ıİ Pegem Yayınları RAFYAŸrafya(2).pdfCOĞRAFYA KPSS 2016 KPSS Genel Yetenek Genel Kültür konu...
Transcript of ıİ Pegem Yayınları RAFYAŸrafya(2).pdfCOĞRAFYA KPSS 2016 KPSS Genel Yetenek Genel Kültür konu...
COĞRAFYA
KPSS2016
KPSSGenel YetenekGenel Kültür
konu anlatımlıpratik bilgiler
sınavlara en yakın
özgün sorular ve açıklamaları
çıkmış sorular ve açıklamaları
29.Eğitimde
yıl
Lise ve Ön Lisans Adayları İçin
Pegem AkademiSınav Komisyonu;
2014 KPSS’yePegem Yayınları
ile hazırlanan adayların,100'ün üzerinde soruyu
kolaylıklaçözebildiğini
açıkladı.
Editörler: Önder Cengiz-Mesut AtalayYazar: Komisyon
KPSS Coğrafya Konu Anlatımlı
ISBN 978-605-318-169-9
Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.
© Pegem AkademiBu kitabın basım, yayın ve satış hakları
Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir.Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.
Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında
yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.
“Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORULAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır.”
1. Baskı: Ağustos 2015, Ankara
Yayın-Proje Yönetmeni: Ayşegül EroğluDizgi-Grafik Tasarım: Gülnur Öcalan
Kapak Tasarımı: Gürsel AvcıBaskı: Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık Ltd. Şti
İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 770. Sokak No: 105/AYenimahalle/ANKARA
(0312-394 55 90)
Yayıncı Sertifika No: 14749Matbaa Sertifika No: 13987
İletişim
Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51
Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08
Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
İnternet: www.pegem.netE-ileti: [email protected]
Değerli Adaylar;
Bu kitap Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Genel Kültür Testinde önemli bir yer tutan “Coğrafya” kapsamındaki 18 soruyu etkili bir şekilde çözebilmeniz amacıyla hazırlanmıştır.
Kitap, sorulmuş ve sorulması olası soruların titizlikle incelenmesiyle meydana getirilmiş olup;
■ Coğrafi Konum ve Türkiye’nin Coğrafi Konumu, ■ Türkiye’nin Yerşekilleri ve Özellikleri,■ Türkiye’nin İklimi ve Bitki Örtüsü,■ Türkiye’de Nüfus ve Yerleşme,■ Türkiye’nin Ekonomik Coğrafyası,■ Türkiye’de Madenler, Enerji Kaynakları ve Sanayi,■ Türkiye’de Ulaşım, Ticaret ve Turizm ve ■ Türkiye’nin Coğrafi Bölgeleri bölümlerinden oluşmaktadır.
Kitapta; bölümlerin sınav formatına uygun ve soru çözümünü kolaylaştıracak bir şekilde ele alınmasına ve bilgilerin açık ve anlaşılır bir dille ifade edilmesine, bilginin resim, şekil, şemalarla somutlaştırılmasına, kavram haritaları, tablolar, grafik ve etkinliklerle akılda kalıcı biçimde sunulmasına özen gösterilmiştir. Ayrıca her sayfada yer alan boş Türkiye haritaları ile yer, yön, dağılış vs. bilgilerinizi uygulama olanağı sağlanmıştır.
Her ünitenin sonunda,
■ özet, ■ etkinlik,■ bulmaca, ■ çözümlü testler,■ cevaplı testler ve■ çıkmış sorulara;
yer verilmiştir.
Bu kitabın hazırlanmasında yardım, destek ve katkılarını esirgemeyen meslektaşlarımıza,PEGEM AKADEMİ yayınevi ve dershanesi çalışanlarına ve öğrencilerimize teşekkürü birborç biliriz.
Bu kitap, uzun bir birikimin ve yoğun bir emeğin ürünüdür. Kitapla ilgili görüş veönerileriniz bu ürünün niteliğini daha da arttıracaktır. Değerli görüş ve önerilerinizi lütfen bizimle [email protected] aracılığıyla paylaşınız.
Kitabın çalışmalarınızda yararlı olması dileğiyle, KPSS’de ve meslek hayatınızda başarılar.
Önder Cengiz-Mesut Atalay
SUNU
2014 KPSS’de Yer Alan 18 Coğrafya Sorusunun Oransal Dağılışı
KONULAR YAKLAŞIK AĞIRLIK
Türkiye’nin Fiziki Coğrafyası %39 (7 soru)
Türkiye’nin Beşeri Coğrafyası %17 (3 soru)
Türkiye’nin Ekonomik CoğrafyasıTürkiye’nin Ekonomik Coğrafyası %44 (8 soru)
2002-2014 yılları arasında çıkmış soruların analizleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
or
ta
öğ
ret
im
ön
lisa
ns
or
ta
öğ
ret
im
ön
lisa
ns
or
ta
öğ
ret
im
ön
lisa
ns
or
ta
öğ
ret
im
ön
lisa
ns
or
ta
öğ
ret
im
ön
lisa
ns
20
06
20
08
20
10
20
12
20
14
Türkiye’nin
Fiziki
Coğrafyası
Türkiye’nin
Coğrafi
Konumu1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
Türkiye’nin
Yerşekilleri1 1 1 1 1 2 1 2 5 5
Türkiye’nin
İklimi ve
Bitki Örtüsü2 2 2 2 1 - 1 1 1 1
Türkiye’nin
Beşeri
Coğrafyası
Türkiye’de
Nüfus ve
Yerleşme2 4 2 3 2 3 3 3 3 3
Türkiye’nin Türkiye’nin
Ekonomik Ekonomik
CoğrafyasıCoğrafyası
Türkiye’de
tarım,
hayvancılık
ve ormancılık
10 8 10 10 5 4 4 5 2 2
Türkiye’de
madenler,
enerji
kaynakları ve
endüstri
4 3 8 5 3 2 3 4 2 2
Türkiye’de
ulaşım,
ticaret, ve
turizm
2 2 4 2 3 4 5 2 3 3
Türkiye’nin Türkiye’nin
Bölgeler Bölgeler
CoğrafyasıCoğrafyası
Türkiye’nin
Bölgeler
Coğrafyası2 2 4 2 3 4 - 1 1 1
İÇİNDEKİLER
1. BÖLÜM Coğrafi Konum ve Türkiye’nin Coğrafi Konumu
Coğrafi Konum ve Türkiye’nin Coğrafi Konumu .....................................................3
Matematik (Mutlak) Konum.....................................................................................3
Paraleller ............................................................................................................3
Meridyenler ........................................................................................................4
Yerel Saat Hesaplamaları ..................................................................................5
Güneş Hesaplamaları ........................................................................................6
Özel Tarihlerde Türkiye ......................................................................................7
Türkiye’nin Matematik Konumu ve Sonuçları .....................................................8
Özel (Göreceli) Konum .........................................................................................10
Türkiye’nin Özel Konumu ve Sonuçları ............................................................10
Özet ......................................................................................................................13
Etkinlik ..................................................................................................................14
Bulmaca................................................................................................................15
Çözümlü Test ........................................................................................................16
Cevaplı Test ..........................................................................................................22
Çıkmış Sorular ......................................................................................................25
2. BÖLÜM Türkiye’nin Yerşekilleri ve Özellikleri
Türkiye’nin Yerşekilleri ve Özellikleri ....................................................................29
Jeolojik Zamanlarda Türkiye.................................................................................29
Birinci Jeolojik Zaman (Paleozoik) ...................................................................29
İkinci Jeolojik Zaman (Mezozoik) .....................................................................29
Üçüncü Jeolojik Zaman (Tersiyer) ....................................................................29
Dördüncü Jeolojik Zaman (Kuaterner) .............................................................30
Yerşekillerinin Genel Özellikleri ............................................................................30
Fiziki Haritalar .......................................................................................................31
Türkiye’nin Dağları................................................................................................31
Orojenez ..........................................................................................................31
Volkanik Dağlar ................................................................................................33
Türkiye’nin Ovaları................................................................................................33
Bulundukları Yere Göre Ovalar ........................................................................33
Türkiye’nin Platoları ..............................................................................................35
Türkiye Akarsularının Genel Özellikleri ................................................................35
vi
Türkiye’nin Başlıca Akarsuları ..........................................................................35
Türkiye’nin Başlıca Havzaları ...........................................................................36
Akarsularımızın Rejimleri .................................................................................36
Türkiye’deki Akarsulardan Yararlanma ............................................................37
Türkiye’de Akarsuların Oluşturduğu Şekiller ....................................................37
Akarsu Aşındırma Şekilleri ...............................................................................37
Akarsu Biriktirme Şekilleri ................................................................................38
Türkiye’de Karstik Şekiller ................................................................................39
Türkiye’de Göller ..............................................................................................40
Oluşumlarına Göre Göller ................................................................................40
Doğal Göller ................................................................................................40
Yapay Göller (Baraj Gölleri) .........................................................................41
Sularının Özelliklerine Göre Göller ..................................................................41
Türkiye’de Rüzgârlar ve Rüzgârların Oluşturduğu Şekiller ..............................41
Türkiye’de Buzullar ve Buzulların Oluşturduğu Şekiller ...................................42
Türkiye’de Yer Altı Suları ve Kaynakları ...........................................................42
Kayaların Parçalanması ...................................................................................43
Türkiye’de Toprak Tipleri ......................................................................................43
Türkiye’de Doğal Afetler .......................................................................................44
Erozyon ............................................................................................................44
Kütle Hareketleri (Heyelan ve Toprak Kayması) ..............................................44
Türkiye’de Depremler .......................................................................................45
Türkiye’de Kıyı Şekillenmesi ............................................................................45
Türkiye’de Kıyı Tipleri ...........................................................................................46
Özet ......................................................................................................................47
Etkinlik ..................................................................................................................50
Bulmaca................................................................................................................51
Çözümlü Test ........................................................................................................52
Cevaplı Test ..........................................................................................................58
Çıkmış Sorular ......................................................................................................61
3. BÖLÜM Türkiye’nin İklimi ve Bitki Örtüsü
Türkiye’nin İklimi ve Bitki Örtüsü...........................................................................65
Türkiye’nin İklimini Etkileyen Faktörler .................................................................65
Matematik Konumunun Etkisi ..........................................................................65
Özel Konumunun Etkisi ....................................................................................66
Etrafındaki Denizlerin Etkisi .........................................................................66
Etrafındaki Kara Kütlelerinin Etkisi ..............................................................66
vii
Etrafındaki Basınç Merkezlerinin Etkisi .......................................................66
Yeryüzü Şekillerinin Etkisi ............................................................................66
İklim Elemanları ...............................................................................................66
Türkiye’de Sıcaklık .....................................................................................66
Türkiye’nin İzoterm Haritaları ...........................................................................67
Türkiye’nin Yıllık İzoterm Haritası ....................................................................67
Türkiye Temmuz Ayı İndirgenmiş Sıcaklık Ortalamalarının Dağılışı ................67
Türkiye Ocak Ayı İndirgenmiş Sıcaklık Ortalamalarının Dağılışı .....................67
Türkiye Yıllık Sıcaklık Farkı ..............................................................................68
Türkiye’de Güneşlenme Süresi ........................................................................68
Türkiye’de Don Olayının Dağılışı .....................................................................68
Türkiye’de Basınç ........................................................................................68
Türkiye’de Rüzgârlar ...................................................................................69
Türkiye’de Nem ve Yağış.............................................................................69
Oluşumlarına Göre Yağış Çeşitleri ...................................................................70
Türkiye’nin İklim Tipleri ve Bitki Örtüsü .................................................................71
Türkiye’de İklim Tipleri .....................................................................................71
Türkiye’nin Bitki Örtüsü ....................................................................................72
Türkiye’deki Endemik Bitkiler................................................................................74
Özet ......................................................................................................................75
İklim ......................................................................................................................76
Bitki Örtüsü ...........................................................................................................76
Etkinlik ..................................................................................................................77
Bulmaca................................................................................................................78
Çözümlü Test ........................................................................................................79
Cevaplı Test ..........................................................................................................87
Çıkmış Sorular ......................................................................................................91
4. BÖLÜM Türkiye’de Nüfus ve Yerleşme
Türkiye’de Nüfus ve Yerleşme ..............................................................................95
Türkiye’de Nüfus Artışı ve Sonuçları ................................................................95
Türkiye’de Nüfusun Dağılışı ve Nüfusun Dağılışını Etkileyen Faktörler ...........96
Türkiye’de Sık Nüfuslu Yerler ......................................................................97
Türkiye’de Seyrek Nüfuslu Yerler ................................................................97
Nüfus Yoğunlukları ......................................................................................98
Türkiye Nüfusunun Özellikleri (Nüfusun Yapısı) ..........................................99
Türkiye’de Göçler ve Yerleşme ..................................................................101
Zamana Göre Göçler .................................................................................102
viii
Gidilen Yere Göre Göçler ...............................................................................103
Yerleşme ............................................................................................................103
Kırsal Yerleşmeler ..........................................................................................103
Şehir Yerleşmeleri ..........................................................................................105
Türkiye’de Mesken Tipleri ve Konutlarda Kullanılan Yapı Malzemeleri ..............106
Özet ....................................................................................................................107
Etkinlik ................................................................................................................108
Bulmaca..............................................................................................................109
Çözümlü Test ......................................................................................................110
Cevaplı Test ........................................................................................................116
Çıkmış Sorular ....................................................................................................119
5. BÖLÜM Türkiye’nin Ekonomik Coğrafyası
Türkiye’nin Ekonomik Coğrafyası .......................................................................125
Türkiye Ekonomisini Etkileyen Faktörler.............................................................125
Türkiye’de Tarım .................................................................................................126
Türkiye’de Tarımda Verimi Etkileyen Faktörler ...............................................126
Tarım Ürünleri ................................................................................................129
Tahıllar .......................................................................................................129
Sanayi Bitkileri ...........................................................................................130
Yağ Bitkileri ................................................................................................133
Meyvecilik ..................................................................................................134
Yumrulu Bitkiler .........................................................................................136
Sebzecilik ..................................................................................................136
Seracılık (Örtü Altı Tarım) ..........................................................................136
Türkiye’de Hayvancılık ...................................................................................136
Küçükbaş Hayvancılık ...............................................................................137
Büyükbaş Hayvancılık ...............................................................................138
Kümes Hayvancılığı ..................................................................................139
İpek Böcekçiliği ..........................................................................................139
Arıcılık .......................................................................................................139
Balıkçılık ....................................................................................................140
Türkiye’de Ormancılık.........................................................................................141
Özet ....................................................................................................................142
Etkinlik ................................................................................................................144
Bulmaca..............................................................................................................145
Çözümlü Test ......................................................................................................146
Cevaplı Test ........................................................................................................151
Çıkmış Sorular ....................................................................................................155
ix
6. BÖLÜM Türkiye’de Madenler, Enerji Kaynakları ve Sanayi
Türkiye’de Madenler, Enerji Kaynakları ve Sanayi .............................................163
Türkiye’de Madenler ...........................................................................................163
Türkiye’de Çıkartılan Başlıca Madenler .........................................................164
Türkiye’de Enerji Kaynakları ...............................................................................166
Taş kömürü ....................................................................................................166
Linyit ...............................................................................................................166
Termik Santral ................................................................................................166
Petrol ..............................................................................................................167
Doğal gaz .......................................................................................................168
Su Gücü (Hidroelektrik) ..................................................................................168
Rüzgâr Gücü ..................................................................................................168
Güneş Enerjisi ................................................................................................169
Jeotermal Enerji .............................................................................................169
Nükleer Enerji ................................................................................................169
Türkiye’de Sanayi ...............................................................................................170
Türkiye’de Sanayi Kolları ...............................................................................170
Özet ....................................................................................................................175
Etkinlik ................................................................................................................178
Bulmaca..............................................................................................................179
Çözümlü Test ......................................................................................................180
Cevaplı Test ........................................................................................................188
Çıkmış Sorular ....................................................................................................191
7. BÖLÜM Türkiye’de Ulaşım, Ticaret ve Turizm
Türkiye’de Ulaşım,Ticaret ve Turizm ..................................................................197
Türkiye’de Ulaşım ...............................................................................................197
Kara Yolu Ulaşımı ..........................................................................................197
Demir Yolu Ulaşımı ........................................................................................198
Deniz Yolu Ulaşımı .........................................................................................199
Hava Yolu Ulaşımı..........................................................................................200
Türkiye’de Ticaret ...............................................................................................201
Türkiye’de Turizm ...............................................................................................203
Türkiye’nin Turistik Değerleri..........................................................................203
Türkiye Millî Parkları (1958 - 2009) ...............................................................205
Türkiye’de Şehirler ve Özellikleri ....................................................................208
x
Özet ....................................................................................................................212
Etkinlik ................................................................................................................213
Bulmaca..............................................................................................................214
Çözümlü Test ......................................................................................................215
Cevaplı Test ........................................................................................................221
Çıkmış Sorular ....................................................................................................224
8. BÖLÜM Türkiye’nin Coğrafi Bölgeleri
Türkiye’nin Coğrafi Bölgeleri...............................................................................231
Doğal Özellikler ..............................................................................................232
Beşeri ve Ekonomik Özellikler .......................................................................232
Karadeniz Bölgesi...............................................................................................233
Fiziki (Doğal) Özellikleri .................................................................................233
Bölümleri ........................................................................................................236
Bölgenin Enleri ...............................................................................................238
Marmara Bölgesi ................................................................................................240
Fiziki (Doğal) Özellikleri .................................................................................240
Nüfus Yapısı ve Ekonomik Özellikleri ............................................................241
Bölümleri ........................................................................................................243
Bölgenin Enleri ...............................................................................................246
Çözümlü Test ......................................................................................................248
Cevaplı Test ........................................................................................................253
Ege Bölgesi ........................................................................................................256
Fiziki (Doğal) Özellikleri .................................................................................256
Nüfus Yapısı ve Ekonomik Özellikleri ............................................................257
Bölgenin Enleri ...............................................................................................259
Akdeniz Bölgesi ..................................................................................................261
Fiziki (Doğal) Özellikleri .................................................................................261
Nüfus Yapısı ve Ekonomik Özellikler .............................................................262
Bölümleri ........................................................................................................263
Bölgenin Enleri ...............................................................................................265
Çözümlü Test ......................................................................................................266
Cevaplı Test ........................................................................................................272
İç Anadolu Bölgesi ..............................................................................................275
Fiziki (Doğal) Özellikleri .................................................................................275
Nüfus Yapısı ve Ekonomik Özellikleri ............................................................276
Bölümleri ........................................................................................................277
Bölgenin Enleri ...............................................................................................278
xi
Doğu Anadolu Bölgesi ........................................................................................280
Fiziki (Doğal) Özellikleri .................................................................................280
Bölümleri ........................................................................................................283
Bölgenin Enleri ...............................................................................................284
Güneydoğu Anadolu Bölgesi ..............................................................................286
Fiziki (Doğal) Özellikleri .................................................................................286
Nüfus Yapısı ve Ekonomik Özellikler .............................................................287
Bölümleri ........................................................................................................288
Güney Anadolu Projesi (GAP) .......................................................................289
Bölgenin Enleri ...............................................................................................290
Bölgelerin Özelliklerinin Karşılaştırılması ...........................................................291
Özet ....................................................................................................................293
Etkinlik ................................................................................................................294
Bulmaca..............................................................................................................295
Çözümlü Test ......................................................................................................296
Cevaplı Test ........................................................................................................301
Çıkmış Sorular ....................................................................................................304
Grafik; Tablo ve Harita Yorumlarken Dikkat Edilecek Özellikler .........................307
Bulmaca Çözümleri ............................................................................................310
xiii
2014
PEGEM AKADEMİ YAYINLARI'NDA YER ALAN 2014 - KPSS BENZER SORULAR
1.
I. Dört mevsimin belirgin olarak yaşanması
II. Cephe yağışlarının etkili olması
III. En uzun gecenin 21 Aralık’ta yaşanması
IV. Batı rüzgârlarının etkisi altında olması
Yukarıda numaralandırılmış ifadelerden hangileri Türkiye’nin orta kuşakta yer aldığını kanıtlar?
A) I ve II B) I ve IV C) III ve IV
D) I, II ve IV E) II, III ve IV
Önlisans Mezunları İçin Tamamı Çözümlü Soru Ban-kası Sayfa 12 / 15. Soru
2. Türkiye’nin orta kuşakta bulunmasının, aşağıdaki iklim özelliklerinden hangisi üzerinde etkili olduğu söylenemez?
A) Kış mevsiminde cephesel yağışların görülmesi
B) Batı rüzgârlarının etkisinin görülmesi
C) Akdeniz iklim kuşağında yer alması
D) Dört mevsimin belirgin yaşanması
E) Kısa mesafelerde farklı iklim tiplerinin görülmesi
Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 1034. Soru
3. Ülkemiz genç oluşumlu bir arazi yapısına sahip olup ortalama yükseltisi oldukça fazladır ve kısa mesafede yerşekilleri çeşitlilik göstermektedir.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin ge-nel yeryüzü şekilleri özellikleri içinde yer almaz?
A) Batıdan doğuya doğru gidildikçe yükseltinin artması
B) Güncel buzulların etkili olduğu dağların bulun-ması
C) Yüksek düzlüklerin yer alması
D) Farklı jeolojik dönemlere ait arazi yapısının olması
E) Aktif volkanların geniş yer tutması
Önlisans Mezunları İçin Konu Anlatımlı Kitap Sayfa 76 / 1. Soru
4. Türkiye’nin yeryüzü şekilleriyle ilgili aşağıda veri-len bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Kısa mesafelerde yükselti değişimi en fazla Doğu Karadeniz’dedir.
B) Güncel buzullar çoğunlukla ülkenin doğusundaki dağlar üzerindedir.
C) Türkiye’nin farklı yörelerinde meltem rüzgârları görülür.
D) Kırık dağların tamamı kıyı çizgisine dik olarak uzanır.
E) Ülkemizde en çok kıvrım dağları yaygındır.
Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 929. Soru
5. Kayaların, toprak tabakalarının yamaç boyunca eğim doğrultusunda hareket etmesine heyelan denir.
Heyelan oluşumunda, aşağıdakilerden hangisi en az etkilidir?
A) Eğim fazlalığı
B) Tabakaların uzanış doğrultusu
C) Akarsu rejiminin düzensiz olması
D) Toprağın yapısı
E) Yağış miktarı
5000 Genel Yetenek Genel Kültür Soru BankasıSayfa 564 / 12. Soru
6. Zemini kaya ve yapay dolgu malzemesinden oluşan bir yamacın yerçekimi, eğim, su ve beşeri faktörlerin etkisiyle aşağı ve dışa doğru hareketine heyelan denir.
I
IIIII
IVV
Buna göre, yukarıdaki Türkiye haritasında nu-maralarla gösterilen yerlerin hangisinde görülen heyelanın nedeni yağış ve engebedir?A) I B) II C) III D) IV E) V
Genel Yetenek Genel Kültür Yaprak TestTest 7 / 6. Soru
xiv
2014
PEGEM AKADEMİ YAYINLARI'NDA YER ALAN 2014 - KPSS BENZER SORULAR
7. Türkiye’de heyelan olaylarının en fazla Karadeniz Bölgesi’nde görülmesinde;
I. eğimin fazla olması,
II. yağışın fazla olması,
III. killi toprakların fazla olmasıfaktörlerinden hangileri etkili olmuştur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) I, II ve III
Önlisans Mezunları İçin Tamamı Çözümlü Soru Ban-kası Sayfa 35 / 9. Soru
8. Türkiye’de kış sıcaklık ortalamalarının en düşük olduğu, yazların serin ve yağışlı geçtiği, yağmur şeklinde düşen yağışların en çok yaz mevsimin-de alındığı iklim tipinin grafiği, aşağıdakilerden hangisidir?
A)
C)
B)
D)
E)
Sıcaklık (°C)Yağış (mm)140 30
2520
15105
0
12010080604020
01 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Sıcaklık (°C)Yağış (mm)140 30
2520
15105
0
-5
12010080604020
01 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Sıcaklık (°C)Yağış (mm)140 30
2520
15105
0
12010080604020
01 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Sıcaklık (°C)Yağış (mm)140 30
2520
15105
0
12010080604020
01 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Sıcaklık (°C)Yağış (mm)140 30
2520
15105
0
12010080604020
01 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Sıcaklık
Yağış
Önlisans Mezunları İçin Konu Anlatımlı KitapSayfa 116 / 4. Soru
9.
K
%15
%31
%36
%18
%28
%36
%17%19
Kİ İY YS S
Yağışın mevsimlere dağılışının yüzde olarak gösterildiği yukarıdaki grafikler, aşağıdaki coğrafi bölümlerin hangisine ait olabilir?
I II
A) Yukarı Fırat Orta Fırat
B) Orta Kızılırmak Güney Marmara
C) Doğu Karadeniz Ergene
D) Erzurum-Kars Yukarı Sakarya
E) Erzurum-Kars Antalya
5000 Genel Yetenek Genel Kültür Soru BankasıSayfa 571 / 16. Soru
10.
Ý Y S K
Yaðýþ
Mevsimler
Yağış
S K İ Y
Yukarıda bir merkezimizin yıllık yağış rejimi verilmiştir.
II
IV
III
IV
Yağış rejimi verilen merkez haritada kaç numaralı alandır?A) I B) II C) III D) IV E) V
Önlisans Mezunları İçin Tamamı Çözümlü Soru Ban-kası Sayfa 65 / 17. Soru
xv
2014
PEGEM AKADEMİ YAYINLARI'NDA YER ALAN 2014 - KPSS BENZER SORULAR
11. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin az nüfuslan-mış yerlerinden değildir?
A) Taşeli Platosu
B) Hakkari Bölümü
C) Yıldız Dağları Bölümü
D) Doğu Karadeniz Kıyıları
E) Menteşe Yöresi
Genel Yetenek Genel Kültür 30 DenemeDeneme 12 / 10. Soru
12.
I
IIIII
VIV
Türkiye’nin iklim ve yeryüzü şekilleri göz önüne alındığında yukarıda verilen numaralı alanlardan hangisinde yerleşme koşullarının daha elverişli olduğu söylenebilir?A) I B) II C) III D) IV E) V
5000 Genel Yetenek Genel Kültür Soru BankasıSayfa 585 / 16. Soru
13. Dağların kıyının hemen gerisinden yükselmesi;
I. Kıyı Ege Bölümü
II. Orta Karadeniz Bölümü
III. Ergene Bölümü
IV. Adana Bölümü
V. Doğu Karadeniz Bölümü
gibi yörelerinden hangilerinde nüfusun dar kıyı şeridinde toplanmasına neden olmuştur?A) I B) II C) III D) IV E) V
Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 435. Soru
14. İç göçte ülkenin toplam nüfusunda bir değişiklik orta-ya çıkmaz sadece bölgelerin ve şehirlerin nüfusların-da artma ya da azalma meydana gelir.
Aşağıdakilerden hangisi iç göçün sonuçlarından değildir?
A) Ülke genelinde nüfus dağılışında dengesizlik görülür.
B) Düzensiz kentleşme görülür.
C) Sanayi tesisleri kent içinde kalır.
D) Doğal nüfus artış hızı artar.
E) Yatırımlar dengesiz dağılır.
Önlisans Mezunları İçin Konu Anlatımlı KitapSayfa 155 / 5. Soru
15. Türkiye’de kırsal kesimden kentlere doğru ekonomik ve sosyal nedenlerden dolayı yoğun göçler yaşanır. Kırsal kesimdeki ekonomik ve sosyal sorunların yanı sıra kentlerin çekici olma özellikleri de kentlerin göç almasına etkendir.
Aşağıdakilerden hangisi kırsal kesimden kentlere doğru olan göçün sonuçlarından değildir?
A) Doğal Nüfus artış oranının yükselmesi
B) Yatırımların dengesiz dağılması
C) Ulaşım ve hava kirliliğinin görülmesi
D) Kır ve kent kültürünün çatışması
E) Plansız kentleşme
Genel Yetenek Genel Kültür Yaprak TestTest 15 / 9. Soru
16. Türkiye’de Kentsel nüfus oranının en fazla olduğu bölge Marmara, en az olduğu bölge Karadeniz’dir.
Aşağıda verilenlerden hangisi bu durum üzerinde daha fazla etkili olmuştur?
A) Doğum oranları
B) Ölüm oranları
C) Nüfus yoğunlukları
D) Nüfus miktarları
E) Göç oranları
Genel Yetenek Genel Kültür 30 DenemeDeneme 18 / 6. Soru
xvi
2014
PEGEM AKADEMİ YAYINLARI'NDA YER ALAN 2014 - KPSS BENZER SORULAR
17.
I. Doğum oranlarının fazla olması
II. Erkek nüfus oranının kadın nüfus oranından be-lirgin bir şekilde fazla olması
III. Doğum oranlarının az, nüfus artış hızının fazla olması
IV. Tarımda makine kullanımının yaygın olması
Yukarıda verilen özelliklerden hangisi bir kentin göç aldığını kanıtlar?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve III
D) II ve IV E) III ve IV
Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 1537. Soru
18. Çernezyom topraklar, tarımsal verimliliğin yüksek oldu-ğu yerlerdedir. Türkiye’de Doğu Anadolu Bölgesi’nde Erzurum - Kars Bölümü’nde bulunmasına karşın bu bölümdeki tarımsal verim Ege Bölgesi’nden daha dü-şüktür.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi Erzurum - Kars Bölümü ile Kıyı Ege Bölümü’nün bu farklılı-ğının nedenidir?
A) Yüz ölçümlerinin farklı olması
B) Sulama olanaklarının farklı olması
C) Yükseltisinin farklı olması
D) Bitki örtüsünün farklı olması
E) Enlem değerlerinin farklı olmasıGenel Yetenek Genel Kültür Yaprak TestTest 7 / 2. Soru
19. Çernozyom mineral ve humus bakımından zengin, düyanın en verimli toprakları arasındadır.
Türkiye’de Erzurum − Kars Bölümü’nde çernoz-yom toprağının bulunmasına karşın tarımın geliş-meme nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Bölümde tarım faaliyetlerine yer verilmemesi
B) Büyükbaş hayvancılığın yaygın olarak yapılması
C) Sulama ihtiyacının yeterince gelişmemiş olması
D) İklim nedeniyle tarımın yeterince gelişmemesi
E) Yaz kuraklığının tarıma olumsuz etkisi
Önlisans Mezunları İçin Konu Anlatımlı KitapSayfa 77 / 11. Soru
20. Toprak içerisindeki humus miktarında doğal bitki ör-tüsü etkilidir. Doğal bitki örtüsü gür ise humus fazladır.
IV
I
V
II
III
Buna göre yukarıdaki Türkiye haritasında tara-narak gösterilmiş alanlardan hangisinde toprak yapısında humus daha azdır?A) I B) II C) III D) IV E) V
5000 Genel Yetenek Genel Kültür Soru BankasıSayfa 564 / 11. Soru?
21. Erzurum-Kars çevresinde aşağıda verilen toprak-lardan hangisine rastlanır?
A) Çernozyom
B) Alüvyon
C) Terra-rossa
D) Lös
E) Kahverengi orman
Önlisans Mezunları İçin Tamamı Çözümlü Soru Banka-sı Sayfa 36 / 12. Soru
22. Aşağıdaki toprak türlerinden hangisi verimli toprak türleri içinde yer almasına karşın Türkiye ekonomisine katkısı en azdır?
A) Alüvyal topraklar
B) Laterit topraklar
C) Step toprakları
D) Terra rossa topraklar
E) Çernozyum topraklar
Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 1330. Soru
xvii
2014
PEGEM AKADEMİ YAYINLARI'NDA YER ALAN 2014 - KPSS BENZER SORULAR
23. Ege kıyılarında dağlar kıyı çizgisine dik uzanır.
Bu durumun sonucunda aşağıdakilerden hangisi-nin gerçekleşmesi beklenmez?
A) Orografik yağışların görülmesi
B) Falez oluşumunun zorlaşması
C) Delta oluşumunun gerçekleşmesi
D) Kıta sahanlığının genişlemesi
E) Kıyı ile iç kesimler arası ulaşımın kolaylaşması
Önlisans Mezunları İçin Konu Anlatımlı KitapSayfa 72 / 14. Soru
24. Ege Bölgesi’nde dağların kıyı çizgisine dik uzan-ması aşağıdaki özellikleriden hangisi üzerinde etkili olmamıştır?
A) Delta oluşumunda
B) Kıyı ile iç kesim arası ulaşım kolaylığında
C) Kıta sahanlığı genişliğinde
D) Pamuk tarımının yapılmasında
E) Kıyı derinliğinin azlığında
Genel Yetenek Genel Kültür Yaprak TestTest 28 / 5. Soru
25. Ege Bölgesi’nde dağlar kıyı çizgisine dik uzanır.
Aşağıdakilerden hangisi bu durum sonucun da gerçekleşmemiştir?
A) İç kesimlere ulaşımın kolay olması
B) Denizellik etkisinin iç kısımlara girebilmesi
C) Şelf alanının geniş olması
D) Horst ve grabenlerin yaygın olması
E) Gerçek kıyı uzunluğunun fazla olması
5000 Genel Yetenek Genel Kültür Soru BankasıSayfa 561 / 11. Soru
26.
Yukarıdaki haritada Ege Bölgesi'nde dağların kıyı çizgisine uzanış yönleri gösterilmiştir.
Buna göre, Ege Bölgesi'yle ilgili,
I. Denizel etki iç kesimlere sokulur.
II. Enine kıyı tipi özellikleri görülür.
III. En yağışlı mevsim kıştır.
IV. Ulaşım doğu-batı doğrultusunda gelişmiş tir.
gibi yargılardan hangisine ulaşılmaz?
A) Yalnız III B) Yalnız IV C) I ve II
D) II ve III E) III ve IV
5000 Genel Yetenek Genel Kültür Soru BankasıSayfa 648 / 12. Soru
27. Aşağıda verilen Ege Bölgesi haritasında kıyıda yer alan dağlar ve kıyı çizgisine uzanış doğrultuları gös-terilmiştir.
Bu dağların geneldeki uzanış doğrultularının sonuçları arasında aşağıda verilenlerden hangisi söylenemez?
A) Horst ve grabenlerin yaygın olması
B) Kıyı girinti çıkıntısının fazla olması
C) İç kesimlere ulaşımın kolay olması
D) Denizellik etkisinin iç kesimlere girebilmesi
E) Şelf alanın geniş olması5000 Genel Yetenek Genel Kültür Soru BankasıSayfa 650 / 1. Soru
xviii
2014
PEGEM AKADEMİ YAYINLARI'NDA YER ALAN 2014 - KPSS BENZER SORULAR
28. Ege Bölgesi’nde dağların kıyıya uzanış doğrultu-su aşağıdakilerden hangisini etkilememiştir?
A) Ulaşım şartlarını
B) İklimin etki alanını
C) Kıyıda koy ve körfez oluşumunu
D) Limanların hinterlandını
E) Jeotermal enerji potansiyelinin fazlalığıÖnlisans Mezunları İçin Tamamı Çözümlü Soru Ban-kası Sayfa 16 / 15. Soru
29. Ege Bölgesi’nde kırık hatlarının yaygın olma sı aşa-ğıdakilerden hangisinin ortaya çıkma sına neden olmuştur?
A) Dağların kıyı çizgisine dik uzanmasına
B) Termik santrallerin yaygın olmasına
C) Jeotermal kaynakların fazla olmasına
D) Sanayinin gelişmiş olmasına
E) Zengin linyit yataklarının oluşmasına
5000 Genel Yetenek Genel Kültür Soru BankasıSayfa 647 / 5. Soru
30. Aşağıdaki Türkiye haritasında bazı alanlar tara narak gösterilmiştir
Yukarıdaki haritada başlıca alanları gösteri len enerji kaynağı aşağıdakilerden hangisi dir?
A) Linyit B) Doğalgaz
C) Petrol D) Taşkömürü
E) Jeotermal
5000 Genel Yetenek Genel Kültür Soru Bankası, Sayfa 608 / 5. Soru
31. Ege Bölgesi’nde kırık hatların yaygınlığı ısınma ve enerji üretmede kullanılan jeotermal kaynaklar açısın-dan bölgenin zengin olmasına neden olmuştur.
Buna göre, aşağıda yer alan turizm faaliyetle-rinden hangisinin Ege Bölgesi’nde yıl boyunca yapılması beklenir?
A) Deniz turizmi
B) Doğa turizmi
C) Sağlık turizmi
D) Rafting turizmi
E) Kış turizmi
Genel Yetenek Genel Kültür Yaprak TestTest 28, 7. Soru
32. Ege Bölgesi’nde kırıklı yapının fazla olmasının;
I. termik santraller,
II. kaplıca ve içme,
III. jeotermal enerji potansiyeli,
IV. mağara turizmigibi özelliklerden hangilerinin yaygın olmasına neden olduğu söylenebilir?
A) I ve II B) I ve IV C) II ve III
D) II ve IV E) III ve IV
Önlisans Mezunları İçin Konu Anlatımlı KitapSayfa 366 / 20. Soru
33. Aşağıdaki illerden hangisinin nüfus artışı farklı bir nedene bağlıdır?
A) İskenderun
B) Kırıkkale
C) Karabük
D) Trabzon
E) Bursa
Genel Yetenek Genel Kültür Yaprak TestTest 15 / 7. Soru
xix
2014
PEGEM AKADEMİ YAYINLARI'NDA YER ALAN 2014 - KPSS BENZER SORULAR
34. Nadas tarımı ile topraktan iki yılda bir ürün elde edilir. Tarımın yapılmadığı yıl toprak sürülür, havalandırılır. Böylece toprağın mineral bakımından zenginleşmesi sağlanır.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi nadas tarı-mının uygulandığı yöreler için söylenebilecek bir yargı değildir?
A) Rüzgâr şekillendirmelerinin fazla olması
B) Yağış rejiminin düzensiz olması
C) Üretimde süreklilik olması
D) Sıcaklık farkının fazla olması
E) Tarımda ekstantif yöntemlerin uygulanması
Genel Yetenek Genel Kültür Yaprak TestTest 18 / 11. Soru
35. Sulama sorunun olduğu yerlerde nadas uygula ması yaygındır.
Aşağıda verilen bölgelerden hangisinde na das alanları en fazladır?
A) Güneydoğu Anadolu
B) Doğu Anadolu
C) İç Anadolu
D) Akdeniz
E) Ege
5000 Genel Yetenek Genel Kültür Soru BankasıSayfa 602 / 4. Soru
36. Nadas tarımı iklimin kararsızlık gösterdiği sulamanın yetersiz olduğu alanlarda yapılır.
Buna göre;
I. Rize,
II. Muğla,
III. Samsun,
IV. Bursa,
V. Şanlıurfa
merkezlerden hangisinde tarım alanlarının nadasa bırakılma ihtiyacı daha fazladır?A) I B) II C) III D) IV E) V
Genel Yetenek Genel Kültür 30 DenemeDeneme 10 / 9. Soru
37. Toprağın bir yıl ekilip, diğer yıl dinlendirilmesine nadas denir.
Buna göre aşağıdaki verilen alanların iklim koşul-ları düşünüldüğünde hangisinde nadas alanları daha geniştir?
A) Gediz Ovası
B) Çukurova
C) Bafra Ovası
D) Adapazarı ovası
E) Malatya ovası
Genel Yetenek Genel Kültür 30 DenemeDeneme 20 / 9. Soru
38. Endüstri kuruluşları çoğunlukla ham maddenin sağ-landığı yerlerde kurulur.
Aşağıdaki endüstri kuruluşlarından hangisi bulun-duğu yerde üretiminin ham maddesi bulunmaz?
A) Çanakkale → İçki fabrikası
B) Samsun → Sigara fabrikası
C) Batman → Petrol rafinerisi
D) Ankara → Mobilya sanayisi
E) Afyon → Kağıt fabrikası
Genel Yetenek Genel Kültür 30 DenemeDeneme 20 / 13. Soru
39. Bazı sanayi kuruluşlarında ham maddeye yakınlık zorunlu değildir. Fakat genel olarak ham maddeye yakınlık üretim maliyetini düşüreceğinden üretim alanının ham maddeye yakın alanlarda kurulması tercih edilir.
Aşağıda verilen endüstri kuruluşlarından hangi-sinde ham maddeye yakınlığa dikkat edilmemiş-tir?
A) Elazığ Ferro Krom Fabrikası
B) Samsun Bakır İşletme Tesisi
C) Bursa İpekli Dokuma Fabrikası
D) Giresun Aksu Kağıt Fabrikası
E) Konya Şeker Fabrikası
Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 139. Soru
xx
2014
PEGEM AKADEMİ YAYINLARI'NDA YER ALAN 2014 - KPSS BENZER SORULAR
40. Ülkelerin gelişmişlik düzeyleri ile ulasım faaliyetleri arasında sıkı bir ilişki bulunmaktadır.
Türkiye’de yurt içinde en çok kullanılan ulaşım yollarının doğru sıralaması asağıdakilerden han-gisidir?
I II IIIA) Kara yolu Demir yolu Hava yoluB) Hava yolu Demir yolu Kara yoluC) Deniz yolu Kara yolu Demir yoluD) Kara yolu Hava yolu Demir yoluE) Demir yolu Kara yolu Hava yolu
Önlisans Mezunları İçin Konu Anlatımlı KitapSayfa 300 / 9. Soru
41. Aşağıda verilen ovaların hangisinde nüfusun yoğun olması farklı bir nedene bağlıdır?
A) Bursa B) Bafra C) Konya D) Malatya E) Iğdır
Önlisans Mezunları İçin Tamamı Çözümlü Soru Ban-kası Sayfa 182 / 7. Soru
42. Türkiye’de nüfuslanma doğal şartlara bağlı olarak değişiklik gösterir; genellikle tarımsal faaliyetlerin sür-dürülebildiği verimli toprakların bulunduğu ovalarda nüfuslanma fazladır.
Aşağıda verilen ovaların hangisindeki durum bu açıklamaya uymaz?
A) Çukurova
B) Konya Ovası
C) Harran Ovası
D) Yüksekova
E) Bafra Ovası
Genel Yetenek Genel Kültür 30 DenemeDeneme 1 / 8. Soru
1 PEGEM AKADEMİ
20141
20121
20101
20081
20061
20141
20121
20101
20081
20061
“Ormansız yurt vatan değildir.”
MUSTAFA KEMAL ATATÜRK
COĞRAFİ KONUM VETÜRKİYE’NİN COĞRAFİ KONUMU
Ø MATEMATİK (MUTLAK) KONUM
Ø ÖZEL (GÖRECELİ) KONUM
COĞRAFİ KONUM VE TÜRKİYE’NİN
COĞRAFİ KONUMU
ÖNERİÖNERİCoğrafi konum ünitesinin KPSS’de soru sayısı az olmasına karşın matematik ve özel konumun sonuçlarının iyi kavranması diğer konu başlıklarının daha kolay anlaşılmasını sağlayacaktır.
• Türkiye’nin enleminin sonuçları• Türkiye’nin boylamının sonuçları• Özel tarihler ve Türkiye’deki etkileri
iyi kavranmalıdır.
Bir bölgenin Dünya üzerindeki yerine coğrafi konum denir. İki şekilde ifade edilir:
COĞRAFİ KONUM
Özel (Göreceli) Konum
Matematik (Mutlak) Konum
n MATEMATİK (MUTLAK) KONUM
Dünya üzerindeki herhangi bir yerin başlangıç pa-raleli olan “Ekvator”a ve başlangıç meridyeni olan “Greenwich”e uzaklığının derece cinsinden ifadesi-ne “Matematik Konum” denir.
Türkiye’den geçen en uzun paralel dai-resi 36o K (Hatay’dan geçer.) dir.
Türkiye’den geçen en kısa paralel dairesi 42o K (Sinop’tan geçer.) dir.
ParalellerEkvatora ve birbirine 1o aralıklarla çizilen hayali çem-berlere paralel denir.
Paralellerin başlıca özellikleri şunlardır:
90 °
90 °
60 °
60 °
30 °
30 °
0°
n Başlangıç paraleli ve en uzun paralel dairesi Ekvator’dur.
Türkiye’ nin en kuzeyi ile en güneyi ara-sında 666 km’lik kuş uçuşu uzaklık bu-lunmaktadır.
42° − 36° = 6°×111 = 666 km
n Ekvator’dan kutuplara doğru boyları kısalır. Kutup-larda nokta halini alır.
n Ekvator, Dünya’nın tam ortasından geçen ve Dünya’yı iki eşit yarım küreye ayıran en büyük pa-raleldir.
n Ekvator’un kuzeyinde yer alanlara Kuzey Yarım Küre, güneyindeki alanlara Güney Yarım Küre de-nir.
1. BÖLÜMEnlem
0°
��
��������
����� ��������
�������� ��������
����������������
4
90 °
90 °
0°
0°
30°
30°
60°
60°
Kuzey
Güney
n 90 tane Kuzey Yarım Küre' de, 90 tane Güney Ya-rım Küre'de olmak üzere toplam 180 tane paralel bulunur. Paraleller birer derece aralıklarla çizilmiş-lerdir.
n Aynı boylam üzerinde iki paralel arası kuş uçuşu uzaklık dünyanın her yerinde 111 km’dir.
Paralel ile enlem birbirine benzeyen ifa-delerdir. Enlem bir noktanın Ekvator’a
uzaklığının açı cinsinden ifadesidir. Enlem, bir yer-deki sıcaklığı, bitki örtüsünü, nüfus ve yerleşmeyi etkiler.
Enlem: Dünya üzerindeki herhangi bir noktanın ekva-tora olan uzaklığının açı cinsinden ifadesidir.
Enlem
0°
Meridyenler
Bir kutup noktasından diğer kutup noktasına 1o ara-lıklarla çizilen hayali yarım dairelere meridyen denir.
Meridyenlerin başlıca özellikleri şunlardır:
Ülkemizde aynı meridyen yayı üzerinde yer alan kentlerin başlangıç meridyenine
olan kuş uçuşu uzaklıkları eşit değildir. Başlangıç meridyeni ile yerel saat farkları eşittir.
30°15° 45°0° 60°
n Başlangıç meridyeni olarak İngiltere’nin Greenwich kasabasından geçen meridyen kabul edilmiştir.
n Meridyenlerin boyları birbirine eşittir.
n Yarım dairedir.
n Aralarındaki kuş uçuşu uzaklık yalnızca Ekvator’da 111 km dir. Bu mesafe kutuplara doğru gidildikçe daralır.
0°111 km
Not
n Ardışık iki meridyen arası Dünya’nın her yerinde 4 dakikadır.
��
��������
����� ��������
�������� ��������
����������������
n Başlangıç Meridyeni’nin doğusunda kalan alanlar Doğu Yarım Küre (180° meridyenine kadar), batı-sında kalan alanlara Batı Yarım Küre denir.
n Meridyenler 180 tane doğuda, 180 tane batıda ol-mak üzere toplam 360 tanedir.
5
Türkiye’nin herhangi iki ilinden geçen meridyen uzunlukları birbirine eşittir.
0° 0° 30°30° 60°60°
• Meridyenler birer derece aralıklarla çizilmişlerdir.
Meridyen ile boylam birbirine benzeyen ifadelerdir. Boylam bir noktanın başlan-
gıç meridyenine uzaklığının açı cinsinden ifadesidir.
Boylam: Dünya üzerindeki herhangi bir noktanın başlangıç meridyenine olan uzaklığının açı cinsinden ifadesidir.
Boy
lam
0°
Yerel saat: Dünya üzerindeki herhangi bir yerin gü-neşin ufuk düzlemindeki konumuna göre belirlenen saatidir.
Aynı boylam üzerindeki noktalarda yerel saatler yıl boyunca aynıdır.
Yerel Saat Hesaplamaların Verilen iki merkez arasındaki boylam farkı bulunur.
(Aynı yarım kürede yer alıyorsa D−D, B−B çıkarılır. Farklı yarım kürede yer alıyorsa D+B, B+D topla-nır.)
B - A = x Boylam farkı n Verilen iki merkez arasında bulunan boylam farkı
iki meridyen arasındaki sabit zaman aralığı olan 4 dakika ile çarpılır ve iki merkez arasındaki yerel saat farkı bulunur.
x .4 = Yerel saat farkın Dünya batıdan-doğuya doğru döndüğü için doğu-
da güneş erken doğar erken batar dolayısıyla do-ğunun yerel saati daima ileridir.
n Yerel saati istenen merkez daha doğuda ise, veri-len saate bulunan yerel saat farkı eklenir.
B’nin yerel saati = A’nın yerel saati + (x .4)
n Yerel saati istenen merkez daha batıda ise, verilen saatten bulunan yerel saat farkı çıkarılır.
A’nın yerel saati = B’nin yerel saati - (x .4)
Dünya üzerindeki bir nokta (Boylam) güne-şin tam karşısına geldiği anda o noktada
yerel saat 12:00’dir, öğle vaktidir, güneş ışınları gün içerisinde en büyük açıyla düşer ve gölge boyu gün içerisindeki en kısa halini alır.
30o Doğu Boylamında yer alan İzmit’te yerel saat 11:30 iken aynı anda 36o Doğu boylamın-da bulunan Şanlıurfa’da yerel saat kaçtır ?
İzmit11.30 ?
36o D30o D
Şanlıurfa
36° − 30° = 6°= (Boylam farkı) 6°× 4′ = 24′ = (Yerel saat farkı) 11.30 + 24′ = 11.54 (Şanlıurfa’nın yerel saati)
6
45o Doğu boylamında yer alan Iğdır’da yerel saat 15.50 iken, 33o Doğu boylamında yer alan Ankara’da yerel saat kaçtır?
Ankara? 15.50
45o D33o D
Iğdır
45° − 33° = 12° = (Boylam farkı) 12°× 4′ = 48′ = (Yerel saat farkı) 15.50′ − 48 = 15.02 (Ankara’nın yerel saati)
Güneş Hesaplamaların Dünya batıdan doğuya doğru hareket ettiği için,
doğuda güneş erken doğar erken batar, batıda geç doğar geç batar.
n 21 Mart ve 23 Eylül tarihlerinde aynı boylam üze-rinde bulunan tüm merkezlerde güneş aynı anda doğar ve aynı anda batar.
Sabah → Öğlen• Güneş’in ufuk düzlemindeki yüksel-
tisi artar.• Sıcaklıklar artar..• Gölge boyları kısalır.• Gölgeler batıya düşer.
9:0015:00
18:00 333
3
B D
12:00
6:00
6 6n Aşağıda ekinoks tarihlerinde Türkiye'de bulunan
dört farklı merkezin ufuk düzleminde güneşin ko-numunu inceleyelim.
�����
��� ���
Öğlen → Akşam• Güneş’in ufuk düzlemindeki yüksel-
tisi azalır.• Sıcaklıklar azalır.• Gölge boyları uzar.• Gölgeler doğuya düşer.
Ulusal (Ortak) Saat: Ulaşım, ticaret, haberleşme ve sosyal hizmetlerin daha düzenli yapılabilmesi için ülke içerisinde ortak saat belirlenir ve tüm merkezlerin saatleri bu zamana göre ayarlanır.Türkiye’nin Doğu-Batı genişliği fazla olmadığı için bir tek ortak saat kullanılır.
Not-
o
o
30° D
Kış mevsiminde Yaz mevsiminde
Iğdır(İleri saat dilimi)
İzmit(Geri saat dilimi)
45° D
Coğrafi anlamda bir ülke ve bölge için dört özel tarih var-dır. Şimdi bu özel tarihlerde Türkiye’de yaşanan özellik-leri haritada verilen şehirlere bakarak inceleyelim.
21 Mart tarihinde 12 saat olan gündüz süresi, 21 Haziran’a kadar sürekli uzar.