İŞÇİ SINIFI EYLEMLERİ RAPOR U 201 8 - WordPress.comANALİZİ Raporun bu bölümünde 2018 için...

İ Ş Ç İ S I N I F I E Y L E M L E R İ

R A P O R U2 0 1 8

İ Ş Ç İ S I N I F I

E Y L E M L E R İ

R A P O R U

2 0 1 8Raporu yazanlar: Alpkan Birelma, Bürge Elvan Erginli, Ebru Işıklı, Akın Sefer, H. Deniz SertRapor çalışmasında emeği geçenler: Serhat Akbal, Alpkan Birelma, Deniz Beyazbulut, Başak Bozkurt, Bürge Elvan Erginli, Özgür Gürbüz, Cihan Hüroğlu, Ebru Işıklı, Özde Köseoğlu, Celil Özcan, Akın Sefer, H. Deniz Sert, Zeynep TuranKapak ve Mizampaj: Aret Bedik ŞahumyanEmek Çalışmaları Topluluğu, İstanbul, Haziran 2019

İletişim:[email protected] https://www.facebook.com/emekcalisma @emekcalismaemekcalisma.org

"Bu rapor Friedrich Ebert Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği'nin katkılarıyla hazırlanmıştır."

İ Ş Ç İ S I N I F I E Y L E M L E R İ R A P O R U2 0 1 8

İ Ş Ç İ S I N I F I

E Y L E M L E R İ

R A P O R U

2 0 1 8


R A P O R U2 0 1 8

E M E K Ç A L I Ş M A L A R I T O P L U L U Ğ U

06ÖZET

08GİRİŞ

15İŞYERİ TEMELLİ EYLEMLERİN ANALİZİ

41GENEL EYLEMLERİN ANALİZİ

45ÖRNEK İŞYERİ TEMELLİ EYLEM VAKALARI

56SORU LİSTESİ

57İŞYERLERİ LİSTESİ

112018 GENEL GÖRÜNÜM

6 İ Ş Ç İ S I N I F I E Y L E M L E R İ R A P O R U 2 0 1 8

83 binEylemlere katılan yaklaşık işçi sayısı

%50 özel kadroluVakaların %50’sinde özel sektörde çalışanlar yer almıştır. %14’ünde memurlar, %13’ünde özel sektör firmalarının taşeronlarında çalışan işçiler, %17’si de kamu kurumlarının taşeronlarında çalışan işçiler tarafından gerçekleştirilmiştir. 2017’de %24 olan memur yüzdesinde yaşanan düşüş ve özel sektörde %44 olan özel kadrolu yüzdesinde yaşanan artış dikkat çekicidir.

%53 basın açıklamasıİşyeri temelli vakaların %53’ünde işverene yönelik basın açıklaması gözlenmiştir. Vakaların %29’unda fiili grev, %16’sında ise kalıcı direnişi gerçekleşmiştir. 2017’yle karşılaştırdığımızda basın açıklamasında 11 puanlık düşüş yaşanırken fiili grevde 6 puanlık artış yaşanmıştır.

%24 toplu iş sözleşmesiİşyeri temelli eylemlerin %21’inde TİS, %24’ünde işten atma, %16’sında işteykenücret gaspı, %5’inde KHK’yla işten atma nedenleri rol oynamıştır. 2017’ye göre bu resimde KHK ile işten atma dışında önemli bi değişim yaşanmamıştır. KHK ile işten atma nedeni yüzdesi 2017 için %14’tü. Eylem yapılan işyerlerinin %14’ünde sendikalaşma çabası mevcuttur. Bu oran geçen sene %10’du.

2018 yılında basına yansıyan 1.197 tekil işçi ve memur eylemi tespit edilmiştir. Bu eylemler 642 vaka kapsamında gerçekleşmiştir. Bu vakalar içinde işyeri temelli, genel eylemler ve dayanışma eylemleri yer almaktadır. İşyeri temelli vaka sayısı 429, dayanışma vaka sayısı ise 39’dur. Geçen seneye göre vaka sayısı düşük bir düzeyde artarken vaka kapsamında yapılan tekil eylem sayısı %10 azalmıştır. 2018 başında gerçekleşen, 2017’den kalma tekil, metal işkolunda MESS (Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası) grubuna bağlı işyerlerinde Toplu İş Sözleşmesi eylemleri ve KHK ile işten atma nedeniyle yapılan eylemler toplam 1197 tekil eylemin %32’sini oluşturmaktadır.

2018’de 429 işyeri temelli eylem vakasında dikkat çekenler: ÖZET

7Ö Z E T

30 gün2017’de vakaların ortalama süresi 22 gün iken 2018’de bu sayı 30 güne çıkmıştır.

%38 üretim durduİşyeri temelli vakaların %38’inde üretimi durduran ya da yavaşlatan eylem gerçekleşmiştir. Bu oran 2017’ye göre 5 puanlık bir artış göstermiştir.

%51 hak geliştirmeVakaların %51’i hak geliştirme niteliğine sahiptir. Kalanı ise savunma niteliğindedir. Geçen seneye göre mevcut hakları geliştirmeye yönelik eylem yüzdesinde 2 puanlık bir artış yaşanmıştır.

2656 işçi2018’de sendikal örgütlenme mücadelelerinde de en az 1026 işçi işten atılmıştır. 60 sendikalaşma içeren vakanın 40’ında mücadele ettiği için işten atılan işçi sayısı yaklaşık olarak tespit edilebilmiştir. 1630 işçi ise sendikalaşmadan farklı sebeplerle yapılan hak mücadelelerine katıldığı için işinden olmuştur. Toplam sayı 2656’dır.

%26 metalİşyeri vakalarının %23’ü metal, %14’ü inşaat, %10’u genel işler işkolundadır. 2017’ye göre önemli bir fark gerçekleşmemiştir.

%48 işçi sendikasıBu eylemlerin %51’i bir işçi sendikası, %11’i bir memur sendikası tarafından yapılırken, eylemlerin %33’ü herhangi bir kurumun

dahiliyeti olmadan gerçekleşmiştir. 2017’de %21 olan memur sendikası örgütleyiciliği 2018’de 10 puanlık düşüş yaşanmıştır.

%48 işçi sendikasıSendikaların örgütlediği işyeri temelli eylem 273 vakaya baktığımızda 1.sırada 56 vakayla Türk Metal, 2. sırada 41 vakayla Birleşik Metal-İş, yer almaktadır. Geçen sene ilk sırada Birleşik Metal-İş yer almaktaydı.

2017’de gerçekleşen 177 genel eylem vakasında dikkat çekenler:

%95 basın açıklamasıGenel eylemlerin %95’inde işverene, kamuoyuna ya da bir kuruma yönelik basın açıklaması eylem türü gözlenmiştir.

%18 işçi sağlığıGenel eylem vakalarının %18’sinde işçi sağlığı ve iş cinayeti bir eylem nedeniolarak rol oynamıştır.

%64 DİSKGenel eylemlerin düzenleyicileri arasında olan sendikaların konfederasyonlarına baktığımızda DİSK %64 ile birinci, KESK %62 ile ikinci, TÜRK-İŞ %37 ile üçüncü sırada yer almaktadır.

8 2 0 1 7 İ Ş Ç İ S I N I F I E Y L E M L E R İ R A P O R U

Giriş

Emek Çalışmaları Topluluğu (EÇT), 2014 yılı Eylül ayında bir grup akademisyen, araştırmacı ve sendika

uzmanının daha koordineli çalışma imkanları üzerine gerçekleştirdiği bir dizi buluşma sonucu doğdu.

EÇT, işçi sınıfının ve işçi mücadelelerinin görünürlüğünü artırmaya ve emek hareketinin veri temelli politika yapma kapasitesini geliştirmeyi amaçlar. Emek hareketinin farklı öznelerine eşit mesafede durur. Emek hareketine somut katkı sunmaya gayret eder. EÇT, bu amaç ve ilkeleri paylaşan herkesin katılımına açıktır.

Emek Çalışmaları Topluluğu, emek hareketine destek vermek isteyen araştırmacıların nitelikli üretim yapabileceği bir zeminin kurumsallaşmasını hedeflemektedir.

Bu araştırma dosyasında 2015-2018 işçi sınıfı eylem verilerinin analizini bulacaksınız. Dosyayı hazırlarken kullandığımız veriyi çeşitli internet sitelerini ve tüm yerel/ulusal yazılı basını tarayarak elde ettik. Gerektiğinde sendikalarla iletişime geçtik. Bazı vakalarda ise direnişçi işçilerin sosyal medya hesaplarından faydalandık.

9G İ R İ Ş

Sonuç olarak bu rapor işçi sınıfının (işçilerin ve memurların) 2015-2018’de medyaya yansıyan eylemlerini kapsamaktadır. Medyaya yansıyan eylemler emek mücadelesinin bütününü yansıtamaz. Dolayısıyla bu rapor emekçilerin hak arama faaliyet ve mücadelelerinin eksiksiz bir dökümünü değil genel bir resmini sunmaktadır.

Sunumlardan ve raporun dolaşıma girmesinin ardından aldığımız geri bildirimler çok değerli. Bu yorumlarla yeni değişkenler ve analizler ekleyebiliyoruz. Bu açıdan siz de yorumlarınızı, önerilerinizi

ve sorularınızı bize iletebilirsiniz. Veriden daha zengin sonuçlar alınmasına bu şekilde katkıda bulunabilirsiniz.

İşçi Sınıfı Eylemleri Raporu, Sendika Okulu, Araştırmacı Buluşması, Emek Kaynakçası gibi üretimlerimizle işçi hareketine olan ilgiyi artırmayı hedefliyor, faaliyet alanımızı genişletmek istiyoruz. Sanatsal çalışmalar ve niteliksel araştırmaları dahil etmek gündemimizde. Bunun için Emek Çalışmaları Topluluğunda daha çok kişi olmaya ihtiyacımız var. Bu nedenle 2019’de sizleri de beraber çalışmaya davet ediyoruz. n


Eylem tiplerini üçe ayırdık:

1- İşyeri temelli eylem vakası Bir işyerindeki sorunlar ya da talepler için o işyerindeki emekçiler tarafından yapılan eylemlere işyeri temelli eylem vakası dedik.1 Bir işyeri temelli vaka birkaç saat ya da aylar sürebilir, sadece bir işyerinde ile değil aynı firmanın birden fazla işyerinde cereyan edebilir ve aynı vaka kapsamında işçiler işyerinden ayrılarak eylem yapabilir.2 O işyerinde farklı bir nedenle eylem yapıldığında ayrı bir vaka olarak değerlendirdik. Öte yandan aynı işverene yönelik, aynı nedenle eş zamanlı olarak farklı yerlerde yapılan eylemleri tek bir işyeri temelli eylem vakası olarak kabul ettik. Bunun en tipik örneği bir bakanlığın memurlarının o bakanlığın farklı illerdeki binaları önünde aynı gün yaptığı basın açıklamalarıdır. Ardışık günlerde düzenli gerçekleşen bir vakanın eylem sayısını 1 alırken, haftada bir basın açıklaması yapılan bir vakanın eylem sayısını -aylık veride- 4 aldık. Yani vaka içinde kesikli kaç eylem yapıldığını da kayıt altına aldık. Aynı anda ya da ardışık (kesiksiz) gerçekleşen farklı eylem türlerini (örn: basın açıklaması ve oturma eylemi) aynı eylem olarak gördük ancak eylem türlerini kaydettik.

2-Dayanışma eylemleri Dayanışma eylemleri başka bir işyerinde çalışan emekçilerin bir işyerindeki mücadeleyle dayanışmak için gerçekleştirdiği eylemlerdir. İşçilerin başka bir direnişi ziyaret ettikleri eylemler de bu kategoriye girer.

1 Bu kavramı Kaygısız’ın yapmış olduğu 2013 ve 2014 yılı araştırmalarından ilham alarak kullandık.2 Ankara’ya yürüyüş gibi.

3-Genel eylem vakasıİşçilerin çalışma hayatına ilişkin genel taleplerini ya da çalışma hayatının ötesindeki politik taleplerini dile getiren, siyasal iradeye ya da kamuoyuna hitap eden işçi eylemlerini genel eylem vakası olarak adlandırdık.

İşyeri temelli eylem vakalarına benzer şekilde genel eylem vakaları da eşzamanlı olarak gerçekleştirilen birden fazla tekil eylem içerebilir. Örneğin bir sendikanın aynı taleple aynı gün birden fazla ilde gerçekleştirdiği basın açıklamalarını tek bir genel eylem vakası olarak kodladık. Benzer şekilde, bir sendikanın kıdem tazminatı için bir meydanda beş gün boyunca imza standı kurması ve o beş gün içinde o meydanda iki kitlesel basın açıklaması yapmasını tek bir genel eylem vakası olarak saydık. Farklı illerde yapılan 1 Mayıs eylemlerini ise her ildeki öznelerin çoğulluğuna ve farklılıklarına dayanarak ayrı birer genel eylem vakası olarak kabul ettik.

Ek olarak, raporda “tekil eylem” ve “vaka” kavramlarını kullanıyoruz. Bir vaka kapsamında birden fazla eylem yapılabilir. Her bir eylem tekil eylemdir.

Haberlerden elde ettiğimiz bilgileri standart bir veriye dönüştürürken tartışarak çeşitli muhakemeler yürüttük ve bunlardan bir yönerge listesi oluşturduk. Yukarıdaki gibi tüm açıklamalar bu yönergede yer almaktadır.3

Son olarak veriyi iki şekilde saklıyoruz: aylar içinde vakaların yer aldığı “aylara göre veri” ve yıl içinde vakaların yer aldığı “yıllık veri” olarak.

Raporun sonunda soru listesini bulabilirsiniz.

3 Metotla ilgili diğer detaylar için yönergeyi payla-şabiliriz.

Raporun Temel Kavramları

2018 GENEL

GÖRÜNÜM


67+27+6+Kİşçi Sınıfı Eylemleri

Genel görünümToplam 642 vakanın %67’sini işyeri temelli eylemler oluşturmaktadır. 2017’de %71 olan payda 4 puanlık azalma gözlenmektedir. Bu düşüşün 3 puanı genel eylemlere geçmiştir. Kadro, kıdem tazminatı, işçi sağlığı ve 1 Mayıs çağrıları için yapılan eylemler genel eylemlerin çoğunluğunu oluşturmaktadır.

DAYANIŞMA

%6GENEL

%27

İŞYERİ

%67

2018’de 642 vaka gözlenmiştir. 2018’de vakaların barındırdığı tekil eylem sayısında azalış gözlenmiştir. 2017’de vaka başına düşen eylem sayısı 2,2 iken 2018’de bu sayı 1,9 olmuştur.

Eylem sayılarında sene başındaki metal sektörü eylemleri ve KHK etkisi de göz önünde bulundurulmalıdır. 2018’de günlük ortalama eylem sayısı 3,3’tür (2017-3,6).

işyeri temelli vaka sayısı işyeri temelli olmayan vaka sayısı

% 83628 vaka

% 17126 vaka

2015

1.116 tekil eylem

1,5vaka başı

eylem

% 69420 vaka

% 31188 vaka

2016

729tekil eylem

1,2vaka başı

eylem

% 71430 vaka

% 29177 vaka

2017

1.313 tekil eylem

2,2vaka başı

eylem

% 67429 vaka

% 33 213 vaka

2018

1.197 tekil eylem

1,9vaka başı

eylem

% 79795 vaka

% 21206 vaka

2014

2013-2014 verileri için

bkz. İrfan Kaygısız,

DİSK-AR

132 0 1 8 G E N E L G Ö R Ü N Ü M

Aylara Göre Eylem Vakası Sayıları2018’de aylık ortalama vaka sayısı 69’dur (2017-95).

Aylık ortalama vaka sayısında geçen seneye göre 1,4 kat düşüş gözlenmektedir. Mayıs ayında artan vaka sayısının nedeni, 1 Mayıs eylemleridir.

İŞLETMEAylık ortalama

51GENELAylık ortalama

15

DAYANIŞMAAylık ortalama

5

TOPLAMAylık ortalama

95(2016 için ortalama 59.1)

120 -

90-

60 -

30 -

0 -O M E KM TŞ N E AH A


2015 2016 2017 2018

O M E KM TŞ N E AH A O M E KM TŞ N E AH AO M E KM TŞ N E AH A O M E KM TŞ N E AH A

127

55

63

59

82

42

2425

29

3442

46

58

73

48

48

3643

36

40

37

53 56

46 48 49 4948

4133

39

39

43

44

50 6651

42 4239

55

110118

46

282630

58

SEÇİM

OHAL

SURUÇ

Aylara Göre İşyeri Temelli Eylem Vakası Sayıları 1 (2015-2018)

Aylara Göre İşyeri Temelli Eylem Vakası Sayıları 2 (2015-2018)

2018 için aylara göre, birbirine yakın vaka sayıları gerçekleşmiştir. 2017’ye göre 2018’de aylık işyeri temelli vaka sayılarında azalma gözlenmiştir.

Aylara göre işyeri temelli vakalarda 2017 sonundaki metal sektöründeki eylem yoğunluğu 2018 başına da yansımıştır. Bunun

dışında önemli düzeyde iniş çıkışlar yaşanmamıştır.

Ocak 2015- Mayıs 2015Aylık Ortalama

74Haziran 2015- Aralık 2016

Aylık Ortalama

39Ocak 2017-Aralık 2017

Aylık Ortalama

53Ocak 2018-Aralık 2018

Aylık Ortalama

51

O M E KM TŞ N E AH A

150 -

120 -

90-

60 -

30 -

0 -

2015 2016 2017 2018

*Sayılar gösterilmiştir.

İŞYERİ TEMELLİ

EYLEMLERİNANALİZİ

Raporun bu bölümünde 2018 için işyeri temelli eylem vakalarını detaylı

olarak inceleyeceğiz. 2018’de 429 işyeri temelli vakada 1197 eylem gerçekleştirilmiştir. Aşağıda bu

vakalarda eylemi kim, kime karşı, neden, nerede ve kiminle yaptı

sorularına cevap arayacağız.


O M E KM TŞ N E AH A

Aylara Göre İşyeri Temelli Eylem Vakası Sayıları ve İşçi Katılımı

“O ay başlayan eylem vakası” trendi, ilgili ay içerisinde başlayan vakaların sayısını göstermektedir. Açık renk çizgide bir eylem sadece başladığı ayda gösterilmiştir. Her ay gerçekleşen vaka sayısına işçi sayısı ile birlikte

bakmak az sayıda ama kalabalık eylemleri görme imkanı sağlar. Örneğin Ekim ayında Kasım ayına

göre daha az sayıda ancak daha çok işçinin katıldığı eylemler gerçekleşmiştir.

Mayıs ve Aralık ayları en çok sayıda işçinin eylem yaptığı aylar olmuştur.

30 -

25 -

20 -

15 -

10 -

5 -

0 -

- 120

- 100

- 80

- 60

- 40

- 20

- 0

28.337

2.62

8

5.99

5

3.26

5

5.45

4

2.01

5

3.62

1

6.63

5

4.04

4

4.46

1

2.10

7

14.445

İŞÇİ SAYILARI (BİN KİŞİ)

118

46

29

42

28

48

38 41

24

33

17

39

21

39

23

43

26

66

50

31

4544

27

58

O AY GERÇEKLEŞEN TOPLAM VAKA

O AY BAŞLAYAN TOPLAM VAKA

AYLARA GÖRE İŞYERİ TEMELLİ EYLEM VAKASI SAYILARI - O AY BAŞLAYAN EYLEM SAYILARI

17İ Ş Y E R İ T E M E L L İ E Y L E M L E R İ N A N A L İ Z İ

Vakalarda Eylemci İşçi Sayıları

2018 yılı araştırmasında 429 vakadan 134’ünde (%31)

eylemci sayısı kesine yakın tespit edilebilmiştir. En sık rastlanan vakalar 6-25 arası eylemci işçinin olduğu

vakalardır. Eylemci sayısını yaklaşık olarak tespit ettiğimiz vakalar için bir aralık belirlenmiştir. Kişi sayısı bilinmeyen

vakalar için en az 1 kişi olacağı varsayılmıştır. Kesine yakın sayıları ve aralık verdiklerimiz için ortalamaları

değerlendirdiğimizde toplam vaka katılımcı sayısını 83 bin (2017-77 bin )

olarak tahmin ediyoruz. Yine aralık belirlediğimiz vakalar için ortalama yerine

en az sayıyı aldığımızda toplam işçi sayısı 70 bine (2017-59 bin) inmekte,

en fazla sayıyı aldığımızda ise 115 bine (2017-95 bin)

çıkmaktadır.

251-500 İŞÇİ

%6 VAKA SAYISI 25

1-5 İŞÇİ

%10 VAKA SAYISI 44

101-250 İŞÇİ

%13 VAKA SAYISI 57

51-100 İŞÇİ

%14 VAKA SAYISI 60

26-50 İŞÇİ

%20 VAKA SAYISI 85

6-25 İŞÇİ

%21 VAKA SAYISI 92

2501-5000 İŞÇİ

%1 VAKA SAYISI 3

1001-2500 İŞÇİ

%3 VAKA SAYISI 13

BİLİNMİYOR

%8 VAKA SAYISI 34

501-1000 İŞÇİ

%3 VAKA SAYISI 14


Eylemcilerin İstihdam Durumuna Göre Dağılımı (2015-2018 Karşılaştırma, %)

Eylemlerde yer alan işçilerin istihdam türlerine baktığımızda özel kadrolu işçilerin eylemcilerin yarısını oluşturduğunu görmekteyiz. Öte yandan 2017 yılında taşerondan kadroya geçişi düzenleyen 696 sayılı KHK çıkarılmıştı. Taşeron eylemleri incelendiğinde düzenlemenin tersine eylemlerde oransal olarak bir miktar artış görülmektedir. Bazı eylemlerde örneğin hastane eylemlerinde özel kadrolu, memur, taşeron bir arada bulunabilmektedir.

Bu nedenle birden fazla istihdam türünün görüldüğü vakalar mevcuttur ve bazı yıllarda toplam 100’den fazla edebilir. Çok az baza sahip istihdam kategorileri grafikte gösterilmemiştir. Eylemcilerin istihdam türlerine bakıldığında yıllara göre 2018’deki özel kadrolu oranında 2017’ye göre artış gözlenmektedir. Memur oranında ise düşüş gözlenmektedir. Hem özel hem kamu taşeron işçilerin oranlarında yıllara göre büyük farklılıklar gözlenmemektedir.

Özel Kadrolu Memur Özel taşeronu Kamu Taşeronu Düzensiz, parçabaşı, geçici, mevsimlik

Kamu işçisi

45

3944

50

17

26 24

14 13 15 13 1317 15 14

17

52

56 41

2015, Baz:6282016, Baz:4202017, Baz:4302018, Baz:429


Baz:429

Vakaların yüzde kaçında hangi eylem türünün gözlendiği görselleştirilmiştir. Bir vakada birden fazla türe rastlandığından yüzdelerin toplamı 100’den fazla eder. %2’nin altı bu grafikte yer almamaktadır.

Yasal Grev

İmza Kampanyası

İşyerini Terketmeme

Oturma Eylemi

Diğer

Yürüyüş-Basın Açıklamasıİşveren, iş ortağı, taşerona yönelik

Fiili Grev

Kalıcı Direniş

Yürüyüş-Basın AçıklamasıKamu kurumlarına yönelik

Yürüyüş-Basın AçıklamasıKamuoyuna yönelik

Vince-Çatıya Çıkma

53

29

16

4

4

3

3

2

2

2

6

Eylemcilerin Cinsiyeti

Vakalarda Gözlenen Eylem Türleri (%)

2018’de eylemlerin %26’sında kadın katılımı görünür bir şekilde mevcuttur. 2017 için %29 olan bu

yüzdenin 2018’de bir miktar düştüğü gözlenmiştir.

Vakaların %53’ünde işverene, iş ortağına ya da taşerona yönelik yürüyüş ve basın açıklaması gerçekleştirilmiştir. Bu, vakalarda en sık rastlanan eylem türüdür.

Vakaların %38’inde fiili grev, yasal grev gibi üretimi durdurmaya yönelik eyleme rastlanmıştır (2017 - %27)

BİLİNMİYOR

%5KADIN AĞIRLIKLI

%3SADECE KADIN

%2KADIN ERKEK EŞİT

%21

ERKEK AĞIRLIKLI

%37SADECE ERKEK

%33


Vakalarda Gözlenen Eylem Türleri (2015-2018 Karşılaştırma, %)

Her bir vakada görülen türler belirlenmiş, bunların genel toplamı alınmıştır. Tabloda bu toplam içindeki dağılımlar gösterilmiştir. Bu nedenle bir önceki

grafikten farklı bir analiz içermektedir.

YürüyüşBasın Açıklaması

İşveren, iş ortağı, taşerona yönelik

Yasal Grev

FiiliGrev

İşyerini Terketmeme

Kalıcı Direniş

YürüyüşBasın Açıklaması

Kamu kurumlarına yönelik

29

44

52

41

17

19

18

23

11

11

9

12

4

2

3

2

3

2

1

2

5

3

3

3

Tüm yıllar için %2 ve altında olan eylemler grafiklerde gösterilmemiştir. Yüzdeler eylem türleri içindeki

dağılımı göstermektedir. Bu nedenle bazlar eylem türü sayılarını göstermektedir.Bir vakada birden fazla

eylem türü olabilir

2015, Baz:9152016, Baz:5292017, Baz:5372018, Baz:554


İstihdam TürlerineGöre Eylem Türleri (%)

Eylem türlerine istihdam biçimleriyle ilişkili olarak bakılacak olursa kadrolu işçilerin gerçekleştirdikleri eylemlerde fiili grevin oranının diğer gruplara göre daha yüksek olduğu görülmektedir. Memurlarda en yüksek oranla işverene yönelik basın açıklaması en sık görülen eylem türüdür.

ÖzelKadrolu

n: 213

Memur

n: 59

Taşeronu

n: 129

Toplam

n: 429

Baz, istihdam türündeki vaka sayısını gösterir. Örneğin memur istihdam türüne ait vakaların yüzde kaçında hangi eylem türlerinin tespit edildiği grafiğe yansıtılmıştır.

Kalıcı direnişFiili GrevYürüyüş-Basın Açıklamasıİşveren, iş ortağı, taşerona yönelik

18

42

60

17

64

12

26

16

29

53

42

Taşeron istihdam türlerini daraltılmış gruplar oluşturmak için tekrar kodladık ve eylem türlerine bir de bu gözle baktık. Daraltılmış taşeron işçi kategorisi için özel taşeronu, kamu taşeronu ve Belediye işletmesi taşeron çalışanları bulunmaktadır.

TaşeronÖzel Taşeronu

Kamu TaşeronuBelediye A.Ş.


İstihdam Türüne Göre Başlıca Eylemler (2015-2018 Karşılaştırma, %)

YürüyüşBasın

Açıklamasıİşveren, iş ortağı, taşerona yönelik

Kalıcı Direniş

FiiliGrev

Yasal Grev

YürüyüşBasın

AçıklamasıKamuoyuna

yönelik

YürüyüşBasın


FiiliGrev

YürüyüşBasın


yönelik

Yemekhanede boykot ve protesto

Kalıcı Direniş

YürüyüşBasın


VinceÇatıya Çıkma

FiiliGrev

Kalıcı Direniş

YürüyüşBasın

AçıklamasıKamu kurumlarına

yönelik

Eylem türleri içindeki dağılımı göstermektedir. Bazlar eylem türü sayılarıdır.

24

39 60

52 60

60

49 77 72 64

1721 19

42

20

3127 26

5 48

11 914

812

4 4 49

34

25

36

42

26

62

15

15 1411

18

13 3

6 4 6 6

2 1

95

1

2 27

17

ÖZEL

KAD

ROLU

MEM

URTA

ŞERO

N

2015, Baz:4772016, Baz:2292017, Baz:2682018, Baz:213

2015, Baz:1332016, Baz:1202017, Baz:1232018, Baz:59

2015, Baz:2512016, Baz:1612017, Baz:1312018, Baz:129


Eylem Türü ve İşçi SayısıEylem türlerini eyleme katılan işçi

sayılarıyla beraber düşündüğümüzde fiili grev gibi etkili eylemlerin

yüksek sayıda çalışanlı işyerlerinde gerçekleştiği görülmektedir.

1-5 işçi

6-25 işçi

26-50 işçi

51-100 işçi

101-250 işçi

251-500 işçi

501-1000 işçi

1001-2500 işçi

2501-5000 işçi

5001 ve

üstü işçi

Bilinmiyor Toplam

Yürüyüş, basın açıklaması

İşveren , iş ortağı, taşerona yönelik

12 48 49 37 33 16 8 9 2 2 13 229

Fiili grev 0 13 25 17 25 13 10 10 2 0 10 125Kalıcı direniş 17 24 10 4 11 1 0 0 0 0 1 68

Diğer 5 6 3 1 4 2 0 0 0 0 5 26Yürüyüş, basın

açıklaması Kamu kurumlarına

yönelik

0 9 2 2 4 0 0 1 1 0 0 19

Vince-Çatıya Çıkma 10 5 1 0 1 0 0 0 0 0 1 18

Yürüyüş, basın açıklaması

Kamuoyuna yönelik0 1 7 2 1 0 0 1 0 0 3 15

Yasal grev 0 0 2 4 3 3 0 0 0 0 1 13İmza

kampanyası 0 2 2 1 1 0 1 1 0 1 1 10

İşyerini terk etmeme 0 1 3 1 1 1 1 0 0 0 1 9

Oturma eylemi 3 2 2 0 0 0 0 0 0 0 0 7İş yavaşlatma 0 0 0 2 2 0 0 0 0 0 0 4

Yemek Boykotu 0 0 0 1 0 2 0 1 0 0 0 4Miting 0 0 0 0 0 0 0 1 0 2 0 3

Açlık grevi 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2Mala, işyerine

yönelik yakma, yıkım

1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 2

Toplam 44 92 85 60 57 25 14 13 3 2 34 429


Eylem Nedenleri (%, 2017-2018)

İşten atma %24 ile en sık rastlanan eylem nedeni olmuştur. Vakalarda birden fazla eylem nedeni olabilmektedir. TİS, işteyken ücret gaspı ve sendikalaşma, en sık rastlanan eylem nedenleri arasındadır. KHK ile işten atma nedeniyle yapılan eylem yüzdesinde geçen seneye göre

düşüş yaşanmıştır. 2018 yılında işçiler arasında en yüksek oranda gerçekleşen eylem nedenlerinin ilk sırasında işten atma ve işteyken ücret gaspının yer alması ve 2017’ye göre yükselişinin ekonomik krizle ilişkisi düşünmeye değerdir.

Yüzdelerin toplamı %100’den

fazla edebilir. Çünkü bazı

vakalarda birden fazla eylem nedeni

bulunmuştur. %2 altı

gösterilmemiştir.Çalışma şartları

İşçi sağlığı, iş cinayeti

Tazminat gaspı

Düşük ücret

KHK İle işten atma, açığa alma,

sürgün

TİS

İşteyken ücret gaspı

Sendikalaşma

Kalıcı iş ve kadro

talebi

24

21 5

16 4

14 3

7

7

9

21

24 14

14 7

10 8

5

5

5

2017, Baz:4302018, Baz:429

İşten atma


Eylem Nedenleri ve İstihdam Türleri

* Yüzdelerin toplamı %100’den fazla edebilir. Çünkü bazı eylemlerde birden fazla eylem nedeni bulunmuştur. Düşük yüzdeli eylemler tablo dışı bırakılmıştır.

Kadrolu İşçi (%)

Taşeron işçi (%)

Memur(%)

Toplam(%)

İşten atma 34 21 2 24

TİS 37 2 10 21

İşteyken ücret gaspı 8 38 0 16

Sendikalaşma 26 3 0 14

İşten çıkarma sonrası ücret-tazminat gaspı 11 12 0 9

Kalıcı iş ve kadro talebi 1 22 0 7

Düşük ücret 6 5 14 7

KHK İle işten atma, açığa alma, sürgün 0 0 32 5

Çalışma şartları -detay belirtilmemiş- 3 4 8 4

İş yükü, fazla mesai yükü 3 3 10 4

İşçi sağlığı, iş cinayeti 2 2 10 3

Diğer 4 14 27 11

213 129 59 429

Kadrolu işçiler için TİS, taşeron işçiler için işteyken ücret gaspı, memurlar içinse KHK ile işten atma ilk sıradaki eylem nedenleridir. KHK ile işten atma nedeniyle

eylem yapma genel içinde %5 (2017-%14) iken memurlar özelinde bakıldığında vakaların %32’sinin (2017 - %55) nedenini oluşturmaktadır.


Eylem Nedeni ve İşçi SayısıEn sık rastlanan eylem nedenlerinden TİS nedeniyle yapılan eylemlerde daha çok 50 ve

üzeri sayıda işçinin katılımı görülmektedir.

1-5 işçi

6- 25 işçi

26-50 işçi

51-100 işçi

101-250 işçi

251-500 işçi

501-1000 işçi

1001-2500 işçi

2501-5000 işçi

5001 ve üstü

işçiBilinmiyor Toplam

İşten atma 16 27 22 18 13 2 3 1 0 0 2 104

TİS 0 7 19 15 19 16 4 6 1 0 4 91

İşteyken ücret gaspı 9 15 12 7 10 2 3 1 1 0 7 67

Sendikalaşma 3 25 16 8 6 0 0 0 0 0 2 60

Diğer 6 5 6 8 9 1 0 1 0 0 12 48

İşten çıkarma sonrası ücret-tazminat gaspı 8 9 8 5 4 1 3 1 0 0 0 39

Kalıcı iş ve kadro talebi 2 11 4 4 5 1 3 2 0 0 0 32

Düşük ücret 3 3 7 3 3 3 1 0 0 0 8 31

KHK İle işten atma, açığa alma, sürgün 5 5 7 2 2 0 0 0 0 0 0 21

Çalışma şartları -detay belirtilmemiş- 0 3 1 2 2 2 2 1 0 0 5 18

İş yükü, fazla mesai yükü 1 1 4 6 1 1 3 0 0 0 0 17

İşçi sağlığı, iş cinayeti 0 3 4 4 2 1 1 0 0 0 0 15

Yıldırma, keyfi ceza 0 3 2 5 0 0 0 0 1 0 1 12

Özelleştirme 0 1 1 0 0 0 0 1 0 2 1 6

Taşeronlaşma, taşeron için kadro talebi 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 5 6

Sendikal rekabet 0 1 0 0 0 1 1 0 0 0 0 3

İşyerinin kapanması 0 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3

Tazminat gaspı 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2

Sigortasız çalıştırma-Sigorta primlerini tam yatırmama 0 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 2

Toplumsal cinsiyete ilişkin 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 2

Asgari ücret şu kadar olsun 0 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 2

Kurum içi ücret adaletsizliği -toplumsal cinsiyet dışı- 0 0 2 0 0 0 0 0 0 0 0 2

Dayanışma-destek eylemi-grevi 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1

1 Mayıs eylemi - çağrı eylemi dahil 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1

Bilinmiyor 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1

Toplam 44 92 85 60 57 25 14 13 3 2 34 429


Eylem Süreleri

Fiili ve Resmi Grev SüreleriGrev olan vaka

Eylem süreleri hesaplanırken vakaların 2018 yılı dışındaki kısmı analize dahil edilmemiştir. Yani 2016’da başlayan ve 2018’de devam eden, bir eylemin 2018’de gerçekleşen süresi analize alınmıştır.

Aynı gün olup biten eylemleri yarım gün sayarak yaptığımız süre hesabında vaka başına düşen eylem süresi 30 gündür. Geçen seneye göre vaka başına düşen eylem günü sayısı artmıştır.

2018’de işyeri temelli eylem vakalarının %38’inde en az bir (resmi ya da fiili) grev gerçekleşmiştir. Fiili grevlerden çok uzun 2 vakayı çıkararak ortalama alırsak 0,97 gün, yasal grevden bir uzun vakayı çıkararak ortalama alırsak 14 gün buluruz.

Genel grev süresi ortalaması ise 6,5’tir (2017 - 5,6 gün). Çok uzun 3 vaka dışarda kalınca ise ortalamayı 1,9 gün buluruz. Geçen seneye göre grev sayısında artış olmasına rağmen grev süreleri azalmıştır.

Fiili grev sayısı

Yasal grev sayısı

Toplam %

1 günden az 134 - 79 49

1-7 gün 8 3 67 42

8-14 gün 4 4 7 4

15-30 gün - 5 5 3

30 ve üstü 2 1 3 2

Bilinmiyor - - - -

Toplam 148 13 161 100

Bir vakada hem fiili grev hem de yasal grev gerçekleştiyse fiili grev kolonunda gösterilmiştir. Ek olarak bu tabloda üretimi durdurmaya yönelik niteliği olan “vince çıkma”, “mesaiye kalmama” gibi eylemler de fiili grevin içine alınmıştır.

Daha önce başlamış olsa da eylemlerin 2018 içindeki süreleri

alınmıştır.

15-30 GÜN

%17 VAKA SAYISI 72 1 GÜN ve DAHA AZ

%55 VAKA SAYISI 234

61 GÜN ve DAHA UZUN

%15 VAKA SAYISI 66

2-7 GÜN

%6 VAKA SAYISI 26

2015 ORTALAMA

20 GÜN

2016 ORTALAMA

11 GÜN

2017 ORTALAMA

22 GÜN

2018 ORTALAMA

30 GÜN

31-60 GÜN

%4 VAKA SAYISI 16

5,6 GÜN 6,5 GÜN

8-14 GÜN

%3 VAKA SAYISI 15

2017

33

2018

38


2017 2018

ToplamHak

geliştirme niteliğinde

% ToplamHak

geliştirme niteliğinde

%

Özel kadrolu 191 144 75 213 146 69Kamu taşeronu &

Belediye AŞ 60 27 45 72 34 47

Kamu işçisi 9 1 11 20 10 50Özel taşeronu 54 9 17 57 10 18

Memur 105 20 19 59 15 25Diğer 16 15 94 14 7 50

Toplam 430 211 49 429 217 51

2017 2018

Toplam Üretime yönelik % Toplam Üretime

yönelik %

Özel kadrolu 191 72 38 213 108 51Kamu taşeronu &

Belediye AŞ 60 13 22 72 18 25

Kamu işçisi 9 3 33 20 3 15Özel taşeronu 54 41 76 57 31 54

Memur 105 0 0 59 0 0Diğer 19 14 74 14 4 29

Toplam 430 140 33 429 161 38

Üretime Yönelik Eylem Varlığı

Vakalarda Hak Geliştirme Niteliğinde Eylem Nedeni Varlığı

Bir eylemin etkisinin gücünü belirleyen faktörlerden biri üretime yönelik olup olmadığıdır. Üretime yönelik eylemler fiili ya da yasal grev, iş yavaşlatma, işyerini terk etmeme olabilir. Bu niteliği eylemin türü belirler.

2018’de 429 vakanın 161’inde üretime yönelik özellik gösteren eylem türü gözlenmiştir. Bu oran bir önceki yıla göre 5 puan artarak %38’e yükselmiştir.Özel kadroluda artış gözlenirken, taşeron eylemlerinde düşüş gözlenmektedir.

Bir eylemin etkisinin gücünü belirleyen faktörlerden bir diğeri de eylem nedenlerinin hak geliştirme niteliği taşıyıp taşımadığıdır. Hak geliştirme mevcut çalışma koşullarının daha iyiye doğru genişlemesi anlamında kullanılmaktadır. Sendikalaşma, düşük ücrete itiraz, kadro talebi hak geliştirme

özelliği taşıyan eylemlere örnek olarak gösterilebilir. Bu özelliği eylemin nedeni belirler.Özel kadrolu istihdam biçimine sahip işlerin olduğu eylemlerde üretime yönelik eylem oranlarındaki artışa rağmen hak geliştirme nedeniyle yapılan eylem oranlarında azalış gözlenmektedir.

Düşük bazlı istihdam türleri ‘diğer’ içinde gösterilmiştir. Bir eylemde birden fazla istihdam grubuna ait eylemci olabilir. Bu nedenle hücrelerin toplamı bazları aşabilir. Örneğin toplamdaki 100 vakanın 60’ında taşeron, 70’inde özel kadrolu işçiler olabilir. Bu bazı vakalarda beraber eylem yaptıkları anlamına gelir.


Mücadele nedeniyle işten atılan işçilerin bulunduğu tespit edilebilen vakalar toplam vakaların %13’ünü oluşturmaktadır. Vaka başına düşen mücadele kaynaklı işten atılan ortalama işçi sayısı 47’dir.

Sanayinin ağırlıklı olduğu illerde vakalar daha sık görülmüştür. 2018’de eylem vakası görülme sıklığına göre iller ilk dört için 2017 yılındaki ile aynı kalmıştır.

EDİRNE2

KOCAELİ45

İSTANBUL114

SAKARYA10DÜZCE4

BURSA35

BİLECİK3

ESKİŞEHİR12KÜTAHYA

2

BALIKESİR3

ÇANAKKALE1

MANİSA9

AYDIN9MUĞLA3

DENİZLİ2

UŞAK1

BURDUR1

ISPARTA1

ANTALYA6

İZMİR64

ANKARA46

BARTIN4

ZONGULDAK5

KASTAMONU2

SİNOP1 SAMSUN

3GİRESUN

1

RİZE3

ARTVİN3

ERZURUM2

MUŞ1 VAN

1

IĞDIR1

MARDİN2

SİİRT1

ORDU1

BOLU3

BATMAN3

DİYARBAKIR7

ELAZIĞ1

TUNCELİ5

SİVAS2

ERZİNCAN1

TOKAT4

AMASYA1

MALATYA1

ŞANLIURFA4

GAZİANTEP4

KİLİS1

OSMANİYE1

KAHRAMANMARAŞ2

HATAY3

ADANA4

MERSİN8

KARAMAN2

KIRIKKALE2

ÇORUM4

ÇANKIRI1

YOZGAT2KIRŞEHİR

1NEVŞEHİR

2AKSARAY1

KAYSERİ5

NİĞDE1

KONYA3

AFYONKARAHİSAR

ADIYAMAN8

KARABÜK5

KIRKLARELİ4

TEKİRDAĞ14 YALOVA

2TRABZON

ARDAHAN1

KARS

HAKKARİ

BİTLİS

BİNGÖL

ŞIRNAK

AĞRI1

GÜMÜŞHANEBAYBURT

İşyeri Temelli Eylemlerin İllere Göre Dağılımı

Hak Aradığı İçin İşten Atılan İşçiler

Vakaların İllere Göre Dağılımı (%)

Mücadele nedeniyle işten atılan işçi sayısı

İstanbul

Eskişehir

İzmir

Sakarya 2

Ankara

Manisa 2

Kocaeli

Aydın 2

Bursa

Mersin 2

Tekirdağ

Diyarbakır

27

3

15

11

10

8

3

2

2.656

1.026

57

429

%13

47

2017

1.376

857

49

430

%11

25

2018

Sendikalaşma nedeniyle işten atılan işçi sayısı

Mücadele nedeniyle işten atılan olduğu tespit edilen vaka sayısı

Toplam vaka sayısı

Tespit edilen / Toplam

Ortalama vaka başına düşen, müca-dele kaynaklı atılmış işçi sayısı (Atılan

işçi / tespit edilen vaka)


Vakaların Bölgelere Göre Dağılımı2018’de vakaların bölgesel dağılımında İç Anadolu Bölgesi’nde gerçekleşen vaka yüzdesi

geçen seneye göre artış göstermiştir. 2018’deki 429 vaka için 463 mekan kayda alınmıştır. Buna göre bazı vakalar birden fazla ilde gerçekleşmiştir.

6

11

4

4

35

48

16

18

%SAYI2015

2016

2017

2018

9

11

9

5

59

46

40

23

%SAYI2015

2016

2017

2017

18

19

13

17

114

78

58

71

%SAYI2015

2016

2017

2018

17

23

21

20

106

97

90

85

%SAYI2015

2016

2017

2018

9

6

7

6

54

27

29

27

%SAYI2015

2016

2017

2018

4

2

1

2

23

7

3

7

%SAYI2015

2016

2017

2018

47

49

50

54

296

207

217

232

%SAYI2015

2016

2017

2018

EGE

MARMARA

KARADENİZ

İÇ ANADOLU

AKDENİZ

DOĞU ANADOLU

GÜNEYDOĞU ANADOLU

2015, Baz:628 2016, Baz:420 2017, Baz:430 2017, Baz:429


Metal

Ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar

İnşaat

Konaklama ve eğlence işleri

Genel işler

MEMUR - Büro, Bankacılık ve Sigortacılık Hizmetleri

Gıda sanayi

Enerji

MEMUR - Eğitim, Öğretim ve Bilim Hizmetleri

Geçersiz - Çoklu

Dokuma, hazır giyim ve deri

Taşımacılık

Petrol, kimya, lastik, plastik ve ilaç

MEMUR - Sağlık ve Sosyal Hizmetler

Madencilik ve taş ocakları

26

2

14

2

10

2

6

2

5

6

4

4

4

2

2

Vakaların Gerçekleştiği İş / Hizmet Kolları (%)

Başlıca İş / Hizmet Kolları (2015-2018 Karşılaştırma, %)

Metal sektörü 2018 vakalarının dörtte birini oluşturmaktadır. İnşaat

ve genel işler işkolları ilk üçte yer alan diğer iki

sektördür.

İlk üçte yer alan 3 işkolu yıllara göre değişmemiştir. Metal, inşaat ve genel işler iş kolları eylem vakalarının en sık rastlandığı sektörlerdir.

Taşeron varsa taşeronun işkolu gösterilmiştir. %2’nin altı gösterilmemiştir

2015 2016 2017 2018Metal 23 12 23 26İnşaat 11 13 12 14

Genel işler 16 12 10 10Gıda sanayi 4 4 3 6

MEMUR - Eğitim, Öğretim ve Bilim Hizmetleri 3 7 8 5

Dokuma, hazır giyim ve deri 5 7 7 4Taşımacılık 3 2 2 4

Petrol, kimya, lastik, plastik ve ilaç 5 6 5 4

Gaçarsiz-Çoklu 3 - 6 6


İş Kolları ve Eyleme Katılan İşçi SayılarıMetal ve İnşaat en sık eylem görülen iş kollarından ikisi olmakla beraber metal sektöründe

eyleme katılan işçi sayıları inşaattan oldukça fazladır.

1-5 işçi

6- 25

işçi

26-50

işçi

51-100 işçi

101-250 işçi

251-500 işçi

501-1000

işçi

1001-2500

işçi

2501-5000

işçi

5001 ve üstü

işçiBilinmiyor Toplam

Metal 3 16 24 18 20 14 7 5 1 0 3 111İnşaat 11 17 9 4 7 4 2 2 0 0 4 60

Genel işler 5 5 10 7 11 2 1 3 0 0 1 45Gıda sanayi 2 8 4 6 3 0 0 0 0 0 1 24

MEMUR Eğitim, Öğretim ve Bilim Hiz.

1 8 2 5 0 0 0 0 0 0 5 21

Dokuma, hazır giyim ve deri 1 4 7 1 0 0 1 1 0 0 4 19

Taşımacılık 0 10 2 1 1 1 0 0 0 0 4 19Petrol, kimya, lastik,

plastik ve ilaç 1 1 3 7 4 0 0 0 0 0 1 17

Madencilik ve taş ocakları 1 0 2 1 2 2 2 0 0 0 0 10

MEMUR Sağlık ve Sosyal Hizmetler

2 3 2 2 1 0 0 0 0 0 0 10

Ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar 2 1 1 2 1 0 0 1 0 0 0 8

Konaklama ve eğlence işleri 0 5 2 1 0 0 0 0 0 0 0 8

Enerji 2 2 0 0 1 0 1 0 1 0 0 7MEMUR

Büro, Bankacılık ve Sigortacılık 4 0 2 0 0 0 0 0 0 0 1 7

Çimento, toprak ve cam 0 1 3 1 1 0 0 0 0 0 0 6Ağaç ve kâğıt 2 0 2 0 1 0 0 0 0 0 0 5

Basın, yayın ve ga. 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 4 5Savunma ve güvenlik 0 3 0 0 1 0 0 1 0 0 0 5

MEMURYerel Yönetim Hizmetleri

0 0 1 2 0 0 0 0 1 0 0 4

Avcılık, balıkçılık, tarım 1 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 3MEMUR

Tarım ve Ormancılık Hizmetleri0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 1 3

Gemi yapımı ve deniz taşımacılığı, 0 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2

Sağlık ve sosyal hizmetler 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2

İletişim 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1Banka, finans ve sigorta 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1

MEMURBasın, Yayın ve İletişim Hizmetleri

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1

Geçersiz - Çoklu 5 3 7 2 3 1 0 0 0 0 3 24Bilinmiyor 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1

Toplam 44 92 85 60 57 25 14 13 3 2 34 429


Kadrolu İşçi Eylemlerinde İş Kolları (%)

Taşeron İşçi Eylemlerinde İş Kolları

Memur Eylemlerinde Hizmet Kolları

İstihdam türlerini yine kadrolu, taşeron, memur kategorileriyle düşündüğümüzde kadrolu işçilerin yer aldıkları eylem vakalarının yarısı

metal sektörü içinde gerçekleşmiştir.

Taşeron istihdam kategorisinde yer alan işçilerin yer aldıkları eylem vakalarının yarısına yakını (%42) inşaat sektörü içinde gerçekleşmiştir.

Taşeron istihdam kategorisinde yer alan işçilerin yer aldıkları eylem vakaları en çok eğitim alanında gerçekleşmiştir (%32). Sağlık sektörü de belirgin bir biçimde memur eylem vakalarının öne çıkan sektörü olmuştur.

Metal

Taşımacılık

Petrol, kimya, lastik, plastik ve

ilaç

Dokuma, hazır giyim ve deri

Ticaret, büro, eğitim ve güzel

sanatlar

Gıda sanayi

Enerji

Madencilik ve taş ocakları

Çimento, toprak ve cam

İnşaat

Ağaç ve kâğıt

51 3

3

3

2

2

8

8

8

4

3

İnşaat Eğitim, Öğretim ve Bilim Hiz.

Madencilik ve Taş ocakları

Savunma ve güvenlik

Genel İşler

Basın, yayın ve iletişim hizmetleri

Ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar

İletişim

Taşımacılık Sağlık ve Sosyal Hizmetler

Geçersiz-ÇokluBasın, yayın ve gazetecilik

Genel işler Geçersiz-Çoklu

Gıda sanayi Büro, Bankacılık ve Sigortacılık Hizmetleri

Konaklama ve eğlence işleri Yerel Yönetim Hizmetleri

42 32

29 25

7 15

512

57

43

3

2

2

2

2

2

Baz:213

Baz:129 Baz:59

%2’den az olanlar gösterilmemiştir.


Eylemlerin Kurumsallığı

Eylemlerin Kurumsallığı (2015-2017 Karşılaştırma, %)

Vakaların yarısında bir işçi sendikasının eylemi örgütlemede yer aldığını gözlemliyoruz.

Bazı vakalarda birden fazla kurum vardır. Ancak bu analizde örneğin bir vakada eğer bir

sendika ve sendika dışı bir kurum varsa sendika grubuna alınmıştır.

Ortaklaşa eylemlerde memur sendikası ve işçi sendikası eylemi örgütlenmede

beraber yer almıştır.

Son 4 sene içinde sendika varlığı artan bir yüzdeye sahiptir. Diğer yandan kurumsuz eylemler 2018 için artış göstermektedir. Yine memur sendikalarının oranında 10 puanlık dikkat çekici düşüş gözlenmektedir.

2015 2016 2017 2018

İşçi sendikası 43 47 48 51

Kurumsuz 36 27 28 33

Memur 16 23 21 11

Ortaklaşa 1 2 1 2

Sendika dışı kurum 4 1 2 3

İŞÇİ SENDİKASI

%51

ORTAKLAŞA

%2SENDİKA DIŞI

KURUM

%3MEMUR SENDİKASI

%11

KURUMSUZ

%33

Baz:628

Baz:429

Baz:420 Baz:430 Baz:429


Baz:273

TÜRK-İŞ Türk-Metal

TÜRK-İŞ Tek-Gıda-İş

TÜRK-İŞ Belediye-İş

DİSK Genel-İş

TÜRK-İŞ TEKSİF

İYİ Sen

KESK

KESK SES

Birleşik Kamu-İş Eğitim İş

DİSK BMİS

DİSK Nakliyat-İş

KESK Tüm Bel-Sen

TÜRK-İŞ Petrol-İş

KESK Haber Sen

DİSK Basın-İş

KESK Eğitim-Sen

DİSK Dev Turizm-İş

21

2

2

15

2

2

8

6

5

5

3

3

2

3

2

3

2

Sendikanın Örgütlediği Vaka Sayıları

Sendikanın Örgütlediği Vakalarda Dağılım (2015-208 Karşılaştırma, %)

İşkoluna paralel metal sendikaları ilk sırada yer almaktadır.

Son üç yıla bakacak olursak Metal sektöründe artan bir yüzde gözlenmektedir. Türkiş Türk Metal’in son dört yılda örgütlediği vakalar %4’ten %21’e ulaşmıştır. 2018 için KESK

eylemlerinde düşüş yaşanmıştır. KESK’in eylem örgütleme yüzdesindeki azalışın KHK ile ihraç sonrası olması, düşüşün bu konuyla ilişkili olduğunu düşündürüyor.

2015 2016 2017 2018TÜRKİŞ TÜRK-METAL 4 1 13 21

DİSK BMİS 14 8 13 15DİSK GENEL-İŞ 9 10 6 8

TÜRKİŞ PETROL-İŞ 6 6 7 6KESK 1 3 7 5

KESK EĞİTİM-SEN 4 11 12 5

2015 2016 2017 2018DİSK Nakliyat-İş 4 1 2 3

KESK SES 11 8 8 2KESK Tüm-Bel-Sen 2 4 2 2

TÜRKİŞ BELEDİYE-İŞ 2 2 2 2KESK BES 4 6 4 1İnşaat-iş 2 9 3 1


BİRLEŞİK KAMU-İŞ

TÜRKİYE KAMU-SEN

TÜRK-İŞ

KESK

DİSK

BAĞIMSIZ

MEMURSEN

HAKİŞ

41

36

17

4

3

3

2

2

İşçi Taşeron işçi MemurTÜRK-İŞ 58 22 -

DİSK 37 56 10HAKİŞ 3 - -

KESK - 9 83TÜRKİYE KAMU-SEN - 2 15

BİRLEŞİK KAMU-İŞ - - 19BAĞIMSIZ 2 16 -

MEMURSEN 2 10

KESK, Türk-İş ve DİSK konfederasyonları vakaların ilk üçte yer alan örgütleyici kurumlarıdır.

Yine üç tip istihdam kategorisini konfederasyonlarla beraber düşündüğümüzde özel kadrolu işçilerin olduğu vakalarda Türk-İş, taşeron işçi vakalarında Disk en çok eylem vakası örgütleyen konfederasyon olarak ilk sırada yer almaktadır.

Kadrolu işçi, taşeron işçi ve memur olmak üzere üç tip istihdam kategorisini sendikalarla beraber değerlendirdiğimizde özel kadrolu işçilerin olduğu vakalarda Türk Metal, taşeron işçi

vakalarında DİSK Genel-İş, memur vakalarında ise Kesk en çok eylem örgütleyen sendikalardır.

Vakalarda Konfederasyonların Dağılımı (%)

Konfederasyon ve İstihdam Türü (%)

Sendika ve İstihdam Türü (%)

Baz:166

Baz: 273

Yüzdelerin toplamı %100’den fazla edebilir. Çünkü bazı eylemlerde birden fazla konfederasyondan sendika yer almıştır. Sadece sendika olan vakalar içindeki dağılım gösterilmiştir.

Baz:45 Baz:48

TÜRK-İŞTürk-Metal

DİSK BMİS

34

24

TÜRK-İŞPetrol-İş

10

KESK

KESKEğitim

Sen

34

25

KESKSES

10DİSK BMİS2

DİSK Genel-İş

31

TAŞERON İŞÇİÖZEL KADROLU İŞÇİ MEMUR

TÜRK İŞ

%43

TÜRK İŞ

%51

TÜRK İŞ

%58

DİSK

%42

DİSK

%42

DİSK

%39

BAĞIMSIZ

%12

BAĞIMSIZ

%5

HAK İŞ

%2

HAK İŞ

%2

HAK İŞ

%13


429 vakanın 273’ünde bir sendika örgütleyici olarak yer almıştır. Yukarıdaki grafikte memur sendikaları ve birçok sendikanın ortak yaptığı

eylem vakaları çıkarıldığında geriye kalan 214 vakadaki sendikaların yetki durumu ve konfederasyon ilişkisi yer almaktadır.

İşçi sendikası örgütleyiciliği içeren 214 vakanın 60’ında (%14) eylem nedeni olarak sendikalaşma yer almaktadır. Yukarıdaki tabloda sendikalaşma kaynaklı vakalarda örgütleyici sendikaların yaptıkları tekil eylem sayıları yer almaktadır.

Yetki Durumuna Göre Konfederasyonların Dağılımı

Sendikaların Örgütlenmek İçin Yaptıkları Eylemler

%4’ten az olanlar gösterilmemiştir.

n: 81

n: 214

n: 133

YETKİ YOK

TOPLAM

YETKİ VAR

Cam Keramik-İş 23

Sosyal-İş 20

Enerji-Sen 18

BMİS 14

Petrol-İş 7

Teksif 6

Öz Gıda-İş 6

TÜMTİS 4

Tek-Gıda-İş 2

Kristal-İş 2

Liman-İş 2

Dev Turizm İş 1

Türk-Metal 1

TOMİS 1

Çelik-İş 1

DGD-SEN 1

Gıda-İş 1

TES-İŞ 1

Öz-İplik-İş 1

Çelik-İş 1

Bağımsız Tekstil İşçileri Sendikası 1

Lastik-İş 1

Toplam 115

Kurumsuz Vakalarda İş KollarıBir kurumun örgütleyiciliği olmadan gerçekleşen vakalarda inşaat sektörü başı çekmektedir. 141 kurumsuz vakanın 33’ü inşaat sektöründe yer almıştır.

İnşaat 23

MEMUR - Yerel Yönetim Hizmetleri 7

Madencilik ve taş ocakları 6

Metal 6

Sağlık ve sosyal hizmetler 5

Genel işler 5

Dokuma, hazır giyim ve deri 5

Enerji 4

MEMUR - Bayındırlık, İnşaat ve Köy Hizmetleri 4

MEMUR - Tarım ve Ormancılık Hizmetleri 4

Geçersiz-Çoklu 42

Toplam 100

Sendika örgütleyiciliği içeren vakaların üretime yönelik olma yüzdesi geçen seneye göre artmıştır (2017- %23) ve %36 olmuştur.

Sendika Varlığı & Üretime Yönelik Niteliği


SENDİKA YOKSENDİKA VAR

Sendika var

Sendika yok Toplam

1-5 işçi 3 22 10

6-25 işçi 21 22 21

26-50 işçi 22 17 20

51-100 işçi 15 12 14

101-250 işçi 15 10 13

251-500 işçi 6 5 6

501-1000 işçi 4 2 3

1001-2500 işçi 4 1 3

2501-5000 işçi 0 1 1

5001 ve üstü işçi 1 0 0

Bilinmiyor 8 8 8

Baz 273 156 429

Kurumsallık ve İşçi Sayısı (%)

Sendika örgütleyiciliği içeren vakalara eyleme katılan işçi sayılarıyla beraber baktığımızda sendikanın bulunmadığı / yer almadığı vakalarda 1-25 arası sayıda işçi katılımı yoğun olarak görülmektedir (%44)

ÜRETİMEYÖNELİK

DEĞİL

%64

ÜRETİMEYÖNELİK

DEĞİL

%60

ÜRETİMEYÖNELİK

%40ÜRETİMEYÖNELİK

%36

Baz:273 Baz:156

Eylem vakalarının çoğu işyeri önü veya içinde gerçekleşmiştir. Kent merkezleri, meydanları ya da parkları %13 ile eylem vakalarında üçüncü sırada kullanılan mekanlar olmuştur.

Eylemin Mekânı (%)


İşyeri önü

Bakanlık

Kent merkezi, meydanı, parkı

Siyasi parti önü

İşyeri içi

Valilik, kaymakamlık önü

Adliye önü

Diğer

Genel merkez, firma merkezi, holding, asıl işveren önü

Mağazasının önü, içi

47

42

13

1

1

1

1

1

1

1


Vakaların %72’si için bir müdahale olup olmadığı bilgisine

erişilememiştir. Müdahale yapılan vakalarda ortalama müdahale

sayısı 8’dir. Bazı eylemlerde çok müdahale yapılması ortalamayı

yükseltmiştir. 121 müdahale durumu gerçekleşmiştir.

2018’de yoğun olarak grev erteleme/yasaklamalar yaşandı. OHAL

döneminde grev erteleme / yasaklama Türkiye tarihinin en

kapsamlı grev yasaklarından biri ile karşı karşıya kaldı.

Eylemlere Müdahale

%72 %7 %6 %1 %14 %1MÜDAHALE BİLGİSİ YOK

KOLLUK KUVVETLERİNİN SINIRLANDIRICI

HAFİFMÜDAHALESİ

KOLLUK KUVVETLERİNİN ŞİDDET İÇEREN

ENGELLEYİCİ MÜDAHALESİ

İŞVEREN VE GÜVENLİĞİ

TARAFINDAN MÜDAHALE

GREV ERTELEME

VALİLİK KARARIYLA

EYLEM İPTALİ

308 30 25 5 58 3

GENEL EYLEMLERİN

ANALİZİ

Başlıca Eylem Türleri

Eylem Nedenleri (%)


Genel eylem vakalarının tamamına yakınını yürüyüş ve basın açıklamaları oluşturmuştur.

Yürüyüş-Basın


Yürüyüş-Basın

AçıklamasıDiğer ve

kamuoyuna yönelik

Yürüyüş-Basın


yönelik

60

26

18

1 Mayıs eylemi - çağrı eylemi dahil

Düşük ücret

Asgari ücret şu kadar olsun

Toplumsal cinsiyete ilişkin

İşçi sağlığı, iş cinayeti

Çalışma şartları-detay yok-

Kıdem tazminatının fona devredilmesi

Diğer

50

18

4

4

3

3

3

29

%83 Kent merkezi, meydanı, parkı

%5 İşyeri önü

%5 Adliye önü

Eylemin Mekânı

Genel eylemlerin doğası gereği büyük çoğunluğu kent merkezi, meydanı veya parklarında gerçekleşmiştir.

Baz:174

Baz: 213

Baz: 213

Yüzdelerin toplamı %100’den fazla edebilir. Çünkü bazı eylemlerde

birden fazla neden bulunmuştur.

Genel eylem vakalarının %32’sini örgütleyen KESK en çok vakanın örgütlenmesine katkı sağlayan kurum olarak ilk sırada yer almaktadır. Bunu DİSK (%30) takip etmektedir.

Yüzdelerin toplamı %100’den fazla edebilir. Çünkü bir

vakada birden fazla kurum olabilir.

%3 altı gösterilmemiştir.

Eylemlerin Kurumsallığı (%)

43G E N E L E Y L E M L E R İ N A N A L İ Z İ

Kurumsuz Vakalarda İş Kolları (%)

Genel eylem vakalarının en fazla gerçekleştiği ilk dört il İstanbul, İzmir, Ankara ve Eskişehir’dir. İstanbul ve İzmir 2016’ya göre aldıkları paylardaki düşüşe rağmen, (Sırasıyla %8 ve 7’lik bir fark vardır) 2017 yılında yine ilk iki sırada yer alan şehirlerdir. 2016’ya kıyasla, Ankara %7’lik bir düşüşe rağmen üçüncü sırayı Eskişehir ile birlikte paylaşmıştır.

İstanbul 26

İzmir 20

Ankara 7

Kocaeli 5

Adana 4

Manisa 3

Bursa 3

Kırklareli 2

Mersin 2

Diyarbakır 2

Çanakkale 2

Zonguldak 2

Tekirdağ 2

Gaziantep 2

Aydın 2

KESK

Kurumsuz

TTB

DİSK BMİS

TÜRK-İŞ

Disk Gıda İş

Eğitim Sen

Hak İş

DİSK

KESK BES

Eğitim İş

Diğer

TMMOB

Petrol İş

Genel İş

Belediye İş

32

3

30

3

16

3

14

3

11

3

11

3

8

3

5

32

Baz:174

%1 ve altı gösterilmemiştir.


Konfederasyonlara Göre Dağılım

%64 %62 %37 %6 %4 %2 %1DİSK BİRLEŞİK KAMU-İŞKESK HAKİŞTÜRK-İŞ TÜRKİYE

KAMU-SEN MEMURSEN

2017’den farklı olarak DİSK eylemlerde en çok eylem örgütleyen konfederasyon olarak göze çarpmaktadır (%64). 2017’de %68’le

KESK ilk sıradaydı.

Yüzdelerin toplamı %100’den fazla edebilir. Çünkü bazı eylemlerde birden fazla konfederasyondan sendika yer almıştır.

Eylemlerin %78’inde sendika örgütleyiciliği vardır.

Baz:174

ÖRNEK İŞYERİ

TEMELLİ EYLEM

VAKALARI


Kısmi açılışı 29 Ekim 2018’de gerçekleştirilen ve yapım aşamasında çoğunluğu taşeron yaklaşık 36 bin

işçinin çalıştığı İstanbul Havalimanı özellikle 2018 sonbaharında iş cinayetleri, çalışma koşulları ve işçi eylemleriyle kamuoyunun gündemindeydi.

Cengiz-MAPA-Limak-Kolin-Kalyon işbirliğiyle kurulan İGA (İstanbul Grand Airport) konsorsiyumu tarafından yapımı üstlenilen havalimanının şantiyesi, yaşanan iş cinayetleri ve kötü çalışma koşulları nedeniyle işçiler tarafından sıklıkla “köle kampı” olarak nitelendiriliyordu. Nitekim yılın ilk yarısında da hem taşeron işçilere yönelik ücret gaspı hem de çalışma koşulları nedeniyle şantiyede çeşitli işçi eylemleri gerçekleşmişti. Şantiyedeki çalışma

koşullarını çarpıcı biçimde açığa vuran eylemlerden biri Şubat ayında gerçekleşti. Barınma koşullarının ağırlaşması üzerine işyeri içinde yürüyüş eyleminde bulunan işçiler yemek, tuvalet ve yatakhanelerin insanca yaşamaya uygun olmadığını dile getiriyorlardı. İGA yönetiminin bu yöndeki taleplerin karşılanacağına yönelik vaatleri üzerine eylem sonlansa da, sonraki aylarda işçilerin çalışma ve barınma koşullarına ilişkin şikayetleri devam etti. Yaz aylarında havalimanı şantiyesi, ücretleri ödenmeyen işçilerin iş bırakma eylemlerine sahne oldu. Hükümetin havalimanının 29 Ekim’e yetiştirilmesi yönündeki baskısı işçilerin çalışma koşullarını daha da ağırlaştırdı.

Bardağı taşıran son damla servis sorunu oldu. Sık sık yaşanan servis kazalarında

İstanbul Havalimanı İşçileri

47Ö R N E K İ Ş Y E R İ T E M E L L İ E Y L E M V A K A L A R I

işçilerin yaralanması ve yetersiz kalan servis hizmeti nedeniyle bazen yağmur altında saatlerce bekletilmeleri işçileri isyan noktasına getirdi. “Köle Değiliz” sloganıyla bir araya gelen yaklaşık 10 bin işçi 14 Eylül sabahı şantiye giriş-çıkışlarını servislere kapatarak eylem başlattı. İGA yönetiminin çağrısıyla şantiyeye giren jandarma işçilere TOMA ve biber gazıyla müdahale etti. Eylem haberlerinin kamuoyuna yansıması üzerine aynı gün İGA yönetimi, işçiler tarafından seçilen ve işçiler arasında örgütlü İnşaat-İş sendikası temsilcilerinin de katıldığı bir heyetle bir araya geldi. Bu toplantıda işçiler yemek, barınma, revir ve servis sorunlarının çözülmesi, iş cinayetlerine karşı önlem alınması, işten atılanların geri alınması ve ücretlerin ödenmesi başta olmak üzere 16 maddeden oluşan bir talep listesi sundular. İGA yönetimi bu talepleri kabul ettiğine dair bir protokol imzalamayı reddedince, işçiler eylemleri sürdürme kararı aldılar. Bunun üzerine, ertesi sabah işçi koğuşlarına yapılan baskınla 543 işçi gözaltına alındı. Gözaltılar sırasında işçilere yönelik uygulanan şiddet haberlere yansıdı. 25 Eylül’de servis sorununa tepki olarak yapılan bir başka eylem de yine jandarma müdahalesi ve gözaltılarla sonuçlandı.

İktidarın eylemlere yanıtı yalnızca bu müdahalelerle sınırlı kalmadı. Eylemlerin kitleselliği ve işçilerin kararlılığı 29 Ekim’de planlanan açılışı tehlikeye atmanın yanı sıra, iktidar ve medyası tarafından yerel seçimler öncesi en önemli propaganda unsuru olarak kullanılan havalimanı inşaatının yarattığı insani felaketleri de gözler önüne serdi. Bu durum iktidarın eylemlere verdiği tepkiyi daha da sertleştirdi. Eylemler sonucunda toplam 62 kişiye dava açıldı, 31 işçi tutuklandı. Kolluk kuvvetleri şantiye alanından ayrılmayarak işçileri sürekli olarak gözetim altında tuttu. İktidar sözcüleri ve medyası tarafından işçilere yönelik sistematik karalama kampanyaları yürütüldü. Bu baskının da etkisiyle gözaltına alınan

ve bir kısmı daha sonrasında tutuklanacak olan işçi ve sendikacılara “halkı kin, nefret, ve düşmanlığa tahrik etmek” ve “genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması” türünden suçlamalar yöneltildi.

Takip eden günlerde havalimanı işçilerinin eylemleri, iş cinayetleri ve kötü çalışma koşulları,kamuoyunda en çok konuşulan ve tartışılan konular arasında yer aldı. Yerli ve yabancı pek çok yayın organı işçilerin sorunlarına yer verdi. Muhalefet partilerinin temsilcileri kürsüde yaptıkları konuşmalar, düzenledikleri basın toplantıları ve sundukları araştırma önergeleriyle işçilerin taleplerini Meclis’e taşıdılar. Ülkenin dört bir yanında işçilere destek eylemleri ve sosyal medya kampanyaları düzenlendi. Ancak, yaratılan baskı neticesinde şantiyedeki kitlesel eylemlerin devamı gelmedi. 2018’in geri kalanında şantiyedeki eylemler, ücret gaspına yönelik olarak taşeron işçiler tarafından gerçekleştirilen küçük çaplı eylemlerle sınırlı kaldı.

Buna rağmen, özellikle havalimanının açıldığı günlerde iş cinayetleri ve kötü çalışma koşullarının yine gündeme gelmesi, Eylül’deki kitlesel eylemlerin kamuoyunda ve toplumsal hafızada yarattığı etkiyi göstermesi bakımından da dikkat çekiciydi. Bunun yanında Ekim ve Kasım aylarında tutuklu işçilerin serbest bırakılması için sendikalar tarafından şantiye dışında çeşitli eylemler yapılmaya devam etti. Tutuklu işçiler ve eyleme destek veren sendikacılar Aralık ayındaki ilk duruşmaya kadar, yaklaşık 3 ay cezaevinde kaldılar. Duruşma sonunda biri haricinde bütün işçiler tutuksuz yargılanmak üzere tahliye edildiler. İşçilerin yargı süreci halen devam ediyor.


Alman perakende devi Metro Grubu’nun bünyesindeki Real Hipermarketler Zinciri Türkiye’de 12 mağaza ile

faaliyet yürütmekteydi. Zincir 2014 yılında Kayserili Beğendik Marketler Grubu’na satıldı. Ocak 2017’de Beğendik Marketler Grubu’na ekonomik nedenlerden dolayı önce kayyım atanır, ardından Temmuz 2017’de şirket iflasını açıklar. İşsiz kalan bin civarı işçinin bir kısmının kıdem tazminatları Beğendik Grup tarafından ödenirken bir kısmına ise taksitler halinde ödeneceği söylenir. Ancak aralarında 20 yıla yakın çalışanların da bulunduğu yaklaşık 600

işçiye tazminatları ödenmez. Bu işçiler Ağustos 2017’de Nakliyat-İş sendikasının öncülüğünde eylemlere başlar, İstanbul, Ankara, Konya ve Kocaeli’nde yürüyüşler düzenler. Real Hipermarketler’de yetkili olan Tez-Koop İş sendikası mağdur olan işçilerle yeteri kadar ilgilenmemiş gibi görünmektedir.

Nakliyat-İş sendikası ve hukukçular tazminatların ödenmesinden firmanın eski sahibi Metro Grubu’nun da hukuken sorumlu olduğunu vurgular. Devir öncesi kıdem tazminatlarının, devreden şirketin sorumluluğunda bulunduğunu belirtirler. Bu sebeple, -Beğendik iflas ettiği için- Metro

Real Hipermarket


Grubu’na yönelik, bu grubun sahip olduğu Metro marketler ve Media Markt’lara yönelik eylemler düzenlerler.

2018 yılında da onlarca kez İstanbul’un pek çok farklı noktasında (Dudullu, Kozyatağı, Başakşehir, Şişli, Ümraniye, Maltepe, Güneşli, Yenibosna, Ataşehir, Kozyatağı, Beylikdüzü), Ankara ve Konya’da basın açıklamaları ve mağaza içinde kasa kilitleme eylemleri yaparlar. Defalarca polis müdahalesi ve gözaltılara maruz kalırlar. Boykot çağrıları ve sosyal medya kampanyaları düzenlerler.

Real market işçileri 2018’in ikinci yarısında birçok eylemlerini benzer gerekçelerle ve yine Nakliyat-İş öncülüğünde eylem sürecine giren Makro/Uyum Market işçileri ile birlikte yaparlar.

Real market işçilerinin mücadelesi 2019’a devreder. Nakliyat-İş 16 Nisan 2019’da bir açıklama yapar. Beğendik firmasının sorumlu olduğu 2014 sonrası döneme ilişkin tazminatları taksitler halinde ödemeyi kabul ettiğini ve ilk taksitin Mayıs ayında işçilerin hesabına yatacağını duyurur. Aynı açıklamada Metro Grubu’nun sorumlu olduğu 2014 öncesi tazminatlar içinse eylemlerin süreceği belirtilir.

Makro Marketler ve Uyum MarketlerTürkiye’nin en büyük yerli perakende

market zincirlerinden 256 mağazası olan ve yaklaşık 6 bin 500 işçinin çalıştığı Makro Marketler 2017 Ekim ayında konkordato ilan eder. 2018’in ilk aylarında ise Makro Marketler’in bazıları Migros’a bazıları ise Taze Marketler’e satılır. Bu konkordato ve kısmi satış sürecinde işini kaybeden ve tazminatlarını alamayan yüzlerce işçi farklı şehirlerde eylemlere başlar. İşçiler Samsun’da Tez-Koop İş’in, diğer illerde Nakliyat-İş desteği ile uzun soluklu bir eylem serisine girişirler.

Bir diğer market zinciri olan Uyum Marketleri’nin İstanbul ve Tekirdağ’daki mağazaları ve Antalya’da bulunan Makro Marketleri 2018’in Mart ayında Migros tarafından satın alınır. Ancak devir sonrası işten çıkarılan yaklaşık 1500 işçinin kıdem tazminatının nasıl ve ne zaman ödeneceği konusunda bir açıklama yapılmaz. Bunun üzerine Uyum Market işçileri ve Makro Market işçilerinin bu bölümü, kıdem tazminatlarını alabilmek için Nakliyat-İş Sendikası’nın da desteğiyle birlikte eylemlere başlar.

Migros’a satılan Uyum ve Makro


marketlerinin işçileri Migros’a yönelik eylemler yaparken, tazminatını alamadan işten atılan diğer Makro işçileri ise Makro marketlerine yönelik eylemler düzenlerler.

Nakliyat-İş’in önceliğindeki ana grup sık sık yine Nakliyat-İş’in öncülüğünü yaptığı Real market işçileriyle birlikte eylemler düzenler. İstanbul’daki pek çok AVM’de Migroslara ve Migros’a bağlı olan Macro Center gibi diğer marketlere yönelik kasa kilitleme de dahil olmak üzere çeşitli eylemler gerçekleştirirler. Polis ve özel güvenlik saldırılarına ve örneğin 15 Temmuz ve 23 Eylül’de yaptıkları eylemlerde gözaltılara maruz kalırlar. Nakliyat-İş Temmuz ayında Migros’un bu 1500 işçinin kıdem tazminatlarını ödemeyi kabul ettiğini duyurur. Ancak ilerleyen haftalarda bu gerçekleşmez ve işçiler yeniden eylemlere başlar. 9 Kasım’da ise Nakliyat-İş Migros’un işçilere kıdem tazminatlarının tamamını ödediğini ve direnişin zaferle sonuçlandığını duyurur.

Konkordato sonrası mağdur edilen diğer Makro işçileri içinse eylemler sürer. Samsun’da Tez Koop-İş’in öncülüğünde her hafta düzenli eylem yapan yaklaşık 100 işçinin de Nakliyat-İş öncülüğünde eylemler yapan diğer Makro işçilerinin de eylemleri sürer. Örneğin 24 Aralık’ta Ankara’nın Kazan ilçesinde bulunan Makro Market Genel Müdürlüğü önünde yüzlerce Makro işçisi Nakliyat İş’in destek verdiği bir eylem yapar ve Nakliyat-İş Genel Başkanı ve işçilerden oluşan 5 kişilik heyet, konkordato komseriyle görüşür.

Bu mücadele de 2019’a devreder. 10 Ocak 2019’da onlarca Makro işçisi Ankara’da basın açıklaması yapar. 26 Mart 2019’da Ankara İstinaf Mahkemesi’ndeki dava öncesinde Konya, Kayseri, Malatya, Samsun ve Mersin’den gelen 250 Makro işçisi mahkeme önünde eylem yapar.


Flormar direnişi çoğunluğu kadınlardan oluşan işçilerin sendikalaşmak istedikleri için işten çıkarılmalarıyla

başlayan ve 297 gün süren mücadelesidir. Kozmetik alanında üretim yapan

Flormar’ın Kocaeli Gebze Organize Sanayi Bölgesi’nde bulunan fabrikasında çalışan işçiler özellikle uzun çalışma saatleri, düşük ücret ve düşük zam koşullarının değişmesi amacıyla 2018’in Ocak ayından itibaren Petrol-İş’te örgütlenmeye başladılar. Sendikaya üye işçi sayısı belli bir sayıyı bulduktan sonra durumdan haberdar ve rahatsız olan Flormar yönetimi sendikalaşma faaliyetlerini yürüten 12 işçiyi işten attı. Ancak, işverenin korkutma politikası bir işe yaramadı. İşçilerin kararlılığı ile fabrikanın 350 işçisinden 170’inin Petrol-İş Sendikası’na üye olması sonucu toplu sözleşme için yeterli çoğunluğu sağlayan sendika yetki belgesini aldı. Bu sırada diğer yandan atılan işçiler için fabrika önünde protesto eylemleri yapılıyor,

Flormar Direnişi

Petrol-İş Sendikası’nın örgütlü olduğu diğer fabrikalardan kitlesel destek geliyordu. Tüm bunların üzerine, süreç boyunca sendikanın görüşme taleplerine olumsuz yanıt veren ve çoğunluk tespitine itiraz eden işyeri yönetimi kademeli olarak işçileri –iş kanunun 25/2 maddesiyle – tazminatsız işten çıkarmaya başladı.

İşten atılan işçiler 15 Mayıs 2018’de fabrika önünde direnişe başladı. Direnişin ilk günlerinden itibaren fabrika yönetiminin hem direnişteki hem de içerideki işçilere yönelik baskıları devam etti. Direnişteki işçilere destek veren işçilerin de atılmasıyla toplam işten çıkarılan işçi sayısı 132’ye ulaştı. Flormar yönetiminin ilk günlerde fabrika girişine üç metrelik branda koyma ve fabrika çevresini dikenli telle çevirme gibi baskıları gün geçtikçe Valilik, Kaymakamlık ve polisin de desteğiyle sertleşti. Kötü hava koşullarında direnen işçilerin çadır kurmaları ve soba yakmaları yasaklandı. İşçilerin


tüplü sobalarına polis tarafından el kondu, pankartları söküldü, müzik yayını yasaklandı. Bazı işçiler aralıklarla ifadeye çağrıldı. Artan tüm baskılara rağmen direnmekten vazgeçmeyen işçilere dayanışma ziyaretleri hiç eksik olmadı.

İşçiler işten atılır atılmaz Flormar’a dava açtı. Sendika ayrıca atılan işçilerin işe geri alınması ve sendikanın işyerine girmesi taleplerini görüşmek üzere işyeri yönetimine sıklıkla çağrıda bulundu. Hisselerinin çoğunluğu Fransız kozmetik tekeli Yves Rocher’e ait firmanın Türkiye ortağı Kosan Kozmetik Sanayi ve Ticaret A.Ş., Petrol-İş Sendikası’nın işyerinde yetki alacak şartı sağlamadığını ve işçilerin yasaya aykırı şekilde iş durdurduklarını, işyerini işgal ettiklerini ve diğer çalışanları eyleme teşvik ettiklerini beyan etti. Ancak, Petrol-İş’in yetkisi Çalışma Bakanlığı’nın çoğunluk tespitine dair belgesiyle onaylanmıştı. Yapılan tüm işten atma ve müdahaleler sendikalaşmanın bir hak olarak tanımlandığı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’na ve uluslararası sözleşmelere aykırıydı. Fransız Yves Rocher ise yaptıkları hak ihlaline ilişkin konuyu araştırmaya başladıkları açıklamasını direnişin ancak 224’üncü gününde yapabildi.

Flormar’da çalışan 350 işçinin yüzde 80’i kadındı. İşten atılan ve direnen işçilerin de büyük çoğunluğunu kadınlar oluşturdu. Kısa süre içerisinde Flormar Direnişi, kadın işçi direnişlerinin bir sembolü haline geldi. Direnişteki kadınlar verdikleri ropörtajlarda yönetimin kadınlar ve erkekler üzerindeki eşitsiz uygulamalarını dile getirdiler.

OHAL koşullarına rağmen kararlılıkla süren Flormar direnişi farklı yerlerdeki diğer işçilerden, emek ve kadın örgütlerinden destek gördü. Kişi ve örgütlerin direniş alanını ziyaretlerinin yanı sıra ülkenin birçok kentinde dayanışma eylemleri yapıldı. Kadınlar Birlikte Güçlü Platformu’nun çağrısıyla birçok ilin kent merkezinde yürüyüş ve basın açıklamaları yapıldı. Flormar direnişi boyunca kadınlar Yves

Rocher ve Flormar mağazalarının önünde eylemler yaparak ürünleri boykot çağrısı yaptılar. Direnişe uluslararası örgütlerden de destek büyüktü.

Flormar yönetimi açılan dava sonuçları beklenmeden en üst limitten kıdem ve ihbar tazminatlarını ve 16 maaş kötü niyet tazminatını ödeme ve işçilerin işsizlik fonundan maksimum 10 ay maaş alma hakkı kazanması için işten çıkarılma maddelerinin 25/2’den 18. maddeye değiştirmesi karşılığında direnişin sonlandırılmasını Petrol-İş’e sunduğu bir yazı ile teklif etti.

Direnişteki işçilerin talepleri ise, “(i) işveren tarafından sendika yetkisine yapılan itirazın kaldırılması, (ii) işe geri dönmek isteyen işçilerin işe geri dönüşlerinin sağlanması, sendikal, kıdem ve ihbar tazminatları ile işsizlik maaşlarının ödenmesi, (iii) işe dönmek istemeyen işçilerin ise bunlara ek olarak kesin fesih ücretlerinin toplu olarak ödenmesi noktasında bir ortaklaşma” şeklinde üç maddeden oluşmaktaydı.

7 Mart akşamı işçiler teklifi değerlendirdiler. 73 işçinin katıldığı değerlendirme toplantısı sonunda Flormar yönetiminin teklifi oylandı. 53 işçinin teklif için “evet”, 20 işçinin “hayır”oyu kullanmasıyla yönetimin teklifi kabul edildi. Böylece Flormar direnişi kısmi kazanımla sonuçlandı. Flormar direnişi 8 Mart 2019’da sona erdi.

İşçilerin sendikalı olarak işlerine geri dönmedikleri, ancak birçok kazanım elde edebildikleri Flormar Direnişi’nin alınan tazminatlar ve haklar dışında kazandırdığı başka şeyler de var. Flormar Direnişi son zamanlarda eylemlerde artan kadın oranı ve kadınların öncü olduğu eylemlerle birlikte düşünülmelidir. Fabrika yönetiminin ve devletin ortak baskısına ve başladığı zamanki OHAL koşullarına aldırmaksızın direnişlerini sürdüren Flormar işçileri işçi sınıfı ve kadınlara moral ve ilham kaynağı olmuştur.


2018 yılı için “Geçinemiyoruz” başlığı altında topladığımız

eylemler, Türkiye’de ayrıksı, bireysel bir isyan dalgasının yoğunlaştığı dönemi karakterize ediyor. Bu eylemlerin asli özneleri çalışma hayatından dışlanmış yoksullardır. Giderek zorlaşan geçinme koşulları karşısında, bireysel inisiyatifin öne çıktığı bu eylemler; ülkenin farklı şehirlerinde, birbirinden bağımsız ve herhangi bir kurumun dahiliyeti olmadan yıl boyunca devam etmiştir. Bu eylemler, çalışan emekçilerin başvurduğu eylem türlerinden ayrışır. Eylemciler genellikle intihar, intihar teşebbüsü (kendini yakma, bina çatısına çıkma) ve sorumlu gördüğü kurum veya işyerlerine zarar verme gibi şiddet dozu oldukça yüksek eylemler gerçekleştirirler. 2018 yılı için Türkiye’de hızla kötüleşen ekonomik performansın bu eylem serisini tetikleyen ana unsur olduğu pekala düşünebilir. 2017-2018 Aralık döneminde belli-başlı ekonomik göstergelerden bahsetmek durumu anlamak açısından faydalı olacaktır.

Gayr-i Safi Yurtiçi Hasıla’daki bir önceki yıla göre değişim oranı %7.4’ten %2.6’ya

gerilemiştir (TÜİK,2019).1 Aynı dönemde sanayi üretim endeksi, 2015=100 baz alındığında, 130.2’den, 117.2’ye düşer (TÜİK,2019).2 Ekonomik gidişatın bir diğer başat göstergesi ise Türk Lirası’nın ABD Doları cinsinden yaşadığı değer kaybıdır. 31 Aralık 2017-2018’de 1$ 3.79 TL’den 5.29 TL’ye yükselir ve Lira ABD Doları karşısında %45 oranında değersizleşir (TCMB,2019).3 Ekonomideki bu çalkantı enflasyon oranlarını çarpıcı bir şekilde etkiler. Bu dönemde enflasyon oranı %11.9’dan %20.3’ye yükselir ve gıda fiyatlarındaki değişim oranı ise %13.7’den %25.11’e çıkar (OECD,2019).4

Türkiye’deki ekonomik büyüme trendi ve istihdam yaratma kapasitesinin bu denli

1 TÜİK.2019. Gayrisafi Yurtiçi Hasıla: İktisadi Faa-liyet Kollarına Göre Zincirlenmiş Hacim, Endeks Ve Değişim Oranları2 TÜİK.2019. Sanayi Üretim Endeksi, 2005-20193 TCMB. Gösterge Niteliğinde Merkez Bankası Kur-ları: https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/tr/tcmb+tr/main+menu/istatistikler/doviz+kurlari/gos-terge+niteligindeki+merkez+bankasi+kurlarii4 OECD. Total (CPI) and Food Inflation Rates: ht-tps://data.oecd.org/price/inflation-cpi.htm#indica-tor-chart

#Geçinemiyoruz Eylemleri

https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/tr/tcmb+tr/main+menu/istatistikler/doviz+kurlari/gosterge+niteligindeki+merkez+bankasi+kurlarii




yavaşlaması, işsizlik rakamlarını da etkiler. Söz konusu dönemde işsizlik ve tarım-dışı işsizlik oranları, %9.9 ve %11.8’den, sırasıyla %12.7 ve %14.9’a yükselir. Genç işsizliğinde ise daha vahim bir tablo karşımıza çıkar. Aynı dönemde %18.2 olan genç işsizliği, %23.2’ye fırlar (TÜİK,2019).5 İşsizlik sigortasına başvuran insanların sayısında büyük bir artış gözlenir. Başvuran kişi sayısı 117.166’dan 211.351’e çıkar (İŞKUR, 2018).6 Ücretlerdeki erime ve işsizlik, borçlanmayı bir geçinme yöntemi olarak kullanan emekçi ve yoksullar üzerindeki baskısını artırır. Bu dönemde bireysel kredi veya kredi kartı borcunu ödeyemeyen kişi sayısı 1.293.000’den 1.389.000’e yükselir (TBB, 2018).7

Bir yıl gibi kısa bir sürede deneyimlenen bu ani ekonomik bozulma, asgari geçinme koşullarını alabildiğine güçleştirir. Dört kişilik bir ailenin sağlıklı ve dengeli beslenmesi için yapması gereken gıda harcaması (açlık sınırı) 1.608 TL’den 1.989 TL’ye yükselir. Giyim, konut ve benzeri ihtiyaçlar için aylık harcamalar (yoksulluk sınırı) ise 5.238 TL’den 6.322 TL’ye çıkar (TÜRK-İŞ 2018).8 Göstergelerin bize anlattığı üzere, ülkenin ekonomik performansı, özellikle yoksulların yaşam koşullarını insanlık dışı bir seviyeye doğru aşağı çeker.

13 Ocak 2018’de iş kazası geçiren ve işsiz kalan bir inşaat işçisi, Meclis önüne vekillerle görüşme talebiyle gelir, içeri alınmaz. Elindeki benzin bidonunu üzerine boca edip, “Geçinemiyorum” diyerek, kendisini ateşe verir. Yapılan müdahale sonrası kurtulan işçinin, ölümü göze alarak yaktığı kıvılcım, ülkenin farklı illerinde benzer bir

5 TÜİK.2019. Mevsim Etkisinden Arındırılmış Te-mel İşgücü Göstergeleri6 İŞKUR.2018. İşsizlik Sigortasına Başvuran Kişi Sayıları 2017-2018: https://www.iskur.gov.tr/ku-rumsal-bilgi/istatistikler/7 TBB.2018. Risk Merkezi Aylık Bülteni: https://www.riskmerkezi.org/Content/Upload/istatistiki-raporlar/ekler/1691/Risk_Merkezi_Aylik_Bulteni_Aralik_2018.pdf8 TÜRK-İŞ.2018. 2017-2018 Aralık: Açlık ve Yok-sulluk Sınırı: http://www.turkis.org.tr/Aclik-Yoksul-luk-catg91-pn1

tepkinin tekrarlanmasına yol açar. 2018 yılı boyunca 27 ilde, 50 tekil eylem gerçekleşir. “Geçinemiyoruz” eylem dalgasının kronolojik kısa bir dökümünü sizlerle paylaşıyoruz.

16.01: B.S. isimli bir işçi İzmir İŞKUR önünde “İşçiyim ben, aç işçi”. diyerek çırılçıplak soyundu. 29.01: Belediye taşeronlarına kadro verildiği gerekçesiyle iş alımlarının durdurulduğu cevabını alan M.B. belediye önünde üzerine benzin döküp kendini ateşe verdi. 05.02: Sivas’ta M.A. (38) maddi zorluklar sebebiyle kendini yakmak istedi. 07.02: İstanbul’da çay, şeker, yağ ve memleketine otobüs bileti alamayan simitçi İ. A. (24) intihara kalkıştı. Mersin’de bir çiftçi, tarlasına haciz koyan bankayı taradı. 09.02: Urfa’da, borçları nedeniyle bunalıma giren M. T. (55), evinde yaşamına son verdi. 10.02: Antalya’da belediye ve valiliğe iş başvurusunda bulunan, M.N.Y., üzerine benzin döküp kendini yakmak istedi. 11.02: Bursa’da simitçi İ.A. (26) borçları yüzünden sinir krizi geçirdi. hastanenin çatısına çıktı kendini jilet ile keserek intihar girişiminde bulundu. 25.02: Zonguldak’ta S.Ö. bankaya elinde aldığı taşları fırlatıp, camlarını indirdi. 26.02: Sakarya’da ‘işsizim’ diyen Ö.A. (30) bir binanın çatısına çıkarak, intihar girişiminde bulundu. 03.03: Antalya’da bir süredir işsiz olduğunu ve geçim sıkıntısı çektiğini söyleyen H.K.(61) üzerine benzin döküp kendini yakmak istedi. 13.03: Urfa’da zabıtanın tezgahını elinden alacağını söyleyerek, kendisini seyyar arabasına zincirleyen A.Ç. üzerine benzin dökerek kendini yakmaya çalıştı. 17.03: İzmir’de Kaymakamlık binasının çatısına çıkan İ.A. (26), ilaç alacak parası olmadığını söyleyerek intihar girişiminde bulundu. 27.03: Adana’da, evi kentsel dönüşümle yıkıldığı için kiraya çıkan ve borcunu ödeyemeyen M.G.(63), çatıdan atlayarak intihar etti. 30.03: Düzce’de inşaat işçisi H.U. parasını alamadığı için inşaatın çatısında intihar girişiminde bulundu.. 03.04: Bolu’da ekonomik sıkıntıları nedeniyle bunalımda olduğunu söyleyen T.

https://www.iskur.gov.tr/kurumsal-bilgi/istatistikler/

https://www.iskur.gov.tr/kurumsal-bilgi/istatistikler/

https://www.riskmerkezi.org/Content/Upload/istatistikiraporlar/ekler/1691/Risk_Merkezi_Aylik_Bulteni_Aralik_2018.pdf




http://www.turkis.org.tr/Aclik-Yoksulluk-catg91-pn1

http://www.turkis.org.tr/Aclik-Yoksulluk-catg91-pn1


D. üzerine döktüğü benzinle kendini yakmak istedi. 12.04: Bursa’da M. T. pompalı tüfekle cami minaresine çıktı. Borcu yüzünden hakkında tutuklama kararı çıktığını, cezaevine girmek istemediğini söyledi. 14.04: Ankara’da bir çiftçi, ineklerine haciz gelmesine tepki göstererek arabasında getirdiği sütleri bankanın önüne döktü. 16.04: Aydın’da atanamayan öğretmen M.Ç. (25) işsizlik nedeniyle intihar etti. 19.04: Kayseri’de kredi kartının borcunu ödeyemeyen H. Ü. (20), bir inşaatın çatısına çıkarak intihar girişiminde bulundu. 20.04: Denizli’de inşaat işçisi S.K. iğde ağacına asılı halde bulundu. İşçinin cebinden, borç ihtarnamesi çıktı. 30.04: Muğla’da eline benzin şişesi alan N.Ö. geçinemediği için kendini yakmak istedi. 01.05: Adana’da simitçi Ş.Y. (39), kızının doğum gününde, cebinde 50 kuruşu olduğunu söyleyerek intihara kalkıştı. 02.05: Adıyaman’da çocuğuna mama alacak parası olmadığını söyleyen S.U. bir inşaatın çatısına çıkarak intihar girişiminde bulundu. 03.05: Isparta’da kira borçları ve sağlık harcamaları nedeniyle bir işsiz eylem yaptı. Üzerine astığı “Acil ihtiyaç nedeniyle böbreğimi satıyorum” yazısıyla yürüdü. 10.05: Muğla’da geçinemeyen işçi emeklisi K.Y. (65) üzerine döktüğü benzinle kendini ateşe verdi. 17.05: Ankara’da O. A. (35) cezaevinden çıktığından beri iş bulamadığını söyleyerek kendini yakmaya kalkıştı. 22.05: Ordu‘da belediye tarafından hayvan barınağı yıkılan çiftçi B.K., koyunlarıyla belediyeyi basarak eylem yaptı. Malatya’da çiftçi M. Ç., borcunu ertelemeyi kabul etmeyen bankanın önüne bir römork tütün döküp kendini yakmaya çalıştı. 26.05: Ankara’da bir kişi, bankanın borcunu ertelemediğini söyleyerek ATM’yi ateşe verdi. 31.05: İstanbul’da H.D. iş bulamadığı gerekçesiyle, oğlunun gözü önünde, Galata Köprüsü’nden suya atladı. 11.06: Malatya’da borçları yüzünden bunalan çiftçi M.Ç. banka önünde kendisini yakmaya çalıştı. 06.07: Ankara’da O. Ç. ‘Evime Ekmek Götüremez Oldum’ diyerek canlı yayında intihara kalkıştı.

28.09: Urfa’da bir işçi Tarım Müdürlüğü önünde ekonomik sorunları nedeniyle kendini yakmak istedi. 04.10: İstanbul’da işten çıkarılan bir kişi Taksim Camii inşaatında intihar girişiminde bulundu. 21.10: Urfa’da belediye başkanları ve milletvekillerinden ‘iş isteyen’ bir kişi olumsuz yanıt alınca meydanda üzerine benzin döküp ateşe verdi. 21.10: Kocaeli’nde iş kazası geçirdiği için çalışamayan baba, çocuğuna okul kıyafeti alamadığı için intihar etti. 23.10: Bursa’da parasını alamayan bir işçi çalıştığı imalathaneyi kundakladı. 03.11: Mersin’de T.T. (30) işinden tazminatsız atıldığı için AVM’nin çatısına çıkarak yaşamına son vermek istedi. 17.11: İstanbul’da ataması yapılmayan bir öğretmen intihar etti. 03.11: Trabzon’da, elektrik firmasından maaşını alamayan işçi A.Ş. işyeri önünde üzerine benzin dökerek kendini yakmak istedi. 10.11: Antalya’da işten atılan işçi, baz istasyonuna çıkarak intihar etmek istedi. İstanbul’da bir inşaatın 9’uncu katına çıkan bir kişi, parası olmadığı için hayatına son vereceğini söyledi. 14.11: Ekonomik sıkıntı yaşayan D.Y. (31) T.B.M.M. terasında intihar girişiminde bulundu. 28.11: Adana’da E.E. (33) çocuğunun okulundan istenen 55 lirayı karşılayacak durumu olmadığı için intihar girişiminde bulundu. 29.11: Tekirdağ’da bir hastanede aşçı olan N.A. (46) geçirdiği ekonomik sıkıntılar nedeniyle yemekhanede kendini astı. 06.12: Kocaeli’nde iş bulamadığını söyleyen H.İ. bir yön tabelasına çıkarak intihar girişiminde bulundu. 18.12: Eskişehir’de bir simitçi R. G.(20) binanın çatısına çıkıp, 2.000 TL borcum var diyerek intihar girişiminde bulundu

56

• AY• Şirket adı• S1. Vaka niteliği• S4. Taşeronsa işkolu• S2. Eylemi yapan taşeronsa asıl işveren

adı / Muhatap işveren adı• S3. Asıl işveren işkolu / Hizmet kolu• S5. İşyerindeki işçi sayı• S6. Eylemdeki işçi sayısı• S27. Mücadele verdiği için işten atılan işçi

sayısı• S7. Kurumsallık• S8. Sendikanın yetki durumu• S9. Konfederasyon• S10. Tepki Gösterilen Sendika• S11. Eylem türü• S12. Üretime yönelik eylem olup olmadığı• S15. Grev (yasal/fiili) ve iş yavaşlatma

başlangıç tarihi (dd.mm.yyy)• S15. Grev (yasal/fiili) ve iş yavaşlatma

bitiş tarihi (dd.mm.yyy)• S12a. Eylemin mekanı• S13. Eylem nedeni• S14. Eylemin hak geliştirme / hak

savunma niteliği

• S16a. İl• S16b. İlçe• S17. İstihdam türü• S18. Şirketin niteliği• S18b. Taşeron ise ana işveren şirketinin

niteliği• S19. Şirketin büyüklüğü• S19b. Taşeron ise ana işveren şirketinin

büyüklüğü• S20. Cinsiyet• S21. Eylem başlangıç tarihi• S22. Eylem bitiş tarihi• S23. Eylem devam durumu• S24. Sonuç• S25. Süreçteki gelişme notları, sonuç• S26. Kısa açıklama• S28. Hukuki girişim• S29. Hukuki girişim açıklama• S31. Müdahale tipi• S32. Müdahale sayısı• S33. Gözaltı sayısı• S36. Doğrudan iletişim kişisi• S34. Tekil eylem sayısı

Soru Listesi

57İ Ş Y E R L E R İ L İ S T E S İ

A• 2M Kablo• Adularya• Akkim• 3. Havalimanı inşaatı - Alesta• Allegion Emniyet ve Güvenlik Sistemleri

San. ve TİC. A.Ş. - (eski adı) İTO Kilit• Altın İplik• Altınyağ• AMCOL Mineral Madencilik• Anı Tur• Ankara’da Tıp Bayramı - SES• Arçelik• ARD (Bayerischer Rundfunk München

Türkiye İrtibat Bürosu)• Arel Peyzaj Mimarlık - Beykent

Üniversitesi Taşeronu• Arer• Ark Pres• Aroma• Aster Tekstil• Autoliv• Aygaz• Aygün Alüminyum

B• Babacanlar Kargo• Bakırköy Belediyesi• BAKTEM LOJİSTİK• Bandırma Emek Platformu - Çeşitli

sendikalar• Bandırmalı sendikalar• Barilla• Başöz Enerji• Bayburt Group - Ataköy-İkitelli metro

hattı inşaatı• BBS - Kocaeli Şehir Hastanesi inşaatı• BBS Metal • Belde, İmar, Norm - Çankaya Belediyesi

taşeronu• Belediye AŞ - İzmir Büyükşehir Belediyesi• Belediye AŞ - Şişli Belediyesi• Beltan• BES - Sosyal Güvenlik Haftası• BES- Zam eylemi• Bestelast Tekstil• Beşiktaş Belediyesi • Beton Travers• Betra Prefabrik • Bilgi Üniversitesi• Bimsan• Bir taşeron firma - Ankara Belediyesi• Bir taşeron firma - Ankara Etlik Şehir

Hastanesi• Bir taşeron firma - Avcılar Belediyesi• Bir taşeron firma - Avcılar Canan

Dağdeviren Yurdu inşaatı• Bir taşeron firma - Bahçeşehir Royal • Bir taşeron firma - Bakırköy Belediyesi• Bir taşeron firma - Bayraklı Şehir

Hastanesi İnşaatı• Bir taşeron firma - Belediye binası İnşaatı• Bir taşeron firma - Bornova Belediyesi• Bir taşeron firma - Cerrahpaşa Tıp

Fakültesi• Bir taşeron firma - Çorum Şeker Fabrikası• Bir taşeron firma - Denfa - Hema Madeni

- 1• Bir taşeron firma - Denizli Toplu Konut

İnşaatı• Bir taşeron firma - Dışkapı Hastanesi• Bir taşeron firma - DKY Business Kartal• Bir taşeron firma - Dokuz Eylül

Üniversitesi taşeronu- Filistin Eylemi

İşyerleri Listesi


• Bir taşeron firma - Dolapdere rezidans İnşaatı

• Bir taşeron firma - Ege Üniversitesi• Bir taşeron firma - Erciyes Üniversitesi

Tıp Fakültesi - Kadro• Bir taşeron firma - Ersamak - Hema

Madeni • Bir taşeron firma - Erzincan Şeker

Fabrikası • Bir taşeron firma - Erzurum Şeker

Fabrikası • Bir taşeron firma - Ferizli Hastanesi

İnşaatı• Bir taşeron firma - Garanti Bankası• Bir taşeron firma - Isparta Devlet

Hastanesi• Bir taşeron firma - İbni Sina Hastanesi• Bir taşeron firma - İstanbul Çapa Tıp

Fakültesi• Bir taşeron firma - İstanbul Çapa Tıp

Fakültesi_Cemal Bilgin• Bir taşeron firma - İstanbul Okmeydanı

Eğitim ve Araştırma Hastanesi - 1• Bir taşeron firma - İstanbul Okmeydanı

Eğitim ve Araştırma Hastanesi - 2• Bir taşeron firma - İZBAN• Bir taşeron firma - İzmir Büyükşehir

Belediyesi A.Ş. (Mahir Kılıç)• Bir taşeron firma - Karasu Limanı

Taşeronu• Bir taşeron firma - Karayolları 10.Bölge

Şefliği• Bir taşeron firma - Karayolları 2.Bölge

Şefliği• Bir taşeron firma - Karayolları 4. Bölge

Müdürlüğü - Bolu dağı tüneli• Bir taşeron firma - Karayolları Genel

Müdürlüğü• Bir taşeron firma - Kayseri Eğitim ve

Araştırma Hastanesi• Bir taşeron firma - Kocaeli Başiskele’de İl

Emniyet Müdürlüğü• Bir taşeron firma - Kocaeli Büyükşehir

Belediyesi• Bir taşeron firma - Kocaeli Üniversitesi• Bir taşeron firma - La Vida İş Merkezi

inşaatı• Bir taşeron firma - Maltepe Belediyesi• Bir taşeron firma - Sabiha Gökçen Metro• Bir taşeron firma - TOKİ• Bir taşeron firma - Turhal Şeker• Bir taşeron firma - Tüpraş• Bir taşeron firma - Yozgat Şeker Fabrikası• Bir taşeron firma - Zeytinburnu Belediyesi

- Kenan Güngördü• Bir taşeron firma - Zonguldak Hastanesi• Bir taşeron inşaat firması• Birleşik Kamu-iş - Çanakkale• Birleşik Kamu-İş (İzmir)- TİS Eylemi• Bis Enerji Şirketi• Boğaziçi Üniversitesi• Boran Atıcı - Güvenlik Soruşturması• Borusan• Bosch• Bravo• BSH• BTA• Bursa Şehir Hastanesi İnşaatı - Rönesans

Holding

CÇ• CANPA TEKSTİL• Cargill• CCN Holding• Cemal Yıldırım- Destek eylemi• Cemtech - Batısöke Söke Çimento Sanayi

T.A.Ş. taşeronu• Cengiz Holding, Eti Bakır A.Ş• Chinatool• CMS• CPS Automotive Tekstil• Csun• Çağdaş Çınar - Flormar ziyareti• Çankaya Toplum Sağlığı Merkezi -

Mahmut Konuk - KHK• Çanpaş - Çankaya Belediye AŞ• Çayırova Boru• Çelik Halat • Çemtaş• Çınar ve Etken İş Ortaklığı


• Çimsataş• Çimtaş• Çorum Emek ve Demokrasi Platformu

D• Delphi• Demokrasi İçin Dayanışma Platformu-

Zam Eylemi• Demsiaş• Deriteks- Flormar ziyaret• Deriteks-Basın-İş- Gıda-İş- Asgari ücret

eylemi• Desiba • Devtekstil - Greif• 3. Havalimanı inşaatı - DGS - IGA• DHL Express• Dicle Üniversitesi Hastanesi• Diniz• Doğu Press• Doruk• Doruk Metal• Döktaş• Düzce – İnşaat işçileri• Düzce Çevrecilik İl Şehir Müdürlüğü

(Alev Şahin)

EF• EATALY• Ege Çelik• Ejot Azmak• Elimsan• Elsel Armatür• Emekli-Sen Buca • Entil• Eren Eroğlu davası• Erkar Denizcilik• Ersamak • Ersur Tekstil• Eskişehir Devlet Hastanesi• Ethica Hastanesi• Eti Bakır• Eti Gümüş

• Eti Maden• Etimesgut Şeker Fabrikası• Evas• Evril İnşaat• Fabio• Federal Morgul• Fırın İşçileri • Fil Man Made• Flormar• Ford Otosan• Freudenberg

GHIİJ• Gama Tekstil• Gebze Sendikalar Birliği• Geçinemiyoruz - Ankara• Gripin• Güler Mustafa Kızılağaç İlkokulu - Engin

Karataş• Gülsan Profil Boru ve Cam İşleme Sanayi • H&M• Habaş• Harput Kinteks• Hema Otomativ• HES İnşaat İşçileri• HT Solar• Hugo Boss• Isuzu• İDÇ• İmar AŞ - Aydın Belediyesi işletmesi• İnistanbul• İSİG Meclisi (Kocaeli)• İSKİ• İstanbul Aile Hekimliği Derneği

(İSTAHED)• İstanbul Halk Ekmek• İstanbul Şubeler Platformu• İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi vs

Cerrah Paşa Tıp Fakültesi - SES-İTO Sağlıkta Dönüşüm Eylemi

• İTO Kilit Fabrikası• İzban• İZENERJİ• İzmir Aliağa Belediyesi


• İzmir’in Karabağlar Yenitepe Şantiyesi• İZSU - Asgari ücret• İZSU - Kadro

KLMN• Kadıköy Belediyesi (Boran Atıcı)• Kadınlar – Flormar Destek Eylemleri• Kale Kayış • Kalehan Enerji• Kalibre Boru• 3. Havalimanı inşaatı - Kalyon• Kanatçı Haydar• Kara Dikimevi Müdürlüğü• KARŞIYAKA BEL. KENT AŞ• KDS• Keskinoğlu Tavukçuluk• Klimson Klima• KOD-A• KOLİN TERMİK SANTRAL• Konsa Enerji• Köroğlu İnşaat• Kroman Çelik• Kurt Global Narenciye• Lastik-İş- Flormar ziyaret• LCW• Limter-İş- Kayıtdışı çalışma eylemi• Linde Gaz• Lineer - Karayolları Genel Müdürlüğü• Lüleburgaz Emek Platformu• Magna• Mahle• Makine Kimya Endüstrisi Kurumu • MAPP Merchandising Group Şirketi• Mardan Palace Hotel• Mata• MATA Otomotiv• Matay• MAZLUM AMBALAJ• MEB• MEB - Ankara• MEB - Bursa• MEB - Hatay• MEB - İstanbul• Mefro Wheels

• Mehmet Sarı• Meisser Izgara • Me-Par - Tofaş• Mercedes• MKE Kayaş Fabrikası• MMK• Modül Çelik• Mondial• Mutlusan• Nakliyeciler Sitesi• Neşe Plastik• Nexans• Nilüfer Belediyesi• Nurel Tekstil

OÖPR• Otokar• Ototrim• Özbucak Tekstil• Özel Akgün Tem Hastanesi• Özturt AŞ - Esenyurt Belediyesi taşeronu • Pakkens• Paksan• Perfektüp• PETKİM• POLATYOL - ATİNAK• Poliya Polyester• Posco Assan• Prettl Endüstri Sistemleri • Prysmian• PTT• Real Market & Makro (Uyum) - Nakliyat-

İş• Recticel• Renault• Renta• Retting• Roy Robson

SŞ• Saadet Gıda• Salcano


• Sarıyer Toplum Sağlığı Merkezi• Sarp Plastik• Sayacılar - Adana• Scattolini• Schneider Electric• SCM• Sera• SES - Hemşirelik ve Ebelik Haftası• SES Bakırköy• SİBAŞ• SİDER Demir Çelik fabrikası• Sio Otomotiv• Smart Energy• SOCAR - PETKİM• Soda Kromsan• Soma Kolin Termik Santrali inşaatı• Standard Depo• Star Rafineri• Sultan I. Murat Devlet Hastanesi• Süperpak (Mayr-Melnhof Packaging)• Şireci Tekstil

T• Tank Palet• Tarım Reform Müdürlüğü • Tariş• Taşeron işçiler - Antalya Park ve Bahçeler

Müdürlüğü - Kadro• Taşeron işçiler - Ataşehir Belediyesi -

Kadro• Taşeron işçiler - Bağlar Belediyesi - Kadro• Taşeron işçiler - Beşiktaş Belediyesi -

Kadro• Taşeron işçiler - Bornova Belediyesi -

Kadro• Taşeron işçiler - İzmir Büyükşehir

Belediyesi• Taşeron işçiler - Karayolları Genel

Müdürlüğü• Taşeron işçiler - Karayolları Genel

Müdürlüğü - Kadro• Taşeron işçiler - Şişli Belediyesi• Taşeron işçiler - Tekirdağ Belediyesi -

Kadro

• Taşkın Tekstil• Tat Çelik• Tayaş• Temsa• Termokar• Tezcan Galvaniz • Tigem• Tofaş• TOKİ, Metag İnşaat, Zeksan İnşaat,

Taşeron - Gebze Devlet Hastanesi• Torbalı Mevsimlik Tarım İşçileri• Torunlar GYO • Trakya Döküm• TRT• Tüpraş - Batman• Tüpraş - İzmir• Tüpraş - Kırıkkale• Türk Traktör• TÜRK-İŞ Maden-İş• TÜVTÜRK

UÜVYZ• Uğur Konfeksiyon • Uğur Mondial• Uğur Soğutma• Ulus Defterdarlığı - Cemal Yıldırım,

Zeynep Yerli - KHK• Umer Haddecilik• Umut Gemi• Ural A - Serkoç Otelcilik Turizm İnşaat

Taahhüt Ticaret AŞ• Uyar Çelik• Ürosan• Valeo• Viking Kağıt Fabrikası• Yalçınlar Fotoğraf ve Elektronik Ürünler

Ticaret A.Ş. • Yapı Kredi Bankası• Yazaki• Yeşil Yapı• YPS• Yücel Boru• ZF Sachs


R A P O R U2 0 1 8

Emek Çalışmaları Topluluğu (EÇT), 2014 yılı Eylülayında bir grup akademisyen, araştırmacı ve

sendika uzmanının daha koordineli çalışma imkanlarıüzerine gerçekleştirdiği bir dizi buluşma

sonucu doğdu. 2015, 2016 ve şimdi de 2018 eylem takip sonuçlarını yayınladı. Alanda çeşitli buluşmalar gerçekleştirdi,

emek kaynakçası hazırladı ve bir sendika okulu programı düzenledi.

EÇT emek hareketine destek vermek isteyenaraştırmacıların, akademisyenlerin, gazetecilerin,

genel anlamda yazar-çizerlerin organize birşekilde hareket ederek nitelikli ve etkili ürünler

ortaya koyabilecekleri bir zeminin kurumsallaşmasınıhedefler. Emek hareketinin farklı öznelerine

eşit mesafede durur ve harekete somutkatkı sunmayı amaçlar. EÇT, bu amaç ve ilkelerini

paylaşan herkesin katılımına açıktır.

Raporlama konusunda nihai hedefimizİSİG Meclisi’nin yaptığı gibi düzenli aylık raporlar

çıkarmak ve çalışmaların çeşitliliğini artırmaktır. Bu şekilde yapılacak düzenlive güncel raporların işçi hareketine olan ilgiyi

artıracağınıdüşünüyoruz. Bu üretim kapasitesineulaşmak için elbette çoğalmaya ihtiyacımız var.

2018’de bu gönüllü kapasitesine ulaşmayı umuyorve sizleri de çalışmalara katkıya çağırıyoruz.

İŞÇİ SINIFI EYLEMLERİ RAPOR U 201 8 - WordPress.comANALİZİ Raporun bu bölümünde 2018 için...

Documents

Transcript of İŞÇİ SINIFI EYLEMLERİ RAPOR U 201 8 - WordPress.comANALİZİ Raporun bu bölümünde 2018 için...