0

:

1

- , tên:

- : 15/04/2000

- : Nam

- :

- : Kinh

- : )

- : 9/2

Khiêm 2013 – 2014)

- :

- ): 0121 814 4674

- : funnypiggy1504@gmail.com

2

.

:

Thâm thù giặc Mãn, nặng nhân luân,

Nuốt hận chia ly v i tử phần.

dứt tr i Hòa cam nh c,

Quyế đất Việ để làm dân.

Thanh Hà m xã ụ,

Phiên Trấ đ d c l c nhuần.

Xứ i truyề ệp l n,

á đề k đó ếu Tan Lân.

Sự có mặt củ d d i Hoa từ thế kỷ XVII XVIII đã ó ần tạo

nên những chuyển biến quan tr ng về kinh tế - xã h ó

ối v i m t số ó i Hoa sau khi nhậ q c, h thành thần dân của

chúa Nguy ó ữ đ ng thiết thực giúp các chúa Nguy n m

mang, củng cố chủ q ề đấ ng Nai - ịnh. ng th i, h ũ x

dựng nên m t c đ i Hoa vững chắc nhiề ũ ền tảng

cho sự phát triển của h về sau. Có thể nói, công cu k á ù đất phía

Nam, nhấ ù ng Nai - ịnh trong các thế kỷ XVII, XVIII, có sự

đó ó đá kể củ b d d Cá đất Biên Hòa, Mỹ Tho, Hà

Tiên và nhiề k á d ó đ ợc b mặ d ó ều công

sức củ b d b ổ b đầ để tr thành m t

thành phần không thể tách r i trong c đ ng dân t c Việ V ắ ắ

k ể k ắ ầ ợ X – đ ợc coi là có

công khai khẩ đầ i quy mô l ù đất Biên Hòa

Trầ ợng Xuyên (chữ Hán: 陳上川, 1655–1720), tự là Thắng Tài

(勝才), quê ũ á ền Thủ, huyện Ngô Xuyên, phủ Cao Châu (Giao

Châu), t nh Quả Q ốc), nguyên là Tổng binh ba châu Cao – Lô

– L d i triều Minh.

3

679 k ất c “ ã ụ ” ất bạ đe

3.000 quân thân tín cùng gia quyến trên 50 thuyề đế ại Việt xin thuần phục.

Sau khi bàn bạc, cân nhắc thiệ ú c Hiề đã b q c

cho h , lại viế đe đến trao cho vua Chân Lạp, yêu cầu

chia, cấ đấ đ để h khai khẩ : ''C ú n bèn khiế đặt

yến tiệ đã , an ủi, khen ngợ á ng lãnh y chứ ũ

q c m i, khiến vào đấ ố để m đất ấy H đ ợc các

ng Vân Trì V C ng dẫn, binh thuyề L ủa

D ạ địch tìến vào cửa Lôi Lạp, theo cử ại, cửa Tiể đế đị

Mỹ b í C L L ủa Trầ ợng Xuyên, Trấn An

Chánh điện thờ

tướng Trần

Thượng Xuyên

(Đình Tân Lân,

Biên Hòa)

4

Bình tiến vào cửa biển Cán Gi r đị Bàn Lân, xứ ng Nai (Biên

ò ) ”

k ừ đ ợ ể đ ề đầ e ề bậ

vì sao ợ Trầ ợ X ạ đị ?

khi tổ chức kháng chiế L ế dầ dầ ã ữ i

ợ X D ạn Ðịch ắ ắ có nhiều sự lựa ch n

địa của mình. Vậ ạ ạ k ả

đ á bá e đã b ế đ ợ ừ sau khi

đá bại Bắ ề , chính quyề L - ứ ủ ố thực

lự đ dầ dầ ệt hạ á ế ự ố đố ủa con cháu h Mạ ó

ũ q á x dụ ế ập quan hệ ngoạ ế ứ

dụng v Q đầu, chính quyề L – ị á để

thiết lập quan hệ ngoại giao v i chính quyền nhà Minh. Ngay khi triều Minh bị

Mãn Thanh lậ đổ ẫn tìm cách quan hệ v i chính quyền củ á

ề ú D D C đó

D ật Kiện Phúc Châu r đến Quế V D L Triệu

Khánh. Những cố gắ đó đã ó kế q ả, Quế đã hong sắc cho vua Lê

và chúa Trịnh. Tuy nhiều, nhận thấy hiệ đã đ

k c từ m i yêu cầ ú đ q m tránh né sự đối

Đình Tân Lân, đánh dấu nơi định cư đầu tiên của nhóm Trần Thượng Xuyên

ở vùng Đồng Nai.

5

đầu v i Mãn Thanh sau này.Sau khi lự ủa Quế bị quân Thanh

đá bại, Quế bị giế 66 C í q ề đã ã

k o cử sứ ả x ố ết lập quan hệ ngoại giao

v ề đ ã . Sự việc di n ra tố đẹ đá đầ b c ngoặt m i

trong quan hệ ngoại giao v g Bắc củ ũ

đ ể đó ề đ ã ạ đ ậ p cống và chính thức

xác lập quan hệ ngoại giao v i chính quyền của con cháu h Mạc (Mạc Kính

Vũ) Cao B đó ã đã ả ng phầ đấ

tinh Cao B ng cho con cháu h Mạc lậ ế yếu nên lúc này

đã ả ợng b chấ đó ù ại tiếp tục

loạn lạc trong di n biế ấ ữ ã ụ ợng Tam Phiên mà

ả ng gầ ũ nhất v ạ đ ng củ ự ợng ly khai do

Ngô Tam Quế cầ đầu ù V Q ảng Tây. Quế đã ầ

ú đ b ú ị đã k ừ chố ợc lại

chính quyền h Mạ í Vũ) Cao B đã đe b ự ú đ ợ á

v i Ngô Tam Quế. Tam Quế thất bại, Mạ í Vũ ất chỗ ự ú ị

ã đe b đá q ạc chiếm lại Cao B ng, nhà Thanh

đã ẳng nhữ k đó ò ứ ắc phong và ban

cho quốc ấ i, khen thu L đã i Trung Hoa

không theo loạn Tam Quế V ế ữ “ ế ủ b ”

bạn tặng cho vua Lề. Quan hệ ngoạ ã ổn

thuận lợi kể từ đó 683) ạ đ ng lố đối ngoại v i Trung Quốc khá

thục dụ ò tạ đ ợc thể chủ đ đối sách v i

i Hoa nhấ d ện chính trì, xã h i.

ối v i nhữ ó b bị ã đ ổi, chính

q ệ đối từ chôi và cấ ử . Ðiêu này giải thích lý do vì sao

hầu hế á ó b đã ả ự ã, bị tiêu diệt hoặc phải trốn

chạ đ k á k ề ó ó đ ợc dung nạp vào miền Bắc Việt

q đ ổi về Quả , Quế ó ý ốn chạy

sang Việ á bầy tôi là Tôn Khà V đã ản vì vốn

biết Trịnh Tráng s từ chối. Quế V đã ải chạy trốn sang tận Miế ện,

ũ ũ bị quân Thanh bắt giết đó

Ðối v á ó k á ế ả Thanh phụ á đ của h

Trị ũ ầ ữ. Từ Phu Vi n là thành viên của lự ợng kháng

chiến Trị C 6 đã ũ á đ í ự

ự ợ b ể L ú ị

m ợ đ V để ạc v i Quế đã ừ

chối mặ dù ú ị ấ q ý ng h .

6

Chính lậ ng chính trị đ ng lối ngoại giao thực dụ đó ủ

đã ả b ó D ầ đ đ

biế k q e ú đ ữ đã

từ ả . H càng hiểu r d đã ết lập quan hệ ngoại

gíao v i Mãn Thanh s không thể đố xử ốt v i h . Mặt khác, về đặ đ ể địa

ý m sát liền núi sông v i Trung Quố đ ề đó ó ể bấ ợ

h nếu phải tiếp tục m t cu c chạy trốn khi bị q đ ã đ ổ .

V k đó ù đấ ấ ố ệ đ ể đế

ủ ầ ợ X đó, về chính trị k ó

quan hệ chính thức về ngoại giao v i Trung Quốc Mãn Thanh: t nạn

Trong h không bị đe d b ế ực củ ã k ợ á ú

d q ệ ngoại giao v ã từ ố ó đ

bấ ợi cho h đề làm vừ ò “ ề ”. Mặt khác, quan tr đó ò

d í á đậm sắ “d bấ ợ ” “ ” ủ

í q ề đ ợc thực hiện khá xuyên suôt trong nhiề đ á

ú . Về đị ý k ền núi liền sông v Q ố ,

thuận tiện cho cu c số d á ạn Mãn Thanh của h . Ðặc biệt cần luu ý

m t nguyên nhân quan tr ng đ ự quen thu c của h v ù đất này.

Trong m t th i kỳ d để tập hợp và khai thác m i ngu n lực phục vụ cho sự

nghiệ k á ứ ủa mình, chính sách đối ngoại quan trong củ

Xứ Đàng Trong (Cochinchine) với quần đảo Hoàng Sa (Isles Pracel (Baixos

de Chapar de Pullo Scir)), trong bản đồ của Joachim Ottens, năm 1710.

7

ử ền củ bấ ứ c nào, thu c bắt

cứ k ng chính trị đó đặc biệ q đến

á i Hoa, thì hành m í á ề đối

v i h . Mặt khác. trong khi Mãn Thanh thực hiện triệ đề và nghiêm khắc chính

á “ ốn bản bất hạ ả ” ấ ệ để i tàu thuyề c

b bả á đ i thuyền của lự ợ k á ế L

đã x ợc, ra vào các cả ại để đổ ó ,

cung câp vậ k í ả ự L đ bị Mãn Thanh cắ đ ng

tiếp tế b á í á “ ập gi ” “ ” “ ấ ả ”. Lụ ợng

k á L đã đ ợc nhiều kết quà quan trong trong hoạ đ ng

này; nhữ ả b ển củ ận Hóa, H i An v i ngu n hàng

ó ú đã i trong m t m i gian dài củ á đ ề ủa

h ề k ẳ đị ố ầ D

q e ừ đó ú đ đ ể đế d

ủ ặ đ ể ủ ế ự q

á q ố đả X k ể b kị Về á d V ệ ù đấ

đã q e b ế ó ầ “đ đ ú ”

ự ế ữ ó d đế ố á q ố đả

á ữ á ữ ấ đề ả đố ặ

đó k ả ữ ấ đề Cũ ầ ý đ ể

ủ L đ

ó á q ố đả d đ ừ bị ạ k ố ệ ề

k ế để đ q ề ạ ấ ề x ấ ậ k ẩ á

ừ bị k á ợ dụ ề í ị xã để ụ ụ á

dị đị ủ b ự d D ậ đ k ả đ ể

đế ự ý ủ ầ D .

Q ạ ệ k k ẩ đấ , k đó ù đất

này còn là rừng rú. Buổ đầ đế đị k á ó k ều này khắc

phục những tr ngạ đ i số ặ đốn cây cối,

phát c rậm xung quanh khu vự đị k c, m mang

đ ng ngõ... Vấ đề giải quyế ự đ ợ đặ đầu, tuy nhiên do

số ợng không nhiều, nên mứ đ khai phá m mang của nhóm này vẫ

ó đó ó đá kể. Vả lạ đối v ó i Hoa này thì nông nghiệp

không phả ức sinh sống chủ yếu. H ó k á đấ đ

để sản xuất nông nghiệ đó là m ệ để đó ển

sang kinh doanh buôn bán.

8

Vố i ù Q ốc, thạo nghề mua bán và

công nghệ, h đã á ện ra Cù lao Phố. Cù lao Phố là m t bãi phù sa n m

giữ ng Nai, ''dài dặ d ng 2/3 dặ á í đ ấ đ 3 dặm''.

Phía nam củ ù c Long. giữa dòng sông cách trên 4 dặm 1/2

thiên về phía bắ '' ó đá ự tích, còn g i là thạ á đá đá )

đá ghề l n nh ch ng chất, có vực sâu, thế c chảy xiết và sóng vỗ

ào ạt. Phía bắc của cù lao là sông Cát, còn g i là Sa Hà hay Rạch Cát hoặc Hậu

á í đ ấn Biên Hòa 3 dặm 1/2 và chảy quanh Cù lao Phố (Cù

lao Phố nay là xã Hiệp Hòa, thu c thành phố Biên Hòa, t ng Nai. Bắc

á ng Thống Nhất, nam giáp xã Tân Vạ đ á ng An Bình và

Tam Hiệ á ng Quyết Thắng và xã Bửu Hòa, nối liền n i ô thành

phố Biên Hòa b ng hai cầu Ghành và Rạch Cát (trên quốc l 1) cách thành phố

Biên Hòa về phía tây nam 1 km, cách TP.HCM về í đ bắc 31 km.

B d ệ d ó ền tệ, chứ không phải

b d ệp, ch biế bẵm vào việc khẩn hoang, tr ng t a,

nhóm Trầ ợ X đã m phát hiện ra m ế của Cù lao Phố, có

vị trí quan tr ng trong kinh doanh v đ ng thủ đ ng b nối liền miền

đ ng b C đ ng thủy xuố ịnh. Tuy n m không

gần biể c chảy, có thể tiếp tụ ợc lên phía Bắc

khai thác ngu n hàng lâm thổ sản, xuống tận phía Nam, ra cửa Cần Gi và có

thể sang tận Cao Miên. Phần l n trong số h đã ể ừ Bàn Lân về Cù lao

Phố, phát hoang, dựng nhà, lập bến, m đ ng, xây dựng phố chợ. Gỗ rừng sẵn

và tốt không ch cung cấp cho việ đó ền mà còn là m t ngu n hàng xuất

khẩu quan tr ng. Sẵn vốn liếng tiền bạc, v i kinh nghiệ đã đ ợ í ũ

liên lạc, móc nối lạ á đ d k á b bá ũ đã k á

các ngu n hàng lâm thổ sản d i dào và phong phú trong vùng lúc bấy gi (gỗ

Toàn

cảnh

vùng

Cù

Lao

h

9

quý, trầ ừ x đ ng vật, lông chim, da thú, nhự

d ợc liệu, tôm khô, cá khô cùng những sản phẩm nông nghiệp khác...). Ch

trong vòng vài ba thậ đế đầu thế kỷ XVIII, nhữ d d đã

biến Cù lao Phố thành m ảng xuất nhập khẩu l n thu hút thuyên buôn

Nhật Bả á đế b bá đổi hàng

hóa.

ể , n đã viết:

Vùng cù lao Ph , nòng c t của Biên Hòa. Đây là vị trí xứng danh ải địa

đầu, với đường bộ lên Cao Miên và đường thủy ăn xu ng Sài Gòn. Nhóm dân

Trung Hoa theo chân Trần Thượng Xuyên gây cơ sở lớn ở Cù lao Ph , chọn vị

trí thuận lợi, sát mé sông. Năm măm sau khi định cư, chùa Quan đế dựng lên

á ại Nam nhất thống chí mô tả:

Trần Thượng Xuyên chiêu nạp được người buôn nước Tàu, xây dựng

đường ph , lầu quá đôi từng rực rỡ trên bờ sông, liền lạc năm dặm và phân

hoạch ra ba nhai lộ: nhai lớn giữa ph lót đá trắng, nhai ngang lót đá ong, nhai

nhỏ lót đá xanh, đường rộng bằng phẳng, người buôn tụ tập đông đúc, tàu biển,

ghe sông đến đậu chen lấn nhau, còn những nhà buôn to ở đây thì nhiều hơn

hết, lập thành một đại đô hội...

Cảnh mua bán nh n nhị ũ đ ợc Trị ức ghi chép lại:

Các thuyền ngoại qu c tới nơi này (Cù lao Ph ) bỏ neo, mướn nhà ở,

rồi kê khai các s hàng trong chuyến ấy cho các hiệu buôn trên đất liền biết.

Các hiệu buôn này định giá hàng, t t lẫn xấu, rồi bao mua tất cả, không để một

món hàng nào ứ đọng. Đến ngày trở buồm về, gọi là "hồi đường", chủ thuyền

cần mua món hàng gì, cũng phải làm sẵn hóa đơn đặt hàng trước nhờ mua

dùm. Như thế, khách chủ đều được tiện lợi và sổ sách phân minh. Khách chỉ

việc đàn hát vui chơi, đã có nước ngọt đầy đủ, lại khỏi lo ván thuyền bị hà ăn,

khi về lại chở đầy thứ hàng khác rất là thuận lợi....

10

i Hoa không ch tập trung

ảng này, mà còn tạo ra

m t hệ thố đại lý thu mua và phân

phố ó ề các bến sông,

bến chợ từ đầu ngu đế ửa

biển. Tuy nhiên, sự thị ợng của

ảng Cù lao Phố ch kéo dài

đến nửa thế kỷ XVIII thì bắ đầ đ

xuống. B i khi Cù lao Phố đã thành

''xứ đ i'' củ ù đất m i thì tự nó

ũ d n ra những cu c

tranh chấp về quyền lực chính trị

1747, m ó k á c Kiến

d Lý V Quang cầ đầu và tự x

là ''Giãn Phố đạ '' ập trung bè

đả đá ú d ấn Biên.

Cu c bạo loạn này bị dập tắ đã

gây nhiều thiệt hạ đá kể cho Cù lao Phố. Mặt khác những ngu n tài nguyên

nông lâm thổ sản củ đị t cạn kiệt, trong khi công cu c khai

hoang miệ đ ng b ng sông Cử L đ r ng và có sức hút mạnh các

d ề đất ấy thì Cù lao Phố không còn và không thể đó ò

trung tâm nữa, mà phải chuyển vị trí về Bến Nghé - ò ó ữ

thế và thuận lợ ề nhiều mặt. Tiế đến, trận chiến giữ q

Nguy n Ánh xả ù đặc biệt biến cố 776 đã á Cù

lao Phố, dù sau này m t số dân có về lạ x đ ợc m t phầ

th ậy, từ buổ đầu hình thành và phát triể đến khi bị tàn phá,

ại Cù lao Phố t n tạ 97 679-1776).

Có thể nói, hai nhóm di thần - ầ ợng Xuyên,

D ạ ị đ ợc ch đị ù đất m i khai khẩn, song h vẫ đ ợc

các chúa Nguy n cho phép giữ nguyên tổ chức phiên chế q đ ũ ừa tiến

hành khai khẩ đất sản xuất theo kiểu tậ đ để tự giải quyết nhu cầ đ i

sống, vừa có thể duy trì tính cách là m đ ị võ trang tập trung hầu phục vụ

lợi ích của bản thân h m t khi h cầ đến. Từ đó ổng binh Trầ ợng

X đã ó ều công trạ đá kể góp phần ổ đị ù đất phía Nam

đấ , n ỷ Mão (1699) tháng 7, Nặc-Oâng- đắ ũ Bích

V Cầ p bóc dân buôn. Trầ ợng Xuyên sau khi

đ ợc giao kiêm quả L đã ối hợp cùng Nguy n Hữu Cảnh,

Phạm Cẩ L đá ắng quân Nặc-Oâng-Thu nhiều trận, bao vây, hạ thành

V á 3 C 700) ẩ ợng Xuyê đí

Nguy n nh

11

trận, giao chiến v i quân Chân Lạp, r i tiế đế Lũ í V

Nặc-Oâng-Thu phả đầu hàng, quân Chân Lạp tan v . Trầ ợ X đã

tâu xin lập cháu rể của Thu là Nặc-Oâng-Yêm lên làm vua Chân Lạp, nạp cống

cho Hoàng triều Phủ Chúa. Kể từ đó á ù ấn (Biên Hòa), Phiên

Trấ ị ) ị ng, Long H V L ) đề đ ợc

sáp nhậ ại Việt.

7 ầ ợ X đ ợc cử ng cùng v ó ng

Nguy n Cửu Phù tiến vây Nặc-Ông-Thâm thành La Bích... Ông lậ đ ợc

nhiều công trậ đ ợc phong t i chứ đốc Thắng Tài hầ đ ợc t a

trấn Phiên Trấn dinh cho t i lúc mãn phần.

Vào ngày 23 tháng 10 âm lị m 1720, ông mấ đ ợc an táng

làng Mỹ L c, xã Tân Mỹ, huyện Tân Uyên, t D ể t lòng

ng m đề đá đã ó ổ chức khai phá, m mang

ù đất – , nhân dân nhữ i Trầ ợng

Xuyên là " ứ Ô " đều có lậ đền th ông. Trong số ấ ó L

(Xóm M i) ò í ng Trầ ợ X đã đ ợc B

V ó -Thông tin-Thể thao và Du lịch xếp hạng di tích lịch sử, kiến trúc nghệ

thuật cấp quốc gia theo Quyế định số 457 Q á 3 99

ạnh quận 5, Thành phố H C í ũ

có gian th ông.

Một phần mặt trước của Đình Tân Lân

12

Từ khi xây dự d đã ấy tên g i của thôn là Tân Lân (Xóm

M ) để đặ đ ả q b ầm của lịch sử đị ều

lầ đổ đ ẫn t n tạ ù á ền th Trầ ợng

X đ ợc lậ 8 0 đầu ch là m t ngôi miếu nh trong khu

vực thành cổ Biên Hòa. T 906 k ặc Pháp vào chiếm thành Biên Hòa

ứ đề đ ợc d i về gần b ng Nai, vị trí hiệ ế

93 đề đ ợc xây dựng m i kiên cố đặt tên là Tân Lân thành cổ miếu (g i

tắ đ L ).

L ạ lạ đ ng Nguy V ị, mặt tiề ng Tây

dò ng Nai, thu ng Hoà Bình, thành phố Biên

Hoà, t ng Nai, Việt Nam. Toạ lạc trên khuô đất r ng khoả đ

Tân Lân bề thế, uy nghiêm v i lối kiế ú đậm dấu ấn củ á

á đến tham quan s nhận thấy sự đầ ịnh

củ đ

L i những mảng trang trí trên là sự kết hợp hài hòa, nhuần

nhuy n giữa hai yếu tố kiến trúc nghệ thuật th i Nguy n v i yếu tố kiến trúc

nghệ thuậ đặ ù Q ốc).

Cổng

đình

Tân

Lân

13

Hiệ đ

L ò ữ sắc thần của

vua Tự ứ ũ 8 )

ban cho Trầ ợng Xuyên,

những tài liệu Hán Nôm và

những chất liệu gỗ g m 8 tấm

li đối, 12 tấm hoành phi và 2

b Bát bửu b đ ng...

d

lấy ngày Trầ ợng Xuyên

mất (23 tháng 10 âm lịch) làm

ngày giỗ tr đến

14 tháng 12 âm lịch, làm ngày

l h i Kỳ D í đ

Tân Lân là m t trong những

địa ch trong tour du lịch của

TP. Biên Hòa. Bia ghi công Trần Thượng

Xuyên trước đình Tân Lân.

hu chánh điện trong đình

14

Đông đảo người dân địa phương tham dự l rước Đức ông tại l hội Kỳ yên

L hội ỳ ên

15

–

:

Nhân dị H i thi Tìm hiểu giá trị V ó –Lịch sử ng Nai

0 4, em có dịp đ ợ ể ề ầ ợ X đ

q L ù á bạ để làm bài dự thi. ó ừ ữ á e

ề e đế ầ . ó dị này, e đã đ ợc biết thêm nhiều

đ ều để ò có sự ngạc nhiên, ngạ ù ũ ối tiế ng

th i em ũ đã ó b dự thi củ để gi i thiệu cho

Ban Giám khả và các bạ đ c.

T ng Trần ợng Xuyên q ả đú trong nhữ i có công

k á ù đấ e đ ống.Ô ự ự ó ữ

á ố ầ x đó, ệ ông D ạ ị

ù đị k ả ự ẫ

ủ ị ử Có ể ó ề ý d ự ự đó b ế

ố đã í bả q ế địn ị ử ạ á

ủ ầ D ạ ố ú đẩ í ự

ế ị ử ù q ủ V ệ đó á ế ệ

đã kề á á V ệ ù ã ổ á ể

k ế á xã ù đấ . ừ đấ đã ạ ú

í ự ạ để á ể ạ ù đấ ữ d d

V ệ ừ 0 đã đặ đế ù đấ , tiế

k ẩ ậ ấ ổ ứ ả x ấ ệ q ả đ ủ á

“ ề ” đó đã ó b ả đạ k ạ Cù ố

đ V ự ạ ạ ố C ầ ợ

X đã ó ệ đ đ ả ú ạ ả x ấ

ù á b ế ố q ế

k ẩ á ể k ế – xã đố ù đấ ề ủ

b ả ó ạ ả x ấ k đủ

ạ ỗ ò ó ể x ấ đ ố ợ ấ ề

ầ ậ k ụ C đứ ấ q ả ấ xứ đá

ử á ó ậ ầ ợ X ữ

ù đ ò ó “ á Q ố đã dầ

dầ ắ í x ố k ắ đấ ố”, tuy nh ả á V ệ

á ủ á d bả đị ẫ ụ để ề

á đ ắ đó á V ệ ẫ ủ Có ế

ú ó đ ợ ữ , ph ụ ề ố ố đẹ đậ

V ệ - C ủ ầ ợ X ẫ ế ấ đố

d ả V ệ ù đấ – k x

k ả ủ ị ầ d k ừ ả ủ ự

16

ợ k á ế L ự ệ q ủ q đ

để ó ầ ù q d V ệ bả ệ d

á ự k ẩ ủ d ù đấ . Chính vì vậy, chúa

Nguy đã b d ệu cao quý Nguy ầ đạ đại

công thần bất tuyệt. Các vua Minh Mạng, Thiệu Trị đều phong ông làm

" ợ đẳng thầ " ó i dụ r ng: ''H Nguy n làm vua, h Trần làm

k đ đ i không dứ ” ừ đó ó ậ đị ế

ử đ đ ủ đ ặ b ể ế đấ ả

k đạ đ ợ kế q ả ự ấ bạ ả ạ ủ ự ệ ụ

ử ò ạ ủ đ đã ữ đứ d

V ệ – ù đấ đị ể đ đ ẫ đ ợ k ó

ệ b ế ế ệ ầ d .

Thắ bàn th ng Trầ ợ X á đ ện

í đố d ệ đ , em lâng lâng xú đ ng và thành kính biế i. Dù

không phả i Việ đã i Việt, hy sinh cho Tổ

quốc Việt Nam. ể k àng vào bên trong đ em càng thích, càng muốn

đ ợ đ ều lầ ữ để tìm hiể k cho thấm thía cái

đẹp mà em b l bấ e ạ ó ứ ú k ể

ề ữ ử ủ d ề ữ ị ù bấ k ấ ề

ữ đã ầ dự ố ủ ú

17

Sau k ả ể ề ầ ợ X , em càng

thêm tự hào về q đẹp, về nhữ đã để lại cho thế hệ

chúng em. Gi đ k á ô đã ừ đậ n ông vẫn luôn

ng t i và dõi theo ù đấ – V b ệt ầ

ợ X b ệ đã ữ ệ ấ đú đắ á ố để

ó đ ợc ù đấ – á ể . C ắ

ắ , em s nh mãi về ủ ng, nh về vị đạ ủ d

ũ cố gắng tìm hiểu thêm về giá trị v hóa – lịch sử

của d á d ị ử ù đấ ề ữa.

18

n v vi c gi gìn, phát huy giá tr –

) trong

quá trình xây d ng, phát triển t ẹp:

ầ ợ X ó ề í q ự ệ k

k ẩ á ể ị ợ ù đấ ề Ô

b ể ế ệ đầ đã k dò

ậ ế b ế á V ệ – ị ử á ể

ậ ủ á ó đ ề ổ xứ đá

đ ợ d : ủ ầ ử k ó á b ế ề

ầ đ ợ ệ ú ẩ í xá D ậ e x đó ó ố ý

k ế :

- á q ứ ệ á b b ị

á ệ á đã ế ề ó ữ đ ể

í xá ứ x ấ bả ố ệ í xá ề ầ

ợ X .

- ậ ú ò ầ ả ù , tôn tạo, quản lý, khai

á á á á ị đ L ạ ; xử lý các ngu n thải gây ô

nhi d í ng công tác quả ý ỳ ó

các l h i truyền thố đặc biệt là các l h i vùng, miền và các l h i mang tầm

quốc gi ó đẩy mạnh công tác xã h i hóa trong bảo t n, phát huy giá

trị của di tích lịch sử ó

-V đó á q ứ ũ ền, giáo dục r ng rãi

trong các tầng l p nhân dân nh m nâng cao nhận thức, trách nhiệm bảo vệ các

di tích lịch sử ó x dự ó ạnh trong c ng

đ ng b ng cách tổ chức những hoạ đ ng thuyế để gi i thiệu về các di tích

lịch sử - ó i dân tại mỗi buổi h p dân phố, cho h c sinh –sinh

viên trong gi h c ngoại khóa, gi sinh hoạ d i c . Bên cạnh việc thuyết trình

nên có thêm hình ảnh minh h a, các câu chuyện về á d í để tránh việ

á ng ng xuyên tổ chức những chuyến tham

q đế á d í ó – lịch sử xa và gần tạ ng Nai đó ó đ

Tân Lân) và mỗ đổ đị đ ể để tránh sự á đ ng th i

nên vậ đ ng h c sinh viết những bài cảm nhậ k q để hoạ đ

ó ý ố ng h c nên tổ chứ đó ó ề để tu sửa di tích và

kêu g i h đ í để d n dẹ b đó ững việc

làm rấ ý ần tiếp tục phát huy.

19

- á ứ đặ

á D ấ ữ ó đ

ố e ũ xe x ệ dự ợ

ủ k ự ữ Cù ố ố x ầ

ợ X đã ợ ệ á ể ự ù ấ V

e e ắ đặ ợ ủ ế ấ .

- Về phía quầ ú d e i cần có ý thức, trách

nhiệm khi số q đ L ũ á đ ợ

d ả á ấ q ố b á k q , cúng bái nên giữ trật tự,

không làm việ đù để giữ sự tôn nghiêm chốn linh thiêng. Bên cạ

đó ải biết giữ gìn vệ k ứ á ất

q an, góp phần bảo vệ ng sống của chúng ta.

ó ữ ệ e ầ ự ệ để ầ

ợ X b đ k ạ đ á ò đ á ầ

ế để đắ q ệ đạ đ kế d .

.

20

Tài li u tham kh o chính

ạ ất thống chí - Lục t nh Nam Việt, tậ ợng - Biên Hòa,

ịnh - V ó ủ Quốc vụ k đặ á ó 973

ị í ng Nai, (tập 3 - Lịch sử), NXB Tổng hợ ng Nai, 2001.

3. Huỳnh Lứa, Góp phần tìm hiể ù đất Nam b các thế kỷ XVll,

XVlll, XIX, NXB Khoa h c xã h i, 2000.

4. Li Tana, Xứ - Lịch sử k ế - xã h i Việt Nam thế kỷ

17 và 18, NXB Tr , TP.HCM, 1999.

L V Lựu, Biên Hòa sử ợc toàn biên, quyển thứ II - Biên

ù á dũ x ất bản 1973.

6. Phan Khoang, Việt sử xứ á í 967

7 ại h ạm TP.HCM, Nam b và Nam Trung b -

Những vấ đề lịch sử thế kỷ XVII-XIX Kỷ Yếu h i thảo, tháng 5-2002.

8 Vũ C ân, Lòng quê: nhân vật - thắng cảnh - di tích lịch sử, 1973.

9 Q ố ử Q á ề ạ L ệ ệ ậ X

ậ á – ế 1977

0 V ệ ử xứ 8 – 777) á

í, 1967