تغذیه سالمندان

ويژه مراقب سالمت آموزش تغذيه

در طرح نوين نظام تحول سالمت درحوزه بهداشت

تغییرات فیزيولوژيکی مربوط به سن همراه با پیامدهای بالقوه تغذيه ای آنها

نیازهای تغذیه ایآبي وكم يبوست از پيشگيري براي آب “ترجيحا مايعات ليوان 6 - 8 روزانه مصرف مسن درافراد

به و كنند مي تشنگي احساس كمتر مايعات به واقعي نياز عليرغم مسن افراد زيرا كنيد، توصيه بدن

.هستند يبوست و بدن آبي كم مستعد بيشتر دليل همين

از كمتر انرژي به بدن متابوليسمي نياز علت همين به يابد مي كاهش انرژی به نياز سن افزايش با

كمتري غذاي نيازمند نتيجه در و دارند كمتري بدني فعاليت مسن افراد .است سني هاي سايرگروه

كم غذاهاي كنيد توصيه انرژي، دريافت كردن محدود براي .هستند وزنشان نگهداشتن ثابت براي

كاهش نيز را ها چربي و شيرين مواد مصرف و كنند مصرف بيشتر را مغذي مواد از غني و حجم

.دهند

كيفيت با منابع از بايد بدن نياز مورد پروتئین يابد، مي كاهش انرژي به نياز سالمندان در آنجاكه از

لبني هاي فرآورده مرغ، تخم سفيده ماهي، مرغ، چربي، كم گوشتهاي مانند(پروتئين لحاظ از) باال

با اگر كه هستند پروتئين گياهي منابع از نيز حبوبات و غالت .شود تامين چربي كم يا چربي بدون

حدود پروتئين .كنند مي تامين را بدن نياز مورد ضروري امينه اسيدهاي تمامي شوند مصرف هم

نوع از مصرفي پروتئين از نيمي حدود كنيد توصيه .دهد مي راتشكيل روزانه انرژي كل % 15

.باشد(هفته در نوبت سه حدود) متعادل بايد سالمندي سنين در گوشت مصرف و حيواني

( روزانه انرژی %30 حداکثر) .شود محدود سالمندان غذايي رژيم در بايد چربیها مصرف

ویتامین و کلسیم جذب D سن افزايش با بنابراين يابد مي كاهش سن افزايش با بدن

مي افزايش D ويتامين و (لبنيات و شير مانند) كلسيم غني منابع مصرف به بدن نياز

مي كاهش آفتاب نور طريق از پوست در D ويتامين توليد ميزان ديگر طرف از .يابد

بر .كنيد توصيه را D ويتامين تامين براي ماهي كبد روغن و جگر مصرف براي.يابد

سال 60 باالي بالغين همه همچنين و سال 50 باالي زنان شود مي توصيه اساس اين

غذايي مواد مصرف طريق از "مجموعا) كلسيم روز در گرم ميلي 1500 تا 1000

.كنند دريافت (دارويي مكمل و كلسيم از غني

ویتامین جذب توانايي سن افزايش با B21 مناسبي مقدار مصرف .يابد مي كاهش بدن

نظر در با را B21 ويتامين منابع عنوان به مرغ تخم و شير ماهي، قرمز، گوشت از

قرار تاكيد مورد و كنترل احتمالي اي زمينه بيماريهاي و فرد سالمتي مالحظات گرفتن

سن رفتن باال با زيرا است شايع سالمندان در مختلف علل به B6 ويتامين كمبود • .دهيد

سالمندان در ديگر طرف از .يابد مي كاهش آن جذب و افزايش ويتامين اين متابوليسم

بطور كنيد توصيه .يابد مي كاهش ويتامين اين دريافت گوشت ناكافي مصرف علت به

و حبوبات مرغ، تخم شير، جگر، گوشت، انواع جمله از ويتامين اين غني منابع منظم

.شود مصرف (نگرفته پوست) كامل غالت

كمتري شيوع ديگر افراد به نسبت سالمندان در آهن فقر خوني كم

يا و كنند مي مصرف انرژي كم غذاهاي كه افرادي در اما دارد

سالمند زنان و مردان نياز .است شايع هستند تغذيه سوء به مشكوك

7 متوسط طور به روزانه شده توصيه ميزان و است يكسان آهن به

و حبوبات جگر، ماهي، گوشت، مرغ، تخم زرده .است گرم ميلي

و چغندر،گشنيز برگ جعفري، مانند تيره سبز برگ هاي سبزي

.باشند مي آهن منابع از برگ تيره هاي بخش

جذب مسن افراد است ممكن بعالوه .است پايين سالمندان در روی مصرف

.باشند داشته تر جوان افراد به نسبت كمتري روي

است شايع ميانساالن در آنها مصرف كه داروهايي شامل عوامل از برخي

آن ترشح يا و كرده مختل را روي جذب توانند مي كلسيم و آهن مكملهاي مانند

به .شود بدن در روي كمبود به منجر مسئله اين و دهند افزايش ادرار در را

گوشت، جگر، .شود مي تجويز روي مكمل “معموال افراد اين براي دليل همين

كمبود عالئم از برخي .باشند مي روي غني منابع از گندم و حبوبات شير،

كند مي بروز سالمندي با همزمان طبيعي بطور كه است عالئمي شبيه روي

روي كمبود با عالئم اين اگر .ها درماتيت انواع و چشايي حس كاهش مانند

.ماند مي باقي ناشناخته فوق عالئم اصلي علت باشند همراه

كمبود .است بدن عضالني توده مقدار و استحكام در موثر امالح از يكي منیزیم

در و باشد مي سالمندي سنين در اي تغذيه مشكالت از يكي نيز عنصر اين

مي مشاهده بيشتر نيز جذب سوء هاي سندرم و تغذيه سوء به مبتال سالمندان

كامل دانه سويا، لوبياي آجيل، :از عبارتند منيزيم از غني غذايي منابع .شود .گاو گوشت و جگر سبز، نخود اسفناج، ها، ادويه مالس، ذرت،

توصیه های تغذيه ای برای سالمندان دارای اضافه وزن يا چاق

از پيشگيري بايد نيست آسان بدن چربي يا وزن كاهش بيماران از بعضي در اينكه علت به وزن اضافه كه افرادي براي “خصوصا اقدام اين .داد قرار اولويت در را وزن اضافه شود مي توصيه دارند

باشدكاهش بيماري علت به بدن در آب احتباس وزن افزايش علت كه صورتي در • .كنيد توصيه را نمك مصرف

محدوديت با غذايي رژيم خون LDL كاهش براي دارند هايپركلسترولمي كه افرادي در • كنيد توصيه روز در گرم ميلي 200 از كمتر كلسترول و جامد هاي چربي مصرف

و شكر و قند شيرين، مواد مصرف كنيد تاكيد گليسيريدها تري بودن باال صورت در • بدن روزانه نياز مورد كالري كل از % 30 حداكثر) دهند كاهش را ها چربي انواع

علت (باشد اشباع غير منابع از آن مقدار بيشترين كه شكلي به شود تامين ها چربي از تواند مي خون كلسترول و گليسيريد تري افزايش همراه به ناخواسته وزن افزايش

را چربي بدون شديد غذايي رژيم كه افرادي زيرا باشد نيز چربي مصرف محدوديت اي نشاسته مواد و شكر و قند نظير ساده قندهاي شامل( كربوهيدرات كنند مي رعايت

سبب ناخواسته كه نمايند مي مصرف بيشتري )... و زميني سيب برنج، نان، مانند كلسترول و چربي مصرف كاهش به زياد تاكيد جاي به بنابراين .شود مي وزن افزايش

و متوسط ميزان به و مختلف غذايي هاي گروه از غذاها انواع مصرف است بهتر كنيد توصيه را متعادل

توصیه های تغذیه ای در مبتالیان به سوء تغذیه الغری

1900كيلوكالري و در زنان 2200سال 51ميانگين كالري دريافتي روزانه در مردان باالي •

كيلوكالري در روز 1500از احتمال سوء تغذيه در افرادي كه كمتر. كيلوكالري مي باشد

در اين موارد بايد از مكمل هاي تامين كننده انرژي استفاده . مصرف مي كنند افزايش مي يابد

.كنند

مصرف مقادير كافي انواع گوشت بر اساس وضعيت چربي، فشار خون و اسيد اوريك توصيه •

ميزان مناسب در برنامه غذايي گنجانده گوشت قرمز به" در صورت ابتالء به آنمي حتما. شود

مردان حدود (پروتئين براي سالمندان توصيه مي شود g/kg 1. 52- 1مصرف روزانه . شود

(گرم 46گرم و زنان 56

جگر، عدس، نخود سبز، نان گندم كامل مانند مانند غذايي بايد حاوي مقادير مناسبي روي رژيم • .حاوي روي نيز مي توان تجويز كردويتامين مولتيمكمل . سنگك، گوشت و لبنيات باشد

بهتر است به . غذايي و ميان وعده ها را بر اساس اشتها و ميل و رغبت بيمار تنظيم نماييدبرنامه •

.ساعت ميان وعده اي ميل نمايند 2 - 3فاصله هر

.و يا مكمل هاي آن توصيه مي شودB 21و Dمنابع مهم كلسيم ، ويتامين هاي مصرف •

)...، شير، چاي، دوغ، آب ميوه طبيعي و آب (ليوان مايعات 6 - 8روزانه •

وعده غذاي سبك 5 - 6مصرف روزانه •

تنوع در مصرف روزانه مواد غذايي•

كنندسهم سبزي مصرف 5تا 3سهم ميوه و 4تا 2روزانه بطور مرتب •

ميوه و سبزي مصرفي نبايد در حدي باشد كه سبب كاهش اشتها و يا مشكالت ميزان • به خصوص در صورت وجود از سالمندان همچنين در اين گروه .گوارشي شود

روغن مشكالت دنداني و گوارشي بهتر است سبزي ها به شكل پخته همراه با كمي و يا انواع پنير براي هضم راحت تر و انرژي بيشتر و ميوه ها به شكل كمپوت زيتون

.مصرف شود

.گيردبه طور مرتب و روزانه مورد استفاده قرار " ها به عنوان ميان وعده حتماميوه •

سبزي هايي نظير گوجه فرنگي، هويج و گل كلم به عنوان ميان وعده به شكل خام در • .شودپزميل ساالد و يا به شكل بخار پز يا آب

بيشتر ...( آش، سوپ، برخي از خورش ها و انواع )غذاهاي تهيه شده با سبزي ها از • .استفاده شود

اشتها در سالمندان الغر غذا در بشقاب بزرگتركشيده شود و از سبزيهاي براي افزايش • .در غذا استفاده شود......( هويج، گوجه فرنگي، فلفل دلمه اي و )رنگي

از غذاهايی که تهيه آن ها آسان است ، مانند فرنی،ماست و خيار حاوی شله کشمش و گردو و شيربرنج ، پوره تخم مرغ وسيب زمينی و

.زرد براي تكميل انرژي دريافتي توصيه مي شود

انواع ويتامين ها و با )از غذاها و نوشيدني هاي غني شده استفاده • در موارد TPNودر تغذيه از راه دهان يا استفاده از لوله ( امالح

.پيشرفته تر توصيه مي شود

صورت وجود ديسفاژي غذاها بايد به شكل خرد شده و يا نرم و در • بدن در نيز بايد در زمان غذا خوردن . پوره شده استفاده شوند

.وضعيت مناسب، در حالت نشسته و راست قرار داشته باشد

.تداخل داروها و مكمل ها با هم و با مواد غذايي توجه شودبه •

سالمندان در برنامه تحول سالمتمراقبت تغذیه ای

(سالمندان)سال به باال 60غربالگری تغذيه ای مراجعین

ماه اخير بعلت از دست دادن اشتها، مشكالت گوارشي 3آيا مصرف غذا طي -الف

يافته است؟بلع كاهش ، اختالالت جويدن يا

كاهش شديد مصرف غذا= 0

كاهش متوسط مصرف غذا= 1

غذاكاهش نيافتن مصرف = 2

ماه گذشته داشته است؟ 3آيا كاهش وزن طي -ب

كيلو گرم كاهش وزن 3بيش از = 0

نمي داند= 1

كيلو گرم كاهش وزن 3تا 1بين = 2

بدون كاهش وزن= 3

ميزان تحرك او چقدر است؟ -ج

وابسته به تخت يا صندلي= 0

قادر به ترك كردن تخت يا صندلي اما قادر به بيرون رفتن نيست= 1

رودبيرون مي = 2

ماه اخير استرس روحي رواني يا يك بيماري حاد به او وارد شده 3آيا طي -د

است؟

بلي= 0

خير= 2

است؟( رواني–عصبي )آيا مبتال به مشكالت نوروسايكولوژيك -ه

فراموشي يا افسردگي شديد= 0

فراموشي خفيف= 1

(سايكولوژيك)فاقد مشكالت رواني = 2

حاصل تقسيم وزن برحسب كيلوگرم بر مجذور قد (BMI)نمايه توده بدني -و برحسب متر؟

0= BMI و بيشتر 35يا 19كمتر از

1= BMI 91 34.9تا 30يا 20.9تا

2= BMI 12 29.9تا 25يا 22.9تا

3= BMI 32 24.9تا

را جايگزين " ز"در صورتي كه تعيين نمايه توده بدني امكان پذير نيست سوال به سوال شده است داده " و"در صورتي كه پاسخ سوال . نماييد" و"سوال

.پاسخ ندهيد" ز"

:اندازه دور بازو -ز

سانتي متر 31كمتر از = 0

سانتي متر يا بيشتر 31= 1

:نحوه محاسبه امتياز

(:امتياز 14حداكثر )امتياز غربالگري

وضعيت تغذيه طبيعي: امتياز 12 - 14•

در معرض خطر سوء تغذيه: امتياز 8 - 11•

مبتال به سوء تغذيه: امتياز 0 - 7•

:نحوه تصميم گيری برای ارائه خدمت يا ارجاع

امتياز بدست آمده از سواالت

.نياز به ارزيابي تكميلي ندارد: امتياز 12 - 14•

ارجاع به كارشناس تغذيه براي ارزيابي : امتياز 8 - 11•

تكميلي و سپس تكرار پس از يك هفته

ارجاع به پزشك جهت ارزيابي تكميلي و بعد : امتياز 0 - 7•

از آن ارجاع از پزشك به كارشناس تغذيه و سپس پيگيري روزانه

برنامه کشوریویتامین د ماهانه یك عددمگادوز

مولتي ویتامین کلسیم یا کلسیم د