Β΄ Λυκείου Οικιακή ΟικονομίαΜέρος Α΄Θεματική Ενότητα 1: Ο Εαυτός και η Διαμόρφωση Ταυτότητας στην Εφηβεία

ΣΥΛΙΑ ΛΟΥΚΑΙΔ

Λύκειο Κύκκου Α΄

2019 – 2020

Δραστηριότητα γνωριμίας

Δημιουργία Συμβολαίου Τάξης

Για να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ εσάς, των μαθητών και του εκπαιδευτικού θα πρέπει να καταγραφούν οι σημαντικές εκείνες προϋποθέσεις για την εποικοδομητική εργασία της ομάδας, καθ’ όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς.

3

Ώρα, λοιπόν, να δημιουργήσετε το

συμβόλαιο της τάξης σας!

Βλέπετε το ποτήρι μισοάδειο ή μισογεμάτο;

Εαυτός

Ορισμός:

«Ο τρόπος με τον οποίο ένα άτομο αντιλαμβάνεται τον εαυτό του».

«Η υποκειμενική άποψη που έχει το άτομο για τον εαυτό του και τις ικανότητές του»

Αυτοαντίληψη (ή η αυτοεικόνα)

Η αυτοαντίληψη (ή η αυτοεικόνα) είναι η γνωστική πλευρά της έννοιας του εαυτού και αφορά στο σύνολο των πεποιθήσεων, απόψεων και στάσεων που διαμορφώνει το άτομο για τον εαυτό του. Αντιπροσωπεύει μια δήλωση, μια περιγραφή ή μια πεποίθηση του ατόμου για τον εαυτό του, ανεξάρτητα εάν η γνώση είναι σωστή η λανθασμένη.

Παραδείγματα: έχω καστανά μάτια, είμαι ευαίσθητος/η, είμαι μέτριος/α μαθητής/τρια.

Αυτοεκτίμηση

Η αυτοεκτίμηση δηλώνει τη συναισθηματική πλευρά του εαυτού και αναφέρεται στη «σφαιρική άποψη που έχει κάποιος για την αξία του ως άτομο».

Παραδείγματα: Νιώθω πολύ τυχερός/ή για τα καστανά μου μάτια, δεν μου αρέσει που είμαι τόσο ευαίσθητος/η, είμαι ικανοποιημένος/η για την σχολική μου απόδοση.

Αυτοεκτίμηση – Αυτοαντίληψη

Υψηλός βαθμός αυτοεκτίμησης προκύπτει από την ύπαρξη θετικής αυτοαντίληψης.

Οδηγεί στην κατάκτηση των στόχων, στην ανάπτυξη των δυνατοτήτων και στην διόρθωση των λαθών.

8

Αυτογνωσία

Η αυτογνωσία, είναι η ικανότητα του ατόμου να γνωρίζει καλά όλες τις πτυχές του εαυτού του.

Οι πέντε σημαντικές διαστάσεις του εαυτού είναι:Σωματική διάσταση: ευεξία, άσκηση και φροντίδα του σώματοςΣυναισθηματική διάσταση: ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι χειρίζονται τα συναισθήματά τους, θετικά κι αρνητικά, και πώς αυτό επηρεάζει τους ίδιους και τους γύρω τους.

Πνευματική διάσταση: σχετίζεται με τη γνώση, τη μνήμη, τη μάθηση, το πώς λύνουν οι άνθρωποι διάφορα προβλήματα και πώς χρησιμοποιούν τις γνώσεις τους για αυτοβελτίωση.

Κοινωνική διάσταση: διαπροσωπικές σχέσεις και ο τρόπος που οι άνθρωποι φέρονται στους άλλους, αλλά και με το πώς λειτουργούν στον επαγγελματικό τομέα.

Θρησκευτική/ηθική διάσταση: θρησκευτική πίστη και γενικότερες αξίες που διέπουν τη ζωή των ανθρώπων.

Αυτοεκτιμηση

Γράψτε με κεφαλαία το όνομά σας σε ένα χαρτάκι. Σκεφτείτε και γράψτε ένα θετικό χαρακτηριστικό του εαυτού σας για κάθε γράμμα του ονόματός σας

Παιχνίδι αυτογνωσίας

Πιστεύω ότι …Ελπίζω ότι …Χαίρομαι που …Ευχαριστήθηκα …Θα ήθελα να …Περιμένω να …Είμαι καλός/η σε …Θαυμάζω περισσότερο….Η ασχολία που μου αρέσει περισσότερο είναι …Η μουσική που μου αρέσει είναι …Δε μου αρέσει…Το καλύτερο πράγμα που μου συνέβη ήταν …Δε νιώθω σίγουρος/η όταν Είναι σπουδαίο για μένα …

12

Ποιος/α είσαι;

Να γράψετε σε ένα χαρτάκι 3 θετικά χαρακτηριστικά του/της διπλανού/νής σας και να το καρφιτσώσετε στην πλάτη του/της

Σημαντικότητα των θετικών στοιχείων του εαυτού

Προβολή βίντεο: A valuable lesson for a happier life

Ποιος/α είσαι;

Φύλλο εργασίας 1: Ποιος/α είσαι; Σελ. 11. Όσοι/ες επιθυμείτε να παρουσιάσετε το περιεχόμενο του σχεδιαγράμματος στην ολομέλεια της τάξης.

Φύλλο εργασίας 2: σελ 12 – 13 Σπίτι

Η αυτογνωσία είναι, ίσως, η πιο σημαντική και θεμελιώδης δεξιότητα

της ύπαρξής μας! 

Χαμηλή – Υψηλή Αυτοεκτίμηση

Αξιολόγησε την αυτοεκτίμησή σου

Ερωτηματολόγιο

Φύλλο εργασίας 3

Μερικοί πρακτικοί τρόποι ενίσχυσης της αγάπης για τον εαυτό σου και άρα της αυτοεκτίμησής σου είναι:

Εστίασε στα θετικά σου στοιχεία: μη βλέπεις μόνο αρνητικές εμπειρίες και αποτυχίες. Κάθε άνθρωπος έχει προτερήματα και αυτά πρέπει να βγάζει στην επιφάνεια.

Κατάγραψε τα επιτεύγματά σου: επιχείρησε να δεις τις επιτυχίες σου σε κάθε πτυχή της ζωή σου και αναγνώρισε τα δυνατά σου σημεία. Η καταγραφή τους θα σε κάνει να τα συνειδητοποιήσεις και να νιώσεις σημαντικός/η για όσα πέτυχες.

Προσπάθησε να εκφράζεις τις ανάγκες σου χωρίς να χρειάζεται να απολογηθείς: κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και ξεχωριστός. Έχεις το δικαίωμα να θέλεις κάτι χωρίς απαραίτητα να συμφωνούν όλοι οι υπόλοιποι.

Μερικοί πρακτικοί τρόποι ενίσχυσης της αγάπης για τον εαυτό σου και άρα της αυτοεκτίμησής σου είναι:

Σκέψου πώς θα ήθελες να είσαι ή τι θα ήθελες να πετύχεις και θέσε τους στόχους σου: δώσε κίνητρο στον εαυτό σου και επέτρεψε του τη βελτίωση. Η παραδοχή των μειονεκτημάτων είναι δύναμη και όχι αδυναμία. Αποφάσισε να βελτιώσεις τις αδυναμίες σου.

Ανεξαρτητοποιήσου και μη συγκρίνεις τον εαυτό σου με άλλους: έχεις τη δική σου προσωπικότητα και μπορείς να κάνεις τις δικές σου επιλογές. Εστίασε στην ευχαρίστηση και στην αίσθηση ελευθερίας που σου δίνει αυτή η οπτική χωρίς να περιμένεις πάντα την επιβεβαίωση των άλλων.

Επέλεξε τα άτομα που σε περιβάλλουν και βρες εκείνους που σε κάνουν να νιώθεις όμορφα: όπου υπάρχει η δυνατότητα επιλογής επιχείρησε να προσεγγίσεις άτομα που σε αποδέχονται και περνάτε ωραία μαζί.

Μερικοί πρακτικοί τρόποι ενίσχυσης της αγάπης για τον εαυτό σου και άρα της αυτοεκτίμησής σου είναι:

Δες τα πράγματα διαφορετικά: δες τα αισιόδοξα, δες τα θετικά. Κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις. Επίμεινε στη θετική οπτική και επωφελήσου από κάθε σου εμπειρία.

Φρόντισε να παρέχεις κίνηση στο σώμα σου με περπάτημα, χορό κ.ά.: με τον τρόπο αυτό ενισχύεται η έκκριση των ενδορφινών που είναι υπεύθυνες για την καλή διάθεση.

«Οι Σημαντικοί Άλλοι»

Φύλλο εργασίας 4, σελ 15Σενάρια…. 2 ομάδες

Δραματοποίηση ρόλων

Αρνητικός αυτοδιάλογος ή θετική σκέψη; 22

Αρνητική δήλωση ή Θετική δήλωση Φύλλο εργασίας 6: Να σκέφτεσαι θετικά σελ 17

23

ΕΦΗΒΕΙΑ

Ποια χαρακτηριστικά βιώνετε κατά την περίοδο της εφηβείας; Βιοσωματικά χαρακτηριστικά Γνωστικά/Πνευματικά χαρακτηριστικά Ψυχοκοινωνικά χαρακτηριστικά

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

«ΚΟΥΤΙ ΕΦΗΒΕΙΑΣ»

35

Είμαι όμορφος/η;

Πότε θα είμαι έτοιμος/η να κάνω έρωτα;

Πώς μπορώ νααποφύγω μιαανεπιθύμητηεγκυμοσύνη;

Γιατί και πώς συμβαίνουν οι αλλαγές στο σώμαμου τόσο ξαφνικά;

Πότε θα είμαιέτοιμη/ος για να παντρευτώ;

Τι είναι τα σεξουαλικάμεταδιδόμενα νοσήματα;

Μήπως έχω βίαιησυμπεριφορά;

Πώς να τον/τηνπλησιάσω;

Τι είναι η αγάπη;Τι είναι ο έρωτας;

Γιατί δεν με καταλαβαίνουν οι μεγαλύτεροί μου;

Τι είναι ο αυνανισμός

Πώς θα ξέρω αν είμαι γκέι;

Είναι εντάξει να βλέπω πορνό;

Φύλλο εργασίας 2: Ανησυχίες εφήβων

Ομαδικά τις ασκήσεις 1, 2, 3

Ψυχική υγεία εφήβων

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, το 1948, προσδιόρισε την Ψυχική Υγεία

ως μια κατάσταση συναισθηματικής ευεξίας στην οποία το άτομο:

συνειδητοποιεί τις ικανότητές του,

μπορεί να αντιμετωπίσει φυσιολογικές στρεσογόνες καταστάσεις της ζωής,

μπορεί να εργάζεται με παραγωγικό τρόπο, και

είναι ικανό να συμβάλλει στην κοινότητα όπου ανήκει

Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, http://www.who.int/features/factfiles/mental_health/en/

Η βελτίωση της ψυχικής υγείας για όλους σημαίνει τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής.

Παράγοντες κινδύνου και προστασίας της ψυχικής και συναισθηματικής υγείας

των παιδιών και των εφήβων

ΨΥΧΙΚΗ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ

Με τον όρο ψυχική ανθεκτικότητα ορίζουμε:• «την ικανότητα του ατόμου, να ξεπερνά τις αντιξοότητες, στις

στρεσογόνες καταστάσεις, τις κρίσεις και να συνεχίζει με την εξέλιξή του». Είναι δηλαδή, η ικανότητα του ατόμου να επανέρχεται, να αντέχει τις δυσκολίες και να επαναδομεί τον εαυτό του

42

43

Θετική αντιμετώπιση δυσκολιών κατά την εφηβεία

• Οι στρατηγικές θετικής αντιμετώπισης των δυσκολιών μπορούν να συμβάλουν στην: προσωρινή και μακροπρόθεσμη ανακούφιση από το άγχος που

προκύπτει από τις διάφορες δυσκολίες και προβλήματααντιμετώπιση προκλήσεωνενίσχυση της αυτοπεποίθησης ενίσχυση των κινήτρων

Διαχειριστείτε το άγχος και τον θυμό σας… Μάθετε κάποια μικρά tips

44

Στρατηγικές θετικής αντιμετώπισης

• Στραφείτε σε κάποιον που εμπιστεύεστε, αγαπάτε, ή νιώθετε άνετα μαζί του • Αναγνωρίστε και διαχειριστείτε τα συναισθήματά σας• Αφιερώστε χρόνο καθημερινά για τον εαυτό σας• Ηρεμήστε• Μάθετε πώς να θέτετε στόχους• Εφαρμόστε τα βήματα της διαδικασίας λήψης απόφασης• Ξεπεράστε τα αρνητικά πρότυπα σκέψης, μέσω του εσωτερικού διαλόγου• Μειώστε το «φορτίο» σας• Εξασκήστε τις δεξιότητες επικοινωνίας σας• Ενισχύστε την αισιοδοξία σας • Προσπαθήστε να κοιμάστε ικανοποιητικά• Υιοθετήστε ένα υγιεινό τρόπο ζωής

• ΜΗ ΔΙΣΤΑΣΕΤΕ ΝΑ ΖΗΤΗΣΕΤΕ ΒΟΗΘΕΙΑ ΑΠΟ ΕΙΔΙΚΟΥΣ45

Διαδικασία Λήψης Απόφασης

1. Προσπάθησε να δεις ποιο ακριβώς είναι το πρόβλημα.

2. Προσπάθησε να συγκεντρώσεις σχετικές πληροφορίες.

3. Σκέψου διάφορες εναλλακτικές λύσεις.4. Αξιολόγησε τις εναλλακτικές λύσεις5. Εφάρμοσε την καλύτερη λύση6. Αξιολόγησε το αποτέλεσμα

46

Σενάρια Λήψης Απόφασηςσελ. 35 - 37

Οδηγίες:

• Διαβάστε το σενάριο - πρόβλημα που έχετε στην ομάδα σας. Μελετήστε τις λύσεις στις καρτέλες που έχετε μπροστά σας και συζητήστε τις στην ομάδα σας.

• Ακολουθώντας τα βήματα λήψης απόφασης προσπαθήστε να επιλέξετε την καλύτερη λύση στο πρόβλημά σας. Προσπαθήστε να αντιμετωπίσετε όσον το δυνατόν πιο ορθολογικά το πρόβλημα που παρουσιάζεται στο σενάριο.

47

Πράξε ορθά!

48

49

Χρήση φωτογραφιών - Συναισθήματα

50

ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ

• ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ. Η ΑΓΝΩΣΤΗ ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ • Ενσυναίσθηση είναι η συναισθηματική ταύτιση με ένα άλλο άτομο.

Η αναγνώριση και η κατανόηση της θέσης, του συναισθήματος, των σκέψεων ή της κατάστασης κάποιου άλλου.

• Η ενσυναίσθηση δεν είναι ταυτόσημος όρος με την «συμπάθεια», η οποία μπορεί να περιορίζεται μόνο στη συναισθηματική αναγνώριση και γενικά να είναι επιφανειακή και μη αντικειμενική ή με τη συμπόνια, η οποία υποδηλώνει πως πέρα από τη συναισθηματική ταύτιση το άτομο, επίσης, εκδηλώνει συμπαράσταση προς την κατάσταση του άλλου ατόμου.

51

ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ

52

Προβολή Βίντεο

• https://www.youtube.com/watch?v=1SETRABZNtQ

• Ενσυναίσθηση: Ο καλύτερος τρόπος να κάνεις έναν άνθρωπο να νιώσει καλύτερα είναι...

53

Τα επτά επιτεύγματα της εφηβείας

• Αποδοχή του σώματος και της σεξουαλικότητας • Δημιουργία σχέσεων με συνομηλίκους και των δύο φύλων• Επίτευξη συναισθηματικής ανεξαρτησίας από τους

γονείς• Επιλογή και προετοιμασία για εύρεση επαγγέλματος• Ανάπτυξη των απαραίτητων γνωστικών δεξιοτήτων,

αναγκαίες για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της κοινωνίας

• Απόκτηση κοινωνικά υπεύθυνων προτύπων συμπεριφοράς• Διαμόρφωση των αξιών, σε συμφωνία με τις αντίστοιχες

της κοινωνίας.

Πηγή: Ζηκοπούλου, Ο. Εφηβεία. http://psychologyinfo.gr/articles/36-2010-11-29-15-50-37/61-2010-12-06-18-59-07

54

ΔΡΑΣΤΕ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΑ

55