โครงสร�างและหน้�าที่��ของราก

ราก ราก (Root) :: อวั�ยวัะหร�อส�วัน้ของพื�ชที่��ไม่�ม่�

ข�อ ปล�อง ตา และใบ เจร#ญลงส%�ดิ#น้ตาม่แรงดิ'งดิ%ดิของโลก

ม่�ก(าเน้#ดิม่าจาก radicle ของ embryo ซึ่'�งอย%�ภายใน้เม่ล+ดิ รากที่��เปล��ยน้แปลงม่าจากเรดิ#เค#ล

รากการศึ'กษาโครงสร�างของรากใน้ระยะที่��ม่�การเจร#ญ

ข�.น้ต�น้ (Primary growth) จะแบ�งศึ'กษา 2ล�กษณะ ค�อ          1. ศึ'กษาโครงสร�างตาม่ยาวัของราก          2. ศึ'กษาโครงสร�างใน้ภาคต�ดิขวัาง

โครงสรางตามยาวของรากแบ�งไดิ� 4 บร#เวัณ ค�อ  1. บร�เวณหมวกราก (Root cap) 2.บร�เวณเซลล�ก�าล�งแบ�งต�ว(Region of cell

division)  3. บร�เวณเซลล�ขยายต�วตามยาว (Region of

cell elongation)    4. บร�เวณเซลล�เปล��ยนแปลงไปทำ�าหนาทำ��เฉพาะ

(Region of cell differentiation and maturation)

โครงสรางตามยาวของราก 1. บร�เวณหมวกราก (Root cap) ประกอบ

ดิ�วัยเซึ่ลล1พืาเรงค#ม่า (Parenchyma) เร�ยงต�วัก�น้อย�างหลวัม่ๆ ผน้�งค�อน้ข�างบาง ม่�แวัค#วัโอลน้าดิใหญ� สาม่ารถผล#ตเม่�อกไดิ� ที่(าให�หม่วักรากช5�ม่ช�. และอ�อน้ต�วั สะดิวักค�อการชอน้ไช และสาม่ารถป6องก�น้อ�น้ตรายให�ก�บบร#เวัณที่��อย%�เหน้�อข'.น้ไปไดิ�

โครงสรางตามยาวของราก 2.บร�เวณเซลล�ก�าล�งแบ�งต�ว(Region of cell division)อย%�ถ�ดิจากรากข'.น้ม่าประม่าณ

- 12mm เป8น้บร#เวัณของเน้�.อเย��อเจร#ญ จ'งม่�การแบ�งเซึ่ลล1แบบไม่โที่ซึ่�ส เพื��อเพื#�ม่จ(าน้วัน้ โดิยส�วัน้หน้'�งเจร#ญเป8น้หม่วักราก อ�กส�วัน้เจร#ญเป8น้เน้�.อเย��อ ที่��อย%�ส%งถ�ดิข'.น้ไป

โครงสรางตามยาวของราก  3. บร�เวณเซลล�ขยายต�วตามยาว (Region of cell elongation) อย%�ถ�ดิจากบร#เวัณเซึ่ลล1ม่�การแบ�งต�วั เป8น้บร#เวัณที่��เซึ่ลล1ม่�การย�ดิยาวัข'.น้ 

โครงสรางตามยาวของราก   4. บร�เวณเซลล�เปล��ยนแปลงไปทำ�าหนาทำ��เฉพาะ (Region of cell differentiation and maturation) ประกอบดิ�วัยเซึ่ลล1ถาวัรต�างๆ ซึ่'�งที่��ม่�การเปล��ยน้แปลงม่าจากเน้�.อเย��อเจร#ญม่�โครงสร�างเพื��อที่(าหน้�าที่��ต�างๆ บร#เวัณน้�.จะม่�เซึ่ลล1ขน้ราก (Root hair cell)

ภาพ สไลด์�โครงสรางของรากพ(ชตามยาว

ภาพื โครงสร�างตาม่ยาวัของราก

โครงสรางของรากตามภาคต�ด์ขวางแบ�งศึ'กษา เป8น้ 2 กรณ� ค�อ

- โครงสร�างต�ดิตาม่ขวัางของรากพื�ชใบเล�.ยงเดิ��ยวั- โครงสร�างต�ดิตาม่ขวัางของรากพื�ชใบเล�.ยงค%�

โครงสรางของรากตามภาคต�ด์ขวางสาม่ารถแยกเป8น้บร#เวัณ หร�อช�.น้ต�างๆตาม่

ล�กษณะเซึ่ลล1ที่��เห+น้ไดิ� 3บร#เวัณ ดิ�งน้�.1. epidermis2. cortex3. stele

โครงสรางของรากตามภาคต�ด์ขวาง1. epidermis เป8น้เน้�.อเย��อช�.น้น้อกส5ดิม่�เซึ่ลล1

ที่��เร�ยงต�วัก�น้เพื�ยงช�.น้เดิ�ยวัและผน้�งเซึ่ลล1บาง ไม่�ม่�คลอโรพืลาสต1 บางเซึ่ลล1จะเปล��ยน้แปลงไปเป8น้ขน้ราก

โครงสรางของรากตามภาคต�ด์ขวาง2. cortex เป8น้อาณาเขตระหวั�างช�.น้ epidermis และ

stele ประกอบดิ�วัยเน้�.อเย��อพืาเรงค#ม่าที่��ที่(าหน้�าที่��สะสม่น้(.าและอาหารเป8น้ส�วัน้ใหญ� ช� .น้ใน้ส5ดิของ cortex จะเป8น้เซึ่ลล1แถวัเดิ�ยวัเร�ยก endodermis ใน้รากพื�ชใบเล�.ยงเดิ��ยวัจะเห+น้ช�ดิเจน้เซึ่ลล1ใน้ช�.น้น้�.เม่��อม่�อาย5ม่ากข'.น้จะม่�ผน้�งหน้าเพืราะม่�สารซึ่%เบอร#น้ หร�อล#กน้#น้สะสม่อย%� แต�จะม่�ช�วังที่��ม่�เซึ่ลล1ผน้�งบางแที่รกอย%�ใน้ช�.น้น้�.และอย%�ตรงก�บแน้วัของไซึ่เลม่

โครงสรางของรากตามภาคต�ด์ขวาง3. stele เป8น้บร#เวัณที่��อย%�ถ�ดิจากช�.น้ endodermisเข�าไป พืบ

วั�าstele ใน้รากจะแคบกวั�าช�.น้ cortex ประกอบดิ�วัยช�.น้ต�างๆดิ�งน้�. 3.1 pericycle เป8น้เซึ่ลล1ผน้�งบางขน้าดิเล+กม่� - 12 แถวั พืบ

เฉพืาะใน้รากเที่�าน้�.น้ เป8น้แหล�งก(าเน้#ดิของรากแขน้ง ( secondary root ) 

 3.2 vascular bundle ประกอบดิ�วัย xylem อย%�ตรงใจกลางเร�ยงเป8น้แฉกโดิยม่� phloem อย%�ระหวั�างแฉก ส(าหร�บพื�ชใบเล�.ยงค%�ต�อม่าจะเก#ดิเน้�.อเย��อเจร#ญ vascular cambium ค��น้ระหวั�าง xylem ก�บ phloem ใน้รากของพื�ชใบเล�.ยงค%�ม่�จ(าน้วัน้แฉกน้�อยประม่าณ - 16 แฉก โดิยม่ากม่�กม่� 4 แฉก ส�วัน้รากของพื�ชใบเล�.ยงเดิ��ยวัม่�กม่�จ(าน้วัน้แฉกม่ากกวั�า

โครงสรางของรากตามภาคต�ด์ขวาง3.3 pith เป8น้บร#เวัณตรงกลางรากหร�อไส�ใน้ของ

รากเห+น้ไดิ�ช�ดิเจน้ใน้รากพื�ชใบเล�.ยงเดิ��ยวั ส�วัน้ใหญ�เป8น้เน้�.อเย��อพืาเรงค#ม่าส�วัน้รากพื�ชใบเล�.ยงค%�ตรงกลางม่�กเป8น้ xylem

โครงสรางของรากตามภาคต�ด์ขวาง

ภาพ เปร�ยบเทำ�ยบภาคต�ด์ขวางของรากพ(ชใบเล�+ยงเด์��ยวและใบเล�+ยงค,�

โครงสรางของรากตามภาคต�ด์ขวาง

ภาพ แสด์งอาณาเขตทำ�+ง 3ช�+นค(อ เอพ�เด์อร�ม�ส คอร�เทำ-กซ� และสต�ล ของรากพ(ชใบเล�+ยงเด์��ยว

โครงสรางของรากตามภาคต�ด์ขวาง

ภาพ แสด์งอาณาเขตทำ�+ง 3 ช�+นค(อ เอพ�เด์อร�ม�ส คอร�เทำ-กซ� และสต�ล ของรากพ(ชใบเล�+ยงค,�

โครงสรางของรากตามภาคต�ด์ขวาง

ภาพ รากพ(ชใบเล�+ยงค,�

หน้�าที่��ของราก1.ค(.าจ5น้ส�วัน้ต�างๆ ของพื�ชให�ที่รงต�วัอย%�ไดิ�2.ดิ%ดิและล(าเล�ยงน้(.า (absorption and

transportation)3.หน้�าที่��อ��น้ๆ ข'.น้ก�บล�กษณะของรากเช�น้ สะสม่

อาหาร ย'ดิเกาะ ใช�ใน้ การหายใจเป8น้ต�น้

ชน�ด์ของรากชน้#ดิของรากเม่��อแยกตาม่ก(าเน้#ดิ จ(าแน้กออกเป8น้ 3

ชน้#ดิค�อ1. Primary root หร(อ รากแกว (tap root)2. Secondary root หร(อรากแขนง(lateral

root หร(อ branch root)3. Adventitious root หร(อ รากว�สาม�ญ 

ชน�ด์ของราก1. Primary root หร(อ รากแกว (tap root) ม่�ล�กษณะ ตอน้โคน้จะโตแล�วัค�อยเร�ยวัเล+กลงไปจน้ถ'งปลาย จะยาวัและใหญ�กวั�ารากอ��น้ๆที่��แยกออกไป ที่(าหน้�าที่��

ชน�ด์ของราก2. Secondary root หร(อรากแขนง(lateral root

หร(อ branch root) เป8น้รากที่��เจร#ญเต#บโตออกม่าจาก รากแก�วั ม่�กงอกเอ�ยงลงไปใน้ดิ#น้จน้เก�อบขน้าน้หร�อขน้าน้ไปก�บพื�.น้ดิ#น้ก(าเน้#ดิม่าจากเน้�.อเย��อเพืร#ไซึ่เค#ล

ชน�ด์ของราก3. Adventitious root หร(อ รากว�สาม�ญ เป8น้รากที่��ไม่�

ไดิ�ก(าเน้#ดิม่าจากรากแก�วัหร�อรากแขน้ง รากชน้#ดิน้�.อาจแตกออกจากโคน้ต�น้ของพื�ช ตาม่ข�อของล(าต�น้หร�อก#�ง ตาม่ใบหร�อจากก#�งตอน้ของไม่�ผลที่5กชน้#ดิ แยกเป8น้ชน้#ดิย�อยไดิ�ตาม่ร%ปร�างและหน้�าที่�� ไดิ�ดิ�งน้�.

ชน�ด์ของราก - รากฝอย (fibrous root) เป8น้รากเส�น้เล+กๆม่ากม่าย ขน้าดิโตสม่(�าเสม่อก�น้ไม่�เร�ยวัลงที่��ปลายอย�างรากแก�วั        งอกออกจากรอบโคน้ต�น้แที่น้รากแก�วัที่��ฝ่;อเส�ยไปหร�อที่��หย5ดิเตอบโต พืบใน้พื�ชใบเล�.ยงเดิ��ยวัเป8น้ส�วัน้ใหญ�

ชน�ด์ของราก- รากค�+าจุ้2 น (Prop root) เป8น้รากที่��แตกออกม่าจากข�อของล(าต�น้ ที่��อย%�ใต�ดิ#น้ และเหน้�อดิ#น้ข'.น้ม่าเล+กน้�อย และพื5 �งแที่งลงไปใน้ดิ#น้        เพื��อพืย5งล(าต�น้เอาไวั�ไม่�ให�ล�ม่ง�าย เช�น้รากค(.าจ5น้ของต�น้ข�าวัโพืดิ ต�น้ล(าเจ�ยก ต�น้โกงกาง

ชน�ด์ของรากรากเกาะ (Climbing root) เป8น้รากที่��แตกออกม่าจากข�อของล(าต�น้แล�วัม่าเกาะตาม่หล�กหร�อเสา       เพื��อพืย5งล(าต�น้ให�ต#ดิแน้�น้และช%ล(าต�น้ข'.น้ที่��ส%ง เช�น้รากของพืล% พืล%ดิ�าง กล�วัยไม่�

ชน�ด์ของรากรากส�งเคราะห�แสง (photosynthtic root) เป8น้รากที่��แตกออกม่าจากข�อของล(าต�น้ แล�วัห�อยลงม่าใน้อากาศึ ม่�ส�เข�ยวัของคลอโรฟิ=ลเป8น้รากที่��ที่(าหน้�าที่��ส�งเคราะห1แสง เช�น้ รากกล�วัยไม่�ที่��ม่�ส�เข�ยวัเฉพืาะรากอ�อน้ หร�อปลายรากที่��แก�เที่�าน้�.น้ 

รากของไที่ร โกงกาง ม่�ส�เข�ยวัเฉพืาะตรง ที่��ห�อยอย%�ใน้อากาศึ 

ชน�ด์ของราก รากหายใจุ้ (Respiratory root)รากพืวักน้�.เป8น้แขน้งงอกออกจากรากใหญ�ที่��แที่งลงไปใน้ดิ#น้อ�กที่�หน้'�ง แต�แที่น้ที่��จะงอกลงไปใน้ดิ#น้ ก�บ      ช%ปลายข'.น้ม่าเหน้�อดิ#น้หร�อผ#วัน้(.า บางที่�ก+ลอยตาม่ผ#วัน้(.า เช�น้รากของแพืงพืวัย 

ชน�ด์ของรากรากสะสมอาหาร (storage root) เป8น้รากที่��ที่(าหน้�าที่��ใน้การสะสม่อาหารประเภที่แป6ง น้(.าตาล หร�อ โปรต�น้เอาไวั�      ที่(าให�ม่�ล�กษณะอวับอ�วัน้เราม่�กเร�ยกวั�า ห�วั เช�น้ ห�วัแครอต ห�วัผ�กกาดิ ห�วัม่�น้เที่ศึ ห�วัม่�น้แกวั ม่�น้ส(าปะหล�ง กระชาย