คู่มือการใช้งานโปรแกรม Map Window...

1

คมอการใชงานโปรแกรม Map Window GIS ชยภทร เนองคามา

Email: [email protected]

1. บทนา MapWindow GIS เปนโปรแกรมประเภท Desktop GIS ซงออกแบบมาใหผใชทวไปสามารถทางานทางดานระบบสารสนเทศภมศาสตรไดอยางสะดวก โดยเนนไปทการใชงานทงายและมฟงกชนการทางานทคอนขางหลากหลาย นอกจากนยงมการพฒนาฟงกชนเฉพาะในรปแบบของ plug-in สาหรบการวเคราะหทเฉพาะทางเชน การวเคราะหเรองนา (hydrology), การวเคราะหขอมลสภาพภมประเทศ เปนตน โปรแกรมนจดเปนโปรแกรมประเภทรหสเปด (Open Source) ทอยภายใตลขสทธของ The Mozilla Public License 1.1 ดงนนผใชจงสามารถนาโปรแกรมนมาใชงานไดโดยทไดตองเสยคาซอฟทแวร ซงเหมาะกบหนวยงานหรอสถาบนการศกษาทตองการนาระบบสารสนเทศภมศาสตรมาใชในองคกรแตมขอจากดเรองงบประมาณ บทความชดนทาขนเพอสงเสรมและเผยแพรความรทางวชาการ ไมไดมเจตนาทาขนเพอจาหนายหรอใชเพอผลประโยชนทางธรกจแตอยางใด 2. การตดตงโปรแกรม 1. ทาการดาวโหลดโปรแกรม MapWindow GIS จาก URL http://www.mapwindow.org/download.php?file_name=http://svn.mapwindow.org/svnroot/InstallationProjects/4.2/Release/MapWindow42SR.exe&show_details=1&dl=1 2. Double click ไฟล MapWindow42SR.exe เพอทาการตดตงโปรแกรม 3. ทดลองรนโปรแกรม MapWindow GIS กรณทสามารถตดตงไดสาเรจจะปากฏหนาตาเรมตนของโปรแกรมดงรปท 1

รปท 1 แสดงหนาตางตอนรบของโปรแกรม MapWindow GIS

ชยภทร เนองคามาMap Window GIS 4.2.2 Manual

2

3. การใชงานโปรแกรม MapWindow GIS ทวไป สาหรบโปรแกรม MapWindow GIS มหนาตาง แถบเครองมอและฟงกชนการทางานทเหมอนกบโปรแกรม GIS ทวไป ผใชหลายทานนาจะคนเคยมาบางแลว ดงนนในสวนน ผมจะขอกลาวถงเฉพาะสวนทแตกตางไปจากโปรแกรมทวไปเทานน 3.1 การนาเขาขอมลเชงพนท โปรแกรม MapWindow GIS สนบสนนการทางานกบขอมลทงประเภทเวกเตอรและราสเตอร โดยชนดของรปแบบการจดเกบขอมล (format) มคอนขางหลากหลายโดยเฉพาะในขอมลราสเตอร แตคอนขางจากดในขอมลเวกเตอรเมอเทยบกบโปรแกรมอนๆ โดยรปแบบการจดเกบขอมลของขอมลเวกเตอรจะสนบสนนเฉพาะ shapefile กบ coverage เทานน การนาเขาขอมลสามารถทาไดดงนครบ

1. ไปทคาสง View >> Add Layer 2. ทาการเลอกไดเรกทอรทเกบชนขอมลทตองการ

รปท 2 แสดงการเลอกไฟลทตองการนาเขาในโปรแกรม

รปท 3 แสดงการชนดไฟลทสามารถนาเขาในโปรแกรม


3

รปท 4 แสดงผลลพธการนาเขาขอมลในโปรแกรม

3.2 การแสดงผลขอมลเชงพนท 3.2.1 แถบควบคมการแสดงผลแผนท โปรแกรม Map Window GIS มแถบเครองมอควบคมการทางานของแผนทเหมอนกบโปรแกรม GIS ทวไปดงภาพท 5

รปท 5 แสดงแถบเครองมอควบคมการแสดงผลแผนท


4

3.2.2 การกาหนดรปแบบและสญลกษณของแผนท 1. คลกขวาทชนขอมล และเลอกแถบคาสง Properties 2. เลอก Coloring Scheme บนหนาตาง Legend Editor

รปท 6 แสดงหนาตางทใชกาหนดรปแบบการแสดงผลของแผนท

3. ทาการเลอกฟลดทจะใชเปนคาในการจาแนกส และกาหนดรปแบบการจาแนกขอมล

รปท 7 แสดงการกาหนดรปแบบการจาแนกกลมขอมล


5

รปท 8 แสดงผลลพธการกาหนดรปแบบการจาแนกกลมขอมล

3.2.3 การกาหนดมมมองภาพรวมแผนท (Overview Map) 1. ไปทเมน Edit >> Preview Map >> Update Using Full Extents

รปท 9 แสดงคาสงการเปดมมมองภาพรวมของแผนท

p

Map Window G

Overview Ma

รปท 10 แสดงผลลพธคาสงการเปดมมมองภาพรวมของแผนท

ชยภทร เนองคามาIS 4.2.2 Manual

6

3.3 การจดการขอมลเชงบรรยาย โปรแกรม MapWindow GIS มฟงกชนทใชในการจดการขอมลเชงบรรยายทคอนขางสมบรณ ผใชสามารถใชงานผานอนเตอรเฟสไดอยางสะดวก 3.3.1 การแสดงผลขอมลเชงบรรยาย 1. ทาการเลอกชนขอมลทตองการ ดวยการ click บนแถบชนขอมล 2. ไปทแถบเครองมอ Table Editor

Table Editor Tool

รปท 11 แสดงขอมลเชงบรรยายในรปแบบตาราง 3.3.2 การแกไขหรอปรบปรงขอมลเชงบรรยาย 3.3.2.1 การเพมฟลดของตารางขอมล 1. ไปทเมน Edit >> Add Field เพอทาการเพมฟลด

กาหนดชอฟลด

กาหนด Data Type

กาหนด ขนาดขอมล

รปท 12 แสดงการกาหนดคณสมบตของฟลดทจะทาการเพม


7

3.3.2.2 การลบฟลดของตารางขอมล 1. ไปทเมน Edit >> Remove Field เพอทาการเพมฟลด

เลอกชอฟลดทตองการลบ

รปท 13 แสดงการเลอกฟลดทจะทาการลบ

3.3.2.3 การลบฟลดของตารางขอมล 1. ไปทเมน Edit >> Rename Field เพอทาการเปลยนชอฟลด

เลอกชอฟลดทตองการเปลยนชอ

กาหนดชอใหมทตองการ

รปท 14 แสดงการเลอกฟลดทจะทาการเปลยนชอ

3.3.2.4 การคานวณคาของขอมล 1. ไปทเมน Tools >> Field Calculator Tool เพอทาการนาขอมลทอยในฟลดมาคานวณทางสถตเบองตน 2. ทาการสรางเงอนไขในการคานวณโดยสามารถนาคาของขอมลทอยในฟลดตางๆมาใชคานวณรวมในสมการได


8

ฟลดตางๆทนามาใชในการคานวณได

ฟงกชนคณตศาสตรทใชคานวณ

สรางสมการเงอนไขในการคานวณ

รปท 15 แสดงหนาตางของ Field Calculator Tool

3.3.2.5 การเชอมโยงตารางจากภายนอก 1. ไปทเมน Tools >> Import Field Definitions from DBF เพอทาการเชอมโยงตารางหลกททกบตารางอนๆภายนอกทอยในรปแบบ dbf 2. ทาการเลอกไฟล dbf ทตองการทาการเชอมโยง

รปท 16 แสดงการเลอกไฟล dbf เพอทาการเชอมโยงตารางฐานขอมล


9

รปท 17 แสดงผลลพธการเชอมโยงตารางฐานขอมล 3.4 การสบคนขอมล การสบคนขอมลในโปรแกรม MapWindow GIS สามารถแบงออกเปนสองประเภทคอการสบคนดวยฟงกชนเชงพนทและการสบคนจากขอมลเชงบรรยาย 3.4.1 การสบคนขอมลดวยฟงกชนเชงพนท โปรแกรม MapWindow GIS สามารถทาการสบคนดวยคาพกดภมศาสตรและขอบเขตภมศาสตร โดยจะมขนตอนดงตอไปน 1. ไปทแถบเครองมอ Feature Identifier

2. ทาการกาหนดคาพกดทจะใชในการสบคน โดยการคลกไปยงตาแหนง ทตองการสบคนบนแผนท

คลกตาแหนงทตองการ ผลลพธทไดจากการสบคน

รปท 18 แสดงตาแหนงบนแผนททตองการสบคน


10

3. ทดลองใชเมาสลากขอบเขตการคนหาบนแผนท

กาหนดขอบเขตการสบคน

รปท 19 แสดงการกาหนดขอบเขตบนแผนททตองการสบคน

3.4.2 การสบคนจากขอมลเชงบรรยาย โปรแกรม MapWindow GIS มเครองมอสาหรบสรางชดคาสง SQL ในการสบคนขอมลจากฐานขอมล โดยมขนตอนดงตอไปน 1. ทาการกาหนดชนขอมลทตองการจะทาการสบคน ดวยการคลกทชนขอมลแผนทบนแถบควบคมชนขอมลแผนท 2. เปดตารางฐานขอมลโดยไปทแถบเครองมอ Table Editor

รปท 20 แสดงตารางฐานขอมล


11

3. ไปทเมน Selection >> Query 4. กาหนดฟลดทจะใชในการสรางเงอนไขเพอสบคน

รปท 21 แสดงหนาตา Query Builder สาหรบสรางคาสง SQL

รปท 22 แสดงผลลพธทไดจากการสบคนในรปแบบตาราง


12

3.5 การสรางและปรบแกขอมลเชงพนท 3.5.1 การสรางขอมลเชงพนท โปรแกรม Map Window GIS มฟงกชนการทางานทรองรบการสรางชนขอมลแผนทเชงเสนทงประเภท จด (Point), เสน (line), โพลกอน (Polygon) โดยทผใชสามารถสรางขอมลดวยการทา Head-Up Digitize จากหนาจอโปรแกรมไดทนท 1. ทาการเปดภาพออรโธโฟโตทใชเปนแหลงขอมลขนมา โดยไปทเมน View >> Add Layer 2. ทาการโหลด plug-in ทชอวา Shapfile Editor โดยไปทเมน Plug-ins >> Shapfile Editor

รปท 23 แสดงแถบเครองมอ Shapfile Editor

3. ไปคลกท Create New Shapefile บนแถบเครองมอ

รปท 24 แสดงการกาหนดไดเรกทอรสาหรบจดเกบและชนดของ Geometry ของ Shapfile 4. ทาการดจไตลอาคารจากภาพออรโธโฟโต โดยคลกทปม Add new shape to current shapefile บนแถบเครองมอแลวลากเสนขอบอาคาร

รปท 25 แสดงการดจไตลอาคารจากภาพออรโธโฟโต


13

5. ทาการเปดตารางฐานขอมลของชนขอมลอาคารทสรางขน

รปท 26 แสดงตารางฐานขอมลของชนขอมลอาคารทสรางใหม 6. เพมคอลมนเพอใชในการจดเกบขอมลเชงบรรยายทสมพนธกบขอมลเชงพนท โดยไปทเมน edit>>add field

รปท 27 แสดงการกาหนดคณสมบตคอลมนทสรางใหม 7. ทาการพมพขอมลเชงบรรยายลงในตารางตามทตองการ แลวกดปม Apply เพอทาการบนทกขอมล


14

รปท 28 แสดงตารางผลลพธทไดทาการใสคาขอมลเชงบรรยาย

3.5.2 การแกไขขอมลเชงพนท การแกไขขอมลเชงพนทดวยโปรแกรม Map Window GIS สามารถทาไดตามขนตอนตางๆดงตอไปน 1. ทาการเลอกฟเจอรทตองการปรบแก โดยไปทแถบคาสง Move an Existing vertex in Shape แลวใชเมาสคลกไปทฟเจอรบนแผนท 2. เลอก vertex ทตองการปรบแกแลวทาการคลกเมาสขาง เพอลากจด vertexไปยงตาแหนงทตองการ

คลกทจด Vertex ทตองการปรบแก

รปท 29 แสดงผลลพธทไดทาการใสคาขอมลเชงบรรยาย


15

3. กรณทตองการเพมหรอลบจด vertex ใหไปทแถบเครองมอและคลกทปม Add vertex หรอ Remove Vertex เพอทาการเพมหรอลบขอมลจากฟเจอร

รปท 30 แสดงแถบเครองมอสาหรบเพมหรอลบ vertex

3.6 การประมวลผลขอมลเชงพนท โปรแกรม Map Window GIS มฟงกชนการประมวลผลขอมลเชงพนททหลากหลาย ครอบคลมการทางานทวไปของระบบงาน GIS โดยแบงประเภทของฟงกชนออกเปน 3 ประเภทหลกคอ Vector, Raster และ Image 3.6.1 ฟงกชนการวเคราะหและประมวลผลสาหรบขอมล Vector 3.6.1.1 ฟงกชน Assign Projection to shapefile Assign Projection to shapefile เปนฟงกชนทใชสาหรบกาหนดคาระบบพกดอางอง (Spatial Reference System) ดวยการสรางไฟล prj กากบ ใหกบขอมล Vector โดยมขนตอนการทางานดงตอไปน 1. ไปทเมน GIS Tools>>Vector>> Assign Projection to shapefile 2. ทาการหาไดเรกทอรทเกบไฟล แลวเลอก shapefile ทตองการ 3. กาหนดคา Map Projection และคา Datum ใหกบขอมล

รปท 31 แสดงการกาหนดคาระบบพกดอางอง (Spatial Reference System)


16

รปท 32 แสดงไฟลผลลพธ

3.6.1.2 ฟงกชน B ฟงกชน ขอมลเชงพนท โดยมขนตอนการทางานดง 1. ไปทเ 2. กาหน

รปท 33 แสดงช 3. กาหน

ตาแห

ระบไดเ

รปท 35 แสดงการกาห

Map Window GIS 4.2.2 Manual

ทไดจากการกาหนดคาระบบพกดอางอง

uffer Shapes

Buffer Shapes เปนฟงกชนทใชสาหรบในการวเคราะหตอไปน มน GIS Tools>>Vector>>Buffer Shapes ดชนขอมลทตองการวเคราะห

นขอมลทตองการสราง buffer ดรายละอยดในการคานวณสาหรบสราง buffer

ขนาดรศมของ Buffer

ผลลพธทได

นงการสราง

รกทอรททาการจดเกบขอมล

นดรายละเอยดในการคานวณ Buffer

ชยภทร เนองคามา

17

รปท 36 แสดงผลลพธทไดจากการคานวณ Buffer

3.6.1.3 ฟงกชน Calculate Polygon Area ฟงกชน Calculate Polygon Area เปนฟงกชนทใชสาหรบคานวณพนทของสเหลยมรปปด โดยมขนตอนการทางานดงตอไปน 1. ไปทเมน GIS Tools>>Vector>>Calculate Polygon Area 2. ทาการกาหนดชนขอมลประเภทโพลกอนเพอทาการคานวณ 3. กาหนดคอลมนทจะทาการเกบคาพนททไดจากการคานวณ 4. กาหนดหนวยของผลลพธพนททตองการ

เลอกชนขอมลทตองการ

กาหนดชอฟลดใหมทเกบผลลพธ

กาหนดหนวยของพนท

รปท 37 แสดงหนาตางการกาหนดพารามเตอรในการคานวณพนท


18

3.6.1.4 ฟงกชน Clip Shapefile with polygon ฟงกชน Clip Shapefile with polygon เปนฟงกชนทใชสาหรบการตดชนขอมลดวยโพลกอน โดยมขนตอนการทางานดงตอไปน 1. ไปทเมน GIS Tools>>Vector>> Clip Shapefile with polygon 2. กาหนดชนขอมลทตองการจะ Clip 3. กาหนดชนขอมลทใชเปนตวแบบ (template) ในการตด ผใชสามารถเลอกเฉพาะบางฟเจอรในชนขอมลเพอทาการตดได 4. กาหนดไดเรกทอรทใชในการจดเกบผลลพธทได

เลอกชนขอมลทตองการ Clip

เลอกเฉพาะบางฟเจอรในชนขอมลเพอใชในการตด

เลอกตวแบบ Template ทใชในการตด

กาหนดไดเรกทอรทใชในการจดเกบขอมล

รปท 38 แสดงหนาตางการกาหนดพารามเตอรในการประมวลผล

3.6.1.5 ฟงกชน Merge Shapefile ฟงกชน Merge Shapefile เปนฟงกชนทใชในการเชอมชนขอมลแผนทสองชดใหกลายเปนชนขอมลเดยวกนหรอใชในการเชอมฟเจอรหลายๆฟเจอรเขาดวยกน โดยมขนตอนการทางานดงตอไปน 1. ไปทเมน GIS Tools>>Vector>> Merge Shapefile 2. กาหนดชนขอมลทตองการจะ Merge ในกรณทตองการ Merge เฉพาะฟเจอรทอยในชนขอมลเดยวกน กสามารถทาโดยการใชเมาสคลกเลอกฟเจอรทตองการ


19

รปท 39 แสดงการกาหนดฟเจอรทตองการจะทาการ Merge

3. ทาการกาหนดไดเรกทอรปลายทางทจะทาการจดเกบผลลพธ

เลอกชนขอมลชดแรกทตองการ Merge

กดปม Select Shape เมอตองการจะเลอกบางฟเจอร

เลอกชนขอมลชดทสองทตองการ Merge

กาหนดไดเรกทอรจดเกบขอมลปลายทาง

รปท 40 แสดงการกาหนดพารามเตอรในการประมวลผล


20

รปท 41 แสดงผลลพธทไดจากการประมวลผล

3.6.2 ฟงกชนการวเคราะหและประมวลผลสาหรบขอมล Raster 3.6.2.1 ฟงกชนการ Reproject Grid ฟงกชนการ Reproject Grid เปนฟงกชนทใชในการแปลงคาระบบพกดอางอง (Spatial Reference System) ของขอมลราสเตอร โดยขอมลราสเตอรจาเปนตองมคาพกดภมศาสตรเรมตองกอนทาการประมวลผลทกครง การทางานจะมขนตอนดงตอไปน 1. ไปทเมน GIS Tools>>Raster>> Reproject Grid 2. ทาการนาเขาขอมลราสเตอรทตองการจะทาการแปลงคาระบบพกดเขาสโปรแกรม

ไฟลราสเตอรทจะทาการแปลงคาพกด

ผลลพธทไดจากการ Merge Feature

รปท 42 แสดงหนาตางรายงานสถานะของขอมลราสเตอรทจะทาการประมวลผล


21

3. กาหนดระบบพกดผลลพธทตองการแปลง ในกรณทขอมลยงไมมการระบรายละเอยดของระบบพกดมากอนโปรแกรมจะบงคบใหผใชระบพกดของขอมลกอน

รปท 43 แสดงการเลอกระบบพกดทตองการแปลง

3.6.2.2 ฟงกชนการ Change Grid format ฟงกชนการ Change Grid format เปนฟงกชนทใชในการแปลงรปแบบชนดการเกบขอมลของราสเตอร การทางานจะมขนตอนดงตอไปน 1. ไปทเมน GIS Tools>>Raster>> Change Grid format 2. ทาการนาเขาขอมลราสเตอรทตองการจะทาการแปลงรปแบบชนดการเกบขอมลของราสเตอร

ไฟลราสเตอรทจะทาการแปลงรปแบบการจดเกบ


3. กาหนดประเภทฟอรแมททตองการและขนาดของการจดเกบขอมลของแตละพกเซล


22

รปท 45 แสดงการกาหนดรายละเอยดสาหรบขอมลผลลพธ

3.6.2.3 ฟงกชนการ Resample Grids ฟงกชนการ Resample Grids เปนฟงกชนทใชในการแปลงขนาดพกเซลของขอมลของราสเตอร การทางานจะมขนตอนดงตอไปน 1. ไปทเมน GIS Tools>>Raster>> Resample Grids 2. ทาการนาเขาขอมลราสเตอรทตองการจะทาการแปลงรปแบบขนาดพกเซลของราสเตอร

ไฟลราสเตอรทจะทาการแปลงขนาดพกเซล


3. กาหนดขนาดของพกเซลทตองการสาหรบภาพผลลพธ แลวทาการกาหนดรปแบบการจดเกบขอมล


23

รปท 47 แสดงการกาหนดรายละเอยดการจดเกบขอมลของภาพผลลพธ

รปท 48 แสดงภาพผลลพธทไดจากการประมวลผล

3.6.2.4 ฟงกชน GeoReference Image or grid ฟงกชน Geo Reference Image and grid เปนฟงกชนทใชในการกาหนดคาพกดภมศาสตรอางองใหกบขอมลภาพราสเตอร การทางานจะมขนตอนดงตอไปน 1. ไปทเมน GIS Tools>>Raster>>GeoReference Image or grid 2. ทาการนาเขาขอมลราสเตอรทตองการจะทาการกาหนดคาพกดภมศาสตร


24

กดปมคาสง Load file เพอนาภาพเขามาทาการ Rectify

รปท 49 แสดงการนาเขาขอมลภาพทจะทาการตรงคาพกด

3. ทาการนาเขาขอมลตาแหนงพกดอางองทจะใชในการกาหนดคาพกดใหกบขอมลภาพราสเตอร โดยในตวอยางนจะทาการนาเขา point จากการเกบคาพกดดวย GPS ดงภาพท 50

คาพกดภมศาสตรของตาแหนงควบคมภาพทไดจากการวดดวย GPS

รปท 50 แสดงการเตรยมขอมลคาพกดภมศาสตรทจะใชในการ Rectify ขอมลภาพ


25

4. ทาการกาหนดตาแหนงทจะตรงคาพกด โดยใชเมาสคลกบนภาพดงภาพท 51

คาพกดภาพของตาแหนงบนภาพทอานได

ทาการ Click ทจดแรกเพออานคาพกดภาพ

รปท 51 แสดงการกาหนดตาแหนงทสนใจบนภาพเพออานคาพกดภาพ

5. ทาการ Click ทตาแหนงเดยวกนบนแผนทททราบคาพกดภมศาสตรโลก โดยในตวอยางนใชคาพกดจากการเกบดวย GPS และนาเขามาแสดงในรปแบบ point

นาเมาสไป Click ทจดทราบคาพกดภมศาสตร เพอนาคานนมาใชในการคานวณ

รปท 52 แสดงการกาหนดคาพกดภมศาสตรโลกจากแผนท


26

6. ทาจนครบทงหมด 3 ตาแหนงทง Point 1, Point2, Point3 แลวทาการกดปม Georeference เพอทาการคานวณ

คาพกดใหมทไดจากการคานวณ โดยใชคาพกดททาการเกบดวย GPS

รปท 53 แสดงภาพผลลพธทมพกดภมศาตรหลงจากการประมวลผลเรยบรอยแลว

4. สรป บทความฉบบนเนนไปทการทางานของฟงกชนหลกๆของโปรแกรม Map Window GIS เพอใหผใชหลายทานไดทาความรจกกบโปรแกรม Open Source ตวน ยงมอกหลายฟงกชนทผมยงไมไดกลาวถงในบทความชดน รวมถงความสามารถขนสงของโปรแกรม Map Window GIS เชนการเปดชองทางใหโอกาสโปรแกรมเมอรเขยน script ดวยภาษา vb.net หรอ C# เพอสรางฟงกชนหรอ customizes โปรแกรมใหเฉพาะทางได และการวเคราะหขนสงดวยโมเดลตางๆเปนตน คดวาในอนาคตถาโอกาสอานวยนาจะไดมโอกาสกลาวถงเรองนตอไป ขอบคณครบ...


คู่มือการใช้งานโปรแกรม Map Window...

Documents

Transcript of คู่มือการใช้งานโปรแกรม Map Window...