โรคไข้กาฬหลังแอ่น ( Meningococcal Meningitis )
description
Transcript of โรคไข้กาฬหลังแอ่น ( Meningococcal Meningitis )
สำ��นั�กโรคติ�ดติ ออ�บั�ติ�ใหม่
กรม่ควบัค�ม่โรค
http://beid.ddc.moph.
go.th
สถานการณ์�ภายในประเทศ
โรคน��พบได้�ในท�กกลุ่��มอาย�โรคน��พบได้�ในท�กกลุ่��มอาย� แต่�ม!กพบในเด้"กมากกว่�าผู้%�ใหญ่�แต่�ม!กพบในเด้"กมากกว่�าผู้%�ใหญ่� โด้ยเฉพาะเด้"กท�)อาย�ต่*)ากว่�า โด้ยเฉพาะเด้"กท�)อาย�ต่*)ากว่�า 1515 ป,ป,
แลุ่ะม!กพบมากในกลุ่��มคนท�)อย%�รว่มก!นอย�างหนาแน�นแลุ่ะแลุ่ะม!กพบมากในกลุ่��มคนท�)อย%�รว่มก!นอย�างหนาแน�นแลุ่ะแออ!ด้แออ!ด้
0.00
5.00
10.00
15.00
20.00
25.00
30.00
35.00
40.00
0.00
0.02
0.04
0.06
0.08
0.10
0.12
0.14
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Case
Fata
lity R
ate (
%)
Rate
per
100
,000
Po
p.Reported Cases and Case fatality Rate of Meningococcal Meningitis
per 100,000 Population , by Year, Thailand, 2000 - 2009
Cases-Rate CFR
ที่��ม่� : สำ��นั�กระบั�ดว�ที่ย� กรม่ควบัค�ม่โรค กระที่รวงสำ�ธ�รณสำ�ข
ที่��ม่� : สำ��นั�กระบั�ดว�ที่ย� กรม่ควบัค�ม่โรค กระที่รวงสำ�ธ�รณสำ�ข
0.00
0.05
0.10
0.15
0.20
0.25
0.30
0.35
2005 2006 2007 2008 2009
0-4 5-9 10-14 15-24 25-34 35+
Reported Cases of Meningococcal Meningitis per 100,000 Population, by Age-group, Thailand, 2005 - 2009Fig. 3
Rate
per
10
0,0
00
Pop
.
0
1
2
3
4
5
6
Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec
Num
ber o
f Cas
es
Reported Cases of Meningococcal Meningitis by Month, 2008 - 2009 and Median 2004 - 2008, Thailand
2008 Median 2004 - 2008 2009
ที่��ม่� : สำ��นั�กระบั�ดว�ที่ย� กรม่ควบัค�ม่โรค กระที่รวงสำ�ธ�รณสำ�ข
0.00
0.05
0.10
0.15
0.20
0.25
2005 2006 2007 2008 2009
Rat
e pe
r 10
0,0
00 P
op.
Reported Cases of Meningococcal Meningitis per 100,000 Population, by Region, Thailand, 2005 - 2009
Central North North-East South
ที่��ม่� : สำ��นั�กระบั�ดว�ที่ย� กรม่ควบัค�ม่โรค กระที่รวงสำ�ธ�รณสำ�ข
Reported Cases of Meningoccal meningitis per 100,000 Population by
Province, Thailand, 2009
Top Ten Leading Rate1Mae Hong Son0.812Pattani0.623Phatthalung 0.594Uttaradit0.435Phangnga0.406Phuket0.307Phetchabun 0.308Krabi 0.249Prachin Buri 0.2210Yala 0.21
ที่��ม่� : สำ��นั�กระบั�ดว�ที่ย� กรม่ควบัค�ม่โรค กระที่รวงสำ�ธ�รณสำ�ข
สถานการณ์�การระบาด้ในต่�างประเทศแอฟร�ก�กล�งแถบัที่ะเลที่ร�ยซ�ฮ�ร�ติอนัใติ& ซ'�งพบัว �ม่�กเป็*นัซ�โร
กร� +ป็ A ม่�ก�รระบั�ดที่��เอธ�โอเป็,ย ซ-ด�นั ป็ระเที่ศอ/�นัๆ ในัที่ว�ป็แอฟร�ก� เนัป็�ล และอ�นัเด�ย ในัที่ว�ป็อเม่ร�ก�ช่ วงป็, 2533 เป็*นัติ&นัม่� พบัก�รระบั�ดจ�กซ�โรกร� +ป็
B เช่ นั ค�วบั� บัร�ซ�ล ช่�ล� อ�ร3เจนัติ�นั� โคล�ม่เบั�ย และ ป็, 2537 พบัอ�บั�ติ�ก�รณ3ของโรคม่�กเป็*นัสำองเที่ �ที่��ร �ฐโอเรกอนั สำหร�ฐอเม่ร�ก�
ติ�5งแติ ป็, 2533 เป็*นัติ&นัม่� พบัว �เช่/5อกล� ม่ C ม่�กเป็*นัสำ�เหติ�ของก�รระบั�ดในักล� ม่นั�กเร�ยนัและนั�กศ'กษ�ในัสำหร�ฐอเม่ร�ก�และแคนั�ด�
เชื้/�อสาเหต่�เก�ดจ�กเช่/5อแบัคที่�เร�ย Neisseria meningitides เป็*นัเช่/5อ
แบัคที่�เร�ยแกรม่ลบั ร-ป็ร �งกลม่คล&�ยเม่ล7ดถ��ว เร�ยงติ�วก�นัอย- เป็*นัค- ๆ โดยห�นัด&�นัเร�ยบัเข&�ห�ก�นั ไม่ สำร&�งสำป็อร3 แบั งออกเป็*นั 13 ซ�โรกร� +ป็ ค/อ A, B, C, D, H, I, K, L, X, Y, Z, 29E และ W135 ที่��พบับั อยๆ ค/อ ซ�โรกร� +ป็ A, B, C, Y และ W135
การเก"บแลุ่ะส�งต่!ว่อย�างต่รว่จก�รติรวจว�เคร�ะห3ย/นัย�นัเช่/5อก อโรคไข&ก�ฬหล�งแอ นั ด&วยว�ธ�
ก�รที่ดสำอบั ด�งนั�5ว�ธ�ที่�งช่�วเคม่� และว�ธ� PCR (กรณ�เก7บัติ�วอย �งเช่/5อบัร�สำ�ที่ธ3)ว�ธ�ติรวจห�ค � Minimum inhibition concentration
(MIC)ว�ธ� seminested-PCR
การเก"บแลุ่ะส�งต่!ว่อย�างต่รว่จ(2)ข&อบั งช่�5ก�รติรวจ
* เก7บัติ�ม่ที่��แพที่ย3เห7นัสำม่ควร
** เก7บัเพ/�อก�รศ'กษ�ระบั�ดว�ที่ย�ของเช่/5อ
ระยะต่1ด้ต่�อผู้-&ที่��สำ�ม่�รถแพร เช่/5อได& ค/อผู้-&ที่��ไม่ ม่�อ�ก�ร(พ�หะ ) และผู้-&ป็;วยสำ�ม่�รถแพร โรคได&จนักว �จะติรวจไม่ พบัเช่/5อในันั�5�ม่-ก นั�5�ล�ย
แล&ว ป็กติ�เช่/5อจะหม่ดไป็จ�กช่ องโพรงจม่-กที่�งด&�นัหล�ง (nasopharynx) ของผู้-&ป็;วยภ�ยในั 24 ช่��วโม่งหล�งจ�กที่��ผู้-&ป็;วยได&ร�บัย�ติ&�นัจ�ลช่�พที่��เหม่�ะสำม่ penicillin จะใช่&ย�บัย�5งเช่/5อได&ช่� �วคร�ว แติ จะไม่ ก��จ�ดเช่/5อให&หม่ดไป็จ�กโพรงช่ องป็�ก จม่-ก
และคอรวม่ที่�5งโพรงจม่-กด&�นัหล�ง (oronasopharynx)
ว่1ธี�การต่1ด้ต่�อ เช่/5อนั�5ติ�ดติ อจ�กคนัไป็สำ- คนั โดยเช่/5อจะออกม่�ที่�งละอองนั�5�ม่-ก
นั�5�ล�ย (droplet ) จ�กป็�กหร/อจม่-กของผู้-&ที่��เป็*นัพ�หะ (ผู้-&ติ�ดเช่/5อแติ ไม่ ม่�อ�ก�ร ) หร/อผู้-&ป็;วย โดยม่�ระยะฟ>กติ�วป็ระม่�ณ 2-10 ว�นั (เฉล��ย 3-4 ว�นั)
ว่1ธี�การต่1ด้ต่�อ(2)เช่/5อกระจ�ยจ�กช่ องป็�ก ช่ องจม่-กจ�กคนัหนั'�งสำ- อ�กคนัโดยติรง ผู้ �นั
ระบับัที่�งเด�นัห�ยใจ เช่/5อนั�5ที่��ให&เก�ดโรคได& 3 แบับั - แบับัไม่ ม่�อ�ก�รหร/ออ�ก�รนั&อย เช่/5อเจร�ญในัเนัโซฟ�ร�5งซ3 ที่��ให&เก�ดก�รอ�กเสำบัเฉพ�ะที่��เล7กนั&อย ม่�กไม่ ม่�อ�ก�ร สำ วนัใหญ พบักล� ม่นั�5ม่�ก
และม่�กเป็*นัติ&นัติอของก�รแพร เช่/5อติ อไป็ได&อ�ก - แบับัเช่/5อแพร เข&�กระแสำเล/อดหร/อเล/อดเป็*นัพ�ษ
(meningococcemia) เช่/5อเข&�ในักระแสำเล/อด โดยเล/อดจะม่�หล อเล�5ยงที่��ป็ล�ยหลอดเล/อดเป็*นัจ��นัวนัม่�ก ผู้-&ป็;วยจะม่�ผู้/�นั เล/อดออก
ติ�ม่ผู้�วหนั�ง ในัร�ยที่��ร�นัแรงจะม่�เล/อดออกในัล��ไสำ&และติ อม่หม่วกไติ - แบับัเย/�อห�&ม่สำม่องอ�กเสำบั (meningitidis) เช่/5อที่��เข&�เย/�อห�&ม่
สำม่องที่��ให&เก�ดอ�ก�รเย/�อห�&ม่สำม่องอ�กเสำบั
อาการแลุ่ะอาการแสด้งไข& ป็วดศ�รษะร�นัแรง อ�เจ�ยนั คอแข7ง อ�จม่�ผู้/�นัแดง จ�5�
เล/อด(pink macules)ข'5นัติ�ม่ผู้�วหนั�งร วม่ด&วย และอ�จเก�ดภ�วะช่7อกอย �งรวดเร7ว สำ วนัใหญ ม่�ด&วยอ�ก�รสำ��ค�ญ 2 อย �ง ค/อ
- Meningococcemia- Meningitis
อาการแลุ่ะอาการแสด้ง(2)Meningococcemia
Acute Meningococcemia อ�ก�รเก�ดอย �งฉ�บัพล�นั ม่�อ�ก�รป็วดศ�รษะ เจ7บัคอและไอ เป็*นัอ�ก�รนั��ม่�ก อนั ติ�ม่ด&วยไข&สำ-ง หนั�วสำ��นั ป็วดติ�ม่ข&อและติ�ม่กล&�ม่เนั/5อ โดยเฉพ�ะที่��ข�และ
หล�ง นัอกจ�กนั�5 อ�จม่�ด&วยไข&และม่�ผู้/�นัแดงจ�5�ข'5นัติ�ม่ติ�ว ในั 2-3 ว�นัติ อม่� จะเป็ล��ยนัเป็*นัสำ�คล�5�จนัเป็*นัสำะเก7ดสำ�ด�� บั�งที่�เป็*นัติ� ม่นั�5�
ม่�จ�ดแดงอย- ติรงกล�ง สำ วนัใหญ จะม่�ผู้/�นัหล�งไข&ข'5นั 24-48 ช่��วโม่ง
อาการแลุ่ะอาการแสด้ง(3)Meningococcemia (ติ อ)Chronic Meningococcemia พบัได&นั&อย สำ วนัใหญ ม่�กม่�
ไข& ผู้/�นัติ�ม่ผู้�วหนั�ง อ�จเป็*นั ผู้/�นัแดงจ�5� ป็วดและเจ7บัข&ออย- เป็*นัเด/อนั ไข&จะเป็*นัๆ ห�ยๆ
Fulminant Meningococcemia เป็*นัอย �งร�นัแรง ระบับัไหลเว�ยนัโลห�ติไม่ ที่��ง�นั อ�จ ช่7อคถ'งเสำ�ยช่�ว�ติได& ในัเวล�ไม่ นั�นัหล�งจ�กเร��ม่ม่�อ�ก�ร สำ วนัม่�กเร��ม่ม่�อ�ก�รไข&สำ-งที่�นัที่�อ อนัเพล�ยม่�ก แล&วเสำ�ยช่�ว�ติอย �งรวดเร7ว เนั/�องจ�กม่�หลอดเล/อดติ�บัที่��วร �งก�ย ม่�กจะไม่ ม่�อ�ก�รเย/�อห�&ม่สำม่องอ�กเสำบั เพร�ะเป็*นัระยะสำ�5นัๆ แล&วเสำ�ยช่�ว�ติอย �งรวดเร7ว
อาการแลุ่ะอาการแสด้ง(4)Meningitis ม่�อ�ก�รไข& ป็วดศ�รษะ คอแข7ง ซ'ม่
และสำ�บัสำนั อ�ก�รจะแย ลงอย �งรวด อ�จพบัอ�ก�รที่��แสำดงถ'งก�รระค�ยเค/องของเย/�อห�&ม่สำม่อง ผู้-&ป็;วยสำ วนัหนั'�งจะม่�จ�5�เล/อดออกติ�ม่ผู้�วหนั�ง
การร!กษาGlucocorticoid therapy ก อนัก�รให&ย�ป็ฏิ�ช่�วนัะ 15
นั�ที่�ย�ป็ฏิ�ช่�วนัะ เช่ นั Ceftriaxone
/PGS/Chloramphenicolก�รร�กษ�แบับัป็ระค�บัป็ระคองและติ�ม่อ�ก�รอ/�นัๆ
การป4องก!นผู้%�ส!มผู้!สโรคบ�คคลุ่ท�)อย%�ร�ว่มก!บผู้%�ป5ว่ยในบ�านเด้�ยว่ก!น
แลุ่ะผู้%�ท�)ส!มผู้!สใกลุ่�ชื้1ด้ (Close contact) ก!บผู้%�ป5ว่ย ต่�องได้�ร!บยาป4องก!นได้�แก� Rifampicin หร/อ
ceftriaxone หร/อ ciprofloxacin
การคว่บค�มป4องก!นโรคให&คว�ม่ร- &และป็ระช่�สำ�ม่พ�นัธ3ก�รป็Bองก�นัโรคแก ป็ระช่�ช่นั โดย
หล�กเล��ยงก�รสำ�ม่ผู้�สำก�บัละอองนั�5�ม่-ก นั�5�ล�ย จ�กป็�กหร/อจม่-กของผู้-&ป็;วย ไม่ ควรเข&�ไป็อย- ในัที่��แออ�ด ผู้-&คนัหนั�แนั นั
อ�ก�ศถ �ยเที่ไม่ สำะดวกเป็*นัเวล�นั�นั เพร�ะจะที่��ให&ม่�โอก�สำร�บัเช่/5อจ�กผู้-&ที่��เป็*นัพ�หะได&ง �ย ควรร�กษ�สำ�ขภ�พให&แข7งแรงโดยก�รออกก��ล�งก�ยสำม่���เสำม่อ และหล�กเล��ยงก�รที่��ง�นัห�กโหม่
จนัพ�กผู้ อนัไม่ เพ�ยงพอ ใช่&ว�คซ�นัป็Bองก�นัโรค ในั Serogroups A, C, Y และ W135 ที่�5งผู้-&ใหญ และเด7กโติ ขณะนั�5ย�งไม่ ม่�ว�คซ�นัที่��สำ�ม่�รถ
ป็Bองก�นัก�รติ�ดเช่/5อ ซ�โรกร� +ป็ B (อย- ระหว �งก�รว�จ�ยและพ�ฒนั� )แนัะนั��ให&ฉ�ดในักล� ม่เสำ��ยงสำ-ง เช่ นั ผู้-&ที่��อย- หร/อเข&�ไป็ในัพ/5นัที่��ที่��เก�ด
ก�รระบั�ด พ�ธ�ฮ�จย3 กล� ม่ที่ห�ร และกล� ม่ที่��ม่�ภ-ม่�ติ&�นัที่�นัติ���
การคว่บค�มป4องก!นโรค(2)สำ��หร�บันั�กที่ องเที่��ยวผู้-&ที่��จะเด�นัที่�งไป็ในัที่��ที่��ม่�ก�รระบั�ด
ของโรคนั�5 และจะอย- ในัพ/5นัที่��นั� 5นัเป็*นัเวล�นั�นั ก�รฉ�ดว�คซ�นัจะช่ วยลดคว�ม่เสำ��ยงติ อก�รติ�ดโรคได&
ก�รป็Bองก�นัสำ��หร�บัผู้-&สำ�ม่ผู้�สำโรค ร�บัให&ย�ฆ่ �เช่/5อแก ผู้-&สำ�ม่ผู้�สำที่��ใกล&ช่�ดก�บัผู้-&ป็;วยที่�นัที่�โดยเล/อกใช่&ย�ที่��ไวติ อเช่/5อ เช่ นั rifampicin
ก�รร�กษ� ย� penicillin และ chloramphenical ม่�ป็ระสำ�ที่ธ�ผู้ลด�ติ อก�รร�กษ�โรค
มาต่รการเม/)อเก1ด้การระบาด้ ติ&องด��เนั�นัก�รเฝ้B�ระว�งอย �งเข&ม่งวด ว�นั�จฉ�ยโรคและให&ก�รร�กษ�แก ผู้-&ป็;วยที่�นัที่� ลดคว�ม่แออ�ดหนั�แนั นัของผู้-&ที่��ติ&องอย- ร วม่ก�นั จ�ดที่��อย- และห&องนัอนัให&ม่�ก�รระบั�ย
อ�ก�ศได&ด� ใช่&ย� rifampicin แก ผู้-&สำ�ม่ผู้�สำใกล&ช่�ดเพ/�อลดจ��นัวนัผู้-&เป็*นัพ�หะ และก��จ�ดก�รแพร
โรค ก�รใช่&ว�คซ�นัป็Bองก�นัโรคในัป็ระช่�ช่นัที่�กกล� ม่อ�ย� ควรม่�ก�รพ�จ�รณ�อย �งรอบัคอบั ให&ค��แนัะนั��ก�รป็Bองก�นัสำ��หร�บัป็ระช่�ช่นั ให&หล�กเล��ยงก�รสำ�ม่ผู้�สำก�บัละอองนั�5�ม่-ก
นั�5�ล�ยจ�กป็�กหร/อจม่-กของผู้-&ป็;วย ไม่ ควรเข&�ไป็อย- ในัที่��แออ�ด ผู้-&คนัหนั�แนั นั อ�ก�ศถ �ยเที่ไม่ สำะดวกเป็*นัเวล�นั�นั เพร�ะจะที่��ให&ม่�โอก�สำร�บัเช่/5อจ�กผู้-&เป็*นัพ�หะได&ง �ย และควรร�กษ�สำ�ขภ�พให&แข7งแรงโดยก�รออกก��ล�งก�ยสำม่���เสำม่อ หล�กเล��ยง
ก�รที่��ง�นัห�กโหม่ที่��ให&พ�กผู้ อนัไม่ เพ�ยงพอ ซ'�งจะที่��ให&ร �งก�ยอ อนัแอและภ-ม่�ติ&�นัที่�นัลดลง
มาต่รการคว่บค�มป4องก!นโรคระหว่�างประเทศผู้-&ที่��เด�นัที่�งไป็ป็ระกอบัพ�ธ�ฮ�จย3และ อ�ม่เร�ะห3ที่��
ซ�อ�ด�อ�ระเบั�ย ติ&องได&ร�บัก�รฉ�ดว�คซ�นัป็Bองก�นัโรคไข&ก�ฬหล�งแอ นั
ข้�อแนะน*าส*าหร!บผู้%�เด้1นทางไปต่�างประเทศ(1)ป็ระเที่ศซ�อ�ด�อ�ระเบั�ย ออกกฎให&ผู้-&ที่��จะเด�นัที่�งไป็ป็ระกอ
บัพ�ธ�ฮ�จย3และอ�ม่เร�ะห3 ติ&องได&ร�บัก�รฉ�ดว�คซ�นัและแสำดงเอกสำ�รใบัร�บัรองก�รได&ร�บัก�รฉ�ดว�คซ�นัม่�แล&วไม่ นั&อยกว �
10 ว�นั และไม่ เก�นั 2 ป็,ก อนัออกเด�นัที่�ง
ข้�อแนะน*าส*าหร!บผู้%�เด้1นทางไปต่�างประเทศ(2)ผู้%�ท�)จะเด้1นทางไปในพ/�นท�)
ท�)ม�คว่ามชื้�กข้องโรค เชื้�น บางประเทศในแถบแอฟร1กากลุ่าง แลุ่ะผู้%�ท�)จะไปอย%�ในท�)ท�)คนมาอย%�รว่มก!นอย�างแออ!ด้ คว่รปร8กษาแพทย�เร/)องการฉ�ด้ว่!คซี�นป4องก!นก�อนออกเด้1นทาง
สถานท�)ต่1ด้ต่�อข้อร!บการฉ�ด้ว่!คซี�น แลุ่ะสอบถามข้�อม%ลุ่เพ1)มเต่1ม(1)
สถาบ!นบ*าราศนราด้%ร กรมคว่บค�มโรค กระทรว่งสาธีารณ์ส�ข้ ถนนต่1ว่านนท� อ*าเภอเม/อง จ!งหว่!ด้นนทบ�ร�โทรศ!พท� - 02591116879,
025903430
ท�)ท*าการแพทย�ต่รว่จคนเข้�าเม/องในบร1เว่ณ์ส*าน!กต่รว่จคนเข้�าเม/อง ถนนสาทร กร�งเทพฯโทรศ!พท� 022865114 0, 22860161
สถานท�)ต่1ด้ต่�อข้อร!บการฉ�ด้ว่!คซี�น แลุ่ะสอบถามข้�อม%ลุ่เพ1)มเต่1ม(2)
ด้�านคว่บค�มโรคต่1ด้ต่�อระหว่�างประเทศ ท�าอากาศยานกร�งเทพฯโทรศ!พท� 025351482 02535,4245
ด้�านคว่บค�มโรคต่1ด้ต่�อระหว่�างประเทศ ท�าเร/อคลุ่องเต่ยโทรศ!พท� 02249411002249
4418
สถานเสาว่ภา สภากาชื้าด้ไทยโทรศ!พท� - 0225201624 ต่�อ 132
กองคว่บค�มโรค ส*าน!กอนาม!ย กร�งเทพมหานครโทรศ!พท� 022475069 02245,3082
ต่�างจ!งหว่!ด้สำ��นั�กง�นัสำ�ธ�รณสำ�ขจ�งหว�ด 14
จ�งหว�ดภ�คใติ&