวงการเกดวกฤตอาหารโลกในพ.ศ.2516-2517และภาวะความอดอยากในภมภาคซาเฮเลยนในทวปแอฟรกา ทการท�างานของเอฟเอโอถกวพากษวจารณเปนอยางมากวาไมสามารถคาดการณและรบมอกบวกกฤตทงสองไดดเทาทควร การวพากษวจารณทเกดขนน�าไปสการจดตงองคกรระหวางประเทศอนๆทมขอบขายการท�างานคาบเกยวกบงานของเอฟเอโอขนเชนสภาอาหารโลก(WorldFoodCouncil)และกองทนระหวางประเทศเพอการพฒนาเกษตรกรรม(InternationalFundforAgricutluralDevelopment)
ผลงานทไมชดเจนนกของเอฟเอโอในการวางแนวทางรบมอกบสถานการณอาหารและการเกษตรโลกและการเกดขนขององคกรอนทท�างานคลายกนท�าใหมการตงค�าถามตอประสทธภาพขององคกรและความจ�าเปนในการปฏรปเอฟเอโอมาเปนระยะจนกระทงในพ.ศ.2550มการเผยแพรรายงานการประเมนผลองคกรเอฟเอโอทจดท�าขนโดยผประเมนอสระ ซงไดชใหเหนจดออนหลายขอของเอฟเอโอ และมขอเสนอแนะใหตองปฏรปเอฟเอโอขนานใหญเพอใหการบรหารองคกรมความคลองตวขนและใหมขดความสามารถในการรบมอกบประเดนปญหาทางดานเกษตรและอาหารใหมๆ ไดอยางมประสทธภาพมากขนขอเสนอการปฏรปเอฟเอโอดงกลาวไดรบการตอบรบเปนอยางดจากทประชมสมชชา และน�าไปสการเรมตนกระบวนการปฏรปเอฟเอโอในปตอมาซงด�าเนนตอเนองมาจนถงพ.ศ.2555
การปฏรปเอฟเอโอกอใหเกดการเปลยนแปลงภายในเอฟเอโอในหลายๆดาน เชน การจดใหมกระบวนการก�าหนดวสยทศนและยทธศาสตรขององคกรทชดเจนและมสวนรวมจากภาคสวนตางๆ การปรบปรงระบบการประเมนผลงานใหมการลดตนทนการด�าเนนงานการปรบปรงระบบการก�ากบดแลใหมประสทธภาพมากขนและการกระจายอ�านาจและการตดสนใจใหกบส�านกงานภมภาคมากขน
2. โครงสรางและการท�างานเอฟเอโอมฐานะเปนองคกรช�านญพเศษของสหประชาชาตนบถงพ.ศ.2557เอฟเอโอมประเทศ
สมาชก194ประเทศและมองคกรสมาชก1องคกรคอสหภาพยโรปโดยองคกรตดสนใจสงสดคอการประชมสมชชา(Conference)ซงเปนการประชมใหญของสมาชกทจดขนทกๆ2ปโดยสวนใหญรฐมนตรดานการเกษตรของแตละประเทศจะเปนผแทนประเทศสมาชเขารวมการประชมสมชชาเพอก�าหนดยทธศาสตรและทศทางการด�าเนนงานของเอฟเอโอ โดยในการประชมสมชชาจะมการหยบยกประเดนปญหาและสถานการณเกยวกบอาหารและเกษตรของโลกขนมาหารอและก�าหนดแผนงานเพอรบมอกบสถานการณเหลานนนอกจากนในการประชมสมชชาจะมการเลอกตงคณะมนตร(Council)ซงประกอบดวยประเทศสมาชก49ประเทศท�าหนาทเปนตวแทนประเทศสมาชกทงหมดในการก�ากบดแลการท�างาน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-72 ไทยในเศรษฐกจโลก
ของเอฟเอโอในชวงทไมมการประชมสมชชา สมาชกของคณะมนตรเอฟเอโออยในวาระคราวละ 3 ป มประธานของคณะมนตรคอประธานอสระ(IndependentChairman)ซงไดรบเลอกจากทประชมสมชชาและมวาระการด�ารงต�าแหนงคราวละ2ปและตออายไดอก2ปภายใตคณะมนตรมคณะกรรมการดานตางๆอก8คณะทรบผดชอบการด�าเนนงานของเอฟเอโอในดานตางๆคอ
1) คณะกรรมการดานแผนงาน(ProgrammeCommittee)2) คณะกรรมการการเงน(FinanceCommittee)3) คณะกรรมการวาดวยการธรรมนญและกฎหมาย(CommitteeonConstitutionaland
LegalMatters)4) คณะกรรมการการเกษตร(CommitteeonAgriculture)5) คณะกรรมการดานปญหาโภคภณฑ(CommitteeonCommodityProblems)6) คณะกรรมการการประมง(CommitteeofFisheries)7) คณะกรรมการการปาไม(CommitteeonForestry)8) คณะกรรมการวาดวยความมนคงอาหารโลก(CommitteeonWorldFoodSecurity)
ส�านกงานเลขาธการของเอฟเอโอ(FAOSecretariat)เปนองคกรทด�าเนนงานประจ�าของเอฟเอโอตามยทธศาสตร ทศทาง และแผนงานทก�าหนดโดยทประชมสมชชา คณะมนตร และคณะกรรมการ ชดตางๆ ทงน หวหนาของส�านกงานเลขาธการ มต�าแหนงเปนผอ�านวยการใหญ (Director-General)ไดรบการเลอกตงจากทประชมสมชชาเอฟเอโอมวาระการด�ารงต�าแหนง4ปและตออายได1ครง
ส�านกงานใหญของเอฟเอโออยทกรงโรม ประเทศอตาล มส�านกงานภมภาคใน 5 ประเทศ คอกานาประเทศไทยฮงการ ชล และอยปต ซงรบผดชอบภมภาคแอฟรกา เอเชยและแปซฟค ยโรปและเอเชยกลาง ละตนอเมรกาและคารบเบยน และ ตะวนออกกลาง ตามล�าดบ นอกจากนยงมส�านกงาน อนภมภาค10แหงและส�านกงานประเทศอก74แหง
การท�างานของเอฟเอโอมงเนนทการสรางองคความรและผลกดนใหมการใชความรนนในการออกแบบนโยบายเพอรบมอกบปญหาจากความอดอยากหวโหยและภาวะทพโภชนาการทเกดขนในพนทตางๆทวโลกโดยก�าหนดเปาหมายเชงยทธศาสตรไว5ประการคอ
1) ชวยขจดความหวโหยความไมมนคงทางอาหารและภาวะทพโภชนาการ2) พฒนาภาคเกษตรการปาไมและการประมงใหมการผลตทมประสทธภาพและมความ
ยงยน3) ลดความยากจนในพนทชนบท4) สรางระบบการจดการอาหารและการเกษตรทมประสทธภาพและครอบคลมทกภาคสวน5) เพมความสามารถในการปรบตวของการด�ารงชวตในภาวะภยพบต
การด�าเนนงานของเอฟเอโออาศยเงนทนทไดจากคาบ�ารงของประเทศสมาชกและจากเงนบรจาคจากแหลงอนๆซงมสดสวนประมาณรอยละ41และ59ของงบประมาณทงหมดตามล�าดบคาบ�ารงจากประเทศสมาชกค�านวณจากระดบรายไดประชาชาตและปจจยอนๆ เชนสถานะของประเทศ (พฒนาแลวก�าลงพฒนาพฒนานอยทสด)ระดบหนตางประเทศและอตราแลกเปลยนเปนตน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-73ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
การทการด�าเนนงานของเอฟเอโอมงเนนทการสรางองคความร ท�าใหโครงการตางๆของเอฟเอโอมลกษณะเปนการเผยแพรงานการศกษาขอมลบทวเคราะหขอเสนอแนะเชงนโยบายตางๆรวมถงโครงการทประยกตใชองคความร หรอผเชยวชาญของเอฟเอโอในการจดการกบปญหาในพนทตางๆนอกจากนยงมโครงการทสนบสนนใหภาคสวนตางๆเขามามบทบาทมากขนในการแกปญหาทเกยวของกบอาหารและความอดอยากดวย
3. บทบาทและความส�าคญของเอฟเอโอเอฟเอโอมบทบาทส�าคญใน5ดานคอ
1) เปนเครอขายองคความร โดยเอฟเอโอท�าหนาทสรางองคความร และสนบสนนให ภาคสวนตางๆ สามารถเขาถงความรเหลานน เพอน�าไปใชในการพฒนาภาคการเกษตรทยงยนได ทงน ผเชยวชาญของเอฟเอโอในหลากหลายสาขาไมวาจะเปนเกษตรกรรมการปาไมการประมงการปศสตวโภชนาการ สงคมศาสตร เศรษฐศาสตร สถต และอกมากมาย ถอเปนสวนส�าคญในการรวบรวมขอมลวเคราะหจดท�าขอเสนอแนะและเผยแพรความรทไดใหแกภาคสวนตางๆเพอน�าไปประยกตใชตอไปทงนขอมลสถตทรวบรวมและเผยแพรโดยเอฟเอโอ ถอเปนขอมลทางดานอาหารและเกษตรทมมการน�าไปใชอยางกวางขวาง
2) เปนผผลกดนนโยบาย เอฟเอโอเรยนรจากประสบการณการด�าเนนนโยบายทางดานอาหารและเกษตรตางๆ จากประเทศสมาชก และน�าประสบการณเหลานนมาใชในการผลกดนใหเกดนโยบายทางดานอาหารและเกษตรในประเทศตางๆ โดยเอฟเอโอจะกระตนใหประเทศตางๆ รเรมจดท�าแผนงานมการรางกฎหมายทจ�าเปนและมประสทธภาพจดท�ายทธศาสตรชาตเพอเปาหมายในการพฒนาชนบทและบรรเทาภาวะอดอยากหวโหยรวมไปถงการผลกดนใหการด�าเนนงานตามแผนงานหรอนโยบายทวางไวจรงโดยโนมนาวใหมการจดสรรงบประมาณอยางเพยงพอมการจดวางโครงสรางการด�าเนนงานและบคลากรทมความรความสามารถเหมาะสม
3) เปนตวกลางเชอมระหวางภาครฐและเอกชน เอฟเอโอถอเปนเวทเปนกลางทประเทศ ร�ารวย และประเทศยากจนใชในการสรางความเขาใจรวมกน นอกจากนเอฟเอโอยงดงใหภาคเอกชนในอตสาหกรรมอาหารและภาคประชาสงคมเขามามสวนรวมในการสนบสนนหรอลงทนรวมกนในการพฒนาภาคอาหารในดานตางๆดวย
4) เปนผน�าองคความรไปใชงานจรง เอฟเอโอบรหารเงนทนสนบสนนทไดรบจากประเทศพฒนาแลวธนาคารเพอการพฒนาตางๆและผบรจาคอนๆโดยน�าไปด�าเนนโครงการตางๆในพนทจรงในทกภมภาค
5) เปนผเฝาระวงความเสยงตอภาคเกษตรและอาหาร เอฟเอโอไดพฒนาระบบเฝาระวง ทจะใชในการเตอนภยสถานการณความเสยงทอาจสงผลกระทบตอภาคการเกษตร อาหาร และภาวะโภชนาการ โดยเอฟเอโอจะสงสญญาณเตอนประเทศตางๆ ใหไดรบรถงความเสยงเหลานน และเสนอแนะแนวทางในการจดการกบความเสยงเหลานนนอกจากนยงเปนผประสานงานในการรบมอกบผลกระทบทเกดขนเมอความเสยงปะทจนกลายเปนสถานการณวกฤตดวย
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-74 ไทยในเศรษฐกจโลก
นอกจากบทบาทขางตนเอฟเอโอยงมบทบาทส�าคญในการสรางความตนตวใหกบประชาคมโลกในประเดนทเกยวกบความมนคงทางอาหารและการเกษตรดวย ดงจะเหนไดจากการจดการประชมระดบผน�าในประเดนทเกยวของกบอาหารและการเกษตร คอ การประชมสดยอดอาหารโลก (World FoodSummit)และการประชมสดยอดวาดวยความมนคงทางอาหาร(WorldSummitonFoodSecurity)ซงเปนเวททชวยกระตนใหผน�าประเทศตางๆคงความส�าคญกบนโยบายทเกยวของอาหารและการเกษตรทงนในการประชมสดยอดอาหารโลกในพ.ศ.2539ผน�าชาตตางๆไดรวมกนประกาศเปาหมายทจะลดจ�านวนประชากรทประสบภาวะอดอยากหวโหยลงจาก1พนลานใหเหลอ500ลานคนภายในพ.ศ.2558นอกจากนเอฟเอโอยงใหความส�าคญกบวนอาหารโลก(WorldFoodDay)ในวนท 16ตลาคมของทกปโดยหนวยงานทเกยวของกบอาหารและการเกษตรทวโลกจะจดกจกรรมตางๆ เนองในวนอาหารโลกขนโดยมการเผยแพรองคความรและจดกจกรรมทเกยวของกบประเดนทางดานอาหารและการเกษตรทอยในความสนใจทแตกตางกนไปในแตละป
4. บทบาทของประเทศไทยในเอฟเอโอประเทศไทยเขาเปนสมาชกล�าดบท 45 ของเอฟเอโอเมอวนท 27 สงหาคม พ.ศ. 2490 โดย
เอฟเอโอถอเปนหนวยงานแรกของสหประชาชาตทมาตงส�านกงานภมภาคในประเทศไทยตงแตพ.ศ.2491(ไดรบอนมตอยางเปนทางการในพ.ศ.2496)เพอด�าเนนภารกจในภมภาคเอเชยแปซฟกหนวยงานของไทยทท�าหนาทประสานงานกบเอฟเอโอ คอ ส�านกงานคณะกรรมการประสานงานกบองคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาตและการเกษตรตางประเทศซงเปนหนวยงานภายใตกระทรวงเกษตรและสหกรณ
ในฐานะทประเทศไทยมพนฐานทางเศรษฐกจและสงคมอยบนภาคการเกษตรท�าใหประเทศไทยมความสนใจทคลายคลงกบเอฟเอโอสงผลใหมความสมพนธกบเอฟเอโออยางใกลชดและตอเนองยาวนานสงเกตไดจากการทไทยไดรบเลอกใหเปนสถานทตงของส�านกงานประจ�าภมภาคเอเชยและแปซฟก และโครงการความรวมมอระหวางกนทมมากกวา300โครงการคดเปนงบประมาณทงหมดมากกวา70ลานดอลลารสหรฐทงนตงแตชวงทศวรรษท1980ความชวยเหลอของเอฟเอโอทใหกบประเทศไทยครอบคลม3ประเดนส�าคญคอ
1) การพฒนาการปลกพชและการผลตอาหารเชงอตสาหกรรมซงสงผลใหไทยสามารถด�ารงบทบาทการเปนผสงออกอาหารยางพาราธรรมชาตและปาลมน�ามนอนดบตนๆของโลก
2) ความปลอดภยของอาหาร และการควบคมคณภาพอาหาร ในเชงของการสงเสรมการสงออก และการขนสงอาหารปลอดภยถงกลมผบรโภค โดยประเทศไทยเปนหนงในประเทศทมบทบาทส�าคญในการเจรจาจดท�ามาตรฐานระหวางประเทศทเกยวของกบความปลอดภยของอาหาร
3) การบรรเทาภาวะความยากจน และการสรางความมนคงทางอาหารส�าหรบครวเรอนเพอสนบสนนเกษตรกรผยากไรและกลมผดอยโอกาสในสงคมซงสงผลใหอตราสวนความยากจนและการไดรบพลงงานตอหวประชากรของประเทศไทยไทยดขนอยางตอเนอง
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-75ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
นอกจากนเอฟเอโอยงใหการสนบสนนโครงการตามพระราชด�ารหลายโครงการเชนการประมงน�าจดเพอการแพรพนธปลาหมอเทศในพ.ศ.2495 โครงการโรงนมผงดสตและการพฒนาการปลกพชเมองหนาวเพอสรางความหลากหลายทางพนธพชเทอกเขาสงทางภาคเหนอเปนตน
ดวยระดบการพฒนาทางเศรษฐกจของประเทศไทยทสงขนประกอบกบองคความรและขดความสามารถทางเกษตรกรรมและอตสาหกรรมอาหารทเพมขน ท�าใหบทบาทของไทยคอยๆ ปรบเปลยนจากประเทศผรบความชวยเหลอ เปนประเทศผบรจาคนอกจากนความรวมมอกบเอฟเอโอกเรมปรบเปลยนเพอตอบสนองตอทศทางการพฒนาภาคการเกษตรและอาหารของไทยทคอยๆ ปรบเปลยนไปดวย เชนในภาคการผลต หลงจากไทยประสบความส�าเรจในการเพมความสามารถในการปลกพชเชงอตสาหกรรมกเรมหนมาใหความสนใจกบการเกษตรอนทรยทเนนความปลอดภยทางดานอาหารเพอตอบสนองตอความตองการบรโภคทเปลยนแปลงไป นอกจากน ยงเรมใหความส�าคญกบการเสรมสรางความสามารถของประเทศไทยในการรบมอกบภาวะฉกเฉนและการฟนฟสถานการณอนเนองมาจากภยธรรมชาตดวย
กจกรรม 8.3.5
การด�าเนนงานของเอฟเอโอในประเทศไทยครอบคลมประเดนส�าคญๆใดบาง
แนวตอบกจกรรม 8.3.5
ความชวยเหลอของเอฟเอโอทใหกบประเทศไทยครอบคลม3ประเดนส�าคญคอ1. การพฒนาการปลกพชและการผลตอาหารเชงอตสาหกรรม2. ความปลอดภยของอาหารและการควบคมคณภาพอาหาร3. การบรรเทาภาวะความยากจนและการสรางความมนคงทางอาหารส�าหรบครวเรอน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-76 ไทยในเศรษฐกจโลก
บรรณานกรม
กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม. 75 ปแหงความสมพนธไทยกบองคการแรงงานระหวางประเทศ.กรงเทพฯ:หางหนสวนจ�ากดป.สมพนธพาณชย2537
นคมจนทรวทร.(2531).ประเทศไทยกบประมวลกฎหมายแรงงานระหวางประเทศ.กรงเทพฯ:โรงพมพจฬาลงกรณ มหาวทยาลย
.(2536).แรงงานไทย จาก รสช. ถง ชวน. กรงเทพฯ: สถาบนพฒนาแรงงานไทยพพธภณฑแรงงานไทยและมลนธฟรดรคเอแบรท
Aorere,Manatu.(2002).United Nations Handbook 2002.PrintLink,Bank Information Center. (2004).Activist’s Guide to the Asian Development Bank. Bank
InformationCenterAvailableatwww.bicusa.org.Baum,WarrenC.,Tolbert,StokesM.(1985).Investing in Development: Lessons of World Bank
Experience. OxfordUniversityPress,Conable,BarberB. (1991).The Conable Years at the World Bank: Major Policy Addresses of
Barber B. Conable, 1986-91.TheWorldBank,FAORegionalOffice forAsia and thePacific.Thailand and FAO: Achievements and Success
Stories.(2011).FoodandAgricultureOrganizationoftheUnitedNations.FAO Reform: A Vision for the Twenty-
First Century.(2005).Availableat<ftp://ftp.fao.org/docrep/fao/meeting/009/j6285e.pdf>..“FAOReform:LookingForward”,2005.Accessedfrom<http://www.fao.org/3/a-mg881e.pdf>inDecember2014.
.FAO: The Challenge of Renewal.ReportoftheIndependentExternalEvaluationoftheFoodandAgricultureOrganizationoftheUnitedNations(FAO),2007.Availableat<ftp://ftp.fao.org/docrep/fao/meeting/012/k0827e02.pdf>.
.Reforming FAO: The Challenge of World Food Security.1997.Pritchard,Jacob,The role of development banks in the economic revival of transition economies.
Accessedfrom<www.academia.edu/6702233/The_role_of_development_banks_in_the_eco-nomic_revival_of_transition_economies>inDecember2014.
Phillips,RalphW.,FAO: Its Origin, Formation, and Evolution 1945-1981.FoodandAgricultureOrganizationoftheUnitedNations,1981.
Watanabe,Takeshi.(1977).Towards a New Asia.TimesPrinters,Wilson,Dick.(1987).A Bank for Half of the World: The Story of the Asian Development Bank
1966-1986.AsianDevelopmentBank.www.adb.orgwww.ilo.org
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
4-77ประเทศไทยกบองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศทส�าคญ
www.imf.orgwww.iso.orgwww.fao.orgwww.mfa.go.thwww.moac.go.thwww.mol.go.thwww.tisi.go.thwww.unctad.orgwww.unescap.orgwww.wcoomd.orgwww.wipo.orgwww.worldbank.orgwww.worldbank.or.thwww.wto.org