و ینایم ،یزکرم قطانم رد یطیحمتسیز یاهشلاچ یقیبطت یسررب...

24
محیط شناسی، دورة41 ، شمارة1 ، بهار1394 ، صفحة256 - 233 قی چالش تطبیرسی بر زیست هایانی و، می مناطق مرکزیطی در محیرامونی شهر پی هامطالع( ۀ موردی: مناطقازده و بیست دو، ی ودو) تهرانمرضا حقيقت غنيي ناي1 ، ولي اعي ربي فر2 * 1 . نشیار دا گروه شهرسازی،نشگاه دا هنر، تهران[email protected] 2 . دانشجوی دکتری شهرسازی،نشگاه دا هنرمی اس تبریز، مدرسنشگاه دا جامع علمی- بردی کار مقاله:صول تاریخ و29 / 2 / 1393 یخ پذیرش مقاله: تار7 / 7 / 1393 چكیده حاضر چالش در حال ها ی ز یست محطی یهم از م تر ینغدغه د ها ی بشر ی م حسوب می شو ن د. ا ینانئله زم مس ی بتر یشر نگران ب یا ه که با پ افزودهدگی یچی های ی. تحقمراه بوده است ه یقاتشان می نند که چالش ده ها ی زیستی ر محیطه یشوامل در ع یه درد ک دارنطوس مختلف جهان س ی،ه منطق ای و محل یرس مطد ان . در ان یات زون مطالعاکنه تد اگرچور مادی یوص ابع در خصف اد مختل زیستم شده است،نجا ارهاطی شه محی یک نگاه جد ید با د ید مكان ی و جغرافیای ی می جدبعاد تواند ادی یمل و آثار زیست از عوای محیط را مشهود کند. بدین ترتیب مطالعه ورسی بر چالش ها ی زیستطی محی جامعۀ شهریكی یوریاتر از ضناخت شائل مسهری ش در وضعونی کن محسوب می شود، تا باید د و ادراکی عمیق از وضع مسائل محیط زیست شهری قدم ها یساسی ا تری برای رفع چالش ها ی زیستطی محی برای رسیدن به شهر بات کیفیت زیسوب مطلته برداشود ش. دف ه ازام انجۀ مقالر، حاضۀ مقایسالش چا ه ی زیستطی محی در بافت ها ی مرکزی،انی می و حاشیه ای درن ک شهر تهران است . روشیق تحق در مطالعۀ حاضر،فی توصی- ی تحلیل و نومیق، تحقبردی کار وویكرد ر آن، به دو صورتیّ کم وفی کی است. نتایجیق تحقشان ن میهد د که منطقۀ11 با کسب حداکثرمتیاز ای نهایعنی ی455 / 502 دارا ی بشترین ی آلودگ ی ها ی زیستطی محی است. منطقۀ2 بامتیاز ای نهای455 / 307 با فاصلۀدکی ان درف ردی دوم و منطقۀ22 بامتیاز ای نهای09 / 190 در ردیف سوم جای می گیرد کهۀ منطق22 بته نس ب ازرایط شوب مطلت زیسی محیطخوردار بر است. کلید واژه تهران، چالش زیست هایطی محی ، مطالعۀقی، تطبی منشأینده آ ها، مناطق شهری.1 . سرآغاز بار شا روزاما م سرسا سارعشار ول ر ر حا آور ارش گسار و ب ه مط سرع و طب پمجر جا ر خا ار م لشار. چجرا ا و ز یساطا مطاگكجا ساا ور ش وت پج مجش رو و و سزرس شسا ارر مارراش شوفو روزشر. رس نر م اوري باه وشار یر بطر وعه ت يگ فر و ز یس مطط اراک كا كس واك( 1 ت1385 .) يشارا ش ویشفاو ا ه ور آثاااااار وغ آب ویاااج ار مطااات زیساااز روطر ورینم مساش پاو روا هماروز ر باه شا ماار روا( Clark, 2009 .) مشاك زیساطاا مطز سس ورینم مسر شزومرو ونم حرض و وبم وق آ ب مط طب تس زیرۀ وجسرو شًروارو با وسلخ س تی ني وام ح وقام ا وال فا واوصق برو فض طبار س كه بهور مار زما به شكمرگ چر ش بر طبر وغ مبر ی وياه زمز سا* جیسيرا م ا سئجل:Email: [email protected]

Transcript of و ینایم ،یزکرم قطانم رد یطیحمتسیز یاهشلاچ یقیبطت یسررب...

Page 1: و ینایم ،یزکرم قطانم رد یطیحمتسیز یاهشلاچ یقیبطت یسررب ... · الل ل ن اب سلااه ور وگرب هب م صو رط م ملم

‌233-256،‌صفحة‌1394،‌بهار‌1،‌شمارة‌41دورة‌شناسی،‌‌محیط

محیطی در مناطق مرکزی، میانی و های زیست بررسی تطبیقی چالش

تهران( ودو دو، یازده و بیستموردی: مناطق ۀ)مطالع هاپیرامونی شهر

*2 فر ربيعي اهلل ولي، 1 ناييني غالمرضا حقيقت

[email protected] تهران هنر، دانشگاه شهرسازی، گروه دانشیار .1

کاربردی -علمی جامع دانشگاه مدرس تبریز، اسالمی هنر دانشگاه شهرسازی، دکتری دانشجوی .2

7/7/1393تاریخ پذیرش مقاله: 29/2/1393تاریخ وصول مقاله:

چكیده

هالا یبالر نگرانال یشالتر ب یمسالئله زمالان یند. انشو حسوب میم یبشر یها دغدغه ینتر از مهم یطیمح یستز یها در حال حاضر چالشدارنالد کاله در یدر عالوامل یشاله محیطالی ر زیست یها دهند که چالش نشان می یقاتهمراه بوده است. تحق ییها یچیدگیافزوده که با پ

اد مختلالف در خصالوص ابعال یالادی مالورد اگرچاله تالاکنون مطالعالات ز یالن . در اانالد مطالرس یای و محلال منطقاله ی،سطوس مختلف جهانمحیطالی از عوامل و آثار زیست یدیتواند ابعاد جد می یاییو جغراف یمكان یدبا د یدنگاه جد یکمحیطی شهرها انجام شده است، زیست

در شالهری مسالائل شالناخت از ضالروریات یكی شهری جامعۀ محیطی زیست یها چالش بررسی و مطالعه ترتیب بدین .کندرا مشهود یها چالش رفع برای تری اساسی یها قدم شهری زیست محیط مسائل وضع از عمیق ادراکی و دید با تا شود، می محسوب کنونی وضع یهالا چالالش مقایسالۀ حاضالر، مقالالۀ انجالام از هالدف .شالود برداشالته مطلالوب زیسالت کیفیالت با شهر به رسیدن برای محیطی زیست و تحلیلالی -توصیفی حاضر، مطالعۀ در تحقیق. روش است تهران شهر کالن درای حاشیه و میانی مرکزی، یها بافت در محیطی زیست امتیاز حداکثر کسب با 11 منطقۀکه دهد می نشان تحقیق نتایج. است کیفی و کمّی صورت دو به آن، رویكرد و کاربردی تحقیق، نوم

ردیالف در انالدکی فاصلۀبا 455/307 نهایی امتیاز با 2منطقۀ . است محیطی زیست یها یآلودگ یشترینب یدارا 455/502 یعنی نهایی محیطالی زیسالت مطلالوب شالرایط از باله نسالبت 22 منطقالۀ که گیرد می جای سوم ردیف در 09/190 نهایی امتیاز با 22 منطقۀ و دوم

.است برخوردار

واژه کلید

شهری. مناطق ها، آالینده منشأ تطبیقی، ، مطالعۀمحیطی های زیست چالش تهران،

. سرآغاز1

آور ار حاا ل رشاار و ساارع سرساا م مااروزا شاا ر باا

خاجا ر ر مج پ طب و سرع مطه و ب ار گس رش

و ا ساكجا گ ا مط طا یسا ز و اجراار. چ لش ار م

مار ر ار سا ش رس ز و س ورو شمج ج پ وتش ر

یرباه وشار ي اور م نر س . رشر روز فوو ش راش

ك ک كاراا ط مط یس و ز فر يگ ت ه ع و بطر

و ه ا فاو یش و ش راشا ي (. 1385ت 1)واك س

ز زیسااا ت مطااا ار اااج ی و آب وغ ااار آثااا ر

باه شا ر ماروز ه ا روو پا ش مسا م ورین طر رو

ز مط طاا زیساا مشااكال (. Clark, 2009)روااار ماا

وق بم و و رض ح نم و مروزو ش ر مس م ورین س س

با ارورو ً ش رو وجس ۀ زیر س ت طب مط ب آ

و ا ف ل ا و اقام و ح ام و ني ی ت س خ وسل

زما مارور به كه س ر ا طب فض و بر ق ص او

سا ز زم ياه و ی بر م وغ ر طب بر ش ر چ رگ شكم به

Email: [email protected] سئجل:اجیسيرا م *

Page 2: و ینایم ،یزکرم قطانم رد یطیحمتسیز یاهشلاچ یقیبطت یسررب ... · الل ل ن اب سلااه ور وگرب هب م صو رط م ملم

1394 بهار 1شمارة 41 دورة

234

كا ر ت و فر رب )شجا م ش رو گس راۀ و آلجاگ

بار و والش ه ت فو یش و ش راش ي وجس ۀ(. 1392

مر خلاۀ سب ه لگ ا پذیرت مصرف فر يگ و ب ش ر رف ا

ر طب ا مطا وج ز و و ال و شرا طب ار فر ط

باه ا و بشر خجا زارگ یيک كه حر بر و ار زاا م بر

(. 1388پجشت س ا ره ير و اج بخش) س ف اا مخ طرا

Graedel and) ه ا سا و ش ر ینور و ر ز آلجاا

Crutzen, 1993) اج و ز روز طا اسا ا م ل اج كه

ا ماۀ ناجر ار و كييار ما وايفس و ار آلاجاۀ بسا ر

باه مسائله ین به زواو آلجاگ ت وجل ر مي ب رشر و

شر ی ار(. 1383ب ت ) شجا وبریم خج ر بشرو ف ه ۀ

كشاجر یری فكر و مرمغو م ميولۀ به و ر كه كشجر ف ل

و و ميطقاه م ضام و ار باه و آلجاگ شجا م مطسجب

آ اه وي ساالم و ج س زو پ ک تشرا س یموبر مل

و و)نافج ا ار ما یشبلكه سالم كشجر ر فاو و ر

ع اجم مج ا ما الاو 1968سا ل ار (.1385 ج ا تعل

لا ل ل با ن هاالس برگو رو به وص م م طر ملم س زم

ملم س زم كيفر اس ول ن ا جه ار و گرف زیس مط

سا ك لم ار 1972 ژو ان ار زیسا مطا اربا رۀ م طر

كرا ل لل ب ن اس جرك ر و را ر زیس مط و شر برگو ر

(. 1382كجش رت )

وجسا ۀ باه ه س یر كشجر و چج ا و یر ار

باه و س راش وجهه زیس مط حفظ بر وثك ر ب پ یر ر

ناجل سا زو زم ياه و في و عل مب حث و ق ميظجر

وجسا ۀ فر یيار ار ك رآمار و ماؤثر وصا وخ ذ بر و

ا ا او زیسا ت مطا حف ظ ع ل شجر و كشجرت پ یر ر

17/6/1372 وا ریخ ار ه جرت ر س ری س به فر بخش

كارا وصاجی ر پ یار ر وجس ۀ مل ك ۀ وشك م ش س

ز پاس آ یارۀ كاه س لمت(. طرح ش ر 1387 ااس تب و )

باجا ( 1990)مصار ار سا لم شا ر و كيفر اس برگو رو

و( 1370)و ار ار سا لم ش ر س پجزیجم ب ر . شر مطرح

(. 2000 ح اروت )شار وشك م س لم ش ر س ا آ ااب ل به

ا یش برگاو رو ب كه س ی طرح ز سبو ش ر طرح

حف ظاا ساا زم ز سااجو 1378 م اار ار ساابو شاا ر

یان ار ف وارین م ام ز. س شرا مطرح زیس مط

شار ی ب باجا و مط طا زیسا و ا يج رو حم طرح

ا شا ن ا جه ار و ع جم آگ فو یش طریق ز زارگ

و ا طارح . سا آلاجاگ ااج ز اور به و سبو فض ی

و بوسا ا رۀ سابوت مررسۀ و طرح ش مم آ زیرمج جعۀ

(. 1378 زیس ت مط حف ظ س زم ) س سااابو مطلۀ

حاااجزۀار فر و اااا قااا و وطق ااا و طااارح چيااا نت

پژو شا طارح ه لاه ز. س شرا اج م مط ط زیس

كاه س «ش رو زیس مط ك ف رزی ب لگجو و ۀ»

ا اشاكرۀ ز ساجو كشاجر وجس ۀ اوم برا مۀ چ رچجب ار

ا ز اا و باار وثك اار باا و شاار هاار زیساا مطاا

و ه ع ا ز و اس ت س س ف ویجلجژیك /ب جلجژیك

سا ا شا ه شا رو پ یار رو رزیا ب ار س فر يگ ت

زم ياه یان ار وطق ق و طرح ایگر ز(. 1376 بطریي ت)

مط طاا زیساا م ر اا و و ااج ب وااروین و مط ل ااه»

زیا ب ر و بررسا و و ميطقاه و شا رو وجس ۀ و طرح

مشا ور م يرسا ن ز ساجو س كاه «كشجر زیس مط

ار . سا شارا و ه 1383 س ل ار زیس مط پ یشگر

ك ماام و نااط ح وااروین اطااجۀ ول گاا م ار مط ل ااهت یاان

اومت گا م ار و وجسا ه ا و طرح مط ط زیس و هيبه

ا پاروژا ب ن ار ع ل ق بم مط ط زیس و ر و پ

س شرا والش آخر گ م ار ار ا ی ت . س شرا م رف

و گاو رش ناجل ويظ م اطجۀ خصجص ار كل رو اك

ار ا آ وطل ام و آثا ر مج جعاۀ ب يا پ ش نط ح اطجۀ

قار ر مط طا زیس رزی ب م خصص و مخ طب خ ر

.گ را

ز شا رو و ا مج جعاه ار ا آلجاگ گس رۀ مروزا

علاام ار و رف ااه فر واار سااي و اا آلااجاگ مرز اا و

ناي پ شرف ز ا ش و آلجاگ بررس زیس مط

ه . با س شرا وبریم روز مب حث ورین م م به وكيجلجژو و

و )مر كوت ب ف ومخ لف ش ر و رسر كه حجزا اظر م

م ف و ماجرا و ا هم ( ب اره و ر مجا مي طق پ ی ا م

Page 3: و ینایم ،یزکرم قطانم رد یطیحمتسیز یاهشلاچ یقیبطت یسررب ... · الل ل ن اب سلااه ور وگرب هب م صو رط م ملم

...محیطی در مناطق مرکزی های زیست بررسی تطبیقی چالش

فر ربیعی اهلل ولی و نایینی غالمرضا حقیقت235

ه ت با اار ش هو مخ طر آ قر ر ا مط ط یس آث ر سجء ز

ار م اارض اااج ویكاا و ك لباار ف كااه ساا كي وطااجر

م. وشاك راار گ ا خج س ه قر ر م و و آس خس ر

ج ت خ ک حر ر ت آلجاگ ۀاره یشو فو ی گرم یرۀهو

و واار كم ااهاقل یموساا یرشاار ااکور ف اامو ناار بااه ال

ا ت ه اباج جهو ار ا وو ا ر ووج ر و وك ربر

ف االب و افا و ا سا م ا و س یرس خ ز اگفرسج

ام ا باه ال ب ف و سا خ فرسجاگ تسطط و آب

باجا ساطح ب ر شا ی نپا ت چيا ن ا آ ی اقرم ز

یان ار مط طا یسا ز و ا چا لش ینوار ز م م ع جم

مخ لافت ا و گاو رش اررواار. ا باه شا ر ما حجزا

اا و و اار باا رام ااو آالیياا ۀآم ر اا ی كااه ز مق یساا

ورین چا لش رت نل اگ ر س ار را و ه ا نجر م

. ح نم ا اير م آلجاگ ج ۀلئمط ط و ر ر مس زیس

ا و مخ لافت وجل ار ذر و مصرف ساجخ ار بخاش

اا گ ز اا ی ساا كااه قر رگاارف ن ماار وم ار م اارض آ

مشكال و عج رض خطرا ك ر بار و ساالم اسا و

ا را و یاان وي اا بخشاا ز جا زااارا ارباارساا یر مجهاا

بارین مط طا و ار سا . زیسا و چ لش مر وپ

یساۀ و مق ی شي سا اق وطق یان ز ارف نال ورو

و ا ا م وتمركاو و ا ار ب ف مط ط یس ز و چ لش

و ر س . ش ر ار كال و هح ش

قتحق یشناسروش. 2

ااج و وطل لا -نا ف وج ح رت مط ل ۀ ار وطق ق روش

ك فا و ك ّ نجر او به آ ت رویكرا و وطق قتك ربراو

طریااق ز وطق ااق ا اا ز مااجرا طالعاا گااراآورو. ساا

و ماار رک و سااي ا ز ساا ف اا و و ك بخ اااه مط ل اا

رب ذو و س زم ز سجو ر ا م شرۀ گراآورو و ا اا

گ ااۀ سهمي طق مربجطه ار شرۀ اج م و طرح ز س ف ااو

و ااا چااا لش رزیااا ب . سااا و ااار ( 22و 11ت 2)

ناجر باه مرحلاه ساه ار ماذكجر مي طق مط ط زیس

شارا آوراا زیار ار و اجا م س سا و ک و مر وب سلسله

باه ام وطل گ ااۀ سه س كه مر حم ش ی ی اآورو س .

. س شرا ب مشكم مبسجب ار بخش وطل

اج ت ) ا آلاجاگ ااج م ر وپ ر و ن: ول مرحلۀ

؛ آ ا وز و( نر و خ ک آبت

م ااو شاار و اا ن و كاارا ارماا ل وا: اوم مرحلااۀ

گ اه؛ سه مي طق ار آالیيرا پ ر م ر و

پ ر م ر ا و م او اساب شار و ا ن : ساجم مرحلۀ

گ اه. سه مي طق ار آ ا ی م ز مط سبۀ و آالیيرا

ظرین یمبان. 3

شجا كه وقریب ً ا ا ز سجمت وخ ن زاا م ۀب شرو و ر

ه ه ار مي طق ش رو سكجا ی ف ه ب شيرت ی ي

ه ی كه ب ش رین مي ب ر مصرف و ب ش رین ی و

اقاش ه ا پا رست م يرس ن) كيير ر وجل ر م آلجاگ

بر و را كل طجره ب وش ر زیس مط س م(. س1382

غاذ و و را ساجخ ت آب و ميولاۀ و ه اجر به گ

و بس ه س . آ و مرام و ف ل زمي ب مجرا ا یگرا

مذكجر باه ناجر ف االب و و ووروا ۀ خروه

. سا مخ لف و حر ر و آلجاگ ی تز ر ه مرت م

سا و باه یر رف قر وج ز و ا پ كل به طجر اظ م نچي

و ومس لوم وروا اظ و مب رزا ب ب یر رويظجر حفظ پ م

و یژگ ز و یك ورو ینبر .مصرف مس ر مي ب س

شاا رت ارک اقااش زیساا و مطاا وار كجلااجژ ناال

اقاش ۀطرف اا و ارک با نسارزم یان ار آام یي م کا

سا آ یاک اسا ز اظار عاج رض كجلجژ س و کس

وارین س لم م م زیس مط (. 1382ب ف ش رت م يرس ن)

و عي نار . سا زارگ ك ف ز بخش ورین وجههو ق بم

عا ل ف ا با ك زاارگ یاک وبر مط ط زیس عج مم

كمت آب پا ک و وخجبت سطح نر ف ب ك وش مم ج

سابو و ع اجم وخاجب با فضا وش ر طر ح تك ف

و مطلا وس زگ ر و مج فق ب آب و ج ك ف ت و ب ك ف

(.European Environment Agency, 2010 س )ه م ه

Page 4: و ینایم ،یزکرم قطانم رد یطیحمتسیز یاهشلاچ یقیبطت یسررب ... · الل ل ن اب سلااه ور وگرب هب م صو رط م ملم

1394 بهار 1شمارة 41 دورة

236

مح طی یس ز یها چالش. 4

وار شا ر مط طا یسا ز و ا چ لش كل ب یکار

قل ار ا اسا ا و ا ا ف ل جۀا وج ع رو ً ر م یر

سا گ ا كاه خ ی ا آ ار؛ كرا كه ار سه سطح ق بم بطث

یج اشر ه ا یيروط فر ا ش ه و نطالح ً ل لل نب

اج ت خا ک و آلجاگ نزم یشبه گرم یيرفر ین ار. شرا

و آث ر آ و م س ميجر شرا نزم ۀو آب ار سطح كر

كيار. ار ساطح ما یار ر و ر و سكجا گ ا هج م اس ا

ا و سا كه ار چا رچجب س رارگ قر ر م اوم عج مل

ار ساطح ملا اولا و بخاش خصجنا و ا ع لكرا

وتكال ق صا ا و س س م ینشجار. ار م یفو ر

تملاا وك لباار و اا ت طاارحمط طاا یساا و ز ه اا ع

یان ز ه لاه وو ش رسا ز و و مقرر م ر ا مه ی نآ

طا ت خا ص مط ی . با الخرا شار روار به ش ر م مج را

ار ساطح یری مار و ا جاو شا ه یخ تو ر ش يۀپ

قر ر ا رار. مطل ی ي سجم

یدر سطوح جهان مح طی یس ز یها‌چالش. 4.1

مط طا یس و مس م ز ز اغرغه و مروزا بخش ع را

و و ق صا ا سا ت ز رو با و مي ساب س ش ر ا شا

مخ لاف سا . فوواا ومي طق و كشاجر نب ه ع

ه اا و اا ه اا طب یش فااو اامبااه ال اا ه

وشا ر كاال یاژا وه شا ر و با ا ه گرف ن ش پ

واار و كجچااک و اا ار حاا ل وجساا ه ز شاا ر و اا كشااجر

جاه و ار ا یرهر ز و رور و ا ی روس و حجزا

و یگوینق بام ها ار غ ا ميا ب طب ش رمصرف رچه ب

1 ا ااجا رر بااه ااباا ل ا شاا ه ساا . ار ومصاارف ااارژ

آوراا ملا و ه ا ا سطجح ار مط ط زیس و چ لش

. س شرا

(نویسندگان: منبعها ) ها و پیامد محیطی در سطوح جهانی و ملی، دالیل، ضرورت های زیست چالش .1نمودار

Page 5: و ینایم ،یزکرم قطانم رد یطیحمتسیز یاهشلاچ یقیبطت یسررب ... · الل ل ن اب سلااه ور وگرب هب م صو رط م ملم

...محیطی در مناطق مرکزی های زیست بررسی تطبیقی چالش

فر ربیعی اهلل ولی و نایینی غالمرضا حقیقت237

یدر سطوح مل مح طی یس ز یها شچال. 4.2

ار ح ل وجسا ه ار وم ضال كشجر ینور ز ه له م م

ار یاژا وه با ع اجم ا ه یشقار گذشا هت فاو ما

یان كاه ار ار زما ا ا ه زایا ا ش ر سا . كال

و ا روزآمار و برا ماه و ا وكشجر س ف اا ز وكيجلجژ

با ا و سا ف اا ز ميا ب طب ار كي رل و اظا ر بار وجل

مضا عف ومج هه س ت ب ا ی ی مشكال و مطروا

باه ا ا ز كشاجر ت ار ه ا ع اجم فاو یش . راگ م

كيار. ر اوچير ما ل فس و سجخ و ارژو مصرف

ت به س كي وبر و خرم و ه اب س سثبه مسكنت و زا

و ا كاه مطا ميجر شرا س گس رش س خ و س ز

ساارع بااه شااغ ل خااجا ه اا ر باا سااكجا گ ا ر مااجا پ

ۀار ح شا یاژا وه سا ز با آلجاا ی آورا. گس رش ني ارم

تشخصا و ممب ز وج ش ز پ شب ۀش ر ت س ف ا كال

ز طریاق بكار ا ا و ميا ب طب سج حمت هيگام روسخ

گساا رش نااي وباار و اول اا خصجناا و اا بخااش

به مي ب آبت خا ک و اج و را وهر و آس یسمتوجر

و یری وج مج ج سجء مار خصجص م ینكير. ار م

و ا ی مطاروا ت چيا ن ا و طرح برا مه وا ك رآمر

فه ب ال یما مطروا ر به اال ر ل كست خ و ب نقج ا

شرا ار سطح و م مشكال مطرح یركه ش مج جع تكرا

ثر ز آ ب شر. ثم مل

یدر س طوح محل مح ط ی یس ز یها چالش. 4.3

آ ( رامو )شهر و پ

ز ا شاا مط طاا یساا ز و اا ز چاا لش و بخااش ع اارا

و رار ا ل لل ن و ب ار عج مم مل یشه س كه ر یط شر

مرباجب باه یگار بخاش ا ت ما شاجار م م وط بر ش ر

آ ثميش یركه ب س ش ر یری مر ی رو ب ت س خ ر

ام به ميظاجر وطل بي بر ینتر ار خجا ش ر هس جج كرا.

و ا ب فا ۀمج ج ار ق ل سه مطاروا ی تشر یس ۀش

2 ا اجا ر ار .شرخج ر بررس ر مجا و پ ا م وتمركو

ب ا شا رو و مطل سطجح ار مط ط زیس و چ لش

. ار شرا

شا ر آثا ر شا ر ار ب یخی.و تۀار یمرکز یها بافت

ور م جهه مر كو شا ر یرو ر ش رینب مط ط یس سجء ز

ار م ارض ویكا و ك لبار ف كه س كي وطجر هب كييرت م

. راار گ ا خج سا ه قار ر ما و ا و آس اج خس ر

حار ر ت آلاجاگ ۀارها یشو فو ی گرم یرۀهو موشك

و اه اقل یموسا یرشار اک ور ف م ج ت خ ک و نر به ال

اباج جاه و ار ا وو ا ر ووجا ر و ا وور كم كا ربر

ف الب و و س م و س یرس خ ز فرسجاگ ته

ا باه ب فا و سا خ فرسجاگ تسطط و اف آب

ع اجم ب ر ش سطح بجا پ ی ن و آ ای قرم ز مال

ا باه حاجزا ینار مط ط یس ز و چ لش ینور ز م م

ا ی ز اظار هغر ف و مروز وروار. مر كو ش ر ش ر م

یان . اار و ش ر ك ان ميطباق یخ و ر و بر حجزا ع جم ً

ا و رزش وهاجا و ا ش ن مركوی مبخش ز ش ر به ال

برخاجرا ر او ا شا رو ب حس سا ز فر يگا و و ریخ

و بر قر ش ر ك ن ط آر م و بطئ ۀ س . رشر و وجس

وبار ی سا ثي ت مجق س كي ه و ح ز س س ا

فار م كاراا سا . ا طب ا با مطا شار آ ميطبق

ارشا ر ر تو افا ع ا قل ا ی ت هغر ف و ی مطروا

ساا خ و ح اامشااخصت مطصااجر كااراا و و اا حااجزا

( آسا ا رشر ه ی رور م)به ال وب ر وس ز

ا كارا آ و را ا شا ر و فشاراگ به س خ ر نال وهر

بار شا ر بيا وت ع جما ً سا خ ر خصجص ین س . ار

یش یژگ و یر م ال و س ار زا و ب ا مطلجبت ه

كاه شاا ر ار آ رشاار و گساا رش یك كجلااجژ ی با شاار

ار(. 1388 ي تاا قا )حق يگ بجاا سا ی ف هت م

بااه قاا ار ایگاار ك اان شاا ر كااه زماا ا ار و واا ریخ گااذر

با مار خال س یا ابجاا هریر و ا ز به پ سخگجی

ار م رض ب ف ین شجارت م مج هه وش رس ز نسيگ

.گ رار م قر ر مط ط زیس و اج آس

Page 6: و ینایم ،یزکرم قطانم رد یطیحمتسیز یاهشلاچ یقیبطت یسررب ... · الل ل ن اب سلااه ور وگرب هب م صو رط م ملم

1394 بهار 1شمارة 41 دورة

238

(نویسندگان: منبع) ها محیطی در سطوح محلی و شهری، عوامل و پیامد ستهای اساسی زی . چالش2نمودار

ار یار شا ر و م ا ا ا و ب ف يانی.م یها بافت

. اار گرف اه شاكم ب ا وس ار م كجو ات زم ا ۀاور یک

باه شا رو فضا و و بي غ ر س ار رابجا و ا پ یر رو

ش ر ری ق و ب ف ح ش ۀار كه ی بخش خصجص

باه روارت به ش ر م حجزا ین و ویژگ ز ا رار قر ر

ۀفرساجا ا و ب ف ب ش رین مط ل ت س س بر طجرو كه

. ار شرا ی مي طق شي س ینار وش ر

و ومركاو ا و ب فا ف نام حار هغر ف ا ی ت اظر ز

باه - یار شا ر و خصاجص ار به ویاژا -ش ر ح ش ۀ

قر ر ا ش ه س . س زو بليرمروبه رضم ار گجا گج االیم

و ا ا ز ر یكا بلير و س خ یقور كم ز طر یش فو

نك بجا زم تبه رشر ه پ سخ و وش ر ارو ۀوجس

كاه ی ار ه م ش ر س ت فق ۀوجس و ی و مطروا

ب شارت مسا م ف اه ا طا بس ر مي س خجا ر ز اظر مط

بليار و ا آرمس ر اگ س خ اظر بقطر. یيآفر م و و زا

مط يۀو زم سر مقاو روف ت وي سب حج مبه ال

ااو ب شاار م شاا روثث رگذ رااار و رچااه روفاا ب وشاا ر

او ر ماوثث ر ش مم واثث ر ین س . ش رب ووثث رگذ ر

وويارب ا یجا ا حرك ج و ح ا یهتس رتاجر خجرش

(. 1379ز اات ن ) م مي ظرا س رغ

کالبدی هایگسترش

ساختمانی باالی هایتراکم

شهر جمعیت افزایش

ساخت و اتومبیل افزایش رویکرد هابزرگراه

صدا و هوا آب، خاک، آلودگی

کشاورزی هایزمین رفتن بین از

آب منابع کاهش یا نابودی

هاکاربری ۀسران کاهش

مراتع و هاجنگل نابودی

و مناظر کیفیت کاهش شهری اندازهایچشم

ارتباط هایشبکه گسترش ناکارآمد

گرما افزایش

اجتماعی و روانی هایآسیب

هابیماری شیوع

شهری و محلی

جغرافیایی محدودۀ

عوامل

هاپیامد

عمومی شتبهدا رعایت عدم

ساخت در استانداردها رعایت عدم ساز و

آب رویۀبی مصرف

زباله دفع صحیح هایسیستم نبود فاضالب و

مدیریتی نامناسب هایروش

قانونی و اداری هایمحدودیت

صنایع گسترش

هاکاربری صحیح ریزیبرنامه عدم جانوری زیستمحیط نابودی

انرژی مصرف

محیط در هوا رطوبت بجذ عدم

هوا فشار کاهش یا افزایش

هاباد مسیر تغییر

Page 7: و ینایم ،یزکرم قطانم رد یطیحمتسیز یاهشلاچ یقیبطت یسررب ... · الل ل ن اب سلااه ور وگرب هب م صو رط م ملم

...محیطی در مناطق مرکزی های زیست بررسی تطبیقی چالش

فر ربیعی اهلل ولی و نایینی غالمرضا حقیقت239

(نویسندگان: منبع) شهریدر سه محدودۀ محیطی زیستی ها چالش .3نمودار

مط طاا زیساا اا و چاا لش ی.ا يهحاشۀۀ یهۀۀا بافۀۀت

ار باه طاجر مسا ق م آاكاه ز ب شا ر پ ر ماجا ت و ب ف ش ر ع جم شر ی ار ب شير وثث رگذ ر مطال ین س كي ال ام باه اارژو با الو مصارف س زت آلجاا ني ی . مؤثرار

ا و زما ن وخریا و و ریار و س ز ت س خ پر كيرگ و آب ميا ب آلاجاگ طب ا ت و مي ب هيگم كش ورزوت و مر كجو ا ار ش روت ه م ۀ و س خ ر مج جعۀ خ ک ار چاج ت و ویژا مج را خصجص ین ار. مؤثرار بليرمر ب ر شااا ت و آمجزشااا ااا و كااا ربرو سااار اۀ ك باااجا و ا زب لاه افن مطم به اوایك غ ررس ت و سكجا گ ا رم اي نر ت پر مر كو ب ف البت جج رو و خ اه وصف ه كييارۀ و ریار عج مام ه لاه ز ا ورزشاگ ا و ا فرواگ ا. ار روار م به ش ر مطال ین س كي آس یش و سالم شا رو مطرواۀ سه ار مط ط زیس و چ لش 3 ا جا ر . س شرا آوراا

ها آالینده ایجاد . منشأ5 خ كسا ر بجت بر بخ ر اوات طب ش مم ميشث ب و آالیيرا

سااجزو آوااش و اا آوشفشاا ز م ص عرشاارا گ ز اا و و خشکت ار اج ح طجف ز ح نم و غب ر گرا ت هيگم ذر ش مم رق ق و مه و مرطجب روف كم اج ح ار مه

كج سا ا ااج ح ار نيجبر و ك ج و ارخ ز ح نم . س

ا و ساجخ ز سا ف اا اسا ا ؛ ميشاث ب و آالیيرا ناي ت اقمت و ح م كرا ت خيک و كرا گرم بر و فس ل ز یاار خ لاافم اااج خ كس رساا زو و ااارژو وبااریم و سفر كرا آلجاا ار اجع به خصجن و ش رو ني ت ز كه ني ی ار مخ لف ع ل اج م چي ن ارت س م

اج آلجاگ ار كيير م س ف اا كرا خشک بر و خجرش ر م م غ رار؛ و م يج آالیيرا ین مي ب . ا رار بسو ی اقش ح م: كرا بيرو طبقه ل ن گروا چ ر ار ر آ وج م افا و ناي فر یيار و س كنت ح ر م طرکت اقم و

(.1383 ت)به مر ز ر مج ا

هوا یآلودگ. 5.1ار مي طق و ر ز وش ر زیس مط آلجاگ ینور ز م مو ا )گیس ز ور هو ا رمس ق مغ ی ممس ق آث راظر ویكاا ف اا ت خاا ک و مطاا )آب رزیساا ( و غ جواا ب

اج . آلاجاگ س ج ( آلجاگ س ... و وثس س خ مصارف ی )ناي ل ز ح ار ساجخ فسا ع رو ً ا ش

وار ز اه خجارو ا ( سا و ار كيا ر آ م م وخ اگ ی ز مصاارف مااج ا شاا ا شاا ی شاا و اا آلااجاگ

مطا و ب ر ش )ع رو ً مج ا اف آف و مر ض گ ز خا ک ا شا و م لاق و گارا یومج ا ر و حرش ر( و و

و اساا ا اا طب اا و اا سااجخ ن مااج ا مخ لااف و ف لم لاق یاو ا ش ر مج ا ر یق ج ز طر مخ لف كه به آلجاگ

حرارت درج : مرکزی بافت جزیرۀ تشکيل دليل به باال

سطح باالبودن گرمایی، حجم دليل به هاآلودگی سبز، فضای کابود ترافيک،

سران بودنپایين و آموزشی هایکاربری

ناکارآمدی بهداشتی، و ارتبا ی هایشبکه

فرسودگی ها،زیرساخت های بيااری گسترش بناها،

های ناهنجاری و عفونی بناها فرسودگی اجتااعی،

...و

گرمایی، جزیر تشکیل دلیل به باال نسبتاً حرارت :میانی بافت باالی تراکم ترافیک، حجم دلیل به هاآلودگی سطح نسبی باالبودن

... و شهری نامناسب اندازهایچشم انرژی، باالی مصر ساختمانی،

صنایع: پيرامونی بافت سران کابود ساز،آلود

و آموزشی هایکاربری باالی مصرف بهداشتی،

کندگیاپر دليل به انرژی و تهدید سازها، و ساخت کشاورزی هایزمين تخریب

منابع آلودگی بيعی، منابع و به نزدیکی خاک، و آب

و هازباله دفن محل فاضالب، هایخانهيهفتص

صدا پر مراکز با هاجواری و هافرودگا مانند

... و هاورزشها

بافت

مرکزی

)تاریخی(

بافت میانی

بافت پیرامونی

Page 8: و ینایم ،یزکرم قطانم رد یطیحمتسیز یاهشلاچ یقیبطت یسررب ... · الل ل ن اب سلااه ور وگرب هب م صو رط م ملم

1394 بهار 1شمارة 41 دورة

240

ینوار م ام (.1382ب فا شا رت م يرسا ن )شجا ميجر م ا ی ارو گ آاا اار زا خصاجص ج كه ار و آلجاگ

( و ذر CO) كاربن ر كس اجمج وج به م نجر گرف ه سا كاه ار ار حا ل ین. ش را كرا PM(10م لق ) یور

ح نام ز و ا آلجاگ ی ي وث اج و آلجاگ خصجص و ا ا ح نم ز ف ل ی مج ا ار هج )مج ا ش ورك

و ر ر كربج ر تمثم كس ی ش ب ورك واجر رو ویك شر ف ز مخلجب كه ح نم ومج ا ی یيراآال یگرا

رمثم اوا ب رطجبا ج سا ( طالعا بسا آلجاگ یاژا )باه و زیس ر مطاكه ثر آا ارک س ار ح ل

ا و خصجن ً ارخ و گ ر سالم و پجشش گا (.1382ب ف ش رت م يرس ن) ق بم وجهه س ر( بسی پ

مخ لاف و یيرا ز آال یک ج ر بر س س ر ف ك یک و ج كل و ۀ ر وبر م وج گو رش كرات م

ساا ف اا PSI ی ياا یيااراتشاا ر ز شاا خص ساا ار را آال ز ماجزوا ا اگ ن شا خص كاه م یان شجا. بر س س م

نافر وا وآ ار مبيا ارو گ س و ار زا یيراغلظ آال ج ار پيج اسا ه آلجاگ و راگ پ اصر نجر م

غلظ م و س س بر ج ك ف بيرو رااشجا. م موقس سا شارا وروین 1ار هرول PSI2 ش خص و آالیيرا

(.1386و ر ت زیس )گو رش مط

آ و خاک یندۀآال. 5.2وهاه شا مم ینور آب و خ ک ار ش ر ار كل یيرۀمي ب آال

یاا و اا ت پساا ار و ساا جم كشاا ورز اااج ف ااالب و ا زر عا یا سابو وار فض شرا س ف اا و كش آف

ساجخ ارۀ ار مخ ز ذخ و اش مج ا اف ومطروا ش ر جمتسربت ك ام راظ نمج ا م اير فلو سيگ . برخشجار م

با ورك فرما ت كل و ا وپروجز ت ب ك ر و یوووجپ برخ رعي نر مف یرو س یم ( فسفرت سر ر و ا ری ز )ات ( ب شير )ماج ا م ارا ش ركه ز حر مج ز ب و رور و ح یان ۀار زمار او ز ا ا رو ب و ا یروس و و وب ك ر برخ (.1382سر وارت م يرس ن) شجار مطسجب م یيراآال

صدا ی. آلودگ5.3 آ اب شار آلاجاگ ر به شي یمم ر آاچه آام به طجر كل اۀ ب ر شا ت كل ه ا ا سا زم یاف ا مير. طبق و ر نر م ا. آلاجاگ رو به شا ر ما « نجو آلجاگ»مو حم ونر ا را وا ذ يا ۀهيبا شا ر ب آلجاگ یربر خالف س نجو (.1382 پ رست اقش ه م يرس ن) ي ع

و ا نار ار و ار ز او اظار عج مام طب علم آلاجاگ (.1382ب ف ش رت م يرس ن) شجا م ب یربه شرح ز ه عو ربا فر كيا ر مسا اباجا زما نت ويار شا : طب -

. ا ك ف وارخ ك ر بارا ظرف ا ز زیا اور ه و فر يگ: ه ع - .س ا اا یشنر ر فو وسر وجل ر ش رنر )به هو ف ناله وا ميبا مجلار آ كاه و سر و م یرز وب شر( به پ ر م ر سطط ی ت خطو وج ار اقطه م (:1382ب ف ش رت م يرس ن)را ا گبس

؛. اج و سرع خجارو1 ؛خجارو و اج ر ايرگ ی . شر 2 ر؛مس . عرض ه اات اج آسف ل و ش3)با وار كمت ااج ا گ وور یركر ابجا ی . وهجا 4

؛گجاه و ع ق مي س ( ؛نر و ا ق ل سر مط ۀا ير ك ش . قر م م يرس5 . ج ر ه اا ج و و. ك ربر6

PSIو شاخص ها بندی کیفیت هوا بر اساس میزان غلظت آالینده رده .1جدول

PSI و Co(8hr) Mg/m3

So2 (hr24)

Mg/m3

Pm-10 (hr24)

Mg/m3

(1hr) O3 Mg/m3

(1hr) NO3

Mg/m3

149 -0 59 -0 50 -0 29 -0 4 -0 پ ک 49 -0

299 -150 119 -60 150 -50 139 -30 9/4 -5/4 س لم 99 -50

599 -300 199 -120 380 -150 299 -140 9/14 -5/9 ا س لم 199 -100

1199 -600 399 -300 420 -380 599 -300 29 -16/9 بس ر ا س لم 299 -200

+1200 +400 +420 +600 +30 خطرا ک 500 -300

(.74: 1386و ر ت زیس )گو رش مط

Page 9: و ینایم ،یزکرم قطانم رد یطیحمتسیز یاهشلاچ یقیبطت یسررب ... · الل ل ن اب سلااه ور وگرب هب م صو رط م ملم

...محیطی در مناطق مرکزی های زیست بررسی تطبیقی چالش

فر ربیعی اهلل ولی و نایینی غالمرضا حقیقت241

مورد مطالته ۀشناخ منطق. 6

لبارز روف ع هيجب لجم ر مرب تك 730 وس ب و ر

ز گرف اه و اربار ر و ار شارق شا ل ش ل و وتمركو

ميطقاۀ و كجا هيجب ار و س وهبال اش غرب س

و ا اک كاجیر به مي و اش و ش رب اج ب ب و رو

و ار ت زیسا مط گو رش) س كرااش ر ر مطصجر

1386 .)

تهران ۀگان سه مناطق در محیطی زیست یها چالش( معیارها)ی پارامترها وضعیت. 2 جدول

و ر ۀگ ا مي طق سه مط ط و زیس شچ ل

22 ۀميطق 11ۀ ميطق 2 ۀميطق و حر )م ر ( پ ر م ر

PPM 45/2 1/3 2 كس ر كربن ميج

Microgr/M م كرو 10ذر م لق ك ر ز 3 8/71 2/60 4/72

Microgr/M م كرو 5/2 م لق ك ر ز ذر 3 05/33 2/27 9/31

PPB 1/17 4/31 8/22 او كس ر ا روژ

PPB 95/24 5/39 3/43 ز

PPB 9/12 7/16 8/16 او كس ر گجگرا

4/3 1/6 85/0 (kg/m2) ار و حر سطح ر ميطقه م و وجل ر آلجاگ ز مي ب م طرک

380 175 80 (kg/m2) ار و حر سطح ر ميطقه ث ب م و وجل ر آلجاگ ز مي ب

2607 1246 3913 و ر ك لجم ر اج وس یم اقل ه ۀك لجم ر پ یش س ل ا

و ب زی ف و غرفه و ر ا یس گ ا

زب له 7 9 20 و ر ا

7 72 31 و ر ا و ع جم گو ر ا پ رك ي

287 816 3242 ك ر )ور كم س خ ا ( مس ح آپ رو

64/0 14/1 07/1 ارخ وجل ر سفرارخ

31/0 44/1 87/0 ارخ هذب سفرارخ

61/19 28/233 55/118 به ك ر ور كم ه

4 22 5/18 ارنر م بر به ميطقه ۀاسب مس ح شبك

7 2/25 2/30 ك ر ور كم سج رو

3461486 35552 106831 م رمرب ك ربرو ورزش

61 115 112 و ر ا ز ( و چش ک ر و چر )ا و وق ط

62 12 50 م ر م اگ ن روف ز سطح اری

151 3908 1248 و ر ا و ني اك رگ

1/0 9/0 8/0 ارنر ف البفقر شبكۀ

0 6323 6508 ك لجگرم و ب رس ا هزب ل ۀوجل ر روز ا

48 107 282 ون و ر ش رو و زب له وجل ر

- 55 55 -65 + 65 اس بم )م اگ ن روز و ش ( و نر سر

و ار ور ف اک و اقم و ت ح م1383 ب ت- 1386 و ر ت ش ر زیس مط و مقرم و ت گو رش1382 و ر ت ش ر 2 ميطقۀ وفص ل ميب : طرح و ار ت ها م طارح روبا ط و ا شبكه و اقم و ح م و ه ی ه به ت مط ل 1391 -1390 و ر ت ت آم را مۀ ش ر1384ت 1386ت 1383 اگ ات یک ار

1393 -92 ج ت ك ف كي رل ت شرك 22و 2ت ميطقۀ 1382ش رس ت مش ور ت م يرس ن11ت ميطقۀ 1382پ ر ت مش ور ت م يرس ن2و 1ت هلر 1385

Page 10: و ینایم ،یزکرم قطانم رد یطیحمتسیز یاهشلاچ یقیبطت یسررب ... · الل ل ن اب سلااه ور وگرب هب م صو رط م ملم

1394 بهار 1شمارة 41 دورة

242

باه و ار ار شرا ش را مي طق ار م ر ك مم مط ل ۀ

ك بجا ال م به ع الً مشخصت و ش ب او یرو نجر

و ا مطارواا با ا ا اا وطا بق مكا عارم و طالع

كثار سا خر ج و ساج یاک ز اظارو مبا ا ار شرا ش را

ا ا ااا و و ااا سااا زم ساااجو ز مجهاااجا و ااا ا اا

ین ایگرت سجو ز ش را رو مي طق س س اررك ر بر اس

با كاه كاراا و ار ز مي طق ا خ ب به ا گویر ر وطق ق

ب شا رو سايخ اظرو مب ا ار شرا و ریف و مطرواا

ز بخشاا و قاا ار كااه مياا طق یاان ا خاا ب ار. ا رااار

بار عاالوا شاجارت ما شا مم ر شارا و ریف و مطرواا

مطارح اساب ناجر باه ع ارو ً كه) هغر ف ی مجق

و رشار مطرواكييرۀ عج مم چج ایگرو عج مم ت( س

مثا لت بار و . س بجاا مؤثر ا و مي طق و ریخ وطجل س ر

قار ر و ار ( پ ر مج ) ح ش ۀ ار كيج م 14 و 19 مي طق

مي طق ب آ وجس ۀ و رشر وم ا ال م به م ارت گرف ه

و ار ا راار م ا ا ميا طق با ب ش رو سيخ ع الً م ا ت

ا ا یج شاف ف و ميطاق ز سا م كان ا خ ب نجر

گجاا گج عج مام گارف ن اظار ار با بر ینتبي. شجا ك س ه

1 اقشاۀ . ار اار شرا ا خ ب 22 و 11 ت2 مي طق وثث رگذ رت

و ار ( 22و 11ت 2)گ ااۀ ساه ميا طق هغر ف ی مجق

س . شرا آوراا

مط طا ت زیسا مط ل ا ار كه س ش ی ی اآورو

اا و چاا لش زم يااۀ ار كااه اا ی پ ر م ر اا و و م ر اا

مق لاۀ ار ما اارت گسا راا بسا ر اار مطرح ط مط زیس

باه اس رسا ق بام كاه م ر ا ی ز اس ه آ وي ح ر

و بررسا ق بل ا هر یا ت لطا ظ ز و طالع و ا اا

سپس. س شرا ا خ ب ار ا ش ه ر وطق ق ین ار مط ل ه

وطل ام فر یيار مارل ز سا ف اا با رزی ب پروسۀ یک ار

. و ا اار شارا وطل م آو و بخش ار وب مر سلسله

ميا طق ار مط طا زیس و چ لش( م ر )پ ر م ر و

شرا س . گراآورو 2ار هرول و ر گ اۀ سه

لو تحل یهتجز. 7

ار ميا طق مط طا زیسا ا و چ لش ب ر شي خ بر و

ميا طق ا و آالیيرا ۀم ا اج ت( و ر 22و 11ت 2)ۀ گ ا سه

آلاجاگ ثميشا و ميب س س بر هر گ اه نجر هب مذكجر

و آلاجاگ ۀكييار وشاریر و عج مام علم(ت اس ا - )طب

اساا ت چااج مخ لااف عج ماام روو آلااجاگ وااثث ر

ار و ن)سا خ ( وببا شا رو ب فا و ه اجر گ ت

. س شرا ب 3هرول

( تهران22 و 11، 2)ۀ گان موقعیت جغرافیایی مناطق سه. 1 ۀنقش

Page 11: و ینایم ،یزکرم قطانم رد یطیحمتسیز یاهشلاچ یقیبطت یسررب ... · الل ل ن اب سلااه ور وگرب هب م صو رط م ملم

...محیطی در مناطق مرکزی های زیست بررسی تطبیقی چالش

فر ربیعی اهلل ولی و نایینی غالمرضا حقیقت243

Page 12: و ینایم ،یزکرم قطانم رد یطیحمتسیز یاهشلاچ یقیبطت یسررب ... · الل ل ن اب سلااه ور وگرب هب م صو رط م ملم

1394 بهار 1شمارة 41 دورة

244

گانه سهمناطق مو اقل سبز . فضای8

وفض یج او یب ز مي ظر وثم نبر عالوا ش رو سبو فض و

یجا ا با س كي ت و روح هس س ر ح بر ومي س

ار كا ش آلاجاگ اك را پاذیرو اقاش حف ظ وسپر

. ا را ومياا طق شاا ر وآب و ااج یمو و اار ااج ت نااجو

ب سا و او و ی زاا اوت مي طق سبو فض و سر اۀ و

كرا ظ ر وج م . س 33/55و ت29/5 ت98/14ورو به

و ر گ اۀ سه مي طق ار آلجاگ و سبو فض و م و ب ن كه

قارر ر به طجرو كها را ا ر وهجا و مثب و م ي ر بطه

وبا ( باه 11 ب شر )ميطقۀسبو ار ميطقه ك ر فض و سر اۀ

ار آ ب ال بجاا س . جاگآل و آ م

ار كج سا ز م ثثر و ر گ اۀ سه مي طق ج و و آب

تار شا 22و 2. ميا طق سا هيجب ار اش و ش ل

شا ل ا و بخاش روف ع اس موزش وثث روط ش رب

یان آلاجاگ و اریم ار حرواو و كه گ رار م ش ر قر ر

ز وب ا ا سا ه آ طجر بها رار. ار روز اقش مثب مي طق

باه . وزاار ما س اش )هيجب ش ر( به س ميا طق

با ا شا رت مركوو و بخش ار 11 ميطقۀ گرف نقر ر ال م

ما تآ اار را ج و آلجاگ وقل م ار خ ن اقش مذكجر

ر وطا 22 و 11 ت2 گ ااۀ سهكه مي طق ب ا ی ورین م م

طلسا و و مری ر ااه مرطاجب ب ا و ا ير م قر ر وثث ر

ارهه( با سارع م جسا 270)غرب س ز س كه

سا زو پا ک ار س سا اقاش و وزاار م هم ر بر ث ا 5/5

ميطقاۀ قر رگارف ن عل به. ا رار مي طق ین ج و آلجاگ

با رزور ز ميطقاه یان اقش ار ینمذكجر ب ا هب ۀار 22

. س 11و 2مي طق

ار ساه ام وطل ریي س كه فر ش ی ی اآورو ا مهار

كاه ار -ک سا و و س مر وبا مرحله به ناجر سلساله

پاس ز ا خا ب ا ورو ینشر و بار ب قبل و بخش

ا و چا لش موطل وبر زمجرا ا و و ش خص ر م

و اظرخاج تت كه ب س ف اا ز مي ب عل ا مط ط زیس

ناجر مربجطاه و مر ار س زم مش ورا ب م خصص

سا م مي خ ار س ر وم هر و فر یير -پذیرف ه س

ی بر. م ا مه زیرشرح به وطل م

هوا، آب،)ها آلودگی انواع پارامترهای تعيين: اول مرحل

ها آن اهايت دهی وزن و( صدا و خاک

و ار مي طق عل نال ینآفر عج مم م ضم حضجر اسب

بي بر ینت. آ س زیس مط ف ك اسب ی شر ی وگج

ز یاک ار وبر ار حضجر م ضال نكه مب ی پ ر م ر

ز یاک ار وبار ت. سپس ار شرامشخص اج آلجاگ

ز یاک ار اساب ی وكه گج اسب پ ر م ر وزا

پا ر م ر حضاجر اساب ورو ینشر. بر یفآا ب شر و ر

م ار ر مك اساب باه كا ینآفر عج مم م ضم ی آلجاگ

نع مام خا ص مبا یا و ر ا و ور كم حضجر ار پا ر م ر

شارا یاف و ر ۀپ يا ۀآ پا ر م ر ار مطاروا اسب و

ز پ ر م ر ا و س كه برخا ش ی ی اآوروخج ر بجا.

یا یارور كر وا كييرا و برخ هذب ی ثميشميولۀ عج مم به

اقش وش ر زیس مط ف ار ك ر رو ا ق ل آلجاگ

5واا 1 نپ ر م ر اا باا اا و اا كيياار. وز ماا یفاا

یان كاه سا ير ( زی ا خ ل و ی از تت كمت م جس كم خ ل )

مط طا یسا ز و پ ر م ر ر ار آلجاگ ز م

ر ر ا م ا ا وز ر. ار مج اج يا ا مربجطه اش ما

باروز ( علام ) عج مام و پ ر م ر . ار ا اا اج م م خصص

4ار هارول آا وز و مط ط زیس و شچ ل

. س شرا ب

ميۀۀزان شۀۀدت تعيۀۀين و کۀۀردن نرمۀۀاليز : دوم مرحلۀۀ

گانه سه منا در آالیند پارامترهای

اج ت ) آلجاگ اج پ ر م ر و م و شر مرحله ین ار

باه 22و 11ت 2 ميا طق ( ار و مجهاجا نر و خ ک آبت

سا كاه ش ی یا اآورو . س شرا نجر هر گ اه ب

. س شرا اج م ر م شر ارم ل وابخش پس ز ین

. م ر س كرا ارم ل وا وطق قت م م مر حم ه له ز

ار آلاجاگ م او سا س بار م ر و م كه م ي برین

م ف و و مس ح ب مي طق و ارشر ارم ل وا سطح و حر

و را خللا ام و ار وطل ب شير ش ها ر خجا مي س س م

ار ع اجم و ا پ رك يگ مس ح م ر مث لت بر واشجا.

. س شرا ارم ل وا ك ر و حر ار گ اه سه مي طق

Page 13: و ینایم ،یزکرم قطانم رد یطیحمتسیز یاهشلاچ یقیبطت یسررب ... · الل ل ن اب سلااه ور وگرب هب م صو رط م ملم

...محیطی در مناطق مرکزی های زیست بررسی تطبیقی چالش

فر ربیعی اهلل ولی و نایینی غالمرضا حقیقت245

Page 14: و ینایم ،یزکرم قطانم رد یطیحمتسیز یاهشلاچ یقیبطت یسررب ... · الل ل ن اب سلااه ور وگرب هب م صو رط م ملم

1394 بهار 1شمارة 41 دورة

246

ار و ارم ل وا آالیيرا م ر و و پ ر م ر 5 هرول ار

ميا طق ار آالیيارا پ ر م ر و م و شر و ن 6 هرول

.س شرا آوراا گ اه سه

شده نرمالیزه ۀمعیارهای آالیند و پارامترها. 5 جدول

و ر ۀگ ا مي طق سه مط ط و زیس شچ ل

22 ۀميطق 11 ۀميطق 2 ۀميطق و حر )م ر ( پ ر م ر

PPM 45/2 1/3 2 كس ر كربن ميج

Microgr/M م كرو 10ذر م لق ك ر ز 3 8/71 2/60 4/72

Microgr/M م كرو 5/2ذر م لق ك ر ز 3 05/33 2/27 9/31

PPB 1/17 4/31 8/22 او كس ر ا روژ

PPB 95/21 5/39 3/43 ز

PPB 9/12 7/16 8/16 او كس ر گجگرا

اج وس یم اقل ه ۀك لجم ر پ یش س ل ا و ر ك لجم ر ار

ك ر816/0 032/1 376/0

001/0 007/0 004/0 و ر ا ار ك ر له و ب زی ف زب و غرفه او ر ا یس گ

92/0 36/10 38/6 مرب ار ك ر م ر و ع جم مس ح پ رك يگ

041/0 676/0 676/0 ك ر ار ك ر )ور كم س خ ا ( مس ح آپ رو

64/0 14/1 07/1 ارخ ارخ وجل ر سفر

31/0 44/1 87/0 ارخ ارخ هذب سفر

61/19 28/233 55/118 به ك ر ور كم ه

4 22 5/18 ارنر م بر به ميطقه ۀاسب مس ح شبك

7 2/25 2/30 ك ر ور كم سج رو

85/499 45/29 27/22 مرب ار ك ر م ر ك ربرو ورزش

01/0 1/0 02/0 و ر ا ار ك ر ز ( و چش ک )ا ر و چر و وق ط

62 12 50 م ر م اگ ن روف ز سطح اری

02/0 24/3 26/0 و ر ا ار ك ر و ني اك رگ

1/0 9/0 8/0 ارنر ف الب ۀفقر شبك

0 24/5 36/1 ك لجگرم ار ك ر و ب رس ا هزب ل ۀوجل ر روز ا

01/0 09/0 06/0 و ر ون ار ك ر و ش رو هوجل ر زب ل

نر و سر)م اگ ن اس بم

روز و ش (65 + 65- 55 55 -

Page 15: و ینایم ،یزکرم قطانم رد یطیحمتسیز یاهشلاچ یقیبطت یسررب ... · الل ل ن اب سلااه ور وگرب هب م صو رط م ملم

...محیطی در مناطق مرکزی های زیست بررسی تطبیقی چالش

فر ربیعی اهلل ولی و نایینی غالمرضا حقیقت247

گانه تعیین شدت میزان پارامترهای آالینده در مناطق سه .6جدول

)م ر ( پ ر م ر

و ر ۀگ ا مي طق سه

22 ۀميطق 11 ۀميطق 2 ۀميطقه مي طق

گ اه سه

55/7 2 1/3 45/2 كس ر كربن ميج

4/204 4/72 2/60 8/71 م كرو 10ذر م لق ك ر ز

15/92 9/31 2/27 05/33 م كرو 5/2ذر م لق ك ر ز

3/71 8/22 4/31 1/17 او كس ر ا روژ

75/104 3/43 5/39 95/21 ز

4/46 8/16 7/16 9/12 او كس ر گجگرا

224/2 376/0 032/1 816/0 اج وس یم اقل ه ۀك لجم ر پ یش س ل ا

012/0 001/0 007/0 004/0 و ب زی ف زب له و غرفه او ر ا یس گ

067/0 001/0 06/0 006/0 و ع جم و ر ا پ رك يگ

66/17 92/0 36/10 38/6 و ع جم گمس ح پ رك ي

393/1 041/0 676/0 676/0 )ور كم س خ ا ( مس ح آپ رو

85/2 64/0 14/1 07/1 ارخ وجل ر سفر

62/2 31/0 44/1 87/0 ارخ هذب سفر

44/371 61/19 28/233 55/118 ور كم ه

5/44 4 22 5/18 م بر به ميطقه ۀاسب مس ح شبك

4/62 7 2/25 2/30 ور كم سج رو

57/551 85/499 45/29 27/22 ك ربرو ورزش

13/0 01/0 1/0 02/0 وق ط

124 62 12 50 م اگ ن روف ز سطح اری

52/3 02/0 24/3 26/0 و ني اك رگ

8/1 1/0 9/0 8/0 ف البۀ بكفقر ش

6/6 0 24/5 36/1 و ب رس ا هزب ل ۀوجل ر روز ا

16/0 01/0 09/0 06/0 و ش رو هوجل ر زب ل

0 - 55 55 -65 + 65 نر و سر

یند آال یپارامترها يزانم یشدت نسب يينسوم: تع مرحل

گانه ها در منا سه آن یینها يازامت و محاسب

ینآفار و م ضام یيراآال وحضجر عج مم و پ ر م ر یيربرآ

شجا. م یفمجهجا ار ميطقه و ر ۀگ ا سه اج ح کبه وفك

ۀ)مطاروا یا ب ا ا هر ا شا ن اظر ارك ر به ميظجر ین

و حصجل باه مسطح وفص یش فو و( نم یری مر وا ر

)بار سا س ام وطل ۀار مرحل یسهو ق بم مق ق وطب یجا

وبير . به ميظجر طبقه س ه( مجرا وجهه قر ر گرفعلم آا

ر خصجنا ی آلجاگ خصجص ار ی ف ه ۀیسو مق

شجا. س ف اا م ی ب ز چ ر روش رز ایگر مط ط یس ز

بارو وفا وو یا و و گج ف وجن ت ب و ورو او اج س

شار ی روگ ب ار زا یسهمق ی وبير . طبقه ار ك ب

Page 16: و ینایم ،یزکرم قطانم رد یطیحمتسیز یاهشلاچ یقیبطت یسررب ... · الل ل ن اب سلااه ور وگرب هب م صو رط م ملم

1394 بهار 1شمارة 41 دورة

248

روش به ناجرو ین س . و ف نله شرا به نجر ب

ه ا و ت ما سا حس ب ميطق وو ا ر وو عرا ك ّ

مسا لوم تمشكم ر عر ا بس ی طبق نب ۀیسو مق یقوفر

ا ب با وبير س . روش طبقه چ راپ ی س ف اا ز ر

باه ام وكيار م ب ر اسب ی شر یكسرو ت و ار زا

ق س و گ رو ار زا س . روش یقوفر و ه ق بم ر ح

. س شرا ب 7ار هرول طبق مب ن و ش خص ب ن

و ب ا ا ا ز بخاش یک ر ی ج ز آاج كه آلجاگ

ی كييارا و شار ح نم حضجر عج مم آلاجاا زیس مط

یا وخر یا س كه مج جع ً به بروز آ آلاجاگ مخ لف

ز آاج كه رور ا را به ميظاجر شجا و خ ص ميجر م

وبار رچير اسب و به رق م و ك متو وطل یسهمق

ز روش رتمخ لااف و عج ماام م فاا و رساا اا و پ يااه

ا. لذ جش م س ف اا و به روش كسر ی سبه مق وبير ه

ار وت ... ك ربر ی تع ممت شر یکو حضجر آلجاگ م و

ی تحضاجر آ ع مامت شار و م ا اسب به كام ت ر پ يه

یا حضجر آ آلجاگ شر اسب نمالک و وت ...ك ربر

س كاه ش ی ی اآورو( س . آ پ يه )اج ح م ضم ار

ر نال ا آاچاه ش خص ینبر مب ي مار وطل

سا و ااه رقام ) رق م( ش خص ت وي س وز اسباا ر

آا ب ذكر عش ر. قاق

م ر ی وز ؛(شرا ارم ل وا) وز ف لر

بار مرحلاه یان ار بجا شرا ب ول مرحلۀ هرول ار كه

ف لار . سا شارا ارما ل وا 10 به اسب آ ه س س

مرحلاۀ ار شارا ر ه هرول س س بر ف لر ین اسب ؛ وز

. سا شرا مط سبه ارنر س س بر آ اسب وز اومت

باه ا وز ف لار رب ز ف لر ین ؛ا ی م ز ف لر

سا ی اآورو ش ی . س آمرا اس به اسب وز ف لر

خج ر آلجاگ م و ا يرۀ اش ا ی م ز ف لر ه كه

ميطقاه آ آلاجاگ ب البجا ب اگر ب شر ب ش ر قرر ر بجات

. س

ار اج آلجاگ ا ی م ز مط سب ت ا یج س س بر

ب ش رین 22 و 2 ميطقۀ به اسب 34/409 وز ب 11 ۀميطق

و 76/316 وز ورو ا به 22 و 2 مي طق. ا را ر آلجاگ

آلاجاۀ اج و ز ام 2 ميطقۀ كه ار كراا كس ر 90/273

ب ارو شار ی ا ر و 22 ميطقۀ س ت م برخجرا ر ب الی

ب شا ربجا نال ع مام . سا ایگار ميطقۀ او به اسب

ميا ب گسا راۀ وهاجا ز ا شا 11 ميطقاۀ ج ار آلجاگ

و ا ك رگا ا و گاجگرا كسا ر او كربنت ميج كس ر وجل ر

ميطقاۀ ار ... و سافر هاذب و وجل ر ارخ ب البجا ني ت

م ا ز و اسب وز توز 8 هرول ار. س مذكجر

گاراآورو گ ااه سه مي طق ار ج آالیيرۀ پ ر م ر و ا ی

. س شرا

م ا ز با 11 ۀميطقا خ کت و آب و آلجاگ لط ظ ز

با 2 ۀميطق تا ر م اش ر آلجاگ مقر ر ب ش رین 8/553

با 2/142 وز با 22 ۀميطق و اوم رایف ار 0/304 م ز

. ار گ ارا ما قار ر ساجم ساطح ار آلجاگ م و ك رین

پ ر م ر و ا ی م ز و اسب وز توز 9هرول

. س شرا ب گ اه سه مي طق ار آب ۀآالیير

طبقات مبین یها شاخص بین قیاس و گیری اندازه روش. 7 جدول

خصجن روش

شجا. كه به ر طبقه و و ی ش خص ا اا م C و Bت Aمثم س

ب فج نم اسب س . ت م ورت بس ر ا كه م اير مجرا ب ال مثم ا ت ا ورو ب

شجا. و مشخص ب م ارنر كه وف و 20و 10ارنرت 10و 1مثم ب ن و هف نل

كه ب ش خص اسب به كم و ق بم ه و وفریق س . 3/1و 3/2ت 3/3مثم اسب

Page 17: و ینایم ،یزکرم قطانم رد یطیحمتسیز یاهشلاچ یقیبطت یسررب ... · الل ل ن اب سلااه ور وگرب هب م صو رط م ملم

...محیطی در مناطق مرکزی های زیست بررسی تطبیقی چالش

فر ربیعی اهلل ولی و نایینی غالمرضا حقیقت249

گانه هوا در مناطق سه ۀوزن اهمیت، وزن نسبی و امتیاز نهایی پارامترهای آالیند .8جدول

)م ر ( پ ر م ر وز

شرا( )ارم ل وا

و ر ۀگ ا مي طق سه

22ۀ ميطق 11 ۀميطق 2 ۀميطق

وز

اسب

م ز

ا ی

وز

اسب

م ز

ا ی

وز

اسب

م ز

ا ی

08/24 49/26 33/37 06/41 5/29 45/32 91/0 كس ر كربن ميج

76/25 42/35 42/21 45/29 55/25 13/35 73/0 م كرو 10ذر م لق ك ر ز

18/25 62/34 47/21 52/29 08/26 87/35 73/0 م كرو 5/2ذر م لق ك ر ز

26/23 98/31 03/32 04/44 44/17 98/23 73/0 او كس ر ا روژ

06/30 34/41 42/27 71/37 24/13 95/20 73/0 ز

92/32 21/36 72/32 99/35 27/25 8/27 91/0 او كس ر گجگرا

15/6 91/16 87/16 4/46 34/13 69/36 36/0 اج وس یم اقل ه ۀ یش س ل اك لجم ر پ

52/1 33/8 61/10 33/58 06/6 33,33 18/0 و ب زی ف زب له و غرفه او ر ا یس گ

84/2 21/5 32 66/58 71/19 13/36 55/0 و ع جم مس ح پ رك يگ

54/0 94/2 82/8 53/48 82/8 53/48 18/0 )ور كم س خ ا ( مس ح آپ رو

25/12 46/22 82/21 40 48/20 54/37 55/0 ارخ وجل ر سفر

45/6 83/11 98/29 96/54 11/18 21/33 55/0 ارخ هذب سفر

96/0 28/5 42/11 8/62 8/5 92/31 18/0 ور كم ه

9/4 99/8 97/26 44/49 68/22 57/41 55/0 م بر به ميطقه ۀاسب مس ح شبك

12/6 22/11 03/22 38/40 4/26 4/48 55/0 ور كم سج رو

95/32 62/90 94/1 34/5 47/1 04/4 36/0 ( )گرا وق ط

4/1 69/7 99/13 92/76 8/2 38/15 18/0 م اگ ن روف

36/36 50 04/7 68/9 33/29 32/40 73/0 و ني اك رگ

21/0 57/0 47/33 05/92 69/2 39/7 36/0 و ش رو هم و وجل ر زب ل

10 ه

76/316

34/409

9/273

Page 18: و ینایم ،یزکرم قطانم رد یطیحمتسیز یاهشلاچ یقیبطت یسررب ... · الل ل ن اب سلااه ور وگرب هب م صو رط م ملم

1394 بهار 1شمارة 41 دورة

250

گانه آب در مناطق سه ۀوزن اهمیت، وزن نسبی و امتیاز نهایی پارامترهای آالیند .9جدول

)م ر ( پ ر م ر وز

شرا( )ارم ل وا

و ر ۀگ ا مي طق سه

22 ۀميطق 11 ۀميطق 2 ۀميطق

وز اسب

م ز ا ی

وز اسب

م ز ا ی

وز اسب

م ز ا ی

6/24 5/26 2/38 1/41 2/30 5/32 93/0 كس ر كربن ميج

7/29 0/32 0/41 0/44 3/22 0/24 93/0 او كس ر ا روژ

7/33 2/36 5/33 0/36 9/25 8/27 93/0 او كس ر گجگرا

9/7 9/16 6/21 4/46 1/17 7/36 47/0 اج وس یم اقل ه ۀك لجم ر پ یش س ل ا

9/3 3/8 1/27 3/58 5/15 3/33 47/0 و ب زی ف زب له و غرفه و ر ا یس گ ا

6/3 2/5 9/40 7/58 2/25 1/36 70/0 و ع جم گمس ح پ رك ي

4/1 9/2 6/22 5/48 6/22 5/48 47/0 )ور كم س خ ا ( مس ح آپ رو

2/1 3/5 6/14 8/62 4/7 9/31 23/0 ور كم ه

3/23 0/50 5/4 7/9 8/18 3/40 47/0 م اگ ن روف ز سطح اری

7/0 6/0 107 0/92 6/8 4/7 16/1 و ني اك رگ

5/6 6/5 1/58 0/50 7/51 4/44 16/1 ف الب ۀفقر شبك

0/0 0/0 3/92 4/79 0/24 6/20 16/1 و ب رس ا هزب ل ۀوجل ر روز ا

8/5 3/6 3/25 3/56 9/34 5/37 93/0 و ش رو هجل ر زب لو

0/10 ه

0/304

8/553

2/142

گانه آب در مناطق سه ۀوزن اهمیت، وزن نسبی و امتیاز نهایی پارامترهای آالیند .10جدول

)م ر ( پ ر م ر وز

شرا( )ارم ل وا

و ر ۀگ ا مي طق سه

22 ۀيطقم 11 ۀميطق 2 ۀميطق

وز اسب

م ز ا ی

وز اسب

م ز ا ی

وز اسب

م ز ا ی

6/24 5/26 2/38 1/41 2/30 5/32 93/0 كس ر كربن ميج

7/29 0/32 0/41 0/44 3/22 0/24 93/0 او كس ر ا روژ

7/33 2/36 5/33 0/36 9/25 8/27 93/0 او كس ر گجگرا

9/7 9/16 6/21 4/46 1/17 7/36 47/0 اج وس یم اقل ه ۀ اك لجم ر پ یش س ل

9/3 3/8 1/27 3/58 5/15 3/33 47/0 و ب زی ف زب له و غرفه او ر ا یس گ

6/3 2/5 9/40 7/58 2/25 1/36 70/0 و ع جم مس ح پ رك يگ

4/1 9/2 6/22 5/48 6/22 5/48 47/0 )ور كم س خ ا ( مس ح آپ رو

2/1 3/5 6/14 8/62 4/7 9/31 23/0 ور كم ه

3/23 0/50 5/4 7/9 8/18 3/40 47/0 م اگ ن روف ز سطح اری

7/0 6/0 107 0/92 6/8 4/7 16/1 و ني اك رگ

5/6 6/5 1/58 0/50 7/51 4/44 16/1 ف الب ۀفقر شبك

0/0 0/0 3/92 4/79 0/24 6/20 16/1 و ب رس ا هوجل ر روز اه زب ل

8/5 3/6 3/25 3/56 9/34 5/37 93/0 و ش رو هوجل ر زب ل

0/10 ه

0/304

8/553

2/142

Page 19: و ینایم ،یزکرم قطانم رد یطیحمتسیز یاهشلاچ یقیبطت یسررب ... · الل ل ن اب سلااه ور وگرب هب م صو رط م ملم

...محیطی در مناطق مرکزی های زیست بررسی تطبیقی چالش

فر ربیعی اهلل ولی و نایینی غالمرضا حقیقت251

ر نار آلاجاگ ب شا رین 88/492 م ا ز ب 11 ۀميطق

و 06/305 م ز ا و با ورو ا باه 22 و 2 ۀميطقو ا را

آ ۀ رع عل . گ رار م قر ر ب رو و رایف ار 06/202

ارماا ا ت مر كااو و ركااو ال اام بااه خجارو اا ب شاا ر وااراا

هارول ار. سا 11 ۀميطقا ار وج رو و ا رو آمجزش ت

پ ر م ر اا و ا اا ی م اا ز و اسااب وز اا ت وز 11

. س شرا ب گ اه سه مي طق ار نر ۀآالیير

ا و چا لش كلا و یكج نجر به ب ج یيكه بر و

و خا ک آبت ) اج ت ر اج آلجاگچ ی ي مط ط زیس

ا ر كر م ز آلجاگ اگ نم ا ات اش گویيه ار ر ( نر

ه اسا با وطل ام سجم مرحلۀكه ار یيهگو ی ا زار م

ز مط سابهت ا ا ی مرحلاۀ . ار ار شرا مط سبه آمرا س ت

حر كثر م ا ز كس ب 11 ميطقۀ س : قر ر برین ز م

اااا مطلجب و ااا یااا وگج 455/502 ی يااا ی ا ااا

با 2 ميطقاۀ . سا ميطقاه ین مط ط زیس و آلجاگ

یاف ارکت ار را اسب ً ف نلۀ یکب 455/307 ی ا ز م

یا . ار ا گ ارا ما قر ر یس ز و اوم ز لط ظ چ لش

وساجم ها یاف ار را 09/190 ی ا ا ا ز ب م 22 ميطقۀ

یاک ز كاه ا ر م اش وز ینميطقه ب ینكه گ را م

اربرخاجرا ر سا . مط طا زیسا مطلجب اسب ً شر ی

خا ک آبت ج ت)زیس و چ لش ا ی ز م 12 هرول

. س شرا ب و ر ( 22و 11ت 2)گ اه سه مي طق( نر و

انهگ در مناطق سه صدا ۀوزن اهمیت، وزن نسبی و امتیاز نهایی پارامترهای آالیند .11 جدول

)م ر ( پ ر م ر وز

شرا( )ارم ل وا

و ر ۀ گ ا مي طق سه

22 ۀميطق 11 ۀميطق 2 ۀميطق

وز

اسب

م ز

ا ی

وز

اسب

م ز

ا ی

وز

اسب

م ز

ا ی

13 91/16 69/35 4/46 22/28 69/36 77/0 اج وس یم اقل ه ۀك لجم ر پ یش س ل ا

01/4 21/5 13/45 66/58 79/27 13/36 77/0 و ع جم گك يمس ح پ ر

03/23 46/22 03/41 40 51/38 54/37 03/1 ارخ وجل ر سفر

14/12 83/11 37/56 96/54 06/34 21/33 03/1 ارخ هذب سفر

71/2 28/5 21/32 8/62 37/16 92/31 51/0 ور كم ه

91/6 99/8 03/38 44/49 98/31 57/41 77/0 م بر به ميطقه ۀاسب مس ح شبك

51/11 22/11 42/41 38/40 64/49 4/48 03/1 ور كم سج رو

95/92 62/90 48/5 34/5 14/4 04/4 03/1 ك ربرو ورزش

92/5 69/7 17/59 92/76 83/11 38/15 77/0 وق ط

58/0 57/0 41/94 05/92 58/7 39/7 03/1 و ني اك رگ

3/29 86/22 96/43 29/34 95/54 86/42 28/1 نر و سر

10 ه

06/305

88/492

06/202

Page 20: و ینایم ،یزکرم قطانم رد یطیحمتسیز یاهشلاچ یقیبطت یسررب ... · الل ل ن اب سلااه ور وگرب هب م صو رط م ملم

1394 بهار 1شمارة 41 دورة

252

تهران( 22و 11، 2)ۀ گان سه مناطق )هوا، آب، خاک و صدا( زیستی یها چالش نهایی امتیاز .12جدول

آالیيرا و ر ۀگ ا مي طق سه

22 ۀميطق 11 ۀميطق 2 ۀميطق

90/273 34/409 76/316 ج

2/142 8/553 304 آب

2/142 8/553 304 خ ک

06/202 88/492 06/305 نر

09/190 455/502 455/307 م اگ ن ه

تهران( 22و 11، 2)ۀ گان سه مناطق )هوا، آب، خاک و صدا( زیستی یها چالش نهایی امتیاز .4نمودار

تهران( 22و 11، 2)ۀ انگ سه مناطق )هوا، آب، خاک و صدا( زیستی یها چالش میانگین وزنی .5نمودار

0

100

200

300

400

500

600

صدا خاک آب هوا

316.76 304 304 305.06

409.34

553.8 553.8

492.88

273.9

142.2 142.2

202.06

2منطقه

11منطقه

22منطقه

0

100

200

300

400

500

600

22منطقه 11منطقه 2منطقه

Page 21: و ینایم ،یزکرم قطانم رد یطیحمتسیز یاهشلاچ یقیبطت یسررب ... · الل ل ن اب سلااه ور وگرب هب م صو رط م ملم

...محیطی در مناطق مرکزی های زیست بررسی تطبیقی چالش

فر ربیعی اهلل ولی و نایینی غالمرضا حقیقت253

( تهران22و 11، 2)ۀ گان زیستی مناطق سه یها وضعیت چالش .2 ۀنقش

ریگ جهو نت بندی . جمع9

م او با ن كاه ا شا ظ ا ر وج م مط ل ت س س بر

و ر بطاه گ ااۀ و ار ساه ميا طق ار آلجاگ و سبو فض و

فضا و اۀسار قارر ر ی ي ا رات وهجا ا ر م ي و مثب

م او آ وبا ( باه 11 )ميطقاۀ ب شار ك ار ميطقه ار سبو

شار كه شا را گجاه چي نت. ب الس آ ار آلجاگ

قار ر واثث ر وطا ر گ ااه ساه مي طق كه ب ا ی ورین م م

ز كاه س طلس و و مری ر اه مرطجب ب ا و ا يرت م

وزاارت ما ث ا اه بر م ر 5/5 م جس سرع ب غرب س

یان اج و آلاجاگ سا زو پ ک ار س س اقش ب ا ین

ميا طق ز ب رزور و ر 22 ميطقۀ ار اقش ین. ا رار مي طق

. س یگرا

ار ج آلجاگ ا ی م ز قتوطق و ی ف ه یجطبق ا

ب ش رین 22 و 2 ميطقۀ به اسب 34/409 وز ب 11 ميطقۀ

و 76/316 وز ورو ا به 22 و 2 مي طق. ا را ر آلجاگ

و آب و ا آلاجاگ لطا ظ ز. اار كاراا كس ر 90/273

ر آلاجاگ مقر ر ب ش رین 8/553 م ز ب 11 ميطقۀ خ کت

و اوم رایاف ار 0/304 م ا ز با 2 ميطقاۀ ا رت م اش

ساطح ار آلجاگ م و ك رین ب 2/142 وز ب 22 ميطقۀ

ب شا رین 88/492 م ا ز با 11 ميطقاۀ . گ را م قر ر سجم

م ز و ب ورو به 22 و 2 و ميطقۀ ر ا را نر آلجاگ

. گ راار ما قار ر ب ارو و رایف ار 06/202 و 06/305

مر كاو و ركاو ال م به خجارو ب ش ر وراا آ ع رۀ عل

. ار سا 11 ميطقاۀ ار وج رو و ا رو آمجزش ت ارم ا ت

ز ا و ت م چا لش نال ز مط سب چ ر ی ا ۀمرحل

حار كثر كسا با 11 ميطقاۀ قر ر س ؛ ینشرا بر ح نم

اا مطلجب و ا گجیا و 455/502 ی يا ا ا ی م ز

با 2 ميطقاۀ . سا ميطقاه ین مط ط زیس و آلجاگ

رایاف ار ارکت اسب ً ف نلۀ یک ب 455/307 ا ی م ز

ا یا ار .گ ارا ما قر ر زیس و چ لش لط ظ ز اوم

ها و ساجم رایاف ار 09/190 ا ا ی م ا ز ب 22 ميطقۀ

ا ار م اش شرا ح نم وز ین ب ميطقه ین كه گ را م

. سا برخجرا ر مط ط زیس مطلجب اسب ً شر ی ز كه

باه اساب و ار 11 ميطقاۀ ا و آلجاگ ب ش ربجا علم

ی هغر ف ا مجق ا ار قر رگرف نبه خ طر 22 و 2 مي طق

آ و ار پا وشا ر مركاوو بخاش ار سا قر ر و خ ص

و وجل ار چج ب ال سطح ار و كييرا آلجااوهجا عج مم

ذر وجل ار شا رت ب ناي و ا ك رگ ا ی اتز سفر هذب

Page 22: و ینایم ،یزکرم قطانم رد یطیحمتسیز یاهشلاچ یقیبطت یسررب ... · الل ل ن اب سلااه ور وگرب هب م صو رط م ملم

1394 بهار 1شمارة 41 دورة

254

كييارۀ آلاجاا ميا ب یگار و ا كاربن ميج كسا ر وجل ر م لقت

یجا ا ار س سا اقاش سا كاه غ رمسا ق م و مس ق م

11 ميطقاۀ كراا س . ار و قا یف ا مطلجب زیس مط

ب شاا رینو حاار سااطحت ار 22 و 2اسااب بااه مياا طق

وجل ار ر و ار وو نار خا ک و آب اج ت و آلجاگ

.كير م

ین كرا؛ اش خ طر ب یر آمرا اس به رق م به وجهه ب

باه مجهاجات و ا اا و اظر مجرا م ر و ق ل ار ا یج

م او كا ش ا يرۀ اش و بجاا طرح مق ب اسب نجر

ا . بررس س پ ر مج طرف به و ر مركو ز آلجاگ

وار كم ا ر باجا با ش ر مركو ار 11 ميطقۀ ا ير م اش

فرسااجاگ خاا صت هغر ف اا ی مجق اا باا الت ساا خ ا

طریاق ز كاه )ایگار كييارۀ آلجاا مي ب لب ه و زیرس خ

ووریاق ميطقاه یان باه ایگار و ا جزاحا ز آلجاگ آ

و ا چ لش ب ش رین ب كه س مي طق ه له ز ت(شجا م

ك ارین 22 ميطقاۀ چيا نت . روسا روبه مط ط زیس

ما ا رت م اش ایگر ميطقۀ سه م ار ر آلجاگ م و

ظرف ا حار كثر باه ياجز ميطقه ین كه ا ش وجهه ب یر

ز و ارسا را سا خ ا و ا ه لط ظ به خجا ور ك

م ارض ار و ار غرب ار قر رگ رو لط ظ به ایگر سجو

وطل ام ناجر ار چيا نت . س مي س ب ا و وزش

و كشا ورزو ا و زما ن وخری م و چج م ر ی

ار پر كيارگ ال ام باه ارژو ب الو مصرف و طب مي ب

لطاا ظ بااه ميطقااه مطلجب اا ح اا الً ساا ز ت و ساا خ

.ی ف خج ر ك ش مط ط زیس

: س وصجر ق بم زیر وطق ق ار ین ا یج

سا س بر ش ر مط ط زیس و چ لش بيرو ميطقه -

( و ح شا ه و م ا ا مركاووت و حجزا) هغر ف ی مي طق

. ار طرح ق بم اسب نجر به ع رو ً

و سا خ وا ریخ فر یيار چاج ایگارو عج مم -

ك لبارو رشار كييارۀ وساری ی كييرا طروام عج مم س ز ت

م او ت ا حاجزا قر رگ ارو ه ا قل ا ت عج مم ش رت

م ااو ار... و ساابو فضاا و م ااو اشاارات ساا خ ه سااطجح

. س مؤثر مي طق آلجاگ

و ا ا اا سا س بار م ر ا ا خا ب اج و مك -

م او ا ا اشا ار وج اار ما ا ت آ ا وز و مجهجا

. ب شر مؤثر حجزا ر مطلجب

ها ش ایادد1. Venkat

2. Pollutant standard index

منابع .9 -1 ش رت س خ م يرس ت في ل لل ن ب ۀفصلي م س لمت ش ر ۀری شیر پ و شهیر .م 2000. ح تو ح ر

106ص و ر ت ا اشگ ا و ر ت 26ش رۀ شي س ت مط مجلۀ ل ۀ و ر ت مطلۀ: ش رو مط ار س زو برج وثث ر .1379ب. ز اات م ن

.116 و

و ر . ش را رو روب ط و طالع في ورو س زم ا ش ر ولت . چ پ1390 .1389 و ر . آم را مۀ

.و ر ت عل و پژو ش وشجر ف ت ر ۀمجل ت17 ۀش ر ر رتیپ ۀوجس و وش رس ز .1376 .ح ت يیبطر

.و ر ت وش را ر س زم ا ش ر تی روس و وش ر یریمر ۀا اشي م .1387 .ج ب و ااس ت

ناي ا اشگ ا زیس ت مط م يرس گر یش رشر ك رشي س ا مۀ پ ی و ر ت ش ر ج و آلجاگ وجل ر مي ب بيرو س م .1383 ر. ب ت

شریف.

Page 23: و ینایم ،یزکرم قطانم رد یطیحمتسیز یاهشلاچ یقیبطت یسررب ... · الل ل ن اب سلااه ور وگرب هب م صو رط م ملم

...محیطی در مناطق مرکزی های زیست بررسی تطبیقی چالش

فر ربیعی اهلل ولی و نایینی غالمرضا حقیقت255

سا ب با ا حاجزۀ ا و ساكجا گ ا بررس : مجراو مط ل ۀ و ریخ ت ش ر و «پ یر ر ش رو فرم» طر ح اگ رۀ .1388 . ا ي ت حق ق

.56 و 41ص ت3 ش رۀ يرت ا اشگ ا و ر ت ش رس زوت و م رو ا مۀ اشریه نف ت

و ر . ور ف ک و اقم و ح م ه م مط ل شرك . ا ش ر 1386 و 1384ت 1383 اگ ا. یک ار و ر ور ف ک و اقم و ح م

شا رۀ تswot وكي ک پ یۀ بر مط ط زیس ایرگ ا ز زاج ش ر پ یر ر وجس ۀ رزی ب .1392 . ا ي ت ق حق ت.ک ی روتز ت.و فرت رب

و. ميطقه و ش رو و پژو ش و مط ل چ رمت س ل ش اوا مت

.و ر سبوت ش ر شی .1378 .س یز مط حف ظ س زم

.ش ر و ر .1376 ج . ك ف كي رل شرك

.112 -99نص ی تهغر ف و پژو شت 58 ش رۀو ر ت ار آلجاگ ی عج مم هغر ف . بررس 1385ب. عل ج ا ت ت.و نفجوت

یكپ رچاۀ وفصا ل طارح مصجبۀ بجمت پ رس مش ور م يرس ن .1389 .(ع ل و و س خ رو ر براوت)و ر ش ر وجس ۀ هریر و طرح

م رو. و ش رس زو م وا و ر ت ش ر

.37 -32 و ر ت ت78 -77ۀ ش ر تیریمر یۀاشر ر رتیپ ۀوجس و ش خص .1382. گ رت كجش

و ر . ش ر ریوو برا مه و مط ل مركو . ا ش ر 1386و ر . ش ر زیس مط و مقرم و گو رش

زیبا ير ا و مجلۀ ت6 ش رۀ ش روت ریوو برا مه اقش و پ یر ر ش رو وجس ۀ مف جم بر و . مقرمه1378 ح. و ك الجت مط رز اا ت.ح لق ی ت

و ر . ا اشگ ا

پ یار رت سا زگ بجم وجس ۀ مش ور م يرس ن ت2و 1 هلر .1385 و ر . ه م طرح روب ط و شبكه و اقم و ح م و ه ی ه به مط ل

و ر . ش ر ریوو برا مه و مط ل مركو

11 ميطقاۀ شا رو وجسا ۀ مسا م باررسا و ماط ل اا طااارح چ رمت هلر مط ط ت زیس مط ل .1382پ ر . مش ور م يرس ن

و ر . ش را رو و م روت ش رس زو م وا حجزۀ و ر ت

2 ۀشا رو ميطقا ۀوجسا ت هلر چ رمت طااارح ماط ل اا و باررسا مسا م مط ط یس مط ل ز. 1382. مش ور سر وار نم يرس

.و م روت ش را رو و ر ش رس زو م وا ۀو ر ت حجز

22 ميطقاۀ ش رو وجس ۀ مس م باررسا و ماط ل اا طااارح چ رمت هلر مط ط ت زیس مط ل .1382ش رس . مش ور م يرس ن

و ر . ش را رو و م روت ش رس زو م وا حجزۀ و ر ت

1 ۀش رو ميطقا ۀوجس مس م طااارح ماط ل اا و باررسا ت هلر چ رمت ط مط س یمط ل ز .1382 .م يرس ن مش ور ب ف ش ر

.و م روت ش را رو و ر ش رس زو م وا ۀت حجزو ر

و و ميطقاه و ش رو ۀوجس و طرح مط ط زیس م ر و و ج ب وروین و مط ل ه. 1383. زیس مط پ یشگر مش ور م يرس ن

.زیس مط حف ظ س زم كشجرت زیس مط رزی ب و بررس

شا رو ۀوجسا مس م طااارح ماط ل اا و باررسا ت هلر چ رمت ط مط س یمط ل ز. 1382. م يرس ن مش ور اقش ه پ رس

.م روت ش را رو و ر و ش رس زو م وا ۀت حجزو ر 6 ۀميطق

Page 24: و ینایم ،یزکرم قطانم رد یطیحمتسیز یاهشلاچ یقیبطت یسررب ... · الل ل ن اب سلااه ور وگرب هب م صو رط م ملم

1394 بهار 1شمارة 41 دورة

256

.107 و 103 ص ت7 ش رۀ غربت س ح اشریۀ زم نت ام و فو یش و ا ه وج ر .1385ک. واك ت

Clark, A. L. 2009. Environmental Challenges to Urban Planning: Fringe areas, Ecological Footprints and Climate Change,

Presented at Key Challenges in the Process of Urbanization in Ho Chi Minh City: Governance, Socio-Economic, and

Environmental Issues, Workshop, Ho Chi Minh City, Vietnam.

European Environment Agency .2010. Urban environment, Publications Office of the European Union

Graedel, T.E., and Crutzen, P.J. 1993. Atmospheric change: an earth system 17-perspsective.W.H. Freeman and Company,

New York.