ეპისტოლენი I.pdf · წიგნი I ... 1984 w. saaRdgomo epistole 129 1985...
Transcript of ეპისტოლენი I.pdf · წიგნი I ... 1984 w. saaRdgomo epistole 129 1985...
სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი და მცხეთა-თბილისის მთავარეპისკოპოსი
ილია II
ეპისტოლენიწიგნი I
თბილისი2009
sarCevi
sinas wmida mTaze warmoTqmulilocva 7
locva wmida giorgisadmi 12
locva wmida nikolozisadmi 14 1979 w. saSobao epistole 25
1980 w. saSobao epistole 37
1981 w. saSobao epistole 53
1982 w. saSobao epistole 73
1983 w. saSobao epistole 97
1984 w. saSobao epistole 119
1985 w. saSobao epistole 143
1986 w. saSobao epistole 165
1987 w. saSobao epistole 193
1988 w. saSobao epistole 225
1989 w. saSobao epistole 249
1990 w. saSobao epistole 277
1991 w. saSobao epistole 305
1992 w. saSobao epistole 333
1993 w. saSobao epistole 353
1978 w. saaRdgomo epistole 19
1979 w. saaRdgomo epistole 31
1980 w. saaRdgomo epistole 45
1981 w. saaRdgomo epistole 63
1982 w. saaRdgomo epistole 85
1983 w. saaRdgomo epistole 109
1984 w. saaRdgomo epistole 129
1985 w. saaRdgomo epistole 153
1986 w. saaRdgomo epistole 179
1987 w. saaRdgomo epistole 207
1988 w. saaRdgomo epistole 235
1989 w. saaRdgomo epistole 263
1990 w. saaRdgomo epistole 293
1991 w. saaRdgomo epistole 315
1992 w. saaRdgomo epistole 341
1993 w. saaRdgomo epistole 367
7
mamao Cveno, – dideba Senda!
Zeo RmrTisao, – dideba Senda!
sulo wmidao, – dideba Senda!
yovladwmida samebao, erTarsebao, Semoqmedo da
ganmgebelo orsav samyarosao, – dideba Senda!
viTar vTqva qeba me uRirsman da glaxakman Semkobad
Senda; goneba Cemi da guli Cemi ver SemZlebel ars gamoTqmad
didebisa Senisa. garna gvedri: miiTuale igi, viTarca umecari
sityua yrmisa mSoblisa mimarT. bagiTa CemiTa miT codviliTa,
RmerTo Cemo, Sen SegRaRadebs eri Cemi, Sens mier Seyvare
buli.
ufalo Cemo, Sen gigaloben serafimni da qerubimni,
mTavarangelozni da angelozni, uricxvni Zalni zeciurni.
me ra vTqva, rogor Segasxa qeba? an ra saqmeni giCveno, odes
RvawliTa TvisiTa ganbrwyindnen winaswarmetyvelni, moci
qulni, mowameni, mRvdelmTavarni, Rirsni mamani da yovelni
sxvani wmidanni Senni?
viTar saxeli gsdva? ara uwyi, damidumda ena Cemi winaSe
didebisa Senisa. vici oden, rom CvenTana xar da ara gangve
Sorebi, rom xar dausabamo da usasrulo siyvaruli, rom Tbila
SenTan da gareSe Sensa ara ars cxovreba Cveni.
wmidao, wmidao, wmidao, ufalo sabaoT, savse arian cani
da qveyanaჲ didebiTa SeniTa! didebaჲ Seni, viTarca siyvaruli
Seni, dauteveli SenSi, efineba yovelsa qmnulsa Sensa; da Cvenc
8
mdabalni ziarebulni madlsa Sensa didebisasa vmaRldebiT
ufalo, viwmidebiT, mamao Cveno.
msgavsad wmidisa mamisa Cvenisa ioane oqropirisa, me,
codvili mona Seni, ilia II, yovelTa qarTvelTa saxeliT
vxmob: dideba da madloba Senda yovlisaTvis, gadideb Sen,
romeli yovelgan xar, romeli xar CvenTan da romlisa wiaR
Sic varT Cven: gadideb Sen, romelman savaned Tvissa aRirCie
guli Cveni da muniTgan gvswavli da gvwurTni, viTarca aswavebdi
moses da elias qorebis wmidasa mTasa zeda.
gadideb Sen da gmadlob Sen, mowyaleo, rameTu gvqmen
msgavsad Senda, rameTu mogvaniWe ena qarTuli da rwmena We
Smariti, siyvaruli RmrTisa da siyvaruli moyvasisa, mo g vfinen
naTeli gonebisa da WeSmaritebaჲ mecnierebisa!
garna raჲ ars WeSmariti? adamis modgma dasabamidan eZie
bda mas. erni mravalni, Cvenze Zlierni, moswydnen da aRixocnen
pirisagan miwisa mis ZiebaSi. Cvenze moiRe mowyaleba saxiero
da gamogvicxade Tavi Seni, da odes kacobriobas mouvline Ze
Seni sayvareli, ufali Cveni ieso qriste, Seni kurTxeviT, Seni
wyalobiT erma Cemma ismina misi, Seisisxlxorca mcnebani misni
SengniT boZebulni, siyvaruliT itvirTa uReli misi tkbili da
tvirTi misi subuqi. amisTvis gmadlobT Sen, rameTu moZRvravdi
da moZRvrav xalxsa Cemsa, atareb ra mas gziTa miT SeniTa
iwroჲTa, viTarca atarebdi ersa israelisasa udabnoTa Sina.
gmadlob mamao ufalo, rameTu gvrwams da aRviarebT
sulsa wmidasa, SengniT gamomavalsa, sulsa, romeli yovel
gan ars da yovelsave aRavsebs madliTa SeniTa; romeli ars
uZlurTa mkurnali, dacemulTa sayrdeni, naklulevanTa srul
myofeli. gmadlob Sen, wmidao samebao, aRmavsebelo Cveno
ZaliTa SeniTao.
sinas wmida mTaze warmoTqmuli locva
9
da kvlav gmadlob Sen, RmerTo Cemo, im mravalTa wya
lobisaTvis, romeli gardmoavline Tavsa zeda Cemsa, romeli
damadgine moZRvrad erisa Senisa iveriisa. xolo dRes mona
Seni codvili Rirs myav xilvad wmidisa mTisa amisa da Tay
vaniscemad didisa siwmidisa misisa.
„iTxovdiT da mogeceT Tqven, eZiebdiT da hpovoT. ire
k diT da gangeRos Tqven“, – brZanebs macxovari da ityvis ese:
„rasaca iTxovdiT mamisagan saxeliTa CemiTa, geyos Tqven“. ma
mao saxiero, gevedrebi saxeliTa Zisa SenisaTa, nu ganeSorebi
ersa Cvensa, SecodebaTa gamo CvenTa; mogviZien, viTarca mamaჲ
moiZiebs Zesa Tvissa warwymedulsa; Segvind ev urwmunoebaჲ,
gulficxobaჲ, ampartavnebaჲ, Suri da ve r c xlismoyvarebaჲ,
geajebiT, aRxocen codvani Cvenni da ga nkurnen sulni Cvenni
vnebulni. mogvmadle sarwmunoebaჲ We Smariti, Zali wylisa da
Zlierebaჲ cecxlisa. aRgvavse ma dliTa yovladwmidisa same
bisa; sarwmunoebasa da siyva r ulsa Sina Sensa, sulierad ganamt
kice mTavroba Cveni; gv a kurTxe mSvidobiTa, ufalo, mogvfine
suli siwmidisaჲ, Ta v m dablobisaჲ da moTminebisaჲ.
ganamravlen Svilni da SvilTa Svilni Cvenni, guli
wm i daჲ dabade maT Soris, suli wrfeli ganuaxle gvamsa maT
Si na.
akurTxe gvirgvini qorwinebulTa da siyvaruliTa ga nam
tkice kavSiri maTi, codvani siWabukisa da umecrebisani Seundev
da naTel hyav momavali maTi.
srulasakovanTa mihmadle guli brZeni da mowyale, go
ne ba saRi, raTa gicnan Sen da aRasrulon nebaჲ Seni.
mxcovanTa welni akurTxen simSvidiTa. ganamravlen mo
dgma maTi; cxovreba maTi saTno hyav, raTa uSfoTvelad Seer
Ton saukuneTa.
sinas wmida mTaze warmoTqmuli locva
10
gevedrebi ufalo, ganunaTle goneba mecnierTa, mwer
alTa da xelovanTa CvenTa. daloce saqme maTi, raTa iqmnas
naRvawi maTi sakeTilod qveynisa, raTa SromiTa TvisiTa gem
saxuron Sen, emsaxuron ersa Sensa iveriisasa.
daloce Cveni mSromeli xalxi, yoveli maSvrali da
tvirTmZime. CvenTa didTa winaparTa rwmena, siyvaruli da
siwminde mianiWe maT.
RmerTo, ganamtkice da ganaZliere Cveni wmida samoci
qulo eklesia da mRvdelmsaxurni misni, yven igini naTel
er isa, aRadgine taZarni da monasterni Cvenni da Segvkribe
sa farvelsa queSe Sensa.
garna ra gTxovo, ufalo, maTTvis, romelni uargyofen
Sen, romelni vlenan gzasa cTomilTasa? geajebi, Seiwyalen
igini, moaqcie da mrevlsa Sensa SeuerTe: „raTa iyos erT samw
yso da erT mwyems“.
mermeca gevedrebi RmerTo, raTa moixseno sasufevelsa
Sensa sulni qarTvelTa moRvaweTa sinas mTisaTa; gevedrebi;
raTa moixseno mefeni da dedofalni Cvenni, mamamTavarni,
kaTolikospatriarqni, samRvdelo da samonazvno wesiT aR
s rulebulni, patiosani SromiT daRlilni, aRmSenebelni
ta ZarTa da monasterTa, brZolis velze mowyvetilni da yo
v elni Svilni Senni qarTvelni. daloce savaneni zeciurisa
sa qarTveloჲsa, Seunde SecodebulTa da ixsen tanjvisagan,
mohfine maT naTeli Seni da siyvaruli Seni.
muxlmodrekili aRvavlen locvebs, ufalo, mSvido
bisaTvis soflisa, raTa sufevdes qveyanasa zeda mSvidoba da
kacTa Soris saTnoeba: mamao wmidao, geajebi, Seismine locvisa
Cemisaჲ da dagvifare Cven!
sinas wmida mTaze warmoTqmuli locva
11
dasabamo da mizezo yovlisao, arsTagamrigeo, savse
didiTa wyalobiTa SeniTa, kvalad vxmob: dideba Senda, ufa
lo, dideba Senda! dideba Senda Semoqmedo Cveno, mwya lobelo
Cveno, dideba Senda! dideba Senda, RmerTo eri sa Cve nisao,
romelman dawere saxelni Cvenni wignsa mas cxovrebi sa krav
isasa!
„me var ani da ჵ, ityvis ufali RmerTi, romeli ars da,
ro meli iyo da, romeli momaval ars, yovlisa mpyrobeli“
(ga mocx. 1, 8). moved CvenTana ufalo, da gvacxovnen Cven, Rme
rTo Cveno, amin!*
* ეს ლოცვა უწმიდესმა და უნეტარესმა დაწერა სინას მთის წმ. ეკატერინეს მონასტერში, ხოლო წარმოთქვა სინას მთის წვერზე, სადაც უფალმა მოსე წინასწარმეტყველს ათი მცნება უბოძა.
sinas wmida mTaze warmoTqmuli locva
12
ZlevaSemosilsa, sakvirvelmoqmedsa,
borotis damTrgunvelsa, didsa mowamesa,
wmidasa naTel giorgis
sruliad saqarTvelos kaTolikospatriarqis
ilia IIis
mokrZalebuli Txovna
tyveTa ganmaTavisuflebelo, tanjulTa Semweo, uZlurTa
mkurnalo da mwuxareTa nugeSinismcemelo, qarTvelTa dido
imedo, ZlevaSemosilo wmida giorgi, me, msasoebeli Seni, ilia
II, wyalobiTa da gangebiTa RvTisaTa kaTolikospatriarqi
sruliad saqarTvelosi, gevedrebi, aw da maradis iyav winamZ
Rvar qarTvelTa erisa da mfarvel eklesiisa Cvenisa.
Sen brZandebi odiTganve erismTavari Cveni; nu daiviwyeb
ersa Secodebulsa; meox gveyav, raTa ufalman Segvindos da
gankurnos uZlurebani sulTa CvenTani; gvixsnas: urwmunoe
bisa, ampartavnebisa da Surisagan, RvarZlisa, mtrobisa da
ciliswamebisagan, vercxlismoyvareobisa, urTierTSuRlisa
da wyevisagan, siZvisa, pativmoyvareobisa da sxvaTa qonebis
miTvisebisagan da mogviteos umecrebani Cvenni: eklesiamonas
terTa ngreva, kerpTayvanismcemloba, crumorwmunoeba...
SesTxove ufalsa, raTa mogvmadlos WeSmariti marTl
madidebeli sarwmunoeba, sasoeba da siyvaruli, mogvaniWos
grZnobebi wmida da suli wrfeli; gagvixsnas gulisyuri Sew
13
evnad qvrivTa, obolTa, mwirTa da yovelTa gaWirvebulTa,
ganamravlos urTierTSoris saTnoebani da saqmeni keTilni.
didmowameo giorgi, gangvinaTle goneba, rom vcnaT
uf ali, viTarca gza, WeSmariteba da sicocxle; aRgvavse RvT
aebriviTa sibrZniTa, raTa yovliTa arsebiTa SeviyvaroT
Semoqmedi, moyvasi, mamuli da ena Cveni; hyav gulni Cvenni lmo
bier da urTierT codvaTa mimtevebel; mogviZie da Seg vkribe
qristes wmida eklesiaSi.
sasoebiT Segvedreb xalxsa Cemsa, qristes gvirgvino sano
mxedaro giorgi; wmidiTa maxviliTa SeniTa marad dagvicev da
dagvifare borotTagan da yovelTa ZvirTa saq meTa maTTagan;
xolo Jamsa gankiTxvisasa Suamdgomel gveyav winaSe uflisa
Cvenisa ieso qristesa, raTa Rirs viqmneT mopovebad saukunoჲsa
cxovrebisa.
mxurvaliTa guliTa SegTxov, Seewie saukuniTgan gar
dacvalebulTa mamaTa, dedaTa da yovelTa winaparTa CvenTa
da dasjilni sulni satanjvelTagan ixsen.
muxlmodrekili gevedrebi, wmidao giorgi, nu ugule
belyof vedrebasa Cemsa, akurTxe eri qarTvelTa da wmida ek
lesia misi; moiRe wyaloba Cem codvilsaca zeda, rame Tu mZimea
jvari Cemi; Semewie da damicev madliTa SeniTa, uZ le velo.
CvenTan ars RmerTi!
Seni sulieri Svili,
Zalisaebr Cemisa aRmsrulebeli nebisa Senisa,
mdabali ilia II
locva wmida giorgisadmi
14
msoflios didsa moZRvarsa, saswaulTmoqmedsa
da mswrafl Semwesa, mironlukiis
mTavarepiskopossa, wmidasa nikolozs
sruliad saqarTvelos kaTolikospatriarqis
ilia IIis
mokrZalebuli Txovna
wmidaTa Soris sakvirvelo, dido saswaulTmoqmedo,
mowyaleo Cveno mamao nikoloz, me, mdabali morCili Seni
ilia II, gangebiTa da nebiTa RvTisaჲTa sruliad saqarTvelos
kaTolikospatriarqi, Cemi erisa da eklesiis saxeliT Se
givrdebi da gevedrebi:
uwinamZRvre da maradJams iyav mfarveli saqarTvelos
wmida eklesiisa da qarTveli xalxisa, raTa ersa Cvensa aw
da maradis qristes gziT evlos; mogvmadle sarwmunoeba WeS
mariti da siyvaruli Seuorgulebeli, dagvicev xilul da
uxilav mterTagan, uwmidur zraxvaTa da ukeTur saqmeTagan,
gvixsen RvTis gmobisa da uaryofisagan, ampartavnebisa, Surisa
da didebismoyvareobisagan; urTierTmtrobisa, ga n kiTxvisa,
ciliswamebisa da vercxlismoyvareobisagan; sicruisa, siZul
vilisa, angarebisa da cudmetyvelebisagan.
mogvaniWe gancda codvaTa CvenTa, simdable da moTmineba,
guli saxieri da wrfeli, raTa vixiloT ufali da daem
kvidros igi Cven Tana. moiRe wyaloba mwyalobelo: sofels
mSvidoba mohfine da kacTa Soris saTnoeba danerge; ganaaxle
15
da moqmedhyav eklesiamonastrebi Cveni sadidebelad RvTisa;
gananaTlen, daifare da daicev yovladsamRvdeloni, ber
monazonni da mRvdelmTavarni... qarTvelni gangvamravlen,
mogviteven uSjuloebani Cvenni da RvTis kalTis qveS Segvkribe,
raTa erTi samwyso viyoT da mwyemsi mxolo ufali iyos.
wmidao mRvdelmTavaro da mswraflSemweo nikoloz,
mxurvaliTa guliTa Segavedreb warsulTa CvenTa winaparTa,
mefeTa, dedofalTa, kaTolikospatriarqTa, mRvdelmTa
varTa, bermonazonTa da yovelTa samRvdelo da samonozno
wesiT aRsrulebulTa, erismTavarTa, mweralTa, mecnierTa,
aRmSenebelTa eklesiamonasterTa, maT Sina mSromelTa, mxe
darTa da mxedarTmTavarTa, brZolis velze momwydarTa,
rwmenisa da mamulisaTvis TavdadebulTa da saukuniTgan gar
dacvalebulTa qarTvelTa; moixilen igini da eyav meoxad
winaSe wmidisa samebisa, raTa wyalobiTa RmrTisaჲTa daim
kvidron savane marTalTa. xolo Cven yovelTaTvis SesTxove
Semoqmedsa, qristianuli mSvidobiTi aRsasruli mogvaniWos
da Jamsa gankiTxvisasa gvixsnas saukuno sikvdilisagan.
msasoebelTa SenTa Semweo, mommadle me uRirssaca Zala,
raTa yovliTa guliTa da gonebiTa CemiTa vemsaxuro ufals,
eklesiasa da ersa Cemsa.
muxlmodrekiT gamoviTxov Sens wmida locvakurTx
evas.
CvenTan ars RmerTi.
morCili da marad madidebeli Seni, mdabali ilia II
wmida nikolozoba
9.V.1985 w.
locva wmida nikolozisadmi
saSobaoda
saaRdgomoepistoleni
19781993ww.
19
saaRdgomo epistole1978 w.
yovlad samRvdelo mRvdelmTavarTa, patiosan
moZRvarTa, RirsTa bermonazonTa da yovelTa kurTxeul
SvilTa mimarT saqarTvelos wmida marTlmadidebeli
da samociqulo eklesiisaTa
ristes mier sayvarelno RvTivganbrZnobilno mRv
delmTavarno, moZRvarno, Rirsno bermonazonno,
Zvi rfaso Zmano da dano – Svilno saqarTvelos marTlmadi
debeli eklesiisa, mkvidrno saqarTveloჲsa da mcxovrebno
mis sazRvrebs gareT, gilocavT didsa da sasixarulo dResas
wauls, qristes brwyinvale aRdgomas, am zeimTa zeims – paseqs
maradiulsa da sacxovnebels, da vxmob:
ქ
20
qriste aRdga!
es sazeimo milocvis sityva gamosaxavs arss Cveni rw
menisa, gamosaxavs Cveni sasoebis simtkicesa da uZlevelobas,
udiades Zalas Cveni saukuno siyvarulisa.
qriste aRdga!
maS, miRebuli da Sewynarebulia RvTis mier sacxovne
beli msxverpli da aRsrulebulia saidumlo kacTa modgmis
gamoxsnisa.
qriste aRdga!
gamoisyida ufalma is qmnileba, romelic yoveli misi
qmnilebis gvirgvinad Seiqmna – adamiani, da romelsac RvTi
sagan miniWebuli hqonda pasuxismgebloba da Tavisufleba:
movaleoba da uzenaesi jildo.
„raჲ ars kaci, rameTu moiჴsene misi, anu Ze kacisaჲ, ra me Tu
moxedav mas? daakle igi mcired raჲme angelozTa, di debiTa
da pativiTa gჳrgჳnosan hyav igi. da daadgine igi zeda qmnul
sa ჴelTa SenTasa, yovelive daamorCile queSe ferჴTa misTa“
(fsalm. 8, 57).
ra idumaleba da Zliereba ifareba am sityvebSi saR
v Tismetyvelo azrisa da qristianuli moRvaweobisaTvis!
yoveli es RvTivboZebuli niWi Cven winaSe ganusazRvrel si v
rces xsnis sulieri moqalaqeobisa da sulieri RvawlisaTvis.
aseTi kurTxeva SesaZleblad xdis Cvens zneobriv srulyofas,
da kurTxeulia Semoqmedeba, swored maSin xdeba CvenTv is
saaRdgomo epistole, 1978 w.
21
gasagebi Cveni azrovneba, sityva, grZnoba da dauokebeli sw
ra fva pirvelmizezisadmi. yovelive es ki Sedegia usasrulo
Rv Taebrivi siyvarulisa.
wmida basili didis sityviT, adamiani aris qmnileba,
romelmac miiRo brZaneba ganRmrTobisa, magram es br Za neba
adamianis Tavisuflebaze Zaldataneba rodia; ada mi anma, ro
go rc Tavisufalma da pirovnulma arsebam, Sei Zleba miiRos
an uaryos brZaneba RvTisa; igi pirovnuli Tavisuflebis
gv i rgviniT Semosili rCeba im SemTxvevaSic ki, roca Zalian
So rdeba RmerTs da maSinac, roca Tavisi bunebiT RvTis ms ga
vsebasac ki kargavs.
es niSnavs, rom RvTis xateba araviTar SemTxvevaSi ar ir
Rveva adamianSi (wmida basili didis sityvebi, CvenTvis cnobili
wmida grigol RvTismetyvelis 43e sityvidan. ix. moskovSi 1844
w. gamocemuli „wmida mamebis Sromebi“, naw. IV, gv. 104129).
RmerTo mravalmowyaleo, siyvarulsa Sensa ara aqvs
zRvari!
rogori urTierTdamokidebuleba iyo RmerTsa da
ad a mians Soris? adamianis suls Tavisi sazrdo unda epova
Rm e rTSi da RvTiT ecxovra, xolo adamianis sxeuli unda da
q v emdebareboda suls, – aseTi iyo adamianis ukvdavi bunebis
Ta vdapirveli saxe.
kargavs ra RmerTs, adamianis suli iwyebs cxovrebasa da
sazrdoobas Tavisive fizikuri sxeuliT, saidanac warmodgebian
vnebebi, xolo sxeuli, romelic iZulebulia gare samyaroSi –
usulo da mkvdar materiaSi – eZios sazrdo, Sedegad mxolod
sikvdils poulobs da adamianis srulyofa irRveva.
dRes, vzeimobT ra TqvenTan erTad msoflios erTerT
saaRdgomo epistole, 1978 w.
22
udides saswauls – qristes didebul aRdgomas, romelic saw
indaria Cveni momavali sulieri da fizikuri aRdgomisa da
aRvavlenT locvebs uflisa yovlisampyrobe lisa mimarT,
raTa man ganaaxlos Cveni sulieri arsi da dagvibrunos pir
velqmnili buneba, raTa Cveni aRdgoma da ganaxleba daiwyos
jer kidev aq – dedamiwaze. roca vuerTdebiT sicocxlis wy
aros – ufals – misi ukvdavi xorcisa da sisxlis ziarebiT,
vxdebiT nawili misi maradiuli da ukvdavi sxeulisa, romelic
SeaerTebs Tavis arsSi cocxalTa da mkvdar Ta da warmoqmnis
erTs, qristes wmida eklesias.
RvTisa da kacis am erTianobaSia Cveni Zala, amaSia Cveni
imedi, „rameTu romelman aRadgina ufali iesu, Cuenca iesuჲs
mier aRmadginnes“ (2 kor. 4, 14).
es erTianoba gvaiZulebs vifiqroT Cveni cxovrebis azrsa
da mizanze, raTa igi ar daemsgavsos mTidan dagorebul lods,
romelic saWiroebs isev da isev zeviT azidvas da romlis Se
Cereba da ukan dabruneba did sulier daZabulobasa da sulier
tanjvasTanaa dakavSirebuli.
RmerTi aris umaRlesi ideali yvela Cveni zneobrivi
swrafvisa. es uzenaesi Zala udevs safuZvlad da igia Sinaarsi
da miswrafeba adamianis moraluri cxovrebisa.
amgvarad, ganaxlebuli qristianis mizani, mtkice rw m e
nasTan erTad, unda iyos siyvaruli, keTilmoqmedeba, su lieri
srulyofa, ris Sedegadac adamiani dausrulebel si xarulsa
da netarebas aRwevs.
yovelive amis miRweva SesaZlebelia, Tu movuxmobT mTel
Cvens nebisyofas da gavyvebiT wmida petre mociqulis sityvebs:
„aRorZndebodeT madliTa da mecnierebiTa uflisa da macx
saaRdgomo epistole, 1978 w.
23
ovrisa Cuenisa iesu qristesiTa“ (2 petr. 3, 18).
qristianoba – esaa religia srulyofili siyvarulisa,
maradiuli sixarulisa da uxvi RvTaebrivi energiisa.
gisurvebT, gqonodeT srulyofili da yovlismZle veli
siyvaruli: siyvaruli RvTisadmi, siyvaruli moyvasisadmi,
siyvaruli dedasamSoblosadmi, siyvaruli Cveni ukvdavi su
lisadmi, siyvaruli maradiuli momavali sicocxlisadmi, siy
varuli sikeTisa da yovelive imis mimarT, rac ki xels Seuwyobs
Cvens sulier TvalTa aRxilvasa da aRdgomas.
Zvirfaso debo da Zmebo, aRdgomili ufali Cven yve las
gvelodeba siyvaruliT gaSlili xelebiT. viqmneT Rirseulni
misi RvTaebrivi siyvarulisa, radganac „viTarca – igi mamaჲ aR
adginebs mkudarTa da acxonebs, egreTca Ze, romelTaჲ hnebavs,
acxonebs“ (ioan. 5, 21).
sixaruliT modiT da datkbiT RvTaebrivi trapezis
ziarebiT.
WeSmaritad aRdga qriste!
aRdgoma qristesi
Tbilisi, 1978 w.
saaRdgomo epistole, 1978 w.
25
saSobao epistole1979 w.
RvTivrCeulTa yovladsamRvdeloTa mRvdelmTavarTa, RirsTa
bermonazonTa da yovelTa kurTxeulTa SvilTa saqarTvelos
avtokefaluri wmida marTlmadidebeli da samociqulo
eklesiisaTa, mkvidrTa saqarTveloჲsa da mcxovrebTa
Cveni samSoblos sazRvrebs gareT
„pirveliTgan iyo sityuaჲ... mis Tana cxorebaჲ
iyo da cxorebaჲ igi iyo naTel kacTa. da naTeli
igi bnelsa Sina Cans, da bneli igi mas ver ewia“
(ioan. 1; 1, 45).
ristes mier sayvarelno da Zvirfasno yovladsamRvd
elono mRvdelmTavarno, moZRvarno, angelozebrivi
saxiT Semosilno Rirsno bermonazonno, Zmano da dano – Zeno
ქ
26
da asulno wmidisa saqarTvelos marTlmadidebeli eklesii
sano, mkvidrno saqarTveloჲsa da mcxovrebno Cveni samSoblos
sazRvrebs gareT!
sasixarulo da sacxovnebel dRes, rodesac Cven vaxse
nebT qveynad mosvlas RvTisa, mamisagan uwinares saukuneTa
Sobil macxovars, romelsac mociquli ioane RvTismetyveli
uwodebs sityvas, guliTadad mogilocavT am mSvidobisa da
siyvarulis zeims, qristes Sobis brwyinvale dResaswauls da
vxmob: gixarodeT, radgan CvenTan ars RmerTi!
Cven vadidebT Sobas ieso qristesa, mxolodSobilisa,
wmidisa, Tanaarsisa mamisa da sulisa wmidisa da amasTan erTad
mtvirTvelisa adamianis bunebisa, mwyalobelisa mezvereTa da
codvilTa, aRmRebelisa Tavis Tavze kacobriobis ubedureba
Ta, cremlTa, tkivilTa da gansacdelTa, rameTu yovelive es
man itvirTa CvenTvis, raTa Cveni gamoxsnis didi saidumlo
aResrulebina. ieso qriste – RmerTi RmerTTagania, naTeli
– na Tlisagan, romelic dRes, xval da marad RvTaebrivi da
usrulebeli cxovrebis procesSi iSveba wiaRTa RvTisa mamisa
gan.
naTeli qristesi gangvanaTlebs yovelTa!
igi ara hgavs yovelive imas, rac CvenTvis Cveulebrivia.
is TiTqmis martoa da ucxoa CvenTvis, magram, amave dros, usaz
Rvrod maxlobeli da Zvirfasia. sawylebTan mas surs iyos
Raribi, mdidarT igi mouwodebs mowyalebisaken, devnilebTan
igi devnilia, gansacdelSi myofTan gansacdelis mtvirTvelia,
momakvdavTan – jvarcmulia. man Tavisi mxrebiT itvirTa ada
miani mTeli misi sisustiT, radgan mxolod is erTia SeuZleb
lis SemZlebeli, da swored amaSia misi didi misia rogorc
saSobao epistole, 1979 w.
27
mxsnelisa. macxovars uyvars Raribni ara maTi siRaribis gamo,
aramed imitom, rom isini mdidarze metad cdiloben gaigon da
SeigrZnon sulieri saunjeni. simdidre ki, piriqiT, atyvevebs
adamianis guls imdenad, rom mas ukve aviwydeba yovelive da
iketeba sakuTar egoizmSi. igi ukve aRar iswrafvis suliere
bisaken, aramed ifargleba da isazRvreba mxolod uxeSi ma
teriiT. aseTebze macxovari brZanebs, „Svilebo, rarig Znelia
simdidreze dayrdnobilTaTvis RmrTis sasufevelSi Sesvla!
uadvilesia nemsis yunwSi aqlemis gasvla, vidre mdidris Ses
vla RmrTis sasufevelSi“ (mark. 10, 2425). droa adamianma
sulieri Tvali aaxilos da gansazRvros, romelia mTavari
da romeli meorexarisxovani; droa adamianma gadasinjos
sulieri da materialuri faseulobani.
rodesac morwmune adamiani realurad Sexedavs cxovre
bas, Tavis garemomcvel samyaros, midis daskvnamde, rom Cveni
miwieri cxovreba – es aris mxolod nawili raRac didisa, ga nu
sazRvrelisa. es aris mxolod momzadeba maradiuli da ukvdavi
cxovrebisaTvis. magaliTad, Tu pirveli qristianebisa Tvis
saswaulni da gamocxadebani Cveulebrivi saRmrTo movlena
iyo, Tanamedrove adamianSi is xSirad iwvevs undoblobas an
ukeTes SemTxvevaSi – gulistkivils, radgan misi axsnisa da Se
mecnebis unari ar Seswevs.
qristes Sobis dRes Cven kidev erTxel SevicnobT, rom
ieso qriste istoriaSi aris gansakuTrebuli realoba, droebis
Semobrunebis niSansveti, axali adamianis sawyisi. Sexedulebani
mis pirovnebaze gansxvavdebodnen da amJamadac ganuwyvetliv
scildebian erTmaneTs. misTvis da misi rwmenis gamo iRvreboda
sisxli da cremli imitom, rom „es aris mowmoba, rameTu sau
saSobao epistole, 1979 w.
28
kuno sicocxle mogvca Cven RmerTma, da es sicocxle mis ZeSia“
(1 ioan. 5, 11). am rwmeniT, am sulieri saTnoebiT cxovrobda da
cxovrobs Cveni keTilmorwmune eri.
axalSobilma yrmam daCrdila saqarTveloSi manamde
arsebuli warmarTuli religiebi da sulierad ga r da qmna ada
miani. amJamad saqarTvelos miwa wmidaa. mis wiaRSi ganisvenebs
macxovris kvarTi. iveria aris yovladwmida RvTismSoblis
wilxvedri. aq qadagebdnen mociqulni – andria pirvelwode
buli da simon kananeli. aq Seasrula Tavisi samociqulo mi
sia mociqulTasworma da qarTvelTa ganmanaTlebelma wmida
ninom. aq bevri wamebuli gvirgvinosan iqmna. iveria brwyinavs
mRvdelmTavarTa da RirsTa mamaTa RvawliT. am miwaze gvesmis
Cven saidumlo sityvebi, romlebic odesRac moismina RvTismx
ilvelma da didma winaswarmetyvelma mosem: „gaixade fexsac
meli ferxTagan SenTa, radganac miwa, romelzedac dgaxar,
adgili wmida ars“ (gam. 3, 5).
dRes CvenTvis gansakuTrebiT Zvirfasia sagalobeli,
romelic angelozebma igalobes beTlemsa zeda qristes So
bis Rames: „didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa zeda
mSჳdobaჲ da kacTa Soris saTnoebaჲ“ (luk. 2, 14). mSvidoba,
romelic gvauwyes angelozebma, kacobriobisaTvis arsebiTi
aucileblobaa, rogorc wyaro, romelic aRviZebs wyurvils
xalxTa Soris madliani mSvidobisaTvis, rogorc siyvarulis
movlena, romelic safuZvelia megobrobis, mSvidobiani urT
ierTobisa da xalxTa cxovrebis ayvavebisa. adamianis umaRlesi
daniSnulebaa moutanos xalxs sixaruli. Cven unda gvaxsovdes,
rom garegani mSvidoba – siwynare, simSvide, cxovreba sisxlis
Rvrisa da omebis gareSe Sinagani sulieri samyaros Sedegs
saSobao epistole, 1979 w.
29
wa rmoadgens. mxolod am SemTxvevaSi dadgeba is kurTxeuli
dro, romlis Sesaxebac gvauwya winaswarmetyvelma esaiam: „da
dasWridnen maxvilebsa maTsa saxnisad, da laxvrebsa maTsa
manglad; da ara aRiRos naTesavman naTesavsa zeda maxvili,
da arRa iswavebdnen merme brZolasa“ (es. 2, 4).
gansakuTrebuli siyvarulis grZnobiT me mogmarTavT
Tqven, Cveno Zvirfaso Tanamemamuleno, romelnic cxovrobT
Cveni mamulis sazRvrebs gareT; Tqven ar xarT daviwyebulni,
Cven gvaxsovxarT da yovelTvis vloculobT TqvenTvis. ar
daiviwyoT Tqveni samSoblo – mziuri saqarTvelo, mis ku rT
xeul miwaSi ganisveneben Tqveni didebulni winaparni, gaxso
v deT da SeiswavleT mSobliuri qarTuli ena, waikiTxeT da
Se iTviseT Cveni mdidari saeklesio da klasikuri literatura,
romelic sulierad gagvamdidrebs da gagvaerTianebs.
Cveni saerTo mizania – viyoT erTad.
qristes moyvareno Zmano da dano, kidev erTxel mo
gilocavT qristes Sobis did dResaswauls da gisurvebT, rom
RvTis sityva – macxovari iSvas Tqvens gulSic, rom is TqvenTan
iyos ganuSoreblad da marad gesmodeT misi sanatreli xma:
„ara dagiteo Sen, nu geSinin, rameTu Sen Tana var. nu Sescdebi,
rameTu me var RmerTi Seni, romelman gangaZliere Sen, da
Segewie Sen, da mogikrZale Sen marjueniTa marTliTa CemiTa“
(es. 41, 9,10).
ixareT orsave sofelsa Sina. amin.
qristes Soba
Tbilisi, 1979 w.
saSobao epistole, 1979 w.
31
saaRdgomo epistole1979 w.
RvTivrCeulTa yovladsamRvdelo mitropolitTa,
mTavarepiskoposTa, episkoposTa, moZRvarTa, qristes
mier diakonTa, patiosan bermonazonTa da yovelTa kurTxeulTa
SvilTa mimarT saqarTvelos wmida avtokefaluri
marTlmadidebeli da samociqulo eklesiisaTa, mkvidrTa
saqarTveloჲsa da mcxovrebTa Cveni samSoblos sazRvrebs gareT
„me Tquen Tana var yovelTa dReTa da
vidre aRsasruladmde soflisa“ (maT. 28, 20).
virfasno da qriste iesos mier sayvarelno yovladsa
mRvdelono mRvdelmTavarno, moZRvarno, diakonno, ama
soflis amaoebaTa damtevebelno patiosanno bermonazonno,
ძ
32
xorcielno da sulierno Zmano da dano, Svilno saqarTvelos
wmida samociqulo eklesiisano, mkvidrno yovladwmida RvTi
smSoblis wilxvedri kurTxeuli iveriisa da mcxovrebno Cveni
samSoblos sazRvrebs gareT!
Cven vqadagebT da vaRiarebT qristes, jvarcmulsa da aR
dgomils, romelic dRes gansakuTrebuli ZaliT mogvmarTavs
TiToeul Cvengans: „...iqmen morwmune vidre sikudiladmde, da
mogce Sen gჳrgჳni igi cxorebisaჲ“ (gamocx. 2, 10). mainc romel
rwmenaze, ris erTgulebazea aq laparaki? – upirveles yovl
i sa, RvTiuri sawyisis, qveynierebisa da samyaros mmarTveli
da mfarveli umaRlesi gonebis rwmenaze, qristianis saxelis
erTgulebaze, mSobeli xalxisa da mamulis erTgulebaze, im
humanuri principebis erTgulebaze, romelTac wmida eklesia
qadagebs.
yvelas, vinc am maRali idealebis erTgulni xarT da
ro melnic miiltviT maTken, guliTadad gilocavT aRdgomas
gankacebuli dausabamo logosisas, romelic morwmuneT „cx
ovrebis gvirgviniT“ amkobs:
qriste aRdga!
am sityvebSia WeSmaritebis gamarjveba! am sityvebSia sai
d u mlo zeSTagoneba da sasixarulo mowodeba, siyvarulis mi
sa lmeba da mSvidobis wadili!
qriste aRdga!
es ori sityva moicavs orTave sicocxles, aerTebs or i ve
saaRdgomo epistole, 1979 w.
33
sofels, akavSirebs miwas zecasTan, qmnilebas – Semoqme dTan;
adamians – RmerTTan!
qriste aRdga!
am sasixarulo da madlian sityvebs imeorebdnen Cveni
didebuli winaprebi; es sityvebi gadaecemoda bagidan bages,
Taobidan – Taobas da avsebda adamianebs im sixaruliT, romel
ic maradiuli siyvarulis wiaRidan momdinareobs!
paseqi qristesi – es is dRea, rodesac morwmune adamianis
ukvdav suls TvalTaxedva mieniWeba da mis winaSe warmoCindeba
manamde uxilavi, magram mudmivad sagrZnobi dausabamo saw
yisi. esaa Sexvedra ori samyarosi – gareganisa da Sinaganisa.
am sulieri gaciskrovnebis dros adamianis winaSe TiTqosda
usasruloba gadaiSleba da materialuri samyaros miRma is
iwyebs sxvagvari samyaros xilvas. am dRes adamiani srulad
Seerwymis misTvis uCveulo sulier samyaros da SeigrZnobs
srul harmonias RmerTTan!
RvTaebrivi energiiT madlmosilT SeswevT unari, garda
materialurisa, sxva samyaroc dainaxon. isini cxadad xedaven
sikvdilze qristes gamarjvebis kanonzomierebas. aRdgomili
qriste aris ganmaTavisuflebeli; man imisaTvis dasdo Tavi
sasikvdilod, imisaTvis dahyva uxeSi materiis Zalas, rom es
mrisxane gamanadgurebeli stiqia Tavisi RvTiuri ZaliT dae
marcxebina! diax, Cven gvwams da vaRiarebT qristes aRdgomils!
anda rogor SeiZleba ar gvjerodes qristes aRdgoma, rodesac
vxedavT, rom yvela mociquli qristes aRdgomis qadagebi
saTvis ewama da arc erT maTgans sasikvdilo wamebis drosac
saaRdgomo epistole, 1979 w.
34
ki ar Seuwyvetia aRdgomili qristes qadageba! aRdgomili
macxovris rwmenisa da siyvarulisTvis, samSoblos siyvar
ulisTvis daaTxies sisxli Cvenma saxelovanma wamebulebma:
wmida didmowame giorgim, argveTelma Tavadebma daviTma da
konstantinem, qarTvelma mefeebma – arCilma, luarsabma, dimi
tri Tavdadebulma, qe Tevan dedofalma da mravalTa sxvaTa.
mTavari, rac qristianobam Cvens xalxs moutana, aris ada
mianis Sinagani gardaqmna, axali qristesmieri cxovreba. ieso
qristem Tavisi pirovnebiT Cven dagvanaxva RmerTi, RmerTi,
romelic adamianisTvis maxlobeli da Zvirfasi Seiqna da amiT
man Cveni cxovreba azriT, sixaruliTa da silamaziT aavso!
aRdgomilma macxovarma ganmakurnebeli balzamiT mo
u SuSa ra Zvel samyaros zneobrivi Wrilobebi, imedi mout a na
gamofitulT da sasowarkveTilT. qristes aRdgomis Rv
Ta ebrivi saidumlos aRqmas Cven SegviZlia mivuaxlovdeT
Sinagani, sulieri gamocdilebis meSveobiT, sadac mTavari
mniSvneloba eniWeba rwmenasac da codnasac. codna da rwmena
ganuyreladaa dakavSirebuli da avsebs urTierTs. rogorc
ambobs eklesiis cnobili maswavlebeli da filosofosi
klimenti aleqsandrieli (+215 w.), „ar arsebobs codna, ro
melic dakavSirebuli ar iyos rwmenasTan, iseve rogorc ar
arsebobs rwmena, romelic damokidebuli ar iqneba codnaze“.*
yoveli mecniereba, – ambobs is, – dafuZnebulia pirvelsawyise
bze, romelnic warmoadgenen TvalnaTliv cxad WeSmaritebebs
– aqsiomebs. maTi damtkiceba SeuZlebelia da isini miiRebian
mxolod rwmeniT. ukeTu xilul sagnebze mecnierebasa da codnas
safuZvlad udevs rwmenaze damyarebuli debulebebi, miT ufro
meti mniSvneloba eniWeba rwmenas im SemTxvevaSi, rodesac adami
* კლიმენტი ალექსანდრიელი, „სტრომატა“, წ. V, თ. I.
saaRdgomo epistole, 1979 w.
35
ans uSualo kavSiri aqvs uxilavTan da RvTaebrivTan. radganac
mxolod wmindaTa guliT SeuZliaT ixilon RmerTi (maT. 5, 8),
da zneobrivi srulyofa ki Tavisufali nebisyofis Sedegia,
amdenad, religiuri rwmenac Tavisuflebis Sedegad CaiTvleba.
meore mxriv, Tu codna dafuZnebulia rwmenaze, rwmenac, Tavis
mxriv, mtkicdeba codniT, romlis gareSe is SeiZleba myari
ar aRmoCndes. klimenti aleqsandrieli daaskvnis: „ubralo
rwmena adamians hyofs monad, xolo rwmena gaazrebuli – mego
brad RvTisa“.*
mTavaria, Cven ar davkargoT kavSiri masTan, vinc war
moadgens rwmenisa da codnis wyaros. rogorc III saukunis mecn
ieri origene wers, „RmerTi aris umaRlesi goneba da, amave
dros, sawyisi yoveli gonieri bunebisa da azrisa“.
cxovreba gviCvenebs, rom religiuri grZnoba erTnairad
damaxasiaTebelia rogorc gaunaTlebeli adamianebi saTvis,
aseve Tanamedrove codnis mwvervalebze mdgomi di di mec
nierebisaTvisac. es SesaZlebeli xdeba imitom, rom re ligiuri
grZnoba adamianis ukvdavi sulis niWis nayofia. cnobilma
astronomma kamil flamarionma parafsiqologiuri movle
ne bis gamokvlevis Sedegad oTxi mniSvnelovani Tezisi Camoa
yaliba:
1) suli arsebobs sxeulisgan damoukideblad.
2) mas axasiaTebs mecnierebis mier jerac Seucnobeli
Tvisebebi.
3) mas aqvs manZilze moqmedebisa da aRqmis unari.
4) momavali mzaddeba warsuliT da suls aqvs winaswar
ganWvretis unari (k. flamarioni. „ucnobi fsiqikuri movlenebi“.
spb. 1852 w.).
* კლიმენტი ალექსანდრიელი, “სტრომატა”, წ. I, თ. 6.
saaRdgomo epistole, 1979 w.
36
amgvarad, warmoiSva codnis iseTi axali sfero, ro g o
ricaa parafsiqologia, romelic mecnierebas uxilav re alobas
ukavSirebs da materialuri samyaros miRma xedvis SesaZle
blobas gvaZlevs. vacnobierebT ra yovelive amas, mivdivarT
daskvnamde, rom qristianoba iyo da rCeba CvenTvis erTaderT
WeSmarit Zalad. „naTeli qristesi gangvanaTlebs yovelTa“
(pirvelSewirulis wirva).
ra iqneboda saqarTvelo qristianobis gareSe?! Cven
vicavdiT qristianobas da qristianobam gadagvarCina Cven!
rogorc ambobs tertuliane, suli Cveni bunebiT qristia nia
aqedan gamomdinare dadebiTi SedegebiT. dRes Cveni mozeime
sulebi erTxmad ugaloben da SesTxoven mkvdreTiT aRdgomil
macxovars: mogvmadle Cven, zeciero moZRvaro, Cveni didi
winaprebis rwmenis Zala, sasoebis Seuryevloba da mxurvaleba
maTi siyvarulisa!
mogvmadle niWi, rom amqveyniur xmaurSi gavigonoT mara
diulobis siCume da simSvide, rom samaradisod SegierTdeT
da vixaroT SenTan!
rodesac wuTisoflis bnel gzaze daRlilni da gzaabne
ulni SevCerdebiT da aRar gvecodineba saiT wavideT, mogvma
d le cxovrebiseul qariSxalSi Seni naTeli saxis xilva da
gva smine Seni mSvidi gamamxnevebeli xma:
„me Tquen Tana var yovelTa dReTa da vidre aRsasrula
d mde soflisa!“
diax, CvenTan, Cvens xalxTanaa macxovari samaradisod!
gixarodeT, rameTu
WeSmaritad aRdga qriste!
aRdgoma qristesi
Tbilisi, 1979 w.
saaRdgomo epistole, 1979 w.
37
saSobao epistole1980 w.
wmida sinodis wevrebs – RvTivganbrZnobil yovladsamRvdelo
mitropolitebs, mTavarepiskoposebsa da episkoposebs,
moZRvrebs, bermonazvnebs da saqarTvelos wmida
marTlmadidebeli samociqulo eklesiis yvela RvTivkurTxeul
Svils, mcxovrebs dedasamSobloSi da mis sazRvrebs gareT.
„rameTu esreT Seiyuara RmerTman sofeli ese,
viTarmed Zeca Tჳsi mxolodSobili mosca mas,
raჲTa yovelsa, romelsa hrwmenes igi, ara
warwymdes, aramed aqundes cxorebaჲ saukunoჲ“
(ioan. 3, 16).
ixarulisa da siyvarulis sityvebiT kvlav mogmar
T avT yovladsamRvdelono mitropolitno, mTavareს
38
piskoposno da episkoposno, moZRvarno, berno da mona zo
nno, Zvirfasno Zmano da dano – saqarTvelos sapatriarqos
kurTxeulno Svilno – mcxovrebno dedasamSobloSi da Cveni
Zvirfasi mamulis sazRvrebs gareT! RvTivdacul samwysos guli
Tadad gilocavT qristes dabadebis didebul dResaswauls da
gisurvebT srul mSvidobasa da maradiul sixaruls, rameTu
dedamiwaze ieso qristes mobrZanebiT ze ca Seerwya miwas da
yoveli CvenganisaTvis gaiRo saukuno netarebis kari.
ganvlo saukuneebma, midis wlebi, qristianuli samya
ro ki, rogorc yovelTvis, zeimiT xvdeba erTerT udides
sae klesio dResaswauls – qristes Sobas. dRes Cveni fiqrebi
mimarTulia im Soreuli droisaken, beTlemis im kurTxeuli
gamoqvabulisaken, romelmac Seifara axalSobili ieso – gza,
WeSmariteba da cxovreba mTeli kacobriobisa. is iSva, rodesac
eZina beTlems, eZina ierusalims, eZina iudevelTa qveyanas,
eZina mTel kacobriobas. pirvelni, romelTac Se moesmaT ange
lo sTa galoba – „didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa
zeda mSჳdobaჲ da kacTa Soris saTnoebaჲ“ da romelnic Rirs
iqmnen Tayvani ecaT axalSobili iesosaTvis – iyvnen ubralo,
wmida gulis palestineli mwyemsebi. es iyo da sawyisi axali
aR Tqmisa, dasawyisi axali, qristianuli rwmenisa, romelsac
unda gardaeqmna mTeli kacobrioba. „sit yva gankacna, raTa Cven
RmerTviqmneT“, – Tqva wmida aTana se didma.
wmida ioane oqropiri ambobs, rom qristes dabadeba
Se u Zlebelia gaazrebul iqnes adamianuri logikiT. es aris sa
swauli, romelic aRemateba adamianis gonebas. „nu SemekiTxebi:
rogor moxda saswauli? rameTu, rodesac brZanebs ufali, bune
ba mxolod morCilebs; man ineba da SeZlo, movida da gvixsna!
saSobao epistole, 1980 w.
39
RvTis nebam ar icis, ra aris winaaRmdegoba da arsebuli uwina
res yovelTa saukuneTa – dRes xorcieldeba!“ magram RvTis
ganxorcielebis saidumlo gasagebi xdeba misTvis, visi gulic
gamTbaria rwmeniTa da siyvaruliT, imitom, rom es siyvarulis
saidumloa. siyvarulis saidumlo gaugebaria imaTTvis, visac
ar ZaluZs rwmena da siyvaruli, magram gasagebia maTTvis, visac
ZaluZs Tavisi siyvaruliT upasuxos Cvens moyvarul ufals.
„siyuaruliTa saukunoჲTa Segiyuare Sen“ (ier. 31, 3), –
eubneba RmerTi mis mier Seqmnil adamians, da am gamouTqmelma
maradiulma siyvarulma ganawyo Semoqmedi gaeRo eniT ga
mouTqmeli msxverpli. msxverpli Sewirulia. saidumlo aR s
rulda, axla ufali modis TiToeul CvenganTan da gvixmobs.
magram yvelas ar esmis es xma; erTni Seitkboben mas da masTan
arian, sxvani – uaryofen. uflis miReba, anu misi rwmena Tav
isufali, WeSmaritad saocari aqtia, msgavsi xelaxali dabade
bisa.
adamiani imdenadaa garemoculi miwieri grZnobebiTa da
fiqrebiT, rom mas xSirad uZneldeba RvTiuri naTelis aRqma.
magram dgeba Jami, rodesac yvela es grZnoba da fiqri sadRac
qreba, adamiani gadadis sxva samyaroSi da ibadeba axali Seg
rZneba, SegrZneba araamqveyniurisa, SegrZneba raRac mSobliu
risa da amave dros Soreulisa da miuwvdomelisa – SegrZneba
RvTisa.
wmida mamaTa azriT: RmerTi Zalian axlosaa CvenTan.is
ganuSorebelia adamianisagan. netari avgustine ambobs: „rogor
SemiZlia movixmo CemSi RmerTi? aris ki CemSi adgili, sadac
SeeZleba RmerTs mosvla? me ar viarsebebdi, RmerTo Cemo,
Sen rom ar iyo CemSi, anu ar viarsebebdi, me rom ar viyo SenSi,
saSobao epistole, 1980 w.
40
rameTu yoveli arseba imyofeba SenSi da SeniT arsebobs. sad
mogiwodo Sen, rodesac me vimyofebi SenSi da saidanRa SeZleb
Sen CemSi mosvlas?“
adamians SeuZlia usazRvrod amaRldes sulierad da
SeuZlia Cavardes vnebaTa usasrulo, uZiro ufskrulSi, –
orive SemTxvevaSi is mainc adamianad rCeba. masSi ar qreba „xati
RvTisa“. xSirad adamianSi vxedavT winaaRmdegobas, keTili
sawyisis gverdiT vxvdebiT sruliad sxva xasiaTis energias,
demonur Zalas, borotsa da saSiSs; saSiSs upirvelesad Tavad
am Zalis matareblisaTvis. adamiani valdebulia ibrZolos
borotebis winaaRmdeg. vin unda iyos Cveni dasayrdeni am br
ZolaSi? – RmerTi, qriste, WeSmariteba, simarTle. „naTeli
qristesi ganguanaTlebs yovelTa“. es naTeli imdenad Zlieria
da cxovelmyofeli, rom igi aciskrovnebs xilulsa da uxilav
samyaros, aRwevs adamianis sulisa da sxeulis yvela nawilSi.
igi anaTebs, uxmobs qveyanas, gardaqmnis mas, gansakuTrebiT
brwyinvaled anaTebs sibneleSi, romelic cdilobs mis STanTq
mas, magram sibnele, Tumca didia Tavisi moculobiT, uZluria
naTelis winaSe. naTeli, romelic gvinaTebs cxovrebas da
romlis meoxebiTac Cven saSualeba gveZleva gavarCioT keTili
da boroti, marTali da tyuili, gvinaTebs Cven ara garedan,
aramed Signidan, Cveni zneobrivi arsebis, Cveni gulis siRrmi
dan. amitom adamians unda hqondes kavSiri naTelTan, RvTiur
energiasTan. Cven vcxovrobT iseT dros, rodesac meqanizmis
genias surs moaSTos adamiani, rodesac am meqanizms surs gamo
aZevos Cvengan su li da datovos mxolod mkvdari materia. aman
gamoiwvia ka cobriobis meryeoba sulier faseulobaTa aRqmaSi.
es Cv eni drois damaxasiaTebeli Taviseburebaa. amis Taobaze
saSobao epistole, 1980 w.
41
gv a frTxilebda wmida mociquli pavle, rodesac werda: „da
nu Tanaxat eqmnebiT sofelsa amas, aramed SeicvaleniT gana
xlebiTa miT gonebisa TquenisaჲTa“ (rom. 12, 2).
magram adamianma ipova Zala Tavis TavSi, raTa winaR
udges am cTunebas. dRevandel adamians ainteresebs sulieri
da saRvTismetyvelo sakiTxebi. imisaTvis, rom Rrmad CavwvdeT
sulieri problemebis arss, gavxdeT RvTismetyveli, saWiroa
WeSmaritad qristianuli cxovreba da ara mxolod eklesiuri
dogmatebis Seswavla.
Tanamedrove axalgazrdobas ar SeiZleba davwamoT indi
ferentizmi. es aris moazrovne, maZiebeli, niWieri axalgazr
doba. Zieba axalgazrdobisa, misi unari msxverplis gaRebisa,
swrafva mecnierebisaken – yovelive es misi sulis Zalasa da
sidiadeze metyvelebs. sasixaruloa, rom Cveni axalgazrdoba
imas, rac gayinuli, uZravi, usicocxlo da usuloa, ar iwynarebs.
bevrs gauCnda wyurvili namdvili saxarebiseuli cxovrebisa.
dRes bevrs ufro sulieri simdidre ainteresebs, vidre materi
aluri keTildReoba. adamianma gaigo, ra aris materialuri
simdidre. vis akurTxebs igi, vis abednierebs, vis alamazebs, vis
ma tebs sikeTesa da gonierebas? dRemde – aravis.
qristianoba Tavisi ubraloebiTa da uCveulobiT susti
da uZluri Canda, magram man brZolaSi gamoiwvia Zveli samya
ro. qristianobam uSualod adamianis guls mimarTa da igi iseT
sulier da zneobriv simaRleze aiyvana, romlis msgavsi Zvel
religiebsa da filosofias verc ki warmoedginaT.
adamianTa gulebis dapyrobisaTvis saWiro iyo ara mtki
cebani, aramed madlian cxovrebasTan ziareba; ara darwmu neba,
aramed qristianobis Cveneba, rameTu mociquli pavles sityve
saSobao epistole, 1980 w.
42
biT: „ara sityჳTa ars sasufeveli RmrTisaჲ, aramed ZaliTa“
(1 kor. 4, 20).
Cvens droSi samyaro swrafad icvlis saxes: axla we
liwadi mTeli epoqaa. es Cveni eklesiis cxovrebaSic Seim
Cneva. igrZnoba miswrafeba mTeli msoflios qristianTa
urTi erTgagebisa da daaxloebisaken, rac xels uwyobs xalxTa
da saxelmwifoTa urTierTgagebas. qristianTa daaxloeba
iwvevs imas, rom mtroba da undobloba warsuls bardeba, is
p oba fsiqologiuri da sxva winaaRmdegobani. Cveni mizania
adamianuri urTierTobebis – piradi, ojaxuri, sazogadoeb
rivi, saerTaSoriso urTierTobebis qristianul principebze
dafuZnebadamyareba. es saerToqristianuli saqme, qrist i anTa
gamaerTianebeli da dedamiwaze mSvidobis, Tavisuflebisa
da samarTlianobis damyarebis ganmapirobebeli saqme unda
gaxdes.
„raჲigi ars qristes mier axali dabadebuli“ (2 kor. 5,
17) – ambobs mociquli pavle. aRdgena adamianSi „xatisa RvTisa“,
gar daqmna adamianisa namdvil RvTisnier qmnilebad – esaa mi
zani qristes Sobisa, esaa mizani axali aRTqmisa.
„didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa zeda mS
ჳdobaჲ da kacTa Soris saTnoebaჲ“ (luk. 2, 14). ra SeiZleba iyos
kacTaTvis ufro sanatreli, vidre „queyanasa zeda mS ჳdobaჲ“ da
saTnoeba kacTa? mxolod ganxorcielebuli uf lis dedamiwaze
mobrZanebas SeeZlo adamianebisaTvis mo eniWebina es sikeTe.
ieso qriste beTlemSi iSva. magram es sakmarisi araa. is
unda iSvas yoveli adamianis gulSi, da ara marto iSvas, aramed
mudam imyofebodes masTan. mxolod am SemTxvevaSi iqneba Cv e
nTvis misawvdomi is zeciuri madli, romelic dedamiwaze sa
saSobao epistole, 1980 w.
43
ukuneTuwinaresma logosma mogvitana – mSvidoba RmerTTan,
mSvidoba moyvasTan, mSvidoba sakuTar TavTan.
ieso qristem gviboZa Sinagani ganaxlebisa da sulieri
zrdis unari. magram es SesaZlebelia mxolod maSin, rodesac
mTeli Cveni cxovreba, yoveli Cveni moZraoba dafuZnebulia
rwmenaze, rwmenaze, romliTac ganmsWvalulia Cveni guli da
romelic wmidas yofs Cvens guls. „guli wmidaჲ dahbade Cem
Tana, RmerTo, da suli wrfeli ganmiaxle guamsa Cemsa“ (fsalm.
50, 12). qristes dabadebiT samyaro zemiwiers, zeqveyniurs ezia
ra. Sen verasdros Seityob amas, Tu saswaulTmoqmedi barZimi
dan Tavad ar Sesvi is macocxlebeli madli, romelic sulier
wyurvils klavs. Sesvi da aRarasdros mogwyurdeba, Sesvi da Sen
winaSe warmoCndeba manamde uxilavi da ucnobi axali samyaro,
su lieri samyaro, romelic Tavisi madliani sxivebiT aTbobs
da anaTebs dedamiwas.
ieso qriste da qristianoba samyaroSi aramiwieri gziT
Semovida. macxovarma Tavisi gankacebiT mimarTa ara mxolod
adamianis guls, aramed gonebasac. saxarebam daimorCila ada
mianis nebisyofa, misca kacobriobas axali sicocxle. mociquli
pavles sityvebiT, saxarebiseuli WeSmariteba kacobriobas war
udga ara adamianuri sibrZnis damajerebeli sityvebiT, aramed
„movlinebiTa sulisa da Zalisa“. sulma da Zalam daipyro ms
o flio. „movedin sufevaჲ Seni! iyavn nebaჲ Seni, viTarca caTa
Si na, egreca queyanasa zeda“. aseTia Cveni locva, aseTia Cveni
su rvili.
dRes Cven SevTxovT ufals Cveni rwmenisa da siyvarulis
gaZlierebas, sulier da materialur faseulobaTa siuxves,
sikeTis gamravlebasa da borotebis aRmofxvras, Cveni samo
saSobao epistole, 1980 w.
44
ciqulo eklesiisa da Cveni xalxis naTel momavals.
Cven aRvavlenT locvebs, rom msoflioSi aRar iyos omi,
SimSili da usamarTloba.
locviTa da mfarvelobiTa yovladwmida RvTismSo b
lisa da RvTisa da mamulisaTvis Tavdadebul yovelTa wmi da
Ta, ufalman ganwmidos da gardaqmnas Cveni Sinagani samyaro,
ra Ta Cveni gulebi da azrebi wmida ZRvenis saxiT mimarTul
iqnes axalSobili yrmisadmi.
ganvlo ocma saukunem, magram Sobis Rame morwmune gu li
saTvis iseve dauviwyari da momnusxvelia: baga, axalSo bili
yrma dedasa da marTal iosebTan erTad, mwyemsebi, mogvebi
TavianTi ZRveniT, gamoqvabuls dahnaTis varskvlavi; yovelive
es dResac maxlobeli da mSobliuria CvenTvis.
kidev erTxel gilocavT yvelas brwyinvale dResaswa
uls, Cveni sulieri dabadebisa da ganaxlebis dResasw auls –
qristes Sobas. marad gvemaxsovreba Cveni didebu l i winaprebi,
romelTac axasiaTebdaT Rrma rwmena da si y va ruli, STagoneb
uli da SemoqmedebiTi azrovneba da Ta v d a viwyebuli Zieba.
dae, es weli mTeli msofliosaTvis, yv e la Cv enganisaTvis,
Cveni samSoblosa da Cveni RvTivdacu li erisaTvis mSvidobis,
keTildReobisa da bednierebis mo m tani yofiliyos.
„aRorZndebodeT madliTa da mecnierebiTa uflisa da
macxovrisa Cuenisa iesu qristesiTa. misa didebaჲ aw da dReTa
maT saukuneTaჲsa. amin“ (2 petr. 3, 18).
qristeSoba
Tbilisi, 1980 w.
saSobao epistole, 1980 w.
45
saaRdgomo epistole1980 w.
saqarTvelos sapatriarqos RvTivkurTxeul samwysos
„RmerTi siyuaruli ars da romeli egos
siyuarulsa zeda, RmerTi mis Tana hgies da
igi RmrTisa Tana“ (1 ioan. 4, 16).
vTismoyvareno da RvTisagan rCeulno mRvdelmTava
rno, moZRvarno, diakonno, bermonazonno, Zeno da as
ulno iveriis wmida samociqulo eklesiisano, mkvidrno sa
qarTveloჲsano da mcxovrebno Cveni Zvirfasi samSoblos
sa zRvrebs gareT!
„mSჳdobaჲ Tquenda, yovelni romelni xarT qriste ie suჲs
mier“ (1 petr. 5, 14).
ღ
46
dRes me kvlav gauwyebT Tqven yvelas maradiul siyvar
ulsa da sixaruls.
qriste aRdga!
ufali mogvmarTavs yovel Cvengans: „iTxovdiT, da mo
geces Tquen“ (maT. 7, 7).
macxovaro qveynisa, gevedrebiT, aRadgine Cveni sarwmu
noeba, romliTac cxovrobdnen da imarjvebdnen Cveni didni
mamapapani; gvrwams, rom jvars ecvi da aRdeg CvenTvis da qv e yana
gamoixsen codvebisagan, Sen sZlie uZleveli da Seni aR dgomiT
mogvmadle sawyisi axali cxovrebisa, romelic aq, de damiwaze,
iwyeba da saukuno sasufevelSi grZeldeba.
qriste aRdga!
sasoebao qveynisa! Sen xar Cveni erTaderTi imedi, hqmen
keTilsaswaul da sZlie borotsa am swrafwarmaval qveyana sa
zeda. gvjera, rom Sen mogvaniWeb Zalas, raTa sulieri aR ma v
l o bis gziT viaroT da mogvcem mxneobas Cveni sulieri fe ri
s c valebisaTvis.
qriste aRdga!
Tavad siyvarulo da siyvarulis momniWebelo ufalo,
adamianis dagmanuli guli Seni uzenaesi siyvaruliT aRavse,
raTa SevigrZnoT gulistkivilni moyvasTa CvenTa da viyoT
msxverplad Sewirulni adamianTa sakeTildReod.
pirvelni, romelTac auwyes qveyanas qristes aRdgoma,
iyvnen angelozebi. roca menelsacxebelni dedani mividnen macx
saaRdgomo epistole, 1980 w.
47
ovris saflavTan, angelozma auwya maT: „vici, rameTu iesus naza
revelsa juarcumulsa eZiebT... aRdga, viTarca Tqua.movediT da
ixileT adgili, sada daidva ufali“ (maT. 28, 56; mark. 16, 6;
luk. 24, 6); menelsacxebelni sixaruliTa da TrTolviT wamov
idnen da auwyes mociqulebs: „da viTarigi mividodes Txrobad
mowafeTa misTa, da aha, iesu SeemTxჳa maT da hrqua: gixaroden!“
(maT. 28, 9). rogori auwereli sixaruli ganicades maT imJams.
isini midiodnen, raTa exilaT usulo gvami macxovrisa, xolo
poves mkvdreTiT aRmdgari ieso qriste. ieso qristes aRdgoma
auwyes qveyanas agreTve mociqulebma, romelTac macxovari ara
erTxel gamoecxada sityvebiT: „mSvidoba TqvenTana!“ gansa
kuTrebiT sayuradReboa mociquli Tomas mowmoba, romelmac
Tqva: „ukueTu ara vixilo ჴelTa misTa saxe igi samSWualTaჲ da
davsxne TiTni Cemni adgilsa mas samSWualTasa da davsdva ჴeli
Cemi guerdsa missa, arasada mrwmenes“ (ioan. 20, 25). macxovarma
ar datova igi urwmunoebaSi da Seiwyala. rva dRis Semdgom
ufali kvlav gamoecxada mociqulebs da uTxra: „mSჳdobaჲ
Tquen Tana!“ Semdeg mimarTa mociqul Tomas da hrqua: „moyven
TiTni Senni da ixilen ჴelni Cemni, da moiRe ჴeli Seni da
damdev guerdsa Cemsa, da nu iyofi urwmuno, aramed grwmenin“
(ioan. 20, 27). Toma mociqulma maSinRa upasuxa: „ufali Cemi da
RmerTi Cemi!“ (ioan. 20, 28). igive dialogi grZeldeba dRes
CvenTan. Tumca teqnikurmecnieruli revoluciis oromtrialSi
vimyofebiT, Cven gvwams, rom Tanamedrove adamiani, romelsac
surs yvelaferi icodes, sabolood moikrebs sulier Zalebs.
misTvis gacxaddeba dafaruli da msgavsad Toma mociqulisa
SeRaRadebs: „ufali Cemi da RmerTi Cemi!“ dialogi dawyebulia,
davelodoT mis damTavrebas...
metad rTulia is problemebi da situaciebi, romlebic
saaRdgomo epistole, 1980 w.
48
warmoiSobian cxovrebaSi, magram macxovarma Cvenma ieso qr
istem gviCvena gamosavali – esaa misi moZRvrebis ganxorci
eleba cxovrebaSi.
yvela mcnebas moicavs ukvdavi naTqvami: „Seiyuaro moyuasi
Seni, viTarca Tavi Tჳsi“ (rom. 13, 9). erTerTi mniSvnelovani
sakiTxi, romelic awuxebda da awuxebs qristians, es aris adamia
nis damokidebuleba qveynisadmi. albaT saWiroa raRac saSua
los gamonaxva. roca mociquli ioane RvTismetyveli ambobs:
„nu giyuarn sofeli ese, nucaRa raჲ ars soflisaჲ amis. ukueTu
visme uyuardes sofeli ese, ara ars siyuaruli mamisaჲ mis Tana“
(1 ioan. 2, 15), igi gulisxmobs im siaxloves, romelsac mudam
iCens adamiani qveynisa da cxovrebis mimarT. materialurTan
metismeti siaxlove adamians uxeS materialistad xdis, mxo
lod egoizmsa da pirad keTildReobas cnobs. Cven ufleba
ara gvaqvs SeviZuloT qveyana, rameTu igi RmrTis qmnilebaa,
magram arc unda SevesisxlxorcoT mas bolomde, daudevroba
mde da gulgrilobamde; Cven gulSi mudam unda vatarebdeT
miwasTan intervalis grZnobas, Cven unda vidodeT ara miwasa
zeda, aramed misgan amaRlebulni. mxolod am SemTxvevaSi ar
daviviwyebT maradiul faseulobas.
roca warsuls vaanalizebT, im daskvnamde mivdivarT,
rom qristianoba ar aRmocendeboda da ar aRorZindeboda,
adamians yuri rom ar daegdo Tavisi sulis xmisaTvis, da rom
ma cxovars yovelive is ar moemadlebina, rac mTavari da au
c ilebelia adamianisaTvis. qristianobam dagvanaxva, rom igi
zeqveyniuria da zebunebrivi. man STabera qveyanas axali energ ia,
axali cxovreba qriste iesos mier, cxovreba, romelmac mos
drika cani da SeuerTa dedamiwas. qristianoba Tavisi arsiT
saaRdgomo epistole, 1980 w.
49
Teoria ki ar aris, aramed sicocxle, kavSiri zecasTan da reli
giuri gamocdileba. am religias ver Seicnob mxolod garkveu
li ideebis, dogmatebisa da wesebis SeswavliT. ukeTu adamianis
gulSi religiuri marcvali Zevs, igi cxovrebis xed aRmocen
deba da keTil nayofs mogvcems. es sulieri Zala, romelic
ibadeba pirovnebaSi, gardaqmnis ara marto TviT pirovnebas,
aramed gavlenas axdens mTel samyaroze, cvlis qveynis isto
riul saxes. es RvTaebrivi cecxlia, ara Semmusrveli, aramed
gamwmendeli da axali impulsis mimcemi qveynisaTvis. amis Ses
axeb macxovari brZanebs: „cecxlisa moved mifenad queyanasa zeda
da raჲ mnebavs, raჲTa awve aRegznes!“ (luk. 12, 49). ras vxedavT
sinamdvileSi? adamiani rogorRac ganSorda RmerTs, magram
sulier faseulobas veraviTari mecniereba, teqnika da sxva ram
materialuri ver Secvlis. dRes adamianis winaSe globaluri
problema dgas: SeZlebs Tu ara daimorCilos Tavisi Tavi
da mis mier Seqmnili teqnika. aRmoCndeba Tu ara dagrovili
teqnika adamianisaTvis sabolood keTildReobis mimcemi.
amave dros unda vaRiaroT, rom mecnierulad dasabuTebulma
teqnikam mogvca arnaxuli Zalaufleba bunebis asaTviseblad da
es Zalaufleba unda iyos gamoyenebuli ara adamianis sulieri
dauZlurebis, aramed misi keTildReobisaTvis, am sityvis
globaluri gagebiT.
dRevandel pirobebSi morwmuneni miiltvian pirveli
qristianebis amaRlebuli sulierobisaken, roca ufali Za lian
ax los idga adamianTan da am siaxloviT misi Sinagani samyaro
aR vsili iyo siyvaruliTa da sixaruliT. amgvari siaxlove gvw
yuria Cven yvelas, magram, samwuxarod, xSirad ver vpoulobT
gzebs RmerTTan kavSirisaTvis.
saaRdgomo epistole, 1980 w.
50
cnobili qristiani apologeti da mecnieri tertuli
ane erTerT aseT gzaze migvaniSnebda: sjobia adamianma yuri
miugdos Tavisi sulis xmas da maSin WeSmariti RmerTi ar iqneba
misTvis ucnobi. suli, rac ufro axloa bunebasTan, miT ufro
ganwyobilia qristianuli sarwmunoebis misaRebad, rameTu bu
neba aris maswavlebeli, adamianis suli – moswavle, RmerTi
– maswavleblis maswavlebeli. aqedan daskvna: rac ufro da
vuaxlovdebiT RmerTs, miT ufro davuaxlovdebiT erTmaneTs.
adamians, romelic axloa RmerTTan da moyvasTan, araviTari
gansacdeli ar aSinebs. amis Sesaxeb esaia winaswarmetyvelis
piriT ufali gveubneba: „wyalze gadasvlisas me SenTana var;
mdinareni ver waglekaven Sen; Sexval cecxlsa Sina da ar dai
wvebi da arca ali mogekideba Sen“ (es. 43, 2).
brwyinvalea da saidumlo dRe qristes aRdgomisa. dRes
kvlav aRdga Cveni sarwmunoeba, Cveni sasoeba da siyvaruli.
aRdga Cveni rwmena, rwmena Semoqmedisa, romelic ar gvtovebs,
rwmena sikeTisa, rwmena adamianisa, rwmena Cveni feriscvalebisa
da aRdgomisa.
ganaxlda Cveni sasoeba, imedi, rom kacobrioba kvlav
da ubrundeba RmerTs da maradiul sulier saunjes aiTvisebs;
aR dga imedi, rom moxdeba Cveni ganaxleba, imedi imisa, rom ar
iq neba mtroba da SimSili, da rom gaimarjvebs qveyanasa zeda
mS vidoba da kacTa Soris saTnoeba.
gamobrwyinda CvenSi samsaxovani siyvaruli: siyvaruli
RvTisa, siyvaruli mamulisa da siyvaruli adamianisa.
qristes aRdgomam ganaxvna Cveni gulebi; maSasadame, qri
ste CvenTan ars!
Tqven yovelTa, axlobelTa Tu SoreulTa, saqarTve l
saaRdgomo epistole, 1980 w.
51
o Si da samSoblos gareT mcxovrebTa, gilocavT qristes aR
dgomis brwyinvale dResaswauls, dResaswauls Cveni sulieri
ganaxlebisa!
ixareT orsave sofelsa Sina!
„bneli warvals da naTeli igi WeSmariti awve Cans“
(1 ioan. 2, 8).
WeSmaritad aRdga qriste!
paseqi qristesi
Tbilisi, 1980 w.
saaRdgomo epistole, 1980 w.
53
saSobao epistole1981 w.
RvTivkurTxeul SvilTa mimarT saqarTvelos
wmida marTlmadidebeli da samociqulo eklesiisaTa,
mkvidrTa saqarTveloჲsa da mcxovrebTa Cveni samSoblos
sazRvrebs gareT
„sofelsa Sina iyo, da sofeli mis mier Seiqmna,
da sofelman igi ver icna“ (ioan. 1, 10).
aqarTvelos samociqulo eklesiis RvTivrCeulno mRv
delmTavarno, samRvdelo daso, berno da monazonno,
Cveni eklesiis Rirseulno Svilno, ucxoobaSi myofno mamu
liSvilno!
isev gadaiSala JamTa brunvis erTi furceli, isev i naTa
ს
54
varskvlavma beTlemis Tavze da movida didebuli dRe, qri stes
Sobisa. angelozTa gundni isev moafenen Cvens nacnob hangebs
casa da qveyanas: „didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa
zeda mSჳdobaჲ da kacTa Soris saTnoebaჲ“ (luk. 2, 14). minda
mogagonoT am naTliT mosil dRes, rom oqros sasaxleebsa da
broliT anageb koSkebs madli da siTbo arasodes moufeniaT
Cveni miwisTvis, beTlemis madli da saocreba ki ixiles Cvenma
winaprebma TavianTi TvaliT, da imav madls vxedavT dResac
Cveni gonebiT... iSva beTlemSi is, visTanac „cxorebaჲ iyo da
cxorebaჲ igi iyo naTel kacTa. da naTeli igi bnelsa Sina Cans,
da bneli igi mas ver ewia“ (ioan. 1, 45). diax, swored beTlemSi,
mwyemsis gamoqvabulSi naSobma sityvam, e. i. WeSmaritma RmerTma
Cvenma moutana kacobriobas is sasoeba da sixaruli gulisa da
naTeli gonebisa, romelic yovlad mowyale maRali RvTisagan
mzaddeboda adamianisaTvis mTeli winamdebare aTaswleulebis
manZilze. is unda mosuliyo... is modioda... RvTis gangeba
amzadebda mis CvenTan mosvlas... da iSva igi qalwulisagan,
rogorc iyo gangeba RvTisa...
...rom SevicnoT da SevisisxlxorcoT es udidesi saidum
lo, amisaTvis sarwmunoebaze dafuZnebuli codna unda SevZinoT
Cvens guls, Cvens gonebas. imdagvarad unda avmaRldeT, rom
umaRles doneze sufevdes CvenSi sarwmunoeba da codna...
sarwmunoeba unda anaTebdes Cvens Sinagan samyaros da Si
nagani samyaroc mzad unda iyos, rom Seicnos, Tu saidan modis es
naTeli, da miiRos igi... maSasadame, sarwmunoebis naTels gulma
da gonebam Tavisi naTeli unda daaxvedros; am ori naTelis
SerwymiT sulierad amaRldeba adamiani, da am gziT igi RvTi
sagan boZebuli maRali gonebiT ixilavs RmerTs: „netar iyvnen
saSobao epistole, 1981 w.
55
wmidani guliTa, rameTu maT RmerTi ixilon“ (maT. 5, 8).
am unaTles dRes Cven vulocavT Cvens samwysos Sobas
uflisas da vusurvebT, rom ise amaRlebuliyos qristes moy
varul Cvens mSromel xalxSi codna da masTan sarwmunoeba,
rom eris sulier Tvals WeSmaritad daenaxos da gaegos, Tu
ra didia beTlemi, golgoTa da amaRlebis mTa...
adamianis, ojaxis, sazogadoebisa da dRevandeli kaco
briobis cxovrebas mravalgvari Tavisebureba axasiaTebs; erT
erTi imaTgan aris is, rom mecniereba da xelovneba kacobriobis
arsebobis mudam ganuyofeli nawili iyo. magram dRevandelma
civilizebulma industriulma gonebam ar unda daiviwyos, rom
beTlemis gamoqvabulSi Sobilma WeSmaritebam, xorcSesxmulma
RmerTma Cvenma, ieso qristem, pirvelma mohfina naTeli mec
nierebis winsvlas, xolo xelovnebis istoria qveynis Seqmnis
dRidan iwyeba da pirveli miuwvdomeli xelovani RmerTia
Tavad... Tavi da Tavi is aris, rom mecniereba da xelovneba unda
emsaxurebodes im RvTiur madlsa da sikeTes, romelic nergavs
xalxTa Soris progress, sixaruls, rwmenas, siyvarulsa da
urRvev megobrobas.
yovelma mecnierma unda icodes, ra Sedegi mohyveba mis
mecnierul kvlevaZiebebs, ras moutans misi naRvawi xalxs:
sikeTes Tu daRupvas. a. ainStaini amis Sesaxeb werda: „rodesac
me Tavi mecnierebas mivuZRveni, vxelmZRvanelobdi ara iseTi
garegnuli motivebiT, rogoricaa fulis mopoveba an saku
Tari pativmoyvareobis dakmayofileba, da arc imiT (ukidures
SemTxvevaSi, ara mxolod imiT), rasac xSirad sportad Tvlian
an tvinis varjiSad, rac did siamovnebas mianiWebs adamians.
aramed, rogorc mecnierebisaken midrekilisaTvis, CemTvis
saSobao epistole, 1981 w.
56
ZiriTads erTi sakiTxi warmoadgens: ra surs, an ra mizans
isaxavs is mecniereba, romelsac me Tavi mivuZRveni? ramdenadaa
misi ZiriTadi Sedegebi dakavSirebuli WeSmaritebasTan“ (t. IV,
2728). xelovneba ki, RvTisagan moniWebuli is sikeTea, romelic
mTlianad exeba adamianTa ara xorciel bunebas, aramed mis
sulier samyaros. ramdenadac metad maRldeba Cveni sulieri
samyaro, imdenad metad vuaxlovdebiT oci saukunis winandel
beTlems da vmaRldebiT imisaken, vinc warmoudgenlad maRla
dgas mecnierebasa da xelovnebaze.
Cven vulocavT Cvens sicocxlisunarian ers Sobas uf
li sas da vusurvebT brwyinvale gziT mimaval mecnierebs,
mwerlebs, poetebsa da xelovnebis siyvaruliT STagonebul
Semoqmedebs, rom qristes naTeli da WeSmariteba gaZRolodeT
maT TavianTi didi moRvaweobis saxelovan gzaze, Cveni samSob
losa da misi Svilebis sakeTildReod.
ar SegviZlia daviviwyoT, rom Cvenma kacTmoyvare erma
mZime tanjva gamoiara... rogorc kunZuls mRvrie talRebi didi
mdinarisa, ise irgvliv mudmivad gvadga uricxvi mteri... Cveni
walekva undoda sibnelisa da urwmunoebis mZvinvare ta lRebs...
Cveni eri zRapruli ZaliTa da energiiT ebrZoda mudam mterTa
urdoebs... pirvel yovlisa, Cvens xalxs swyuroda ara mxolod
Tavis gadarCena, aramed gadarCena im didi madlisa, romelic
qristes wmida kvarTs, mociqul Ta aq mobrZanebas da RvTism
Soblis mier qalwuli ninosTv is boZebul vazis jvars Semohyva
CvenSi. Cvenma erovnulma su lma qristianobis miRebis Semdeg
ise Seiyvara mxolodSobili Ze RvTisa, rom daunaneblad
vswiravdiT Tavs Cvens qveyanaSi qristianobis gadasarCenad...
da Cven SevinarCuneT qristianoba saqarTveloSi, da misi ma
saSobao epistole, 1981 w.
57
dliT SevinarCuneT TviTmyofadoba da erovnuloba.
cnobilia, rom yvela xalxi, romelmac ki qristianoba
miiRo da Seiyvara, sulieri kulturis ayvavebis gzas daadga.
qarTvel xalxs ki qristianulma madlma gacilebiT meti mou
tana, vidre sulieri kulturis ayvavebaa. qristianobis gareSe
Cven, rogorc TviTmyofadi eri, ver viarsebebdiT, movkvde
bodiT... ufro sworad, daaxrCobda mRvrie talRebi Cvens
lamaz kunZuls... mogvspobda is garemocva, is urCxuli, sisxliT
damTvrali, ver aitanda Cvens sulsa da qristianobas... maSasa
dame, qristianobam gadagvarCina, SegvinarCuna erovnuloba da
Tavisufleba.
qristianobam misca mis mimdevar yvela xalxs winsvlisa
da ayvavebis didi unari, ara mxolod im mizeziT, rom igi kargad
Camoyalibebul ideebsa da idealebs warmoadgenda, aramed im
RvTiuri madlisa da gangebulebis Sedegad, romelic RvTis
nebiT unda mohyoloda qristianobas... da mas mohyva igi, mohyva
na Teli didi „naTlisagan WeSmaritisa“.
qristianuli naTeli beTlemSi iSva da am naTelma qarT
vel ers misca naTlis iseTi kerebi, rogoric iyo: sinas mTa
da wmida aToni, ierusalimis jvris monasteri da bulgareTis
petriwoni, gelaTisa da iyalTos akademiebi da sxva.
Tu ara qristianuli madliT Zalmosileba, rogor Se
Zlebda uricxv mterTan brZoliT moRlili xalxi, rom aReSen
ebina Cvens mcxeTaSi cas mibjenili sveticxoveli, Tbi lisisa da
bolnisis sioni...
xmals ar agebda qarqaSSi qarTveli kaci: xmali mzad
hq o nda mudam mebrZols da mklavic mzad hqonda brZolisa da
Sro magarjisaTvis... Tu ara qristianuli madli, vin dabadebda
saSobao epistole, 1981 w.
58
iseT gmirebs, rogorebic iyvnen: Tornike erisTavi, daviT da
ko nstantine, Salva, biZina da elizbari, mRvdeli Tevdore.
maSasadame, qristianobam moutana saqarTvelos bevri ram kargi
da sasaxelo. Cven vulocavT Cvens sayvarel ers am brwyinvale
dRes qristes Sobisas da vusurvebT, rom kvlavac qristianuli
gziTa da azriT etarebinos Tavisi marad aRmavali suli da
miswrafeba... nu daviviwyebT, rom Cvens erovnul erTianobaSi,
erisa da eklesiis erTianobaSia sarwmunoebis, sasoebisa da
siyvarulis wyaro, da mxolod aseT erTianobas SeuZlia uz
runvelyos Cveni didi momavali.
qristianobis madliT Zalmosili Svilebi Cveni erisa
iRvwodnen Cveni enis, Cveni mwerlobis, Cveni filosofiuri
azrovnebisa da mecnierebis winsvlisa da ayvavebisaTvis. Cveni
eris didi Svilebi upirvelesad iRvwodnen TavianTi sulieri
amaRlebisa da ganwmendisaTvis, raTa amis Semdeg, qristes
madliT Zalmosilni, udides mecnierul, filosofiur da
literaturul moRvaweobas Sesdgomodnen.
Cveni mxne, sicocxlisa da Tavisuflebis wyurviliT aR
v sili xalxi saukuneebis manZilze ayalibebda Cvens didebul
unikalur enas. am enaze Seiqmna uZvelesi Cveni mwerloba. am
enaze daiwera „wamebaჲ wmidisa SuSanikisa“, mTel msoflioSi
usaCinoesi „vefxistyaosani“ da bevri sxva. am enaze metyvelebd
nen gelaTisa da iyalTos akademiebSi. es ena JRerda sinas
mTaze, wmida aTonsa da ierusalimis jvris monasterSi. am enaze
qmnian TavianT Sromebs Cveni brZeni mecnierebi Cvens saxelo
van mecnierebaTa akademiaSi da Cvens kurTxeul universitetsa
da institutebSi. qarTvel xalxs Rrmad aqvs Segnebuli, rom
„ra ena warxdes, eric daeces, Cirqi moecxos taZarsa wmidas“
saSobao epistole, 1981 w.
59
(grigol orbeliani). amitom uyvarT Tavisi ena saqarTvelos
gulkeTil Svilebs.
Cven vulocavT Sobas uflisas Cvens RvTivganbrZno
bil mecnierebs, mwerlebs, poetebs, xelovnebis siyvaruliT
STagonebul Semoqmedebs da vusurvebT, rom momavalSic ar
daezogoT goniereba da energia Cveni eris srulyofisaTvis,
Cveni uZvelesi mwerlobisa da zegardmo madliT amaRlebuli
poeziis kidev metad amaRlebisaTvis, mecnierebis winsvlisa da
teqnikuri progresisaTvis.
am didebul dRes me ar SemiZlia gverdi avuaro da ar
Se vexo samSoblos siyvarulis sakiTxs: samSoblo adamianis
si cocxlis ganuyofeli nawilia, usamSoblo adamiani suliT
Ra takia da sacodavi, samSoblos siyvaruliT mwifdeba da
yalibdeba adamianis sulieri samyaro, misi miswrafebani da
filosofiuri Sexedulebani, misi gulwrfeloba da siyvaruli
sxva erebisadmi... visac ar uyvars Tavisi Tavi, is xom verc sxvas
Seiyvarebs... da visac ar uyvars Tavisi samSoblo, is rogor
igrZnobs cariel gulSi sxvaTa samSoblos siyvaruls?! ami
tom brZana rafiel erisTavma: „samSoblo – dedis ZuZuჲ ar
gaicvlebis sxvazeda“ da „rogorc ufali, samSobloc – erTia
qveyanazeda“.
samSoblos gulmxurvale siyvaruli imaze miuTiTebs
adamians, rom raki uyvars Tavisi samSoblo, is unda idges
saerTosakacobrio siyvarulis simaRleze; es aris qristian
uli sikeTis naTeli... egoizmis yovelgvari gamovlineba, ra
sakiTxsa da ra saqmesac ar unda exebodes is, ucxo da miuRebelia
qristianobisaTvis. amitom samSoblos siyvaruli Sovinistur
grZnobaTa nayofi ki ar unda iyos, aramed nayofi im marad
saSobao epistole, 1981 w.
60
uWknobi xisa, romelsac qristianoba ewodeba.
Cven xSirad vmsjelobT ekonomikuri ganviTarebis pr
o blemebze. albaT ukve dadga dro, rodesac unda Seicval os
Cveni Tvalsazrisi. dadga dro, rodesac ekonomikur koncefcie
bTan erTad unda vifiqroT adamianis sulieri da kulturuli
ganviTarebis doneze. ekonomikur keTildReobas ar moaqvs
bedniereba. nivTebi, romlebic sul ufro da ufro avseben
Cvens yofas, kargaven TavianT Rirebulebas. uprecedento, ma
terialuri ganviTareba warmoSobs uprecedento simaxinjeebs,
egoizms, uniaTobasa da sulier sicarieles. dRes, rodesac ase
TavgamodebiT vzrunavT sxeulze da viviwyebT suls, SeZenisa da
moxveWis oromtrialSi garTulT gvaviwydeba, rom am dros
erTdroulad vkargavT sulsac da xorcsac.
Tesalonikis mTavarepiskoposi wmida grigol palama
ambobs, adamiani realurad kvdeba im momentSi, roca kargavs
RvTis madls da eziareba codvas. sulis sicocxle, – ambobs ig
ive mama, – SesaZlebelia RmerTTan kavSirSi, iseve rogorc Cveni
xorcis sicocxle SesaZlebelia mxolod sulTan kavSirSi.
qristesmiero Cemo Svilebo!
sayvarelo qarTvelo xalxo!
wuTi wuTs misdevs, saaTs saaTi, dReebs dReebi enacv
lebian, erTi wlis nacvlad meore dgeba da ifurclebian am
dagvarad uTvalavi saukuneni... maradiulobisaTvis, romlis
Svilebic Cven gaxlavarT, es yovelive araras niSnavs... Cvens
rTul epoqas, damZimebuls tyviiTa da wamliT, mSvidoba unda
da siyvaruli... Cvens samSoblosac, saqarTvelos, Sromisa da
siyvarulis marad erTgul xalxs mSvidoba unda.
Cven SevTxovT qristes Sobis cxovelmyofel madls, rom
saSobao epistole, 1981 w.
61
mSvidoba yofiliyos mTel qveyanaze. Sromis sufeva gvirgvi
nia da uSreti wyaro adamianTa amqveyniuri bedni erebisa. Cven
SevTxovT ufals, am dRes Sobils, rom misi ma d liTa da mowy
alebiT, Sromismoyvare qarTvel xalxs kvlavac hqonodes sa
Sualeba mSvidobiani Sromisa da mamulis ayvavebisa.
Cven SevTxovT RvTismSobel dedas, rom misi wmida safa
rvlis qveS yofiliyos marad saqarTvelo, qarTveli xalxi
da mTeli qveyana.
es naTliT savse qristes Sobis dRe gvaZlevs rwmenasa
da sasoebas, Cemo tkbilo qarTvelo xalxo, rom Cven mudam
erTad viqnebiT, rom Cven viqnebiT erTi samwyso da gveyoleba
erTi mwyemsi – ufali Cveni ieso qriste.
„ufalman Zali ersa Tჳssa mosces, ufalman akurTxos eri
Tჳsi mSჳdobiT“ (fsalm. 28, 11).
qristes Soba
Tbilisi, 1981 w.
saSobao epistole, 1981 w.
63
saaRdgomo epistole1981 w.
yovladsamRvdelo mRvdelmTavarTa – wmida sinodis wevrTa,
moZRvarTa, bermonazonTa da yovelTa kurTxeul SvilTa
saqarTvelos marTlmadidebeli, wmida da samociqulo
eklesiisaTa, mkvidrTa saqarTveloჲsa da mcxovrebTa
mis sazRvrebs gareT
„vidre naTeli gaqus, grwmenin naTeli,
raჲTa Ze naTlisa iyvneT“ (ioan. 12, 36).
virfasno da RvTivganbrZnobilno yovladsamRvdel
ono mRvdelmTavarno, moZRvarno, bermonazonno, kur
Txeuli iveriis kurTxeulno Svilno, mkvidrno saqa r Tveloჲsa
da mcxovrebno mis sazRvrebs gareT!
ძ
64
qristes brwyinvale aRdgomis dRes Cven yvelani zecis
Tanaziarni vxdebiT da adamianis guli zemiwieri sixaruliT
ivseba. am sixaruls RvTiuri sawyisi aqvs. amitomacaa, rom mas
adamiani ver itevs da sxvas uziarebs.
pirveli sityva, romliTac aRdgomilma macxovarma
da maSvral kacobriobas mimarTa, iyo „gixaroden!“ swored es
si xaruli swyuria Tanamedrove adamians. amitomac me dRes, Rv
T iuri madliT aRvsili, Tqvenc am sixaruls giziarebT.
gixarodeT!
qriste aRdga!
ra aris mizezi Cveni dRevandeli sixarulisa? mizezi isaa,
rom Cven dRes yoveldRiuri sazrunavi daviviwyeT, mivuteveT
erTmaneTs yovelgvari wyena da Cveni Sinagani taZari imisaTvis
ganviwmideT, rom masSi aRdgomili ufali – wyaro siyvarulisa
da sixarulisa – miviRoT. dRes qriste gansakuTrebiTaa yovel
qristianSi da yoveli qristiani – qristeSi, risi mizezic siy
varulia. RvTiuri da Tqveni siyvaruliT madlSemosili, guli
Tadad gilocavT maradiuli siyvarulis dResaswauls.
qriste aRdga!
imisaTvis, rom adamiani sulier siyvarulsa da sixaruls
mudam grZnobdes, aucilebelia Sinagani mSvidoba, mSvidoba
RmerTTan, mSvidoba moyvasTan, mSvidoba sakuTar TavTan.
dRes kacobrioba gigantur nabijebs dgams civilizaciis
gzaze. Cven mowmeni varT mecnierulteqnikuri revoluciisa,
magram davkargeT Sinagani mSvidoba, anu is aucilebeli piroba,
saaRdgomo epistole, 1981 w.
65
romelic marad saWiro iyo da iqneba yoveli epoqis adamian
isaTvis. xolo rodesac Sinagani mSvidobaa dakarguli, maSin
garegani mSvidobac da masTan erTad sixarulic ikargeba.
wmida aRdgomis dRes Cven Sinagani mSvidoba mogveniWa.
es didi madlia, romelsac unda gavufrTxildeT.
dRes miwynardnen Cveni vnebebi da gvesmis macxovris si
tyvebi: „mSჳdobasa dagiteveb Tquen, mSჳdobasa Cemsa migcem Tquen“
(ioan. 14, 27). am aramiwieri mSvidobiT gamTbari, kvlav gilo
cavT zeciuri da miwieri mSvidobis dResaswauls da vxmob:
qriste aRdga!
aRdga wyaro cxovrebisa da WeSmaritebisa, wyaro silama
zisa da sikeTisa.
Cven xSirad samyaros aRviqvamT ara iseTad, rogoric is
sinamdvileSia, aramed rogorc mas Cveni goneba warmosaxavs.
amitom mas yvela sxvadasxvagvarad, Taviseburad xedavs; xSirad
Cveni Sinagani samyaros centrSi vayenebT warmaval Rirebule
bebs, egoistur miswrafebebs da saerTod ar vuTmobT adgils
suls.
amqveyniuri cxovreba Zvirfasi niWia, romelic RvTi s gan
gvaqvs momadlebuli. Cven ki mas xSirad uazrod da u d a r delad
vatarebT: viviwyebT amqveyniuri cxovrebis xan mo kleobas da xan
warsulze vdardobT, xan ki momavals Sev yu rebT didi imediT,
maSin roca awmyo, e.i. Cveni cxovreba, am un ayofo dardsa da
oc nebebSi gadis.
adamians gansacdeli gacilebiT Seumsubuqdeba, Tu mas
maradiulobis TvaliT Sexedavs. Tu mas mxolod miwieri cxo
saaRdgomo epistole, 1981 w.
66
vreba swams, maSin amqveyniuri avadmyofoba, tanjva, ganSoreba
da sikvdili uazrobad warmoudgeba.
sad aris gamosavali am Cixidan? ra aris cxovrebis azri?
– cisa da miwis, RvTisa da adamianis kavSiri, Cveni mxurvale
da wrfeli rwmena.
cdebian isini, romelTac mtkicebani sWirdebaT TavianTi
rwmenisaTvis. rwmena Tavisufali arCevania. da iq, sadac Tundac
dafaruli survilia sarwmunoebis mtkicebisa – ar aris rwmena.
am SemTxvevaSi Cven rwmenisaTvis adgils aRar vtovebT, aramed
gvaqvs mxolod codnis survili. rwmenisaTvis uaryofiTi po
lemika saSiSi ar aris, arc misi gamocdaa saSiSi gonebiTa da
codniT. mravali aseTi gamocda gadautania mas saukuneebis man
Zilze da axlac gadaaqvs. misTvis saSiSia sisuste Cveni sulisa,
indiferentuloba, unebisyofoba. morwmuneTa gulgriloba
bevrad saSinelia, vidre is faqti, rom saerTod urwmunoni
arseboben.
yvelasi da yvelafris SemakavSirebeli siyvarulia, ro
melic pavle mociqulis sityvebiT: „sulgrZel ars da tk bil;
siyuarulsa ara Surn, siyuarulni ara maRloin, ara ga nlaRnis,
ara sarcxჳnel iqmnis, ara eZiebn Tavisasa, ara ga n risxnis, arad
Sehracxis boroti, ara uxarin sicruesa zeda, ara med uxarin
WeSmaritebasa zeda; yovelsa Tavsidebn, yoveli hr wamn, yov
elsa esavn, yovelsa moiTmenn. siyuaruli arasada davardebis“
(1 kor. 13, 48).
es WeSmaritad siyvarulis himnia, romelic yoveli ada
mianis mamoZravebeli sawyisi unda iyos. siyvaruli aerTianebs
adamians adamianTan da RmerTTan. ase iqmneba sami – RmerTi, Sen
da me. adamianebi siyvaruliT erTiandebian erT mTlianobaSi,
erT eklesiad, qristes erT sxeulad.
saaRdgomo epistole, 1981 w.
67
gansxvavebuli Tviseba siyvarulisa, – ambobs Rirsi mama
ni los sineli, – is aris, rom igi aerTianebs yvelas, TviT sulis
Si nagan wyobamde, ris Sedegad yoveli adamiani Tavis tanjvas
sx vas gadascems, xolo TviTon sxvaTa gansacdels iRebs. e.i. yve
la yvelasaTvis pasuxs agebs da yvela yvelasaTvis itanjeba.
rogorc ambobs wmida egnate RmerTSemosili: „siyvaruli
RvTisken aRmyvaneli gzaa“. Rirsi svimeon axali RvTismetyveli
ki ase gangvimartavs: „visac ar SeuZlia uyvardes RmerTi, is ver
SeZlebs irwmunos igi“.
RvTis siyvaruls, romelSic gaerTianebulia yovlis
momcveli siyvaruli mamisa, TavSewiruli siyvaruli Zisa da
ganmanaTlebeli siyvaruli sulisa wmidisa, kacobrioba Svilis
siyvaruliT unda pasuxobdes. wmida mociquli ioane RvTisme
tyveli ambobs: „ukueTu vinme Tquas, viTarmed miyvars RmerTi
da Zmaჲ Tჳsi sZuldes, mtyuar ars“ (1 ioan. 4, 20).
SesaniSnavia wmida isidore pelusielis sityvebi: „Tu mca
siyvaruli RvTisadmi didad mniSvnelovania, magram uf ro
Zvirfasia SeerTeba siyvaruliT moyvasisadmi. magram imis
aTvis, rom sxva Seiyvaro, saWiroa sakuTari Tavi, egoizmi da
siamaye dasZlio“.
qristes brwyinvale aRdgomis dRes, rodesac Cven ux vad
vasaCuqrebT erTmaneTs sixaruliTa da siyvaruliT, mi nda gan
sakuTrebiT aRvniSno qorwinebis saidumloebis si diade, rom
lis mimarT damokidebuleba dResdReobiT Se sustebulia.
qorwineba da Sviliereba RvTiT dadgenili misteriaa.
esaa axali cxovreba. qorwinebis Semdeg adamiani srulebiT
icvleba, ufro metad viTardeba misi pirovneba, axleburad
Seicnobs cxovrebas. TiTqosda xelaxla daibada mSvenier
samyaroSi. qorwineba daurRvevelia. macxovari ambobs: „ro
saaRdgomo epistole, 1981 w.
68
melni RmerTman SeauRlna, kaci nu ganaSorebn“ (mark. 10, 9). arc
daqorwinebul mamakacs da arc, miT umetes, qals, meuRleobisas
erTmaneTze absoluturi ufleba ara aqvT. Zaldataneba, Tun
dac siyvaruliT gamowveuli, klavs TviT siyvaruls. ibadeba
kiTxva: saWiroa Tu ara damorCileba im Zaldatanebisadmi,
romelSic yvelaze uZvirfasesis dakargvis saSiSroeba if
areba? ubedur qorwinebaTa umetesoba swored imis Sedegia,
rom yoveli mxare Tavis sakuTrebad miiCnevs mas, vinc uyvars.
udidesi sibrZnea qorwinebisa – misce Tavisufleba mas, vinc giy
vars. mxolod qorwinebaSia SesaZlo adamianis sruli Secnoba.
daqorwinebamde adamiani Rrmad ver Seicnobs cxovrebas, mas
Soridan uyurebs da mxolod daqorwinebisas Sedis cxovrebis
siRrmeSi meore piris meSveobiT, rac mas ufro mdidarsa da
brZens xdis.
es ori sisrule ufro Rrmavdeba bavSvebis dabadebiT.
ba vSvSi adamiani xedavs Tavis saxes, Cvevebs, midrekilebebs.
rogorc gamocdilebidan viciT, srulyofili meuRleni Soben
srulyofil yrmas, romelic Semdeg ganagrZobs ganviTarebas
srulyofis kanoniT. Tu meuRleebs Soris ganxeTqileba da wi
naaRmdegobaa, maSin bavSvic, nayofi am ganxeTqilebisa, mas kidev
ufro aRrmavebs. aseTia genetikis kanoni. amasTan erTad Cven
ar unda daviviwyoT, rom bavSvSi, garda mSobelTa msgavsebisa,
aris raRac individualuri, ganumeorebeli. mas aqvs sakuTari
gza sulieri da fizikuri ganviTarebisa. bavSvebis aRzrdisas
umTavresia mSoblebis magaliTi, maTi Sinagani cxovreba, si
marTle da WeSmariteba.
cnobilma filosofosma da RvTismetyvelma mama pavle
florenskim, romelic TbilisSi aRizarda, samagistro disert
saaRdgomo epistole, 1981 w.
69
aciis dacvisas Tqva: „WeSmariteba TviT yalibdeba WeSmaritebad.
es TviTCamoyalibebuli WeSmariteba gamoixateba sityviT – er
Tarseba. amgvarad, samebis dogmati religiisa da filosofiis
saerTo fuZed iqceva“. erTarsebis filosofiisaTvis SeuZlebe
lia iyos ganxeTqileba sityvasa da saqmes, locvasa da RmerTs,
rwmenasa da cxovrebas, rwmenasa da siyvaruls Soris. cxovreba
unda iyos erTarsi rwmenisa, adamiani ki – siyvarulisa. iq, sadac
Sinagani da garegani erTarsad ar aris qceuli, sadac ar aris
Sinagani sulieri erToba adamianisa RvTiur samyarosTan, iq
arc siyvarulia.iq yvelaferi garegania, uxeSad materialuri,
droebiTi. iq sruli gulgrilobaa.
dro CvenTvis RvTisagan momadlebuli Zvirfasi saganZu
ria, romelic mogvemadla ara imisaTvis, rom amaod ganvlioT,
aramed sulieri da fizikuri Zalebis daZabviT sxvisa da Cvens
sasargeblod gamoviyenoT.
Zalebis maqsimumis daxarjvisas Cven ki ar vuZlurdebiT,
aramed mis wyalobas vamravlebT.
maradisoba yoveldRiurad karze gvikakunebs da gvax
senebs, rom male dadgeba dro masTan Sexvedrisa. yoveli gan
vlili dRe da saaTi maradisobis gamoZaxilia. SesaniSnavad
ambobs amis Taobaze netari avgustine:
„sad arian dRes im mZle tomTa STamomavalni, romelnic
aRavsebdnen samyaros gasul saukuneTa manZilze? sad gadai
kargnen isini, vinc arsebobda warsulSi? isini miedinebodnen
mdinaris msgavsad da gauCinardnen maradisobis SesarTavSi.
yoveli mzis Casvlisas iRupeba nawili kacobriobisa; yoveli
Rame Tavisi wyvdiadis saburvelSi dedamiwis mraval mkvidrs
waritacebs, magram adamiani mTeli Tavisi arsebiT ise uzrun
saaRdgomo epistole, 1981 w.
70
velad Sezrdia dedamiwas, TiTqos erTmaneTs arasodes gaey
rebian.
vai Tqvenda, babilono da troa! erT dros Zlierno da
didebulno, Tqven aRar xarT! Tqvens bedisweraSi vkiTxulob
xvedrs im saxelmwifoTa, romelnic amJamad msoflios yura
dRebas iqceven“.
dasasrul, minda Tqveni yuradReba mivaqcio mas, rom
dResdReobiT mTeli msoflio eZiebs sxvadasxva sarwmunoe
bis, kulturisa da ideologiebis mqone adamianTa daaxloebis
gzebs. mTeli kacobrioba Cabmulia socialur, politikur da
ekonomikur saqmianobaSi. arsebobs urTierTdamokidebuleba
adamianTa da garemomcvel garemos Soris.
dadga dro, roca omebs aRar SeuZliaT gadawyviton is
problemebi, romelnic xalxebsa da saxelmwifoebs Soris ar
sebobs. Tu yuradRebiT davakvirdebiT msoflioSi warmoqmnil
konfliqtebs da maT Soris arsebul mizezobriv kavSirebs,
SeiZleba davinaxoT, Tu ra naTlad gamoxataven isini im adami
anTa xasiaTis Tvisebebs, romelTa wiaRSic an romelTa nebiTac
es omebi aRmocendebian; es vlindeba nebismieri masStabis mov
lenebSi – piradi iqneba es Tu – ojaxuri, sazogadoebrivi – Tu
saerTaSoriso. adamiani Tavisi Tavisufali nebisyofiT irCevs
oridan erTs – sikeTes an borotebas.
dRes imdenad gamwvavebulia saerTaSoriso mdgoma reoba,
rom msoflio mSvidobas emuqreba. aseT viTarebaSi saeklesio
moRvaweebma da eklesiis gareSe mdgomma adamianebma TavianTi
SesaZleblobebi msoflio katastrofis Ta vidan acilebisa da
mSvidobis SenarCunebisaTvis unda gaaerTianon.
is, rasac saerTo ZalebiT miaRwies helsinkis konferenci
saaRdgomo epistole, 1981 w.
71
aze, mTlianad unda gatardes cxovrebaSi. dRes Cve ni wmida ekle
sia gansakuTrebiT gulmxurvaled aRavlens locvebs qveynis
Semoqmedisadmi mSvidobisa da kacobriobis gadasarCenad.
am wmidaTawmida da naTliTSemosil wmida paseqis dide
bul dResaswaulze, Cveni gonebisa da gulis winaSe vlindeba
saidumlo Zala yovlismZleveli RvTaebrivi siyvarulisa.
dRes Suqmosili sxivebi qristes aRdgomisa anaTeben mTel
samyaros, aRdgomil rwmenas, sasoebasa da siyvaruls.
ufalo, Cven gvesmis xmaჲ Seni: „nu geSinin, rameTu Sen
Tana var. nu Sescdebi, rameTu me var RmerTi Seni, romelman
gangaZliere Sen, da Segewie Sen, da mogikrZale Sen marjueniTa
marTliTa CemiTa“ (es. 41, 10).
„simarTle Seni simarTle ars ukunisamde da Sjuli Se ni
– WeSmarit“ (fsalm. 118, 142).
madli, mSvidoba, siyvaruli da sixaruli uflisa Cvenisa
ieso qristesi iyos Tqven yovelTa Tana.
WeSmaritad aRdga qriste!
aRdgoma qristesi
Tbilisi, 1981 w.
saaRdgomo epistole, 1981 w.
73
saSobao epistole1982 w.
yovelTa RvTivkurTxeul SvilTa saqarTvelos
marTlmadidebeli eklesiisa, mkvidrTa saqarTveloჲsa
da mcxovrebTa Cveni samSoblos sazRvrebs gareT
„iqmen morwmune vidre sikudiladmde, da mogce
Sen gჳrgჳni igi cxorebisaჲ“ (gamocx. 2, 10).
ristesmier sayvarelno saqarTvelos eklesiis wmida
sinodis wevrno, yovladsamRvdelono mitropo litno,
mTavarepiskoposno da episkoposno, moZRvarno da di a konno,
bermonazonno, Zmano da dano, Zeno da asulno sa qarTvelos
ma r Tlmadidebeli eklesiisa!
saSobao epistole minda daviwyo wmida petre mociqulis
ქ
74
sityvebiT: „yovelni erTzraxva iyveniT, mowyale, ZmaT moyua
re, Semwynarebel, mdabal. nu miagebT borotsa borotisa wil,
nuca ginebasa ginebisa wil, aramed winaaRmdgomsa akurTxevdiT
da uwyodeT, rameTu amisTჳs mebr iCineniT, raჲTa kurTxevaჲ
daimkჳdroT“ (1 petr. 3, 89).
yovelive es nayofia rwmenisa da siyvarulisa. es erTa
derTi gzaa, romliskenac mogviwoda ufalma ieso qristem,
romlis Sobas dRes Cven zeimiT vdResaswaulobT.
Soba qristesi – esaa dResaswauli mSvidobisa da Tavgan
wiruli siyvarulisa. esaa dResaswauli RvTisa da adamianis
erTianobisa; esaa dResaswauli, rodesac adamianma RmerTi ara
marto sulierad ixila, aramed – xorcieladac; rodesac kaco
briobis winaSe gaixsna zemiwieri naTeli RvTiuri gonebisa, im
gonebisa, romelmac Seqmna samyaro Tavisi rTuli kanonebiT.
beTlems daiwyo gzaჲ igi simarTlisaჲ da es gza aucileb
lad unda ganevlo ara marto macxovars, aramed yovelTa,
ro me lTa hrwmenes igi.
rTuli da ekliania simarTlis gza, magram madlmosi
lia, radgan erTaderTia, romelsac adamiani saukuno cxov
rebaSi mihyavs. marTalia, arsebobs sxva gzebic, mimzidvelni
TavianTi miwieri simSvenieriT, simdidriT, fufunebiT, ke Til
mo wyobiT, magram es gzebi saukuno netarebas gamoricxaven da
adamiani warsawymedelSi mihyavT.
beTlems iSva ieso qriste. „mis Tana cxorebaჲ iyo da cxo
r ebaჲ igi iyo naTel kacTa. da naTeli igi bnelsa Sina Cans, da
bneli igi mas ver ewia“ (ioan. 1, 45).
es RvTiuri naTelia, naTeli maradiuli simarTlisa
da siyvarulisa, Cveni gzis maCvenebeli varskvlavi. mTavaria
saSobao epistole, 1982 w.
75
adamians hqondes survili RmerTTan siaxlovisa, romelic
wyaroa siyvarulisa da WeSmaritebisa, raTa yovelTvis mzad
iyos masTan Sesaxvedrad.
yoveli morwmune Tu aramorwmune adamianis cxovrebaSi
ramdenjerme xdeba Sexvedra RmerTTan. ukeTu morwmune adamiani
samudamod ukavSirebs Tavis cxovrebas zeciur xmas, aramorw
munes arafrad miaCnia igi da am Zaxils eWviTa da undoblobis
TvaliT uyurebs.
III saukunis filosofosi plotine ambobs: „suli veras
dros ver dainaxavs mSvenierebas, Tu TviTon ar gaxdeba mSven
ieri; da yovelma adamianma, romelsac surs mSvenierisa da
RvTaebrivis xilva, unda daiwyos imiT, rom igi TviTon unda
gaxdes mSvenieri da RvTaebrivi“.
Zalian xSirad adamiani ver xedavs RmerTs sxvadasxva
Sinagani Tu garegani zRudeebisa da dabrkolebebis gamo, ma
gram am SemTxvevaSic aqvs swrafva uzenaesisaken, sulierobisa
da RvTaebrivisaken da am sulieri wyurvilis mokvlas xan mec
nierebisa da teqnikis miRwevebiT, xan ki simdidriTa da vnebebis
dakmayofilebiT cdilobs an kidev misi epoqis romelime sxva
kerps mimarTavs.
sarwmunoeba da siyvaruli ganyenebul da daxSul ide
ebs ki ar warmoadgens, aramed es aris sicocxle mTeli Tavisi
sisruliT. adamianis cxovrebis erTerTi mTavari mxare Tavisi
mravalferovnebiT aris ojaxi. aqaa colisa da qmris urTierT
damokidebulebis sakiTxi, Sviliereba, aRzrda da mravali
sxva.
epistoleSi gansakuTrebiT minda Sevexo zemoxsenebul
sakiTxs, radgan qorwinebisa da ojaxis sakiTxi dRes gansa
saSobao epistole, 1982 w.
76
kuTrebiT aqtualuria da yuradRebiT Seswavlas iTxovs. am
sakiTxzea damokidebuli Cveni eris momavali.
yoveli eris cxovrebaSi yvelaze mniSvnelovania sic
ocxlisunarianoba, Sobadoba, gamZleoba. ojaxs TiToeuli
adamianis cxovrebaSi gansakuTrebuli adgili ukavia. ojaxSi
vibadebiT, vizrdebiT. iq yalibdeba Cveni zneobrivi normebi.
colqmruli siyvaruli moraluria, masze RvTis locva
kurTxevaa, igi sulierad amaRlebs colqmars, aZlierebs maTSi
urTierTswrafvas. colqmruli siyvaruli mSvenieria siWabukis
wlebSi, magram aranakleb mSvenieria da saintereso xandazmu
lobaSi. aseT siyvaruls axasiaTebs Tavganwirva. SeiZleba
moviyvanoT uamravi magaliTi, rodesac adamianebi dReebsa
da Rameebs atareben avadmyofi qmrebis, colebisa Tu Svilebis
sarecelTan, roca isini ofls Rvrian sayvareli adamianebis
bednierebisa da keTildReobisaTvis. amis saukeTeso magaliTi
Cveni mSoblebi arian.
qristianuli qorwineba gulisxmobs Tavganwirvas, oja
x i sadmi pasuxismgeblobas, sulier da fizikur srulyofas.
am a ve dros qorwinebiT xdeba adamianis mTeli cxovrebis
fe riscvaleba. cnobili romauli kanoni qorwinebis Sesaxeb
am bobs: „qorwineba ar aris mxolod SeuRleba, aramed – SeT
a n xmeba“.
jer kidev I saukunis dasasruls wmida egnate antioqieli
werda: „isini, romelnic qorwindebian an Txovdebian, episkoposis
locvakurTxeviT unda SeuRldnen, raTa qorwineba uflismieri
iyos da ara mxolod xorcieli“ („poli karpesadmi“, 5, 2).
pirveli piroba WeSmaritad qristianuli SeuRlebisa
Tavisuflebaa. qorwineba, romelic fizikuri an moraluri
saSobao epistole, 1982 w.
77
ZaldatanebiT moxdeba, arakanonieria.
yovelTvis unda gvaxsovdes, rom qorwineba RvTisagan
dadgenili saidumloa. adamisa da evas Sesaxeb bibliaSi vkiTxu
lobT: „da akurTxa igini RmerTman metyuelman: aRorZndiT
da ganmravldiT, da aRavseT queyanaჲ da eufleniT mas“ (dab.
1, 28).
ufalma ieso qristem Tavisi daswrebiT akurTxa qor
wili kanas galileaSi. mociquli pavle wers: „kacadkacadsa
Tჳsi coli esჳn, da TჳToeulsa Tჳsi qmari esჳn. colsa qmari
igi Tananadebsa pativsa miscemdin, egreTca coli – qmarsa“ (1
kor. 7, 23).
mravali sociologis azriT, Tanamedrove sazogad o
e baSi ojaxi adamianTa Soris WeSmariti urTierTdamoki d e
bulebis ujreds warmoadgens. igi adamianis pirovnebis zneob
rivi da sulieri TviTmyofadobis ganviTarebis samyaroa.
oja xia swored is oazisi, sadac unda aRdges pirovnebis Rirseba
da miRweul iqnes adamianTa Soris harmoniuli urTierToba,
sadac gaTvaliswinebuli iqneba rogorc mTeli ojaxis, ise misi
calkeuli wevris interesebi.
daqorwinebisas meuRleebs unda axsovdeT, rom qorwine
bas piradi Tavisuflebis zneobrivi SezRudva moaqvs, magram
meuRleTa urTierTsiyvaruli da maTi siyvaruli Svilebisadmi
am msxverpls sruliad anazRaurebs.
ojaxis darRveva, ganqorwineba, upirveles yovlisa, dam
Rupvelad moqmedebs bavSvebze. bavSvebi Zalze mtkivneulad da
mZimed ganicdian ojaxis darRvevas. ojaxidan erTerTi mSob
lis wasvlas bavSvi pirad tragediad iRebs, rac mis cxovrebasa
da fsiqikaze Rrma da ganukurnebel iaras tovebs.
saSobao epistole, 1982 w.
78
ojaxi erTiani organizmia, romelsac erTi Tavi unda
hqondes da es Tavi qmari unda iyos.
„Tav dedakacisa – qmari“ (1 kor. 11, 3);
„viTarca eklesiaჲ damorCilebul ars qristesa, egreca
colni – TჳsTa qmarTa yovliTa“ (efes. 5, 24).
„colni TჳsTa qmarTa daemorCileniT, viTarca ufalsa.
rameTu qmari ars Tav colisa, viTarca qriste Tav ars ekle
siisa“ (efes. 5, 2223). magram amave dros qmars didi pasuxismge
bloba akisria. mociquli pavle wers: „qmarTa giyuarded colni
Tჳsni, viTarca qristeman Seiyuara eklesiaჲ da Tavi Tჳsi misca
misTჳs“ (efes. 5, 25); „esreT jerars qmarTaჲ colTa TჳsTa si
yuaruli, viTarca ჴorcTa TჳsTaჲ, rameTu romelsa uyuardes
coli Tჳsi, Tavi Tჳsi uyuars“ (efes. 5, 28).
keTili da erTguli coli – es udidesi bednierebaa
adami anisaTvis. brZeni solomoni ambobs: „romelman poos
coli keTili, upovnis madli, xolo miuRebies siwynare uflisa
mi er. romeli gandevnis colsa keTilsa, gandevnis keTilTa,
xo lo romelman ipyras meZavi, ugunur da ara wmida ars“ (igav.
18, 2223). „dedakaci mჴne vin poos, uZvires ars qvisa mravalsa
syidlisaTa“ (igav. 31, 10). „dedakaci gonieri kurTxeul ars,
xolo moSiSni uflisani, amas raTa aqebden “ (igav. 31, 31). „de
daTa brZenTa aRaSenes saxlni, xolo ugunurman aRmoTxara
xe liTa TჳsiTa“ (igav. 14, 1).
meuRleTa cxovrebaSi yvelaze mTavari piroba erTg u
lebaa. siZva ojaxis siwmindes arRvevs da mZime codvaa RvTis
winaSe. saRmrTo werilSi amis Sesaxeb naTqvamia: „patiosan ars
qorwili yovliTave da sawoli Seuginebel; xolo meZavni da
memruSeni sajnes RmerTman“ (ebr. 13, 4).
saSobao epistole, 1982 w.
79
gansakuTrebuli pasuxismgebloba akisria agreTve Sv
i lebsac. maTi bedniereba da keTildReoba bevradaa da m o
kidebuli imaze, Tu rogor epyrobian isini mSoblebs. erTer
Ti aTi mcnebidan (romelic moses RmerTma sinas mTaze mi sca)
pirdapir miuTiTebs: „pativi uyav mamasa Sensa da dedasa Se nsa,
vi Tarca gamcno ufalman RmerTman Senman, raTa keTili ge yos
Sen, da dRegrZel iyo queyanasa zeda, romel igi ufalman Rm
e rTman Senman mogces Sen“ (rjl. 5, 16).
winaswarmetyvel moses dros sasjeli mkacri iyo: „ro me
lman sces mamasa Tvissa, da dedasa Tvissa, sikudiliTa mo kudin“
(gam. 21, 17).
mSoblebis pativiscemaze mociquli pavlec miuTiTebs:
„Svilni morCil iyveniT mamadedaTa TquenTa uflisa mier,
rameTu ese ars samarTali.
pativec mamasa Sensa da dedasa Sensa, romelese ars mc
n ebaჲ pirveli aRTqumasa Sina, raჲTa keTili geyos Sen, da iyo
dRe grZel queyanasa zeda“ (efes. 6, 13).
qali, upirveles yovlisa, dedaa. dedobis ZiriTadi fun
qciis Sesruleba gansazRvravs mis saerTo saxes, mis Ri rsebas
rogorc adamianisas, gamgrZelebels kacTa naTesavisa. Znelia
gageba qalisa, romelic gaurbis Tavis ZiriTad movaleobas –
dedobas. aseT qals eufleba egoizmi, zedmeti siyvaruli Tavisi
Tavisa, swrafva drostarebisaken, mas eu f lebian sxvadasxva
saxis vnebani da im unayofo xes emsga vseba, romelzec saxareba
Sia saubari. dRevandel pirobebSi qalebis didi nawili dgas
problemis winaSe – imsaxuros da Tan Svilebic aRzardos.
Svilis Sedegiani aRzrda mxolod im ojaxSia SesaZle
beli, sadac mas adamianis, samSoblos, mSoblebis, bunebisa da
saSobao epistole, 1982 w.
80
wignis, sikeTisa da simarTlis siyvaruls aswavlian; as wavlian
rwmenasa da locvas, sadac mSoblebs Soris megob roba da ur
TierTpativiscema sufevs, sadac ara mxolod ba vSvisagan mo
iTxoven maRalzneobriv Tvisebebs, aramed TviT mSoblebic
moraluri normebis damcvelni arian.
qorwineba, romelSic bavSvebi arasasurvelia, egoi zmze,
vn e bebsa da, maSasadame, siyvarulis mdabal saxezea damyare
buli.
minda gansakuTrebiT Sevexo Sobadobis regulirebis
sakiTxs, radgan es Cveni drois avadmyofobad iqca. yvela
Cvengans unda axsovdes, rom aborti udidesi codvaa RvTis
wi naSe da danaSauli eris winaSe. es aris mkvleloba cocxali
ad a mianisa, sakuTari vaJisa an qalisa, rac velur mxecebsac ki
ar axasiaTebs.
meeqvse msoflio krebis 77e muxli pirdapir ambobs, rom
adamiani, Camdeni am mZime codvisa, rogorc kacis mkvleli, ise
unda daisajos.
TviTon gansajeT, CanasaxSive rom moeklaT da ar dabade
buliyo SoTa rusTaveli, daviT aRmaSenebeli, Tamar mefe,
ilia WavWavaZe, vaJafSavela, kaTolikospatriarqni: kirioni,
kalistrate da sxvani, ra iqneboda Cveni ena, istoria, kultura
da, saerTod, sulieri saxe saqarTvelosi. SeiZleba bavSvs,
romlis mokvlac mSoblebma gadawyvites, eloda momavali
udidesi mecnierisa, poetisa an wmindanisa. SesaZloa is erT
er Ti imaTgani yofiliyo, visac Cveni eris didebasa da siamayes
uwodeben.
bavSvebi momavalia Cveni erisa, matarebeli misi sulieri
da kulturuli faseulobebisa, erisa, romelsac didi qris
saSobao epistole, 1982 w.
81
tianuli tradiciebi da istoria aqvs. magaliTisaTvis minda
movitano statistikuri monacemebi: Sua aziis oTxi res publika,
sadac cxovrobs SedarebiT cota – 8,4 procenti sa bWoTa kav
Siris mosaxleobisa, mTel saxelmwifos axalSobilTa erT
mesameds aZlevs.
amasTan, mokavSire respublikebs Soris saqarTvelos
erTerTi ukanaskneli adgili uWiravs.
es faqti samwuxaroa da dasafiqrebeli, gansakuTrebiT
imaTTvis, romlebic am mZime danaSauls sCadian.
mogiwodebT Tqven, Cemo suliero Svilebo, nu mimarTavT
aborts, nu CaidenT am sazarel codvas. gaxsovdeT, rom aborti
aris mkvleloba udanaSaulo da umweo vaJisa Tu qalisa. arc
erT mters ar amouwyvetia imdeni adamiani, ramdenic am Semzara
vi danaSauliT gawyvetila. nu SegaSinebT Svilebis simravle,
RmerTi mogcemT Tqven Zalasa da SesaZleblobas, gazardoT
isini Cveni erisaTvis.
mogmarTavT Tqven, dedebo! Sviliereba da bavSvebis aRz
rda udidesi Rvawlia, romelic yvela sxva samsaxurze maRla
dgas. Tqvenzea damokidebuli Cveni eris momavali. gviCveneT
magaliTi rwmenisa da siyvarulisa, siyvarulisa RvTisa da
samSoblosadmi. gviCveneT magaliTi Tavganwiruli dedobisa,
iyolieT imdeni Svili, ramdensac gaCuqebT RmerTi. Svilebi
Tqveni sayrdenni iqnebian sibereSi da imedi Cveni erisa. Cveni
bavSvebi unda asaxavdnen TavianT TavSi yvelafers, rac Seadgens
kulturul simdidres Cveni erisas. dedis rZesa da alersTan
erTad bavSvebma unda Seisisxlxorcon yvelaferi, rac axasi
aTebs Cvens qristesmoyvare ers: Rrma rwmena, mxurvale siyvar
uli RvTisa da adamianisa, Cveni samSoblosi, pativiscema sxva
saSobao epistole, 1982 w.
82
erebisa da maTi kulturisa, yvela is sikeTe, riTac amayobdnen
Cveni saxelovani winaprebi.
saqarTvelom jer kidev uZvelesi droidan SeiTvisa
maRali kulturis sxvadasxva nakadi. misTvis axlo iyo ka co
briobis sulis yvelaze mtkivneuli da amaRlebuli pro blemebi:
sulis srulyofisa da adamianis ganRmrTobi sa sarwmunoebisa
da siyvarulis saSualebiT, eklesiisa da sa xelmwifos, qris
tianobamdeli da qristianuli kultureb is urTierTobisa,
filosofiuri azrovnebisa, mwerlobisa da arqiteqturisa,
ferwerisa da musikisa; yovelive es mwvaved idga da dResac
dgas Cveni xalxis winaSe. rac yvelaze mTavaria, saqarTvelos
yovelTvis hqonda udidesi Sinagani Zala Tavisi mowameebis,
ganmanaTleblebis, poetebis, mxatvrebisa da Tavisi uSiSari da
Tavisuflebismoyvare xalxis saxiT. erTerTi mTavari wyaro,
saidanac qarTvelebi iRebdnen Ta v ianT sulier Zalebs – esaa
uZvelesi da madliani qarTuli ena, romelzec saocrad mdida
ri literatura Seiqmna, esaa ena, romlis Sesaxeb Rirsma mama
ioanezosimem Tqva: „yoveli saidumlo amas enasa Sina damarxul
ars“.
cxovreba brZolaa, brZola mZafri da ulmobeli, ro m
e lSic adamianis xasiaTi, misi Semecneba, misi Zala yalib deba.
am mudmivma brZolam gaaZliera Cveni xalxi sulierad da
fi zikurad. Cven axla gvikvirs, rogor SeZlo qarTvelobam
amdeni uTanasworo brZolis gadatana. Zala xalxisa da ekles
i is erTianobaSi iyo. mxvneli, xelosani, mebrZoli, beri, pa
triarqi, mefe, poeti, yvela erTi suliT iyo ganmsWvaluli
– Rrma rwmeniT simarTlis gamarjvebisa. eZebdnen maradiul
WeSmaritebas da wuxdnen, roca ver poulobdnen mas. Cveni Zala
saSobao epistole, 1982 w.
83
Cveni sulis sidiadeSia: Cveni monastrebi, taZrebi ara mxolod
TavianT pirdapir daniSnulebas asrulebdnen, aramed akade
miebi, samecniero da kulturuli centrebi iyvnen. es iyo zeimi
sulisa, zeimi maradiuli simarTlisa. swored am simarTles
mivyavarT dRes win da gveZaxis ara marto Cven, aramed yvelas:
„naTeli qristesi gangvanaTlebs yovelTa“.* magram yvelas
ar esmis simarTlis Zaxili, xolo zogierTebi uaryofen mas.
simarTle urCia, igi iyo da iqneba, miuxedavad Cveni damokideb
ulebisa misadmi. ieso qriste ambobs: „da scnaT WeSmariti, da
WeSmaritebaman gangaTavisuflnes Tquen“ (ioan. 8, 32).
amrigad, WeSmaritebis Secnobis gareSe ar arsebobs
pr o gresi, SeuZlebelia sulieri aRmavloba. qristianuli
Tavisufleba ganuyofelia WeSmaritebisagan. Cven samudamod
un da SevinarCunoT erTguleba simarTlisa da im maRali idea
l ebisa, romlebisTvisac mogviwoda RmerTma, erTguleba xa
lxisa da samSoblosi; mxolod am SemTxvevaSi miiRebs adamiani
„cxovrebis gvirgvins“. „iqmen morwmune vidre sikudiladmde, da
mogce Sen gჳrgჳni igi cxorebisaჲ“ (gamocx. 2, 10).
rogorc adamianis sxeulis organoebi asruleben sxva da
sxva funqcias da erTmaneTs avseben, aseve sxvadasxva Rir sebis
pirovnebebi urTierTdaxmarebas saWiroeben.
Cven gvWirdeba mSvidoba da siyvaruli. esaa kacobriob
is wyurvili. Cven mowmeni varT msoflioSi TermobirTvuli
omis realuri saSiSroebisa. Cven unda gamoviyenoT Cvenze
da mokidebuli yvela SesaZlebloba da SevqmnaT pirobebi
Sromismoyvare mSvidobiani cxovrebisaTvis, raTa msoflio
katastrofa Tavidan aviciloT.
„aRorZndebodeT madliTa da mecnierebiTa uflisa da
saSobao epistole, 1982 w.
* პირველშეწირულის წირვა
84
macxovrisa Cuenisa iesu qristesiTa“ (2 petr. 3, 18).
qristianoba religiaa mSvidobisa, srulyofili si y va
rulisa da maradiuli sixarulisa. adamianisaTvis umaRlesi
bednierebaa sxva adamianisTvis sixarulis miniWeba.
Cemo Zvirfaso Tanamemamuleno! yvelas gilocavT qri
stes Sobis dResaswauls da gisurvebT, rom yoveli Cvengani iy
os WeSmariti RvTis msaxuri da, aqedan gamomdinare – mSvidobis,
si yvarulisa da Tavisuflebis Tanamoziare.
„aznaurebiTa miT, romliTa qristeman Cuen ganguaazn
aurna, mtkiced degiT“ (gal. 5, 1).
„madli uflisa Cuenisa iesu qristesi sulisa Tquenisa
Tana, amin!“ (filip. 4, 23).
qristes Soba
Tbilisi, 1982 w.
saSobao epistole, 1982 w.
85
saaRdgomo epistole1982 w.
wmida sinodis wevrebs – yovladsamRvdelo mitropolitTa,
mTavarepiskoposTa da episkoposTa, moZRvarTa da diakonTa,
patiosan bermonazonTa da yovelTa saqarTvelos
qristes mier sayvarel sapatriarqos SvilTa, mkvidrTa
saqarTveloჲsa da mcxovrebTa Cveni samSoblos sazRvrebs gareT
„RmerTi naTel ars“ (1 ioan. 1, 5).
ristes mier sayvarelno wmida sinodis wevrno – yovl
adsamRvdelono mitropolitno, mTavarepiskoposno da
episkoposno, moZRvarno da diakonno, bermonazonno, Zmano
da dano, Zeno da asulno saqarTvelos marTlmadidebeli ek
ქ
86
lesiisa, mkvidrno saqarTveloჲsa da mcxovrebno Cveni samSo
blos sazRvrebs gareT.
„Zmano, gixaroden, ganmtkiceniT, nugeSiniscemul iqmne
niT, nugeSinisscemdiT, masve zraxevdiT, mSჳdobasa hyofdiT;
da RmerTi siyuarulisaჲ da mSჳdobisaჲ iyavn Tquen Tana“ (2
kor. 13, 11).
wyalobiT RmrTisaჲTa dadga es kurTxeuli dRe qri stes
brwyinvale aRdgomisa, rodesac Cveni gulebi savsea srulyof
i li siyvaruliTa da zemiwieri sixaruliT, rodesac Zlevis
galobas SehRaRadebs ca da qveyana aRdgomil macxovars. aR
v sili RvTaebrivi siyvaruliTa da sixaruliT, guliTadad
gilocavT am udides dResaswauls:
qriste aRdga!
maradiuli da ganuzomelia es sityvebi. qristes aRdgoma
ara marto saxarebiseuli istoriis, aramed qristianuli ek le
siis cxovrebis udiadesi movlenaa, igi saxea Cveni aRd go misa,
winauwyebaa eklesiis aRdgomisa, romelic qristes sxeuls wa
rmoadgens.
wmida aTanase didis moZRvrebiT, „ufalma cxovnebis um
Ta vres miznad cno, gamoecxadebina aRdgoma Tavisi sxeulisa,
ra Ta amiT eCvenebina niSani sikvdilze gamarjvebisa da daerw
munebina yovelni, rom daxsnil ars xrwnileba da momadlebul
ars uxrwneloba“ (swavlani, w. 1, gv. 219).
adamiani mowodebulia ara marto sulieri xedvisa da
Rv Tis SemecnebisaTvis, aramed – ganwmendisa, feriscvalebisa
da RmerTTan SeerTebisaTvis. qristianis mizania daamyaros
saaRdgomo epistole, 1982 w.
87
kavSiri RmerTTan wmida Svidi saidumlos da ganuwyveteli
locvis meSveobiT. aq RvTis nebas adamianis neba unda Seerwyas.
am kavSirSia arsi siwmidisa da siyvarulisa.
wmida mamebi gvaswavlian, rom Tu adamianis neba emorCi
leba RvTis nebas, maSin misi sicocxle RvTiuria. magram rogor
mivaRwioT amgvar kavSirs RmerTTan? es SesaZlebelia mxolod
eklesiaSi. yvelani, vinc arian wevrni eklesiisa, atareben rC
eulTa beWeds ara imitom, rom mxolod maT daimkvidron sau
kuno netareba, aramed raTa Secvalon da gaaerTianon mTeli
kacobrioba, dayofili codviTa da egoizmiT.
qristianebi unda gaerTiandnen ara garegani niSnebiT,
aramed Sinagani arsebiT, rogorc gaerTianebulia sampirovani
wmida sameba erTarsebad, da qristianTa es gaerTianeba erT
azrsa da erTsulovnebaSi unda vlindebodes.
eklesiis cxovrebaSi, rogorc saidumloSi, aris ori
mxare: garegnuli mxare, romelic moicavs adamianis am qveyniur
cxovrebas, dafuZnebuls qristianul rwmenasa da siyvarulze;
da meore mxare – mistikuri, romelic iwyeba aq, dedamiwaze da
zeciuri sasufevlis maradiulobaSi grZeldeba.
vin SeiZleba ekuTvnodes qristes eklesias?! is, visac
sworad swams da aRiarebs wmida samebas, vinc miiRo saidumlo
naTlisRebisa, vinc SeerTebulia RmerTTan da moyvasTan
siyvaruliT, emorCileba da aRiarebs sjulis kanonebs, vinc
eziareba taZarSi Sesrulebul wmida saidumloebebs, romelnic
samRvdeloebis mier wmida mociqulTagan miRebuli madliT
aResruleba.
adamiani eklesiaSi unda gaxdes ara mxolod sulieri,
aramed valdebulia iyos wmida, raTa daimkvidros sasufeveli
saaRdgomo epistole, 1982 w.
88
RvTisa. „wmidaa wmidaTa“, – xmobs mRvdeli saRmrTo liturgiis
dasasruls, roca aRamaRlebs wmida tarigs, ganwesebuls wmida
ziarebisaTvis. am or sityvaSi Rrma azria: qristes wmida xorci
gankuTvnilia mxolod wmidaTaTvis, e.i. maTTvis, vinc sinanu
lisa da aRsarebis saidumlos wyalobiT Tavisi Sinagani sam
yaros ganwmendiT wmida gaxda.
Tavi eklesiisa aris ufali ieso qriste, suli eklesiisa –
suli wmida, wevrni eklesiisa varT Cven, romelTac gvwams wmida
sameba, varT naTelRebulni da ziarni yovelTa saidumloTa.
eklesiis saSualebiT iRebs morwmune mrevli RvTis madlsa da
niWTa sulisa wmidisaTa.
maSasadame, ra aris eklesia? eklesia warmodgeba berZ
nuli zmnisagan „ekkleo“, rac niSnavs vuxmob, movuwodeb, veZaxi
Sekrebaze, krebaze. amrigad, eklesia aris im adamianTa krebuli,
romelnic RmerTma amoirCia da TavisTan moixmo.
mTavari arsi eklesiisa aris is, rom morwmune, misi we
vri, ganuwyvetel kavSirSia mama RmerTTan, Ze RmerTsa da wm
ida sulTan. eklesiaSi xdeba saidumlo Sexvedra adamianisa
RmerTTan (ioan. 17, 2126).
eklesiis yoveli wevri qristesia – qristiania. adamiani,
romelic Tavis Tavs Tvlis morwmuned da ar aris eklesiis
wevri, ar aris nawili erTisa vazisa, ar aris Sezrdili qristes,
ar imyofeba masSi, ar asrulebs mis mcnebebs, ar aR marTula
cocxal qvad eklesiis SenobaSi – aseTi adamiani marto imyofe
ba aRelvebul zRvaSi, romelic aucileblad STanTqavs mas.
ra axasiaTebs qristes eklesias? eklesia erTiania, wmi
daa, kaTolike da samociquloa. igi daarsda sulTmofenobis
dRes. qristes eklesiis pirvelni wevrni mudam imyofebodnen
„moZRurebasa mas mociqulTasa da ziarebasa, da gantexasa puri
saaRdgomo epistole, 1982 w.
89
sasa da locvasa... aqebdes RmerTsa... xolo ufali SesZinebda
cxovnebulTa dRiTidRed eklesiasa“ (saqme. 2, 42, 47). ekle
siaSi ar aris gayofa, misi wevrebi ar arian erTmaneTisadmi
mtrulad ganwyobili damoukidebeli jgufebi, maT aqvT erTi
guli, erTsul arian, maT xelmZRvanelobs erTi da igive suli
wmida, isini Seadgenen erT mTlianobas – qristes sxeuls. mx
olod eklesiaSi da eklesiis locviT SeiZleba gaxdes adamiani
taZari sulisa wmidisa.
eklesia sulia erisa.
eklesiaSi yvelaferi erTiani unda iyos: erTi Tavi – ufa
li ieso qriste, erTi suli RvTisa, romeli yovelTa aRavsebs,
erTi moZRvreba rwmenisa da cxovrebisa, erTni macxovnebelni
saidumloni, rac yvelasaTvis aucilebelia.
eklesia erTia, magram dayofilia adgilobriv da ero
vnul eklesiebad, romelnic arian wevrni erTi wmida msof
lio samociqulo eklesiisa. masSi Sedian: konstantinopolis,
aleqsandriis, antioqiis, ierusalimis, ruseTis, saqarTvelos,
serbeTis, rumineTis, bulgareTis da sxv. eklesiebi. wmida kv
ipriane amis Sesaxeb SesaniSnavad ambobs: „mze gamohyofs uamrav
sx ivs, magram naTeli erTia; xes gaaCnia totebi, magram igi er
Tia; nakadulni erTi saTavidan gamoedinebian..., ganacalkeve
mzis sxivi mzisgan – erTianoba ar dauSvebs sinaTlis calke
ar sebobas; CamoaWeri xes toti – CamonaWeri dakargavs sicocx
les; gaTiSe nakaduli saTavisagan – nakaduli daSreba. msgavsad
amisa, uflis naTliT gaciskrovnebuli eklesia msoflios
hfens Tavis sxivebsa da amave dros is mainc erTia, ar irRveva
mTlianoba misi sxeulisa, mTel qveyanaze gadaSlili aqvs Ta
visi nayofieri totebi“.
eklesiis erTianobasTan organuladaa dakavSirebuli
saaRdgomo epistole, 1982 w.
90
eklesiis siwmide. rogorc cnobilia, codva aris mizezi dayofi
sa. codvis daTrgunva, upirveles yovlisa, Tavad adamians
amTlianebs, mas RmerTsa da moyvasTan akavSirebs.
siwmide eklesiisa TviTmyofadi da uryevia.
Tuki eklesia RvTis sxeulia, gana SeiZleba qristes sx
e u li ar iyos wmida? eklesiis siwmide qristes sxeulis siwm
i didan gamomdinareobs, amitom eklesia uZlevelia: „amas
kldesa zeda aRvaSeno eklesiaჲ Cemi, da bWeni jojoxeTisani
ver ereodian mas“ (maT. 16, 18).
eklesiis yoveli wevri, miuxedavad Tavisi naklovanebe
bisa, Tu misi cxovreba RvTisaTvis saTnoa, suliwmidis ma d liT
imoseba. eklesiaSi suliwmidis madlis zemoqmedebiT xdeba
adamianis ganwmenda codvebisagan da misi sulieri ganaTleba,
madli RvTisa gardaqmnis adamians, ris Sedegad codvili pov
ebs ganmarTlebas da xdeba wminda.
wmida irineos lioneli (II s.) Semdegnairad aRwers ek
lesiis mTlianobas: „eklesiam, Tumca igi ganfenilia qve ynis
kididan kidemde, miiRo mociqulTagan da maTi mowafeebisa
gan rwmena... am qadagebasa da rwmenas eklesia mtkiced inaxavs,
rogorc erT WerqveS mcxovrebi ojaxi, da swams, ro gorc mqones
erTisa sulisa da erTisa gulisa; Tanaxmad am isa, qadagebs da
aswavlis... Tumca erebi msoflioSi sxvada s xvaa, maTi gadmo
cemis Zala erTi da igivea. arc eklesiebs, da fuZnebulT ger
manul qveynebSi, arc iveriis eklesiebs, arc keltebs, arc aR
mosavleTSi, arc egvipteSi, arc libiaSi... gansxvavebulad ara
swamT; rogorc mze, qmnileba RvTisa, qveyanaze erTi da igivea,
aseve qadageba WeSmaritebisa yvelgan anaTebs da gananaTlebs
yovelTa kacTa, romelTac surT Secnoba WeSmritebisa“ (wmida
irineos lioneli. eretikosTa winaaRmdeg, 1, 10, 12).
saaRdgomo epistole, 1982 w.
91
CvenTvis miT ufro Zvirfasia eklesiis am didi maswav
leblis sityvebi, ramdenadac igi magaliTisaTvis asaxelebs
iveriis eklesiebs, rogorc SemnarCunebelT mociqulTa rwme
nisa da WeSmaritebisa jer kidev II saukuneSi. aqedan Cans, rom
kapadokiidan wmida ninos mosvlamde iveriis eklesia ukve
arsebobda da mociqulTa rwmenis damcveli iyo.
qristes eklesiis erTerTi ZiriTadi Taviseburebaa sam
Rvdeloebis erTianoba. wmida kvipriane karTageneli ambobs:
„msoflio eklesia erTia, ganuSorebeli da ganuyofelia. ami
tom unda gaerTiandes yvela mRvdelmTavari erT mTlianoba
Si“. sxvagan igive wmida mama wers: „es mTlianoba mtkiced unda
davicvaT Cven, eklesiis TavSi mdgomma episkoposebma, raTa
vaCvenoT, rom TviT episkoposebi erTni da ganuyofelni ar
ian“.
wmida ioane oqropiri, konstantinopolis mTavare p is
koposi, romelic cxovrobda IV sSi da saqarTveloSi aR asrula
Tavisi amqveyniuri cxovreba, SesaniSnavad wers qr i stianTaTvis
eklesiis aucileblobaze: „SeuZlebelia zRvis gadacurva gemis
gareSe. qristes wmida eklesia dedamiwaze igivea, rac gemi zR
vaSi. am sulieri gemis batonpatroni TviT yovlisSemZle mama
RmerTia, saWeTmpyrobeli – mxolodSobili Ze misi, wamyvani
qari – suli wmida, mmarTvelni gemisa arian mociqulni da
maTi memkvidreni, – moZRvarni da maswavlebelni eklesiisani,
mgzavrni – marTlmorwmune qristianeni, Ziri da safuZvelia
marTali rwmena wmidisa samebisa, kedlebi, wina nawili da
gemis saWe warmodgenilia rogorc sarwmunoebis dogmatebi,
RvTis mcnebebi, gadmocemani eklesiaTa, kanonni mociqulTa da
msoflio krebaTa“.
Cven xSirad vsvamT kiTxvas: ra gaakeTa warsulSi eklesiam
saaRdgomo epistole, 1982 w.
92
Cveni xalxisaTvis, asrulebs Tu ara dRes igi Tavis macxovnebel
misias, rogoria eklesiis roli momavalSi?! Tu Cven realurad
ar ganvixilavT eklesiis mniSvnelobas warsulSi, ver SevZlebT
naTlad davinaxoT misi awmyo da momavali.
ra mogvca eklesiam warsulSi? bevri ram, riTac amayobs
Cveni eri xelovnebis, literaturis, arqiteqturisa da sxva sf
eroSi, qristianuli sulierebisa da civilizaciis safuZvelze
Seiqmna. Cveni eklesia daarsda maSin, rodesac romis imperiaSi
varskvlavebr amobrwyinda aTeulaTasobiT mowame, rodesac
egviptisa da iordanes udabnoebSi moRvaweobdnen Rirsi mamebi,
romelTa marxvisa da locvis Rvawli yovelTvis ganacvifrebs
yvela WeSmaritad moazrovne adamians. Cveni eklesia aRmocenda
im dros, rodesac msofliosaTvis cnobili gaxda Rrma RvTis
metyvelTa da filosofosTa: wmida iustine filosofosis,
klimenti aleqsandrielis, wmidaTa basili didis, grigol
RvTismetyvelis, ioane oqropirisa da sxvaTa Sromebi.
Cvenma xalxma SeiTvisa da Seisisxlxorca mTeli es sul
ieri neqtari; es sxivebi gardatyda Cveni cnobierebis prizmaSi
da Cvenma xalxma sruliad axali Sedevrebi Seqmna sulieri
saganZurisa. ra iqneboda saqarTvelo wmida ninos, vaxtang
gorgaslis, daviT aRmaSeneblis, SoTa rusTavelis, daviTisa
da konstantines, kaTolikospatriarqis anton Iis, efrem
filosofosis, petre iberis, ioane petriwisa da mravalTa
sxvaTa Rvawlis gareSe? vis ecodineboda dRes saqarTvelos
Sesaxeb, rom ar gvyoloda beqa opizari, beri damiane? warmoud
genelia saqarTvelo msoflioSi cnobili tixrulminanqruli
xatebis, sveticxovlis, jvaris, bolnisis sionis gareSe. aseTi
magaliTebis moyvana aTasobiT SeiZleba. mTeli es saunje Cvenma
saaRdgomo epistole, 1982 w.
93
xalxma qristianobisa da saqarTvelos eklesiis macxovnebel
sxivTa gavleniT Seqmna.
dRes, mecnierulteqnikuri revoluciis saukuneSi, ek l
esia asrulebs udides misias, aRsavsea RvTaebrivi ener gi iT
da, aqedan gamomdinare – madlmosili niWiT, aqtiurad mo
nawileobs eris cxovrebaSi, iRvwis mSvidobis dacvis di adi
saqmisaTvis, urTierTgagebisa da samarTlianobis da mya re
bisaTvis.
eklesiis valia eris gaerTianeba.
saqarTvelos eklesiam yvelaferi unda gaakeTos Cveni
eris sulieri keTildReobisaTvis.
Cven didad gvaxarebs is pozitiuri Zvrebi, romlebic
mimdinareobs ukanasknel wlebSi saqarTvelos respublikaSi.
es winsvla yvelaferSi Cans: marTlwesrigSi, literaturaSi,
xe lovnebaSi, qalaqsa Tu sofelSi. Cven gvaRelvebs ara marto
Sinagani problemebi, aramed yvelas, vinc ar aris gulgrili
Tavisi samSoblosadmi, afiqrebs im TanamemamuleTa – ZmaTa da
daTa bedi, qristiania is Tu musulmani, romelnic aRmoCndnen
Cv eni samSoblos sazRvrebs gareT.
gansakuTrebuli siyvaruliTa da mxurvale grZnobiT
mogmarTavT Tqven, Cveno Zmebo, mcxovrebno samSoblos sa z R
v rebs gareT, mogmarTavT Tqven, musulmanebo da qristi a nebo,
Cven sisxliT da xorciT erTni varT, miuxedavad ga nsxvavebuli
religiuri Sexedulebebisa. gaxsovdeT, rom Tq veni winaprebi
ganisveneben saqarTvelos wmida miwaSi, nu da iviwyebT vin xarT,
sadaurni xarT, gaxsovdeT RvTisagan da locvili qarTuli
ena da saukuneTa manZilze nakurTxi qa rTuli tradiciebi; gax
sovdeT, siZulvilisa da sulieri ga yofis daZleva SeiZleba
saaRdgomo epistole, 1982 w.
94
mxolod siyvaruliT, romliTac ase uxvad dagvajildova
uzenaesma. Cven marad gvaxsovxarT da dRemudam vloculobT
TqvenTvis, Cveni eris SeerTebisaTvis.
am didebulsa da adamianis gonebisaTvis miuwvdomel
dRes qristes aRdgomisa, Cven unda SevxvdeT ganwmendilni, gan
vaaxloT Cveni sulierni swrafvani da qristianuli Semecnebis
siRrmeSi miveaxloT WeSmritebisa da cxovrebis gzas ufalsa
Cvensa ieso qristes. amasTan erTad, saWiroa gaviazroT moyva
sis gasaWiri da Semweoba aRmovuCinoT mas.
Cven Rrma aRSfoTebas gamovTqvamT imis gamo, rom Tanda
Tan matulobs masobrivad momspobi iaraRis raodenoba da
masTan erTad misi gamanadgurebeli Zala. Cveni eklesia darw
munebulia, rom yvela religiis warmomadgenelTa mso flio
konferencia, romelic a.w. 1014 maiss moskovSi Se dgeba, iqneba
metad drouli da amave dros aqtualuri. Cveni eklesia miiRebs
aqtiur monawileobas am saerTaSoriso forumSi.
dRes Cven aRvavlenT locvebs mSvidobisaTvis yovlisa
soflisa da maTTvis, vinc iRvwis mSvidobis damkvidrebisaTvis,
vinc Sromobs progresisa da samarTlianobisaTvis.
qristes aRdgomis cxovelmyofeli sxivi aRwevs adami
anTa gulebSi da avsebs qveyanas siyvaruliTa da sixaruliT.
aRsavse am gamouTqmeli siyvaruliT, guliTadad vulocav
mTel RvTivkurTxeulsa da RvTivdacul Cvens samwysos qristes
brwyinvale aRdgomas. dae, aRdgomilma macxovarma Rirs gvyos
Sesvlad aRdgomis sixarulsa da miRebad gulTa Sina CvenTa
mcnebaTa saxarebisaTa. ufali movals Senda, nu iqmnebi yru da
munj, ganuxven mas karni gulisa Senisani da Semovals igi da
daadgreba Sen Tana.
saaRdgomo epistole, 1982 w.
95
aRvavlen locvebs, rom yoveli Cvengani gaxdes Rirsi
RmerTTan am saidumlo Sexvedrisa. vusurveb yvelas saukuno
sixaruls, RmerTma akurTxos mTeli qveyana da moaniWos kaco
briobas keTildReobiTi da mSvidobiTi cxovreba.
aRsrulda! brZanebs ufali: „viqmen me ani da ჵ, dasabami da
dasasruli. me wyurielsa mivsce wyaroჲsa misgan wylisa cxove
lisa usasyidlod. romelman sZlos, mivsce mas ese yoveli da
viyo misa RmerT, da igi iyos Cemda Ze“ (gamocx. 21, 67).
WeSmaritad aRdga qriste!
aRdgoma qristesi
Tbilisi, 1982 w.
saaRdgomo epistole, 1982 w.
97
saSobao epistole1983 w.
yovladsamRvdelo mitropolitebs, mTavarepiskoposebs,
episkoposebsa da saqarTvelos marTlmadidebeli
eklesiis RvTivkurTxeul sulier Svilebs, mcxovrebT
saqarTveloSi da mis farglebs gareT!
„aha samkჳdrebeli RmrTisaჲ kacTa Tana,
da daimkჳdros maT Tana, da igini iyvnen
er misa, da igi RmerTi Tavadi mkჳdr
iyos maT Soris“ (gamocx. 21, 3).
ovladsamRvdelo mwyemsmTavarno, saqarTvelos mar
Tlmadidebeli eklesiis saTno sulierno Svilno, mk
vidrno saqarTveloჲsa da mcxovrebno mis sazRvrebs ga reT!
RvTis didi siyvarulis wyalobiT kvlavac mSvidobiTa
ყ
98
da keTildReobiT vxvdebiT udidessa da RvTivSemosil dR e
saswauls – qristes Sobas, zeims, romelic mTlianad mo icavs
yoveli Taobis adamianis gulsa da cnobierebas, za tiks, romel
ic mefobs saukuneebze. es is sasixarulo da naTelmosili dRea,
rodesac Cven beTlemel mwyemsebsa da aRmosavlel mogvebTan
erTad gonebiT mivemgzavrebiT im gamoqvabulisaken, romelsac
wilad xvda bedniereba, wiaRsa Si na Tvissa mieRo axalSobili
yrma, macxovari qveynisa.
jer kidev qristes Sobamde warmarTuli samyaros sauke
Teso warmomadgenelni cxovrobdnen imediT, rom RvTis gzis
maZiebeli xalxis gulSi WeSmariti sarwmunoeba aRmocendeboda
da xsnas yovlismimtevebeli RmerTis siyvarulis wyalobiT
moipovebda. I saukunis romaeli istorikosebis, tacitusisa
da svetoniusis mowmobiT, aRmosavleTis teritoriaze mcx
ovrebTa Soris gavrcelebuli iyo azri imis Sesaxeb, rom maT
moevlineboda mefe, romelic daamyarebda mSvidobasa da wes
rigs xalxTa Soris. romaeli poeti vergiliusi adidebda im
Cvils, romelic gardamoxdeboda zeciT, momadlebda qveyanas
mSvidobas da daubrunebda dedamiwas „oqros xanas“. kacobrioba
TrTolviT moeloda Zveli aRTqmis winaswarmetyvelebis aR
srulebas – movlinebas qveynis mxsnelisa da RmrTisa Cuenisa,
ieso qristesi... da bolos, RmerTi ufali gamogviCnda Cven.
qristes Sobis Rames beTlemis zecas moefina angelozTa
sadResaswaulo galoba: „didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da
queyanasa zeda mSჳdobaჲ da kacTa Soris saTnoebaჲ“ (luk. 2, 14).
dRes es diadi qebaTa qeba kvlavac ismis samyaroSi da qris
tianTa gulebs avsebs usazRvro sixaruliT, romlis arsic wmida
mociqulma ioane RvTismetyvelma ase gamoxata: „da sityuaჲ igi
saSobao epistole, 1983 w.
99
ჴorciel iqmna da daemkჳdra Cuen Soris... savse madliTa da
WeSmaritebiTa“ (ioan. 1, 14).
kavSiri ufalTan da ziareba RvTiur madlsa da WeSmari
tebasTan – ai, is sixaruli, rasac emyareba Cveni bedniereba
da keTildReoba. RmerTTan miaxloebiT adamianSi axldeba
yovelive is, rac codvis gamo moispo masSi. qveynad macxo vris
movlinebiT saTave daedo kacobriobis dabrunebas na Tlisa
da WeSmaritebisaken. „amisTჳs Sobil var da amisTჳs mo vivline
soflad, raჲTa vwamo WeSmariti“ (ioan. 18, 37) – brZanebs ufali.
ai, es maradiuli da mxsneli WeSmariteba gv i zidavs Cven.
magram rogor mivaRwioT RmerTTan Sinagan, sulier
er Tianobas? TiToeuli Cvengani grZnobs amis saWiroebas,
ra dganac adamians ukve aRar ZaluZs gaumklavdes im tanjvasa
da winaaRmdegobebs, romlebic gamudmebiT warmoiSoba mis
ga rSemo. aucilebelia Semweoba yovlisSemZle Zalisa, zeciT
ga rdamovlenilisa CvenTvis.
adamiansa da RmerTs Soris kavSirisaTvis aucilebeli
pirobaa uryevi rwmena da Tavdadebuli siyvaruli. es is myari
sa fuZvelia, romelzec unda avaSenoT Cveni sulieri Senoba.
wmida winaswarmetyvelma ioane naTlismcemelma Tavisi qada
geba Semdegi sityvebiT daiwyo: „SeinaneT, rameTu moaxlebul
ars sasufeveli caTaჲ“ (maT. 3, 2). sinanulisa da Sinagani srul
yofis gareSe SeuZlebelia RmerTTan miaxleba. qristesTan
rom viyoT da misi yovlisSemZle Semweoba vigrZnoT, pirvel
rigSi, unda ganviwmidoT yovelgvari sulieri da xorcieli
biwisagan, e. i. unda ganvTavisufldeT codvebisagan.
Zalian xSirad Cveni Tavi migvaCnia marTal, wminda ada
mianad, da amave dros arad vagdebT yoveldRiur codvebs,
saSobao epistole, 1983 w.
100
ro mlebic satanjvelisken gvibiZgeben. ase vfiqrobT: me aravin
mo miklavs, xolo patarpatara codvebi ki yvelas aqvso. saSi
Sia amgvari msjeloba. mTa xom Sedgeba rogorc didi qvebisagan,
ise kenWebisganac. RvTis winaSe umniSvnelo codva ar arsebobs,
yovelgvari gardaxdoma uflis mcnebisagan Seuracxyofs mis
sidiades da gvaSorebs mas. mefe da winaswarmetyveli daviTi,
rodesac fsalmuns werda, ZrwolviT uxmobda ufals: „ufalo,
nu guliswyromiTa SeniTa mamxileb me, nuca risxviTa SeniTa msw
avli me... ara ars mSჳdobaჲ ZualTa CemTa pirisagan codvaTa
CemTaჲsa; rameTu uSjuloebani Cemni aRmematnes Tavsa Cemsa da,
viTarca tჳrTi mZime, damimZimdes Cem zeda“ (fsalm. 37, 2,4,5).
pavle mociquli, eklesiis burji, saxarebis qadagebisa
Tvis yvelaze metad damaSvrali, wuxda, rom uflis winaSe mxo
lod codvebiTa da uZlurebiT wardgeboda.
sityva „sinanuli“ ara marto sakuTari codvebis Segnebas
niSnavs, aramed TviTSegnebis gardaqmnasac, rodesac pirovneba
RmrTisadmi, moyvasisadmi, TviT Tavisi Tavisa da cxovre
bisadmi damokidebulebis axleburad gaazrebas iwyebs. aseTi
adamiani grZnobs Tavis sisustes da, amasTan erTad, eZebs gzas
am mdgomareobidan gamosasvlelad. Rirsi mama isaak asuri
ambobs: „netar ars kaci, romeli Seicnobs uZlurebasa Tvissa,
rameTu codna ese xdeba misTvis safuZveli da sawyisi yovelive
keTilwarmatebisa“ (isaak asuri, 61e sityva).
rodesac sinanulis gzas Seudgebi, nu iqnebi ugrZnobeli
da gulqva, aramed scan dacema Seni da iglovde codvaTaTvis
SenTa. wmida ioane oqropiri wers: „stirode ara ubralod,
aramed mwared, viTarca petre; sulisa Senisa siRrmeTagan
gadmoRvare nakadulni cremlTani, raTa ufalman mowyalebiT
saSobao epistole, 1983 w.
101
Segindos Secodebani. kacTmoyvare RmerTi Sengan Sromas iTx
ovs mcireds da TviT mogagebs didebuls, Sengan elis mizezs,
raTa dagajildovos cxonebiT. Seswire mas cremlni Senni da
man moganiWos Sendoba“ (Txz. t. II, gv. 322323).
Cven vlaparakobT sinanulze, aRsarebaze, maSin roca
adamianma xSirad arc ki icis, ra unda moinanios, ra iTvleba
codvad. zogierTs miaCnia, rom codva Cveni Tvisebaa. TiTqos
igi Cveni bunebis nawilia. cnobilia, rom adamiani RvTis ms
gavsad aris Seqmnili. is, rac ar Seesatyviseba Semoqmedis saxes,
ar aris Cveni bunebiseuli. maS, ras warmoadgens codva RvTis
metyvelTa gagebiT? codva borotebaa, romelic pirovnebaSi
misi nebiT Sedis. boroteba anu codva adamianis buneba ki ar
aris, misi mdgomareobaa. prokle diadoxosis TqmiT: „boro
tisadmi Cvens midrekilebas sZlevs buneba sikeTisa, radganac
sikeTe arsebobs, boroteba ki ar arsebobs, ufro sworad,
boroteba arsebobs maSin, rodesac mas gamoavlenen“ (saRvTis
metyvelo Sromebi, 1972 w., gv. 69). codva Sedegia nebis sisustisa
an sneulebisa. igi amboxia RvTis winaaRmdeg, radganac codviT
varRvevT mis mcnebebs. amasTan, is erTgvari senia, romelic
cdilobs damkvidrdes adamianSi da daaavados igi. pirovneba
Tavisi surviliT uTmobs adgils borotebas da Sehyavs codva
Tavis samyaroSi, Tanxmdeba iyos misi morCili.
ase rom, codva ucxo, arabunebrivi mdgomareobaa adamia
nisa da misgan kaci mxolod sinanuliTa da aRsarebiT Tavisu
fldeba. codva mravalgvari arsebobs. am epistoleSi mxolod
zogierT maTganze SevCerdebiT, iseTze, xSirad rom gvxvdeba
da gvaSorebs RmerTs.
pirveli da Znelad gamosasworebeli codva ampartavne
saSobao epistole, 1983 w.
102
baa. es is pirveli codvaa, angelozi eSmakad rom aqcia. bibliaSi
bevrganaa Tqmuli ampartavnebis Sesaxeb. brZeni solomoni
ambobs: „modis mediduroba da mohyveba damcireba“ (igav. 11,
2); „damxobas win uZRvis ampartavneba, dacemas – qedmaRloba“
(igav. 16, 18). iakob mociqulTan vkiTxulobT: „ampartavanTa
Sehmusravs RmerTi, xolo mdabalTa moscis madli“ (iak. 4, 6).
ra aris ampartavneba? mas Zalian sxartad da lakoniu
rad ganmartavs Rirsi mama ioane kibisaRmwereli: ampartavneba
ukiduresi siRatakea sulisa. filosofia da msoflio lite
ratura mdidaria mravalgvari gansazRvrebiTa da magaliTiT
am naklisa, magram daskvna saerToa: qedmaRloba mankieri
grZnobaa, saZraxisi da yovlad damamcirebeli. igi gviCvenebs,
rom pirovneba ar icnobs Tavis Tavs. ampartavans sxvisi upi
ratesoba aRizianebs. wmida efrem asuris TqmiT, ampartavani ver
itans masze ukeTess, aseTisa an Surs, an ejibreba mas. igi vinmes
Seqebas sakuTar damcirebad da Seuracxyofad iRebs.
meore codva, romelic xSirad gvxvdeba da romelic
da kavSirebulia qedmaRlobasTan, aris mrisxaneba. eklesiast
es wignSi vkiTxulobT: „nu moswrafe xar sulsa Sina TჳsiTa
gu liswyromad, rameTu guliswyroma wiaRTa Sina ugunurTasa
ganisuenebs“ (ekl. 7, 10). wmida pavle mociquli gvafrTxilebs:
„yoveli simware da risxvaჲ da gulis wyromaჲ da RaRadebaჲ
da gmobaჲ moispen Tquen Soris yovliTurT ukeTurebiT“ (efes.
4, 31). ukeTuri, mrisxane adamiani pirvel rigSi sakuTar Tavs
vnebs, Semdeg ki – sxvebs. risxva uaryofiTad moqmedebs gone
baze, gulze, nervul sistemasa da, saerTod, mTel organizmze.
Rirsi mama ioane kasiane mrisxanebas sasikvdilo Sxams uwodebs.
mZvinvare kaci veRar sazRvravs; man SeiZleba Seuracxyos susti,
saSobao epistole, 1983 w.
103
daamciros, gaanawyenos uZluri, SeiZleba iseTi saqcieli Cai
dinos, suls mouSuSebel Wrilobad rom darCeba sicocxlis
bolomde. guliswyromisa da gulficxelobisagan morCileba,
simSvide, simdable gvkurnavs. ufali gvaswavlis: „aRiReT uRe
li Cemi Tquen zeda da iswaveT Cemgan, rameTu mSჳd var da mdab
al guliTa, da hpovoT gansuenebaჲ sulTa TquenTaჲ“ (maT. 11,
29). gulficxelni da mrisxaneni sa b raloni arian; ganerideT
am codvas.
mZime codva, tvirTad rom gvawevs Cven, aris Suri. iakob
mociquli wers: „sada ars Suri da ჴdomaჲ, mun SfoTi da yoveli
borotisa saqmჱ“ (iak. 3, 16). brZeni solomoni ambobs: „nu isereb
kacisa Tana moSurnisa“ (igav. 23, 6).
Suri sxva adamianis keTildReobiT, upiratesobiT anda
sxva raime warmatebiT gamowveuli wyena da gaRizianebaa. igi
yvelas mier dagmobili, magram mainc mravalTaTvis damaxasi
aTebeli naklia, romlis damalvasac saguldagulod cdilo
ben. Surma SeiZleba kaci borotmoqmedad aqcios. saocaria, es
codva materialur samyaroSi ufro metad vlindeba; iSviaTad
Tu vinmes SeSurdeba adamianis sulieri miRwevebisa. ar SurT
imisi, visac ufro didi sarwmunoeba da siyvaruli aqvs, vinc
metis momTmenia, vinc keTilTa niWTa mopovebas eswrafvis. iakob
mociqulis epistoleSi vkiTxulobT: „xolo ukueTu Suri mware
ga qundes da ჴdomaჲ gulTa Sina TquenTa, nu iqadiT da styuiT
WeSmaritebasa zeda“ (iak. 3, 14). e. i. nu moiwonebT Tavs qristianis
saxeliT da nu icruebT, TiTqos Suri imdenad ubralo ram iyos,
rom igi WeSmaritebas ziarebuli kacisTvis dasaSvebad miiCnioT.
mociquli pavle korinTelTa eklesias afrTxilebda: „ram
eTu sadaRa Tquen Soris Suri da ჴdomaჲ da ganwvalebani, ara
saSobao epistole, 1983 w.
104
ჴorcielveRa xarTa da kacobriv iqceviT“ (1 kor. 3, 3); SuriT
anTebuli adamiani kilavs da aZagebs yvelas, visac ejibreba:
mtersa Tu moyvares. xSirad uniWoebs didi pretenziebi aqvT,
saqmiT ki arafers akeTeben da am samwuxaro grZnobis morCilni
patiosan da udanaSaulo adamianebs ganikiTxaven.
ar SeiZleba erTdroulad iyo qristiani da amave dros
SuriT Sepyrobili. siyvaruli da Suri iseve SeuTavsebelia,
rogorc naTeli da bneli.
Zmano da dano Cemno! ganarideT gulni Tqvenni Sursa,
xedvideT ra warmatebas moyvasisa Tqvenisa, ixarebdeT mis
Tana. daexmareT niWmimadlebuls, gamoavlinos Tavisi SesaZle
blobani. gaxsovdeT, RmerTi Tqvens guls xedavs da mogagebT
simdidrisaebr gulisa Tqvenisa.
aRniSnulis garda arsebobs sxva codvebic: pativmoyva
reoba, sizarmace, sasowarkveTileba, mruSoba, siZunwe, siZul
vili, RvarZli, gankiTxva... isini gvaSoreben RmerTs da Sinagan
harmonias urRveven Cvens suls. advili ar aris codvebisagan
ga Tavisufleba. es miT ufro Znelia, Tu isini ukve Cveulebad
qce ulan. mTavaria, adamians Sinaganad sZuldes codva da mis mo
kveTas cdilobdes. Tu gaqvs survili gamosworebisa, ukve swor
gzaze dgaxar; am dros unda iCqaro taZrisaken. midi mR vdelTan,
rogorc sulis mkurnalTan, da gaumxile Seni na klovanebani.
misi locviTa da kurTxeviT TviT RvTisagan mi iReb Sendobas.
mRvdlis winaSe Tqmuli aRsareba aucilebeli pirobaa
sinanulisa, radganac moZRvars RvTisagan aqvs miniWebuli
ufleba codvaTa mitevebisa. zogjer amboben: ra saWiroa ekle
siaSi mRvdelTan misvla? gana ar SeiZleba TviT ufals uTxra
Seni codvebi da moinanio mis winaSe? aseT adamianebs ar esmiT
saSobao epistole, 1983 w.
105
aRsarebis saidumlo da mRvdlis Sendobis Zala. aRsareba gan
wmendaa, meore naTlobaa, rogorc mas wmida mamebi uwodeben;
igi Serigebaa RmerTTan, Sinagani simSvidea, dawynarebaa.
rodesac Cveni sulieri WurWeli ganspetakdeba, Tavm
dablad da krZalviT unda miviRoT wmida ziareba.
ra aris ziareba da ratomaa igi aucilebeli? wmida zi
areba TviT ufalma ieso qristem daadgina saidumlo serobi
sas. wmida mociqulis, lukas, saxarebaSi vkiTxulobT: ieso
qr i stem „moiRo puri, hmadlobda da gantexa da misca maT da
Tqua: ese ars ჴorci Cemi, TquenTჳs micemuli; amas hyofdiT
mosaჴsenebelad Cemda. egreTve sasumeli Semdgomad serobisa
da Tqua: ese sasumeli – axali Sjuli sisxlisa Cemisaჲ TquenTჳs
daTxeuli“ (luk. 22, 1920).
RvTis xorcad da sisxlad gardaqmnili puriTa da Rvin
iT pirvelad mociqulni eziarnen. uflis xorcisa da sisxlis
miRebisas macxovari miuTiTebs, rom adamianisaTvis ar aris
sakmarisi mxolod xorciel purze zrunva, misTvis aucilebelia
sulieri sazrdeli, romelic mas SemoqmedTan daakavSirebs,
xels Seuwyobs misi sulis zeaRsvlas miwidan zeciur eklesia
sTan SeerTebisaTvis.
maziarebelni, uerTdebian ra macxovars, misi saSua lebiT
ukavSirdebian erTmaneTs mtkice organuli kavSiriT da qmnian
qristes erTian mistikur da amave dros realur sxeuls –
eklesias. yoveli qristiani TveSi erTxel mainc unda eziaros,
rom sulierad ganmtkicdes. es saidumlo exmareba adamians
naklovanebaTa, vnebaTa daZlevaSi, xilul da uxilav mterTa
winaaRmdeg brZolaSi. marxvis dReebSi, vinc marxvas inaxavs,
SeuZlia, yovel kviras eziaros. ase rom, ziareba udidesi sa i
saSobao epistole, 1983 w.
106
dumloa; ziarebisas CvenSi viRebT meufesa zecaTasa da qveyani
s a sa, romlis Zala da Zlierebac sazRvardaudebelia; amiT ki
gve niWeba madli sikeTis qmnisa.
sikeTis qmna adamianis iseTive bunebrivi Tviseba unda
iyos, rogorc keTili xisaTvis keTili nayofis gamo Re ba,
xolo boroteba iseve SeuZlebeli – rogorc „ver ჴelew i febis
xesa keTilsa nayofisa xeneSisa gamoRebad“ (maT. 7, 1718).
„WeSmariti sibrZnismoyvareni da ZmaTmoyvareni, – ambobs
wmida grigol RvTismetyveli, – eswrafvian qmnas sikeTisas Ta
vad sikeTisaTvis da ara pativisaTvis caTa Sina“ (wmida grigol
RmrTismetyveli, Txz. m. 1889 w. gv. 97).
TiToeuli Cvengani RvTivqmnili mSvenieri WurWelia,
romelic uflis madliT unda iyos savse da warmoadgendes
taZars sulisa wmidisa.
sulieri ganwmendis, aRsarebisa da ziarebis Semdeg ad
amiani gardamavali ferebiT mbrwyinavi andamativiT naT obs:
misi suli xdeba savane siyvarulisa, Tavmdablobisa, si mSvidisa,
moTminebisa, siwmindisa, locvisa, marxvisa da sxva im maRal
RirsebaTa, romlebic pirovnebas RvTiT eniWeba.
Zmano da dano, mogmarTavT ra saSobao epistoleTi,
minda Tqveni yuradReba SevaCero im problemaze, romelic
dRes mTel kacobriobas awuxebs. es aris birTvuli ganadgure
bisagan qveynis dacvis sakiTxi.
saqarTvelos marTlmadidebeli eklesia yovelTvis
iyo da kvlavac darCeba Tavisi saukunovani tradiciebis erT
guli. igi wmidad icavs da msoflioSi qadagebs xalxTa Soris
urTierTgagebasa da Tanxmobas da amiT xels uwyobs dedamiwaze
mSvidobis SenarCunebisaTvis brZolas. Cveni miswrafeba mSvi
dobisaken – es qristianuli religiis arsebiTi mxarea. yvela
saSobao epistole, 1983 w.
107
adamiani da yvela xalxi Tanasworuflebiania. migvaCnia, rom
TiToeuli adamianisa, da gansakuTrebiT ki, morwmune qristianis
valia, yovelgvari saSualebiT win aRudges omis gaCaRebis sa
frTxes. omisa da mSvidobis problema saerTo problemaa. igi
moicavs da aRelvebs yvelas, ganurCevlad misi religiuri,
kulturuli Tu politikuri Sexedulebebisa, radganac yvela
grZnobs birTvuli katastrofis safrTxes. es saerTo dainter
eseba gansakuTrebiT naTlad gamovlinda moskovSi, 1982 wlis
1014 maiss Catarebul msoflio konferenciaze – „religiuri
moRvaweni birTvuli katastrofisagan sicocxlis RvTaebrivi
madlis gadasarCenad“, sadac saqarTvelos marTlmadidebelma
eklesiam aqtiuri monawileoba miiRo. moskovis konferenciis
Semdeg msoflio mowme gaxda Cveni saxelmwifos mier aRebuli
metad mniSvnelovani axali samSvidobo iniciativisa, rom igi
pirveli ar gamoiyenebs birTvul iaraRs. es calmxrivi valdeb
uleba didi aRfrTovanebiT miiRo msofliom. Tu sxva qveynebis
meTaurnic ikisreben amgvar valdebulebas, SesaZlebeli iqneba
msoflios xsna birTvuli ngrevisagan.
yvelas gvesmis, rom mSvidobisaTvis brZolis saqmeSi
miRweuliT ar SeiZleba davkmayofildeT. aucilebelia ga
vaerTianoT da gavamravloT mSvidobis momxreTa Zalebi. Cven
aRvavlenT locvebs mSvidobisaTvis mTel msoflioSi, xalxTa
da saxelmwifoTa Soris urTierTndobisa da samarTlianobis
ganmtkicebisaTvis. yovelTvis unda gvaxsovdes mociqulTa
sityvebi: „moiZien mSჳdobaჲ da misdevdin mas“ (1 petr. 3, 11).
gaxsovdes, rom „mSჳdobasa gჳwodna Cuen RmerTman“ (1 kor.
7, 15). „scnaT WeSmariti, da WeSmaritebaman gangaTavisuflnes
Tquen“ (ioan. 8, 32).
WeSmaritebis ZiebaSi saukuneTa manZilze kacobriobam
saSobao epistole, 1983 w.
108
mravali gza da biliki ganvlo, Tavis Tavze gamoscada da ga
daitana yovelive, rasac moicavs adamianis suli: miwierebis
uarmyofeli ukiduresi misticizmidan ukidures RvTis uaryo
famde. da mxolod maSin, roca es gzebi gavlili iyo da Zalebi
amowuruli, dadga Jami, odes sityva xorciel iqmna, mogvevlina
ieso qriste – tarigi RvTisa, romelman aRiRo codvani so f
lisani.
mxolod qristianobaSi pova Sinagani srulyofa mTeli
kacobriobis religiuri Ziebis xangrZlivma da mZime msoflio
istoriulma procesma.
saSobao epistole wmida efrem asuris sityvebiT msu rs
davamTavro: „dReჲ ese ars dReჲ cxonebisa, Rameჲ ese mSჳ do basa
da myudroebas mianiWebs msoflios. awindeli Rame ekuTvnis
mSvids (ieso qristes). amisTvis ganagdos yovelman risxuaჲ da
sificxleჲ, daayudos ampartavnebaჲ da zvaobaჲ Tჳsi. aw aRmo
brwyinda dReჲ igi wyalobisa da nu eufleba vismes grZnobaჲ
Surisgebisa wyenisaTჳs misisa; nu iqneba vinme mizezi sxvisi Wirisa
da mwuxarebisa. es dRe uRrublo da naTelia. dae, moidrikos
mis winaSe risxvam, Semmusrvelma mSvidobisa da myudroebisa“
(efrem asuri, 1904, gv. 138).
madli uflisa, siyvaruli, mSvidoba da sixaruli Tqven
yovelTa Tana!
kidev erTxel gilocavT diad dResaswauls – qristes
Sobas!
gisurvebT maradiul sixaruls, rameTu CvenTan ars
RmerTi!
qristes Soba
Tbilisi, 1983 w.
saSobao epistole, 1983 w.
109
saaRdgomo epistole1983 w.
wmida sinodis wevrebs – yovladsamRvdelo mitropolitebs,
mTavarepiskoposebs, episkoposebsa da saqarTvelos
marTlmadidebeli eklesiis RvTivkurTxeul sulier Svilebs,
mkvidrTa saqarTveloჲsa da mis sazRvrebs gareT mcxovrebT:
„saidumloჲ ese did ars; xolo me vityჳ
qristesTჳs da eklesiisa“ (efes. 5, 32).
adResaswaulod guguneben saaRdgomo zarebi... msofl
ios amcnoben diad gamarjvebas – Zlevas sicocxlisa si
kvdilze, axareben qristes brwyinvale aRdgomas.
am sixaruls gauwyebT dRes mec, RvTivganbrZnobilo
mwyemsmTavarno da moZRvarno, diakonno, bermonazonno, mon
ს
110
azonno da yovelno sulierno Svilno Cveni wmida eklesiisa.
qriste aRdga!
es is sityvebia, romelTac azrobrivad gadavyavarT im
droSi, roca Rrma mwuxarebas moecva macxovris mowafeni da
menelsacxebleni dedani. zogierTis gulSi eWvsac daesadgura:
iyo ki ieso is mesia, saukuneTa manZilze rom eloda tanjuli
kacobrioba; da Tu WeSmaritad qriste iyo, rogorRa SeZles
jvars ecvaT igi?
ganvlo SabaTma... iwureba mesame dRe macxovris gar
dacvalebidan. Rrma ZiliT sZinavs yvelas; marto mociqulebi
da menelsacxebleni dedani fxizloben, glovoben moZRvars.
inaTa Tu ara, menelsacxebleT saflavs miaSures; siCumes mx
olod mcvelebis fexis xma arRvevs. moulodnelad yvelam
igrZno Zlieri miwisZvra, gamoecxadaT angelozi, saxe rom
lisa iyo, „viTarca elvaჲ, da samoseli misi – spetak, viTarca
Tovli. nu geSinin Tquen! – Tqva man, – vici, rameTu iesus naza
revelsa juarcumulsa eZiebT. ara ars aqa, rameTu aRdga“ (maT
28, 3, 56).
golgoTa da aRdgoma...
es saSineli gansacdeli saWiro iyo gadaetanaT wmida
mo ciqulebsa da menelsacxeble dedaT da maT gamocdas gau
Zles.
gamocda...
TiToeuli Cvenganis cxovreba, iseve rogorc warsuli
Cveni erisa, gansacdeliTaa savse. ufali adamians ugzavnis sxva
dasxva gasaWirs, mwuxarebasa da ubedurebas, aTasgvar siZnelesa
saaRdgomo epistole, 1983 w.
111
da damcirebas, raTa man bolos da bolos Seicnos Tavi Tvisi.
gangicdia Sen es yoveli? – es sisastikea, – SeiZleba Tqva an
ga ifiqro; magram sxva gza ar arsebobs. rodesac gancxromiT
cxovrob, gaviwydeba yvelaferi: RmerTic, Seni ukvdavi sulic,
gaviwydeba, rom mdgmuri xar wuTisoflisa da zesTasofels
daemkvidrebi. rodesac ar ici, ra aris gaWirveba, fiqrob,
rom bednieri cxovreba SeniT moipove da es mudam ase iqneba; am
dros modis SenTan ufali da cdilobs, gagaRviZos, gagaTavisu
flos buranisagan. sawol oTaxSi gangacalkevebs, avadmyof
obis sarecels dagigebs... Tu ici ratom? SenTan saubari surs,
surs uwamlos im sens, Sens satkivarze ufro saSiSi romaa, surs
mieaxlos Sens suls, raTa gankurnos igi. mxolod amis Semdeg
mixvdebi, rom mTeli gavlili cxovreba SecdomebiTaa savse; da
Tu, RvTis madliT, amas Seigneb, ukve swor gzaze dgaxar.
xSirad vekiTxebiT erTmaneTs: ramdeni wlisa xar? es
ulmobeli kiTxva TiToeuli Cvenganis winaSe dgas. sul cota
xnis win bavSvi iyavi da TanatolebTan TamaSobdi, axla ki oci
wlisas cxovrebis gza gaqvs asarCevi. yrmobis asakma adreuli
gazafxuliviT swrafad gaifrina. Tu ukve ormocisa xar, maS Seni
mze dasavleTisken midrekila; amis damadasturebelia WaRara,
TovliviT nelnela rom faravs Sens Tavs; ramdeni wlisa xar?
Tu samocs gadascdi da male samocdaaTisac gaxdebi, gaxsovdes,
maradiulobis karibWesTan dgaxar. „dReni weliwadTa CuenTani
maT Tana sameocdaaT wel, xolo ukueTu Zlierebasa Sina, oTx
meoc wel“ (fsalm. 89, 10), – ambobs daviT winaswarmetyveli.
gza Seni momqancveli, urviTa da WmunviT savse iyo. am
qveyniuri qoxi gengreva da ici, verafriT uSveli. daTvlilia
Seni wlebi, iqneb Tveebic... am dros mainc unda hkiTxo sakuTar
saaRdgomo epistole, 1983 w.
112
Tavs: var ki mzad, warvdge winaSe uflisa, aRvasrule me Cemi
vali?
cxovreba mgzavrobaa, miaxloebaa maradiulobasTan. Cven
ki Zalian cotas vfiqrobT amaze.
rogoria RvTis kanoni, rogor mihyavs Semoqmeds ad a mi ani
Tavisken? Tavdapirvelad qveviT, Semdeg ki zeviT, jva rcmidan
aRdgomisa da amaRlebisaken, bnelidan naTlisa ken. xSirad ver
vxsniT, ratomaa aucilebeli CvenTvis mZime gansacdeli. xSirad
ver vigebT, ar gvesmis uflisa; mxolod ma Sin, rodesac mizans
mivaRwevT, mivxvdebiT, rom ganvlili simware da SeWirveba
saWiro da aucilebeli iyo sulis wrTobisaTvis.
rogorc mTeli kacobriobis, ise saqarTvelos istori
aSi warmarToba xangrZlivi da mZime periodia, qristianuli
dilis winare bneli Ramea.
„tkbil ars naTeli, – ambobs eklesiaste, – keTil TualTa
xedvad mzisa“ (ekl. 11, 7).
adamiani eswrafoda sinaTles, eZiebda naTels, eltvoda
simarTles, WeSmarits, sikeTes, magram ver xvdeboda, saiT gae
gno gza.
gza WeSmariti, gza cxoveli Tavad moabijebda kacobrio
bisaken. da dadga Jami aRmosavlisa mzisa qristianeTasa.
qristes naTelma ganabrwyina msoflio; igi gvaciskro
vnebs Cven, Tumca gamocda kvlavac grZeldeba.
„naTeli qristesi gangvanaTlebs yovelTa“ (pirvel Se
wi rulis liturRia).
es sityvebi mraval kiTxvas aRgviZravs: ras warmoadgens
qristes naTeli da sad veZioT igi? Tu Tavadi igi gananaTlebs
yo velTa, maSin ratomRa arian warwymedulni, mavalni gzasa
fa rTosa?
saaRdgomo epistole, 1983 w.
113
„me var naTeli soflisaჲ. romeli Semomidges me, ara
vi dodis bnelsa, aramed aqundes naTeli cxorebisaჲ“ (ioan. 8,
12), – brZanebs macxovari.
saocari sityvebia. isini miuTiTeben ieso qristes mxo
loobasa da ganumeoreblobaze, mis Zalauflebaze qveyanasa
zeda. amgvarad Tqma ar SeeZlo da arc SeuZlia winaswarmet
yvels, mociquls, filosofoss, mecniers, arc sxva vinmes
ka cTagans, ase mxolod RmerTkaci zraxavs. „qriste, naTelo
We Smarito, romeli gananaTleb yovelsa kacsa momavalsa so
flad“. ioane RvTismetyveli ambobs: „RmerTi naTel ars“ (1
ioan. 1, 5).
ieso qriste ara msgavs ars naTlisa, romeli Jamad ars
da Jamad ganqardebis; igi naTelia dausrulebeli, yovlism
pryobeli, yovlismZleveli, naTeli romeli „bnelsa Sina Cans,
da bneli igi mas ver ewia“ (ioan. 1, 5).
eklesiis gareSe mdgomT, maT, visac qristianoba mxolod
Teoriulad esmiT, macxovari zogjer moralistad miaCniaT,
adareben mas diad adamianebs: budas, muhameds, fi losofosebs
da a.S. nawili ki saerTod uaryofs iesos mo Z Rvrebas da imis
da mtkicebasac cdilobs, qriste, rogorc pirovneba, ar arse
bobdao.
ieso qriste da misi moZRvreba ar saWiroebs vinmes dac
vas; msoflios TiTqmis 1000 enasa da dialeqtze Targmnili sax
areba TviTaa saukeTeso mowmoba da RaRadeba naTlis Sesaxeb,
msxverplis golgoTisa – ieso qristes, Tavisi nebiT soflis
codvaTa mtvirTvelis Sesaxeb.
kravi uflisa jvars acves, is ki mainc cocxalia. mas ua
ryofen, igi ki kvlavac CvenTanaa, WiSkars uketaven, is dgas da
re kavs karze Seni gulisa, icdis, rodis SeuSveb; erTni macxo
saaRdgomo epistole, 1983 w.
114
vris mowodebisTanave aReben karebs, meoreni – mxolod mas
Semdeg, roca miwieri fufuneba azrs dakargavs maTTvis, roca
br ZenTabrZeni solomoniviT darwmundebian, rom yovelive
amsofliuri „amaoa da sulsa SeaWirvebs“. sxvani – oden sasikv
dilo sarecelze, maradiulobis karibWesTan mdgarni, uxsnian
guls ufals, maT mTeli sicocxlis manZilze elodeboda ma
cxovari. magram arian adamianebi, romlebic arasodes aReben
karebs, kakunis gagonebaze kidev ufro iketebian da cdilo
ben dairwmunon Tavi, rom maT ar uxmoben. isini ise ganleven
sawuTros, maradiul naTels verc dainaxaven, ver ganicdian
sixaruls WeSmarits; miemgzavrebian „sauflosa bneleTisasa...
sada ara ars naTeli, arca xedvad cxovrebisa kacTasa“ (iob.
10, 22).
vis mimarTavs ufali? yoveldRiuri saqmianobiT daR
lil, dRevandeli dRis sazrunaviT mcxovreb Cveulebriv ada
mianebs: glexebsa da muSebs, mwerlebsa da mecnierebs, filoso
fosebs, saxelmwifo moRvaweT, bavSvebsa da didebs... piradi,
saojaxo an sazogadoebrivi interesebiT Sepyrobil adamianebs;
uzrunvelTa da damwuxrebulT, unugeSoTa da SeWirvebulT, mdi
darTa da RatakT, – Cven, Cveni RirsebebiTa da naklovanebebiT.
naTeli qristesi sulieri Zalaa, safuZvelia qveynierebisa. Tu
mzis sinaTlis gareSe sicocxle Sewyvetda arsebobas, Tvinier
RvTaebrivi energiisa sicocxle saerTod ar warmoiSoboda.
sicocxle, mizidulobisa Tu sxva kanonebi, romlebic samyaroSi
moqmedeben, gamomsaxvelnia umaRlesi harmoniisa, Sedegia Rv
Taebrivi gonebisa da Zalisa.
naTeli ese brwyinavda da ibrwyinebs niadag, ganur Cevlad
Cveni damokidebulebisa misadmi. sakiTxavi isaa, ga vxdebiT Cven
saaRdgomo epistole, 1983 w.
115
Tanaziarni am naTlisa, SevicnobT ki mas? SevZlebT gavigoT,
rom „Zჱ RmrTisaჲ movida da momca Cuen gonebaჲ, raჲTa vicodiT
Cuen WeSmariti RmerTi da varT Cuen WeSmaritisa Tana Zisa misisa
iesu qristesa. ese ars WeSmariti RmerTi, cxorebaჲ saukunoჲ“ (1
ioan. 5, 20). mxolod qristes naTels ZaluZs feriscvaleba sam
yarosi da Cveni. gixarodeT yovelTa, romelTa mogipovebies
mciredi nawilic ki zeciuri naTlisa, romelnic Semosilni
xarT misi SaravandediT: „Tquen xarT naTelni soflisani...
brwyinevdin naTeli Tqueni winaSe kacTa, raჲTa ixilnen saqmeni
Tquenni keTilni da adidebden mamasa Tquensa zecaTasa“ (maT.
5, 14,16). garna sad veZioT naTeli ese, raTa ganvibanoT misi
sxivebiT? codnaSi, mecnierebaSi, simdidresa Tu gancxromaSi?
magram yovelive es xom aramtkice, warmavali da arasaimedoa.
pasuxi erTaderTia: qristes naTeli TviT mis sxeulSia, RvTae
brivi logosis sxeulSi – eklesiaSi. es is eklesiaa, romelic
kldesa zeda ars daSenebuli da romelsac bWeni jojoxeTisani
ver sZleven.
macxovarma eklesias mimadla Zala sulisa wmidisa. yo
velgvari arseboba gansazRvrul formas moiTxovs. fo rma
saWiroa qristianis religiuri cxovrebisTvisac da igi po vebs
kidec mas eklesiaSi mravalgvari saxiT gamovleni ls. Cvens
taZrebSi aResruleba saidumloebani: naTlobis, mi roncxebis,
aRsarebis, ziarebis, qorwinebis, avadmyofze sruldeba said
umlo zeTis kurTxevisa, saidumloa aseve mRvdloba, anu xel
dasxma samRvdelo xarisxSi. am Svidi saidumlos garda, taZarSi
sruldeba sxvadasxva locva: paraklisi janmrTelobisa da
keTildReobisaTvis, panaSvidi da wesis ageba gansvenebulT
a Tvis, wylis, marilis kurTxeva da sxva; yovelive es imitom
saaRdgomo epistole, 1983 w.
116
SegaxseneT, rom qristianma gaigos, ar aris sakmarisi iyo mor
wmune, aucilebelia eklesiuroba, rom eklesia saimedo gemia
aboboqrebul zRvaSi.
ai, ukve TiTqmis 2000 welia saqarTvelos eklesia Tavis
istoriul misias asrulebs.
yvela Cveni saxelovani winapari iyo da kvlavac da r Ce ba
wevrad Cveni eklesiisa; eklesia marto Cven, miwa ze mc xovrebni
ki ara varT, eklesiaa, upirveles yovlisa, yo vla dwmida Rv
TismSobeli mariami, saqarTvelos deda da diasaxlisi, mo
ciqulebi, winaswarmetyvelebi, Cveni mefeebi da patriarqebi,
yvela adamiani, vinc ki rwmeniTa da siyva ruliT wavida am
qve ynidan; eklesiaa aTasobiT mowame da wmi ndani, didi moR
vaweni. eseni yvelani CvenTan erTad qmnian erTian eklesias,
romlis Tavic brZandeba macxovari Cveni, ieso qriste. am ekle
siis diadi misiaa TiToeuli pirovnebis ganaxleba, sulieri
feriscvaleba da amaRleba.
taZari adgilia adamianis eklesiuri kurTxevisa, kari b
Wea maradiulobisa, savanea RvTisa. aqauri madlmosili ga remo
aRazevebs, akeTilSobilebs suls, ganwmeds da ganaTavisuflebs
codvebisgan.
gavixsenoT Tundac istoriuli faqti: mZime gansac d elis
dros, mterTa Semosevebis Jams, wmida Tamar mefes brZolis win
laSqari taZarSi mihyavda; aq meomrebi mefesTan erTad locu
lobdnen, ambobdnen aRsarebas, eziarebodnen da mxolod amis
Semdeg ekveTebodnen momxdurs. brZolis damTavrebis mere jari
kvlav eklesiaSi brundeboda da uflis samadlobel locvebs
aRavlenda.
taZari oazisia, sadac Cveni yoveldRiuri cxovrebis
oromtrialiT, RelviTa da amaoebiT daRlili suli Sinagan
saaRdgomo epistole, 1983 w.
117
mSvidobasa da siwynares povebs. imaTac ki, vinc aq 1015 wuTiT
SemTxveviT Semodis, romelTac araferi ician RvTis, mara
diuli cxovrebisa da ukvdavi sulis Sesaxeb, izidavs uCveulo
garemo, RvTismsaxurebis mSveniereba, saeklesio galoba.
xolo is, vinc didi rwmeniTa da RvTaebrivi siyvaruliTaa
gamTbari, SeigrZnobs gacilebiT siRrmiseulsa da arsebiTs,
vidre ubralo esTetikuri siamovnebaa. am siRrmiseulsa da
arsebiTs gansakuTrebiT dRes, qristes brwyinvale aRdgomis
dResaswaulze veziarebiT.
Cveni mrwamsi, Cveni sarwmunoebis yvela sayrdeni qris
t es aRdgomis, sicocxlis mier sikvdilis Zlevis faqtzea
da fuZnebuli. da „ukueTu qriste ara aRdgomil ars, amao ars
sa rwmunoebaჲ ege Tqueni“ (1 kor. 15, 17), – wers mociquli pavle.
ma cxovris macxovnebeli tanjvisa da sikvdilis azri aRdgomam
sa cnauryo. mxolod aRdgomis Semdeg daiwyo ka cobriobam
qristes sxeulSi – eklesiaSi gaerTianeba. es mZ ime da xangr
Zlivi procesia da igi dResac grZeldeba. o, rogor nela
aR wevs adamianebSi mTeli samyarosa da cxov rebis ganaxlebis
mo mwodebeli suli siyvarulisa da urTierTndobisa.
„mSvidoba Tqvenda!“ – es iyo aRdgomili macxovris pir
veli sityvebi; rom Seicno arsi da siRrme qristes aRdgomisa
da Senc gaxde Tanamoziare am diadi zeimisa, yovlismomcveli
mSvidobaa saWiro. mSvidoba RmerTTan, moyvasTan, TviT Sens
TavTan. uflis mier boZebuli mSvidoba ki ar unda ganvagdoT,
unda miviRoT da gavxdeT monawile am RvTaebrivi niWis CvenSi
ganxorcielebisa. ra gasakviria, rom TaobaTa manZilze mowi
nave adamianebi usazRvro energias xarjavdnen, raTa msofli
oSi mSvidobis dacvis saqmeSi CaerToT zneobrivi Zala mTeli
kacobriobisa. mSvidoba yvelasaTvis uZvirfasesi ganZia, magram
saaRdgomo epistole, 1983 w.
118
ar unda dagvaviwydes, rom arsebobs boroti nebac. rodesac
igi zeimobs, xalxs Tavs omis saSineleba atydeba da adamianebi
sisxlisa da cremlis morevSi inTqmebian. ase iyo yovelTvis,
magram momavalSi ase aRar iqneba. Tanamedrove iaraRis pi
robebSi gacilebiT ufro saSineli da gamousworebeli mdgo
mareoba Seiqmneba. amitomac TiToeulma adamianma unda Seignos,
rom ukve ganvlilia is periodi, roca esa Tu is sakiTxi Zalis
poziciidan wydeboda, rom dRes kacobrioba didi gansacdelis
winaSe dgas, tyvea atomuri energiisa, risganac aucileblad
unda gaTavisufldes; da gvwams, ufali dagvexmareba.
aRdgomili qriste gvaZlevs yovelives, raჲc cxovrebisa
da bednierebisTvisaa aucilebeli. upirvelesad igi gvaniWebs
su lsa da niWs siyvarulisas, raTa SevumsubuqoT tvirTmZime da
ma Svral kacobriobas gza mimavali „axal Ta caTa da axalsa qu
eyanasa... romelsa Sina simarTle dam kჳ drebul ars“ (2 petr.
3, 13).
sayvarelno sulierno Svilno Cemno!
guliTadad gilocavT qristes aRdgomas, gisurvebT, rom
paseqis brwyinvale sxivebma SemoanaTon TiToeuli Tq venganis
binaSi, gaaTbon Tqveni suli, daivanon gulSi da aRavson igi
rwmeniT, sasoebiTa da siyvaruliT. sadac brZandeba ufali, mun
sixaruli da naTeli hgies; sada ars siyvaruli – mun erToba
da miteveba.
yvelas maradiul sixaruls gisurvebT.
WeSmaritad aRdga qriste!
qristes aRdgoma
Tbilisi, 1983 w.
saaRdgomo epistole, 1983 w.
119
saSobao epistole 1984 w.
saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis RvTivkurTxeul
sulier Svilebs, RvTismSoblis wilxvdomil saqarTvelos
mkvidrT da ucxoeTSi mcxovreb TanamemamuleT
„nu hkurneb borotsa borotiTa“
(wmida basili didi).
aqarTvelos uZvelesi samociqulo eklesiis sayvare
lno Svilno, iverno, „madli Tquen Tana da mSჳdobaჲ
ga nmravldin!“ (1 petr. 1, 2). RvTis wyalobiT kvlav vegebebiT
sasixarulo da sazeimo dRes – qristes Sobis dResaswauls.
beTlemi... ra saocrad axlobeli da Zvirfasia es sityva
yoveli qristianisTvis. idumali Ramis siCumeSi swor ed aqedan
ს
120
moefina msoflios angelozTa galoba: „didebaჲ ma RalTa Sina
RmerTsa da queyanasa zeda mSჳdobaჲ da kacTa So ris saTnoebaჲ“
(luk. 2, 14).
mTeli samyaro, kacobrioba mouTmenlad eloda mac xov
ris movlinebas dedamiwaze; bolos aRsrulda imedi xalxTa da
yovelTa moiRes Svilebaჲ „zeciuri mamisagan“ (gal. 4, 5) – iSva
qriste, ganaxlda imedi, aRorZinda siyvaruli. uflis ganx
orcielebiT aRdga ara marto pirvandeli kavSiri RmerTsa
da adamians Soris, aramed umaRlesi erToba Semoqmedsa da
yovelive qmnuls Soris.
suli qristianisa, anu suli yoveli adamianisa, romel
mac irwmuna qristes Soba da miiRo saidumlo naTlisRebisa,
savanea mama RmerTisa, Zisa da sulisa wmidisa. TviT macxovari
brZanebs: „ukueTu visme uyuarde me, sityuani Cemni daima rxnes,
da mamamanca Cemman Seiyuaros igi, da movideT misa da mis Tana
davadgreT“ (ioan. 14, 23).
uflis gankacebis wyalobiT gardaiqmna pirovneba, Se
i cvala misi zneCveulebebi. iesos madliT gamoxsnilma ad a
mianma sul sxvanairad daiwyo samyaros aRqma. Tu Zveli aR
TqmiT daSvebuli iyo „Tvali Tvalisa wil da kbili kbilisa
wil“ (gam. 21, 24), qristianuli samyaros safuZvlad iqca si
yvaruli, Zmoba da xalxTa Soris megobroba ganurCevelad
er ovnebisa, enisa, rasisa. TviT ufali ase ganmartavs qveynad
Ta visi movlinebis mizans: „esreT Seiyuara RmerTman sofeli
ese, viTarmed Zeca Tჳsi mxolodSobili mosca mas, raჲTa yov
elsa romelsa hrwmenes igi, ara warwymdes, aramed aqundes
cxorebaჲ saukunoჲ“ (ioan. 3, 16). gonebisaTvis miuwvdomeli am
msxverplis wyalobiT ganqarda zRude RmerTsa da kacs Soris,
saSobao epistole, 1984 w.
121
adamians kvlav ganeRo samoTxis kari, gamoCnda gza maradiuli
cxovrebisaken.
saxarebidan viciT, aRmosavlelma mogvebma beTlemSi
Sobil macxovars Tayvaniscemis niSnad miarTves oqro, gun
druki da muri. Cven raRas SevTavazebT axlad Sobil qristes?
erT saSobao locvaSi weria: miuZRveniT mas rwmena nacvlad
oqroisa, siyvaruli keTilsurnelovani nelsacxeblis ma gier
da saqmeni keTilni sakmevlisa wil, anu miarTviT mas cxovreba
Tqveni.
qristianuli cxovreba gulisxmobs yofnas RmerTSi,
zrunvas moyvasisaTvis; esaa gza jvarismtvirTvelisa, gansa
cdeliT savse cxovrebis zRvaSi curvaa igi. wmida grigol Rv
Tismetyveli gvaswavlis: „ukeTu navi Seni jereT ara dabmul
iyos napirsa zRvisasa, nu moiwoneb Tavsa mgzavrobisa keTilad
da mTavrebiTa; rameTu arian mravalni, romelni dainTqnes
winaSe navsayudelsa“ (gr. RvTismetyv. Sromebi, t. II, gv. 228).
cxovreba unda aRviqvaT ise, rogoric is sinamdvileSia,
unda davinaxoT da gavarCioT, ra aris keTili, ra – boroti
da amis mixedviT avirCioT Cveni gza. cxadia, Tu erT gzaze
davdgebiT, meores uarvyofT da „...vai maTda, romelni ityჳan
borotsa keTilad“ (es. 5, 20).
borotisadmi winaaRdgoma WeSmarit qristians avalde
bulebs uyvardes qveyana, uyvardes adamiani, buneba... misi moq
medeba unda efuZnebodes TiToeuli pirovnebis pativiscemisa
da misTvis gulSematkivrobis gancdas, Sinagan moTxovnilebas,
mxarSi amoudges gaWirvebuls. gana aris raime imaze sasiamovno,
SeZlo, riTime daexmaro gansacdelSi myofs?!
siyvaruli netarebaa, siZulvili – tanjva. siyvaruls
saSobao epistole, 1984 w.
122
adamianisa RmerTTan mivyavarT. „moyvasi ars mizezi viTarca
cxovnebisa, egreTca warwymedisa sulisa Cuenisa. ukeTu SeiZino
Zmai, hpoveb ufalsa, da Seiyuare igi esreT: viTarmed ara ga
nurisxde da avsa missa nu moixseneb, iyav mSvidobis myofel,
dauTme, ukeTu ese SesaZlebel iyos, ganeride sityvis migebasa
da davasa“, – wers Rirsi mama anton didi (Sr. 5. gv. 88); xolo
brZeni solomoni gvaswavlis: „romelman yos keTilisaTvis
boroti, ara moakldes saxlsa missa Zჳri“ (igav. 17, 13).
erTerTi didi madli, romelic aucilebelia TiToeuli
CvenganisaTvis, aris mSvidoba, am sityvis farTo gagebiT: mSvi
doba RmerTTan, mSvidoba moyvasTan, mSvidoba bunebasTan, mSvi
doba sakuTar TavTan – ai, is pirobebi, romlebic aucilebelia
adamianis normaluri fizikuri da sulieri ganviTarebisaTvis.
rogorc gazafxulis mzis macocxlebeli sxivebi aRviZebs miZ
inebul bunebas, aseve mSvidobac xels uwyobs gamovlindes RvTis
mier adamianisaTvis miniWebuli SemoqmedebiTi energia.
pirvelmamis, adamis saxiT kacma dakarga mSvidoba Rm
erTTan. mSvidoba moyvasTan daarRvia adamis Ze kaenma, Tana
medrove adamiani ki moswyda bunebas; yovelive amis Sedegad
davkargeT Sinagani mSvidoba; cnobili qarTveli mwerali da
sazogado moRvawe sulxansaba orbeliani ambobs: „sada ara ars
amboxebaჲ, brZola da tacebaჲ, mun ars mSvidobaჲ“.
mSvidobisadmi mowodeba gansakuTrebuli ZaliT gaisma
qristianobaSi. angelosTa galoba – „didebaჲ maRalTa Sina
RmerTsa da queyanasa zeda mSჳdobaჲ da kacTa Soris sa T noebaჲ“
– macxovris Sobisas rom moefina qveyanas, RvTis mcnebad iqca
yoveli qristianisTvis.
„raჲ umjobes ars sulTa CvenTaTvis, anu umetes keTil
saSobao epistole, 1984 w.
123
ama Jamad? ese igi ars, romeli metobs yovelTa swavlaTa da
romlisganca momdinareobs sargebeli ufroჲsi yovlisa,
– mSvidobisaTჳs vityჳ. xolo ufroჲsi yovelTa samwuxaro
da SemaWirvebel ars ganwvalebaჲ anu mterobaჲ“, – wers wmida
grigol RvTismetyveli (Sr. 3, 1844, gv. 135). „romelni eZieben
sawuTrosa Sina sitkboebasa, mSvidobiani yofis ukeTess veraras
poveben. yoveli, raica saxelidebis sikeTed da mSvenierad,
WeSmaritad keTil ars, ukeTu Tanaziar ars igi mSvidobasa“, –
vkiTxulobT wmida grigol noselTan.
bibliaSi TiTqmis orasjer meordeba mowodeba RvTisa
imis Taobaze, rom veswrafodeT xalxTa Soris mSvidob ian urT
ierTobas, gviyvardes mSvidoba, veltvodeT mas. „mS ჳdobaman
RmrTisaman, romeli hmats yovelTa gonebaTa, Se z Rudenin
gulni Tquenni da gonebani Tquenni qriste iesuჲs mier... Zmano,
raodeni ars WeSmarit, raodeni patiosan, ra o deni marTal,
raodeni wmida, raodeni sayuarel, raodeni saqebel, raodeni
saTno da raodeni qebul, mas zraxevdiT“, – gvaswavlis pavle
mociquli (filip. 4, 78). ase cxovroben namdvili qristianebi
da, rogorc keTil saqmeTa jildos, uflisagan suliwmidis
did madls iReben. „xolo nayofi sulisaჲ ars: siyuaruli,
sixaruli, mSჳdobaჲ, sulgrZelebaჲ, sitkboebaჲ, saxierebaჲ,
sarwmunoebaჲ, myud ro ebaჲ, marxvaჲ, moTminebaჲ“ (gal. 5, 2223).
wmida basili didi wers: „romeli eZiebs mSvidobasa, igi eZiebs
qristesa, rameTu Tavadi igi ars mSvidobai Cueni“.
qadageba mSvidobisa, msaxureba mSvidobisaTvis qris
tianuli eklesiis umTavresi amocanaa. gansakuTrebiT es iTqmis
dRevandel dReze, rodesac ase swrafi cvlilebebi xdeba Cvens
planetaze, gamZafrebulia saerTaSoriso mdgomareoba, gve
saSobao epistole, 1984 w.
124
muqreba TermobirTvuli omis saSiSroeba.
zogierTi fiqrobs, rom birTvuli katastrofa da, aqedan
gamomdinare, dedamiwaze sicocxlis mospobis safrTxe Sedegia
mecnierebisa da teqnikis swrafi ganviTarebisa, mecnierul
teqnikuri revoluciisa. es mcdari gansjaa. sinamdvileSi mec
nierebam da teqnikam axali gzebi da saSualebebi gamoavlina
adamianis ganviTarebisaTvis. mTeli ubedureba isaa, rom am
mecnierul miRwevebs kacobrioba sulierad da moralurad
moumzadebeli Sexvda da sikeTis nacvlad igi zogierTma boro
tebis saTaved aqcia.
dRes yovelmxriv unda vecadoT SevinarCunoT adamianTa,
xalxebsa da saxelmwifoTa Soris mSvidoba da gavufrTxildeT
mas, rogorc RvTisgan boZebul udides madls, rogorc Cveni
yofis yvelaze aucilebel pirobas.
Cveni qveynis religiur gaerTianebaTa da eklesiaTa me
Taurebis 1983 wlis 27 noembris gancxadebaSi naTqvamia:
„birTvuli omi migvaCnia umZimes danaSaulad umaRlesi
Zalis, Semoqmedisa da TviT kacobriobis winaSe.
pirovneba uflisagan mowodebulia icxovros mTeli si
savsiT, ganamravlos sulieri Rirebulebani, srulyos Tavisi
yofis materialuri mxare, daamyaros keTili urTierToba sxva
adamianebTan da xalxebTan samarTlianobis, WeSmaritebisa da
siyvarulis safuZvelze“.
qristianoba siyvarulis religiaa; ai, ras amboben wmida
mamebi: „yoveli, romelsa uyuardes, RmrTisagan Sobil ars“ (1
ioan. 4, 7); „siyuaruli niSnavs yofnas erT sulad, xolo siyu
aruli uflisa, amasTan erTad gzai ars ganRmrTobisa“ (wmida
grigol RvTismetyveli, t. II. gv. 312).
WeSmaritad siyvarulia erTaderTi gza, romelsac Rm
saSobao epistole, 1984 w.
125
erTTan mivyavarT: moviyvan magaliTs IV sis kapadokieli wmida
mamis – basili didis cxovrebidan, rogorc nimuSs qr istianuli
siyvarulisa da moyvasisaTvis zrunvisa.
kesariakapadokiis mTavarepiskoposma basili didma erT
dRes gadawyvita, stumreboda Tavisi eparqiis mRvdels. didi
sixaruliT Sexvdnen meufes mRvdeli anastasi da misi meuRle
Teognia. rogor cxovrobo? – hkiTxa basili didma. – codvili
varo, – miugo mRvdelma, – ori uReli xari myavs. erT uRels me
vamuSaveb, meores daqiravebuli kaci. Semosavlis nawils Rarib
RatakT da mwirebs vurigeb, nawiliT ki gadasaxads vistumreb.
Cemi meuRlec mexmareba, gvemsaxureba me da glaxakT.
– miTxar, ra sikeTe giqmnia?
– araferi, – iyo pasuxi.
maSin wmida basili erTerTi oTaxis daketil karT an
ga Cerda da misi gaReba moiTxova. mRvdeli Seecada, ga da
efiqrebina meufisaTvis iq Sesvla, arwmunebda, mand sa meurneo
nivTebis garda araferiao. – me swored am nivTebis sanaxavad
mo vedi, – Tqva wmindanma.
gaxsnes kari. maT Tvalwin mZime suraTi gadaiSala: sa r
e celze iwva keTrovani, romelsac nafleTebad ekida xorci.
igi sadRac quCaSi epovaT anastasisa da Teognias, saxlSi wamoe
yvanaT da uvlidnen (saerTod Cvevad hqondaT, sxvaTaTvis da
farulad epatronaT mZime avadmyofebisaTvis).
rad mimalavdi am saunjeso, – hkiTxa mTavarepiskoposma.
– es kaci nerviulia, – upasuxa mRvdelma, – ar mindoda
me Cvenebina, vSiSobdi, daufiqrebeli sityviT ar Seuracxeyo
Tqveni siwmide.
mRvdelmTavarma sTxova anastasis, neba daerTo, erT
Ra mes mainc momsaxureboda keTrovans, raTa masac hqonoda wi
saSobao epistole, 1984 w.
126
li im did jildoSi, rasac mRvdeli da misi ojaxi uflisag an
miiRebdnen. da darCa im Rames basili didi, locvaSi da a Tenda,
diliT ki ukve gankurnebul avadmyofTan erTad ga movida
oTaxidan.
ai, rogor unda gvwamdes, rogor unda vemsaxuroT mo y
vass. „srulyofili siyvaruli erTnairad hyvarobs yo v e lTa:
keTilT – viTarca megobarTa, ukeTurT – viTarca mte rTa, ro m
elTac swyalobs, momTmine da mSvidia Seuracxyof a sa maTsa zeda
da borotiTa ara miagebs. xolo ganicdis da itanjeba maTTvis
da Tu mizezi raime mieces, hyofs maT ma x loblad Tuisa“ (maqsime
aRmsarebeli).
erTxel ioane kibisaRmwerelTan mividnen glexebi da
daiwyes Civili, Zneliao sulis cxoneba, ojaxuri da yo fiTi
sazrunavi bevri gvaqvso – imarTlebdnen Tavs. wmida moRvawem
miugo: „raodenca SesZlebT keTil saqmeTa qmnas, qme niT, nu
ityviT Zvirsa Zmisasa, nu iparavT, nu cruobT, nu gandiddebiT, nu
g ZulT vinme, saeklesio RvTismsaxurebas nu moswydebiT, ganiki
TxeT glaxaki, nu vis acdunebT, daiceviT siwmide ojaxisa... da
Tu yovelsa amas eseviTar hyofT, ara So rsa xarT sasufevelsa
caTasa“ (ioane kibisaRmwereli, kibe, 1851, gv. 11).
qristes SobiT TviT RvTaebrivi siyvaruli gardamoxda
zeciT da aRiRo codvani soflisani, raTa Seemsubuqebina CvenT
vis tvirTi im gzaze, romelsac RmerTTan da adamianTan mivya
varT. beTlemSi im sakvirvel Rames aRsrulda RvTis sityvebi:
„me var romeli viqm mSჳdobasa“ (es. 45, 7).
hyofdiT urTierTas mSvidobasa! – mowafeebisadmi mi
marTuli am sityvebiT macxovarma adamianur urTierTobaTa
daurRveveli kanoni dagviwesa. amiskenve mogviwodebs pavle
mociquli: „mSჳdobaჲ igi RmrTisaჲ ganmtkicenin gulTa Sina
saSobao epistole, 1984 w.
127
TquenTa, romlisa mimarTca – igi Cinebul xarT“ (kol. 3, 15).
ganwmendil gulze dafuZnebuli mSvidoba dauSreteli
wyaro da Zalaa adamianis miaxloebisaTvis RmerTTan da
mo yvasTan, ris Sedegadac TiToeuli Cvenganis Sinagani mSvi
d oba sakacobrio mSvidobad iqceva. wmida esaiam xalxTa So
ris yovlismomcveli mSvidobisa da erTobis Sesaxeb iwi na
swarmetyvela, rom dadgeba is RvTivkurTxeuli dro, roca
adamianebi „dasWrian maxvilebsa maTsa saxnisad, da laxvrebsa
ma Tsa namglad; da ara aRiRos naTesavman naTesavsa zeda maxvi
li, da arRa iswavebdnen mermed brZolasa“ (es. 2, 4).
SekavSirebisa da urTierTgagebisaken mogviwodebs uf ali
da mwams, aseTi dRe dadgeba, rameTu TviT Tavadi igi br Zanebs:
„ჴmisa Cemisaჲ isminon da iyvnen erT samwyso da erT mwyems“
(ioan. 10, 16).
sayvarelno Svilno Cemno! gilocavT qristeSobis di ad
dResaswauls. dae, beTlemSi Sobilma macxovarma mogvm a dlos
nanatri mSvidoba da Tavisi RvTaebrivi siyvaruliT gagviTbos
gaciebuli gulebi. dae, iyos es axali weli mSvidobiani da
RvTivkurTxeuli TiToeuli CvenganisaTvis, Cveni qveynisa da
msofliosaTvis!
„esevd ufalsa da yav sitkboebaჲ, daemkჳdre queyanasa
da daemwyso simdidresa zeda missa. iSuebd uflisa mimarT da
man mogces Sen Txovaჲ gulisa Senisaჲ“ (fsalm. 36, 34). da „iyavn
Tq uen Tana madli, wyalobaჲ da mSჳdobaჲ RmrTisa mier mamisa
da uflisa mier iesu qristesa Zisa misisa WeSmaritebiT da si
yuaruliT“ (2 ioan. 1, 3), amin!
qristes Soba
Tbilisi, 1984 w.
saSobao epistole, 1984 w.
129
saaRdgomo epistole1984 w.
saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis
RvTivkurTxeul sulier Svilebs:
„bneli warvals da naTeli igi WeSmariti
awve Cans“ (1 ioan. 2, 8).
ristes mier sayvarelno yovladsamRvdelono mRvde
lmTavarno, patiosanno moZRvarno da diakonno, Ri
r sno bermonazonno, saqarTvelos eklesiis RvTis saTno
Sv i lno, mkvidrno RvTismSoblis wilxvedrili kurTxeuli
saqarTveloჲsa da ucxoeTSi mcxovrebno Tanamemamuleno, mS
vidoba, sixaruli da siyvaruli Tanamaval geyavn Tqven aw da
ma radis!
ქ
130
taZrebis zarebis guguni msoflios auwyebs yvelaze diad
dResaswauls – qristes aRdgomas. dRes zeimobs eklesia, six
aruls dausadgurebia yoveli qristianis gulSi am zemiwieri
sixaruliT aRvsili siyvaruliT gilocavT:
qriste aRdga!
sixaruls xSirad win uswrebs didi mwuxareba. ase iyo mo
ciqulebis drosac. momxdarma isini suliT xorcamde SeZra. sul
sxvas elodnen, movlenebi ki sxvagvarad warimarTa. maTi imedi
da nugeSi Seuracxyves da jvars acves. adamianuri zizRisa da si
Zulvilis qariSxalma gadauara ierusalims; Semdeg ki iq, sadac
gaafTrebuli brbo boboqrobda, Semzaravi siCume Camovarda;
dacarielda Txemis adgili, mxolod iesos maxlobelniRa
trialebdnen jvris Soriaxlos. daikarga rwmena, ganqarda
imedi, darCa tanjvawvaleba da sevda; da kidev siyvaruli,
jereT dauSreteli. SiSsa da sasowarkveTas moucavs mociqulni.
unugeSod darCenilni ar apireben macxovris brZanebisamebr
galileaSi gamgzavrebas, radganac ar moelian Sexvedras iq
masTan, vinc maT Tvalwin jvars ecva, ivno da daefla.
o, ra susti da mcired morwmunea adamiani!
mowafeebma mswrafl daiviwyes TavianTi moZRvris da
ri gebani, daiviwyes is saswaulni, romelTa momswrenic Tavad
iyvnen. mwuxareba da gulgatexiloba daeufla maT... „da aha
Zr vaჲ iyo didi“ da gardamoxda zeciT sxivmosili angelozi
uflisa, „xolo iyo xilvaჲ misi, viTarca elvaჲ, da samoseli
misi spetak, viTarca Tovli“ (maT. 28, 23). da iqmnes igini mow
meni saxilvelisa gansakrTomelisa:
saaRdgomo epistole, 1984 w.
131
qriste aRdga!
aRorZinda rwmena mociqulTa, ganaxlda imedi.
ra saocari da uCveulo Zalisaa es sityvebi, ase xSirad
rom warmovTqvamT am dReebSi:
qriste aRdga!
qristes aRdgomis mniSvneloba am movlenis sidiadesa
da gansakuTrebulobaSia. igia saswauli saswaulTa Soris,
romelic ki odesme uxilavs an smenia kacobriobas; igia qvaku
Txedi qristianobisa, rameTu „ukueTu qriste ara aRdgomil
ars, amao ars sarwmunoebaჲ ege Tqueni“ (1 kor. 15, 17).
„dideba moTminebasa Sensa, ufalo ieso!“
zatikis am brwyinvale dReebSi Cven winaSe kvlav mTeli
simZafriT dgeba rTuli, zogierTisTvis gadauWreli kiTxve
bi, dasabamidan rom aRelvebda adamis Zes: vin varT, saidan
movediT, risTvis varT mowodebulni da saiT mivemarTebiT.
„raჲ ars kaci, rameTu moiჴsene misi, anu Ze kacisaჲ, ra me Tu
moxedav mas?“ – mimarTavs daviT winaswarmetyveli Se mo qmeds
(fsalm. 8, 5).
egeb Cven bunebis mxolod SemTxveviTi gamovlineba ni
varT, anda evoluciis garkveuli etapis Sedegi da sxva ara
feri?
adamiani jer kidev uZveles dros mixvda, rom misTvis
mTavari iyo sakuTari Tavis Secnoba. am gziT mavalma Tavis su
lSi aRmoaCina gaoreba, urTierTdapirispireba: ixila xati
RvTisa da zne cxovelisa, ixila sidiade da simdable Tvisi,
saaRdgomo epistole, 1984 w.
132
sikeTe da boroteba, siyvaruli da siZulvili, igrZno msxver
plis gaRebis didi unari da mis gverdiT ulmobloba da usaz
Rvro egoizmi... iqneb amitomac iyo, rom Zvelma egviptelebma
sfinqsi kacis TaviTa da cxovelis taniT gamosaxes.
adamiani msoflios erTerTi yvelaze didi saocrebaa.
saocaria igi ara marto rogorc socialuri arseba, ara ro
go rc nawili bunebisa, aramed – rogorc pirovneba, su lieri
pirovneba. pirovneba ar niSnavs bunebas anda mis na wils; adami
ani pirovnebaa ara bunebiT, aramed – suliT. ga remos grZnobadi
aRqma misi arsis, misi yofis erTi mxarea. amitomac ar aris
swori adamianis Seswavlis mcdeloba mxo lod somaturi an
Tropologiis, biologiis anda sazogadoebis ganviTarebis
zogadi kanonebis mixedviT. kaci, upirveles yovlisa, xatia
RvTisa.
ai, rogor ganixilavs wmida grigol noseli sampiro
vani RmerTis bunebis adamianSi ganxorcielebul saidumlos:
„adami, qmnileba pirveli da ara Sobili, ars saxe dausabamoisa
mama RmerTisa, yovlisa mpyrobelisa da yovlisa mizezisa; Ze
adamisa Sobili – msgavsi ars Zisa da RvTisa sityvisa Sobilisa,
da eva, gamosuli adamisagan (garna araSobili misgan), ars saxe
sulisa wmidisa“ (arqimandriti kipriane, wmida grigol palamas
anTropologia, gv. 157).
„CauRrmavdi Tavsa, STaixede sulsa Sensa, viTa sarkesa
Sina; da odes keTilad ganarCev iq yovelsa, Seicnob, rom xati
da msgavsi xar RvTisa. da viTarca ver ixilav da ver upovi
sa xelsa ukvdavsa arssa Senisa sulisasa, egreT miuwvdomel,
Seucnobel da ukvdav ars RmerTi Seni“, – vkiTxulobT iqve (gv.
159).
saaRdgomo epistole, 1984 w.
133
sxva adgilas wmida grigol noseli wers: adamianma
daikava saSualo adgili RmerTsa da mis mdabal qmnilebaTa
Soris, amitomacaa igi gaorebuli: naTeli gonebiT RvTaebriv
mSvenierebas gvagonebs, mgznebare vnebebiT ki – cxovels; amiT
aixsneba is Sinagani konfliqti da dapirispireba, riskenac
saerTod midrekilia igi.
ase rom, xateba RvTisa TiToeul pirovnebaSia, rogorc
Camoyalibebul kanonTa wesi. igi warmoadgens misi yofis
aucilebel pirobas, romlis saSualebiTac unda ganxorci
eldes msgavseba uflisa. swored es aris adamianis cxovrebis
mizani.
xSirad svamen kiTxvas: ratom Seqmnao gamCenma kaci mx
olod xatad Tvisa? ukeTu igi iqneboda srulyofili arseba,
ukeTu msgavseba misi Seesatyviseboda xatebas misas, igi iqneboda
RmerTi. es gza ki adamians gasavleli aqvs. misi TviTsruly
ofisa da RvTismimsgavsebis procesSi monawileoba unda miiRos
rogorc RvTaebrivma, ise kacobrivma sawyisma, rasac Cven ori
sawyisis sinergias vuwodebT. mxolod am SemTxvevaSi vlindeba
CvenSi Tavisufali neba.
„ra gsurs, sulo Cemo? – ekiTxeba Tavis Tavs wmida gri
gol RvTismetyveli, – ra aris mokvdavTa mier dafasebuli
sikeTeTagan SenTvis metnaklebad Rirebuli? iTxove raime
didebuli da miiReb mas... gnebavs Tundac qvani patiosanni,
velni mSuenierni da keTilni, simravle faraTa, xarTa da
aqlemTa?.. iqneb taxtsa da mbrZaneblobas mieltvi an xanmokle
didebas, radganac xvalve dagamdableben, gyofen morCilad
maSin, rodesac gandidebis gzas Seudgeba vinme sxva kaci, Tundac
Seni yma, cota xnis winaT ubadruki msaxuri Seni... egeb gsurs,
saaRdgomo epistole, 1984 w.
134
sulo, WeSmaritebis saxeliT kanonebiT vaWroba (anu maTi usa
marTlo ganmarteba)?.. nuTu gonierisa kacisaTvis aqvs mniSvn
eloba da fasi mas, romeli Jamad ars da Jamad ganqardebis,
mas, rac msaxurebs borotTaca, da veras argebs mimavalsa ima
so flad“ (wmida grigol RvTismetyveli, 1, gv. 223224). ai,
Sedegic miwieri bednierebisa:
„– sadra veZio didebuli sityvebi Cemi? – ganibnia haersa
Sina.
– xolo ieri da feri Cemi siWabukisa? – ukvalod ga
qra.
– garna dideba? – iqmna arara.
– simtkice Cemis sxeulisa sad daikarga? – Semusra Wirma.
– adgilmamuli da simdidre vis xelSi aris? – romelni
me miiTvala ufalman, sxvani borot kacTa daisakuTres“ (wmida
grigol RvTismetyveli, 1, gv. 79).
cxovreba qristianisa jvarismtvirTvelobaa. igi yofnaa
TviT qristeSi, siyvarulia moyvasis bednierebisaTvis msxve
rplad gaRebuli, gacxadebaa sulisa da Zalisa, – rogorc
br Zanebs mociquli pavle (1 kor. 2, 4). mTavaria, adamiani ar
Se eWidos im simZimes, misTvis rom ar aris gankuTvnili; mTa
varia, man miagnos Tavis jvars, raTa akurTxos igi ufalman da
iyos uReli misi tkbil da tvirTi misi subuq.
rom viyoT WeSmariti msaxurni qristesi, unda gvesmodes
jv ris Rrma azri da didi Zala. JamnSi vkiTxulobT:
„uZlevelo, axovano, saRmrTo Zlierebao patiosnisa
da cxovelmyofelisa jvarisao, gareSemicev da damifare cod
vili ese“.
Tu Sen SeZleb am sityvebis guliT miRebasa da maTi didi
saaRdgomo epistole, 1984 w.
135
mniSvnelobis Secnobas, veravin da veraferi ver dagamarcxebs,
da sicocxlis bolos Senc SegeZleba Tqva: „qristes Tana juar
cumul var. xolo cxovel arRara me var, aramed cxovel ars
Cem Tana qriste“ (gal. 2, 1920).
jvari Cveni Zalaa ganwmedis gzaze. igia uRonoTa Rone,
sustTa simtkice da Zliereba, uZlurTa da sneulTa mkurnali,
cxovelmyofeli, dauSreteli wyaro, fari da maxvili xiluli
da uxilavi boroti Zalis winaaRmdeg.
Tu ver SevZlebT Cveni jvris tarebas, Tu ver aRvudgebiT
win Cvens codvebs, ver davZlevT pativmoyvareobas, sakuTari
Tavis siyvaruls... da tvirTiT damZimebulni davecemiT, sulisa
gansamtkiceblad unda mivapyroT mzera patiosansa jvarsa missa,
romelic Cvenisa cxovnebisaTvis gardamoxda zeciT, ewama CvenT
vis... da aucileblad vigrZnobT mis daxmarebas.
sxvanairad rom vTqvaT, isini, vinc qristes moZRvre
bas miiReben, movaleni arian icxovron ise, rom gaagrZelon
saqmeni kacobriobisaTvis Sewiruli uflisa; ukeTu gsurT iyoT
WeSmariti morwmuneni, Rrmad daukvirdiT am sityvebs: „romelsa
unebs Semdgomad Cemsa moslvaჲ, uvaryavn Tavi Tჳsi, da aRiRen
juari Tჳsi da Semomidegin me“ (mark. 8, 34).
Tavis uaryofa niSnavs gaTavisuflebas miwieri mis
wrafebebisagan, viwro egoizmisa da ampartavnebisagan (roca
pirovneba qedmaRlurad uyurebs da mxolod imis mixedviT
afasebs adamianebs, Tu vis ra sikeTis motana SeuZlia misTvis),
Tavis uaryofa niSnavs msaxurebas moyvasisaTvis.
magaliTisaTvis davasaxelebdi Rvawlsa da Sromas qa
rTvelTa mefis Tamarisa, romlis gamefebis 800 wlisTavs
wels zeimiT aRniSnavs Cveni eklesia da xalxi. igia saxe Cve ni
saaRdgomo epistole, 1984 w.
136
erisadmi Sewiruli moRvawisa da didi jvarismtvirTve lisa.
sulTanma ruqnadinma gadawyvita daerbia gaZlierebuli
saqarTvelo da aRegava igi pirisagan miwisa. man mefe Tamars
aseTi Sinaarsis werili gaugzavna:
„...aw warmomivlenia yoveli mxedroba Cemi, raTa aR v
xoco yoveli mamakaci maga qveynisa, da cocxali igi oden darC
es, romeli wina momegebos, Tayuanisces CarTsa Cemsa; sasoeba
igi Tqueni juari winaSe Cemsa dalewos da mohamedi aRiaros“
(leonti mroveli, istoriani da azmani SaravandedTani, qar
Tlis cxovreba, II, gv. 93, Tb., 1959).
xolo dedofalman aseTi pasuxi SeuTvala:
„Zalsa RmrTisa yovlisa mpyrobelisasa mindobilman,
maradis qalwulisa mariamisa sasoebiT mosavman da patiosanisa
juarisa mvedrebelman warvikiTxe RmrTisa ganmarisxebeli
wigni Seni, ruqnadino, da vcan sicruveni Senni, romelTa bWe
RmerTi iyos! Sen oqrosa mevireTa simravlisad mindobil
xar, xolo me arca simdidresa da arca Zalsa spaTa CemTasa,
aramed Zalsa RmrTisa yovlisa mpyrobelisasa da juarisa
wmidisa, romeli Sen hgme. aw warmomivlenia yoveli mxedroba
Cemi winamogebebad Senda. iyavn neba RvTisa, nu Seni! samarTali
misi, nu Seni!“ (iqve, gv. 9394).
simdablisa da morCilebis niSnad wmida Tamari fexSiS
veli waruZRva laSqars varZiidan basianisken. brZolis win
akuTrxa igi patiosani jvriT, daloca da TviT oZrxes Semoiqca,
sadac dRe da Rames ganuwyvetel locvasa da galobaSi atareb
da; masTan erTad litaniobda mTeli saqarTvelo.
da Seismina ufalma vedreba mxevlisa Tvisisa. musul
manTa 400 000 meomari samarcxvinod iZlia qarTvelTa 100
saaRdgomo epistole, 1984 w.
137
000iani qristesmoyvare mxedrobisagan, ganibnia da Seimusra
simravle agarianTa. gamarjvebulma laSqarma mefe TamarTan
erTad varZiaSi madloba Seswira ufals xsnisaTvis.
mematiane mravalgzis miuTiTebs dedoflis wmida cxo
v rebaze, rom igi ver acduna siameman ama soflisaman, verca
samefo gvirgvinman da skiptraman, arca qvaTa patiosanTa uxvad
qonebaman, arca spaTa simravleman da Zlierebam... ver midrika
simdidreman... rom man gamoiCina sibrZne solomonisebri da
yovliTa guliTa da gonebiTa Seiyvara da Seitkbo ufali; kacs
ganacvifrebda Rameyovel mRviZareba misi, locva, muxlTdreka
da cremliT vedreba RvTisa. xSirad Tamari Tavisi xeliT mo
qsovils an moqarguls yidda da mis safasurs glaxakT urigebda
– Raribebs Tavisi SromiT exmareboda da ara mxolod samefo
Semosavlidan (iqve, gv. 7981).
istorikosi aseve gvauwyebs, rom Tamaris dros wirva
locva Seumokleblad aResruleboda palestinis monasterTa
tipikonis mixedviT, rom samefo karze myofTagan liturRias,
mwuxrs, ciskarsa da Jamns veravin daakldeboda.
wmida Tamar iqmna is brwyinvale, dauvali varskvlavi,
romelic marad unaTebs saqarTvelos da aTbobs yoveli qarT
velis guls.
xSirad kiTxuloben: pirovnebaSi borotebis gaZlie
rebiT Tu iSriteba RvTis siyvaruli misadmi? pasuxi erTia:
RvTaebrivi siyvaruli iseTi usazRvro da unapiroa, imdenad
didi da amaRlebulia, rom veraviTari sxva Zala ver SeZlebs
am siyvarulsa da adamians Soris Cadgomas. mainc rogoria
borotebis arsi da ra damokidebuleba aqvs mas adamianTan?
saeklesio mweralTa da RvTismetyvelTa azriT, boro
saaRdgomo epistole, 1984 w.
138
teba ar aris sawyisi, Tanaarsi sikeTisa, igi ararsia, uaryofa an
naklovaneba sikeTisa, rameTu Tavad yovlis mizezi, Semoqmedi,
aris sruli sikeTe, mSveniereba da siyvaruli.
„boroteba arasodes yofila da verc iqneba Tavisi bu
nebiT damoukidebeli arsi, radganac ara aqvs mas raoba, buneba
da TviTmyofadi saxe, Zala, saTvalavi da Tviseba. igi bunebrivi
Zalebis daSretis Sedegia. am Zalebis araswori, gauazrebeli
moqmedebaa“, – wers Rirsi mama maqsime aR msarebeli (maqsime
aRmsarebeli, kiTxvamigeba Talasisa, saRvTismetyvelo uwye
bani, 1916; gv. 3132).
gauazrebeli, ugono qcevis msxverplis, dacemuli ad a mis
Zis, aRsadgenad TviT RvTaebrivi siyvaruli ganxo r cielda
ieso qristes saxiT, raTa emcno xalxisaTvis RvT is neba, da imav
xalxis xsnisaTvis golgoTaze asuliyo. boroti fiqrobda,
sikvdili daTrgunavda mas. magram moxda sapi r i spiro ram
– jvarcmas mohyva aRdgoma da amaRleba da winaSe yovelTa
xilulTa da uxilavTa arsTa ganbrwyinda yovlismZleveli
Zala RvTaebrivi siyvarulisa.
am siyvarulis Rirsi rom gaxdes adamiani, aucilebel ia,
man suli ganiwmidos codvebisagan. Cvenda saubedurod, xSirad
vadanaSaulebT sxvebs, ganvikiTxavT mtrebs... Cveni mwuxarebisa
da tanjvis mizezi ki CvenSivea; unda gvaxsovdes: rodesac Sinagan
simSvides vkargavT, vkargavT simSvides Cv en garSemoc. xsnis
gza erTaderTia: sinanulis saSualebiT unda aRvidginoT Cvens
sulSi darRveuli harmonia, wmida ziarebiT unda miveaxloT
ufalsa Cvensa ieso qristes, unda vecadoT, davibrunoT CvenTa
didTa winaparTa rwmena, siyvaruli, sasoeba, Tavmdabloba
da, rogorc Sedegi yovelive amisa, – siwmidec. Cvenma sulma
saaRdgomo epistole, 1984 w.
139
macxovris amqveyniuri cxovrebis yvela safexuri unda gaiaros,
TviT jvarcmac, rom Semdeg aRdgomili da amaRlebuli iqces
RvTaebrivi siyvarulis taZrad, suliwmidis savaned.
WeSmariti RvTismsaxureba ganuyofelia samSvidobo mo
Rvaweobisagan. dRes kacobrioba didi gansacdelis winaSea.
ar SeiZleba gulgrilad vuyuroT xalxTa tanjvas, imas, Tu
rogor iRvreba udanaSaulo adamianebis sisxli, ra ganlaRe
bulia boroteba; ar SeiZleba gavCumdeT maSin, rodesac msof
lios emuqreba birTvuli omis safrTxe. mSvidobaze mxolod
laparakiT verafers mivaRwevT, saWiroa gaazrebuli aqtiuri
moqmedeba, rom aviciloT omis saSiSroeba.
is misia, rac eklesias akisria, ar aZlevs mas damSvidebisa
da TviTkmayofilebis uflebas. zogierTis azriT, eklesia Tavs
aridebs Tanamedrove moTxovnebs. aucilebeli kia vicodeT
misi roli dRevandel pirobebSi, vicodeT, Tu sad aris Cveni,
morwmuneebis, adgili am mSfoTvare msoflioSi; ueWvelia, iq,
sadac yvelaze metad uWirT, sadac yvelaze didi mwuxareba da
cremlia, iq, sadac ibrZvian mSvidobis, Tavisuflebis, xalxTa
da saxelmwifoTa Soris samarTliani urTierTobisaTvis.
gansxvavebuli msoflmxedvelobis adamianebis mSvidobi
saken swrafva maT Soris praqtikuli TanamSromlobis mraval
mxares avlens. am miznis mTeli sidiade damajereblobiT cx
adyofs, rom aseTi urTierToba araTu SesaZlebeli, aramed
aucilebelicaa.
saqarTvelos eklesia aqtiurad uWers mxars qveynis mS
vidobismoyvare politikas.
„yoveli romeli gindes Tquen, raჲTa giyon kacTa, eg
reTca Tquen hyviT maTa mimarT“ (maT. 7, 12); „amiT cnan yovelTa,
saaRdgomo epistole, 1984 w.
140
viTarmed Cemni mowafeni xarT, ukueTu iyuarobdeT urTierTas“,
– brZanebs ufali (ioan. 13, 35). siyvaruli RvTisa da moyvasisa
yvela mcnebaze maRali da yovlismomcvelia; amitomac igi unda
iqces Cveni cxovrebis safuZvlad. rogorc Sedegi siyvarulisa,
yvelas momadlebuli gvaqvs sixarulis gancdis unari da sxve
bisTvis misi gaziarebis survili. sxvadasxvagvaria sixaruli,
gansxvavebulad grZnoben mas adamianebi. yoveli mniSvnelovani
saeklesio dRe sulieri sixarulis momtania, magram aRdgomis
dResaswauli mainc sul sxvaa; igi zeimia cisa da miwisa, radganac
sikvdilze sicocxlis gamarjvebas vgrZnobT da ganvicdiT.
Tu gveqneba rwmena da siyvaruli, RvTis mowyalebiT,
Rirsni gavxdebiT im sixarulisa, romelsac ara aqvs dasas
ruli. mTavaria, ar SevcdeT, ar gadavuxvioT gadamrCeneli
gzidan.
RmerTo Zliero, Sen xar gza, WeSmariteba da cxovreba;
muxlmodrekilni gevedrebiT, wargviZeR gziTa SeniTa miT
iwroiTa; mowyaleo, mogvmadle sibrZne gulisa, raTa vcnaT,
rai ars WeSmariti da vemsaxuroT mas... uwyiT, ufalo, sicocxle
Cveni wamisyofaa, sicocxle Cveni gansacdelia oden. usasoTa
sasoo, geajebiT, mogveaxlen, raTa ar davinTqaT zRvasa cx
ovrebisasa; xeli Seni aRmadginebel gveyavn Cven dacemulTa;
davrdomilni SegivrdebiT da nu ganguagdeb, rameTu Seni varT,
ufalo... da Rirs gvyven Cuen maradiuli netarebisa, vinaiT
gan niWi da wyaloba uzenaesi frTeTa qveSe Sensa yofnaa, Sens
mtilovanSi damkvidrebaa.
Zmano Cemno da dano Cemno! kidev erTxel gilocavT
qristes aRdgomis brwyinvale dResaswauls; ixareT da gaax
areT sxvanic, amaSia adamianis namdvili bedniereba, „rameTu...
saaRdgomo epistole, 1984 w.
141
sasufeveli RmrTisaჲ... ars, simarTle da mSჳdoba da sixarul
suliTa wmidiTa“ (rom. 14, 17), amin!
aRdgoma qristesi
Tbilisi, 1984 w.
saaRdgomo epistole, 1984 w.
143
saSobao epistole1985 w.
saqarTvelos samociqulo eklesiis sulier Svilebs:
„yovliTa dacviTa daicev guli Seni, rameTu amisgan
gamovlen wyaroni cxovrebisani“ (igav. 4, 23)
ovladsamRvdelono mitropolitno, mTavarepisko
posno da episkoposno, moZRvarno, diakonno, berno da
monazonno, RvTivkurTxeulno sulierno Svilno Cveni wmida
eklesiisa, mkvidrno saqarTveloჲsa da mcxovrebno mis farg
lebs gareT! „madli uflisa Cuenisa iesu qristesi, da siyuaruli
RmrTisa da mamisaჲ, da ziarebaჲ sulisa wmidisaჲ Tquen yovelTa
Tana. amin“ (2 kor. 13, 13).
aRsrulda Zveli winaswarmetyveleba wmida esaiasi macx
ყ
144
ovris am soflad movlinebasTan dakavSirebiT: „aha qalwul
man muclad iRos da Sves Ze, da uwodon saxeli misi emmanuil“
(es. 7, 14).
axlad Sobili yrmis, ieso qristes saxiT RvTaebrivi
siyvaruli gadmovida qveynad, raTa adamiani sauflo dide
bis Tanaziari gamxdariyo. RvTis gankacebis diad saidumlos
bolomde verasdros Seicnobs Cveni goneba. ufalma ganxor
cielebiT cxadyo Tvisi unapiro siyvaruli kacTa modgmis
admi, siyvaruli, romeli ars aRmadginebeli, mkurnali, Se
makavSirebeli, gadamrCeneli. beTlemis gamoqvabulis bagaSi
mwoli Cvili macxovari maradiuli magaliTia Tavmdablobisa,
maswavlebeli Tanadgomis, Zmobis, Tanasworobis, Tanxmobisa
da siyvarulisa.
am saTnoebebiT rom SevimosoT, jer sakuTar sulSi Ca
xedva unda SevZloT, unda SevicnoT Tavi Tvisi; Nosce te ipsum,
– rogorc Zveli romaelebi ityodnen; erTi SexedviT, es ioli
saqmea, magram sinamdvileSi mravalTaTvis qceula igi lodad
Sebrkolebisa. brZenT uTqvamT: adamianSi sami pirovnebaa:
pirveli – rogor warmoidgenen mas sxvani, meore – rogori
warmodgena aqvs sakuTar Tavze da mesame – rasac sinamdvileSi
warmoadgens.
rodesac mTeli simarTliT dainaxav sakuTar Sinagan
saxes, ukve iolad gadaWri mraval sakiTxs, advilad ipovi
Sens adgils cxovrebaSi. sakuTari Tavis Ziebis procesSi au
cileblad wamoiWreba maradiuli kiTxvebi: vin var, ratom
var dedamiwaze, ra aris Cemi mowodeba? RvTismetyvelTa gan
martebiTa da qristianTa SexedulebiT, adamiani RvTis idea da
qmnilebaa amqveynad, yvelaze srulyofili, magram mainc gan
saSobao epistole, 1985 w.
145
viTarebadi. srulqmnis procesi pirovnebis Tavisufali nebiT
iwyeba dedamiwaze da Semdeg maradiul samyofelSi grZeldeba.
kacs aqvs Tavisi daniSnuleba sawuTroSi da RvTis nebis gansax
orcieleblad gaaCnia kidec Sesabamisi sasicocxlo swrafva da
moTxovnileba, oRond amisTvis saWiroa mTeli Cveni SesaZle
blobebis gamoyeneba, niWisa da madlis gamomzeureba.
„uflis wyalobiT, yovelive isea mowyobili, rom Ti
T oeuli adamiani monawileobs sulier winsvlaSi Tavisi
ar Cevanis Tanaxmad. maradiul cxovrebas veziarebiT RvTis
kur TxeviT, oRond damsaxurebisamebr. winsvla xorcieldeba
ara marto Semoqmedis nebiTa da wyalobiT, aramed adamianis
Ta naqmedebiTa (sinergia) da ZaliTac. msgavsad amisa, RvTis
nebis srul ganxorcielebas, Tavisuflebasa da ganwmendis mT
el sisavses movipovebT ara marto Cveni SesaZleblobebiT,
ZaliTa da simtkiciT, aramed suliwmidis SemweobiTa da meo
xebiT“, – vkiTxulobT Rirsi mama makari didis SromebSi (vr
celi epistole, gv. 238).
mizans rom mivaRwioT, yoveli wuTi gonivrulad unda
movixmaroT. dro swrafwarmavalia; „awmyo imdenad xanmoklea,
rom gveCveneba, saerTodac ar arsebobs igi. TiTqos dabadebam
deve daasrulao sicocxle“, – werda seneka. Cven ki ar vafasebT
dRevandel dRes, yvelafers mermisisTvis ga davdebT xolme;
brZeni solomoni gvaswavlis: „nu iqadi xualisa dRisaTჳs,
rameTu ara uwyi, rasa Sobs Semomsuleli dRe“ (igav. 27, 1).
xSirad isec xdeba, rom pirovneba Tavis unars fuWad ax
mars raRac wvrilmanebs, sakuTari nebiT ejaWveba materialur
samyaros, wvalobs, itanjeba. tanjvis mizezi ki is aris, rom dak
arguli aqvs sulieroba, kavSiri masTan, vinc aris sicocxlisa
saSobao epistole, 1985 w.
146
da sixarulis momniWebeli; Tu ar aRvzrdiT CvenSi sulier
faseulobebs: RvTis rwmenasa da misgan gamomaval sikeTes,
ar eqneba azri da mizani Cvens fizikur Zalas, janmrTelobas,
gonebriv ganviTarebasa da TviT siyvarulis unarsac ki. aucile
belia pirovnebis sulieri da fizikuri monacemebis harmo
niuli ganviTareba da ara misi calkeuli SesaZleblobebis win
wamoweva. mxolod aseT SemTxvevaSi SevZlebT viyoT Rirseuli
memkvidreni Cveni didebuli winaprebisa, romelTa Rvawlni da
saqmeni saamayod gvaqvs miCneuli.
ise unda vicxovroT, rom viyoT sulier da materialur
RirebulebaTa ara marto momxmarebelni, aramed, upirveles
yovlisa, Semqmnelni. am principiT unda aRvzardoT Cveni Svi
lebic.
mamaTa da SvilTa damokidebulebis sakiTxi rTulia.
zogierTi filosofosi gamoTqvams mcdar azrs, TiTqos, axali
Taoba Zvelis mimarT yovelTvis qvecnobieri siZulviliTaa
ganmsWvaluli. es ase ar aris. axalgazrdis fsiqologia my
ifea, sindisi – Tavankara wyarosaviT sufTa; uyvars simarTle,
eZiebs WeSmaritebas, eswrafvis ideals, aRvsilia energiiT da
mzadaa borotebasTan sabrZolvelad; magram, roca mSoblebSi,
pedagogebSi da saerTod maTSi, vinc wvrTnida da arigebda,
ideals ver ipovis, Riziandeba, drtvinavs da simkacres iCens.
igi moumzadebelia cxovrebisaTvis, ver iTvaliswinebs im dab
rkolebebs, rac Cveulebrivia miwieri yofisa da adamianTa
urTierTobisaTvis. yovelive es iwvevs uimedobas, gulgatexi
lobas... da Cndeba naprali TaobaTa Soris.
yovel axal Taobas, ra Tqma unda, aqvs Tavisi azrebi,
in teresebi, romelTac xSirad ver iziareben ufrosebi, magram
saSobao epistole, 1985 w.
147
Tu mamebsa da Svilebs akavSirebT erTi sarwmunoeba, erTi mso
f l mxedvelobiTi poziciebi, ideali da mizani, Tu ufrosebi sa
magaliToni arian, calkeul SexedulebaTa sxvaobis miuxedavad,
Svilebi mamaTa saqmis erTguli gamgrZelebelni xdebian.
SeiZleba iTqvas, rom sazogadoebis sijansaRis sazomi
axalgazrdobaa. igi yovelTvis iyo da aris yofis uSualo
monawile, diad saqmeTa Tanaziari. misi cxovrebis WeSmaritebis
gziT warmarTva aucilebelia, radganac axalgazrdebi eris
sasicocxlo Zalas warmoadgenen.
Cveni qaliSvilebi da Wabukebi dainteresebulni arian su
lieri sakiTxebiT, eZieben Sinagani feriscvalebis gzebs, magram
gamoucdelobiT zogjer Secdoma mosdiT. amis gamovlinebaa
Tundac is, rom am bolo dros axalgazrdobis nawili gaitaca
aRmosavlurma religiebma da maTgan gamomdinare iseTma mim
dinareobebma, rogoricaa induizmi, budizmi, ioga, Teosofia,
anTroposofia da sxva.
induizmi mravalRmerTianobas aRiarebs, kacs RvTis na wi
lad saxavs, xolo mis azrovnebas mxolod erTiani mTelisg an
momdinared miiCnevs. am swavlebis mixedviT, gaugebaria, ratom
Ra arsebobs codva, romlis gamoc ase xSirad ewinaaRmd egeba
adamiani Semoqmeds, ra azri aqvs sulTa gadasaxlebas, rac maTi
rwmenis Semadgeneli nawilia da sxva.
budizmi ufro mwyobri moZRvrebaa. Tavis droze man didi
roli Seasrula aRmosavleTis qveynebis sulier ganviTare
baSi, Caunerga ra CineTis, indoneziis, tibetis, iaponiis bunebiT
mebrZol xalxebs azri mSvidobis, morCilebis, gulmowyalebis,
saxierebis, WirSi urTierTTanadgomis Se saxeb. budizmi adamians
Tumc mouwodebs Tavganwirvisaken, siyvarulisa da sikeTisakan,
saSobao epistole, 1985 w.
148
magram faqtiurad uaryofs RvTis arsebobas, uaryofs adamianis
ukvdavi pirovnuli sulis imqveyniur cxovrebas.
Teosofiisa da anTroposofiis warmomadgenlebi ey
rdnobodnen aRmosavlur religiebs da cdilobdnen maTTan
SeeTanxmebinaT qristianoba. magram aqedan araferi gamovida.
dRes dasavleTSi am saxis literaturiT cota vinmeRaa dain
teresebuli.
aRniSnul mimdinareobebs Soris sxvaoba mniSvnelova
nia, magram maT erTi ram akavSirebT da aerTianebT. esaa metad
saSiSi da ararealuri gandideba pirovnebisa, masSi Canergva
azrisa Tavisi unapiro SesaZleblobebis Sesaxeb, rac sinamd
vileSi adamianTa sisusteze TamaSia. magaliTad, iogas erTguli
mimdevrisaTvis ucilobeli zeadamianuri SesaZleblobebis
miRweva da madlmosilobis gamovlinebaa, is ki aviwydeba, rom
saswauli SeiZleba moxdes ara marto RvTis SewevniT, aramed
boroti ZaliTac. gavixsenoT Tundac wmida mosesa da misi
mowinaaRmdege egviptel grZneulTa saocrebani da movigonoT
macxovris sityvebi: „naTesavi boroti da memruSe saswaulsa
eZiebs“ (maT. 12, 39).
qristianuli swavlebiT, wmindanoba ar niSnavs sneulTa
gankurnvis, winaswarmetyvelebisa da sxva saswaulTa moxdenis
aucilebel unars. wmida mamebi yovelTvis eridebodnen amis
misaRwevad zrunvas, anda amgvari SesaZleblobebis Cvenebas.
maTTvis mTavari sulieri srulyofa – moyvasisadmi Tavgan
wiruli siyvarulisa da RmerTTan SesaZlebeli siaxlovis
mopoveba iyo.
saswaulmoqmedebis borot Zalas iyenebs magia da oku
ltizmic, raTa Tavis uZiro WaobSi miizidos Secdomilni. „...vai
saSobao epistole, 1985 w.
149
maTda, romelni ityჳan borotsa keTilad, da keTilsa boro
tad, romelni dasdeben bnelsa naTlad, da naTelsa bnelad,
da romelni dasdeben mwaresa tkbilad, da tkbilsa mwared“,
– wers wmida esaia winaswarmetyveli (es. 5, 20).
aRmosavlur religiebSi adamianis RmerTamde amaRleb
isa da TviT masze ufro metad sakuTari Tavis gandidebisaken
swrafva eyrdnoba hipnoTerapiisa da fsiqikis uk i du resad aRg
znebis meTods. igive safuZveli udevs alko holiT, morfiTa da
sxva gamabruebeli nivTierebebiT am cxovrebisagan gandgomis
ideas. gansxvaveba is aris, rom aq SedarebiT gamartivebuli gzaa
moZebnili, yvelasTvis advilad xelmisawvdomi saSualebebia
gamoyenebuli, oRond am moCvenebiTi netarebisTvis msxver
plad Seni da Seni Svilebis janmrTeloba unda gaiRo, suli
unda gaswiro. am sawamlaviT daavadebulni sCadian danaSauls,
romelic TviTmkvlelobis tolfardia da suliwmidis gmobas
niSnavs. „xolo sulisa wmidisa gmobaჲ ara mieteos kacTa“ (maT.
12, 31), – brZanebs macxovari.
loTebi, narkomanebi sakuTari xeliT Segnebulad is
poben uflisgan momadlebul unarsa da SesaZleblobebs, ro
m elTa gonivruli gamoyenebiTa da yoveldRiuri sulieri
Sromis wyalobiT unda ganexorcielebinaT diadi mizani – mo
emzadebinaT suli maradiuli netarebisTvis.
samwuxarod, Cveni axalgazrdobis nawili am umZimesi cod
vis msxverplia, dRes ise, rogorc arasdros, adamianebi eZieben
iol gzebs materialur sikeTeTa SeZenis mizniT, ioladve un
daT miaRwion winsvlas sulier cxovrebaSic, magram swored aq
cdebian; dabneulni da Secdomilni sinaTlis nacvlad bnelis
gavlenis qveS eqcevian da eCvenebaT ukuni naTlad.
saSobao epistole, 1985 w.
150
„me var kari: Cem mier Tu vinme Sevides, cxondes... ro
meli ara Sevals kariT ezosa cxovarTasa, aramed sxჳT kerZo
Sevals, igi mparavi ars da avazaki“ (ioan. 10, 9,1), – gvaswavlis
CvenTvis vnebuli, dafluli da mkvdreTiT aRmdgari macxovari
da gveubneba: „me var naTeli soflisaჲ. romeli Semomidges me,
ara vidodis bnelsa, aramed aqundes naTeli cxorebisaჲ“ (ioan.
8, 12). am gziT, qristes erTaderTi gadamrCeneli gziT, vidod
nen Cveni winaparni. mas unda SevudgeT Cvenc da aRvasruloT
mcnebani misni. amitomac aucilebelia, vicnobdeT wmida werils
– biblias, romlis meoxebiTac ufalma mogvawoda codna Cveni
miwieri yofis imgvarad wa r marTvisaTvis, rom Rirs viqmneT im
qveynad sasufevlis damkvidrebisa.
biblia aris rogorc adamianuri, ise RvTaebrivi wigni,
da werili RvTivganbrZnobil wmida kacTagan, romelTa ba
geebiT TviT suliwmida metyvelebda. mkiTxveli yoveli av
toris xasiaTs, cxovrebiseuli dakvirvebis siRrmes, mxatvruli
azrovnebis unars, epoqas... advilad igrZnobs. da mainc es
wigni, upirveles yovlisa, RvTis qmnilebaa, saunjea WeSmariti
faseulobebisa.
saRvTismetyvelo ganaTlebisa da sulieri winsvlis mi
saRwevad aseve didmniSvnelovania wmida mamaTa: ioane oqro
piris, basili didis, grigol RmrTismetyvelis, gri gol nose
lis, efrem asuris, ioane damaskelis, grigol palamas, anton
didis, wmida Teodorites, wmida Teofanes, giorgi mciris,
iovane zedaznelis, giorgi da eqvTime mTawmidelTa, grigol
xanZTelis... da yovelTa sxvaTa didTa moZRvarTa cxovrebisa
da Sromebis gacnoba. isini iyvnen bibliis ara marto SesaniSnavi
mcodneni da SemoqmedebiTi unariT dajildoebulni, aramed,
saSobao epistole, 1985 w.
151
upirveles yovlisa, didi sulierobiT gamorCeulni, radganac
aTobiT weli hqondaT gatarebuli ganmartoebiT locvasa,
mkacr marxvasa da gandegilobaSi. Semdeg ki maT TavianTi
gamocdileba gadasces mowafeebs da Sromebisa da werilebis
saxiT gagviziares Cven, qristianebs.
wmida mamaTa swavlani miznad isaxavs adamianis RmerT
Tan daaxloebas, netarebasa da waruval sixaruls. „gixaroden
maradis uflisa mier, kualad getyჳ: gixaroden“ (filip. 4, 4),
– gvarigebs pavle mociquli.
gana SeiZleba Cveni sixaruli iyos mudmivi, roca ga rSemo
amdeni mwuxareba, gaWirveba, avadmyofoba, gaRizianeba da Sfo
Tia, roca sul axlos Caivlis xolme sikvdili da grZnob, male
Senc Segexeba? magram nu daviviwyebT, rom es sityvebi ekuTvnis
im adamians, vinc mravalWirnaxuli cxo vreba ganvlo da mowame
brivad aResrula. swored igi, qri stianobis qadagebisTvis
erTerTi yvelaze metad damaSvralTagani, daJinebiT da Tanac
araerTxel mogviwodebs maradiuli sixarulisken, im sixaru
lisken, romelsac veraviTari miwieri gancda ver ganaqarvebs,
igi iesos SobiT moeniWa kacTa modgmas.
„gaxareb Tquen sixarulsa didsa, romeli iyos yovli sa
erisa, rameTu iSva dRes Tquenda macxovari, romel ars qriste
ufali, qalaqsa daviTissa“ (luk. 2, 1011). – am sityvebiT mimarTa
angelozma Sobis Rames beTlemel ubralo mwyemsebs. TiTqmis
oci saukunea, rac kacobrioba ismens zeciur usxeulo ZalTa sa
galobels, pirvelad im idumal Rames rom moefina dedamiwas:
„didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa zeda mSჳdobaჲ
da kacTa Soris saTnoebaჲ“ (luk. 2, 14). am xnis manZilze didi
Zvrebi moxda adamianTa samyaroSi, Seicvala pirovneba, misi
saSobao epistole, 1985 w.
152
Sexedulebani sulier da materialur faseulobebze, magram
ucvleli da CvenTvis axla ufro aucilebeli gaxda angelozTa
am sadideblis mowodeba mSvidobisa da urTierTsiyvaruli
saken, radganac dRes msoflio Tavisi arsebobis metad saSiS
periodSi Sevida. mecniereba da teqnika didi tempiT miiwevs
win; Tu ar moxda pirovnebis gonieri da sulieri sawyisis Se
sabamisi siswrafiT ganviTareba, sicocxle qveynad birTvuli
katastrofis sabediswero safrTxis winaSe dadgeba.
gvwams, ufali da xalxis keTili neba ar dauSvebs, rom
Cveni ayvavebuli dedamiwa nacartutad iqces.
qristesmierno dano da Zmano!
sulieri sixaruliT aRvsili, guliTadad mogesalmebiT
da mogilocavT qristes Sobis diad dResaswauls. dae, yovlis
SemZle RmerTma ar mogiSaloT mSvidoba, WeSmariti siyvaruli
da sixaruli maradiuli.
„mowyalebani da sarwmunoebani nu mogakldebian Sen; Seibn
igini yelsa Sensa da daweren igini ficarTa gulisa SenisaTa
da hpoo madli winaswarganzraxvad keTilisa winaSe RmrTisa
da kacisa“ (igav. 3, 34).
gwamdeT, ara xarT marto; gixarodeT, rameTu CvenTan
ars RmerTi!
qristes Soba
Tbilisi, 1985 w.
saSobao epistole, 1985 w.
153
saaRdgomo epistole1985 w.
RvTivkurTxeulno da RvTissayvarelno iverno, Zeno
da asulno saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiisa:
„mcirediTa JamiTa dagiteve Sen, magram didiTa
wyalobiTa Segiwynareb Sen“ (es. 54, 7).
Res msoflio sixarulis dRea, dResaswaulobs sico
cxle, sikvdilisa damTrgunveli, da amitomac ufro me
tad gulSi Camwvdomi da sazeimoa winaswarmetyveli osias si
tyvebi: „sada ars Zlevaჲ Seni, sikudilo? sada ars sawerteli
Seni, jojoxeTo?“ (os. 13, 14).
sikvdili daemxo: jojoxeTi Seimusra;
დ
154
qriste aRdga!
aRdgomili ufali dRes Sedis yovel saxlSi da rekavs
karze Cveni gulisa, raTa mogvmadlos mSvidoba da sixaruli,
rac ase mtkivneulad gvaklia da rasac veswrafviT.
yuri miupyar, Svilo Cemo, am mSvid xmas, ganmartovdi
masTan da gulisxmayav yoveli. igi movida SenTan. is Sen gver
diTaa; gauRe guli, raTa daivanos iq da gagaTbos TvisiTa
RvTaebriviTa siyvaruliTa.
ufals myudroeba uyvars, Sinagani simSvide da wmida guli.
„mSvidoba Tqvenda“, – ase mimarTavs igi TiToeul Cve ngans. miiRe,
Svilo, es wyaloba, qristes es naTeli da gixaroden, radgan
xangrZlivi ganSorebis Semdeg kvlav ineba man SenTan Sexvedra
da saubari. ismine da daimaxsovre misi sityvebi: „aha esera me
gamcneb Sen, ganZlierdi da mჴne iyav, nu SeZrwundebi, nuca geSi
nin, rameTu me SenTana var ufali RmerTi Seni yovelsa adgilsa
vidreca xჳdodi“ (ieso. 1, 9).
aRdgomili macxovris mier mofenili mSvidoba momcve
lia yovlisa sikeTisa: kurTxevisa, RvTis mowyalebisa, codvaTa
mitevebisa, ganmarTlebisa, simSvidisa, sixarulisa, maradiuli
cxovrebisa... mociquli pavle amis Sesaxeb brZanebs: „aw ukue ganm
a rTlebul varT sarwmunoebiTa da mSჳdobaჲ guaqus RmrTisa
mimarT uflisa Cuenisa mier iesu qristesa“ (rom. 5, 1).
mSvidoba RmerTTan niSnavs mSvidobas sakuTar TavTan
da moyvasTan.
brZenT uTqvamT: bunebiT kacni axlobelni arian erTur
Tisa, Tumca Tvisebani ganaSoreben maT. diad saxes forma ara
aqvs.
saaRdgomo epistole, 1985 w.
155
albaT amitomaa Zneli adamianis Secnoba, igi xom RvTis
xatadaa Seqmnili. albaT amitom miaCndaT filosofosebs
udi des sibrZned sakuTari Sinagani mravalferovani samyaros
Seswavla, radganac sxva rom Seicno, pirvel rigSi Sens Tavs
unda icnobde kargad.
suli da sxeuli – ai, CvenTvis cnobili adamianis Semad
geneli nawilni. sul es aris, Tu kidev sxvac raimea jerac mi
ukvleveli CvenTvis? rogor avxsnaT, magaliTad, azrovnebis
unari, ra aris sicocxle, ras warmoadgens goneba, guli?
ase werda gulis Sesaxeb jer kidev Cv. w. aRmde III saukuneSi
Cineli moazrovne siunZi: „guli mpyrobelia sxeulisa, ganmge
belia sibrZnisa. igi mbrZaneblobs, TviT ki aravis emorCileba;
is krZalavs an aiZulebs raimes imoZraos, aRZravs survils
miTvisebisas, aRebisas, moqmedebis an gaCerebisas. amitomac
SegviZlia, Cveni nebiT davidumoT ena an vilaparakoT, sxeuli
movxaroT an gavSaloT. guls ver daaSineb, ver Seacvlevineb
gadawyvetilebas. igi iRebs mxolod mas, rac marTebulad mi
a Cnia da ganagdebs, rac misTvis Seuwynarebelia“ (Zv. Cinuri
filosofia, t. II, m. 1973, gv. 186).
ase rom, adamiani samyaros gansakuTrebuli movlenaa,
dajildoebuli azrovnebiTa da sxva RvTivmimadlebuli un
ariT. misi mizani da daniSnuleba RmerTSi cxovreba da ne tari
maradiulobis mopovebaa.
kaci Semoqmedis gansakuTrebuli qmnilebaa, ukvdavebas
zi arebuli. ukvdaveba misi sulis Tviseba ar aris mxolod,
aramed sxeulisac, romelic macxovris meored mosvlis Jams
unda aRdges.
wmida mRvdelmowame meTode ambobs: swori araa sulis
saaRdgomo epistole, 1985 w.
156
gandidebisaTvis xorcis damcireba. samoTxeSic sxeuli hqonda
adamians; Tumca arc is unda daviviwyoT, rom momakvdinebeli
vnebani swored xorcSi isadgureben.
amgvarad, roca xorcs vTrgunavT, amiT sxeuls ki ar vg
v emT, aramed vebrZviT masSi codvis gamo dabudebul borot
vnebebs. TavisTavad ki ganwmendili da ganspetakebuli sxeuli
imdenad mSvenieri da saTnoa, rom ufali Cveni ieso qristes
ga nxorcielebis Semdeg igi wmida samebis sidiadeSi daemkv i
dra.
adamiani umSvenieresi wmida saxea Semoqmedisa, xatebaa
RvTisa. amitomaa igi gonieri da ukvdavi. msgavseba ki TviTon
unda moipovos Tavisufali nebis wyalobiT, rac, wmida mamaTa
swavlebiT, codvebisagan Tavis Sekavebas gulisxmobs. yvelas
gvmarTebs dauRalavi zrunva CvenSi RvTis xatebis SenarCunebisa
da masTan msgavsebis miRwevisaTvis.
kacTa modgmis codviT dacemis Semdgomi mTeli cxo vreba
dapirispirebaa borotsa da keTils Soris. raki bo roti Zala
RvTis winaSe uZluria, igi ebrZvis adamians, ro gorc Semoqmedis
uZvirfases qmnilebas. amitomac iqca kaci codvis subieqtad da
obieqtad. samwuxarod, Cveni bunebiTi kanoni sikeTisa, Cveni ne
bis sisustis gamo xSirad ver sZlevs xolme macduris zraxvebs.
ukeTurebisagan Tavis daRwevisaTvis erTaderTi nugeSi da imedi
macxovaria, Cveni xsnisaTvis amqveynad movlenili, „rameTu
Sjulman sulisa cxorebisaman qriste iesuჲs mier ganmaTavisu
fla me Sjulisa misgan codvisa da sikudilisa“ (rom. 8, 2).
sad da rogor xdeba es gaTavisufleba?
qristes saqmes, sulis xsnisa da gadarCenis saqmes em
saxureba qristes eklesia, romelic mudam iyo, aris da iqneba
saaRdgomo epistole, 1985 w.
157
Cveni ganmanaTlebeli da ganmabrwyinebeli uZleveli Zala.
locviTa da adamianis codvili bunebis saidumlo ganaxlebiT
igi asrulebs Tavis diad movaleobas. eklesiis gareSe sulis
gadarCenis moimedeni mwared cdebian.
mainc ra aris sikeTe an boroteba, ase gamudmebiT rom
ebrZvian erTmaneTs da ra monawileobas iRebs adamiani maT
dapirispirebaSi?
bibliaSi Sesaqmis damTavrebis Semdeg vkiTxulobT: „da
ixila RmerTman yovelni, raodenni qmna, da aha keTil friad“
(dab. 1, 31).
sikeTis erTaderTi wyaro da saTave RvTaebrivi siyv
a rulia. igi „sulgrZel ars da tkbil; siyuarulsa ara Surn,
siyuarulni ara maRloin, ara ganlaRnis, ara sarcxჳnel iqmnis,
ara eZiebn Tavisasa, ara ganrisxnis, arad Sehracxis boroti,
ara uxarin sicruesa zeda, aramed uxarin WeSmaritebasa zeda;
yovelsa Tavsidebn, yoveli hrwamn, yovelsa esavn, yovelsa
moiTmenn. siyuaruli arasada davardebis“ (1 kor. 13, 48).
wmida isaak asuri ki wers: „RvTaebrivi siyuaruli ese ars
samoTxe zeciuri, xe cxovrebisa, sufeva uflisa, Rvino, ro meli
„axarebs gulsa kacisasa“ (fsalm. 103, 15); Sesves igi ganlaReb
ulTa – da Seimoses kdema, igemes codvilTa – da ganudgnen gzasa
borotisasa, ixiles gemoჲ misi ujerod Rvinis msmelTa – da
mmarxvel iqmnen, miiRes mdidarTa – da Seiyvares siglaxake,
Sesves ubadrukTa – da aRivsnen imediTa, dalies uZlurTa da
ganZlierdnen, igemes umecarTa – da SeiZines sibrZne“ (isaak
asuri, sityva 83).
„siyvaruli aris saZirkveli, wyaro da deda yovelTa
keTilTa“, – brZanebs ioane oqropiri.
saaRdgomo epistole, 1985 w.
158
maS, saidan movida am friad „keTilad“ qmnil, RvTis
siyvaruliT savse samyaroSi boroteba? rodis an rogor dai
Zleva igi?
wmida mamebis ganmartebiT, boroteba ararsia, ar war
mo adgens substancias. adamianma borotad gamoiyena miniWebu
li Tavisufleba da RvTis mcnebis sapirispiro gzas daadga.
TavisTavad borotebas ara aqvs TviTmyofadi saxe. igi ar aris
suldgmulTa da saganTa buneba, radganac yovelive Rv Tisgan
Seqmnili TavisTavad keTilia.
esa Tu is arseba an sagani borotad iqceva misi araswo ri
ga mo yenebis gamo. amdenad, yoveli boroteba borotmo qme
debisagan momdinareobs. boroteba codvaa, sikeTis naklebo
baa.
wmida dionise wers: „borotsa araraisa ZaluZs qmna, mx
o lod ngreva da rRveva arsebulisa“. amitomac didi Se c domaa
masSi raime mniSvnelovanis anda SemoqmedebiTi sa w yisis danaxva.
boroteba arafers ar qmnis, igi arRvevs mxo lod.
– ratom aris codva ase mimzidveli? – hkiTxes erTxel
basili dids.
– cdebiT, megobarno, – upasuxa wmida mamam, – momxiblavi
misi samoselia, TviT igi ki arasodes yofila mimzidveli.
codva aris safuZveli pirveli da meore sikvdilisa; anu
sababi rogorc fizikuri sikvdilisa, romelic yoveli kacis
xvedria, ise mizezi sulieri sikvdilisa, roca suli maradiul
netarebas kargavs da jojoxeTSi mkvidrdeba. amave dros, codva
aris adamiansa da RmerTs Soris da kacTa Soris uTanxmoebisa
da SuRlis mizezi.
„erTisa mis kacisaTჳs codvaჲ soflad Semoჴda da co
saaRdgomo epistole, 1985 w.
159
dvisa ZliT – sikudili, da esreT yovelTa kacTa zeda si kudili
moiwia, romliTa yovelTa Sescodes“ (rom. 5, 12), – wers pavle
mociquli. yovelive damokidebulia amqveynad adamianis Tav
isufal nebaze; romel gzas airCevs igi: keTil sawyiss, Tu boro
tebis moCvenebiTi momxibvleloba CaiTrevs Tavis morevSi.
netari avgustine pirveli adamianis zneobaSi or md
gomareobas gamoyofda: „ucodvelobis SesaZleblobas“ da
„codvis SeuZleblobas“. misi ganmartebiT, samoTxis mkvi drTa
„ucodvelobis SesaZleblobis“ mdgomareoba gamudmebuli sike
Tis qmnadobiT unda gadazrdiliyo „codvis SeuZleblobaSi“,
magram yovelive es moispo adam da evas mier RvTis mcnebis
darRvevis gamo.
Tu pirvel adamians SeeZlo „ucodvelobis SesaZleb
lobidan“ „codvis SeuZleblobamde“ amaRleba, Cven ieso qri
s tes meoxebiT mogveniWa codvili mdgomareobidan su lieri
ga nwmediT „ucodvelobis SesaZleblobamde“, anu sa moTxis
adamamde amaRlebis saSualeba.
samwuxarod, dRevandeli adamiani xSirad ver afasebs
codvis simZimes da angariSs ar uwevs mis Sedegebs. zogjer isec ki
fiqroben, TiTqos codva saerTod ar arsebobs, rom am saxels
vuwodebT adamianis bunebriv Tvisebebs. amgvarad moazrovneni
WeSmaritebisagan Sors dganan da Tavs meore sikvdilisaTvis
amzadeben. boroteba sikeTis nakleboba ki ar aris mxolod,
aramed misadmi sruli dapirispireba, ara nawilobrivi dar
Rveva kanonisa, aramed mTlianad uaryofa misi. „codvaჲ igi ars
uSjuloebaჲ“ (1 ioan. 3, 4), – brZanebs ioane RvTismetyveli.
Tavisi cxovrebis manZilze adamiani CvenTvis xSirad
auxsnel cikls gadis, rac gulisxmobs dacemasa da amaRlebas,
saaRdgomo epistole, 1985 w.
160
damarcxebasa da gamarjvebas, imedis gacruebasa da sasoebas,
am rTuli procesis mizani sulis xsna da meore cxovrebis
mopovebaa.
yoveli ganvlili dRe maradiulobis karibWesTan, si
kvdilis idumalebasTan gvaaxloebs. sxvadasxvanairad xvde
bian adamianebi am umniSvnelovanes moments. nawils miaCnia,
rom sikvdilTan erTad arsebobac mTavrdeba da SemdegSi
mimdinareobs mxolod qimiur elementebad daSlis procesi.
amitomac eswrafvian cxovrebisagan yovelives miRebas, Tumca
bolomde verc amas aRweven. sxvani SeZlebisdagvarad emzade
bian sikvdilisa da axali cxovrebis dawyebisaTvis; rwmeniTa
da siyvaruliT aRvsebulT mudam axsovT mociqulis sityvebi:
„RmerTi siyuaruli ars da romeli egos siyuarulsa zeda,
RmerTi mis Tana hgies da igi RmrTisa Tana“ (1 ioan. 4, 16). ami
tomac gulmodgined cdiloben Seudgnen „simarTlesa, RmrTis
msaxurebasa, sarwmunoebasa, siyuarulsa, moTminebasa, simSჳdesa“
(1 tim. 6, 11), raTa aRasrulon wmida pavles darigeba: „moiRuawe
Ruawli igi keTili sarwmunoebisaჲ“ (1 tim. 6, 12).
roca meore sicocxleze saubrobs ufali, ase gvafrTxi
lebs: „iwro ars bWჱ da saWirvel gzaჲ, romeli miiyvanebs cxore
basa, da mciredni arian, romelni hpoveben mas“ (maT. 7, 14).
gadis Tveebi, wlebi... didTa da mcireT, CinebulTa da uCi
noTa, borotTa da keTilT – yvelas daudgeba miwier yofasTan
ganSorebis dRe. gardacvaleba sinamdvileSi xelaxali Sobaa
sxva samyaroSi. bednieri xar, Tu es sityvebi Senc Segexeba: „netar
ars gza ege, romelsa warmarTebul xar dRes, sulo, rameTu
adgili gansasvenebeli mogelis Sen“ (kurTxevani).
mtkivneulia axlobelTan ganSoreba, magram cremlebisa
saaRdgomo epistole, 1985 w.
161
da mwuxarebis miRma unda davinaxoT naTeli dauRamebeli, rom
liTac moculia gansvenebulis suli; unda davinaxoT qristes
mier sikvdilis Zleva.
guldasmiT unda vikiTxoT didebulTa da RvTis saTno
CvenTa winaparTa istoria, safuZvlianad unda gavecnoT wmi
daTa cxovrebebs, raTa viswavloT, rogor ganvlioT sawuTro
da rogor SevxvdeT aRsasruls.
morwmunisaTvis sikvdilis saidumlo imave Tavisuf le
bis, maradiuli siyvarulis saidumloa.
axla bevri miiCnevs Tavs morwmuned, aRiarebs sulis
ukvdavebas, magram mainc ar ZaluZs, guli mTlianad miuZRvnas
ufals.
gvxvdebian iseTnic, miwier gansacdels rom ver uZle
ben da sasowarkveTilebaSi Cavardnilni TviTmkvlelobiT
amTavreben sicocxles. am saSineli aqtiT isini uars acxadeben
im miznis ganxorcielebaze, risTvisac amqveynad moivlinnen,
uars eubnebian ufals TavianTi valis aRsrulebaze. TviTmkv
lelTaTvis locvac ar SeiZleba, arc panaSvidis gadaxda da
wesis ageba.
icodeT, Semoqmedi imaze mZime jvars ar gargunebT, ri si
tarebac Tqven ar SegiZliaT. simSvidiTa da simdabliT miiReT
cxovrebis tvirTi da mudam gaxsovdeT: yvelaze metad suls
sWirdeba gafrTxileba; masze Zvirfasi ara aris ra kacisaT
vis. igi gansazRvravs Cveni maradiuli sikvdilsicocxlis
sakiTxs, amitomac brZanebs markoz maxarebeli: „raჲ sargebel
ars kacisa, ukueTu SeiZinos sofeli ese yoveli da suli Tჳsi
izRvios“ (mark. 8, 36). WeSmaritad, mTeli qveynis simdidrec ar
aris erTi sulis fasi.
saaRdgomo epistole, 1985 w.
162
cxovrebas surs gagTelos; misTvis sulerTia, didi xar
Tu patara, mecnieri Tu ubralo muSa, magram gaxsovdes, Sen
gverdiT uxilavad mudam dgas ufali, gamxnevebs da geubneba:
„me var RmerTi Seni, mpyrobeli marjuenisa Senisa, romelman
garqu Sen: nu geSinin, rameTu Segewio Sen“ (es. 41, 13).
mTavaria, vicodeT, varT Tu ara mzad RmerTTan Sesaxve
drad, Ria aris Tu ara Cveni guli ieso qristesaTvis, SegviZlia
Tu ara warmovTqvaT mefe daviT winaswarmetyvelis sityvebi:
„ufalman mmwysos me da me araჲ makldes. adgilsa mwuanvilsa mun
damamkჳdra me; wyalTa zeda gansasuenebelTasa gamomzarda me.
moaqcia suli Cemi da miZRoda me gzaTa simarTlisaTa saxelisa
misisaTჳs. vidodi RaTu Soris aCrdilTa sikudilisaTa, ara
SemeSinos me borotisagan, rameTu Sen Cem Tana xar; kuerTxman
Senman da arganman Senman – amaT nugeSinismces me. ganhmzade wi
naSe Cemsa tablaჲ winaSe maWirvebelTa CemTa; ganapoxe zeTiTa
Tavi Cemi da sasumelman Senman damaTro me viTarca urwyulman“
(fsalm. 22, 15).
Zalian xSirad mwuxarebis gziT mivdivarT ufalTan.
amitomac ambobs antoni didi: Seiyvare gansacdeli, raTa Se
iZino RmerTi. qristesTan yofna, cxovreba masSi, sicocxlis
azris mignebas niSnavs. sicocxlis azri – Tavganwiruli si
yvarulia.
xSirad gviWirs, vitanjebiT usamarTlobiT, ZaladobiT,
gautanlobiT; gana cotaa SemTxveva, roca Cvenc vcruobT, Tva
lebSi vuyurebT mosaubres da mainc vatyuebT; vatyuebT miuxe
davad imisa, rom vgrZnobT, msmenels ara sjera Cveni... cudi
zne dagvCemda. Cveni mamapapani, albaT, ar iyvnen CvensaviT
ganaTlebulni, magram maT hqondaT ubraloeba da siwminde.
saaRdgomo epistole, 1985 w.
163
maTi simartive anaTebda, izidavda da aTbobda sxvaTac; erTma
neTsac kargad ugebdnen da yuris dagdebac SeeZloT, SeeZloT
smena TviT siCumisa.
mecnierebisa da teqnikis Tanamedrove miRwevebs di
di sargeblobis motana SeuZlia, magram isini seriozul sa
frTxesac qmnian dedamiwaze sicocxlis mospobisaTvis. gamale
buli SeiaraReba STanTqavs auracxel Tanxebs, risi gamoyenebac
cxovrebis normaluri pirobebis SenarCunebisaTvis gacilebiT
saWiro da aucilebeli iqneboda.
Zalebi sikvdilisa Zlieria, xolo sicocxlisa da si y
varulisa – uZlieresi. borotebis simtkice moCvenebiTia, uZ
luria sikeTis winaSe.
wels Cveni xalxi zeimiT aRniSnavs faSistur germaniaze
gamarjvebis 40 wlisTavs. ramdeni sicocxle Seiwira am omma,
ramdeni mwuxareba, cremli da gaWirveba daatexa Tavs yovel
ojaxs. amitomac kargad gvesmis mSvidobis fasi. Cveni xalxi
da maT Soris saqarTvelos eklesia yvelafers gaakeTebs mis
SesanarCuneblad. „unda vibrZoloT omis winaaRmdeg, vidre
igi ar dawyebula. istoriis es gakveTili, rogorc arasdros,
aqtualuria dRes, birTvuli iaraRis saukuneSi“ (msoflio
mSvidobis sabWos prezidiumis deklaracia, moskovi, marti,
1985 w.).
eklesiaze bevri ramaa damokidebuli. igi xom sulier
RirebulebaTa mcvelia da mowodebulia adamianis ufalTan
Sexvedris momzadebisTvis; „mSჳdobasa SeudegiT yovelTa Tana
da siwmidesa, romlisa Tჳnier vervin ixilos ufali“ (ebr. 12,
14), – gvarigebs pavle mociquli.
Zmano da dano Cemno, zemiwieri sixaruliT aRvsili,
saaRdgomo epistole, 1985 w.
164
erTxel kidev guliTadad mogilocavT qristes aRdgomis
diad dResaswauls.
dae, RvTaebrivi siyvarulis uSreti wyarodan gardam
oiRvaros Cvens gaciebul gulebSi rwmena, siyvaruli, imedi da,
aqedan gamomdinare, – sixaruli da mSvidoba. ufali gvafrTxi
lebs: „usamarTloჲ igi usamarTloebdin jereT, da Seginebuli
Seigineboden jereT, da marTali simarTlesa iqmoden jereT,
da wmidaჲ igi wmidaiqmneboden jereT. da, aha esera, moval
adre, da sasyideli Cemi Cem Tana migebad TiToeulsa, viTarca
saqme misi iyos (gamocx. 22, 1112). „iqmen morwmune vidre sikudi
ladmde, da mogce Sen gჳrgჳni igi cxorebisaჲ. romelsa hqonan
yurni, isminen... romelman sZlos, araჲ evnos mas sikudilisa
misgan meorisa“ (gamocx. 2, 1011).
RmerTma daglocoT da dagifaroT meore sikvdilisa
gan.
WeSmaritad aRdga qriste!
aRdgoma qristesi
Tbilisi, 1985 w.
saaRdgomo epistole, 1985 w.
165
saSobao epistole1986 w.
saqarTvelos wmida eklesiis RvTivkurTxeul samwysos
„gzaTa simarTlisaTa da wyalobisaTa
poon cxorebaჲ, Sewyalebaჲ da didebaჲ“
(igav. 21, 21).
eno da asulno RmrTisano!
ufali ieso qriste kvlav rekavs karze Cveni gulisa.
Svilo Cemo, sixaruliT miegebe mas, radganac mSvidoba da siy
varuli mogitana. igi sanacvlod arafers gTxovs; ar unda Seni
simdidre, saxeli da dideba, misTvis mxolod Seni gulia Zvir
fasi, morwmune da saTno guli, romlis „siyuaruli sulgrZel
ძ
166
ars da tkbil, romlis siyuarulsa ar Surs, ar gandiddebis,
ar ampartavnebs, ar uxamsobs, ar eZiebs Tavisas, ar ganrisxde
bis, ar ganizraxavs borotsa, ara uxaris sicrue, aramed uxaris
WeSmariteba, yovelsa miutevebs, yoveli swams, yovelsa esavs,
yovelsa moiTmens“ (1 kor. 13, 47).
ufali brZanebs: „aha esera vdga karsa zeda da vhrek.
ukueTu vin isminos ჴmisa Cemisaჲ da ganaRos kari, da Sevide mis
Tana da vWamo mis Tana seri, da man – Cem Tana“ (gamocx. 3, 20).
RvTis wyalobiT, mSvidobiT vxvdebiT msoflio did
dResaswauls – qristes Sobas. aRsrulda Zveli winaswarme
tyveleba, lodiniT daqanculma kacobriobam ixila meufe da
mxsneli Tvisi. „qalwuli dRes pirvel saukuneTa sityvisa Sobad
movals quabsa Sina, gamouTqmelad ganewyve sofelo, romelsa
gesmis, adide angelozTa Tana da mwyemsTa, romelman ineba
gamoCineba yrmaman axalman“ (sadResaswaulo kon daki).
„gixaroden sofelo, aha qriste mogeaxla, beTlems So
bili“, romelman miwa cad scvala, „cad gamosCnda dRes queyanaჲ,
rameTu mas Sina iSva Semoqmedi, da bagasa miiwvinebis beTlems
iudassa“.
macxovris Soba RvTis gankacebis udidesi saidumloa.
qristes saxeSi gancxadebuli es saidumlo, – wers cnobili
filosofosi vladimer soloviovi, – mxolod saRvTisme
tyvelo da filosofiuri WeSmariteba rodia, igi mTavari
RerZia msoflio istoriisa.
Ze RvTisa iqmna Zed kacisa da „Cuen vcanT da gurwmena siyu
aruli, romeli aqus RmerTsa Cuenda momarT“ (1 ioan. 4, 16). es
siyvaruli gonebiT miuwvdomeli TavmdablobiT gamoixateba;
amiT amcno ufalman yvelas, rom meufeba misi araamsofliuria
saSobao epistole, 1986 w.
167
da rom igi adamianTa gulis idumal samyaroSi ganisvenebs.
ieso qristem Tvisi ganxorcielebiT mogviwoda Sinagani
feriscvalebisa da ganaxlebisken. movida CvenTan, raTa Rv
Tis megobarni da maxlobelni gavmxdariyaviT, vziarebodiT
WeSmaritebas da aRgvedgina dakarguli kavSiri SemoqmedTan,
namdvili sixarulisa da Tavisuflebis momniWebelTan.
amisTvis ki aucilebelia, TiToeul Cvengans naTeli wa
r modgena hqondes sam sakiTxze; esaa: Semecneba RvTisa da mis
mimarT Cveni damokidebulebis garkveva; Sexeduleba adamiansa
da adamianTa urTierTobaze; Secnoba sakuTari Tavisa.
xSirad RmerTSi adamianebi xedaven ara marto Semoqme
dsa da samyaros ganmgebels, aramed mrisxane Surismgebelsa
da mkacr msajuls; swored iseTs, rogoradac aRiqvamdnen mas
Zveli aRTqmisdroindeli adamianebi: ulmobelsa da qve ynis
mkvidrTagan Sors myofs.
qristianobam sul sxva saxiT dagvanaxva RvTis arsi:
„RmerTi siyuaruli ars“ (1 ioan. 4, 16), – vkiTxulobT wmida
werilSi. esaa yvelaze saukeTeso gansazRvra RvTis bunebisa
da Cvendami misi damokidebulebisa. amitomac namdvili qris
tianis mTeli moRvaweoba gansaxierebaa WeSmariti siyvarulisa
da saTnoebisa, radganac igi grZnobs, rom ufali usazRvrod
mosiyvarule, mowyale da codvaTa mimtevebelia. swored amg
vari rwmena aZlevs pirovnebas Zalas, TviTonac apatios da
dafaros moyvasis Secodebani da ganwmedis kibeze ama Rlebulma
Tqvas: „meufeo, momaniWe me gancda TvisTa co d va Ta da ara ga
nkiTxvad Zmisa Cemisa“.
„ukueTu vinme Tquas, viTarmed miyuars RmerTi da Zmaჲ
Tჳsi sZuldes, mtyuar ars, rameTu romelsa ara uyuardes Zmaჲ
saSobao epistole, 1986 w.
168
Tჳsi, romeli ixila, RmerTi, romeli ara uxilavs, viTar
Zaluc Seyuarebad?“ (1 ioan. 4, 20), – gvaswavlis ioane RvTisme
tyveli. moyvasSi anu saerTod adamianSi, upirveles yovlisa,
RvTis xateba unda davinaxoT, rogorc waruxoceli beWedi Rv
Tis Zeobisa, unda davinaxoT unari RvTis mimsgavsebisa.
RvTis msgavsebis miRweva Tavisufali nebiT xdeba. CvenT
vis momadlebuli Tavisufali neba farTo SesaZleblobebs
iZleva arCevanisTvis. zogierTs mcdarad miaCnia, TiTqos
adamianis cxovrebis warmmarTveli bedisweraa, magram es ase
ar aris. pirovnebis momavali TviT maszea damokidebuli. igi
TviT irCevs RvTis sauflosken an daRupvisken mimaval gzas.
adamianuri yofis saidumloebiT mocul procesSi, romlis
drosac erTi iqceva kaenad, meore – abelad, erTis guli ivseba
RvarZliTa da sikeTis siZulviliT, meorisa ki – saTnoebiTa da
dauSreteli siyvaruliT, ra Tqma unda, Tavisufali neba gadam
wyvet rols asrulebs. Tuki vaRiarebT Cvengan damoukidebel
bedisweras, maSin yvela adamianuri Rirseba: siyvaruli, Tavgan
wirva, Tavmdabloba, simSvide, mowyaleba... azrs dakargavs.
piradi Rirsebis, piradi pasuxismgeblobisa da sruly
ofis idea religiuri wesrigis ideaa. „...aha, egera, sasufeveli
RmrTisaჲ Soris Tquensa ars“ (luk. 17, 21), – brZanebs luka
maxarebeli. aq pirdapiraa gacxadebuli pirovnebisgan su
lieri siwmindis moTxovnis aucilebloba. xSirad ki, adamianis
dadebiT da uaryofiT Tvisebebs misi epoqis sazogadoebrivi
yofiT xsnian da iviwyeben individualur Taviseburebebsa da
winaparTagan miRebul genetikur memkvidreobas. Tu kaci cudia,
brals sdeben sazogadoebrivekonomikur wyobas da ara TviT
mas. sazogadoebis daSliTa da gardaqmniT adamiani ar Seicv
leba, mglebi kravebad ar iqcevian.
saSobao epistole, 1986 w.
169
eWvgareSea, garemos gavlena didia, magram mTavari mainc
pirovnebaa, misi survili da SesaZleblobani.
Tuki arsebobs sulieri faseulobani: rwmena, imedi, si
y varuli, WeSmariteba, sikeTe, mSveniereba... maSin kacobriobis
istoria am RirebulebaTa cxovrebaSi TandaTanobiT ganx
orcielebas unda gviCvenebdes, sinaTlisa da sikeTis mier
borotisa da bnelis daZlevas adasturebdes. am metad rTul
procesSi unda monawileobdes RvTaebrivi da adamianuri Zala,
anu am ori Zalis sinergia.
ufali marad samyaroSia da warmarTavs mis beds. ieso
qriste kacobriobis qvakuTxedia, amitomac misi xelyofa msof
lio zneobrivi safuZvlis Seryevas niSnavs.
qristianobam udidesi gavlena iqonia civilizebul samya
roze. iseTi mecnierebic ki, romelnic uaryofen qristianobis
Rv Taebriv warmoSobas da miaCniaT igi ubralod istoriul mo
vlenad, aRiareben mis usazRvro zemoqmedebas rogorc sazoga
doebaze saerTod, ise pirovnebis xasiaTis Camoyalibebaze.
qristianoba ar aris SemTxveviTi movlena. mesias didi
xnis manZilze elodebodnen, rogorc „aRsrulebas Jamisas“. bib
liaSi araerTgzis vxvdebiT winaswarmetyvelebas kacTa modgmis
momaval mxsnelze. es molodini iyo arsi Zveli aRTqmis re
ligiisa. amgvari grZnoba hqondaT warmarTebsac. isini msof
lio istorias ramdenime nawilad yofdnen da miaCndaT, rom
qristes Sobis wina periodSi damTavrda gansazRvruli cikli
da rom Semdeg sul sxva epoqa daiwyo.
Zvel istorikosTa: ioseb flaviusis, tacitusis, sveto
niusisa da sxvaTa mowmobiT, samyaro saocari gardaqmnis winaSe
idga, feriscvalebis centrad palestina iTvleboda.
da igi movida, movida sul sxva. bagasa Sina iSva Ze maR
saSobao epistole, 1986 w.
170
lisa, mezvereTa da codvilTa Tana iqceoda ufali Cveni,
glaxakT da tvirTmZimeT Seeweoda, TviT ki Tavis misadreki
adgilic ar hqonda qveynad. sofelman vera scna igi, magram
mis mier naqadagebma WeSmaritebam, miuxedavad yovelgvari ad
a mianuri Zalis gamoyenebisa, romis imperiis siZlierisa, da
warmarTuli religiisa da filosofiis gavlenisa, er Ti anad
daarRvia manamde arsebuli msoflmxedveloba. man Zveli
civilizaciis TviT yvelaze cnobil kulturul centrebSic Zir
fesvianad aRmofxvra kerpTayvanismcemloba da warmarTuli
kulti, gandevna igi imperatoris saucxoo sasaxlidan da Rataki
moqalaqis ubralo qoxidan.
raSia qristianobis Zala? – mis RvTaebriobsa da zneo
brivi principebis simaRleSi. ieso qriste ara genialuri ada
miania, rogorc zogierTs miaCnia, aramed igi aris RmerTkaci,
meore hipostasi wmida samebisa, sityva, Sobili mamisagan uwin
ares saukuneTa, RvTis kravi, amRebeli codvaTa soflisaTa,
adamianis mier dakarguli sauflo didebis aRsadgenad Sewir
uli gaugonari msxverpli, qveynad gardamosuli RvTaebrivi
siyvaruli.
„raჲ ars kaci, rameTu moiჴsene misi...?“ (fsalm. 8, 5), – Tqva
gaocebulma daviT mefem.
„raჲ ars kaci...?” (iob. 7, 17), – kiTxulobs sulSeZruli
marTali iobi.
adamiani mefecaa da monac, codvis sambrZaneblo da ta
Z ari sulisa wmidisa. „es ra saocari arsebaa, – wers cnobili
me cnieri paskali, – dapirispirebulTa ra erTianobaa, ra
sa s waulia? igia yovelTa saganTa msajuli da, amave dros, uba
druki Wia miwisa, simarTlis damcveli da amasTanave, narevi
meryeobisa da SecodebaTa... dideba qveynisa“.
saSobao epistole, 1986 w.
171
„ufalo, mama Cueni xar Sen, xolo Cuen Tixa saqme xelTa
SenTa yovelni“ (es. 64,7), – ityvis esaia winaswarmetyveli.
adamiani gvirgvinia qmnilebisa. codviT dacemis miuxe
davad, RmerTs mainc uyvars igi. ieso qristes gankaceba amisi
naTeli dadasturebaa, „rameTu esreT Seiyuara RmerTman so
feli ese, viTarmed Zeca Tჳsi mxolodSobili mosca mas, raჲTa
yovelsa romelsa hrwmenes igi, ara warwymdes, aramed aqundes
cxorebaჲ saukunoჲ“ (ioan. 3, 16).
kacTa xsnis msurveli ufali mociquli petres msgavsad
mimarTavs TiToeul Cvengans: „Sen me Semomideg“ (ioan. 21, 22).
magram sakiTxavia, vin SeZlebs misdios mas an sad migviyvans
igi?
vidre macxovars gavyvebodeT, jer unda virwmunoT qri
stesi, SeviyvaroT igi da Semdeg aRvasruloT sityvani misi:
„romelsa hnebavs Semodgomad Cemda, uvaryavn Tavi Tჳsi da
aRiRen juari Tჳsi da Semomidegin me“ (maT. 16, 24). ufali ki
ar gvibrZanebs amas, aramed gvTavazobs, saSualebas gvaZlevs
Tavisufali arCevanisa. man icis, rom yvela ar mousmens da ami
tomac ambobs: „romelman ara aRiRos juari Tჳsi da Semomidges
me, igi ara ars Cemda Rirs“ (maT. 10, 38).
Seni jvari rom itvirTo, Sinagani Tavisufleba unda
moipovo. Cven ki xSirad egoisturi moTxovnilebebis, Suris,
sicruis, ampartavnebisa da sxva codvaTa monebi varT. maT
dasaZlevad sakmaod mZafri, xangrZlivi sulieri brZolaa
saWiro, rasac xSirad Tavs varidebT. mociquli pavle sinanu
liT SeniSnavs: „yovelni TavTa TჳsTasa eZieben da ara qriste
iesuჲssa“ (filip. 2, 21).
„aRiRe jvari Seni“, – ra Znelia zogjer mixvde, romelia
Se ni jvari da romeli – sxvisa.
saSobao epistole, 1986 w.
172
„aRiRe jvari Seni“... es niSnavs – ar SeuSinde, ar gaeqce
Seni wili cxovrebis tvirTs, romlis simZimes gansakuTrebiT
igrZnob axloblebisa da megobrebis dakargviT, sicruisa da
siyalbis moZalebiT, imedTa gacruebiT da mravaltanjuli
iobiviT ityvi: „dReni Cemni warxdes srbiTa, xolo daipnes
saxsarni gulisa Cemisani“ (iob. 17, 11). moisurveb jvris da
tovebas, gandgomasa da gaTavisuflebas misgan... magram es ar
ar is gamosavali. Seni jvari SenTan unda iyos. nu SeSindebi, nu
dagabrkolebs gansacdeli. mTeli sasoebiT miende ufals,
romelic yovelTvis gangamtkicebs. esec gaxsovdes: ujvro gza
ioli anu farTo gzaa, romliTac codvilni vlian da romelic
mxolod maradiul satanjvels ganumzadebs kacs. Tumca marto
cxovrebis simZimis daTmenac ar aris sakmarisi, aucilebelia,
Cveni sicocxle iyos „dafarul... qristeTurT RmrTisa Tana“
(kol. 3, 3).
iseve, rogorc yvela mcenares aqvs miwis zeda da miwaSi
dafaruli cxovreba, adamianTa yofasac gaaCnia garegnuli
da Sinagani mxare. garegnulad qristes mimdevroba ekliani
gziT siaruls niSnavs, romlis bolo golgoTiT mTavrdeba.
sinamdvileSi ki qristianoba qristesmieri sulieri sixarulia,
nakadulia cxovelmyofeli wylisa, mopovebaa RvTis madlisa,
romelic uZlurTa kurnavs da naklulevanTa aRa vsebs. esaa
cxovreba sxvisTvis, anu aRdgoma da amaRleba sulisa.
guldasmiT mousmine macxovars: „movediT Cemda yo ve lni
maSuralni da tჳrTmZimeni, da me gangisueno Tquen. aRiReT
uReli Cemi Tquen zeda da iswaveT Cemgan, rameTu mSჳd var da
mdabal guliTa, da hpovoT gansuenebaჲ sulTa TquenTaჲ, ram
eTu uReli Cemi tkbil ars, da tჳrTi Cemi subuq ars“ (maT. 11,
saSobao epistole, 1986 w.
173
2830). am gziT mavali kaci sul ufro uaxlovdeba qristes da
Sinaganad gardaisaxeba, sanam mis sulSi qriste ar aRibeWdeba.
mociqulma pavlem, romelmac sakuTar Tavze gamoscada es pro
cesi, amgvarad gamoxata Tavisi gancda: „raჲigi ars qristes
mier axali dabadebuli; pirveli igi warჴda, aha esera iqmna
yovelive axal“ (2 kor. 5, 17).
wmida pavle aRniSnavs, rom mis xelaxal Sobas qris
tianad xels uwyobda sxvadasxva garemoeba, anu yofis gareg
nuli mxare: daTmena „tanjuaTa, pyrobilebaTa da SfoTebaTa“,
muSakoba „SromiTa, mRviZarebiTa da marxviTa“; swored maTi
wyalobiT moipova man cxovreba „siwmidiTa, mecnierebiTa da
sulgrZelebiTa, sitkboebiTa da suliTa wmidiTa, siyuaru
liTa SeuorgulebeliTa, sityჳTa WeSmaritebisaჲTa, ZaliTa
RmrTisaჲTa, saWurveliTa miT simarTlisaჲTa marjuenisaჲTa
da marcxenisaჲTa“ (2 kor. 6, 57).
zogjer fiqroben, rom qristianuli cxovreba zneobrivi
gamosworebis procesia; sinamdvileSi ki gaqristianeba xelaxa
li dabadebaa, xelaxali cxovrebaa, axali qmnilebaa, cxovreba
ara TavisTvis, aramed – sxvisTvis. wmida ioane oqropiri wers:
„nebismieri moRvaweoba umniSvnelo iqneba, Tu igi sargeblobas
ar moutans sxvas. amas cxadyofs magaliTi imisi, vinc boZebuli
talanti ukan daabruna da daisaja, radganac ar ganamravla igi.
aseve Senc Zmao, Ratakic rom iyo, da gamudmebiT mwuxare vidode,
sxvas Tu ar exmarebi, icode, Rirebulsac aras akeTeb; Zveli
drois cnobili SesaniSnavi pirni gansakuTrebul yuradRebas
aqcevdnen amas. gamowvlilviT Seiswavle cxovreba maTi da
naTlad dainaxav, rom TiToeuli maTganis mizani iyo sikeTis
motana sxvisTvis da ara sakuTari TavisTvis. amiT ganidid
saSobao epistole, 1986 w.
174
nen isini swored“ (wmida ioane oqropiri. „siyuarulisaTvis
moyuasisa“).
garemomcvel samyaroSi Cven vxedavT sikeTisadmi da
pirispirebuli borotebis saSinel Zalas, romlis gavlenas
sakuTar Tavzec mZafrad ganvicdiT: gvtanjavs Sinagani gaoreba,
sikeTisa da borotebis Sinagani brZola, winaaRmdegoba sulsa
da xorcs Soris. amitomac maxlobelia CvenTvis es sityvebi:
„romelsaigi viqm, ara vici; rameTu ara romeliigi me mnebavs,
mas viqm, aramed romeliigi mZuls, mas vhyof“ (rom. 7, 15).
erTianobis, mTlianobis darRveva aris mTavari mizezi
Cveni bunebis damaxinjebisa. sad gaveqceT, rogor davZlioT
Sinagani gaoreba?
es sakiTxi yovelTvis ainteresebdaT RvTismetyvelTa
da filosofosebs. mis Sesaswavlad didi Sroma gaswia netarma
avgustinemac da mivida im daskvnamde, rom iq, sadac ufalia, WeS
maritebacaa, da sadac WeSmaritebaa, iq ufalia, da rom mxolod
RmerTia is sawyisi, romelSic Tanxmdeba miwieri sinamdvilis
yvela konfliqti, qreba Cveni naturis dapirispirebuli xas
iaTi.
borotebas ara aqvs cocxali sawyisi, – ganmartavs igi,
– arsi anu substancia, radganac substanciis mqone boroteba
sikeTe iqneboda. boroteba sikeTis uaryofaa mxolod (netari
avgustine, „aRsareba“).
Cvens epoqaSi ukeTurebam ise Rrmad moikida fexi, rom
da RupviT emuqreba rogorc calkeul pirovnebas, ise mTel
kacobriobas.
mose winaswarmetyvelma erT dros Tavis xalxs arCeva
ni SesTavaza: „aha esera momicemies Tquen winaSe dRes dRe, cx
saSobao epistole, 1986 w.
175
ovreba da sikudili, keTili da boroti... mowame vyof dRes,
Tquenda casa da queyanasa, cxovrebasa da sikudilsa, ku rTxevasa
da wyevasa davsdeb Tquen winaSe; gamoirCie Sen cxovrebaჲ igi“
(rjl. 30, 15,19).
Tanamedrove msoflioc alternativis winaSe dgas: an
birTvuli katastrofa, anda saxelmwifoTa mSvidobiani Ta
naarseboba.
Cven yvelani mowmeni varT imisa, Tu rogor daarRvia
si mSvide da saerTaSoriso cxovrebis ritmi gamalebulma Sei
araRebam. cxadia, momavalSi Seqmnili yoveli axali sistemis
iaraRi kidev ufro gaamwvavebs mdgomareobas da birTvuli
omis safrTxes moaaxloebs.
amitomac saqarTvelos marTlmadidebeli eklesia, ise ve
rogorc mSvidobismoyvare mowinave kacobrioba, sixaruliTa
da imediT Sexvda cnobas JenevaSi ori didi saxelmwi fos – sa
b WoTa kavSirisa da amerikis SeerTebuli Statebis meTaurTa
molaparakebis Sesaxeb. vfiqrob, dadga dro aseTi Sexvedrebis
aucileblobisa, radganac maTi dadebiTi Sedegi gavlenas
iqoniebs ara marto molaparakebis monawile mxareebze, aramed
mTel samyaroze.
aRvavlenT locvas msoflio mSvidobisa da keTildReobi
saTvis, maTTvis, vinc iRvwis am diadi miznis misaRwevad.
dRes gansakuTrebuli sicxadiT aRviqvamT angelozTa
sagalobels, qristes Sobis Rames rom moefina kacobriobas:
„didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa zeda mSჳdobaჲ da
kacTa Soris saTnoebaჲ“. masSi gamovlenilia kavSiri sam urT
ierTdamokidebul movlenas Soris: aucilebelia Tayvaniscema
da dideba SevwiroT ufals, Semoqmedsa da gamgebels Cvensas,
saSobao epistole, 1986 w.
176
raTa sufevdes mSvidoba soflad da xalxTa Soris saTnoeba.
mSvidoba am locvaSi gulisxmobs mSvidobas adamianebs Soris,
mSvidobas RmerTTan, sakuTar TavTan da sindisTan. Tu aseTi
mSvidobiTa xar savse, maSin SeZleb, Cawvde RvTis qveynad mov
lenis udides saidumlos, SeZleb, Rirseulad miegebo brwyin
vale Sobas misas.
Cven ki rogor vxvdebiT axlad Sobil yrmas, ufalsa
Cvensa ieso qristes?
sadResaswaulo sagalobelSi weria: „rai giZRvnaT Sen
qriste, romeli ciT gardamoxed Cven codvilTaTvis. samadlo
belsa Segwirven Sen qmnulni RmrTisani: angelozni – galobasa,
cani – varskvlavsa, mogvni – ZRvensa, mwyemsni – saswaulsa,
miwa – quabsa, udabno – bagasa, xolo Cven qalwulsa dedasa“.
diax, qalwuli deda mogiZRveniT Cven, macxovaro, upatios
nesi qerubimTa da aRmatebuli serabimTa zeda; uspetakesi da
uwmidesi adamis modgmaTa Soris, mfarveli da meoxi kacTa,
gansakuTrebuli Semwe misi wilxvedri iveriisa... da kidev,
ZRvnad mogvaqvs SenTan, ufalo, Cveni gulebi. gevedrebi, aRavse
igini rwmeniTa, gaaTbe RvTaebrivi siyvaruliTa, ganwmide da
hyav taZrad Senda.
qristes mier sayvarelno yovladsamRvdelono mRv de
l mTavarno, moZRvarno, diakonno, bermonazonno da yo velno
Svilno uflisano, mkvidrno saqarTveloჲsa da mc xovrebno
samSoblos gareT! guliTadad gilocavT qristes So bis dRe
saswaulsa da bednier axal wels; gisurvebT sarwmunoebriv
si mtkices, ulev siyvarulsa da sixaruls, simSvides su lSi,
Sin da gareT. dae, Sroma Tqveni iyos sadidebeli uf lisa –
Se degi Tqveni sulieri srulyofisa, moyvassa da samSoblos
saSobao epistole, 1986 w.
177
keTildReobaze zrunvisa. maradJams iRvwodeT, ra Ta moipovoT
sasufeveli didebisa da saxelni Tqvenni Caiweros wignsa mas
cxovrebisasa.
TviT ufali brZanebs: „romelman sZlos, mivsce mas... yo
veli da viyo misa RmerT, da igi iyos Cemda Ze“ (gamocx. 21, 7).
gixarodeT, rameTu CvenTan ars RmerTi, amin!
qristes Soba
Tbilisi, 1986 w.
saSobao epistole, 1986 w.
179
saaRdgomo epistole1986 w.
yovladsamRvdelono mitropolitno, mTvarepiskoposno
da episkoposno, patiosanno moZRvarno da diakonno,
RvTissayvarelno bermonazonno, marTlmadidebelno
qristianeno, sulierno Svilno saqarTvelos wmida
eklesiisa, yovladwmida RvTismSoblis wilxvedri,
RvTivdaculi iveriis mkvidrno da samSoblos farglebs
gareT mcxovrebno Tanamemamuleno!
„movediT yovelno morwmuneno, TayvanisvsceT
qristes RmrTisa Cvenisa aRdgomasa“ (zatiki).
viaxlovdeba sixaruliTa da idumalebiT savse Rame,
rodesac Cven yvelani erTiTa bagiTa da erTiTa guliTa
vizeimebT sicocxlis mier sikvdilis Zlevas – qristes didebul
aRdgomas.
გ
180
paseqis sixaruliT aRvsili, uflisa da Tqveni siyvaru
liT gamTbari, Cveni RviTsmosavi winaprebis mier TiTqmis 2000
wlis manZilze rwmeniTa da sasoebiT warmoTqmuli si tyvebiT
guliTadad gilocavT:
qriste aRdga!
sikvdilis daTrgunviT CvenTvis jvarcmulma ieso qr i s
tem sZlia TviT „mTavari igi amis soflisaჲ“ (ioan. 12, 31), anu
eSmaki, romelsac xelmwifeba hqonda sikvdilze da Cvenc am
diadi gamarjvebis Tanaziarni gvyo. Tavisi vnebiTa da aRdgomiT
macxovarma gvixsna rogorc xorcieli, ise, upirveles yovlisa,
sulieri sikvdilisagan – RvTis madlisa da masTan erTad su
lieri naTlis, sixarulisa da netarebis dakargvisagan.
„Tumc adamianis suls, – wers netari avgustine, – samarT
lianad uwodeben ukvdavs, magram igi Taviseburad mainc kvdeba.
sikvdili modis maSin, roca RmerTi tovebs suls. am sikvdils
kidev sxva sikvdili mosdevs, romelsac wmida werili meore
sikvdils uwodebs... es sikvdili yvela ubedurebaze ufro mZ
ime da sazarelia, radganac igi sulisa da xorcis gayras ki ar
niSnavs, aramed maT SeerTebas saukuno satanjvelisTvis“ (wmida
mamaTa Sromebis damateba, nawili XV, gv. 625, m. 1856).
ieso qristes aRdgomis rwmena Cveni mrwamsis qvakuTxedia.
ufali rom ar aRmdgariyo, qristianuli rwmenis yvela WeSmari
teba Zalasa da azrs dakargavda. mociquli pavle, romelic
adre dauzogavad devnida iesos mimdevarT, Semdeg ki wmida
saxarebis erTerTi upirvelesi mqadagebeli gaxda, ase swers
korinTel qristianebs: „ukueTu qriste ara aRdgomil ars,
saaRdgomo epistole, 1986 w.
181
cudad same ars qadagebaჲ ese Cueni da cudad ars sarwmunoebaჲ
ege Tqueni“ (1 kor. 15, 14). „qriste RmrTisa Zal ars da RmrTisa
sibrZne“ (1 kor. 1, 24).
imdenad didi da mxurvale iyo misi rwmena, rom aRd
gomili macxovrisaTvis man Tavisi nebiT miiRo sasjeli da
mowamebrivi sikvdiliT daasrula sicocxle romSi; igi mo
ciqul petres msgavsad jvarze ar ucviaT. mas, rogorc romis
moqalaqes, maxviliT mohkveTes Tavi. sakvirvelia wmida pavles
usazRvro siyvaruli RvTisa da xalxisadmi. amitomac brZanebs
ase: „vici, romeliigi mrwmena“ (2 tim. 1, 12); am sityvebis gameo
reba SeuZlia yvelas, vinc ki Rrmad Caswvda wmida werilis
azrs, visi cxovrebaca da saqmianobac Seesatyviseba RvTis mcne
bebs; radgan am SemTxvevaSi iqneba rwmena misi uryevi da wyaro
siyvarulisa – dauSreteli. aseTi pirovneba TviTon iqceva im
didebul taZrad, romelSic ivanebs ufali da Cven xom swored
amisTvis varT mowodebulni; magram isic unda gvaxsovdes, rom
„sikeTis qmna SeuZlia mxolod mas, vinc Tavisi surviliT midis
sikeTesTan da gonebiT iRebs mas“ (v. s. soloviovi, rCeuli
Txzulebani, t. 7, gv. 147).
Cven winaSe metad mniSvnelovani kiTxva dgas: sad aris
dRevandel msoflioSi adamianis adgili?
kacobriobis mTel istoriaSi adamianis problema yove
lTvis erTerTi umTavresi iyo. Cvens droSi ki igi imdenad
aqtualuri da Znelad gadasawyveti gaxda, rom zogjer gveCven
eba, – am samyaroSi aRar darCa adgili adamianisTvis.
mecnierebam da teqnikam giganturi nabijebi gadadga win,
rasac mohyva sazogadoebrivi cxovrebis sul ufro ga rTuleba.
SeZlebs ki adamiani alRo auRos, Seiswavlos da gamoiyenos
saaRdgomo epistole, 1986 w.
182
es yvelaferi; SeZlebs, gaumklavdes mis wina aRmdeg daZruli
robotebis mravalmilionian jars, Tu am usulo manqanebis
monad iqceva? Seefardeba mecnierul progress pirovnebis
SesaZleblobaTa ganviTareba maSin, rodesac teqnikuri winsvla
momavalSi gacilebiT swrafi iqneba?
aucilebelia codna imisa, Tu adamiani Sinagani ganviT
arebis ra potencials flobs da rogor unda gamoviyenoT es
potenciali ise, rom ar SevzRudoT RvTis mier kacisTvis moni
Webuli Tavisufali neba, romlis gareSe rogorc materialur
teqnikuri, ise sulieri winsvla ver ganxorcieldeba.
magram rogor movipovoT Tavisufleba?
„da scnaT WeSmariti, da WeSmaritebaman gangaTavisuflnes
Tquen... ukueTu Zeman gangaTavisuflnes, WeSmaritad Ta visufal
iyvneT“ (ioan. 8, 32,36), – brZanebs ufali Cveni ie so qriste.
„ufali sul ars; xolo sada suli uflisaჲ, mun aznau
rebaჲ (e.i. Tavisufleba) ars“ (2 kor. 3, 17), – gvaswavlis pavle
mociquli.
miwiersa da yoveldRiurze zrunvam ar unda dagvaviwyos
suli da sulieri kultura, radgan usulod nebismierma miRw
evam SeiZleba dakargos fasi da TviT adamianis sawinaaRmdegod
miimarTos.
darwmunebiT SeiZleba iTqvas, rom adamiani gauZlebs
materialurteqnikur Semotevas, Tu igi rwmenas, siyvaruls,
adamianebTan keTil damokidebulebas, maRal inteleqtsa da
kulturas SeinarCunebs. samwuxarod, adamiani zogjer kvlav
Zveli kategoriebiT msjelobs, aucilebeli kia movlenebis
Tanamedrove aRqma da yovelive siaxlisadmi didi pasuxismge
blobiT mokideba. amaze fiqroben dRes RvTismetyvelni da
saaRdgomo epistole, 1986 w.
183
filosofosni, sociologebi da anTropologebi, dRes es
sakiTxi aRelvebs yvelas.
swored amitom ukanasknel wlebSi SeimCneva arsebiTi cv
lilebebi adamianis problemisadmi damokidebulebis sakiTxSi.
axla ukve yvela aRiarebs, rom amqveynad adamianze Zvirfasi
araferia, rom igia sazomi sazogadoebrivi da yo velgvari
materialuri simdidrisa. TviT istoriac sul ufro xSirad
ganixileba ara rogorc sazogadoebis ist oria, aramed rogorc
adamianis ganviTarebisa da sulieri srulyofis istoria.
mainc ra dadebiTi da uaryofiTi cvlilebebi moxda
anda mimdinareobs pirovnebaSi, ra axarebs da aRizianebs mas,
ra mimarTulebiT viTardeba igi, rogor moqmedebs masze gan
sxvavebuli pirobebi?
zogierTebi amtkiceben, rom dRes qveynad humanizmi aR ar
arsebobs, rom igi mokvda, amowura Tavisi SesaZleb l o bebi da
iqca cariel, farisevlur frazad. am Tvalsazr iss ar SeiZleba
daveTanxmoT, radganac humanizmi, am sityvis fa rTo gagebiT,
iqneba manam, vidre adamianSi iarsebebs RvTis xateba. beWedi ki
RvTis xatebisa ar qreba; igi SeiZleba codvebis gamo daiCr
dilos, magram es ar niSnavs mis waSlas. humanizmis sikvdili
kacobriobis sikvdilia.
sazogadoebis nawili did imeds amyarebs mecnierul
te qnikur progresze da miaCnia, rom swored igi moutans kacs
bednierebas. mecnierebasa da teqnikas SeuZlia garkveulw ilad
Secvalos fizikuri samyaro, Secvalos Cveni planetis gareg
nuli saxe, misi flora da fauna, geografiuli zedapiri... ma
gram adamianis gardaqmna, misi gakeTilSobileba da sulieri
amaRleba isev da isev adamianis xelTaa.
saaRdgomo epistole, 1986 w.
184
Cvens metad rTul da daZabul droSi bevri ram aris
damokidebuli sazogadoebis, mTeli saxelmwifosa da ca l
keuli pirovnebis kulturaze. „sityva kultura sazogadoebriv
mecnierebebsa, da gansakuTrebiT istoriaSi, ori azriT ix
mareba. pirvelis mixedviT kulturaSi umTavresad igulisxmeba
ganaTleba, rodesac, magaliTad, laparakoben kulturul ere
bze an sazogadoebis fenebze da upirispireben maT ukulturo
erebsa da klasebs. imave gagebiT ixmareba gamoTqma, vTqvaT,
kulturuli adamiani, kulturuli manerebi da a.S. kulturas
meore, gacilebiT farTo gagebas sZens yo fis mniSvneloba
saerTod anu Sinagani mdgomareoba“ (bro khauzisa da efronis
enciklopedia, t. 33). kulturas ase ganyofen: materialuri (aq
igulisxmeba cxovrebis pirobebi, Cacmuloba, iaraRi, Seiara
Reba, Zvirfaseuloba da a.S.) da sulieri; masSi Sedis: religia,
ena, Cveulebani, zneoba, codna, literatura, xelovneba... da
sazogadoebrivi kultura, anu saxelmwifoebrivi, politikuri,
sazogadoebrivi formebi da kanonebi...
sazogadoebrivi yofis dRevandeli forma TavisTavad
iTxovs adamianisagan mraval siaxles: axleburad azrovnebas,
RirebulebaTa da warmodgenaTa gadafasebas, maRal su lier
kulturas.
Cvens saukuneSi, rodesac Zalian bevria umaRlesda m T a v
rebuli, xolo danarCenni saSualo ganaTlebiT arian, vrwmun
debiT, rom mxolod ganaTleba kulturas ar niSna vs.
gana kulturuli SeiZleba ewodos pirovnebas, romelsac
SeuZlia sxvas ziani moutanos? romelmac codna imisTvis SeiZina,
rom ufro kargad daweros cilismwamebluri, anonimuri wer
ilebi, rom ufro moxerxebulad daugos maxe moyvass, dascinos
saaRdgomo epistole, 1986 w.
185
da Seuracxyos igi? aseTi kaci Tavis viwro egoizmSia Caketili,
usazRvroa simdidrisadmi misi ltolva da yoveldR iuri
zrunva miwier sikeTeTa mosapoveblad; ra SeiZleba iTqvas iseT
kacze, romelmac araswori gziT moipova maRali samsaxurebrivi
mdgomareoba, romelic cdilobs, daamciros, Seuracxyos mis
admi daqvemdebarebulni, atyuebs xalxs da cxovrobs principiT:
„me var xelmZRvaneli, Sen xar suleli; Sen xar xelmZRvaneli,
me var suleli“. aseTi adamiani Sorsaa ara marto RvTisa da
rwmenisagan, aramed yovelgvari kulturisagan.
cudad aRzrdilTaTvis ganaTleba igivea, rac maxvili
ugunurTa xelSi, – wers erTi RvTismetyveli. cxovreba gviCven
ebs, rom rwmenis, siyvarulis, Tavmdablobis, TavSekavebulobis,
keTilmosurneobis, Tavazianobis, sxvisTvis WirSi Tanadgomis
unaris aRzrdis gareSe pirovnebis CamoyalibebaSi didi xarvezi
iqneba daSvebuli. nu daviviwyebT, rom Tundac erTi mozardis
naklovanebebi gansazRvrul pirobebSi SeiZleba xasiaTis saSiS
Tvisebebad iqces da gamousworebeli ziani moutanos sazoga
doebas.
adamianis Sinagani kultura aucileblad gamovlindeba
garegnul qcevaSi. Tumca arcTu iSviaTad daxvewil qcevas, ga
naTlebas, etiketis codnas, garegnul brwyinvalebasa da mo
CvenebiT guliTadobas iyeneben Sinagani sicarielis, Su ris,
zizRisa da cinizmis dasafaravad; magram „ara ars dafaruli,
...romeli ara gamocxadnes“ (maT. 10, 26).
rTulia pirovnebis sulieri samyaro. masSi ori Zala mo
qmedebs: sikeTisa da borotebisken mimarTuli. mociquli pavle
grZnobda ra Sinagan gaorebas, romaelTa mimarT epistoleSi
werda: „romelsaigi viqm, ara vici; rameTu ara ro meliigi me
saaRdgomo epistole, 1986 w.
186
mnebavs, mas viqm, aramed romeliigi mZuls, mas vhyof“ (rom. 7,
15). mSvenivrad Tqva hainrix hainem: „msoflio orad gaiyo da
bzarma Cems gulze gaiara“.
„me var ufali – mkurnali Seni“ (gam. 15, 26), – brZanebs
Se moqmedi da winaswarmetyveli ieremias meSveobiT gvamcnobs:
„aha, me movawio maT zeda SebrZჳlva da kurneba da ganvkurnne
igini, da vyo maTTჳs mSჳdoba da sarwmunoeba“.
mxolod RmerTia msofliosa da kacTa mkurnali da mxs
neli. mxolod misi SewevniT SeiZleba Sinagani winaaRmdegobis
daZleva, mSvidobis damyareba sakuTar TavTan, moyvasTan da
xalxTan urTierTobis maRali kulturis miRweva, rac azrTa
SemTxveviTi sxvadasxvaobisagan Tavis aridebasa da mis sanacv
lod optimaluri da SeTanxmebuli gadawyvetilebebis miRebas
gulisxmobs.
kultura ar unda iyos Caketili mxolod muzeumebsa da
TeatrebSi; igi unda igrZnobodes yvelgan: quCaSi, baRebsa da
skverebSi; restornebsa da kafeebSi, yovel ojaxSi. kultura
ar aris marto sportsa da sazeimo SexvedrebSi monawileoba,
arc medlebisa da jildoebis damsaxureba, gamofenebis daTva
liereba, biblioTekebsa da kafeebSi siaruli... kultura aris
mudmivi mzadyofna sxvisTvis sixarulis misaniWeblad, zrunva
momavlisaTvis, axalgazrdebisa da saerTod adamianisaTvis
RvTivminiWebuli unarisa da SesaZleblobebis gamovlinebi
saTvis, moyvassa da sakuTar TavSi SemoqmedebiTi Zalisa da
mravalmxrivi talantis aRmoCenisa da gamomzeurebisTvis.
didi kulturulsaganmanaTleblo mniSvneloba aqvs
literaturas, Teatrsa da kinos, saerTod, xelovnebas. ta
l a ntiTa da niWiT dajildoebul mweralsa da reJisors,
saaRdgomo epistole, 1986 w.
187
romelic TviTonac cxovrebis SuagulSi trialebs da xedavs
kacTa gulis idumal zraxvebs, keTili mwyemsis msgavsad Za l
uZs, dagvexmaros rogorc sinamdvilis SecnobaSi, ise Cv enTvis
savali gzebis mignebaSi; oRond ise, rom Wriloba mx olod ki
ar gaaSiSvlos, aramed umkurnalos mas, anda gva s w avlos mainc,
rogor moviSuSoT igi.
didi mniSvneloba aqvs imasac, Tu saTqmeli ra formiT
miva msmenelamde.
bertolt brexti „mkiTxvelTan Wkvianuri saubris xe
lovnebas“ ganasxvavebda „ritorikuli didaqtikisagan“. „Wk
vi anuri saubris xelovneba“ mkiTxvels aZlevs Tavisufle bas,
avtorTan erTad imsjelos, mraval sakiTxSi arc daeTanxmos
mas; aRZravs moqmedebis survils. „ritorikuli didaqtizmi“
ki mkiTxvels avtoris monad aqcevs da aiZulebs, mudam eTanx
mebodes mis azrs. „Cems TeatrSi, – wers brexti, – mayurebels
monarqad vaqcev, magram moCvenebiTad ki ara, aramed namd
vil sazogadoebriv moRvawed da moazrovned. Cemi Teatri
mSromeli xalxisTvis iqceva laboratoriad... da me vimoqmedeb
klasikosTa mowodebisamebr: „gardaqmeni samyaro, samyaro amas
moiTxovs“ (filosofiis sakiTxebi, N12, gv. 5, m. 1984).
kacobriobis kulturis istoria grZeli jaWvis saxiT
warmogvidgeba, romlis yoveli nawili mWidrod ukavSirdeba
wina da momdevno rgolebs. memkvidreoba da urTierTgavlena
aris mTavari biZgis mimcemi kulturis ganviTarebisaTvis.
qarTulma nacionalurma geniam, erovnulTan erTad,
SeiTvisa ra cxovelmyofeli wyaro romauli, berZnuli da
aRmosavluri civilizaciebisa, Seqmna udidesi taZari sulieri
Senobisa, romlis mTavari xuroTmoZRvari iyo qristiani qarT
saaRdgomo epistole, 1986 w.
188
veli kaci. saerTod qristianma adamianma madlieri rwmeniTa
da codniT amokveTa zneobrivi cxovrebis iseTi brwyinvale
kanonebi da nimuSebi, romelTa msgavss ar icnobda qristianobis
winare msoflio.
ase rom, kultura mxolod calkeuli adamianis piradi
saqme rodia, igi mTeli xalxis simdidrea.
Cveni mizani ar aris kulturis kanonebze wera, ubralod
gvsurs meti seriozulobiT davufiqrdeT am problemas da
misadmi Cvens damokidebulebas.
kulturis sakiTxTan dakavSirebiT unda SevexoT drois
pro blemasac. dros Cven xSirad ar vufrTxildebiT, anda
na kleb yuradRebas vuTmobT. sad aris sazRvari warsuls, aw
m yo sa da momavals Soris? fsiqologebma ician, rom awmyo
dro SeiZleba gascildes dRis, Tvisa da TviT aTeuli wlebis
fa rglebs.
mwerals an romelime sazogado moRvawes Tu vkiTxavT,
axla raze fiqrobTo? igi ar gipasuxebT: axla vcdilob, pasuxi
gavce Tqvens SekiTxvaso; radgan is, rogorc nebismieri Cvengani,
azrovnebs ara wamebiTa da wuTebiT, aramed drois gacilebiT
didi monakveTebiT.
„Cveni mxolod awmyoa“, – aseTi principi wamoayena so
krates erTerTma mowafem, aristipem.
diax, awmyo unda davafasoT da rogorc futkarma – Ta
f li, Cvenc qvelis saqmeni unda SevkriboT. unda viCqaroT,
radgan ar viciT, ras mogvitans xvalindeli dRe. mudam unda
gvaxsovdes solomon mefis sityvebi: „uars nu etyvi gaWirvebuls
daxmarebaze, odes xels Sensas ZaluZs Sewevna“ (igav. 3, 27). See
wie moyvass da sakuTar Tavs da Sen iqnebi bednieri. sixaruli
saaRdgomo epistole, 1986 w.
189
dageufleba, roca sikvdilisagan ixsni adamians, daexmarebi
gaWirvebuls, sulieri mRelvarebis Jams mxarSi amoudgebi mas,
mxurvaled iloceb, aRsarebis saidumlos saSualebiT gaTavisu
fldebi codvebisagan, wmida ziarebis wyalobiT ganicdi ufals
SenSi, apatieb SemcodeT, Searigeb damdurebulT, WeSmaritebis
gzaze daayeneb SecdomilT – yvela aseTi wuTi bednierebis
momtania da didi xnis manZilze asazrdoebs suls.
drois faqtori gansakuTrebulad mniSvnelovania dR es,
rodesac vfiqrobT samyaros bedze, xalxTa da saxelmwifoTa
Soris urTierTobaze.
„dasavleTi aris dasavleTi, aRmosavleTi aris aRmo
sa v leTi da adgilidan maT ver daZrav“, – werda XIX saukuneSi
cnobili mwerali kiplingi. mas aRmosavleTi da dasavleTi
miaCnda gansakuTrebul, droiTa da sivrciT dayofil civili
zaciebad, romlebic viTardebian ara marto damoukideblad,
aramed gansxvavebuli kanonebiTac.
Tanamedrove yofam metad daaaxlova miwieri yvela civi
lizacia, magram sxvaoba azrovnebasa da SexedulebebSi kvlav
darCa. gansxvavebulia adamianTa qceva sxvadasxva situaciaSi:
zogi garkveul winaaRmdegobebTan Sejaxebis Semdeg ikrebs
Zalas da cdilobs, gamoasworos misTvis araxelsayreli md
g o mareoba. sxva ki SedarebiT iolad egueba mas, samagierod
TviTon icvlis qcevasa da mizans. mesame arCevs, ganeridos
arasasurvel viTarebas.
eklesiis mTavari movaleoba da daniSnulebaa xalxisa
da qveynisTvis msxverplad Sewiruli samsaxuri, msaxureba
aR mosavleTisTvisac da dasavleTisTvisac, saerTod, yvela
s Tvis, msaxureba mSvidobisa da siyvarulisTvis. wmida ioane
saaRdgomo epistole, 1986 w.
190
oq ropiri wers: „mSvidoba Tu aris, iqneba siyvarulic da, pi
riqiT, sadac siyvarulia, iq mSvidoba isadgurebs“ (ioane oq
ropiri, t. II, gv. 216).
Cveni droisTvis damaxasiaTebelia rogorc omis saSiS
roeba, ise omis sawinaaRmdego erToblivi moqmedeba, romel
Sic religiuri wreebic aqtiurad monawileoben. da es gasagebia,
radgan mSvidobisaken swrafva da misTvis brZola yoveli
qristianis wminda movaleobaa.
aRvavlenT locvebs maTTvis, vinc iRvwis qveynad Rv
TivkurTxeuli mSvidobis SenarCunebisaTvis, saxelmwifoTa
da xalxTa Soris urTierTgagebisa da megobrobis ganmtkice
bisaTvis.
aRdgomilma macxovarma dRes TiToeul Cvengans gamou
Tqmeli da auxsneli sixaruli da imedi mianiWa, romelsac
mTeli wlis manZilze unda gavufrTxildeT. ra aris es? igi
Sinagani simSvidea, yoveli keTili zraxvisa da miswrafebis
dakmayofilebaa, mSvidobaa ufalTan, moyvasTan da sakuTar
sindisTan; igi SegrZnebaa sixarulisa, sicocxlis sisavsisa
da survili umwikvlo, wminda cxovrebisa. amgvari sixaruli
rCeulTa xvedria. imaTi kuTvnilebaa, vinc aRiarebs ieso
qristes da mis gzas mihyveba, visac yovelTvis esmis xma Rv Tisa,
esmis da grZnobs xalxis mwuxarebas.
sixaruli mogveaxla, morwmuneno, RvTaebrivi madlis
siuxvisa, „rameTu (RmerTma!) keTilsa kacsa winaSe pirsa missa
misce sibrZne, da mecniereba, da sixaruli“ (ekl. 2, 26), – gvas
wavlis brZeni eklesiaste.
sixaruli, siyvaruli da RvTis dideba ar mogklebodeT
aw da maradis.
saaRdgomo epistole, 1986 w.
191
yovel Tqvengans kidev erTxel vulocav qristes aR
dgomis brwyinvale dResaswauls – sikvdilze sicocxlis ga
marjvebas. „sada ars, sikudilo, sawerteli Seni? sada ars,
jojoxeTo, Zlevaჲ Seni?“ (1 kor. 15, 55).
gixarodeT orsave sofelsa Sina.
WeSmaritad aRdga qriste!
qristesmieri siyvaruliT.
aRdgoma qristesi
Tbilisi, 1986 w.
saaRdgomo epistole, 1986 w.
193
saSobao epistole1987 w.
saqarTvelos eklesiis RvTivkurTxeul Svilebs:
„visac surs, ixilos RvTaebrivi da mSvenieri,
jer TviTon unda gaxdes RvTaebrivi da
mSvenieri“ (plotini).
asabamad qmna RmerTman caჲ da queyanaჲ“, ganabrwyina
igi ni naTliTa, Seamko, aRavso da ganasrula yovliTa
sikeTiTa. mTeli xiluli samyaros warmoSobas RvTis sityva
edo safuZvlad, mxolod adamiani Seiqmna yovladwmida sa mebis
winaswari bWobiT: „da Tqua RmerTman: „vqmneT kaci xa tebisaebr
Cuenisa da msgavsebisaebr“ (dab. 1, 26).
mxolod adamians mianiWa arsTa ganmrigem xateba Tvisi:
„დ
194
„da Seqmna RmerTman kaci saxed Tჳsa da xatad RmrTisa“ (dab.
1, 27).
TandaTanobiT Seiqmna igi, sxva qmnilebani ki – wamis
yofiT; mxolod mas STabera uzenaesma Tavisi ukvdavi suli:
„da Seqmna ufalman RmerTman kaci mtuerisa momRebelma queya
nisagan (adami wiTel miwas – Tixas niSnavs) da STabera pirsa
missa suli sicocxlisaჲ da iqmna kaci igi sulad cxovelad“
(dab. 2, 7).
amitomacaa igi gvirgvini qmnilebisa, xolo daniSnu leba
misi – yvelaze maRali da diadi; amitomacaa is ganRmrTobis
Rirsi.
magram adamianma borotad gamoiyena Tavisufali neba,
ga Cenis dRidan rom moemadla mas. man uaryo RvTis mcneba da,
igema ra nayofi xisagan Semecnebisa keTilisa da boroti sa, da
karga erToba RmerTTan; ris gamoc dakarga Sinagani mTlianoba
da sulis mSvidoba.
pirvelqmnilma codvam daarRvia ara marto adamianis
sulieri wonasworoba, aramed samyaroSi arsebuli wesrigi:
„codva Semoxda soflad da masTan erTad sikudili“.
codva fiTriviT moedo adamianis suls, misi Tan da yo
lili sikeTis xarjze daiwyo arseboba. gaCnda SuRli, mtroba,
siZulvili, Zmis mkvleloba... borotma Zalam mdabal vnebaTa
msaxurad aqcia kaci.
„is, rasac boroteba hqvia, sxva ara aris ra, Tu ara nak
lovaneba sikeTisa, – wers netari avgustine. – is, rasac boro
teba hqvia, aris arasruli sikeTe. cocxal arsebas raime seni
rom Seeyaros an iara gauCndes, es iara, es seni xom janmrTelo
bis nakli anu arasruli sijansaRe iqneba. aseve sulieri naklic
saSobao epistole, 1987 w.
195
bunebrivi sikeTis damaxinjebas niSnavs. yovelgvari buneba
keTilia. es sikeTe didia, Tu xrwnilebas ar eqvemdebareba da
mcirdeba, Tu nakli an dazianeba aqvs.
umecrisa da gamoucdelis garda sikeTes veravin uar
yofs. Tu boroteba STanTqavs sikeTes, maSin TviTon borotebac
moispoba, radganac mas damoukideblad arseboba ar SeuZlia.
yovelgvari borotebisagan Tavisufali sikeTe ki aris swored
namdvili, wminda sikeTe“ (netari avgustine. arasubstanciuroba
borotebisa).
codva SeiWra Cvens arsebaSi; iq gaidga fesvi da damk vi
drda. pirovnebaSi erTmaneTs Seejaxa sikeTe da boroteba da
guli misi keTilsa da borots Soris brZolis asparezad iqca.
es brZola sicocxlis bolomde grZeldeba.
mSvenivrad wers wmida pavle: „ara romeliigi mnebavs
keTili, mas vhyof, aramed romeliigi ara mnebavs boroti,
mas viqm“ (rom. 7, 19).
Sinaganma gaorebam bunebrivad warmoSva adamianis cxo
vrebis ori gza. pirveli WeSmaritebisaken midis, meore – Seuc
nobeli aryofnisaken.
WeSmariteba yofierebis saTavea, cxovrebis wyaroa, qm
na dobis mizezia. naTelia igi dauRamebeli, siyvaruli dau
levneli; mas RmerTs vuwodebT.
codvis, sulieri sikvdilis gzas ki Seucnobeli aryofni
saken mivyavarT. codva da misi Sedegi – sikvdili borotebaa
da, rogorc ukve iTqva, mxolod sicocxlis, sikeTis xarjze
arsebobs. angrevs ra sicocxles, TviTonac ganqardeba, „dain
Tqmeba ZleviTa“ (esaia).
pirovnebam TviTon unda gaakeTos arCevani maT Soris.
saSobao epistole, 1987 w.
196
Zveli romaelebi ambobdnen: Similis simili gaudet – msgavsi msgavss
Sehxaris. WeSmaritad, idumali Zafebi akavSirebT mo naTesave
sulT. isini grZnoben msgavsebas urTierTSoris da miiltvian
erTmaneTisaken, raTa TavianTi miswrafebis Se sabamisi nayofi
gamoiRon.
saxarebaSi vkiTxulobT: „...yovelman xeman keTilman
nayofi keTili gamoiRis, xolo xeman xeneSman nayofi xeneSi
gamoiRis. ver ჴelewifebis xesa keTilsa nayofisa xeneSisa
gamoRebad da arca xesa xeneSsa – nayofi keTili yofad“ (maT.
7, 1718)
„Cuen vcanT da gurwmena siyuaruli, romeli aqus RmerTsa
Cuenda momarT“ (1 ioan. 4, 16), radgan TviT Ze Tvisi sayvareli
gaswira Semoqmedman, raTa vnebebiTa da codvebiT damdable
buli kacobrioba xeneS xed ar qceuliyo, raTa aRmdgariyo
darRveuli kavSiri adamiansa da RmerTs Soris, ganaxle
buliyo Cveni buneba da mas uzenaesTan yofnis SesaZlebloba
dabruneboda.
„amisTჳs gamocxadna Ze RmrTisaჲ, raჲTa daarRჳnes saq
m eni eSmakisani“ (1 ioan. 3, 8) da adamians daaZlevinos codva.
igi zecidan miwamde damdablda, rom kaci miwidan zecad aRemaR
le bina. qriste „gankacda, raTa Cven ganvRmrTdeT“ (aTanase
didi).
beTlemis mRvimeSi gamobrwyinda pirvelad „naTeli
We S mariti, romeli gananaTlebs yovelsa kacsa, momavalsa
so flad“ (ioan. I, 9). ara samefo darbazebsa da mecnierebis wi
a RSi, aramed mivardnil gamoqvabulSi daedo saTave qveynis
ax a l cxovrebas.
rogor mwvervalsac ar unda miaRwios Cvenma civiliza
saSobao epistole, 1987 w.
197
ciam, rogoradac ar unda ganviTardes kacobrioba, igi mainc
yovelTvis eaxleba da Tayvans scems am mRvimes, radgan aq
da irwa akvani misi, romel ars „gza, WeSmariteba da cxovreba“
(ioan. 14, 6).
RvTis gankacebis arsi – adamianis RmerTTan SeerTeba
– qri stianuli rwmenis gareSe ver ganxorcieldeba. rwmena
aniWebs Cvens yofas RvTiur azrs. oRond rwmena ara civi da
mkvdari, aramed cocxali da moqmedi, romelic qveli saqmiT
icnoba.
sadac ar aris keTili qristianuli saqme, iq rwmenasac
am aod davuwyebT Zebnas, radgan „yoveli, romeli ara sarw
munoebiT ars, igi codva ars“ (rom. 14, 23) da, piriqiT, sadac
sikeTis qmna cxovrebis wesia, iq uTuod WeSmariti qristianuli
cxovrebaa.
„morwmune is ki ar aris, – gvaswavlis wmida ioane oqro
pi ri, – visac yoveli sjera, aramed is, visac swams RmerTi... rw
mena gananaTlebs, rwmena akurTxebs, rwmena suliwmidis Rirsad
xdis adamians... sadac rwmenaa, iqaa Zali, sadac urwmunoebaa,
iq – uZlurebaa. rwmena sikeTis saTavea, rwmena sikeTis wyaroa,
aRiWurve saWurveliTa mxsneliTa“.
rwmena zegardmo niWia, romelsac gavyavarT yofierebis
miRma, transcendentur ganzomilebaSi, sadac RvTismier mxsnel
siyvaruls veziarebiT; magram am simaRles ver mivaRwevT, Tu
jer sakuTari Tavi ar SeviswavleT.
TviTSemecneba gulisxmobs Cveni Sinagani cxovrebis, qce
visa da moqmedebis dakvirvebul gansjas da mis Sejerebas Rv
Tis mcnebebTan, idealuri qristianis ganzogadebul saxesTan.
cxadad unda vigrZnoT, risi Zala Segvwevs an Cvens SesaZle
saSobao epistole, 1987 w.
198
blobebs ra aRemateba; ras vumalavT sxvebs, ras vumalavT sa
kuTar Tavs...
qristianuli rwmena gvaswavlis sikeTis garCevas bo
ro tebisagan, gvexmareba CavwvdeT Cveni sulis siRrmes da
vigrZnoT masSi ori dapirispirebuli Zalis arseboba, maTi
brZola; gvexmareba, raTa davZlioT Sinagani gaoreba da gan
wmedis saSualebiT – monaniebis, locvis, marxvis, aRsarebis,
wmida ziarebis gziT vpovoT gankurneba sulTa CvenTa; aRvadgi
noT kavSiri RmerTTan da SevimosoT misi ZaliT da madliT.
saidan daviwyo glova? – kiTxulobs codvaTa simravliT
sulSeZruli wmida andria kriteli.
riT daviwyo glova? riT daviwyo sulieri ganaxleba?
– es kiTxvebi dgas TiToeuli Cvenganis winaSe.
SegaxsenebT, zogierT momakvdinebel codvas, albaT, yve
laze gavrcelebuls da maTze SevaCereb Tqvens yuradRebas.
upirvelesi da umZimesi codva aris urwmunoeba, „rome lsa
hrwmenes da naTeliRos, cxondes; da romelsa ara hrwmenes,
daisajos“ (mark. 16, 16), – brZanebs macxovari.
rwmenis niWi yovel adamians aqvs momadlebuli, oRond
mravali cxovrebiseuli da fsiqologiuri faqtoris gamo
zogi aRiarebs mas da zogi – ara. RvTis uaryofa damRupveli,
momakvdinebeli senia, radgan igi xuravs guls da ar uSvebs
Sig mas, vinc movida SenTan, „movida da gaxara mSჳdobaჲ Tquen,
SorielTa da maxlobelTa“ (efes. 2, 17); gonebas bindiT
buravs, raTa bnelSi amyofos suli Seni, wagarTvas madli da
niWi RvTiT momadlebuli, „rameTu madliTa xarT gamoჴsnil
sarwmunoebisa mier, da ese ara Tquengan, aramed RmrTisa niWi
ars“ (efes. 2, 8).
saSobao epistole, 1987 w.
199
urwmunoeba, RvTis uaryofa, igive RvTis gmobaa. es aris
siyvarulis wyaros daSreta, adamianis ukiduresi dacema, misi
daRupva, „sikudili igi meore“.
meore mZime codva, romelmac kacobrioba moicva, aris
ampartavneba. es is codvaa, angelozebi rom daRupa da borot
sulebad aqcia. am codvam ganaZeva adami da eva samoTxidan. igi
saZirkvlamde angrevs kacis guls.
ampartavnebis saTavea pativmoyvareobaSi, egoizmSi, saku
Tari upiratesobis damkvidrebaSi. ampartavnebiT Sepyrobili
adamiani mTel qveyanas Tavisi survilebis dakmayofilebis
asparezad Tvlis, bunebis Zalni, mis samsaxurSi myofad war
moudgenia. aseTi adamianisaTvis sxva pirovnebas araviTari
Rirebuleba ara aqvs, moyvasi da maxlobeli misTvis imdenad
arsebobs, ramdenadac mas sWirdeba.
wmida mamebi amboben, rom rogorc wyali ver gaCerdeba
SemaRlebulze, ise RvTis madli ver damkvidrdeba ampartavnis
sulSi. „Tu gaqvs simdidre uTvalavi, – gvafrTxilebs wmida
basili didi, – miekuTvnebi mZlavri saxelmwifos moqalaqeTa
ricxvs, Tu dajildoebuli xar janmrTelobiT da silamaziT,
– mudam gaxsovdes, miwa xar da miwad miiqcevi. yvavilisa da
balaxisebr daWkneba yoveli, raic xelT gipyria“.
ampartavneba saZageli, damamcirebeli, damamdablebe
lia kacisa, radgan igi dapirispirebaa mTel qveyanasTan, gami
jvnaa adamianebisagan, TviT RvTisagan. misgan gaTavisufleba
mxolod simdabliT SeiZleba. wmida mamebi amboben: Tu Tavs
jojoxeTis siRrmemde daimdableb, zecamde amaRldebi. Tu am
partavneba Seni camde amaRlda, jojoxeTamde dagcems.
simdable sakuTari Tavis SecnobiT moipoveba, siyrmidan
saSobao epistole, 1987 w.
200
Cadenili codvebis mxilebiTa da aRiarebiT. Rirsi isixi wers:
„samsonze Zlierni ara varT, arc solomonze ufro brZenni,
arc netar daviTze gonierni, petreze metad RvTismoyvareni.
nu mivendobiT sakuTar Tavs, rameTu saRvTo werili gvauwyebs –
Tu mxolod sakuTar Tavs miendobi, daecemi saSineli dacemiT“,
radgan „ampartavanTa Sehmusravs RmerTi, xolo mdabalTa
moscis madli“ (iak. 4, 6).
mesame codva vercxlismoyvareobaa. „vercxlis moyuare
ba Tayuaniscema ars kerpTa, da asuli ars urwmunoebisa, wi
naswarmetyuel ars uZlurebisa, cru moSiSi ars siberisagan,
mauwyebel ars siymilisa... deda ars yovelTa borotTa... garna
romelman moigo siyuaruli, man ganabnina safaseni“ (ioane ki
bisaRmwereli).
adamianma RmerTi dakarga da simdidre gaaRmerTa. ve
rcxlismoyvares araferi hyofnis; yvelaferi ecotaveba. misT
vis yvelaferi iyideba: siyvaruli RvTisa da moyvasisadmi,
sa xeli da Rirseba, sindisi da patiosneba. igi ar fiqrobs, rom
mTeli simdidre, oqro da vercxli aq darCeba, mijnis aqeT;
rom marto Tavis saqmeebs waiRebs Tan, romelTac mohkiTxaven,
gansjian da kuTvnils miuzRaven. es ubralo WeSmariteba TiTqos
yvelam icis, magram cota vinmeRa Tu misdevs mas. adamianma Tavi
daiborka mdabali vnebebiT, wvrilmanebiT; xelfexi Seikra,
daemona nivTebs, ganudga maradiul idealebs, RvTaebrivs,
suliers, mSveniers, gadaafasa faseulobani, magram ara Tavis
sasargeblod. simdidrisken swrafvam igi gaaRataka.
vercxlismoyvareobidan uSualod warmoiSva meoTxe
codva – Suri.
yoveli Sroma da yoveli warmateba warmoSobs adamianTa
saSobao epistole, 1987 w.
201
Soris Surs da igia amaoeba amaoebaTa. Suri qvena grZnobaa, is
Se uracxyofs adamianis Rirsebas. moSurnes yvelaferi Surs:
moyvasis simdidre, misi mdgomareoba, Tanamdeboba, warmateba.
Suri aRavsebs mas siZulviliT, ngrevis JiniT, is mzad aris
gaanadguros sxvisi keTildReoba. „xolo ukueTu Suri mware
gaqundes da ჴdomaჲ gulTa Sina TquenTa, nu iqadiT da styuiT
WeSmaritebasa zeda. ara ars ese sibrZne zegardamosruli, ara
med queyanisaჲ, mSჳnvieri da saeSmakoჲ“ (iak. 3, 1415).
„Suri sxvaTaTvis ar warmoadgens safrTxes, igi, upirve
les yovlisa, vnebs TviT moSurnes da, rogorc rkinas Jangi,
xravs adamianis suls“ (basili didi). „Sen mteri xar ara sxvisi,
– ambobs wmida kvipriane, – aramed Seni sulis xsnisa. yvelas,
visi Suric Sen Tan gdevs, SeuZlia gageqces, xelidan gagisxltes,
magram sakuTar Tavs versad gaeqcevi, sadac ar unda iyo, mters
ver daemalebi, man Sens gulSi daibuda da SenSi myofi seni ar
mogasvenebs“ (wmida kvipriane. „sakvirao sakiTxavi“).
RmerTma Seiwyalos da ganaTavisuflos yoveli adamiani
am borotebisagan.
zogi fiqrobs, rom yovelgvari urTierToba mamakacsa
da qals Soris codvaa. es ase ar aris. qorwineba RvTisagan
ku r Txeuli saidumloa, magram siZva erTerTi umZimesia sx va
momakvdinebel codvaTa Soris. misgan gamomdinareobs yo veli
sxva arabunebrivi kavSiri. igia sibilwe ara marto xo rcieli,
aramed – sulieri. is amaxinjebs adamianis sulsa da gonebas,
mis fsiqikas, ukargavs WeSmaritebis aRqmis unars, mrude gziT
warmarTavs cxovrebas. farTod gavrcelebuli Teoriebi mor
aluri da seqsualuri Tavisuflebis Sesaxeb xelyofaa bunebisa,
damRupvelia adamianisa.
saSobao epistole, 1987 w.
202
qorwineba, ojaxi, Svilebi, eris keTildReobaze zru nva,
– yoveli znesruli adamianis cxovrebis wesia. igi gulisxmobs
mamakacsa da qals Soris umwikvlo urTierTobas, urTierTndo
bas, urTierTTavganwirvas, urTierTmsxverplgaRebas.
„siwmideSi davanebulia naTeli da sixaruli da mSvi
doba da moTmineba; siZvaSi ki mwuxareba, vaeba, uZRebi Zili
da wyvdiadi“ (efrem asuri). meZavTa da memruSeTa „sasufeveli
RmrTisaჲ ver daimkჳdron“ (1 kor. 6, 10), radgan xorci Cveni
siZvas ki ara, ufals ekuTvnis; „ara uwyiTa, rameTu ჴorcni ege
Tquenni asoni qristesni arian?.. ara uwyiTa, rameTu ჴorcni
ege Tquenni taZarni Tquen Soris sulisa wmidisani arian... adi
deT ukue RmerTi ჴorciTa magiT TqueniTa, ...romeliigi ars
RmrTisaჲ“ (1 kor. 6, 15,1920), – gvaswavlis pavle mociquli.
rodesac ieso qristes miuyvanes memruSe dedakaci, ra Ta
igi qvebiT CaeqolaT, ieso „TiTiTa queyanasa werda da araras
etyoda“. Semdeg mouwoda pirvel ucodvels, daekra qva cod
vilisaTvis „da kualad que dadrka da werda queyanasa“ da
odes mxilebulni TiToTiTod gaikrifnen, man kvlav ganagrZo
TiTiT xazva da dumili. „da dedakaci igi dga Soris“.
qvedadrekili macxovari TiTiT xazavs miwaze CvenTvis
Seucnobels da fiqrobs CvenTa codvaTa gamo. Semdeg eubneba
ganze mdgom qals, SeZruls uflis wyalobiTa da sakuTari
si cocxlis gadarCeniT, „arca me gangikiTxav Sen. warved da
amieriTgan nuRara scodav“ (ioan. 8, 11).
amieridan nuRa scodavo, – gviTxra ufalma, – da me ar gan
gikiTxavo. magram adamians aqvs ucnauri Tviseba, daixSos yurni
smenad, gamudmebiT scodos TviTon, sxvani ki ganikiTxos.
„gankiTxva mitaceba ars mxolodSobilisa pativisa da
damaqceveli sulisa“ (ioane kibisaRmwereli). am codviT yve
saSobao epistole, 1987 w.
203
laze metad isini arian damZimebulni, sakuTar Tavs kargad rom
ar icnoben, ar ician, ra aris WeSmariti sinanuli da, bolos,
ar ician, saqmeni eSmakisani, romelic yovlis RoniT cdilobs
Cveni sulis daRupvas.
xSirad kaci cxadad did borot saqmeT iqms, magram uf ro
met keTils – farulad; Cven ki mas mxolod ganvikiTxa vT. ganm
kiTxveli aucileblad Cavardeba im codvaSi, sxvas rom uZraxa
da sasjelsac mkacrs miiRebs. „rameTu romliTa ga nkiTxviTa
ganikiTxvideT, – gvafrTxilebs macxovari, – ga nikiTxneT, da
romliTa sawyauliTa miuwyoT, mogewyos Tquen“ (maT. 7, 2).
Tu adamianSi ar aris siZulvili da boroteba, igi lo
cviT Seeweva dacemuls.
maS, movizRudoT Tavi, radgan „viTarca ampartavneba
TaviT TvisiT Tvinier sxvisa vnebisa SemZlebel ars warwymedad
Cvenda, egreTve gankiTxva moyvasisa martod SemZlebel ars
sruliad warwymedad Cuenda“ (ioane kibisaRmwereli).
CavixedoT Cvens sulSi da mTeli guliT SevTxovoT ufa
ls: „momaniWe me gancdaჲ TvisTa codvaTa da ara gankiTxvad
Zmi sa Cemisa, rameTu kurTxeul xar Sen ukuniTi ukunisamde, amin“
(efrem asuri).
sxva kidev bevri codva gvawevs mxrebze. maTze saubari
dausruleblad SeiZleba da unda vilaparakoT kidec, radgan
„cxad arian saqmeni ჴorcTani, romel arian: ...arawmidebani,
bi lwebani, kerpTmsaxurebani, mwamlvelobani, mterobani,
ჴd o mani, Surobani, gulis wyromani, wvalebani, SfoTebani...
ka cis kvlani, lirwebani, mTvralobani, siRodani da msgavsni
amaTni. romelsa winaჲswar getyჳ Tquen, viTarca pirvel garqu,
viTarmed eseviTarisa moqmedTa sasufeveli RmrTisaჲ ver da
imkჳdron“ (gal. 5, 1921).
saSobao epistole, 1987 w.
204
albaT bevri Tqvengani ikiTxavs: gana SesaZlebelia uco
dveli cxovreba?
marTalia, ucodveli mxolod ufalia, adamiani ki mi dr
e kilia codvisaken, magram ar arsebobs codva, RvTis si yvaruls
rom aRematebodes da WeSmariti sinanuliT, aRsarebiTa da zia
rebiT misi Sendoba ar SeiZlebodes.
Cveni suli pirvandel saxes daibrunebs da mSvenier
baRs daemsgavseba, Tu ganuwyvetliv movuvliT, movaSorebT
ekalbardsa da sarevelas, gavwmendT WuWyisagan, Tu movimkiT
nayofs sulisa.
„xolo nayofi sulisaჲ ars: siyuaruli, sixaruli, mS
ჳd o baჲ, sulgrZelebaჲ, sitkboebaჲ, saxierebaჲ, sarwmu no ebaჲ,
myudroebaჲ, marxvaჲ, moTminebaჲ“ (gal. 5, 2223).
bednieria, vinc Tavisi cxovrebis gzad „gza WeSmariti“
airCia, vinc ara marto xorcisTvis zrunavs, Tu ra Wamos, ra svas
da ra Seimosos, aramed emzadeba saukuno cxovrebisaTvis.
RmerTma gagvixsna srulyofis kari da Tu misi naTliT
ga b rwyinebulni, rwmeniTa da siyvaruliT aRvsilni warvma r
TavT kacobriobis progress, Cvens momavals safrTxe ar da
e muqreba.
dRes, rogorc arasdros, mTeli kacobrioba eswrafvis
mSvidobas, mSvidobas birTvuli iaraRis gareSe. sikvdilis ia
raRi adamianma daagrova iseTi raodenobiT, rom Zalis poli
tikiT saubari ukve SeuZlebelia. aucilebelia axali politi
kuri azrovneba; moratoriumi, romelic birTvul afeTqebebze
calmxrivad xorcieldeba Cveni qveynis mier, swored am axali
azrovnebiT iyo nakarnaxevi.
gulistkiviliT Sexvda msoflio sazogadoeba amerikis
SeerTebuli Statebisagan am didmniSvnelovani winadadebis ug
saSobao epistole, 1987 w.
205
ulebelyofas. yvelam unda gaigos, rom moratoriumis uaryofa
saerTaSoriso daZabulobis Senelebis uaryofaa.
gvwams, dedamiwaze adre Tu gvian aikrZaleba birTvuli
gamocdebi, radganac uari am nabijis gadadgmaze TviTmkvle
lobas niSnavs.
yovladsamRvdelono mwyemsmTavarno, moZRvarno, di
akonno, bermonazonno, Zmano da dano Cemno, mogveaxla br
wyinvale dResaswauli – dRe RvTis unapiro siyvarulis ga m J
Ravnebisa, dRe kacobriobis uSreti sixarulisa; beTlemSi iSva
ufali, magram dRes igi ibadeba yoveli WeSmariti qristianis
gulSi. movemzadoT, raTa miviRoT igi Cveni arsebis ganwmedil
taZarSi da egos iq ukunisamde.
„amisTvis Sobil var da amisTvis movivline soflad,
ra ჲTa vwamo WeSmariti. yoveli, romeli WeSmaritebisagan iy
os, isminos xmisa Cemisa“, – brZanebs ieso qriste. did ars We
Smariteba ese. igia WeSmariteba maradiuli siyvarulisa; igia
WeSmariteba RvTisa da adamianis Sesaxeb, romelic gviCvenebs
gzas saukuno netarebisas da gvyofs Cven uflad Tavisa Cvenisa.
„scnaT WeSmariti, da WeSmaritebaman gangaTavisuflnes Tquen“
(ioan. 8, 32), – vkiTxulobT saRmrTo werilSi.
yvelas gilocavT macxovris Sobis dResaswauls.
dae, mSvidobam da siyvarulma daivanos Tqvens gulebSi,
Tqvens ojaxebsa da mTel msoflioSi.
RmerTi mSvidobisaჲ da siyvarulisaჲ da WeSmaritebisaჲ
iyavn Tquen Tana maradis.
qristes Soba
Tbilisi, 1987 w.
saSobao epistole, 1987 w.
207
saaRdgomo epistole1987 w.
saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis
RvTivkurTxeul Svilebs, romelTac uxaris aRdgoma qristesi
„movida qorwili kravisaჲ“ (gamocx. 19, 7).
ristes aRdgomis brwyinvale dResaswauli kvlav uCve
ulo sixaruliT avsebs Cvens gulebs. misi saxiT TviT
ufali Cveni ieso qriste modis CvenTan da RvTaebrivi mad
liT imdenad aRavsebs Cvens Sinagan samyaros, rom es madli,
gulSi dautevneli, uxvad iRvreba da unawildeba yvela ga rSemo
myofs.
Tavisi siZlieriT am grZnobas ver Seedreba miwieri ke
TildReobiT gamowveuli verc erTi gancda. am idumal Rames,
ქ
208
rogorc arasdros, Cveni suli Tbeba rwmeniT, sasoebiTa da
siyvaruliT; ufali modis TiToeul CvenganTan da gveubneba:
„nu geSinin, garna grwmenin“ (luk. 8, 50).
riT SegviZlia vupasuxoT am did siyvaruls?
mowiwebiT unda miviRoT igi, gulis siRrmeSi unda mivu
CinoT samyofeli da garSevartyaT mTrTolvare siyvaruli.
gvyofs taZrad suliwmidisa da SevimosebiT misi didebiT.
„xolo nayofi sulisaჲ ars: siyuaruli, sixaruli, mSჳdobaჲ,
sulgrZelebaჲ, sitkboebaჲ, saxierebaჲ, sarwmunoebaჲ, myu dro
ebaჲ, marxvaჲ, moTminebaჲ“ (gal. 5, 22).
suliwmidis madliT aRvsebas gisurvebT, yovladsamRvde
lono mRvdelmTavarno, moZRvarno, Rirsno bermonazonno,
ucxoeTSi mcxovrebno Tanamemamuleno da yovelno, sulierno
Svilno saqarTvelos wmida eklesiisa; siyvaruliT mogesalme
biT da guliT mogilocavT wmida paseqis diad dResaswauls.
qriste aRdga!
„aRdga igi RmerTi, romelmanc gvianderZa Cven urTi e
r Tis siyvaruli da gviTxra: „ese ars mcneba Cemi, raTa iyvare
bodeT urTierTas, viTarca me SegiyvareT Tqven“.
aRdga igi meufeTa meufe, romelmanc aRadgina Rirseba
adamianisa da hrqva monebiT Seginebuls qveynierebas: „arRa
getyviT Tqven monad, rameTu monaman ara icis, rasa iqms ufali
misi; xolo Tqven garqu megobrad, rameTu yoveli, raodeni
mesma mamis Cemisagan, gauwyeT Tqven“, – wers saaRdgomo mimarT
vaSi Cveni erisa da eklesiis mier wmidanad Seracxili didi
ilia WavWavaZe.
saaRdgomo epistole, 1987 w.
209
aRdgoma qristesi sicocxlis gamarjvebaa sikvdilze.
aRdgoma qristesi sikeTis gamarjvebaa borotebaze.
„sada ars, sikudilo, sawerteli Seni? sada ars, jojoxe
To, Zlevaჲ Seni?“ (1 kor. 15, 55).
adamiani, rogorc nawili qristes bunebisa, uSualo mo
na wilea am Zlevisa. gamarjveba mopovebulia, magram mas gaf
rTxileba da SenarCuneba unda.
sad povos kacma Zala mis dasacavad?
pasuxi erTia: eklesiaSi, romeli ars sxeuli qristesi.
CvenTvis ganxorcielebuli, jvarcmuli da aRdgomi li
qriste ganuyofelia eklesiisgan iseve, rogorc eklesia wa
r moudgenelia qristes gareSe. eklesiis saidumloTa me o xe
biT naTlad SevigrZnobT, rom qristeSi da qristeTi da i wyo
msoflio paseqi, daiwyo qorwili kravisaჲ, daiwyo Cv e ni svla
sasufevlisken.
Cven sulierad vnaTldebiT eklesiis siwmidiT, magram
eklesia ar Seilaxeba Cveni codvebiT, radgan misi siwmide Cven
mieri ki ara, macxovris Cvenis ieso qristeseulia.
eklesia Sedgeba Cvengan, magram arsi misi da cxovelmy
ofeli Zala misi CvenSi ar aris. adamianis xorcieli buneb ac
xom Seicavs qsovils, sisxls, limfas... magram Cveni raoba ma TSi
ki ara, im macocxlebel ZalaSia, romelic organuli Se rwymiT
qmnis erTian mTel sxeuls; msgavsad amisa, eklesiac aris ara
mxolod adamianTa krebuli, aramed, upirveles yovlisa, – is
Zala, xalxs rom aerTianebs da am erTobiT mas RvTis nawilad
xdis.
RmerTkacis – ieso qristes mier daarsebuli eklesia
ma saviT orbunebovania – RvTaebrivadamianuria. oRond gan
saaRdgomo epistole, 1987 w.
210
sxvaveba is aris, rom ieso qriste srulyofili RmerTi da
srulyofili kacia, eklesiam ki jer ver miaRwia srulyofil
RvTaebrivadamianur safexurs. misi adamianuri arsi gamud
mebiT unda miiswrafodes srulqmnisaken, raTa Seefardos
Ta vissave sulierRvTaebriv sawyiss. miuxedavad eklesiis
ad a mianuri bunebis naklovanebisa, nikeakonstantinopolis
ms o flio krebaze dadgenil mrwamsSi vambobT: „mrwams er Ti,
wmida, kaTolike da samociqulo eklesia“. eklesia gan wmedilia
Ta visi RvTaebrivi damaarseblis sisxliTa da suliwmidis
madliT, romelic wmida saidumloTa Sesrulebisas moefineba
mlo cvelT.
mainc ra aris eklesia, ra Zalaa masSi? ratom ar aris
sa kmarisi viyoT mxolod morwmune?
qristianuli cxovreba eklesiaSi avlens Tavis formas,
ami tomac uwodebs mas wmida pavle mociquli „saxls RmrTisas“
(1 tim. 3, 15), „qalaqsa RmrTisa cxovelisasa“ (ebr. 12, 22), „de
das morwmuneTa“ da ufal ieso qristes sxeuls, Tavi romlisac
Tavad igia (rom. 12, 5; 1 kor. 6, 15; 12, 1228).
wmida mamebi saxarebaSi fqvilisa da safuaris Sesaxeb
igavs rom ganmartaven, amtkiceben, rom swored eklesiaa am
qveynisaTvis movlenili axali cxovrebis safuari. „rameTu
sadaca iyvnen orni gina samni Sekrebul saxelisa CemisaTჳs, mun
var me Soris maTsa“ (maT. 18, 20). – brZanebs ufali.
wmida mRvdelmowame kvipriane pirdapir ambobs: „visac
kavSiri da gulwrfeli urTierToba ara aqvs eklesiasTan,
qristes saxelisaTvis man Tavic rom gaswiros, codvas sisx
liTac ver ganibans; waruxocel da mZime brals ganyofisas
tanjviTac ki ver ganiwmends; araeklesiuri ar SeiZleba iyos
saaRdgomo epistole, 1987 w.
211
mowame, ver eRirseba igi mefobas“ (qristianuli swavleba, naw.
I, qristianuli eklesiis erTobis Sesaxeb, 1837 w.).
Rirsi mama efrem asuri ki ase wers: „netar xar Sen, ekle
siav marTlmorwmuneTa, rameTu TviT mefem mefeTa daidgina
SenSi savane. mtkicea Seni saZirkveli, radgan ufali gicavs
Sen. jojoxeTis bWeni ver gZleven da mtacebelni mgelni ver
Segmusraven, ver Searyeven simagres Sensas.
o, ra didi da brwyinvale xar Sen, saxlo RvTisa“ (Sro
mebi, m. 1858, gv. 28).
„mezRvaurTaTvis, – gvaswavlis wmida Teofile antioq
ieli, – RmerTma TavSesafrad kunZulni ganawesa; codviT dace
mul msoflios ki mimadla wmida eklesiebi, romelnic inaxaven
swavlebas WeSmaritis Sesaxeb“.
„eklesia burji da simtkicea WeSmaritebisa“, – netari av
gustine.
„eklesia erTaderTi samefoa qveyanazed uzenaesis ka
nonebiT arsebuli... eklesia uWeSmaritesi damtkicebaa moma
vali ukvdavebisa da uganaTlebulesi sibrZnea zegardmo mo
niWebuli“, – beri aleqsi SuSania.
amgvari gamonaTqvamebi sxvac bevri SeiZleba movitanoT,
radgan wmida mamebi TavianTi didi sulieri gamo cdilebiT,
mTeli arsebiT grZnobdnen eklesiis macocxlebel Zalas, imas,
rom mxolod eklesiis wiaRSi xdeba adamianis feriscvaleba,
rom mxolod eklesias SeuZlia misces mas is umTavresi, rac
kacma dakarga da rasac is Seucnoblad ase eZe bs da eswrafvis.
eklesia is erTaderTi adgilia, romelic gvixsnis su
lieri srulyofis gzas, is oazisia, sadac qristesTan erToba
miiRweva da maradiuli netareba moipoveba. „me var gzaჲ da me
saaRdgomo epistole, 1987 w.
212
var WeSmaritebaჲ da cxorebaჲ. aravin movides mamisa, garna Cem
mier“ (ioan. 14, 6) – gvafrTxilebs ufali.
eklesiis arss mxolod is mixvdeba da igrZnobs, vinc
eklesiurad cxovrobs. gareSe mayurebeli ki mxolod mis
zedapirul mxares xedavs; suli, Zala da dideba eklesiisa
misTvis uxilavi da Seucnobeli rCeba, radgan TviTonac usu
lod cxovrobs.
mSvenivrad wers netari avgustine: „suliwmidis madliT
dajildoebuli pirovneba eklesiuria... eklesiis gareSe myof
ni moklebulni arian suliwmidas. Tu sxeuls romelime nawils
movkveTT, igi SeinarCunebs formas, vTqvaT, TiTis, xelis an
yurisas, magram masSi ar iqneba sicocxle; aseTia mdgomareobac
araeklesiurTa“ (qadageba 268, 2).
ieso qristes ZaldatanebiT aravin mohyavs eklesiaSi,
aramed – mxolod isini, romelTac surT, misdion mas da iyvnen
monawile misi aramiwieri, RvTaebrivi siyvarulisa. „romelsa
hnebavs Semodgomad Cemda, – brZanebs igi, – uvaryavn Tavi Tჳsi
da aRiRen juari Tჳsi da Semomidegin me“ (maT. 16, 24).
Znelia gandgoma sakuTari Tavisgan; Znelia uaryofa
viwro egoizmisa, arawmida azrebisa da grZnobebisa. zogjer
gvgonia, ver SevZlebT, win aRvudgeT miwier survilT da boro
tebas. rogor davZlioT igi, rogor ganviZarcvoT tan sacmeli
Zveli kacisa da SevimosoT samoseli simarTlisa, siyvarulisa,
samoseli TanagrZnobisa, morCilebisa, siwmidisa?
Cveni sulieri feriscvaleba mxolod eklesias SeuZ
lia.
nu SiSob, itvirTo jvari, uflis mier SenTvis gankuTv
nili. macxovari mogvevlina ara dasasjelad da warsawymedad,
aramed xsnisaTvis TayvanismcemelTa misTa. igi yovel Cvengans
saaRdgomo epistole, 1987 w.
213
ganumzadebs iseT jvars, romlis tvirTvac ZalgviZs, oRond
unda mivendoT, vusminoT da mivsdioT mas. morwmuned gaxdoma
ar aris sakmarisi, rom qristiani gverqvas, rom eklesiis
nawili viyoT. aucilebelia xelaxla Soba, axal adamianad
qceva, aucilebelia eklesiuri cxovreba.
eklesiaSi aResruleba saidumloebebi: naTlobis, mi
r oncxebis, aRsarebis, ziarebis, mRvdlobis, qorwinebis, ze
T iscxebisa da sxva mRvdelmoqmedebani, romelTa miReba au
cilebelia qristianisTvis.
monaTvliT adamiani eklesiaSi Sedis, qristes nawili
xdeba, xelaxla ibadeba; Tavisufldeba rogorc adamismieri
pirvelqmnili Secodebisgan, ise yvela sxva codvisagan; aRd
geba masSi xateba RvTisa, mieniWeba suliwmidis madli da yvela
sikeTe misi.
„warvediT da moimowafeniT yovelni warmarTni, – mimar
Tavs ieso qriste saqadageblad mimaval Tavis mowafeebs, – da
naTelscemdiT maT saxeliTa mamisaჲTa da ZisaჲTa da su lisa
wmidisaჲTa, da aswavebdiT maT damarxvad yoveli, ra odeni
gamcen Tquen“ (maT. 28, 1920). xolo sxva adgilas brZanebs:
„ukueTu vinme ara iSves wylisagan da sulisa, ver ჴelewifebis
Sesvlad sasufevelsa RmrTisasa“ (ioan. 3, 5).
wmida naTlobis ZaliT sulieri dabadeba niSnavs axa li
cxovrebis dawyebas, sakuTari Tavis daviwyebasa da msa xurebas
qristesa da moyvasisaTvis. amaSi povebs namdvili morwmune
sixarulsa da bednierebas, Tavisi arsebobis azrsa da mizans.
naTlobisas pirovnebas RmerTi mouvlens mfarvel an
gelozs, romelsac evaleba misi dacva da sulier srulyofaSi
Semweoba.
inaTlebian rogorc srulasakovanni, ise mcirewlovanni.
saaRdgomo epistole, 1987 w.
214
eklesiaSi bavSvebis naTloba uZvelesi xnidan dawesda. bavSvs
mRvdeli naTlavs mSoblebisa da naTliebis rwmenis ZaliT,
romelTa wmida movaleobaa, aswavlon yrmas sarwmunoebis
kanonebi da RvTissaTno qristianuli cxovreba.
naTlobisas sruldeba aseve meore didi saidumlo –
mironcxeba. roca mRvdeli mosanaTls jvris saxiT mirons scx
ebs, ambobs: „beWedi moniWebul ars sulisa mier wmidisa, amin“.
iReben ra am or udides saidumlos, zogierTni, samwux
arod, amiT amTavreben eklesiaSi cxovrebas. Tu axalSobils
sazrdos droze ar mivawvdiT, mokvdeba; asea sulier cxovre
baSic.
isini, romelnic ar aRavlenen locvebs, ar marxuloben
da qristianulad ar cxovroben, sulierad kvdebian kidec;
moekveTebian xes cxovrebisas – eklesias, romlisganac gamud
mebiT unda mieRoT sulieri sazrdo. WeSmaritni qristianeni
ki naTlobisa da mironcxebis Semdegac uxvad iReben sulier
sakvebsa da madls.
naTlobiT Tumca ganveSoreT satanas da yovelTa saq meTa
misTa, magram TviTon igi ar gvtovebs; mudam cdilobs, kvlav
dagvipyros, kvlav mogvipovos. amitomac Cveni guli keTilsa
da borots Soris mudmivi brZolis asparezia.
saxarebaSi vkiTxulobT, rom adamianisagan gandevnili
arawmida suli urwyul adgilebs miaSurebs da raki iq gansasve
nebels ver povebs, cdilobs, Zvel samyofels daubrundes. Tu
kaci ganlaRebuli daxvda, sxva uborotess eSmakTac moiyvans da
maTTan erTad daemkvidreba masSi. da kaci igi Seiqmneba ufro
codvili, vidre adre iyo (maT. 12, 4345). amitom saWiroa cod
visgan mudmivi ganwmenda, misgan gaTavisufleba.
Cven mier Cadenili yoveli boroteba codvaa. igi Rv Tisa
saaRdgomo epistole, 1987 w.
215
da TviT Cveni Tavis sawinaaRmdego moqmedebaa, yofis aryof
nad gardaqmnaa, Cveni bunebis damaxinjebaa, Cveni da maqceveli
Zalaa; esaa msvleloba damRupveli miznisaken.
borotebas Sesabamisi boroti Sedegi mohyveba. codvis
Sedegia RvTisgan gandgoma, siyvarulis, mSvidobisa da bed
nierebis dakargva, sulieri siRatake, sikvdili... „codvaჲ sof
lad Semoჴda da codvisa ZliT – sikudili“ (rom. 5, 12).
darRveuli Sinagani mTlianoba rom aRdges, adamianma
aRsareba unda Tqvas da RvTis winaSe moinanios codvebi. aseT
SemTxvevaSi misi daxmareba mxolod moZRvars SeuZlia, rad
ganac Sendobis ufleba RvTisgan masa aqvs miniWebuli.
macxovarma mociqulebs misca gansakuTrebuli Zala co
dvilTa mimarT: „amen getyჳ Tquen: raodeni SehkraT queyanasa
ze da, krul iyos igi caTa Sina; da raodeni ganhჴsnaT queyanasa
zeda, ჴsnil iyos igi caTa Sina“ (maT. 18, 18). es madli mociqu
lebidan maTi saqmis gamgrZeleblebs – episkoposebsa da sam
Rvdeloebas gadaeca da dRemde modis.
aRsarebisTvis momzadebulni unda mivideT. es saidumlo
unda aRvasruloT ise, TiTqos igi iyos Cveni ukanaskneli,
sikvdilis wina aRsareba. mamebi aRsarebas meore naTlobas
uwodeben, radganac am dros, iseve rogorc naTlobisas, pi ro
vnebas mieteveba codvebi, oRond mxolod is codvebi, ro melTa
Sendobasac moZRvrisgan miiRebs.
aRsarebas TviT ufali ieso qriste iRebs. igi uxilavad
eswreba am saidumlos, mRvdeli ki aris mowme da adamianis
mimarT RvTis didi wyalobis saidumlo aRmsrulebeli.
aRsarebiT ganwmendili adamiani mzad aris miiRos meore
udidesi saidumlo – ziareba.
gana SeiZleba qristiani gverqvas da ar viyoT monawile
saaRdgomo epistole, 1987 w.
216
wmida evqaristiisa – ziarebisa?! igi ara mxolod saidumlo
serobis gaxsenebaa, aramed Cveni erToba macxovarTan, Cvenze
gardamomavali udidesi saidumlo Zala, Cveni ganRmrToba.
wmida ziarebis miRebis aucileblobaze miuTiTebs ma
cxovris es sityvebi: „ukueTu ara sWamoT ჴorci Zisa kacisaჲ da
suaT sisxli misi, ara gaqundes cxorebaჲ TavTa Soris Tq u enTa“
(ioan. 6, 53).
eklesiis istoriis dasawyisidanve wesad iyo miRebuli
xSiri ziareba. meore saukunis cnobili mama egnate RmerTSe
mosili wers: „ecadeT, xSirad SeikriboT ziarebisTvis da RvTis
sadideblad“ (XIII epistole efeselTa mimarT).
wmida ioane damaskeli ki ambobs: sulisa da xorcisgan
Sedgenil adamians sWirdeba rogorc sulieri, ise xorcieli
sakvebi. sulier sazrdod ieso qristem mogvca TviT Tavisi
xorci da sisxli, romelsac wmida evqaristiaSi Rvinisa da
puris saxe aqvs.
ratom misca ufalma mociqulebs saWmelad Tavisi sisxli
da xorci Rvinisa da puris saxiT? – kiTxuloben zogni.
puri simboloa RvTis Zalisa, simbolo kacTa erTo
bisa.
Tormeti mociqulis swavlanSi – „didaqeSi“ vkiTxulobT:
„rogorc es puri (xorblis saxiT) iyo ganbneuli sx vadasxva
bo rcvze da Semdeg Sekrebili gaxda mTliani, de, ase SeerTdes
Sens saufloSi qveynis yvela kididan eklesia Seni (ufalo)“
(didaqe 9).
yurZenSic RvTis idumali Zalaa dafaruli. wmida esaias
wignSi weria: „roca yurZnis mtevanSi wveni Cadgeba, maSin amboben,
nu Selaxav mas, rameTu masSia kurTxeva“ (es. 65, 8).
saaRdgomo epistole, 1987 w.
217
xSirad ziarebas Zalian didi mniSvneloba aqvs. zogi
erTni, miaCniaT ra Tavi uRirsad, weliwadSi erTxel an ram
denime weliwadSi erTxel eziarebian. es miutevebeli Secdoma
da borotebaa sakuTari Tavis mimarT.
rogoradac ar unda movemzadoT, gana odesme viqnebiT
Rirsi, miviRoT xorci da sisxli uflisa Cvenisa ieso qristesi?
Cveni codvebis simZimis SegnebiTa da uflis mowyalebis imediT
unda miveaxloT am udides saidumlos.
pirvel saukuneebSi qristianebi yovel wirvaze iRebdnen
ziarebas. es iyo xalxi, suliT Zlieri, yovel wuTs mzad rom
iyo, Tavi gaewira qristesTvis. magaliTad, wmida basili didi
kviraSi oTxjer eziareboda: kviras, oTxSabaTs, paraskevs da
SabaTs da, agreTve, yovel dResaswaulze.
Zmano da dano Cemno, nurc Tqven moiklebT am did, ga
damrCenel saidumlos. marxvis dros geZlevaT locvaku rTxeva
eziaroT yovel kviras da, aseve, yovel did dR esaswaulze. es
mogcemT sulier Zalas rogorc xilul, ise uxilav mterTan
sabrZolvelad da gaqcevT im sulier taZrad, romelsac ufali
arasdros datovebs; mogecemaT mSvidoba da sixaruli.
ziarebiT, iseve rogorc aRsarebiT, miveaxlebiT cod
vasa da sikvdilze uZlieres maradiul da yovlismomcvel
siyvaruls RvTisas.
siyvarulma gaiTvaliswina yvelaferi, rac kacs sWird
eba. Tavis mowafeebs, qadagebisTvis rom gzavnida, sneulTa
gankurnebis Zalac misca ufalma (maT. 10, 1). WeSmarit morw
mu neebs isini zeTs scxebdnen da avadmyofnic sneulebisgan
Tavisufldebodnen (mark. 6, 13). iakob mociquli epistoleSi
wers: „uZlur Tu vinme ars Tquen Soris, mouwoden xucesTa
saaRdgomo epistole, 1987 w.
218
eklesiisaTa da ilocon mis zeda da scxon mas zeTi saxeliTa
uflisaჲTa. da locvaman sarwmunoebisaman acxovnos sneuli
igi da aRadginos igi ufalman. daRacaTu codvaჲ raჲme eqmnes,
moveeteos mas“ (iak. 5, 1415).
ase dawesda saidumlo zeTiscxebisa. eklesiis zogierTi
wmida mama ambobs, rom zeTiscxebisas ufali Seundobs avad
myofs daviwyebul codvebs. am saidumlos madliT mravalni
gankurnebulan.
zeTi yvelam unda vicxoT, radgan yvelas gvaqvs davi
wyebuli codvebi da moklebulni varT rogorc fizikur, ise
sulier simarTles.
eklesia is sulieri kanaa galileisa, sadac ufalma da
loca qorwili.
qorwineba qalsa da kacs Soris siyvaruliT ganmtkice
buli kavSiria; es urTierToba maTi Tavisufali nebiT xor
cieldeba, erTmaneTisadmi erTgulebis pirobas gulisxmobs da
eklesiisa da qristes erTobis saxiT ikurTxeba. „romelni – igi
RmerTman SeauRlna, kaci nu ganaSorebs“ (maT. 19, 6), – brZanebs
wmida werili.
am saidumloTi RmerTi akurTxebs ojaxur cxovrebas,
bavSvebis yolasa da maT aRzrdas. bavSvi egoizmis daZlevaSi
exmareba mSoblebs; isini, orni, ewirebian mesames da amiT did
bednierebas iReben.
roca eklesiasa da iq aRsrulebul adamianis Rrma da
idumal feriscvalebaze vsaubrobT, ar SeiZleba ramdenime
sityviT mainc ar SevexoT TviT moZRvars, romelic am saidum
loTa mTavari monawilea.
sasuliero xarisxSi kurTxeva Svid saidumloTagan erT
saaRdgomo epistole, 1987 w.
219
erTia. episkoposebi, mRvdelni da diakonni qmnian sae klesio
ierarqias. maTi valia saxarebis qadageba, saidumlo Ta aR
sruleba da saeklesio saqmeTa warmarTva.
wmida egnate RmerTSemosili wers, rom episkoposi ekle
siaSi ganasaxierebs ufal ieso qristes, xolo mRvdeli saxea
mociqulisa, jvarcmuli pirovnebisa.
episkoposis xeldasxmiTa da warmoTqmuli locviT rC
eul keTilmorwmune qristianze samRvdelo xarisxSi kur Txe
visas gadadis gansakuTrebuli madli suliwmidisa.
moZRvari TavSekavebuli pirovneba unda iyos. wmida
pavle Tavis mowafes, mociqul timoTes, ase arigebs: „xolo
siWabukisa maT gulis TqumaTa evltode da Seudeg simarTlesa,
sarwmunoebasa, siyuarulsa, mSჳdobasa maT Tana, romelni
xadian ufalsa guliTa wmidiTa“ (2 tim. 2, 22).
namdvili sasuliero piri Tavisi TaviT kmayofili ara
sdros aris; mudam ebrZvis codvas, rom ukeTesi gaxdes da iqces
magaliTad samwysosaTvis.
mas gansxvavebuli kulturis mqone sazogadoebaSi ux d
e ba msaxureba. amitomac igi unda iyos ara marto kargi Rv T
i s metyveli, aramed sulieri, ganaTlebuli, kulturuli pi
rovneba, mSvidobismyofeli, mosiyvarule, mowyale mama.
xalxi samRvdeloebas gamadidebeli SuSiT uyurebs da mas
mcire Secdomasac ar apatiebs. moZRvris Seuferebeli saqcieli
an sityvapasuxi maSinve gankiTxvis sagnad iqceva rogorc morw
muneTaTvis, ise, miT umetes, urwmunoTaTvis.
unda gvaxsovdes, rom mRvdelic adamiania Tavisi adam
i anuri sisusteebiTa da uZlurebiT. unda gvaxsovdes, rom
mas boroti Zala ufro Zlier ebrZvis, raTa daamciros,
saaRdgomo epistole, 1987 w.
220
da amdablos igi da amiT mrevlis rwmena Searyios. unda gva
x sovdes isic, rom zogierTis mizeziT sxvebs Seuracxyofa ar
un da mivayenoT. gana iuda iskariotelis gamo SeiZleba ugulebe
lvyoT Rvawli da Sroma sxva mociqulebisa, romelTac Tavia
nTi wmida cxovrebiTa da mowamebrivi aRsasruliT di debis
gv irgvini moipoves?
ase rom, eklesia erTaderTi sulieri savanea, romelSi
yofnac aucilebelia qristianisTvis, yvelasTvis, visac sulis
xsna surs.
eklesiaSi yvelaferi mniSvnelovania da emsaxureba im
mizans, rom CvenSi qriste aRibeWdos, rom Cven RmerTSemosilni
gavxdeT. da raoden sawyalobelia mdgomareoba maTi, vinc am
madls moklebulia.
erTaderTi gza RmerTTan siaxloveSia.
eSmaki epatroneba imaT, romelnic ar loculoben da ar
marxuloben. saxarebaSi pirdapir weria: „xolo ese naTe savi
araraჲT ganvals, garna locviTa da marxviTa“ (maT. 17, 21).
Zalian didi Zala aqvs fsalmunis kiTxvas. yvela morwmu
nem zepirad unda icodes 50e fsalmuni. am locviT codvebisagan
iwmindeba kaci, radganac es sinanulis sagalobelia.
borot ZalebTan sabrZolvelad RvTisagan did Sem
weobas iRebs is, vinc rwmeniTa da sasoebiT warmoTqvams 90e
fsalmuns.
nu gamotovebT dilisa da saRamos locvebs, ziarebis wina
da Semdeg locvebs, Wamis win da Wamis Semdeg, saqmis dawye bis
win da damTavrebis Semdeg locvebs. SeZlebisdagvarad ikiTxeT
fsalmuni.
yoveli SabaTi micvalebulTa dRea. nu daiviwyebT gar
saaRdgomo epistole, 1987 w.
221
dacvlil mSoblebs, winaprebsa da axloblebs. am dRes gake
Tebuli sakurTxi eklesiaSi waiReT da panaSvidze moZRvars
moaxsenebineT maTi sulebi.
gaxsovdeT, adamiani ki ar kvdeba, gardaicvleba mxo lod.
misi suli ukvdavia. igi iTxovs Cvengan daxmarebas. amave dros,
isic Segveweva RvTis winaSe Tavisi locviT.
Tu yovelive amas gaakeTebT, RvTis kurTxeva ar mogakl
debaT.
roca eklesiasa da kacobriobisaTvis eklesiis mniSv
nelobaze vsaubrobT, gansakuTrebiT unda aRvniSnoT misi samS
vidobo moRvaweoba.
yvelas kargad gvesmis, rom CvenTvis aucilebelia ro
go rc Sinagani, ise garegani mSvidoba. amis gareSe SeuZlebe lia
ara Tu sulieroba, aramed saerTod arseboba.
Cven metad sapasuxismgeblo dros vcxovrobT, saSineli
gansacdelis winaSea TiToeuli saxelmwifo, mTeli msoflio.
Tu movlenebi kvlav ase ganviTarda, eqneba ki saerTod azri
raimes an momavali?
gulgatexilobam da urwmunoebam moicva Cveni guli, Tumca
maT bolomde mainc ver dagvimorCiles, radgan yovel CvenganSi
waruxoceli beWedia RvTis msgavsebisa, radgan, tertulianes
Tqmisa ar iyos, suli yoveli kacisa bunebiT qristiania. oRond
saWiroa ufro Rrma azrovneba, axleburad aRqma da gaazreba
yovelive imisa, rac xdeba. saxelmwifoTa Soris kulturulma,
politikurma Tu socialurma sxvaobam xeli ar unda SeuSalos
imis Segnebas, rom Cven yvela vcxovrobT erT saxlSi, romlis
saxelic dedamiwaa da mTavari saunje am dedamiwaze adamiania.
dRes, roca kacobrioba itanjeba SimSilis, siRaribis,
saaRdgomo epistole, 1987 w.
222
avadmyofobisa da socialuri usamarTlobisagan, sul ufro
meti ixarjeba SeiaraRebaze. mdgomareoba rom gamoswordes,
aucilebelia Tanamedrove adamianis zneobrivmoraluri cx
o vrebis donis Secvla ufro maRali kriteriumebiT, xolo
xa lxTa da saxelmwifoTa Soris urTierTobis axali formebis
ga moZebna.
am sakiTxebis gadaWraSi didi mniSvneloba eniWeba ek le
sias, mis locvas da im saqmianobas, rasac igi samSvidobo mizniT
axorcielebs.
saqarTvelos marTlmadidebeli eklesia, morwmuneni,
mTel xalxTan erTad mowonebiT Sexvdnen Cvens qveyanaSi su
lieri da materialuri ganaxlebis procesis dawyebas.
sulieri da materialuri problemebi Cveni mudmivi Tana
mdevia. isini ganuyrelni arian, rogorc saxarebiseuli debi
marTa da mariami. magram cxovrebis oromtrialSi CaflulT
kravis sityvebi ar unda dagvaviwydes: „aha esera, moval adre,
da sasyideli Cemi Cem Tana migebad TiToeulsa, viTarca saqme
misi iyos“ (gamocx. 22, 12); ar unda dagvaviwydes, rom moax
loebulia qorwili kravisa, ris Sesaxebac ufali sxvadasxva
saSualebiT gvafrTxilebs.
mZime gansacdeliT daiwyo CvenTvis es weliwadi. da sa
vleT saqarTveloSi, svaneTsa da sxva mTian raionebSi mo m
xdarma stiqiurma ubedurebam didi mwuxareba da cremli mo
gvitana. fexze dadga mTlad saqarTvelo... gaWirvebam yve la
gagvaerTiana.
„madloba RmerTs yvelafrisaTvis“, – warmoTqva wmi
da ioane oqropirma. Cven, mis msgavsad, madlierni varT uf
lisa yovelivesTvis: Cveni jvrisaTvis, gansacdelisa da mwu
saaRdgomo epistole, 1987 w.
223
xarebisTvis, RvTis Cvendami unapiro siyvarulisa da Cve nTvis
TavganwirvisTvis. guli unda gavuxsnaT am usazRvro siyvaruls,
Rrmad davimarxoT da arasodes ganvSordeT. maSin Cveni cx
ovrebis gza iqneba erTaderTi da gadamrCeneli, ma Sin sulSi
mudam paseqis zeimi iqneba.
„iqmen morwmune vidre sikudiladmde, da mogce Sen gჳ r
gჳni igi cxorebisaჲ“ (gamocx. 2, 10), – gvmoZRvravs ufali.
kurTxeuli iveriis RvTis saTno Svilno! RvTaebrivi
siyvaruliT gamTbari erTxel kidev guliTadad mogilocavT
qristes aRdgomis ubrwyinvales dResaswauls. „movediT, da
vidodiT naTelsa uflisasa“ (es. 2, 5), naTeli qristesi gang
vanaTlebs yovelTa.
mxolod misi madliT mosilni movipovebT WeSmarit bed
nierebas, mxolod masSia namdvili siyvaruli da sixaruli.
qriste aRdga!
WeSmaritad aRdga!
paseqi qristesi
Tbilisi, 1987 w.
saaRdgomo epistole, 1987 w.
225
saSobao epistole1988 w.
„romelman sZlos, vyo igi suetad taZarsa
Sina RmrTisa Cemisasa“ (gamocx. 3, 12).
Svenieri, gasaocari da usasruloa samyaro; mSvenieria
adamiani – xati RvTisa da gvirgvini qmnilebisa. didia
ufali, miuwvdomelia Zala da sibrZne misi. usazRvro da ga
nmacvifrebelia moTmineba misi da unapiro siyvaruli codvi
l Tadmi.
riT davimsaxureT, RmerTo, esodeni mowyaleba?
Cven gangideqiT, urC geqmeniT da Sen mainc ar gangvSo
rdi; mcneba mogveci, rom gza gagvegno, magram sijiute Cve ni ver
mivatoveT; saukuneTa manZilze gtanjeT, gawvaleT da ga i ZuleT,
Ze Seni sayvareli gagewira CvenTvis, rom guldabrmavebuli
მ
226
TvalebiT mainc dagvenaxa gvema da wameba misi da maSin mainc
mimxvdariyaviT, rogor daveciT.
es iyo xsnis erTaderTi gza da Sen igi ar daiSure CvenT
vis.
zogjer kiTxuloben: aucilebeli ki iyo RvTis ganxorci
eleba, gana monanieba sakmarisi ar iqneboda kacobriobisaTvi
so?
rom yofiliyo mxolod codvebi, – ganmartavs wmida
aTanase didi, – sakmarisi iqneboda sinanuliT ganwmenda, ma
gram danaSaulis Cadenis Semdeg Cveni sxeuli daeqvemdebara
bunebriv xrwnas da dakarga madli RvTis xatebisa. imitomac
unda ganxorcielebuliyo Ze RvTisa, rom aRedgina adamianis
dacemuli buneba.
„da movida Ze kacisaჲ moZiebad da cxorebad warwymedu
lisa“ (luk. 19, 10).
„movida... msaxurebad da micemad suli Tჳsi saჴsrad mra
valTaTჳs“ (maT. 20, 28).
mravalTaTviso, brZanebs maxarebeli da ara yvelasTvis,
radgan yvela ar aris mzad, miiRos RvTis sikeTe. mainc vin arian
igi mravalni? isini, romelTa cxovrebac msaxurebaa RvTisa da
moyvasisaTvis; isini, romelTa amqveyniuri yofac gancxadebaa
angelozTa sagaloblisa, Sobis Rames rom moefina qveyniere
bas: „didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa zeda mSჳdobaჲ
da kacTa Soris saTnoebaჲ“.
dideba rom SevwiroT ufals, ar aris sakmarisi marto
rwmena; RmerTi unda vadidoT sityviT da saqmiT uSiSrad; yve
las winaSe; xolo „romelman uvarmyos me winaSe kacTa, – gva
frTxilebs macxovari, – uvarvyo igi meca winaSe mamisa Cemisa
saSobao epistole, 1988 w.
227
zecaTaჲsa“ (maT. 10, 33). saqmiT RvTis dideba mcnebis dacvasa da
mis aRsrulebas niSnavs. „ukueTu giyuar me, – brZanebs ufali, –
mcnebani Cemni daimarxeniT“ (ioan. 14, 15) „rameTu ese ars mcnebaჲ
Cemi, raჲTa iyuarobdeT urTierTas, vi Tarca me Segiyuaren
Tquen. ufroჲsi amissa siyuaruli aravis aqus, raჲTa suli Tჳsi
dadvas megobarTa TჳsTaTჳs“ (ioan. 15, 1213).
vin aris megobari Cveni?
WeSmariti megobari igia, romelic udrtvinvelad itans
Tavs damtydar ubedurebas da ganicdis moyvasis gasaWirs,
rogorc sakuTars. megobari igia, vinc siyvaruliT migviTiTebs
Secdomebze da gviCvenebs swor gzas, vinc CvenTanaa rogorc
sikeTisa da mxiarulebis dros, ise ukiduresi gaWirvebis Jams,
maSinac ki, roca axlo naTesavebi dagvtoveben.
erTguli megobari mtkice zRudea; romelman SeiZina igi,
hpova saganZuri. erTguli megobari fasdaudebeli sau njea da
ara aqvs sazRvari mis sikeTes. erTguli megobari salbunia
cxovrebisa da moSiSni uflisani hpoveben mas, – vkiTxulobT
iso ziraqis wignSi (zir. 6, 1416).
bibliaSi megobrobis mravali magaliTia. gavixsenoT
Tundac ionaTanisa da daviTis ambavi.
ionaTani iyo Svili mefe saulisa, xolo daviTi – ubra
lo glexisa, romelsac iese erqva da beTlemSi cxovro bda.
daviTis mier filistimelTa goliaTis damarcxebis Semdeg
axalgazrdebi damegobrdnen da ganuyreli megobrebi gaxdnen.
megobrobis siwrfele ionaTanma daamtkica imiT, rom araerTx
el gadaarCina daviTi Sursa da risxvas saulisas, romelic
daviTSi taxtis mociles xedavda. roca ionaTani igebda, rom
mis megobars safrTxe emuqreboda, maSinve afrTxilebda da
saSobao epistole, 1988 w.
228
ixsnida mas gansacdelisagan. amis gamo mefe sauli imdenad
ganrisxda, rom erTxel Svils Subi esrola.
ramdenadac ufro Zlierdeboda saulis daviTisadmi
siZulvili, imdenad ufro mtkice xdeboda misadmi ionaTanis
megobroba. udabnoSi erTerTi Sexvedrisas ionaTani eubneba
daviTs: „nu geSinin: rameTu ver gpovos xelman mamisa Cemisa
saulisaman Sen da Sen iqmne mefe israelisa, da me viyo Senda
megobar da saulca mamaman Cemman uwyis esreT“ (1 mef. 23, 18).
ionaTanis winaswarmetyveleba nawilobriv aRsrulda:
daviTi avida samefo taxtze, magram ionaTani daiRupa. igi
gangmires omis dros, roca mamasTan erTad ibrZoda mtrebis
winaaRmdeg.
daviTi didxans glovobda megobars, romlis erTgu
leba ver gaaxuna verc mamis risxvam, verc samefo gvirgvinis
dakargvis fiqrma.
qalTa Tavdadebis aseve mSvenieri magaliTebia bibliaSi.
ramdeni SemTxveva yofila, rom maT sakuTari sicocxlec ar
dauSurebiaT megobrisaTvis. magram arc is unda daviviwyoT,
rom yoveli megobroba ar aris xangrZlivi, rom qveynad boro
teba mefobs da misi mTesveli eSmakia; xolo igi ar mogvasven
ebs, vidre am soflada varT. boroteba, upirveles yovlisa,
CvenSia, Cvens gulSia fiTriviT fesvgadgmuli da Tu droze ar
movikveTT, codvis msxverplni da msaxurni Se viqmnebiT, radgan
igi ar mogvcems saSualebas, davinaxoT sxvisi tkivili, sxvisi
mwuxareba, davinaxoT sakuTari sisusteni.
gana iSviaTad vxvdebiT iseT SemTxvevebs, roca qalvaJi
siyvaruliT qorwindeba. mere ki, roca cxovrebaSi siZneleni
xvdebaT, roca raRac mouSuSebeli tkivilis gamo kaci iwyebs
saSobao epistole, 1988 w.
229
smas, kargavs janmrTelobas... siTbosa da siyvarulis, Tana
grZnobis nacvlad meuRlisagan mxolod gankiTxvasa da Seu
racxyofas ismens da bolo ara aqvs usiamovnebas ojaxSi.
xSiria iseTi SemTxvevebic, roca kaci eCveva uzrunvel yo
fas; mTel saqmes qalis imedze tovebs, TviTon ki imaze fiqrobs,
dro rogor gaataros, rogor gaerTos maSin, ro ca mis col
Svils uWirs, uWirs ekonomiurad, fizikurad Tu su lierad.
aseTi ojaxebi xSirad irRveva. meuRleni erTgulebas
rom umtkicebdnen erTmaneTs, Sordebian. RvTis anabara rCe
ba erTdros sayvareli, axla ki avadmyofi cxovrebis me go
bari; da iRupeba igi Tavisi ubedurebiT, martoobiTa da Se u
racxyofiT.
Tu WeSmariti qristiani xar, ara gaqvs ufleba, miatovo
gaWirvebaSi myofi ara Tu axlobeli, aramed nebismieri adami
ani; yoveli maTgani xom xatebaa RvTisa.
movida SenTan glaxaki da xels giwvdis saTxovnelad –
es qristea; sarecelze wevs avadmyofi, nugeSiniec – es ufalia.
eZe beT igi morCilTa, damdablebulTa, SeuracxyofilTa da
damcirebulTa, mSiermwyurvalTa Soris da „yoveli romeli
gindes Tquen, raჲTa giyon kacTa, egreTca Tquen hyviT maTa mi
marT“ (maT. 7, 12).
maSin getyviT ufali: „movediT, kurTxeulno mamisa Ce
misano, da daimkჳdreT ganmzadebuli TquenTჳs sasufeveli...“
radgan „mSioda, da meciT me Wamadi; mwyuroda, da masuT me; ucxo
viyav, da SemiwynareT me; SiSuel viyav, da SemmoseT me; sneul
viyav, da momxedeT me; sapyrobiles viyav, da moxuediT Cemda“...
radgan „raodeni uyavT erTsa amas mcireTagansa ZmaTa CemTasa,
igi me miyavT“ (maT. 25, 3436, 40).
saSobao epistole, 1988 w.
230
Znelia viswavloT adamianebisadmi TanagrZnoba, Tu
RvTaebrivi siyvaruliT ar varT gamTbarni. es ki gulisxmobs
Tanadgomas ara marto gansacdelSi myofTa mimarT, aramed
SeuracxmyofelTa mimarTac; es gulisxmobs egoizmis uaryofas,
uSurvelobas, morCilebas, gulisxmobs simSvides, Tavganwirvas,
Sendobis unars... Cven ki gankiTxvis codvidan ver vTavisufl
debiT da amitomac ara varT mowyaleni.
„romliTa gankiTxviTa ganikiTxvideT, ganikiTxneT“ (maT.
7, 2), – gvafrTxilebs ieso qriste. ase rom, is, vinc ganikiTxavs,
ganikiTxvas ara moyvass, aramed, upirveles yovlisa, – sakuTar
Tavs da miecema sasjelsa da wamebas. xolo vinc apatiebs moyvass,
aTavisuflebs bralisagan ara imdenad mas, ramdenadac saku
Tar Tavs, radgan sxvisi danaSaulis mowyaled da lmobierad
gansjiT igi sakuTari codvebis Sendobas miiRebs.
Tu Sen mkacri xar sxvebis mimarT, – wers wmida ioane
oqropiri, – da xedav maT mcire Secdomebsac ki, ratom ar am
Cnev sakuTar did codvebs? yoveli adamiani xom Tavis Tavs
ukeT icnobs, vidre sxvas; sakuTari Tavi metad uyvars, vidre
sxva. da Tu ganikiTxav moyvass, gsurs ra misTvis sikeTe, ratom
ar usurveb am sikeTes pirvel rigSi Sens Tavs – ufro cxad da
ufro did codvils? xolo Tu Sen daudevari xar sakuTari
Tavis mimarT da ver xedav maT, naTelia, rom Zmas ganikiTxav
ara keTilmosurneobiT, aramed siZulvilisa da misi damcire
bis surviliT. moyvasi ganikiTxos man, vinc ucodvelia (ioane
oqropiri).
minda gavixseno magaliTi egviptis patriarqis aleqsan
dres cxovrebidan. mas hyavda mdivani, romelmac oqro mo hpara
da romelic Semdeg avazakebma Seipyres. patriarqma es rom
Seityo, gamoisyida igi da ukan daabruna. roca qurdi mdivani
saSobao epistole, 1988 w.
231
patriarqTan mivida, man igi iseTi siyvaruliTa da keTilgan
wyobiT miiRo, rom erTerTma moqalaqem xumrobiT Tqva: Tu
ginda sargebeli naxo, patriarq aleqsandres unda awyeninoo.
sinamdvileSi patriarqi moiqca viTarca WeSmariti qristiani,
romelic wmida isidore pelusielis Tqmisa ar iyos, wyenas
wyalze wers, madls ki – spilenZze.
maS, „ramden gzis Semcodos Zmaman Cemman da miutevo mas?“,
– vikiTxavT Cvenc petre mociqulis msgavsad.
„vidre sameocdaaT Svidgzis“, – gvpasuxobs macxovari,
radgan moyvasi ar unda moviZuloT. xolo „romelsa sZuldes
Zmaჲ Tჳsi, igi... bnelsa Sina vals da ara icis, vidre vals, ra
meTu bnelman daubrmna Tualni misni“ (I ioan. 2, 11).
Zalian xSirad ki Cven sapirispirod viqceviT. Tu vinme
rames dagviSavebs, gulistkenas aRar viviwyebT; wyena wyenas
emateba, Cndeba ufskruli, Rvivdeba mtroba da samagieros mi
zRvis survili.
ufali aqac wamlad siyvaruls gvTavazobs: „giyuarded
mterni Tquenni da akurTxevdiT mwyevarTa TquenTa da keTilsa
uyofdiT moZuleTa TquenTa da ulocevdiT maT, romelni gm
Zlavrobden Tquen da gdevniden Tquen“ (maT. 5, 44).
Znelia amis ganxorcieleba, magram cxovrebis gamoc
dileba gviCvenebs, rom mxolod siyvaruliTa da morCi lebiT
SeiZleba mtris Zleva. borotebiT boroteba ver ga moswordeba.
es sibrZne Cvens Svilebsac unda vaswavloT, rom isini iyvnen
bednierni.
sruli da yovlis mimtevebeli siyvaruli simdabliT
unda movipovoT. simdablis sworupovari magaliTi TviT ma c
xovarma gviCvena.
qvabsa beTlemisasa iSva mxsneli qveynisa; bagasa Sina
saSobao epistole, 1988 w.
232
miawvines, „rameTu ara iyo... adgil savanesa mas“ (luk. 2,
7). kacobrioba ki uflis mosvlas didebiT eloda; magram
swored pativisa da saxelis uaryofaSia misi Zala, Zala kacTa
feriscvalebisa da gadarCenisa. Surisa da SiSis gamo mas sd
e vnidnen da igi – RmerTi ganerideboda xolme moZuleT,
uaryofdnen da ar ganikiTxavda, Ralatobdnen da Seundobda,
gvemdnen da udrtvinvelad itanda...
ieso qristem daiTmina es yovelive, daiTmina man, ro meli
ars erTaderTi gamouTqmeli, ganuyofeli mTlianoba, „ani da
ჵ, pirveli da ukuanaჲskneli, dasabami da dasasruli“ (gamocx.
22, 13), raTa CvenTvis srulyofis magaliTi moeca.
Tu SevZlebT, yvelasTan unda viyoT mSvidobiT. amitom
ara marto Cven unda vapatioT da SevundoT sxvas, aramed Sev
ZloT isic, rom sxvebi ar iyvnen Cvendami cudad ganwyobilni.
magram gvaxsovdes esec: boroteba SeiZleba gamovli ndes
keTili adamianis mimarT im ubralo mizezis gamo, rom Suriani
kaci Riziandeba, roca verafers xedavs sxvaSi Seu racxmyofels;
boroteba SeiZleba aRdges simarTlis wina aRmdeg, imitom, rom
ar uyvars marTalni; rogor moviqceT aseT SemTxvevaSi? ara
miagoT boroti borotisa wil, – brZanebs saRmrTo werili,
radgan mSvidobasa gviwoda ufalma, romeli Tavad ars „Semo
qmedi mSvidobisa“ da mSvidobiani harmoniis saTavea rogorc
CvenSi, ise garemo samyaroSi.
samwuxarod, dRes darRveulia mSvidoba Cvens sulSi,
darRveulia mSvidoba Cven garSemo; amis mizezi codvaa da
RmerTTan kavSiris dakargva.
roca ase uWirs Sinaganad adamians, eklesia ganze ver
gandgeba. eklesia unda mivides masTan da misces Zala pi ro
vn e bas Rirsebis gansamtkiceblad, „rameTu igi Tavadi ars mS
saSobao epistole, 1988 w.
233
ჳ dobaჲ Cueni, romelman Seqmna orive erTad da Suakedeli
zRudisaჲ mis dahჴsna“ (efes. 2, 14). eklesiam unda mospos zneo
brivi dapirispireba Cvens sulSi, roca „ჴorcTa guli uTquams
sulisaTჳs da sulsa – ჴorcTaTჳs; ...raჲTa ara raჲigi gindes,
da mas hyofdeT“ (gal. 5, 17).
RmerTma mogvces siyvaruli, sixaruli, mSvidoba, sul
grZeloba, saxiereba, sarwmunoeba, moTmineba, rom ufali egos
Cven Tana da Cven mis Tana, rom misi SewevniT vemsaxuroT Rmer
Tsa da moyvass, vsZloT bolomde da vcxovndeT.
amqveyniuri Cveni cxovreba curvas hgavs ukidegano zR vaSi,
romelic xan wynardeba, xan ki mRelvarebs; xan mSvi dia, xan
ki SiSis momgvreli. Tu gvsurs, napirs mSvidobiT mi vaRwioT,
un da SevimosoT rwmeniT, sasoebiT, siyvaruliT da viqnebiT
daculni, radgan mfarvelad TviT ufali Cveni ie so qriste
gveyoleba.
sayvarelno sulierno Svilno Cemno, yvelas da TiTo
euls calcalke guliTadad gilocavT qristes Sobis di ad
dResaswaulsa da bednier axal wels. imedi da sixaruli ar
mogSlodeT; iyaviT mSvidni da mowyaleni da mudam gaxsovdeT
macxovris sityvebi: „ukueTu miutevneT Tquen kacTa Secodebani
maTni, mogitevnes Tquenca mamaman Tquenman zecaTaman Secodebani
Tquenni“ (maT. 6, 1415).
RmerTma daglocoT!
ixareT orsave sofelsa Sina.
qristes Soba
Tbilisi, 1988 w.
saSobao epistole, 1988 w.
235
saaRdgomo epistole1988 w.
saqarTvelos marTlmadidebeli
eklesiis RvTismoyvare da RvTivkurTxeul samwysos
„me var aRdgomaჲ da cxorebaჲ. romelsa hrwmenes
Cemi, moRaTukudes, cxondesve“ (ioan. 11, 25).
ikvdilsicocxlis gamoucnobi idumaleba mudam Tan gv
devs. RmerTma ineba da Rirs gvyo, rom dRes kvlav gveg
rZno RvTaebrivi saidumlo sikvdilze sicocxlis gamarjvebisa
– qristes brwyinvale aRdgomisa.
maTe mociquli gvamcnobs, Tu rogor axara uflis sa f
lavTan gaTenebisas misul menelsacxeble dedaT RvTis ang
elozma: „nu geSinin Tquen! vici, rameTu iesus nazarevelsa juar
ს
236
cumulsa eZiebT. ara ars aqa, rameTu aRdga... da adre warvediT
da uTxarT mowafeTa misTa, viTarmed: aRdga mkudreTiT“ (maT.
28, 57).
mas Semdeg ai ukve oci saukunea, rac qristes aRdgomis
sixaruli Taobidan Taobas gadaecema. am aramiwieri, ulevi
sixaruliT aRvsili mec siyvaruliT mogilocavT:
qriste aRdga!
aRdga igi axlobelTa da SoreulTa, didTa da mcireTa,
ZlierTa da uZlurTaTvis, „raჲTa yovelsa romelsa hrwmenes
igi, ara warwymdes, aramed aqundes cxorebaჲ saukunoჲ“ (ioan.
3, 15).
CvenTvis, adamianebisaTvis, Cveni xsnisa da cxovrebisaT
vis aResrula es yovelive. adamiani xom yvelaze Zvirfasia
qmnilebaTa Soris. igi aris diadic da Zalian mcirec. masSia
zecis simaRle da simdable jojoxeTisa. cxovreba gansacde
lia; mizani – ganRmrToba. oRondac maradiuli netareba am
q v eyniuri yofiT, RvTis mcnebisa da nebis aRsrulebiT unda
davimkvidroT, Cveni kuTvnili jvris udrtvinveli tarebiT
unda movipovoT.
cxovrebis gzaze Cven gverdiT mravali sxvac moabijebs.
Cven erTmaneTisagan jvris simZime gangvasxvavebs: zogis jvari
Znelad satarebelia, zogisa – msubuqi. „urTierTars simZime
itჳrTeT da esreT aRasruleT Sjuli igi qristesi“ (gal. 6, 2),
– gvarigebs mociquli pavle.
vakeTebT ki amas? – samwuxarod, xSirad ara.
efeselTa mimarT epistoleSi vkiTxulobT: „ganiSoreT
saaRdgomo epistole, 1988 w.
237
Tquengan pirvelisa misebr slvisa Tquenisa Zueli igi kaci,
ganxrwnili gulis Tqumisa misebr sacTurisa, da ganaxldebo
deT Tquen suliTa miT gonebisa TquenisaჲTa da SeimoseT axali
igi kaci, RmrTisa mier dabadebuli, simarTliTa da siwmidiTa
WeSmaritebisaჲTa. amisTჳs ganiSoreT tyuili, ityodeT WeSmar
itsa kacadkacadi moyusisa Tჳsisa Tana, rameTu varT urTier
Tars asoeb“ (efes. 4, 2225).
Zveli kaci kvlav CvenSia, Cven Sorisaa.
codvam gayo kacTa modgma. gayo ampartavnebiT, siZul
viliT, mrisxanebiT, SuriT, ciliswamebiT... xSirad ar ZalgviZs,
davZlioT es gamTiSveli Zala, romelic Cvens xedvas araswor
mimarTulebas aZlevs da romlis gamoc pirovnebis cxovrebis
namdvil saxes damaxinjebulad aRviqvamT da mas miviCnevT re
alurad.
sulieri srulyofis kibeze or madls ahyavs adamiani:
ukvdavebasa da siwmindes.
or Zalas Cahyavs kaci jojoxeTamde: codvasa da sikv d
ils.
sikvdili da ukvdaveba! ra xSirad arian isini gverdi g
verd. xSiria maTi Tanaarseboba erT oTaxSic ki, mSoblebsa da
Svilebs, debsa da Zmebs Soris (Znelia, magram maT rom erTad
cxovreba SeZlon, erTmaneTis simZime unda itvirTon, unda da
uTmon erTmaneTs).
RmerTma adamians mianiWa ukvdaveba da, amave dros – Ta
vi sufali neba. arCevani Cvenzea, ras mivyvebiT: simarTlis sa
qmeT – siwmides, Tu codvis gzas – sikvdils?
cnobil filosofos vladimer soloviovis statiaSi
„cxov rebis sulieri safuZvlebi“ weria: „Cven codvis sam mTa var
saaRdgomo epistole, 1988 w.
238
saxes vicnobT: mgrZnobelobiTs – xorciel codvas anu avxor
cobas, romlis sawyisi forma Sobs codvas, xolo Cadenili
codva – sikvdils. Semdeg modis bunebiTi codva – Tavdajere
buloba anu TviTgandideba. mas Tan sdevs cdomileba; Secdomi
sas ki sijiute saTavea tyuilisa da sicruisa. da bolos Cveni
sulismieri codva – Zalauflebis moyvareoba, rasac Zalmom
reobamde mivyavarT. Zalmomreoba ki mTavrdeba mkvlelobiT.
aseTia gza codvisa“.
Tu movlenebsa da sakuTar Tavs mTeli siRrmiT davuk
virdebiT, SiSi Segvipyrobs: iqneb codvam ise dagvria xeli,
rom ukve veRar SevZlebT gamosworebas da aRar aris xsna
CvenTvis?
gadarCena Znelia, magram ara SeuZlebeli da igi ufa
l ma mogvaniWa. misi madli rwmeniT mimRebel davrdomilTa
aR madginebelia, naklulevanTa aRmavsebeli; esaa Cve ni ga n m
aTbobeli RvTaebrivi siyvaruli, romelsac ara aqvs sa zRvari;
igia wyaloba uflisa Cvenisa ieso qristesi da si y varuli
RvTisa mamisa da ziareba sulisa wmidisa.
siyvaruli mravalgvarad ganisazRvreba. mis Sesaxeb
msjeloben RvTismetyvelni, filosofosni, mwerlebi, socio
logebi... cnobilia, Tu rogor vlindeba igi CvenSi, garemo
samyaroSi, magram kiTxvas: konkretulad ra aris siyvaruli?
– dRemde veravin gasca pasuxi. es imitom, rom siyvaruli RvTaeb
rivi warmoSobisaa; igic RmerTiviT Seucnobeli da gamouTqme
lia, iseTive dausabamo da usasruloa, rogorc ufali.
diax, siyvaruli maradiulia, oRond saukuneTa manZi lze
igi gansxvavebuli ZaliT iCenda xolme Tavs.
macxovris amqveynad mosvlamde siyvaruli imdenad iyo
saaRdgomo epistole, 1988 w.
239
kacTa Soris gamovlenili, ramdenadac SeeZloT maT amis da
teva. ufalma Tavisi ganxorcielebiT, cxovrebiT, jva rcmiTa
da aRdgomiT adamiani sulieri srulyofis axal sa fexurze
aiyvana, zeciuri naTliT ganabrwyina, RvTaebriv siyvaruls
aziara.
mas rom miveaxloT, sityviT da saqmiT qristianulad
unda vicxovroT, unda davZlioT vnebebi da codvismieri mis
wrafebebi, maSin suli Cveni iqceva spetak taZrad da ufali Rirs
gvyofs, masSi daivanos.
am sulier brZolaSi gamarjveba gmirobis tolfasia.
wmida mociquli pavle gvarigebs: mTeli qoneba rom glax
akTa daurigo, xorci Seni rom cecxls misce gvemad, adamianTa
da angelozTa yvela ena rom Seiswavlo, winaswarmetyvelis
niWiTac rom iyo dajildoebuli da qveynis yvela saidumlos
farda hqondes SenTvis axdili, rom gqondes yovelgvari co
dna da rwmena, mTebis gadaadgilebac rom SegeZlos da siyva
ruli ki ar gqondes, mainc uxmari spilenZi iqnebi, araraoba
iqnebi Sen (1 kor. 13, 23), radgan ar iqneba SenSi mTavari mxsneli
Zala – siyvaruli, romelic aris momcveli yovelTa mcnebaTa
da aRsruleba maTi.
siyvaruli ar eZiebs Tavisas, radgan Tavisufalia Tavi
s moyvarebis egoisturi grZnobisagan. „siyuaruli sulgrZel
ars da tkbil; siyuarulsa ara Surn, siyuaruli ara maRloin,
ara ganlaRnis, ara sarcxჳnel iqmnis... ara ganrisxnis, arad
Sehracxis boroti, ara uxarin sicruesa zeda, aramed uxarin WeS
maritebasa zeda; yovelsa Tavsidebn, yoveli hrwamn, yovelsa
esavn, yovelsa moiTmenn“ (1 kor. 13, 47).
RmerTi, moyvasi da me – ai, is RvTaebrivi samkuTxedi,
saaRdgomo epistole, 1988 w.
240
romelic siyvaruliT unda iyos SeerTebuli. Tu am samTagan
Tundac erTi rgoli dairRva, dairRveva TviT siyvaruli;
damdabldeba igi, avxorcobad gadaiqceva da bolos ganqardeba
kidec.
is, visi cxovrebac RvTis rwmenasa da siyvarulzea da
fuZnebuli, aucileblad iqneba RvTis moSiSi, pativs miagebs
mSoblebs, Seiyvarebs moyvass, ar moiparavs, ar xelyofs sxvis
sicocxles, ar daswamebs cils adamians, Tavisufali iqneba
Surisgan, icxovrebs eklesiurad da usurvebs yvelas mas, rac
sakuTari TavisTvis unda, radgan WeSmariti siyvaruli moicavs
qristianis cxovrebis yvela mxares, gansazRvravs da safuZvlad
edeba urTierTobas pirovnebasa da Semoqmeds Soris, adamianTa
Soris.
siyvaruli RvTisa da kacisa, siyvaruli adamianTa Soris
gamovlenili – ai mTavari Tema saxarebisa.
siyvarulisa da mowyalebis SesaniSnav magaliTebs vx
vdebiT wmida mamaTa cxovrebaSic. ai erTi maTgani:
iyo vinme serapioni, warmoSobiT egvipteli. gamoirC
eoda igi qveyniur keTildReobaTa mimarT gulgrilobiT,
amitomac Searqves mSvidi, auRelvebeli. werakiTxva rom iswa
vla, mTeli wmida werili daizepira da Tavis mTavar saqmed
saxarebis qadageba airCia.
erT qalaqSi oc monetad monad daudga warmarT msaxi
o bebs. maTTan erTad cxovrobda, maTTvis Sromobda da Tan
gamudmebiT uqadagebda RvTis sityvas. bolos miaRwia imas, rom
yvelani gaaqristiana da daarwmuna, daetovebinaT warmarTTa
Teatri.
roca isini moinaTlnen, gadawyvites, monobidan ga e
saaRdgomo epistole, 1988 w.
241
TavisuflebinaT serapioni. maSin Rirsma mamam uTxra, rom igi
mona ar yofila da rom emsaxureboda mxolod maTi gadarCe
nisa da WeSmaritebis gzaze dayenebisTvis. msaxiobebma sTxoves
serapions, rom maTTan darCeniliyo da sulieri mamoba gaewia,
magram uari miiRes. wmida serapionma daubruna maT is oci mon
eta, TviTon ki gaemgzavra sxva qalaqebisa da soflebisaken sxva
gaWirvebulTa dasaxmareblad.
xSirad gaigonebT naTqvams: siyvaruli unda gvqondes,
magram samarTlianobac aucilebeliao.
roca siyvarulze, mSvidobaze, adamianTa urTierTdamok
idebulebasa da maT Soris keTilganwyobaze vsaubrobT, ver
daviviwyebT iseT mniSvnelovan sakiTxs, rogoricaa samar
Tlianoba.
samarTlianoba ar aris mxolod iuridiuli an ganye
ne buli filosofiuri azrovnebis gamovlineba, aramed Cveu
lebrivi, cxovrebiseuli zneobrivi grZnobaa.
da mainc, ra aris samarTlianoba?
zogierTebi samarTlianad miiCneven mxolod mas, rac
Seesatyviseba maT azrovnebasa da uflebebs; anu samarTliania
is, rac maTTvis xelsayreli da sasargebloa.
samarTlianoba im kacisa, vinc mxolod Tavis uflebebs
icavs da ar aqcevs yuradRebas sxvaTa gaWirvebas, sxvaTa wuxils,
ra Tqma unda, viwro egoizmidan modis.
WeSmariti samarTali SeiZleba iyos mxolod iq, sadac
wonasworobaa Cemsa da sxvas Soris; veqcevi Tu ara sxvas ise,
rogorc sakuTar Tavs. es ki gamocdilebiT viciT, rasac niS
navs: imis miuxedavad, kargia Cveni saqcieli Tu avi, Tavi mainc
gviyvars da Secdomebsac advilad vpatiobT.
saaRdgomo epistole, 1988 w.
242
samarTlianoba moiTxovs, aseTive damokidebuleba
gv qondes sxvaTa mimarT. es aris adamianTa urTierTobis ga
c i lebiT maRali da srulyofili safexuri, dafuZnebuli
si yvarulsa da mowyalebaze. igi aRemateba samarTlianobis
md abal saxes, romlis niRabs xSirad isini ifareben, romelTac
ara aqvT TanagrZnoba da siyvaruli moyvasisa da ganikiTxaven
maT.
ai, ras brZanebs wmida Talasi:
„viTarca Waobsa Sina ara ipovebis nelsacxebeli, eg re Tve
arca sulsa Sina Zvirismoჴsenisasa, sunnelebaჲ siy varulisaჲ.
sikudili sulisaჲ ars siZulvili moyvasisaჲ da ese aqus da amas
iqms Zჳrismetyvelisa suli“.
ganmkiTxvelni ufro xSirad isini arian, romelnic
Su ris tyveobaSi imyofebian, anda sakuTar Tavs ar icnoben.
Ti Toeuli Cvengani xom monaa codvisa. gafaqizebuli mzera
ad vilad amCnevs sakuTari Sinagani samyaros naklovanebas da
es aTavisuflebs mas sxvaTa gansjisagan.
udidesi moRvawe, grigol RvTismetyveli wers: „me Sen
mogmarTav, sxeulo Cemo, ganukurnelo, farisevelo, Sen mte ro
Cemo da moZuleo. Sen nadiri xar, veragulad momfere beli,
sakvirveli cecxli ganmyinveli; da iqneboda saswauli udi
ade si, odesme mainc, Tundac rom bolos, keTilganwyoba Seni
mexila.
Senc, sulo Cemo, vin xar, siT moxval? vin mogca tvirTi
xor cis zidvisa, vin migajaWva am cxovrebas da gaiZula, gamudme
biT iswrafode dedamiwisken?
da Tu Sen, sulo, daatareb SenSi zeciurs, ra iqneboda,
ga gemxila sawyisi Seni. Tu Sen sunTqva xar RvTaebrivi da misa
saaRdgomo epistole, 1988 w.
243
wili, rogorc Sen fiqrob, maS, ganudeqi sicrues da giwameb ma
Sin, ros mcire biwic Sens siwmides ar Seexeba“ (grigol RvTis
metyveli, m., 1844, gv. 260261).
Cven raRa gveTqmis?!
amqveynad gamefebuli wesi cxovrebisa SeiZleba sam safex
urad warmovidginoT.
pirveli safexuri Zalisaa. igi gulisxmobs sustTa da
ZlierTa Soris brZolas arsebobisa da gadarCenisTvis, roca
pirvelni msxverplad ewirebian ZlierTa ama soflisaTa, es
ukanasknelni ki amas normalur mdgomareobad miiCneven.
meore safexuri kanonis safexuria. igi ar cnobs gansx
vavebas pirovnebebs Soris da amarTlebs princips, romlis
Sesaxebac jer kidev Zveli romaelebi ambobdnen: Dura lex, sed lex – mkacria kanoni, magram kanonia. kanoni yvelas uyenebs
garkveul pirobebs da sjis, vinc ar emorCileba mis wesebs.
mesame safexuri aris siyvarulisa da TanagrZnobisa. ig
ia gza qristianuli mowyalebisa, roca erTni gascemen RvTis
sadideblad, sxvani ki iReben aseve RvTis sadideblad, ise rom
ar Selaxon erTmaneTis Rirseba. aq mefobs suli qristesmieri
Zmuri erTobisa, romelmac ar icis keTil saqmeSi ukan daxeva,
raTa aRsruldes sityvebi uflisa: „romeli gTxovdes Sen,
miec; da romelsa undes sesxebad Sengan, nu garemiiqcevi“ (maT.
5, 42).
saqmeSi gamovlenili qristianuli siyvaruli Sinagani
sru lyofiT moipoveba, romlis misaRwevad wmida ioane ki bis
aRmwerelma ocdaaT sulier safexurze amaRlebis au ci leloba
gviCvena.
qristianuli siyvaruli saTaves iRebs iq, sadac mTav
saaRdgomo epistole, 1988 w.
244
rdeba egoizmi da iwyeba Tavdadebuli msaxureba moyvasisaTvis;
oRond isic unda vicodeT, vis rogor davexmaroT.
xom uazrobaa, fuli misce mdidars, romelsac esaWi roeba
moraluri Sewevna, ufro didi Secdoma ki isaa, rom avadmyof,
mSier da usaxlkaro kacs mxolod zneobrivi daxmareba SevTava
zoT.
kargad arc maSin viqceviT, roca vcdilobT, sxvas iZu le
biT movaxvioT Cveni azrebi, Cveni Sexedulebebi, Tundac rom
swori iyos isini.
mTavaria, Cven SevqmnaT imis pirobebi, rom pirovneba
TviTon mivides WeSmaritebamde, TviTon igrZnos, TviTon aRmo
aCinos sinamdvile.
me minda Sotlandieli filosofosis – biatis cxovrebis
erTi furceli SegaxsenoT.
mas hyavda vaJi, romelic Zalian uyvarda da surda, misTv
is sasuliero ganaTleba mieca. amitomac cdilobda, RvTis
siyvaruli Tavidanve gaeRvivebina masSi.
rodesac bavSvs 56 weli Seusrulda da kiTxva iswavla,
mamam aseTi gamocda Cautara: baRis erT kuTxeSi, xnulze, ise,
rom aravis daenaxa, Svilis saxeli dawera, kvlebSi yvavilebis
Tes li Cayara, mere miwa miayara da gaaswora. ramdenime dRis
Semdeg biWma mamasTan miirbina da gaxarebulma uTxra, rom baRSi
Tavisi saxeli naxa yvavilebiT dawerili. man gaicina da iseTi
sa xe miiRo, TiTqos amas did yuradRebas ar aqcevda. biWi ar
moeSva da aiZula, wahyoloda im adgilis sanaxavad. roca mivid
nen, mamam TavSekavebiT Tqva, rom amaSi sakvirveli araferi iyo
da igi SemTxveviTobas miawera. biWi ar daeTanxma.
– maS, migaCnia, rom Seni saxeli TavisiT ar dawerila
aq? – hkiTxa mamam.
saaRdgomo epistole, 1988 w.
245
diax, – mtkiced miugo pataram.
bolos mamam aRiara, Tu rogor daTesa kvlebSi yvavi
lebis Tesli da daumata, rom msgavsad amisa, arc samyaro da
masSi daculi gasaocari wesrigia TavisiT Seqmnili, rom igi
gamovlenaa RvTaebrivi gonisa da siyvarulisa, qmnileba RvT
is xelisa.
diax, ca, miwa, zRva... mTeli kosmosi didi da brwyinvale
wignia uflisa, romelSic usityvodaa gancxadebuli RmerTi.
Cven unda vicodeT am wignis kiTxva, rom sworad vicxovroT.
sworad ki vicxovrebT maSin, Tu marTlmadidebeli eklesiis
kanonebs aRvasrulebT.
saTno veyoT RmerTs, – ai, Cveni netareba.
viyoT mudam masTan, – ai, Cveni mowodeba.
„umetes yovelTa SeiyvareT RmerTi, – gvarigebs efrem
asuri, – visac wrfeli guliT uyvars igi, misi goneba mudam
zecisken iswrafvis, iqidan iRebs is sulier sazrdos, iqidan
naTldeba, iqidan ivseba igi RvTaebrivi siyvarulis sitkboe
biT“.
mwerlebi, sociologebi, filosofosebi dRes ayeneben
kiTxvas: aqvs ki momavali siyvaruls? da Tu aqvs, rogori iq
neba igi?
Cven vcxovrobT materialurteqnikuri progresis sau
kuneSi, materialur siuxveTa dagrovebis xanaSi, roca xSirad
gvaviwydeba Cveni ukvdavi suli, gvaviwydeba siyvaruli, zneo
brivi Rirebulebebi.
verc vgrZnobT, rom gvaklia sulieri sazrdeli, ndoba
da keTilganwyoba. adamiani gaxda rogorRac gulqva, daundo
beli, Caiketa Tavis TavSi.
qristianuli eris meoce aswleulma Rrma kvali da
saaRdgomo epistole, 1988 w.
246
tova kacobriobis istoriaSi. es aris amayi saukune, saukune
ngrevisa da Senebisa, saukune savse tkiviliT, tanjviT, Rireb
ulebaTa gadafasebiT; gamorCeuli didi miRwevebiT da, amave
dros, sulieri siRatakiT niSandebuli, saukune brZolisa da
ganyofisa.
miuxedavad yovelive amisa, Cven varT imediT, rom azro
vnebis winsvlasTan erTad, RvTis kurTxeviT, sulieradac
ganvviTardebiT; vpovebT CvenSi Zalas, rom ganvTavisufldeT
materiis monobisagan, teqnikis Semotevisagan da Cveni gone
bis ampartavnobisagan; gvwams, rom SevZlebT RvTis, sakuTari
Tavisa da moyvasis danaxvas.
dRes bevrs vlaparakobT gardaqmnaze. madloba Rme rTs,
rom es procesi daiwyo. magram isic ar unda daviviwyoT, rom
gardaqmna, upirveles yovlisa, Cvens sulsa da azrovnebas unda
Seexos da mere unda gamovlindes garegnul formebSi.
Tu ar Seicvleba Cveni Sinagani samyaro, Cveni yvela
mc deloba amao iqneba. unda vecadoT, aRvzardoT adamiani
SemoqmedebiTad, ise, rom igi grZnobdes masze dakisrebul
mo valeobas, aRiqvamdes Cvens saxls, dedamiwas, rogorc er
Tians, mTlians, romlis WerqveS yvelam mSvidobianad unda
icxovros.
magram arc mxolod mSvidobiani yofa aris sakmarisi.
aucilebelia cxovreba rwmeniT, imediT, siyvaruliT, anu mac
xovris mcnebebiT.
Tu ver ganveSorebiT mtrobas, veragobas, borotebas,
Sursa da risxvas da yovel saqmeT, – RvTisa da Cvens Seuracx
myofels, verc aRdgomis dResaswaulis Zalas vigrZnobT.
dRes ufali, marTalia, gvixmobs sixarulad, magram igi,
saaRdgomo epistole, 1988 w.
247
upirveles yovlisa, mogviwodebs sinanulisTvis, siyvarulis,
TanagrZnobisa da mowyalebisTvis, locvis, marxvisa da cod
vaTa SendobisaTvis. amitomac wers Zvel moRvaweTagan cnobili
abba evagre, rom uflis paseqi borotebis sikeTiT Secvlaao.
mec gisurvebT am RvTis saTno feriscvalebas, Zveli
kacis Zveli samoselis qristes siyvarulis axali brwyinvale
samosiT Secvlas, raTa daimkvidroT sasufeveli RvTisa.
„aRdeg ra qristesTan erTad, – brZanebs grigol RvTis
metyveli, – axal qmnilebad iqmen, romeli ganmzadebul ars
keTil saqmeTa aRsrulebad. de, ganaxldes srulad cxovreba
Seni da gza Seni moRvawebisa ganaxldes srulad“.
saaRdgomo epistole wmida grigol RvTismetyvelisve
sityvebiT minda davamTavro: „SekribeT saunje dausrulebelTa
saukuneTaTvis... droSi aSenebuls drove daarRvevs“.
yovladusamRvdeloesno mitropolitno, mTavarepis
ko posno da episkoposno, Rirsno winamZRvarno da diakonno,
RvTis sayvarelno bermonazonno, RvTivkurTxeulno iverno,
sazRvargareT mcxovrebo Tanamemamuleno, Svilno saqarT
velos samociqulo eklesiisa, gilocavT wmida paseqis diad
dResaswauls.
movediT da ixarebdiT trapezsa zeda qristes aRdgo
misasa. „viyuarebodeT urTierTas, raTa erTobiT aRviarebdeT
mamasa da Zesa da wmidasa sulsa“.
qriste aRdga!
WeSmaritad aRdga!
aRdgoma qristesi
Tbilisi, 1988 w.
saaRdgomo epistole, 1988 w.
249
saSobao epistole1989 w.
yovladusamRvdeloes mRvdelmTavrebs, patiosan moZRvrebsa
da diakvnebs, samonazvno dass, saqarTvelos marTlmadidebeli
eklesiis RvTismoyvare sulier Svilebs:
RvTivkurTxeulno Svilno iveriisa, gixarodeT,
rameTu CvenTan ars RmerTi.
er kidev uZveles dros winaswarmetyveli esaias piriT
ai ras brZanebda ufali: „aha esera davsdeb safu ZvelTa
sionisaTa lodsa friad patiosansa rCeulsa Tavsa kidursa pa
tiosansa, safuZvelTa misTa, da romelsa hrwmenes igi arasada
hrcxvenes“ (es. 28, 16).
es iyo winaswarmetyveleba ieso qristeze, romelic
ჯ
250
aris qvakuTxedi Cveni arsobisa da cxovnebisa.
kacobrioba saukuneebis manZilze eloda RvTaebrivi
lo gosis ganxorcielebas. „da sityuaჲ igi ჴorciel iqmna da
daemkჳdra Cuen Soris“ (ioan. 1, 14).
„Sobaman Senman, qriste RmerTo, aRmoubrwyinva sofel
sa naTeli mecnierebisa“, – rogorc adre, dResac am sityvebiT
egebeba wmida eklesia kacTaTvis ganxorcielebul mzes simarT
lisas, naTels WeSmarits, „romeli gananaTlebs yovelsa kacsa,
momavalsa soflad“ (ioan. 1, 9).
qristes Soba, iseve rogorc wmida paseqi, yvelaze sasix
arulo da didebuli zeimia morwmune qristianisTvis.
qristes Soba aris mSvidobis xareba da siyvarulis da
das tureba kacobriobisaTvis. es siyvaruli efineba yvelas,
imaTac ki, vinc mas ar cnobs, anda daiviwya igi.
Ze RvTisa iqmna Ze kacisa da daemkvidra Cven Soris, ra
Ta Tvisi msxverplSewiruli siyvaruliTa da TavganwirviT
codvisgan exsna msoflio, ganewmida da kvlav RvTis madliT
Seemosa igi.
Soba qristesi ar aris mxolod istoriuli movlena;
dR e sac RmerTi igi uJamo Jamier iqmneba, uxorco ufali gan
x o rcieldeba. magram mTavaria, macxovari iSvas TiToeul
Cv e nganSi, rom gangvaaxlos, aRgvadginos da aRarasodes ga
n g vSordes.
beTlems Sobili yrmis Tayvanissacemad mogvni ZRvniT
movidnen aRmosavleTidan. Cven ki riT SevxvdeT Cvens mxsnels,
ra mivarTvaT ZRvnad? ra gzas davadgeT?
mas ar sWirdeba miwieri simdidre, pativi da maRali Ta
na mdeboba; surs mxolod Cveni sufTa, saTno, mravalnatanji da
saSobao epistole, 1989 w.
251
mo wyale guli; esaa misTvis yvelaze Zvirfasi ZRveni.
naTqvamia, msgavsi msgavss Sexariso.
gsurs ufalTan Sexvedra, masTan yofna? maS, Seiyvare
„RmerTi Seni yovliTa guliTa SeniTa da yovliTa suliTa
SeniTa, da yovliTa gonebiTa SeniTa... da Seiyuaro moyuasi
Seni, viTarca Tavi Tჳsi“ (maT. 22, 3739), radganac mxolod aseT
gulSi daivanebs ufali, oden aq povebs igi suls, romelic mas
siyvaruliT enaTesaveba.
ra gziT viaroT? – es aris sikvdilsicocxlis momcveli
sakiTxi.
unda viaroT bnelidan naTlisken, codvidan – siwmindi
saken, gankiTxvidan – yovlis mitevebisken, siZulvilidan – si
yvarulisken, miwidan – zecisken. es gza erTaderTia da gul
isxmobs WeSmarit qristianul cxovrebas, anu eklesiurobas,
ra dganac aqaa mxolod SesaZlebeli sulieri srulyofis
kibeze amaRleba.
samwuxarod, dabali saRvTismetyvelo ganaTlebis ga mo
Cvens TanamedroveTa Soris, TviT inteligenciis did na wilSic
ki religiaTa Soris gansxvavebas azri aqvs dakargu li. maTTvis
sakmarisia RmerTis aRiareba, aRmsareblobas ki mniSvnelobas
ar aniWeben, rac didi Secdomaa.
marTalia, sazogadod religiuroba siwmidisadmi sw
ra fvas gulisxmobs, magram es ar aris sakmarisi. religiis
ga geba metad farToa da zogjer igi urTierTdapirispirebul
mc nebebs moicavs.
swori gziT rom viaroT, namdvil Tavisuflebas unda ve
ziaroT. „scnaT WeSmariti, da WeSmaritebaman gangaTavisuflnes
Tquen“ (ioan. 8, 32), – brZanebs macxovari.
saSobao epistole, 1989 w.
252
absoluturi WeSmariteba aris RmerTi. e. i. Tavisufleba
miiRweva WeSmaritebis – RvTis SecnobiT. RvTis Secnoba ki unda
daviwyoT sakuTari Tavis SeswavliT, sakuTari naklis danax
viT da yovelTa codvaTa dedis – ampartavnebisa da egoizmis
daZleviT.
roca davTrgunavT codviT dacemis gamo RvTisa da moy
vasis dapirispirebis mankier Cvevas, vigrZnobT, rom „cxo vel
arRara me var, aramed cxovel ars Cem Tana qriste“ (gal. 2,
20) da movipovebT namdvil Tavisuflebas, romelsac veravin
wagvarTmevs.
am sulier brZolaSi metad didia Semweoba eklesiisa,
uZlurTa mkurnali da naklulevanTa aRmavsebeli misi RvTae
brivi madlisa.
Zalian cdebian, romelnic Tavs marTlmadideblad mi
iCneven, eklesias da mis kanonebs ki uaryofen. maTTvis gauge
baria eklesiis sulieri cxovreba, radganac ver swvdebian mis
siRrmes.
unda gvaxsovdes, rom eklesia kacTagan ki ar aris da d
ge nili, aramed RvTis mieraa dawesebuli. esaa uflisken mima
vali gza, cxovreba RmerTSi; amave dros, igia mistikuri sxeuli
qristesi, romelic mis adamianur bunebasac moicavs.
RmerTi imdenad miuaxlovda adamians, rom masSi Sevida
da kacobrivi xorciT Seimosa. amitomacaa qristes saxeliT
SeerTebul morwmuneTa krebuli – eklesia – sxeuli qrist e
si.
magram roca eklesiaze vsaubrobT, uwinares yovlisa, vgu
lisxmobT mis sulier arss da Semdeg ki – eklesiisTvis damaxas
iaTebel garegnul niSnebs. es imitom, rom Tavisi arsiT eklesia
saSobao epistole, 1989 w.
253
qristes msgavsad orbunebovania. igia is Rv Taebrivadamianuri
erToba, romelic pirvel rigSi enaTesaveba RmerTs, Semdeg ki
amqveyniur cxovrebaSi, droul yo faSi vlindeba.
yovelive es kargad Cans konstantinopolSi 381 wels
Semdgari meore msoflio saeklesio krebis mier damtkicebul
mrwamsSi, sadac vkiTxulobT: „mwams... erTi wmida kaTolike da
samociqulo eklesia“.
eklesia rom mxolod is iyos, rasac Cven fizikuri Tval
iT aRviqvamT, anu taZari da yovelive is, rac Sig xil uli saxiT
aResruleba, maSin zemoTqmul sityvebs azri daekargeboda,
radgan morwmuneT swamT is, rasac grZnoben da ver xedaven, da
ara is, rasac uyureben.
wmida eklesia erTiani da ganuyofelia. igia „erT ჴorc
da erT sul, viTarcaigi iCineniT erTiTa miT sasoebiTa Ci ne
bisa TquenisaჲTa; erT ars ufal, erT sarwmunoeba, erT na Tlis
Reba, erT ars RmerTi da mamaჲ yovelTaჲ, romeli yo velTa
ze da ars da yovelTa mier da Cuen yovelTa Soris“ (efes. 4,
46).
roca Cven eklesiebze vlaparakobT, mxedvelobaSi gv aqvs
adgilobriv eklesiaTa simravle anda arseboba sa m o ciqulo
eklesiidan gamoyofil sxvadasxva qristianul mimdinareo
baTa, romelnic marTlmadidebeli eklesiis Se madgenlobaSi
ar Sedian.
dRes marTlmadidebeli eklesia kaTolikuri da pro
testantuli samyaros yuradRebis centrSia, radganac mxo lod
man SeinarCuna ucvlelad da Seuryvnelad rwmena da tradicia
erTiani, ganuyofeli eklesiisa.
wmida eklesiis mTlianoba mis garegnul da Sinagan er
saSobao epistole, 1989 w.
254
Tobazea damyarebuli. Sinagani erTianoba gulisxmobs Cvens
erTobas qristesTan da qristes erTobas Tavis sxeulTan. esaa
eklesiuroba, anu cxovreba qristes mcnebaTa dacviT qristeSi
da qristesTan. am dros miiRweva erToba rogorc RmerTTan,
ise mis qmnilebebTan: adamianebTan, angelozebsa da wmidanTa
dasTan.
yovelive es garegnul formebSic vlindeba, vlindeba
Cveulebriv miwier yofaSi, adamianur urTierTobaSi; igi aya
libebs Cvens pirovnebas, Cvens qristianul saxes.
wmida mamebi miwier eklesias xSirad uwodeben mebrZol
eklesias, romelic codvaTa daZleviT unda gaxdes gamarjve
buli da mozeime. aseTia zeciuri eklesia. iq zeimoben Cveni
wmida mamebi da winaprebi, romelTac mravali gansacdelisa
da gaWirvebis gadalaxviT, rwmeniT, siyvaruliTa da sasoebiT
moipoves sasufeveli RvTisa.
eklesia wmidaa, radganac macxovris ucodveloba ga
nsazRvravs mis siwmides. igi xom sxeulia qristesi da gana
SeiZleba, qristes sxeuli ar iyos wmida? „qristeman Seiyuara
eklesiaჲ da Tavi Tჳsi misca misTჳs, raჲTa igi wmidayos“ (efes.
5, 2526).
eklesiis ganwmenda xdeboda da xdeba ieso qristes ms
xverplad gaRebuli sisxliT, romelic kacTa xsnisaTvis jva
rze daiRvara.
siwmide aris mTavari arsi eklesiisa. es aris is, risT
visac mowodebulia TiToeuli Cvengani.
wmidas berZnulad Seesatyviseba „agios“, „ieros“, laT
inurad – „sanktus“, ebraulad – „kodeS“.
cnobili mwerali, beri sulxansaba orbeliani „wmidas“
saSobao epistole, 1989 w.
255
ase ganmartavs: „wmida moaswavebs didebul iyav, qebul iyav.
wmida iTqmis mxoloisa RvTisa zeda da romelni RmerTman
wmida yvna msaxurni da saTnomyofelni misni“ (sityvis kona,
gv. 452).
qarTuli enis ganmartebiT leqsikonSi ki vkiTxulobT:
„wmida – sufTa, ubiwo, aumRvreveli... „nazieri“, „nazoreveli“
(nazoreveli gancalkevebuls, RvTisTvis Sewiruls erqva).
Zvel aRTqmaSi gamoyenebuli ebrauli sityva „kodeS“
nawarmoebia im Zirisagan, romelic niSnavs gamoyofas, gamijvnas
da Seicavs keTilsa da borots Soris brZolis ideas, codvis
mieri midrekilebebisagan, miwieri survilebisagan gandgomis
ideas. eklesiis arsic isaa, rom ganacalkevos adamiani boroti
sagan, SeagrZnobinos mas sakuTar TavSi xateba RvTisa, romelic
mowodebulia suliwmidis savaned, RvTis xatad qmnisaTvis.
„ara uwyiTa, – brZanebs pavle mociquli, – rameTu ჴor
cni ege Tquenni taZarni Tquen Soris sulisa wmidisani arian,
romelege gaqus RmrTisagan, da ara xarT TჳsTa TavTani?..
adideT ukue RmerTi ჴorciTa magiT TqueniTa da suliTa magiT
TqueniTa, romeliigi ars RmrTisaჲ“ (1 kor. 6, 1920).
urwmunoni anda araeklesiurni xSirad gamoTqvamen sa
yvedurs imis gamo, rom morwmuneTa da sasuliero pirTa Soris
arian cudi warsulis mqone pirebi. diax, aseTebi ma rTlac ar
ian da aman ar unda dagvabrkolos. eklesia xom su lis mkurna
lia. igia is wmida savane, sadac xels ar kraven gza sacdenilT.
eklesiis vali da mizani swored isaa, rom sulieri daxmareba
aRmouCinos SecdomilT, Seiwynaros da swor gzaze daayenos
isini.
RvTis winaSe Tu ra didia mniSvneloba calkeuli pi
saSobao epistole, 1989 w.
256
ro vnebisa, Cans ieso qristes am sityvebidan: „ekrZaleniT,
nuukue vinme SeuracxhyoT erTi mcireTa amaTgani. getyჳ Tquen,
rameTu angelozni maTni caTa Sina maradis xedven pirsa ma
misa Cemisasa, romel ars caTa Sina. rameTu movida Ze kacisaჲ
cxorebad warwymedulisa. viTar hgonebT Tquen: kacsa Tu visme
edgas asi cxovari da SescTes erTi maTgani, arame dautevnesa
oTxmeocdaaTcxrametni igi mTaTa zeda da warvides da moiZ
ios SecTomili igi? da raJams povos igi, – amen getyჳ Tquen,
– ufroჲs uxarodis mis zeda, vidre oTxmeocda aTcxrametTa
maT, romelni ara SecTomil iyvnes. esreT ara ars nebaჲ mamisa
Tquenisa zecaTaჲsaჲ, raჲTa warwymdes erTi mcireTa amaTgani“
(maT. 18, 1014).
ase rom, eklesiuri cxovreba esaa gamudmebuli brZo la
keTilsa da borots Soris, esaa bnelisgan naTlis gamoyofis
da sabolood misi gamarjvebis procesi, esaa gza gadarCenisa.
Seryvnili nawilebisgan, – wers filosofosi vladimer
soloviovi, – SeuZlebelia warmoiSvas wmida da ubiwo mTeli.
eklesia rom mxolod calkeul adamianTa krebuli iyos, igi ar
iqneboda wmida, ubiwo, radganac amqveynad ucodveli aravinaa.
xiluli eklesia Tavis sicocxlisunarianobas da Zalas iZens,
upirveles yovlisa, ieso qristesgan, romelSic mTeli sisru
liTaa RmerTi gancxadebuli, iZens yovladwmida ubiwo qalwu
lisagan da aseve wmidanTa uxilavi mTeli dasisgan. amitomac
Cveni adamianuri arasrulyofileba ver daarRvevs eklesiis
siwmides. Cven ganviwmidebiT eklesiis siwmidiT, magram eklesia
ar Seibilweba Cveni codvebiT, ra dganac misi siwmide Cvengan
ki ara, RvTisgan – ieso qri s tesgan momdinareobs („cxovrebis
sulieri safuZvlebi“, 18821884 ww.).
saSobao epistole, 1989 w.
257
mrwamsSi aRniSnuli mesame Tviseba eklesiisa aris misi
sayovelTaoba, mravlis erTianoba; amas niSnavs swored sityva
„kaTolike“* da eyrdnoba igi ieso qristes, rogorc logo
sis Sesaxeb Semdeg swavlebas: „pirveliTgan iyo sityuaჲ, da
sityuaჲ igi iyo RmrTisa Tana, da RmerTi iyo sityuaჲ igi. ese
iyo pirveliTgan RmrTisa Tana. yovelive mis mier Seiqmna, da
Tჳnier misa arca erTi raჲ iqmna, raodeniraჲ iqmna. mis Tana
cxorebaჲ iyo da cxorebaჲ igi iyo naTel kacTa. da naTeli igi
bnelsa Sina Cans, da bneli igi mas ver ewia“ (ioan. 1, 15).
ase rom, kaTolike eklesia gulisxmobs mis yovlismom
cvelobas; imas, rom igi aris ara marto kacobriobis, aramed
garemomcveli samyaros, RvTis mTeli qmnilebis gamaerTiane
beli da gadamrCeneli Zala. amitomac ambobs vladimer so
loviovi: qristianobaSi samyaro xelaxla ibadeba. amitomac
brZanebs wmida egnate RmerTSemosili: „sadac qristea, iq kaTo
like eklesiaa“.
calkeuli adgilobrivi avtokefaluri marTlmadide
beli eklesiebi qmnian erTian kaTolike eklesias, romlis
mizanicaa yvelas Sekreba da gaerTianeba, raTa iyos erT samwyso
da erT mwyemsi – ufali Cveni ieso qriste.
samociqulo – ai meoTxe Tviseba eklesiisa. wmida mo
ciqulebi garda imisa, rom cxovrobdnen qristes dros, iy vnen
kidec TanamoRvaweni misi msaxurebisa, memkvidreni da mqadage
belni macxovris sityvisa.
ufali ase mimarTavs maT: „sityuani, romel gesmian, ara
Ce mni arian, aramed momavlinebelisa Cemisa mamisani“ (io an. 14,
24), „viTarca momavlina me mamaman, meca wargavlineb Tquen“
mociqulTa moRvaweoba vlindeboda eklesiis mTeli
saSobao epistole, 1989 w.
* kaTolike ar niSnavs kaTolikur sarwmunoebas. igi berZnuli sityvaa da gulisxmobs saerTos, sayovelTaos. kaTolikurma eklesiam es sityva Tavisi mizniT gamoiyena da amiT gamoTqva azri imis Sesaxeb, TiTqos mxolod romis kaTolikuri eklesia aris sayovelTao, saerTo.
258
istoriis manZilze. igi dResac naTlad Cans da momavalSic
gagrZeldeba.
ukve mociqulTa dros eklesiaSi dadginda episkoposis,
mRvdlis, diakvnis ierarqiuli wesi; dadginda aseve ama Tu im
xarisxSi kurTxevis, xeldasxmis kanoni. eklesia yovelTvis
cdilobda, ar darRveuliyo memkvidreoba ierarqiuli xel
dasxmisa, amitomac Tu Cven gamovikvlevT, magaliTad, saqarT
velos eklesiis nebismieri mRvdelmTavris, mRvdlis anda
diakvnis ierarqiul warmoSobas saukuneTa manZilze, aucile
blad mivalT an wmida mociqul andria pirvelwodebulamde,
romelmac pirvel saukuneSi iqadaga saqarTveloSi da daaarsa
aq pirveli eklesia, anda wmida petre mociqulamde, romelmac
saTave daudo antioqiis eklesias. saqarTvelos eklesia ki,
mogexsenebaT, damoukideblobis mo povebamde, anu V saukunemde,
antioqiis sapatriarqos iu risdiqciaSi Sedioda da Cveni sasu
liero pirebic maTgan iRebdnen xeldasxmas.
memkvidreobiTobis am madls, ra Tqma unda, moklebu l
ni arian protestantuli mimdinareobani, baptistebi da sxva
denominaciebi.
saqarTvelos marTlmadidebeli eklesia didad afa
sebs Tavis mociqulebriv warmoSobas da miaCnia, rom WeSmariti
eklesia mxolod is aris, romelmac uryevad daicva wmida we
rili, qristes mowafeTa wmida swavleba, wmida mamaTa dadge
nilebani.
samRvdeloebis arsi mWidrod aris dakavSirebuli Svid
saidumlosTan. saidumloTa aRmsrulebelni SeiZleba iyvnen
mxolod isini, romelTac miiRes kanonieri kurTxeva. mxolod
maT aqvT ufleba, Caataron locva da sxva mRvdelmoqmedeba,
saSobao epistole, 1989 w.
259
raTa daexmaron adamianebs cxovrebis simZimis, gansacdelisa
da sacduris daZlevaSi.
eklesiaSi locvas Rrma sulieri da saswaulmoqmedi
Zala aqvs. amitomac agebdnen Cveni winaprebi aTasobiT da
aTiaTasobiT taZrebsa da monastrebs. es ar iyo maTi mZafri
religiuri gancdis gamovlineba, es iyo grZnoba da aRqma aq
miRebuli didi madlisa. TiToeuli maTganis siwmide da RvTis
mosaoba iyo Sedegi ara mxolod maTi morwmuneobisa, aramed
maTi eklesiurobisa. isini iyvnen namdvilni wevrni eklesiisa
– qristes sxeulisa. amitomac ar iyvnen Caketilni viwro egois
tur CarCoebSi, aramed RvTisa da moyvasis siyvaruliT savseni
cxovrobdnen martivad, saTnod da mSvidad.
eklesiuri cxovreba qristianisa aris mudmivi ganax
lebisa da feriscvalebis procesi. esaa SemoqmedebiTi xedva
samyarosi da sulieri miaxloeba srulyofilebasTan. visac
surs eklesiisgan sazogadoebis mowyveta, igi ver xedavs im dam
Rupvel Sedegs, rac amas mosdevs. rwmenis dakargvasTan erTad
ikargeba siyvaruli, TanagrZnoba, simSvide, morCileba; Tavs
iCens uxeSi egoizmi, momxmareblis azrovneba... yvelaze mZime
suraTi ki ojaxSi iqmneba. Cven mowmeni varT, Tu rogor dairRva
dRes ojaxis wonasworoba da myudroeba, xSiria ganqorwineba,
gansazRvrulia Sobadoba. Tu yvelaferi kvlav ase gagrZelda,
katastroful mdgomareobamde mivalT.
eklesia yovelTvis icavda ojaxis simtkicesa da xelSeux
eblobas. aborti da mucladRebuli Cvilis sicocxlis mospo
bis yovelgvari cda eklesiis mier mudam iTvleboda namdvil
mkvlelobad. wmida werilze dayrdnobiT eklesiam saukuneebis
manZilze gamoimuSava qristianuli qorwinebis, Svilierebis,
saSobao epistole, 1989 w.
260
ojaxuri cxovrebis mtkice kanonebi, romelTa darRveva aravis
epatieba, radganac ojaxi saxlis eklesiaa (rom. 16, 4) da misi
Seryvna dauSvebelia.
Cven swrafad cvalebad da urTierTdapirispirebul
droSi kidev ufro naTlad gamoCnda, rom eklesia aris is
erTaderTi gadamrCeneli xomaldi, romelsac Seswevs Zala
gadalaxos cxovrebis zRvis aboboqrebuli talRebi da napirze
mSvidobiT migviyvanos.
Tanamedrove adamiani nawilia sekularuli epoqisa, ro
melmac dakarga RmerTi, dakarga siyvaruli da rwmena ka ci sa;
pirovneba darCa Caketil miwier wreSi, materialur Ri re
bulebaTa samyaroSi. igi dabneuli uyurebs eklesias. aq xedavs
is Tavis ukanasknel imeds da nugeSs. amitomac Cvenze, Cvens
moZRvrebze, Cvens mrevlze dRes udidesi pasuxismgeblobaa
dakisrebuli.
aris ki CvenSi qristianuli didi humanizmi, SevZlebT,
gavceT pasuxi maT saWirboroto kiTxvebs, SevZlebT viyoT ma
rili madlisai da WeSmariti naTeli maTTvis, viyoT sityviT
da saqmiT mowmeni da mqadagebelni WeSmaritebisa?
RvTis mowyalebiTa da kurTxeviT unda SevZloT, raTa
„warudginos Tavadman Tavsa Tჳssa didebulad eklesiaჲ“ (efes.
5, 27).
dRes, rodesac vzeimobT beTlemis gamoqvabulSi aRs r
ulebul miuwvdomel saswauls, roca angelozni axareben qveya
nas mSvidobasa da kacTa Soris saTnoebas, unda gavxsnaT gulis
ka ri, rom miviRoT es gamouTqmeli wyaloba da gavxdeT matare
beli RvTis im unapiro siyvarulisa, romelic wmida pavles
TqmiT „...sulgrZel ars da tkbil ...ara Surn... ara maRloin,
saSobao epistole, 1989 w.
261
ara ganlaRnis, ara sarcxჳnel iqmnis, ara eZiebn Tavisasa, ara
ganrisxnis; arad Sehracxis boroti, ara uxarin sicruesa zeda,
aramed uxarin WeSmaritebasa zeda; yovelsa Tavsidebn, yoveli
hrwamn, yovelsa esavn, yovelsa moiTmenn“ (1 kor. 13, 47).
maS, „ganiSoreT... risxuaჲ, gulis wyromaჲ, ukeTurebaჲ,
gmobaჲ“ (kol. 3, 8) da „iyveniT urTierTars tkbil, mowyale,
mimmadlebel TavTa TჳsTa, viTarcaigi RmerTman qristes mier
mogumadla Cuen“ (efes. 4, 32).
yvelas guliTadad mogesalmebiT da mogilocavT qri
stes Sobis dResaswauls.
„ixarebd, esaia yrmaჲ iSva da Zed mogveca Cuen evmanoel,
– Cuen Tana RmerTi“ (sZlispirni, Tb., 1982, gv. 519).
RmerTi mSvidobisa da siyvarulisa marad iyos Cven So
ris da CvenSi, amin!
qristes Soba
Tbilisi, 1989 w.
saSobao epistole, 1989 w.
263
saaRdgomo epistole 1989 w.
saqarTvelos marTlmadidebeli
eklesiis RvTismoyvare, RvTivdacul samwysos:
„rameTu yoveli romeli Sobil iyos RmrTisagan,
sZlevs sofelsa da ese ars Zlevaჲ, romliTa
sZlevs sofelsa sarwmunoebaჲ Cueni“ (1 ioan. 5, 4).
„nu iyofi urwmuno, aramed grwmenin“ (ioan. 20, 27).
ovladusamRvdeloesno mRvdelmTavarno, moZRvar
no, diakonno, bermonazonno, RvTivkurTxeulno da
RvTismosavno Svilno saqarTvelos marTlmadidebeli ek le
siisa, – yovladwmida RvTismSoblis wilxvedri iveriis wmida
miwis mkvidrno da mis farglebs gareT mcxovrebno sayvarelno
Cveno Tanamemamuleno, gixarodeT,
ყ
264
qriste aRdga!
masTan erTad aRdga codviT dacemuli adamiani, – dana
Sauli gamoisyida.
Tu raoden didi da ganusazRvreli mniSvneloba aqvs
qristes aRdgomas Cveni xsnisaTvis, Cans mociquli pavles am
sityvebidan: „ukueTu qriste ara aRdgomil ars... cudad ars
sarwmunoebaჲ ege Tqueni“ (1 kor. 15, 14).
qristes aRdgoma dadasturebaa imisa, rom sikeTe sZ levs
borotebas, rom siyvaruli amarcxebs siZulvils, si cocxle
Trgunavs sikvdils.
qristes aRdgoma dadasturebaa imisa, rom msxverpli
miRebuli da Sewirulia, rom gamarjveba sikvdilze mopove
bulia da RmerTsa da kacs Soris zRude Semusrulia, – kavSiri
aRmdgaria!
magram aucilebelia, rom aRdgomis am madls eziaros
adamiani. Cveni gadarCena mxolod im SemTxvevaSi aris SesaZle
beli, Tu nebiT miviRebT da mTeli arsebiT SeviTvisebT macx
ovris mier CvenTvis naboZeb sikeTes.
da marTlac, qristes aRdgoma ar aris mxolod aqti
gamarjvebisa. igi aris mowodeba yoveli adamianisadmi, raTa
isic gaxdes monawile am diadi zeimisa.
kacobriobis xsnis mTavari mizani aris adamianis gad
arCena. adamianisa da qveynis xsna erTmaneTTan mWidrodaa
dakavSirebuli: Tu adamiani gadarCeba, masTan erTad gadarCeba
misi garemomcveli samyaro, xolo Tu igi daecema da sulierad
daiRupeba, daiRupeba qveyanac.
rwmena – ai, upirvelesi da aucilebeli piroba Cveni
saaRdgomo epistole, 1989 w.
265
gamarTlebisa da xsnisa, rameTu „Tჳnier sarwmunoebisa ver
SesaZlebel ars saTnoyofaჲ“ RvTis winaSe (ebr. 11, 6).
Cveni rwmena Cvens qcevaSi, azrovnebasa da adamianebTan
urTierTobaSi vlindeba. Cveni saqmeni saxea Cveni sulisa; vcx
ovrobT ise, rogorc gvwams.
„iyveniT Tquen srul, viTarca mamaჲ Tqueni zecaTaჲ sr ul
ars“ (maT. 5, 48), – mogviwodebs ufali.
srulyofa codvisagan gandgomas niSnavs. codva, ro gorc
sa marTlianad SeniSnavs mRvdeli pavle florenski, aris
su lis qaosuri mdgomareobis Sedegi. „codva aris sulieri
cx ovrebis moSla, darRveva da daqceva misi. suli kargavs su b
stanciur erTobas, kargavs Tavisi SemoqmedebiTi bunebis aR qmis
unars da inTqmeba qaosuri mdgomareobis grigalSi, uars am
bobs ra Tavis substanciurobaze“ (pavle florenski, „logosi
qa osis winaaRmdeg“).
saerTo, zogad mdgomareobaze didadaa damokidebuli
calkeuli adamianis sulieri cxovreba.
Cvens saukunes SeiZleba vuwodoT diad gardaqmnaTa epo
qa, magram igi, amave dros, didi rRvevis xanacaa.
Sexedulebebis, ideologiis, RirebulebaTa cvaleba d
oba, xalxTa dayofa da kvlav gaerTianeba, msoflio om e bi,
sisxli, aqamde argagonili avadmyofobani, qveynis erT mx
ares usazRvro fufuneba, meoreSi ki – SimSili da ukidur e si
siRatake; mecnierulteqnikuri revolucia da sulieri dacema,
ekologiuri, demografiuli gadauWreli sakiTxebi da sxva
problemebi, – ai daaxloebiTi saxe meoce saukunisa.
mecnierul ganviTarebas veravin SeaCerebs, – aseTia Rv
Tis neba. samwuxaroa is, rom teqnikis miRwevebs didad CamorCa
saaRdgomo epistole, 1989 w.
266
Cveni sulieri zrda. aman ki Seqmna didi safrTxe rogorc
calkeuli pirovnebisTvis, ise msofliosaTvis.
Tu WeSmaritad gvsurs winsvla, sulieri Rirebulebani
unda movipovoT. yvela sxva mcdeloba ukansvlas niSnavs.
unda viyoT gabedulni, mtkiceni, gonierni da mizand a
saxulni. gadauWrel sakiTxTa simravlem ar unda dagvabnios.
sibrZne swored imaSi unda gamovavlinoT, rom gavarCioT
mTavari meorexarisxovanisagan, maradiuli – mswrafl war
mavalisgan.
macxovari gviCvenebs gadarCenis erTaderT gzas: „move
diT Cemda... da me gangisueno Tquen... romeli ara ars Cem Tana,
igi mteri Cemi ars; da romeli ara Sehkrebs Cem Tana, igi ganab
nevs“ (maT. 11, 28; 12, 30).
erTi alpinistis saflavis qvaze aseTi warweraa: igi
daiRupa mwvervalze asvlisas. bednieri da netaria is, vinc
srulyofis mwvervalze asvlisas kvdeba.
magram iqneb es yovelive moCvenebiTia da ar Rirs ama
R lebulze fiqri. iqneb sjobs miwieri, mdabali kanonebiT
cxo vreba, cxovreba im azriT, rom yvelaferi dasaSvebi da mi
saRebia, rom kargi yofa karg smaWamas da garTobas niSnavs da
es sakmarisia adamianisaTvis.
soflis sacduri, – ra mravalferovani da saSiSia igi!
„vaჲ soflisa amis sacTurTa maTgan, rameTu unebliadca
momaval arian sacTurni, xolo vaჲ mis kacisa, romlisagan
movides sacTuri“ (maT. 18, 7) – brZanebs wmida werili.
Cven ukve vigemeT es. miwierebiT savse cxovreba damaxa
siaTebeli niSani iyo XX saukunisa. Tu ra Sedegi mogvitana
aman, dRes naTlad vxedavT. kidev erTxel gamarTlda Zveli
sibrZne: Tu daTesav siyvaruls, mis wil did siyvaruls mo imki;
saaRdgomo epistole, 1989 w.
267
Tu daTesav RvTismosaobas, sikeTesa da simarTles, moimki
keTildReobasa da RvTis locvakurTxevas, xolo Tu daTesav
borotebas, sibilwesa da sicrues, Sedegad miiReb mwuxarebas,
tanjvasa da sikvdils.
ra aris saWiro imisTvis, rom adamianma siyvaruli da
si keTe Tesos da ara boroteba da sicrue?
upirveles yovlisa, aucilebelia WeSmariti rwmena,
rwmena erTiani, ganuyofeli, wmida samociqulo eklesiisa,
romlis madlsac atarebs marTlmadidebeli sarwmunoeba da
misi kanonebiT cxovreba.
sazogadoeba TandaTan midis im daskvnamde, rom qris
tianuli aRzrdis gareSe araferi gamova. amaze pasuxismgebloba
ki, ra Tqma unda, ekisreba eklesias: mRvdelmsaxurebsa da sasu
liero ganaTlebis mqone RvTismosav morwmuneT.
revoluciis Semdgomi dro metad mZime periodia eklesi
is istoriaSi. es aris Jami, roca sxvaTa da sxvaTa agznebuli
go nebani wyvetdnen sakiTxs eklesiis yofnaaryofnis Sesaxeb.
isi ni, ra Tqma unda, mxolod garegnul saxes xedavdnen, xolo
Rv Tiuri, mistikuri arsi sarwmunoebisa maTTvis gaugebari
iyo.
im mZime wlebSi eklesia iyenebda misTvis SesaZlebel
yve la saSualebas, raTa ar Seewyvita mfarveloba da aRzrda
Ta visi sulieri Svilebisa. dRes dro Seicvala. amitomac ga
cilebiT meti unda gakeTdes morwmuneTa sulieri donis asa
maRleblad.
rodesac vlaparakobT sulier, zneobriv da gonebriv
ga nviTarebaze, upirveles yovlisa, vgulisxmobT zrunvas Cveni
Svi lebis, Cveni axalgazrdobis aRzrdaze.
damRupvelia, roca bavSvebs Tavidanve aswavlian si
saaRdgomo epistole, 1989 w.
268
crues. amiT amaxinjeben maT SeubRalav suls da jer kidev sust
nebisyofas.
erT sicrues meore emateba, meores – mesame da ase daus
ruleblad. codva TandaTan ikidebs fexs, Semdeg ki ukve Wirs
simarTlis gziT svla.
gza simarTlisa da WeSmaritebisa aris qristes gza. igi
viwroa da ekliani, magram – kurTxeuli da sameufo, erTaderTi
da gadamrCeni. macxovari gvafrTxilebs: „SevediT iwroჲsagan
bWisa, rameTu vrcel ars bWჱ da farTo ars gzaჲ, romelsa mi
hyavs warsawymedelad, da mravalni vlenan mas zeda. viTarigi
iwro ars bWჱ da saWirvel gzaჲ, romeli miiyvanebs cxorebasa,
da mciredni arian, romelni hpoveben mas“ (maT. 7, 1314).
bednieria, visac SeuZlia gaimeoros daviT winaswarme
tyvelis sityvebi: „gzaჲ WeSmaritebisaჲ saTnoviyav da si
marTleni Senni (ufalo) me ara daviviwyen“ (fsalm. 118, 30).
aseTi pirovneba mzad aris Tavi dasdos moyvasisaTvis.
igi cxovrobs axlobelTa da SoreulTa, gansakuTrebiT ki
gaWirvebulTadmi siyvaruliT; gansacdelis Jams didad momT
meni da Semndobia, tiris mtiralTan, wuxs mwuxaresTan, uxaris
mxiarulTan; man ar icis SiSi safrTxis winaSe;
minda aseTi magaliTi moviyvano amerikis pirveli pr
ezidentis, jorj vaSingtonis cxovrebidan:
roca mas cxra weli Seusrulda, mamam dabadebis dRisaT
vis patara culi uyida. gaxarebuli biWuna baRSi gaiqca im gad
awyvetilebiT, rom maSinve gaesinja Tavisi saCuqari. mamamiss aq
saucxoo xexili hqonda Cayrili da xeivani gaSenebuli. patara
jorjma daiwyo culiT maTi Cexva.
saRamos gaveranebuli baRi rom naxa, mamam mkacrad iki
Txa: es vin Caidina?
saaRdgomo epistole, 1989 w.
269
biWi akankalda, magram mainc dauyovnebliv mivida mamas
Tan, mis win daiCoqa da Tqva: me var damnaSave.
mama SeZrwunda da ar icoda, ra eTqva. uceb mis Tvalebs
cremli moadga, biWi gulSi Caikra da uTxra: Svilo, Sen axla
imaze aswilad mets maZlev, vidre Sen Seni daufiqrebeli qceviT
damakargvine. bednieri var, rom SegiZlia, yovelgvari SiSis
gareSe aRiaro simarTle, ar ufrTxi dasjas da Senze STabe
Wdilebis Secvlas (a. dekopeti, qadagebani bavSvebisaTvis, riga,
1914, gv. 66).
Zalian xSirad ki mSoblebi TviTon ubiZgeben Svilebs
sicruisaken, TviTon ayalibeben maT mliqvnelebad da kari
eristebad.
kidev erT magaliTs movixmob:
aRmosavleTis erTerTma mbrZanebelma gadawyvita, da
eaxloebina iseTi pirovneba, romelic iqneboda ara marto
gonieri da unariani, aramed erTguli da sando.
erTxel ixmo xuTi qveSevrdomi, sxvaTagan sibrZniT ga
morCeuli. mefes TiTebze uZvirfasesi xuTi beWedi uelavda. man
brZana: mogiwvieT imitom, rom simarTle movismino Tqvengan.
am briliantebs xom xedavT, Tqven maT saCuqrad miiRebT simar
TlisaTvis.
SeTavazebuli jildoTi gabruebulma oTxma qveSevrdomma
mliqvneloba daiwyo mefis winaSe. ganadidebdnen mis saxels
da Zalas da yvela drois gmirTa Soris sworupovrad saxavd
nen. xolo roca saqebari sityvebi gamoeliaT, axla RmerTTan
Sedareba dauwyes.
mefem Tavisi oTxi beWedi dapirebisamebr misca maT, Sem
deg ki mexuTes miubrunda da dumilis mizezi hkiTxa. Tqvi, ras
fiqrob Cemi xelisuflebisa da didebis Sesaxeb, – ubrZana.
saaRdgomo epistole, 1989 w.
270
me vfiqrob, – miugo man, – Zalaufleba RvTisgan imitom
mogeca, rom Sen Sens xelqveiTT moutano bedniereba. dadgeba
dro, roca ufali mkacrad mogkiTxavs angariSs. dideba Seni
crua da saSiSi, Tu Sen cdilob mterze batonobasa da mis da
Trgunvas da ar gsurs keTilsindisierad aRasrulo Seni va
li.
mefem uTxra: me ar giboZeb Sen mexuTe Tvals, aramed giZ
Rvni Cems ndobasa da siyvaruls. darCi CemTan. me vpove SenSi
WeS mariti megobari (a. dekopeti, qadagebani bavSvebisaTvis, gv.
70).
simarTlis siyvaruli udidesi madlia.
iseve rogorc ar ZalgviZs yofna uhaerod, uwylod, up
urod, aseve ar unda SegveZlos cxovreba simarTlis gareSe.
uwylod da ulukmapurod adamiani fizikurad kvdeba, si
ma rTlis gareSe ki – kvdeba meore, anu sulieri sikvdiliT.
Cven unda ganveSoroT ara marto uxeS tyuils, aramed
sxvebisTvis xSirad Znelad SesamCnev daxvewil sicruesac. nax
evrad simarTle aris Tviseba Tanamedrove adamianisa. RvTis
wyalobiT unda ganvTavisufldeT am senisagan.
madloba RmerTs, xalxma TandaTan igrZno wyurvili
simarTlisa. magram es swrafva ar unda iyos ama Tu im gare
moebiT gamowveuli. igi unda iqces Cvens arsebiT, ganuyrel,
yoveldRiur da gamudmebul moTxovnilebad.
„netar iyvnen, romelTa hSiodis da swyurodis simar
TlisaTჳs, rameTu igini ganZRen“ (maT. 5, 6).
samwuxarod, adamianebi xSirad ver grZnoben, ra aris
simarTle.
mravalni arian guldaxurulni, romelTac ar SeuZ liaT
saaRdgomo epistole, 1989 w.
271
miiRon ieso qriste – WeSmariteba. igi miuwvdomeli da dafar
ulia maTTvis.
zogni „WeSmaritebas“ sicrueSi xedaven da ver axerxeben
misgan ganTavisuflebas.
„vWamoT da vsuaT, rameTu xvale movswydebiT“ (1 kor. 15,
32), – bevrnic ase fiqroben.
aseTi adamianebi uazro yofaSi atareben cxovrebas. saT
noeba ki maTi sulis umaRlesi moTxovnileba rom iyos, sul
sxvanairad aRiqvamdnen samyaros.
magram, madloba RmerTs, ufali mowyalea da sasoebas ar
gvikargavs. adamiani xom codvilia, magram saocari is aris, rom
codvis morevSi danTqmulic ki ar kargavs imeds gamosworebi
sas. es imitom, rom CvenSi arasodes qreba RvTis xateba.
eklesiis valia, daexmaros dacemul pirovnebas, raTa
ga neSoros igi sibilwes, sicrues, ipovos WeSmariteba da aR i
a ros igi.
dRes ukve gamoikveTa im azris simcdare, Cveni saukunis
da sawyisSi rom moedo msoflios; roca fiqrobdnen, rom
me cnierul aRmoCenaTa simravle RvTis rwmenas sabolood
Se aryevda, radganac igi samyaros yvela saidumlos axdida
fa rdas da religiisTvis adgili aRar darCeboda.
piriqiT ki moxda. rac ufro ganviTarda mecniereba, Cveni
gonebisTvis miuwvdomeli, miT meti auxsneli kiTxva daibada,
radganac ama Tu im aRmoCenam kidev ufro didi axali saidum
loebani gamoavlina.
mecnierulma winsvlam saboloo jamSi adamiani RmerT
Tan daaaxlova. pirovnebam dRes naTlad igrZno, rom imaze
gacilebiT meti da Zvirfasi ram sWirdeba, vidre mas teqnikis
saaRdgomo epistole, 1989 w.
272
progresi aZlevs; igrZno, rom igi bednierebisa da sruly
ofisTvisaa Seqmnili da ara uazro, umizno SromisTvis, rasac
aTeulobiT weli Seswira.
eklesiaa is erTaderTi savane, sadac adamians SeuZlia
Seicnos Tavi da igrZnos am samyaroSi Tavisi namdvili daniS
nuleba.
eklesiis wevrni rom gavxdeT, aucileblad unda miviRoT
naTlobis saidumlo.
adre xalxi mTeli mondomebiT emzadeboda amisTvis.
pirvel saukuneebSi aseTi wesi iyo: naTlobis miRebis msurvels
naTliebi miiyvandnen adgilobrivi eklesiis episkoposTan da
daadasturebdnen mosanaTlis mtkice ganzraxvas. naTliebis
am ganacxadis Semdeg episkoposi monaTvlisTvis mosuls kaT
akmevelTa, anu naTlobis miRebis msurvelTa siaSi Seiyvanda;
da iwyeboda swavlis procesi, romelic erTidan sam wlamde
gr Zeldeboda. maT aswavlidnen moZRvrebi an episkoposis
mi er specialurad dadgenili diakonni, anda RvTismorwmune
ga naTlebuli qristianebi.
wirvis dros kaTakmevelni iyvnen taZarSi im dro m de,
vi dre diakoni ityoda asamaRlebels: „raodeni kaTakmevelni
xa rT, ganvediT“ ... amis Semdeg isini tovebdnen eklesias, li tu
rRias ki mxolod marTalni, anu monaTlulni eswrebodnen.
kaTakmevelni TandaTan xdebodnen eklesiis aqtiuri we
vrni, guldasmiT ecnobodnen qristes WeSmarit sarwmunoebas,
da bolos mTeli SegnebiT iRebdnen mis naTels – inaTlebod
nen.
droa, am Zvel kanons saTanado yuradReba mivaqcioT da
kvlav aRvadginoT eklesiaSi kaTakmevelTa wesi. miT umetes,
saaRdgomo epistole, 1989 w.
273
rom yoveli mRvdelmoqmedeba da, gansakuTrebiT, saidumlo
ori nawilisagan Sedgeba: momzadebis safexurisa da Sesrulebi
sagan.
TviTon eklesiac Taviseburi mosamzadebeli savanea,
sadac morwmuneni maradiuli cxovrebis dawyebisTvis iwvrT
nebian. amave dros eklesia aris saidumloTa aRmsrulebeli.
aq adamiani sulierad ibadeba, aq xdeba misi feriscvaleba da
suliwmidis taZrad qceva.
ase rom, orbunebovneba eklesiaSi warsul da momaval
droSi vlindeba.
eklesiur locvas udidesi mniSvneloba aqvs. eklesiaSi
aRwevs adamiani TavisTavTan namdvil erTobasa da mTlianobas;
es aris is saocari samyaro, sadac erTmaneTs ukavSirdeba zeca
da miwa, RmerTi da adamiani, adamiani da moyvasi, radganac aq
vlindeba mTeli sisruliT ieso qriste – Ze RvTisa da Ze kacisa,
saTave sinaTlisa da simarTlisa.
WeSmaritebas, marTalia, srulad verasdros SevicnobT,
magram misken mudmivi swrafva aucilebelia, esaa Cveni mowo
deba.
vinc misdevs rwmenas, msxverplad Sewiruli siyvarulisa
da Tavdadebis gzas, SeuZlia pavle mociqulis msgavsad Tqvas:
„cxovel arRara me var, aramed CemTana cxovel ars qriste“ .
diax, qristea masTan da swored amaSi povebs igi absolutur
Tavisuflebasa da netarebas.
dano da Zmano Cemno, CvenTvis dRes macxovris aRdgo mis
sixaruli 9 aprilis Rames TbilisSi datrialebuli trage
diisa da mTian aWaraSi stiqiiT momxdari ubedurebis mwuxare
basTan aris wilnayari.
saaRdgomo epistole, 1989 w.
274
„mraval arian Wirni marTalTani da yovlisave misgan
iჴsnnes igini ufalman“ (fsalm. 33, 20), – gvaswavlis daviT wi
naswarmetyveli.
ratom xdeba ase? – imitom, rom marTali uyvars ufals;
mas sjis da am dasjiT wvrTnis; surs, Caaxedos igi sakuTar su
l Si, daanaxos Secdomebi da maTi daZlevis gzebi.
mTavaria gulisxmierebam da gonierebam ar gviRalatos,
rom swor gzas ar avcdeT.
diax, rCeuli erisgan mets iTxovs RmerTi; rasac sxvas ap
atiebs, imas Cven ar mogviTmens imitom, rom madli didi mogvca
da pasuxsac metad mogvTxovs; ar gvapatiebs gansakuTrebiT ur
w munoebas.
istoriulad Cven dayofis codva mogvdgams. Suri da
gautanloba gvTiSavda saukuneTa manZilze. asea axlac. Cven
ver davZlieT es seni. ufali gvexmareba, mwuxarebisa da didi
tkivilis fasad aRviZebs Cvens erovnul suls, gvkravs da gva
erTianebs. amiT gadavrCebiT. mivyveT am gzas, movuxmoT sib
rZnes, simSvides, Torem gansacdeli gacilebiT didi SeiZleba
gvergos.
9 aprilis Ramem bevri ram dagvanaxa. dagvanaxa, rom ar
ar sebobs sikeTis momrevi Zala; da Tu Cven rwmeniT, siyvaruli
Ta da simarTliT vivliT, gamoviCenT windaxedulebas, gavi
marjvebT.
im Rames saqarTvelom itvirTa da Tavis Tavze miiRo
umZimesi dartyma. is, rac aq moxda, sxvagan, albaT, ar ganmeor
deba. saqarTvelom ixsna sxva erebi aseTi gansacdelisgan. esec
RvTisgan Cvenze dakisrebuli misia iyo. amisTvis vmadlobT
RmerTs.
saaRdgomo epistole, 1989 w.
275
saqarTvelos eklesia aRavlens locvebs udanaSaul od
msxverplSewirulTa sulis saoxad, raTa ufalman da a wesos
igini savanesa marTalTasa. saukunod iyos xseneba ma Ti, amin!
magram nu daviviwyebT, rom dRes zeimis dRea; RvTaebrivi
madli aRdgomis sixarulisa sZlevs yovelgvar mwuxarebas.
maS, SeimoseT sixaruliT. igi Tqveni mudmivi Tanamdevi iqneba,
Tu siyvarulis gzas airCevT da mas gahyvebiT.
guliTadad gilocavT wmida paseqis brwyinvale dRe
sas wauls. RvTis mfarveloba, mSvidoba misi, siyvaruli da
keTildReoba ar mogklebodeT.
saaRdgomo epistole isu ziraqis wignis am sityvebiT
minda davamTavro: „nu hyof borotsa da ar gewios Sen boroti.
ganeSore usamarTlosa da midrkes Sengan“ (zir. 7, 12).
SevsTxov RmerTs, raTa gixarodeT orsave sofelsa
Sina.
qriste aRdga!
aRdgoma qristesi
Tbilisi, 1989 w.
saaRdgomo epistole, 1989 w.
277
saSobao epistole1990 w.
„gamoecxada... ufali solomons da... uTxra:
mTxove, ra ginda, rom mogce Sen. uTxra
solomonma: mianiWe Sens morCils guli gonieri...
raTa sikeTe gaarCios borotebisagan“ (3 mef. 3, 5,9).
kurTxeuli iveriis marTlmadidebel qristianebs da
samSoblos sazRvrebs gareT mcxovreb TanamemamuleT:
emo sayvarelo Tanamemamuleno, Zmano da dano!
dRes sasoebiT vxmobT: gixarodeT, – emmanueli mobrZan
deba! gixarodeT warmarTno da SeinaneT, rameTu CvenTan ars
RmerTi. „he, movidode, ufalo iesu!“ (gamocx. 22, 20).
macxovari mudam CvenTan aris „yovelTa dReTa da vidre
ჩ
278
aRsasruladmde soflisa“ (maT. 28, 20), magram am siaxloves
gansacdelisa da mwuxarebis Jams ufro naTlad vgrZnobT;
naTlad vgrZnobT avadmyofobis sarecelze myofni, xilul
da uxilav mterTan mbrZolni.
marTalia, mwuxareba simwaresTan aris dakavSirebuli,
magram am dros maradiulobis saidumlosac eziareba adamiani.
misi azrovneba samyarosa da istoriis horizontaluri aRqmi
dan vertikalurSi gadadis.
TiToeul Cvengans, TiToeul ers Tavisi bedi aqvs. isto
ria yvelas kuTvnil adgils uCens da Sesaferis moTxovnebs
uyenebs.
gasuli weli CvenTvis mZime gamocdis weli iyo. magram
amave dros igi iyo weli sulieri amaRlebisa. Cven kidev erTx
el naTlad davinaxeT, vin varT, risTvis movediT amqveynad,
saiT mivdivarT...
daimsxvra idealebi, radgan isini aramyar safuZvelze
iyo daSenebuli, Cven ki maradiuli gvegona.
daimsxvra iluziebi imitom, rom isini mowyvetilni iyvnen
RmerTsa da siyvaruls. saSineli ngrevisa da qaosis Semdeg
ufalma kvlav aRamaRla adamianis dacemuli suli, dagvibruna
rwmena da siyvaruli, Rirseba da dideba.
am gancdiT vxvdebiT dRes qristes Sobis aramiwier six
aruls; misi madlis gareSe ar unda darCes aravin. oRondac
es zeimi, es sixaruli mxolod garegnul formebSi ar unda
gamoixatos.
dRes Cven siRrmiseuli azriT sulierad unda mivswvdeT
beTlemis gamoqvabuls – macxovris Sobis adgils da Zalisaebr
Cvenisa ganvicadoT iq aRsrulebuli RvTis didi saidumlo.
saSobao epistole, 1990 w.
279
ufali adamianis gonebisaTvis miuwvdomeli saocari
simdabliT ganecxada msoflios, raTa yvelasTvis daenaxve
bina WeSmaritebis, simarTlis, siyvarulis sidiade, sidiade
maradiul RirebulebaTa, romelTac veraferi dafaravs,
veraviTari Zala ver Secvlis, ver ganaqarvebs.
igi, romeli aris ani da ჵ, dasabami da dasasruli yo
ve lTa (gamocx. 21, 6), igi, romeli aris meufe meufeTa da ufa
li uflebaTa, iSva beTlems gamoqvabulSi. man uaryo mefis
sasaxle, oqros taxti, dideba miwieri da warudga qveyanas
bagaSi mwoli.
erTi SexedviT rogori susti da daucveli Cans yrmis
sicocxle misdami mtrulad ganwyobil am samyaroSi. magram
ara. mis sisusteSi sul sxva siZlierea, mis simdableSi – sxva
sidiade, mis morCilebaSi – sul sxva sikeTe. igi movida so
flad, raTa sZlios mis borotebas. igi movida soflad, raTa
gaaTbos Cveni gacivebuli, daSretili gulebi da aRavsos igini
dakarguli siyvaruliT.
TviT Sobis Ramis zecaa amis mowme: „da meyseulad iyo
angelozisa mis Tana simravle erTa cisaTaჲ, aqebdes RmerTsa
da ityodes: didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa zeda
mSჳdobaჲ da kacTa Soris saTnoebaჲ“ (luk. 2, 1314).
ai, mizani RvTis ganxorcielebisa.
uflis gankacebis madliT ganipo kretsabmeli adamia nis
gonebisa da sulis ugrZnoblobisa. beTlemeli mwyemsebi gaxd
nen Rirsni, pirvelT exilaT gamoqvabulis aramiwieri dideba
da Tayvani ecaT RvTaebrivi yrmisaTvis.
dResac macxovris Sobis dRea. magram vin povebs mas, rom
Tayvani sces da Seuvrdes?
saSobao epistole, 1990 w.
280
mxolod wmidani guliTa, radgan msgavsi msgavss Seic
nobs. wmida saxarebac brZanebs: netar iyvnen wmidani guliTa,
rameTu maT RmerTi ixilon.
da sad ixilaven mas
– sakuTar gulSi.
iseve rogorc sufTa wyalSi mkveTrad airekleba tye,
mze, ca, aseve sufTa gulSi aisaxeba RmerTi.
aseTi guli sulierad beTlemis gamoqvabuls emsg a vseba.
aseT gulSi iSveba macxovari da ara marto iSveba, mudmivad
daivanebs iq.
RmerTi aris Semqmneli Cveni gulisa. igi ganwmeds da ga
naaxlebs mas, oRond xeli ar unda SevuSaloT da Cveni neba ar
unda davupirispiroT mis macxovnebel da aRmadgenel Zalas. es
ki gulisxmobs RvTis mcnebebis, RvTis kanonebis aRsrulebas.
mose winaswarmetyvels egviptidan ebraelTa gamosvlis
ormocdameaTe dRes Semoqmedisgan mieca kacTa modgmis gad
amrCeneli, Cveni sulis amamaRlebeli aTi kanoni, romelTa
dacva yvela morwmunis valia. swored maT minda Sevexo saSobao
epistoleSi.
pirveli oTxi mcneba gvaswavlis, rogori unda iyos Cv eni
damokidebuleba uflisadmi, xolo danarCeni eqvsi gv ixsnis
adamianebTan, moyvasTan swori Tanacxovrebis pr incipebs.
pirveli mcneba: „me var ufali RmerTi Seni da ara iy vnen
Senda RmerTi ucxoni Cemsa gareSe“.
es mcneba moiTxovs, rom gvwamdes, gviyvardes, vsasoebdeT
da Tayvans vcemdeT WeSmarit RmerTs.
dRes, rogorc arasdros, swored es kanonia darRveuli.
urwmunoeba, RvTis arsebobisadmi eWvi, eWvi sulis ukvdavebisa...
saSobao epistole, 1990 w.
281
bindavs adamianTa gulsa da gonebas. zogierTni misdeven mis
nobas, jadoqrobas, xSiria mwvalebloba, mkrexeloba, mRvdli
sadmi, eklesiis siwmidisa da wmida saidumloTadmi usulgulo
damokidebuleba. xSiria gulgatexiloba da sasowarkveTileba,
radgan adamianebi RvTis nacvlad imeds amyareben maTze,
romelni arian Zlierni ama soflisani, anda sakuTar maRal
Tanamdebobasa da simdidreze.
yovelive es aris pirveli mcnebis sawinaaRmdego cod
vebi.
rom SevicnoT RmerTi, aucilebelia, vikiTxoT wmida
werili, wmida mamaTa Sromebi, unda viaroT da vilocoT ekle
siaSi, SeviswavloT RvTis qmnileba – buneba da kacTa modgmis
istoria, SeviswavloT Cveni sulieri samyaro. maSin vigrZnobT
Semoqmedis unapiro siyvaruls, sibrZnesa da miuwvdomlobas,
maSin vigrZnobT, rom „ufali RmerTi erT ars“ da SeviyvarebT
mas yovliTa guliTa da yovliTa suliTa da yovliTa gonebiTa
da yovliTa ZaliTa CveniTa (mark. 12, 2930).
meore mcneba: „ara hqmne Tavisa Senisa kerpi, arca yov
ladve msgavsi misi, raodeni ars caTa Sina ze da raodeni ars
qveyanasa zeda qve, da raodeni ars wyalTa qveSe qveyanisa: ara
Tayvanisce maT, arca msaxurebde maT“.
es kanoni krZalavs WeSmariti RmerTis nacvlad fi z i kuri
sxeulebis, arasulieri sagnebis, cis mnaTobebis, cx ovelebis,
frinvelebis Tayvaniscemas. qristianisTvis ke rpTmsaxurebad
iTvleba aseve codviTi midrekilebebisadmi monoba: bevrni es
wrafvian simdidris SeZenas, radgan maTi kerpi aris simdidre;
zogi pativmoyvareobis avadmyofuri seniT aris Sepyrobili;
zogs mTavar saqmed xorcieli siamovneba gauxdia; sxvani lo
saSobao epistole, 1990 w.
282
Toben, azartul TamaSs misdeven... RmerTi da misi msaxureba
ki aRar axsovT. TviT codnis SeZenis dauokebeli survili,
mecnierul aRmoCenaTa simravle fass kargavs, Tu mas rwmena
da siyvaruli ar gansazRvravs, radgan aseTi codna SeiZleba
didi borotebis momtani gaxdes.
maS, iyaviT brZenni, TavSekavebulni, Tavmdabalni da
RvTismsasoebelni.
zogierTi seqtanturi mimdinareoba wmidanTa Tayvanis
cemis gamo adanaSaulebs marTlmadidebel eklesias da amas
kerpTayvanismcemlobad gviTvlis.
Cveni pasuxi aseTia: xom gvwams, rom adamianebs SeuZliaT
erTmaneTs locviT Seewion (rasac seqtantebic ar uaryofen),
xom gvwams sulis ukvdaveba da imqveynad maradiuli cxovreba;
da Tu Cven SegviZlia erTmaneTisTvis locva, ratom ar Seu
ZliaT RvTis winaSe CvenTvis mlocvelni da mvedrebelni
iyvnen: RvTismSobeli deda, wmida nino, wmida giorgi da sxvani.
Tavisi RvawliTa da saTno cxovrebiT maT xom uflisagan gan
sakuTrebuli madli moipoves da amdenad RmerTi maT Txovnas
ufro ar ismens? ra Tqma unda, es asea.
seqtantebi aseve gangvikiTxaven xatebis gamo. maT ar mo
swonT, rom xatTan viCoqebT da vemTxveviT mas. sinamdvileSi
Cven Tayvansa vcemT ara ficars an saRebavs, aramed im pirvel
saxes, romelic gamosaxulia xatze; azrobrivad Cven swored
mas vemTxveviT da mxolod mis winaSe viyriT muxls. xati aris
sarkmeli cisa.
bibliidan viciT, aTi mcnebis momRebel mose winaswarme
tyvels TviT RmerTma ubrZana taZarSi qerubimebis oqros ori
gamosaxulebis dadgma, rac man aRasrula kidec.
saSobao epistole, 1990 w.
283
edesis mTavars, avgarozs, ieso qristem gaugzavna Ta visi
xati, xelTuqmnelad saxeldebuli.
istoriidan cnobilia, rom luka maxareblis mieraa
dawerili RvTismSoblis ramdenime xati...
wmidanTa da xatTa saswaulTmoqmedi Zalis mravali
magaliTia cnobili. gavixsenoT Tundac iveriis RvTismSoblis
an „Rirs ars WeSmaritad“ saxeldebuli RvTismSoblis xatis
saswaulebi; gavixsenoT, rogor aRdga mkvdreTiT micvalebuli
wmida elise winaswarmetyvelis Zvlis Sexebisas. es faqti xom
wmida werilSia damowmebuli.
ase rom, marTlmadidebelTadmi wayenebuli braldeba
arasamarTliania da mwvaleblur azrs Seicavs.
mesame mcneba: „ara moiRo saxeli uflisa RmrTisa Senisa
amaosa zeda“.
danaSaulia, roca ubralo da usargeblo laparakisas
RvTis saxels axseneben. kidev ufro didi da mZime codvaa, Tu
RvTis saxeliT tyuilad ificeben. RvTis gmoba, RvTis samar
Tlis gankiTxva, locvisas ugulisyuroba, aRTqmis darRveva...
yvelaferi es aris mesame mcnebis winaaRmdegi. RvTis saxeli
didi krZalviT da SiSiT unda warmoTqvaT. gaixseneT, Tu rogor
agviwers esaia winaswarmetyveli Tavis xilvas: „ – vixile ufali
mjdari amaRlebuli, zeaRmarTul taxtze, da misi kalTebi
avsebda taZars. TaviT serafimebi edgnen, eqvseqvsi frTa esxa
TiToeuls; oriT saxes ifaravdnen, oriT fexebs ifaravdnen,
oriT frendnen... da ambobdnen: wmidaa! wmidaa! wmidaa sabaoT
ufali! misi didebiT savsea qveyniereba“ (es. 6, 13).
ai, rogori mowiwebiT msaxureben RmerTs zeciuri Zalebi.
miT umetes Cven meti ridi da Tayvaniscema gvmarTebs.
saSobao epistole, 1990 w.
284
meoTxe mcneba: „moixsene dRe igi SabaTi da wmida hyav igi,
eqvs dRes iqmode, da hqmne maT Sina yovelive saqme Seni, xolo
dRe igi meSvide, SabaTi, ars uflisa RvTisa Senisa“.
bibliaSi weria, rom RmerTma eqvs dReSi Seqmna samyaro,
meSvide dRes ki daloca igi, akurTxa da saqmisgan daisvena. es
meSvide dRe iyo SabaTi.
qristianebi uqmoben SabaTsac da kvirasac, radgan kvira
ieso qristes aRdgomisa da Cveni xsnis dRea.
meoTxe mcnebis darRveviT scodaven isini, romelnic
am dReebSi ar uqmoben, ar zeimoben. dResaswauli yovelTvis
winadRis saRamodan iwyeba. Tu morwmune xar, am dros yvela
saqme unda datovo da eklesiaSi waxvide, raTa miiRo RvTis
kurTxeva. dResaswaulisa da kviris wirvaze daswreba xom yov
lad aucilebelia. wirvisas ikiTxeba da igalobeba specialuri
locvebi, romelic didi Zalis mimcemia rwmeniTa da siyvaru
liT mosulTaTvis.
samwuxarod, dRes xSiria ojaxebi, romelTa wevrebi
gamudmebiT muSaoben, ar ician SabaTkvira da dResaswauli.
isini, rogorc wesi, ubaraqoni da umadloni arian, radganac
maTze ar aris RvTis locvakurTxeva.
mexuTe mcneba: „pativiec mamasa Sensa da dedasa Sensa, raTa
keTili geyos Sen da dRegrZeli iyo qveyanasa zeda“.
es metad mniSvnelovani mcnebaa. mSoblebis pativisce
mazea damokidebuli Svilebis keTildReoba. wmida werili
gvaswavlis, Tu ra didi mniSvneloba aqvs dedmamis dalocvas,
oRond dalocva unda iyos damsaxurebuli, mSoblebis dafase
biT mopovebuli.
gansakuTrebuli yuradReba sWirdeba avadmyof, xanda
saSobao epistole, 1990 w.
285
zmul, dauZlurebul mSoblebs. arada zogierTi Tavidan
iSorebs maT da moxucebulTa TavSesafarSi gzavnis. es saSineli
sisastikea.
mSoblebi wuxan, tirian Svilebis udieri saqcielis gamo,
Tumca umeteswilad TviTon arian damnaSaveni, radgan qris
tianuli rwmeniTa da siyvaruliT ar gazardes isini.
dedmamis upativcemulobis mizeziT Svilebi Semdeg sxva
dasxva avadmyofobiT itanjebian; maT ojaxSi ar aris simSvide
da siyvaruli.
yvelas unda axsovdes: rogorc TviTon eqceoda mSob
lebs, ise moeqcevian mas misi Svilebi.
mexuTe mcneba aseve gulisxmobs keTil damokidebulebas
ufrosi adamianebis, axloblebis, moZRvrebis mimarT. magram,
Tu mSobeli an nebismieri sxva pirovneba Cvengan RvTis sawi
naaRmdego saqmis aRsrulebas iTxovs, ara varT valdebulni
davemorCiloT mas.
meeqvse mcneba: „ara kac hkla“.
mkvleloba saSineli danaSaulia. sxvisi sicocxlis xe
lmyofi scodavs ara marto adamianis, aramed RvTis winaSec,
radgan Cven ara gvaqvs ufleba RvTis mier moniWebuli sicocxle
movuspoT kacs.
am codvis Camdeni adamiani amqveynadac didad dasjilia.
gavixsenoT, pirveli mkvleli, kaeni, romelmac Tavisi Zmis,
abelis sisxli daRvara, adgils ver poulobda axlo blebis
wreSi. amitomac sxvagan gadaixvewa da iq tanjvaSi dalia Tavisi
dReni, xolo am codvis gamo sasjeli mTel mis mo dgmaze gada
vida. asevea axlac.
mkvlelobis gansakuTrebuli saxea aborti. am dros TviT
saSobao epistole, 1990 w.
286
deda xdeba mkvleli sakuTari Svilisa. samwuxarod, bevrni ver
grZnoben danaSauls, arada amisTvis mkacrad daisjebian. ra
Tqma unda, daisjeba isic, vinc aborts ake Tebs.
didi codvaa kanoni sikvdiliT dasjis Sesaxeb, radganac
Cven amiT borotebas ki ar vspobT, aramed vamravlebT. „boro
tebas borotebiT ver gankurnav, – gvarigebs basili didi, – mas
mxolod sikeTiT SeiZleba uwamlo“. humanur, samarTlebriv
saxelmwifoSi ar SeiZleba arsebobdes sasjelis es araadami
anuri saxe.
saSineli codvaa TviTmkvleloba. igi protestia RvTis
nebis winaaRmdeg da suliwmidis gmobad iTvleba. TviTmkv
leli, Tu igi fsiqikurad daavadebuli ar aris, sabolood
wariwymeds suls. misTvis locvac ki ar SeiZleba.
fizikuris garda, aris sxva saxis mkvlelobac: Seura c
xyofiT, crumowmeobiT, dasmeniT, ciliswamebiT... wmida ioane
RvTismetyveli wers: „yovelsa romelsa sZuldes Zmaჲ Tჳsi, igi
kacismklveli ars da iciT, rameTu yovelsa kacismklvelsa
ara aqus cxorebaჲ“ (1 ioan. 3, 15).
RmerTma yvela daifaros am saSineli codvisagan.
meSvide mcneba: „ara imruSo“.
es mcneba krZalavs arakanonier, danaSaulebriv urT
ierTobas qalsa da kacs Soris. aq Sedis Semdegi codvebi: siZva,
meZaoba, sisxlis aRreva, garyvnileba, colqmruli cxovrebis
damaxinjebuli saxeebi...
„siZvaჲ da yoveli arawmidebaჲ... nucaRa saxeledebin
Tquen Soris“ (efes. 5, 3), – gvafrTxilebs mociquli pavle. ada
mians didi TavSekaveba marTebs; ufali brZanebs: Tu kaci ndomiT
Sexedavs qals, man ukve imruSa Tavis gulSi (maT. 5, 2728).
arawmida fiqrebi, survilebi, uxamsi simRerebi da xum
saSobao epistole, 1990 w.
287
robebi, zedmeti garToba, uzneo sanaxaobani, nayrovaneba,
sasmelis uzomo sma... aris codva, romelic meSvide mcnebis
darRveviTa da mZime danaSauliT mTavrdeba. danaSauls ki
mosdevs RvTis sasjeli.
merve mcneba: „ara iparo“.
aravis aqvs ufleba aiRos is, rac mas ar ekuTvnis. aq Sedis
Semdegi codvebi: qurdoba, anu sxvisi nivTis, sxvisi sakuTre
bis malulad aReba; Zarcva – sxvisi qonebis ZaliT mitaceba;
mkrexeloba – RvTisTvis miZRvnili, Sewiruli nivTebisa da
saerTod saeklesio qonebis miTviseba an moparva; meqrTameoba,
mevaxSeoba (roca procentiT gascemen fuls), muqTaxoroba...
zogjer qurdebi da damnaSaveni TavianTi saqcielis ga
marTlebis mizniT saxarebidan iSvelieben im avazakis ma galiTs,
romelic macxovarTan erTad awames da romelic masTan erTad
samoTxeSi moxvda.
avazaki Sewynarebul iqna, radgan sikvdilis win moaswro
monanieba. man mTeli arsebiT igrZno Tavisi ganvlili cxovre
bis simZime da ganaCenic samarTliani gamoutana Tavs da Tavis
amxanags, romelsac masTan erTad awamebdnen. jvarze gakruli
is miubrunda macxovars da uTxra: „Cuen samarTlad Rirsi,
romeli vqmeniT, moguegebis“ (luk. 23, 41).
imdenad Zlieri iyo masSi sinanuli, rom codviT damZ
imebuli misi guli ganiwmida da igrZno is, rasac sxvebi ver
xvdebodnen; igrZno, rom mis gverdiT RmerTi ewameboda; amitom
sTxova: „momiჴsene me, ufalo, odes moxჳde sufeviTa SeniTa“
(luk. 23, 42).
da miugo iesom: „amen getyჳ Sen: dRes Cem Tana iyo sa
moTxesa“ (luk. 23, 43).
es magaliTi naTeli dadasturebaa imisa, rom yvela
saSobao epistole, 1990 w.
288
codvidan SeiZleba amaRleba da ganwmenda; da rom RvTis mowy
alebas ara aqvs sazRvari.
mecxre mcneba: „ara cili swamo moyvassa Sensa wamebiTa
cruiTa“.
es mcneba Cvengan moiTxovs simarTlis gziT svlas. mZime
codvad iTvleba: crumowmeoba, ciliswameba, dabezReba, moZmis
gankiTxva...
Rirsi mama antoni didi wers: urCxulis ena nakleb saS
iSia, vidre ena cilismwameblisa, radgan aseTi kaci Cxubsa da
ganxeTqilebas agdebs mSvidobiT mcxovreb adamianebs Soris,
Tesavs borotebasa da RvarZls axloblebSi, arRvevs erTobas.
vinc aseT pirovnebas saxlis kars gauRebs, TviTonac codvis
morevSi Cavardeba. aseT kacTan urTierToba mkvlelTan urT
ierTobas niSnavs.
cilismwameblis ena msgavsia gvelis Sxamisa. umjobesic
kia gvelisa da morielis gverdiT cxovreba, vidre cilismwame
belTan axlo yofna, radganac igi Tavisi seniT sxvasac aavadebs
da isini erTad ganikiTxebian RvTis samsjavroze.
RmerTi mowyalea, magram icodeT, ciliswamebis codva
Znelad Seendoba kacs. amitomac, „nu SegrcxvebaT aseTi adami
anebisagan ganze gandgomisa, Torem maTi SxamiT Tqvenc daavad
debiT“ (antoni didi).
meaTe mcneba: „ara guli giTqmides colisaTvis moyvasisa
Senisa, ara guli giTqmides saxlisaTvis moyvasisa Senisa, arca
yanisa, misisa, arca karaulisa misisa, arca yovlisa sacxovarisa
misisa, arca yovlisa misTvis, raica iyves moyvasisa Senisa“.
es mcneba moiTxovs, kmayofilni viyoT Cveni xvedriT,
Cveni mdgomareobiT, raTa xeli ar dagvrios sulis fiTrma –
saSobao epistole, 1990 w.
289
Surma. Suri pirvel yovlisa zians ayenebs mas, vinc am seniTaa
Sepyrobili.
sxva codva ufro uxeSia da sulSic ise ar Rvivdeba, ro
gorc Suri, – wers basili didi, – Suri ki ise Wams kacis suls,
rogorc Jangi rkinas... Suri aris wuxili sxvis sikeTesa zeda.
wmida grigol RvTismetyveli ki ase gvafrTxilebs: Suri
wylulia sulisa da sawamlavi misi. igia – erTerTi yve laze
usamarTlo da, amave dros, samarTliani vneba. usamarTlo
imitom, rom keTilTa simSvides arRvevs, samarTliani ki imi
tom, rom Sinaganad axmobs mas, vis sulSic budobs.
Cven ganvixileT aTi mcneba, raTa erTxel kidev gvegrZno
maTi sidiade da aucilebloba TiToeuli CvenganisaTvis. es
mcnebebi ekuTvnis mTel msoflios da isini, iseve rogorc Ses
aqmis aqti, Sedegia RvTaebrivi siyvarulisa.
zogjer kiTxuloben – rad Seqmna RmerTma qveyana, sadac
amdeni usamarTloba da mwuxarebaao?
RmerTi siyvarulia. mas ar SeuZlia iyos martoobaSi.
siyvaruli eZebs sxvas, rom uyvardes da surs, TviTonac iyos
sxvisagan Seyvarebuli.
amitomacaa Sesaqmis aqti RvTaebrivi bunebis gamovline
ba.
rac Seexeba usamarTlobas, igi modis ara RvTisagan,
aramed adamianisagan. adamians aqvs moniWebuli Tavisufali
neba, sikeTisa da borotebis qmnis sruli SesaZlebloba, arCe
vanis ufleba. winaaRmdeg SemTxvevaSi is uflis xelSi ubralo
manqana, iaraRi iqneboda.
mTavaria Cven gadavwyvitoT, ras vamjobinebT: sikeTis
viwro, eklian, magram gadamrCenel biliks, Tu codvis farTo
saSobao epistole, 1990 w.
290
gziT svlas. zogjer isic Wirs, gaarkvio ra aris codva da ra
– madli. amitomac SesTxovs RmerTs solomon brZeni: moaniWe
Sens morCils guli gonieri, rom sikeTe gaarCios borotebi
sagano (3 mef. 3, 9).
gulis sibrZne mcnebaTa dacviT moipoveba; magram um
Tavresi maT Soris aris SiSi uflisa.
„SiSi uflisaჲ – dasabami sibrZnisaჲ“ (fsalm. 110, 10).
„SiSi uflisaჲ – dasabami sikeTisaჲ“ (wmida isaak asuri), – br
Zaneben wmidanni.
es SiSi gansxvavdeba adamianuri SiSisagan. igia rwmenasa da
siyvarulze dafuZnebuli grZnoba; grZnoba, romelic pirovne
bas gadaarCens codviTi midrekilebebisagan da Ri rsyofs mas
RvTaebriv siyvarulTan erTad gaxdes mo na w ile kacobriobis
xsnisa. amisTvis gaiRo RmerTma udidesi msxverpli: „Zeca Tჳsi
mxolodSobili mosca mas (sofels), ra ჲTa yovelsa romelsa
hrwmenes igi, ara warwymdes, aramed aqundes cxorebaჲ saukunoჲ“
(ioan. 3, 16).
Ze RvTisa, ieso qriste, movida CvenTan, raTa, rogorc
erTi filosofosi wers, naTlad dagvenaxa da mkveTrad Se g
vegrZno Cveni sisuste, Cveni uZlureba yvelaze umniSvnelo sa
kiTxebSic ki, da davlodebodiT gamowvdil xelebs, romelic
fexze dagvayenebda.
macxovari iSva, xsnis gza ganaTda. maS, SevimosoT misi
rwmeniT da misi madliT, „rameTu yoveli romeli Sobil iyos
RmrTisagan, sZlevs sofelsa da ese ars Zlevaჲ, romliTa
sZlevs sofelsa sarwmunoebaჲ Cueni“ (1 ioan. 5, 4).
qriste iSva – adidebdeT mas!
qriste zeciT gardamoxda – miegebeT!
saSobao epistole, 1990 w.
291
siyvaruliT gilocavT yvelas qristes Sobis diad dR
esaswauls. SevsTxovT RmerTs, sulierad fexze dadges sa
qarTvelo; viyoT erTobiT RmerTTan da erTmaneTTan „vi xa
rebdeT da viSuebdeT da mivsceT mas didebaჲ, rameTu mo vida
qo rwili kravisaჲ“ (gamocx. 19, 7).
CvenTan ars RmerTi!
qristes Soba
Tbilisi, 1990 w.
saSobao epistole, 1990 w.
293
saaRdgomo epistole1990 w.
yovelTa qarTvelTa, mkvidrTa saqarTveloჲsa
da samSoblos sazRvrebs gareT mcxovrebTa:
„madli uflisa Cuenisa ieso qristesi da
siyvaruli RvTisa da mamisa da ziareba sulisa
wmidisa iyavn Tqven yovelTa Tana“, amin.
ristes mier sayvarelno Zmano da dano,
qriste aRdga!
„Rame igi gangueSora, da dRe Semogueaxla; ganviSorneT
ukue saqmeni bnelisani da SevimosoT saWurveli naTlisaჲ“
(rom. 13, 12);
paseqi qristesi Zvel dros momxdari saswaulis gaxseneba
ქ
294
ki ar aris, aramed realuri Sexvedra aRdgomil macxovarTan;
es aris sixaruli, romelsac mxolod morwmune grZnobs da
ganicdis; es aris sixaruli, adamianis gu lSi dautevneli. misi
madliT aRvsili yvelas siyvaruliT gilocavT:
qriste aRdga!
aRdga mSvidoba da naTeli soflisa; aRdga sibrZne da
WeSmariteba, aRdga meore adami – RmerTi vnebuli, ufali uf
lebaTa. sxeuls gayrilma misma yovladZlierma sulma Semusra
sakrvelni sikvdilisa, bWeni jojoxeTisa da Tavis morwmu
neT gauxsna winaparTa codvis mizeziT daxSuli kari cisa da
samoTxisa.
qriste „mieca codvaTa CuenTaTჳs da aRdga ganmarTleb
isa CuenisaTჳs“ (rom. 4, 25); vemsgavsoT qristes, rameTu Cveni
xsnisaTvis msgavs Cvenda iqmna; ganvRmrTdeT, rameTu igi Cveni
mizeziT gankacda; Tavi daimdabla, raTa Cven aRvemaRlebineT;
sofels warudga Rataki, raTa Cven gavemdidrebineT; iqmna
Seuracxyofili, raTa Cven ganvedidebineT; iyo satanjveliT
gvemuli, raTa Cven Zlevaჲ mogvepovebina; mokvda, rom gam
ovexseniT; aRdga, rom qvesknels STacvivnulni zecis simaRles
vziarebodiT (grigol RvTismetyveli).
nawilobriv mainc rom vigrZnoT macxovris mier gaRe
buli msxverplis sidiade da Cvendami misi usazRvro siyvaru
li, sakuTar sulSi unda CavixedoT; TiToeulma calcalke da
yvelam erTad unda ganvicadoT Cveni sisusteni, vamxiloT Cveni
codviTi midrekilebani, raTa marTal mezveresaviT guliT
SevTxovoT Semoqmeds: RmerTo, milxine me codvils, da im
saaRdgomo epistole, 1990 w.
295
mezveresaviT miviRoT Sendoba da miteveba codvaTa CvenTa.
diax, dRes Cveni movaleobaa, Tvali gavusworoT real
obas. SevCerdeT da vidre xvalisken mimaval gzas sabolood
davadgebodeT, davfiqrdeT, vin viyaviT da rad viqeciT. da
v fiqrdeT, rogor vipovoT sakuTari Tavi, saiT gvibiZgebs
in stinqti da sinamdvileSi ki sad aris is erTaderTi gadamr
Ceneli biliki, romelsac Cveni suli daeZebs?
Cvens erovnul arss, Cvens erovnul mTlianobas, ro gorc
brZanebs wmida ilia marTali, sami mZlavri fesvi asazrdoebs:
sakuTari miwa, qristianoba da ena qarTuli. maT TvalisCiniviT
unda gavufrTxildeT, radgan Tu qarTvelTa Soris daikarga
grZnoba da gancda am WeSmaritebisa, im gadamrCenel biliks
verasodes mivagnebT.
saaRdgomo epistoleSi minda Sevexo Cveni dRevandelo
bis zogierT mtkivneul sakiTxs.
samwuxarod, warsulma wlebma Cvens azrovnebas fsi
qologiuri rRvevis daRi daasva; misi mizani iyo adamianis
arsidan RvTis gandevna da misi adgilis dakaveba. amitom
yvelaferi, rac aRniSnul princips ar emorCileboda, ide
ologiisTvis miuRebeli iyo. ar sWirdeboda mas demokratia,
siyvaruli, Tavisufleba, WeSmariteba... rwmenisa da inteleqtis
uaryofam ganapiroba msoflmxedvelobisa da zogadadami
anuri mrwamsis rRveva; sinaTlis adgilas ga mefda sibnele,
siyvarulis adgilas – siZulvili, codnis magivrad – umecreba,
RvTis nacvlad – urwmunoeba. zneoba da sulieroba ise dainTqa
mkvdrad naSobi ideologiis sqemaSi, ise gailia da gaferm
krTalda, verc ki vigrZeniT, rodis davkargeT igi. adamiani
iqca momavlisTvis metad saSiS manqanad, avtomatad.
saaRdgomo epistole, 1990 w.
296
Cveni dabali sulierobis maniSnebeli bevri magaliTia,
bevri faqtia.
riT SeiZleba avxsnaT, Tu ara amiT, qarTvelis mimarT
qarTveli adamianisve daundobeli sisastike? Cveni Svilebi
Cven Tvalwin erTmaneTs xocaven iseTi RvarZliT, iseTi game
tebiT, romliTac qristiani kaci samSoblos mtersac ki ar
gawiravda.
anda saidan modis Cveni dauokebeli survili, gamos
woreba daviwyoT sxvisiT da ara Cveni TaviT? ratom vxedavT
sxvis nakls da sakuTars ki ar vamCnevT, ratom vxedavT sxva
adamianSi mxolod „savles“ da imas ki ar vfiqrobT, rom ufals
ZaluZs „savle“ aqcios „pavled“, codvili – wmindanad, boroti
– keTilad. ampartavneba Cveni xSirad iqamdec ki midis, rom am
gardaqmnasac ver vitanT; gvSurs, gvinda, adamiani, romelsac
Cven ase mkacrad vakritikebdiT, ganvikiTxavdiT, samudamod
boroti darCes. gvaviwydeba macxovris erTerTi mTavari mc
neba: RvTisa da moyvasis siyvaruli. es Tu axlavs kacs, maSin
igi mimtevebelicaa. zogierTi ki isea gaborotebuli, Tvlis,
TiTqos mimteveblobam daRupa saqarTvelo.* aseT pirovnebaSi
dakargulia ara marto qristianuli suli, aramed adamianuric.
unda gvaxsovdes sityvebi wmidisa basili didisa: boroteba
borotebiT ar ikurneba, mas siyvaruliT uwamleb mxolod.
qristianul rwmenaze da siyvarulze dafuZnebulma mimte
veblobam ki ar dagvRupa, gadagvarCina.
Cveni eris winaSe didi problemebi dgas. mdgomareoba
rTuldeba da uaresdeba imiTac, rom qarTvelTa Soris ar
aris Tanxmoba, metic, xSirad mtrobaa, rac gansakuTrebulad
gamovlinda Tanamedrove politikuri cxovrebis fonze.
saaRdgomo epistole, 1990 w.
* მიმტევებლობა და უპასუხისმგებლობა სხვადასხვა ცნებაა.
297
mravalpartiuloba SesaniSnavi da namdvilad demokra
tiuli saxelmwifoebrivi wyobaa, magram mas xom unda keTilad
gamoyeneba; iseT saxelmwifoebSi, sadac demokratia da par
tiebis simravle ukve saukuneobiT arsebobs, gamomuSavebulia
kamaTis eTika. CvenTan ki es arc iyo da arc aris. Cveni sulieri
da kulturuli done imdenad dabalia, rom kamaTis dros gad
avdivarT erTmaneTis Seuracxyofaze, muqaraze, ar veridebiT
arc cocxals, arc mkvdars. jer kidev Zveli romaelebi ambobd
nen: micvalebulze an kargi unda Tqvan, an araferio. Cven ki
warmarTebis donemdec ver avmaRlebulvarT. cudis Tqmas ar
vjerdebiT, mkvdrebs saflavebSic aRar vayenebT.
dadga dro ufrosi Taobis jer arnaxuli daundobeli
lanZRvisa im sababiT, TiTqos man daRupa saqarTvelo.
is ki gvaviwydeba, rom XIXXX saukuneebSi Cveni eris cx
ovrebaSi momxdari faqtebi Sedegi iyo swored qarTvelTa
sulieri donis dakninebisa, sulmokleobisa, urTierTmtro
bisa... da rom winaparTa es nakli CvenSicaa; Cvenc monani varT
am simdablisa, Tavi ki ucodveli gvgonia. sakiTxavi isicaa,
maT adgilas gana Cven ukeTesni viqnebodiT: gavuZlebdiT ki im
wlebis simZimes?
saerTod Cven gvaviwydeba, rom codva unda gvZuldes,
magram codvis Camdeni adamiani, rogorc borotis sacodavi
iaraRi, unda gviyvardes da gvebralebodes. igi ki ar unda
moviZuloT, aramed davexmaroT mas naklis daZlevaSi. mo
Zmis mxilebas ki siyvaruli unda edos safuZvlad, Torem igi
moyvasis siZulvilsa da mtrobaSi gadaizrdeba da ufro didi
borotebis saTaved iqceva. nebismieri partiis wevrsa Tu upar
tioSi, xandazmulsa Tu WabukSi mteri ki ara, Cveni mama, deda,
saaRdgomo epistole, 1990 w.
298
da, Zma, megobari unda davinaxoT da am TvalTaxedvidan unda
vizrunoT cxovrebis gamosasworeblad.
RmerTi iTxovs Cvengan Sendobas sxvaTa, raTa mas mieces
saSualeba iyos mowyale Cvendami; da Tu ar SegviZlia mowyale
viyoT SeuracxmyofelTadmi, rogorRa vTxovT ufals Sewevnas,
rogorRa vambobT: „momiteven Cven Tananadebni Cve nni, viTarca
Cven mivutevebT TanamdebTa maT CvenTa“, gana Cven codvebiT
yoveldRiurad ar SeuracxvyofT RmerTs?! ratom viTxovT
misgan lmobierebas, roca Cven ulmobelni varT?! da Tu vap
atiebT moyvass Secdomebs, nu vifiqrebT, rom keTilni varT mis
mimarT; sikeTes Cven mxolod sakuTar Tavs vukeTebT.
gonierni maSin viqnebiT, Tu saqmis keTebas daviwyebT ara
lanZRviT, aramed erTmaneTis gverdSi amodgomiT, er T ma neTis
mosmeniT, urTierTgagebiT, kargi ideebis gaziarebiT.
sxva gza ar arsebobs; sxva gza damRupvelia.
vfiqrob, saswrafod unda gaimarTos yvela partiisa da
sazogadoebis warmomadgenelTa kreba, romelic gamoimuSavebs
partiebis kamaTis eTikis kanonebs, romlis dacvac aucilebeli
iqneba yvelasTvis.
cnobili faqtia, adamianebi naklebad iziareben sxvaTa
Sexedulebebs, magram roca ecnobian maT azrebs da Tavisas
adareben, xSirad Sesabamisi cvlilebebi SeaqvT Tavis moqmede
basa da mimarTulebaSi.
amitomac, Tu gvinda, rom erTiani gonivruli azri Ca
moyalibdes, CvenTvis miuRebeli poziciebic legaluri unda
gavxadoT, Tanaxma unda viyoT, rom presis saSualebiT isini
sajaro da naTeli gaxdes mTeli sazogadoebisaTvis.
sxvadasxva azri erTmaneTze moaxdens gavlenas. isini
saaRdgomo epistole, 1990 w.
299
dauaxlovdebian, Seavseben, miizidaven erTmaneTs da saboloo
jamSi xels Seuwyoben poziciaTa urTierTgagebas, konsolida
cias.
imisTvis ki, rom gavecnoT sxvaTa Sexedulebebs, ganvsaj
oT da ganvsazRvroT momavlis mimarTuleba, dro gvWirde
ba; miuxedavad imisa, rom sulsa da xasiaTSi gvizis siCqare,
sulswrafoba unda daviokoT, xom faqtia, roca vCqarobT, bevr
Secdomas vuSvebT.
yovelive aqedan gamomdinare, mimaCnia, rom mitingebisa
da gaficvebis saxiT evropidan Semosulma protestis Tu azris
gamoTqmis am formam dro moWama; xalxi SeeCvia mas, da iRala
da ukureaqcia gaCnda.
sasurvelia, yvela partiis monawileobiT Seqmnil kom
petentur organosTan Camoyalibdes „ideaTa banki“, romelic
ganixilavs yvela wamoWril sakiTxsa da winadadebas, mTeli
samarTlianobiT gansjis maT da sabolood daasabuTebs ama Tu
im azris siswores an umarTebulobas.
organos gadawyvetilebas unda daeTanxmos ideis Se
momtani.
organos ganaCeni aucileblad unda Sesruldes.
me imedis TvaliT vuyureb momavals. amis safuZvels gvaZ
levs Tundac 19 marts momxdari faqti. am dRes imZlavra CvenSi
miZinebulma siyvarulma, SeerTda daqsaqsuli qarTuli suli,
sinanulis madliT ganibana da Tanadgomisa da TanagrZnobis
surviliT aRvsili erTgulebis ficiT wardga RvTis winaSe
sionis taZarSi. RmerTma isminos maTi, RmerTma dalocos da
Sekras saqarTvelo.
unda gvaxsovdes, mteri uZluria, Tu Cven erTad viq nebiT.
saaRdgomo epistole, 1990 w.
300
man ar unda gamonaxos moRalate Cven Soris. mteri dResac ar
gvaklia, magram uflisa da RvTismSoblis dedobriv kalTas
mindobilni, maT Cven esaia winaswarmetyvelis sityvebiT miv
marTavT: „TiviT orsulno, Calas dabadebT; cecxlia Tqveni
sunTqva, Tqveniv SemWmeli“ (es. 33, 11).
xvalindel dReze fiqri gansazRvravs Cvens gansa
kuTrebul mzrunvelobas axalgazrdebze; es sworia, magram
ufro meti yuradReba mozard Taobas unda mivaqcioT.
dRes gansakuTrebuli misia ekisrebaT qarTvel dedebs.
maT unda SeZlon cxovrebis gaukuRmarTebuli wesis Secvla.
maT akvnidanve unda Caunergon Svilebs RvTisa da moyvasis
siyvaruli, erTgulebis, TanagrZnobis unari...
cxovreba ise rodia mowyobili, aravisTan Segeqmnas
konfliqti, aravis awyenino an aravin gawyeninos. Cvens Svilebs
unda SeeZloT moTminebac, Sendobac, gatanac. es imas ki ar niS
navs, TiTqos maT ar unda vaswavloT Rirsebis dacva. magram
maT Rirseba Rirseulad unda daicvan, ara laCruli gziT:
kacis kvliT, borotebiT, daundoblobiT, aramed simarTliT,
mSvidobiT, urTierTpativiscemiT.
movuxmoT sibrZnesa da siyvaruls, rameTu sibrZne ma
rtooden siyvarulSia.
aseve sagangebo yuradReba unda mieqces skolebs.
aSSdan saqarTveloSi Camosul moswavleTa erTi jgu
fis xelmZRvaneli miambobda, rom isini kolejebSi gegmiT
gaTvaliswinebuli sagnebis garda bavSvebs aswavlian Cxubisa
da usiamovnebis Semdeg maswavleblebisa da mSoblebis Cau
revlad Serigebis sxvadasxva gzas; aswavlian sikeTis qmnas,
mimteveblobas, gaWirvebulis daxmarebas, Sromis pativiscemasa
saaRdgomo epistole, 1990 w.
301
da siyvaruls. Cven ki amaze arc gvifiqria. Cven vaswavliT, vin
aris klasobrivi mteri da rogor movspoT igi.
sasuliero seminariasa da akademiaSi ikiTxeba sagani,
romelsac „zneobrivi RvTismetyveleba“ ewodeba. Tu RvTis
metyveleba jer kidev miuRebelia Cvens skolebSi, zneoba xom
aucilebelia. sagans davarqvaT „zneobrivi kultura“ da Sevi
tanoT igi skolis programaSi.
dRes bevrs laparakoben Tanamedrove pedagogikis na
klze. gamoTqmulia mravali mosazreba, SemuSavebulia pr o
grama... magram imas ki aravin dakvirvebia, rom pirveli kl
a sidan damamTavrebel klasamde erT skolaSi moswavleTa
sw o rad aRzrda SeuZlebelia; rom absurdi da udidesi danaS
a ulia, roca pirvelklasels vaiZulebT, TiTqmis imdenive
xans ijdes gakveTilze mobilizebuli, ramden xansac vTxovT,
vT qvaT, meaTe klasis moswavles. swavlebis aseTi formiT xom
bavSvs Zalauneburad robotad vzrdiT.
ymawvilis datvirTva Tavdapirvelad msubuqi form
iT, vTqvaT 5 an 10 wuTiT unda daviwyoT. Semdeg ki nelnela
gavzardoT dro, rom is sibejiTes TandaTan SeeCvios. swavlebis
procesSi Cveni is naklic unda gaviTvaliswinoT, ro m qarTve
lebs gvaxasiaTebs saqmis kargad dawyeba, magram damTavreba ki
gviWirs, ar gviyvars misi bolomde miyvana. amitom bavSvs ra
xnis ganmavlobaSic davsvamT gakveTilze, iseTi davaleba unda
mivceT, rom im droSi aucileblad Caetios, daasrulos igi an
saqmis garkveuli nawili mainc, rom mas gamoumuSavdes dawyebu
lis aucileblad damTavrebis survili da moTxovnileba.
albaT, yvelaze sasurvelia, skolebi daiyos klasebis
mixedviT: erTi skola iyos pirveli klasebisaTvis, sxva –
saaRdgomo epistole, 1990 w.
302
meore klasebisaTvis da a.S. anda erTi skola dawyebiTi klase
bisaTvis, meore – mozardTaTvis da a.S., samwliani Su alediT
TiToeuli.
bolo wlebis mRelvarebam dagvanaxa, rom Cveni moqme
deba ZiriTadad grZnobebsa da emociebzea dayrdnobili da
rom goneba ar akontrolebs mas. emociuroba kargia, igi Cveni
Tv i sebaa, magram ar aris sakmarisi. gvaklia Rrma analizis
un ari.
saerTod, unda iTqvas, rom Tanamedrove adamianis az ro
vneba zedapirulia, moklebulia Rrma gansjas, rasac me cnierebi
radios, televiziis, presis, kinos, Teatrisa da in formaciis
sxva saSualebebis simravliT xsnian. kaci ver as wrebs yvelaf
ris aRqmas, amitomac misi goneba swrafad ga dadis erTi sagni
dan meoreze.
migvaCnia, rom am xarvezis gamosworeba SegviZlia, Tu
Se iqmneba I klasidan damamTavrebel klasamde saskolo kursi
Rr ma azrovnebis swavlebisaTvis, sadac gamoyenebuli iqneba
Rv Tismetyvelebis, logikis, fsiqologiis, filosofiis, an
T ropologiis... monapovari, Cveni eris sulieri da inte l e
q tualuri potenciali (Teoriuli masala aucileblad ma ga
liTebiT unda iyos ganmtkicebuli).
Rrma azrovnebasTan ziareba bavSvs metad gauadvilebs
sxva sagnebis aTvisebas. amasTan, Cven aRvzrdiT namdvilad
Wkvian axalgazrdebs, romlebic icxovreben da imoqmedeben ara
mxolod emociebiT, Tavisufalni iqnebian maqsimalizmisagan
da Cvenze ufro gonierad, rwmeniT da simarTliT warmarTaven
cxovrebas.
qristes aRdgomis naTeli moicavs mTel samyaros. misi
madliT niSandebulni unda ganvTavisufldeT codvisagan,
saaRdgomo epistole, 1990 w.
303
raTa veziaroT WeSmaritebas; Tu ar ganviZarcveT sxeuli Zveli
adamisa da ar SevimoseT qristes samosiT, maradiuli sikvdil
isaTvis gavwiravT Tavs.
magram iesom xom Semusra sakvrelni sikvdilisa, – iki
Txavs zogi.
sikvdili sami saxisaa: fizikuri, sulieri da maradiu
li.
macxovarma Cven sulieri da maradiuli sikvdilisagan
gvixsna; gvixsna suliwmidis ganSorebisa da maradiuli satan
jvelisgan. man Tavisi sisxliT da xorciT gamoisyida pirvelqm
nili codva da amiT morwmuneTaTvis sasufevlis kari SeaRo.
„me var aRdgomaჲ da cxorebaჲ, – brZanebs ufali, – ro
melsa hrwmenes Cemi, moRaTukudes, cxondesve. da yoveli,
romeli cocxal ars da hrwmenes Cemi, ara mokudes igi uku
nisamde“ (ioan. 11, 2526). aRdgomili macxovari aris utyuari
mtkiceba imisa, rom WeSmariteba sZlevs sicrues, sikeTe – boro
tebas, siyvaruli – siZulvils, sicocxle – sikvdils.
maS, davflaT Cveni codviTi midrekilebani da SevudgeT
qristes; masTan erTad movkvdeT, raTa masTan erTad aRvdgeT
da vididebodeT masTan erTad.
gixarodeT, „rameTu ufalia Cveni msajuli, ufalia Cveni
rjulmdebeli, ufalia Cveni meufe; is gadagvarCens“ (es. 33,
22).
gixarodeT, qriste aRdga!
aRdgomilma macxovarma daglocoT da gagaZlieroT.
aRdgoma qristesi
Tbilisi, 1990 w.
saaRdgomo epistole, 1990 w.
305
saSobao epistole1991 w.
saqarTvelos wmida marTlmadidebeli eklesiis
sulier Svilebs:
„ase ambobs ufali, Seni Semqmneli... nu geSinia,
radgan me gixseni Sen, Seni saxeliT mogiwode,
Cemi xar Sen. roca wylebs gadaxval, SenTan viqnebi
da mdinareebi ar wagiReben. roca cecxlSi Sex
val, ar daiwvebi da ali ar mogekideba, radgan
me var ufali, Seni RmerTi... Seni macxovari“
(es. 43, 13).
vTismoyvareno RvTivkurTxeulno Svilno saqarTve
los marTlmadidebeli wmida eklesiisa, mSvidoba Tq
v enda da sixaruli RvTisa – mamisa da Zisa da sulisa wm idisa,
ღ
306
romelsa Svenis dideba da Tayvaniscema ukuniTi ukunisamde,
amin.
gasaocari simdabliT warudga sofels ufali Cveni.
Cv eulebrivi adamianuri samyoflis Rirsic ar gaxda igi. be
Tlemis gamoqvabulma da bagam Seikedla da gaaTbo Ze Rv T i
sa.
angelozTa dasi mis qveynad movlinebas Sexvda sazeimo
galobiT: „didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa zeda
mSჳdobaჲ da kacTa Soris saTnoebaჲ“. am dros ki sofeli, rom
lis xsnisTvisac ganxorcielda ieso qriste, ugrZnobi darCa
aRsrulebuli diadi saidumlos, RvTis Sobis mimarT. oden
ciurni mnaTobni iyvnen mowmeni ucxo saswaulisa, mxilvelni
axladSobili macxovrisa.
da gamoCnda uCveulo varskvlavi, romelmac uwinamZRvra
da beTlemis gamoqvabulTan miiyvana mogvni bagaSi mwoli RvTis
Tayvaniscemad.
sidiade da Tavmdabloba – ra gaugebari da Seu Tav se
belia isini Cveni azrovnebisaTvis. arada aucilebelia Cavwv
deT am sityvebis azrs da ara marto gavicnobieroT igi, aramed
vi cxov roT am suliskveTebiT, raTa SevZloT mivegeboT Cvenken
momaval macxovars.
Tqven ikiTxavT: mivegeboT, magram riT? oqroTi, gun
drukiTa da muriT?
sWirdeba ki ufals codviT damZimebuli Cveni sasaxleebi
da qalaqebi, sxvaTa sikvdilisa da mwuxarebis fasad SeZenili
Cveni qoneba an Cveni codna, maRali Tanamdeboba?
ara, mas mxolod rwmeniTa da siyvaruliT gamTbari Cv
e ni wminda guli surs, raTa daivanos iq da arasdros gangvSo
rdes.
saSobao epistole, 1991 w.
307
Zveli romauli gamonaTqvamia: „mived, vnaxe, gavimar
jve“. zogs miaCnia, rom Rrma azriT savse es sami sityva romis
imperatorebis mimarT iyo Tqmuli. vfiqrob, igi TiToeul
Cvengansac exeba.
yoveli Cvengani RvTis nebiT movida amqveynad, raTa
ixilos igi, sarwmunoebiT sZlios wuTisoflis gansacdeliT
savse cxovrebas da gamarjvebuli sufTa guliT warudges Semo
qmeds.
diax, Cveni amqveyniuri yofa raRac diadisa da mara
diulis karibWea. miwieri cxovreba rTuli, winaaRmdegobebiT
savse da mravalferovania. am mcire droSi unda movaswroT
samyaros realuri saxis danaxva, misi sworad aRqma da, rac
mTavaria, SevZloT sakuTari Tavis Secnoba. xedavde Sens Tavsa
da samyaros ara erTmaneTisagan gancalkevebulad, aramed
erTmaneTSi: Sens Tavs – samyaroSi da samyaros – SenSi, – ai, ras
unda veswrafodeT Cven.
Tavis Secnoba, upirveles yovlisa, CvenSi dabudeb uli
sicruisa da tyuilis aRmoCeniT unda daviwyoT. unda davinaxoT
yovelive araWeSmariti, farisevluri, romelic borkilad
adevs Cvens suls; unda davinaxoT Cveni ampartavneba da egoiz
mi, romelic yoveli fexis nabijze Tan gvdevs da gvibiZgebs
mravali codvis qmnisaken. am codviT savseni advilad gavcemT
megobars, vRalatobT swor ideas, romelsac wlobiT mivyve
bodiT, vRalatobT WeSmaritebas...
da Tu gamosworebis survili gvamoZravebs, Tavmdablo
biT unda SevimosoT. mxolod igi sZlevs ampartavnebas.
wmida makari didis cxovrebaSi vkiTxulobT: erTxel,
roca wmida makari Waobiani adgilidan palmis totebiT xelSi
Tavisi senakisken midioda, gzad eSmaki Sexvda, romelsac celi
saSobao epistole, 1991 w.
308
mihqonda. eSmaki Seecada celi wmidanisaTvis daertya, magram
ver SeZlo da gabrazebulma uTxra: didia Zala Seni, makari.
me arafriT SemiZlia Seni vneba. rasac Sen akeTeb, mec imaves va
keTeb; Sen marxulob, me sul ar vWam; Sen fxizlob, me saerTod
ar mZinavs; mxolod erTi ramiT mjobixar.
– riT? – hkiTxa wmidanma.
– TavmdablobiT. Seni Tavmdablobis gamo me ar maqvs
Zala Sens sawinaaRmdegod.
da roca Rirsma mamam xelni aRapyro, demoni uCinar
iqmna.
msgavsi sulieri simaRle mxolod didi sulieri Sro
miT, gamudmebuli TviTdakvirvebiT, amqveyniur sacdurTa da
TrgunviTa da didi sarwmunoebiT miiRweva.
xSirad adamiani ver umklavdeba wuTisoflis amao yo fas,
mis mier SemoTavazebul sxvadasxva kolizias; mravalferovani
arCevanis SesaZlebloba, urTierTgamomricxav garemoebaTa
Tavmoyra, gza farTo da gza viwro... abnevs mis cn obierebas.
Tu pirovneba WeSmariti sarwmunoebiT ar cxovrobs, misi
interesebi miwieri da mswrafwarmavali survilebiT ganisaz
Rvreba, gzac misi aris farTo da damRupveli misi ukvdavi su
lisTvis.
rodesac wmida mefe daviTis Semdeg misi Ze, solomoni,
avida samefo taxtze, ufals man, upirveles yovlisa, sibrZne da
goniereba SesTxova. „da uTxra ufalman solomons: raki gulSi
es gqonda da ar iTxove simdidre, qoneba, dideba, Seni mtrebis
suli da arc xangrZlivi sicocxle iTxove, aramed mxolod
codna gamomTxove samarTavad Cemi erisa, romelzedac me gag
amefe, geZleva sibrZne da codna. iseT simdidres, qonebasa da
saSobao epistole, 1991 w.
309
didebas moganiWeb, romlis msgavsi arc Sens winamorbed mefeebs
hqondaT da arc Sens Semdeg eRirseba vinmes“ (2 neSt. 1, 1112).
diax, TiToeuli CvenganisTvis aucilebelia RvTivboZe
buli sibrZne da goniereba, raTa SevZloT davinaxoT sakuTari
Tavi da samyaro iseTi, rogoric is sinamdvileSia, davinaxoT
isic, risi daTmobac SesaZlebelia da isic, rac unda davicvaT
mtkiced; kargad unda davfiqrdeT, ra vakeToT, ras veswrafoT,
rogor gavimarjvoT.
upirvelesad Cveni adgili unda vnaxoT cxovrebaSi da
ganvsazRvroT saxe Cveni saqmianobisa.
rodesac specialobas virCevT, pasuxi unda gvqondes
ki T xvebze: visTvis iqneba saWiro es saqmianoba, migviyvans igi
RmerTamde, aqvs mas maradiuli Rirebuleba?
dRes, marTalia, cocxlebi varT, magram, ar vuwyiT, ra
gvelis xval. RmerTi Cvengan elodeba Cveni daniSnulebis aR
srulebas. Cveni maradiuli cxovreba damokidebulia imaze, Tu
dRes ras vakeTebT da rogor vakeTebT, vzrunavT Tu ara Cveni
sulieri amaRlebisaTvis.
yovel epoqas Tavis Sexeduleba aqvs adamianze. adamians
xan aamaRlebdnen, xan – daamdablebdnen, xan – aRmerTebdnen.
droni icvlebian da Cvenc vicvlebiT masTan erTad, magram um
Tavresi – xateba RvTisa – ucvleli rCeba CvenSi da igi imdenad
Zlieri da ganmsazRvrelia, rom SeuZlia mTlianad Secvalos
pirovneba, Tu, ra Tqma unda, mas amis survili aqvs.
harmoniuli Serwyma gonebisa da gulis SesaZleblo b ebisa
exmareba adamians sulier, inteleqtualursa da ku lturul
srulyofaSi, Tavis SecnobaSi. aseve udidesi mniSvneloba aqvs
bibliis Seswavlas.
saSobao epistole, 1991 w.
310
biblia aris erTaderTi wigni kacobriobisa, romelic
warmogvidgens adamians iseTs, rogoric iyo da aris saerTod:
dacemuli da aRmdgari, aRmdgari da dacemuli; gviCvenebs mis
didebul da sust mxareebs. biblia ar pirferobs da arc am
cirebs pirovnebas, aramed warmogvidgens mas iseTs, rogoradac
xedavs adamians misi Semoqmedi RmerTi, yovlis mxilveli.
biblia xsnis Cveni sulis ufaqizes Sreebs, TvalnaTliv
gviCvenebs Sedegs codvisa da borotebisa, Sedegs siyvaru lisa
da sikeTisa, gviCvenebs maradiul da warmaval Rirebule
bebs.
vinc dakvirvebiT kiTxulobs wmida werils da sarw mu n
oebiT cxovrobs, man icis, rom maradiulisaTvis ucxoa si xarbe,
iq ar aris ganyofa Cemsa da Sen Soris. is xedavs, rogor Sorde
ba yovelive saukeTeso, keTilSobiluri xarb, TavisTavis moy
vare suls, romelic martodmarto iwvis da u kmayofilebeli
egoizmis cecxlSi; es jojoxeTuri wva ar Se iZleba dausrule
blad gagrZeldes. bolos da bolos ife rfleba TviTon ada
miani, misi sindisi da samaradisod iRu peba suli misi.
aseTi adamianebi viwro interesebiT cxovroben. maTTvis
ucxoa amaRlebuli grZnobebi. WeSmaritad, diadi aRmoCenebis
sixaruli arasodes eZleva maT, vinc cdilobs igi Tavisi in
teresebisa da keTildReobisaTvis gamoiyenos. da piruku, is,
vinc iviwyebs Tavisas da sxvebze zrunavs, zrunavs maSvralTa
da tvirTmZimeTa, avadmyofTa, obolTa da saerTod gaWirve
bulTaTvis, sanacvlod iRebs iseT sixaruls da RvTis iseT
wyalobas, romelsac ver Seedreba veranairi miwieri keTil
dReoba.
yoveli weli, yoveli ganvlili dRe gvaaxloebs mara
saSobao epistole, 1991 w.
311
diulobasTan. yoveli axali wlis dadgoma maradiulobis
Zaxilia Cveni gulis karTan; es aris dro, roca Cven miwieri
amaoebis iqiT unda davinaxoT waruvali Rirebulebebi da veZe
boT gzebi maTTan miaxloebisaTvis. dro Cven mogveca imitom,
rom guSindelTan SedarebiT dRes ukeTesni gavxdeT, xval ki –
dRevandelze ufro kargni. ubeduria, vinc dros ar iyenebs da
ar icis misi fasi. dakarguli fuli SeiZleba ipovo, darRveuli
megobroba ganaaxlo, Seryeuli janmrTeloba aRidgino, Segi
Zlia iyido, gayido da kvlav iyido saxli, miwa, qoneba, magram
ar arsebobs SesaZlebloba imisa, rom daibruno dakarguli
dro. ver daibruneb verc erT wuTs, sikeTis qmnis gareSe uqmad
Cavlils.
Cven yovel axal wels bednierebas velodebiT, magram
gana SeiZleba bednierebas velodoT xval, Tu dRevandeli dRe
SuRlSi, urTierTdapirispirebaSi, uzrunvelobasa da codvaSi
ganvlieT? ra aris xvalis dRe, Tu ara sxva saxis dRevande
loba? icode, gulo Cemo, vidre Sen ar ganiwmindebi risxvisa
da urwmunoebisagan, ampartavnebisa da Surisagan, vercxlismoy
varebis, mruSobisa da sxva sibilweTagan da ar iqcevi taZrad
sulisa wmidisa, verasodes iqnebi bednieri. Cven ver viqnebiT
bednierni, Tu ar aRvasrulebT Cvens vals, Cvens daniSnulebas
RvTisa da eris winaSe.
Cveni bedniereba rom iyos sruli, unda gavufrTxildeT
ojaxs, megobrobas.
ojaxi bednierebasTan erTad movaleobacaa. meuRleni,
upirveles yovlisa, megobrebi unda iyvnen. moviyvan erTerTi
qalbatonis Canawers misi meuRlis dRiurSi: „Cven erTmaneTs
vekuTvniT saukunod. me – Sen. amaSi Sen SegiZlia iyo darwmu
saSobao epistole, 1991 w.
312
nebuli. Sen Cems gulSi xar datyvevebuli da verc verasdros
ganTavisufldebi, radgan gasaRebi am gulisa karga xania dai
karga“.
WeSmariti megobari rom iyo, aucilebelia gqondes ama
Rlebuli, mosiyvarule da mtkice suli. unda SegeZlos bevri
ramis patieba, bevris daviwyeba, bevris moTmena. dedobis, saer
Tod, mSoblis valis Semdeg amqveynad yvelaze met msxverpls
megobroba iTxovs. megobars unda SevwiroT ara marto dro da
grZnobebi, aramed Cveni mTeli SesaZleblobebi da, Tu aucile
belia, sicocxlec ki; imaze sasixarulo da ganmamtkicebeli azri
ra unda iyos, roca ici, Seni megobari arasdros giRalatebs,
arasdros migatovebs.
am striqonebs rom vwer, vfiqrob Cvens axalgazrdebze,
Cveni qveynis momavalze.
metad rTul, mZime da dapirispirebul droSi vcxo vrobT,
roca dgeba saSiSroeba damangreveli Zaladobis ba t onobisa,
politikiT axalgazrdobis masobrivma dainteres e bam mosw
yvita isini mecnierebis Rrmad Seswavlis survils, moswyvita
Sromas; samagierod Tavi iCina mravalma politi ku rma partiam,
asociaciam da sxvadasxva sazogadoebr ivma organizaciam.
Camoyalibda iseTi politikuri poziciebi, romelnic
Serigebisa da gaerTianebisaken ki ar mouwodeben axalgazr d
ebs, aramed qmnian barierebs, acalkeveben xalxis erT nawils
meorisagan, rac, arcTu iSviaTad, aSkara dapirispireba sa da
mtrobaSi gadadis. samwuxarod, pirad interesebsa da Sexedu
l e bebs sazogadoebrivi da erovnuli interesebi ewireba. unda
iTqvas isic, rom xSirad Cveni axalgazrdoba Tavis msjelobaSi
metad kategoriulia da misi moTxovnebi realo basaa mow
yvetili.
saSobao epistole, 1991 w.
313
davfqirdeT, naadrevi xom ar aris amdeni dapirispire
buli politikuri partiis arseboba, naadrevi xom ar aris Cveni
ase dayofa?
sxvadasxva politikuri partia maSinaa sasurveli, ro ca
qveyana damoukidebeli iqneba, roca Cveni Tavis batonpa tronni
Cven viqnebiT.
axla ki yovlad aucilebelia gaerTianeba, erT Zalad
Sekvra da qristianuli siyvaruliTa da urTierTgagebiT Cven
winaSe wamoWrili problemebis daZleva.
qveynad yvelaferi icvleba, mxolod WeSmaritebaa ma
radiuli. midian adamianebi, warsuls bardeba da miviwyebis
fe rfliT ifareba saxelebi erT dros miwieri didebiTa da
pativiT gamorCeulTa; midian brZenni da ubraloni, mo m xve
Welni, didebismoyvareni, kanonmdebelni, msoflio batonob
is msurvelni... am mSfoTvare samyaros winaSe uZ le veli aris
mxolod beTlemis gamoqvabulis bagaSi mwo li yrmis uwyinari
siyvaruli, misi WeSmariti meufeba samya r o ze.
adamianTa urwmunoeba da eWvi ganqarda macxovris mier
moniWebuli RvTaebrivi siyvaruliT, romlis sidiades Cveni
goneba ver miswvdeba. igi SeiZleba mxolod vigrZnoT da gan
vicadoT im sixarulis madliT, romelic am siyvarulisagan
momdinareobs.
roca Cven viwyebT RvTaebrivi siyvarulis gacnobiere
bas da vxdebiT monawile mismieri sixarulisa, yvela miwieri
gaWirveba, SiSi da gansacdeli uferuldeba, ararad iqceva.
unda gvaxsovdes, rom siyvarulis gareSe sixarulisken
gz as ver gavikvlevT da arc siyvarulisken aris sxva gza, Tv i n
i er Cveni egoizmis uaryofisa da moyvasisaTvis msaxu r e b i sa.
am saSobao epistoleSi minda mivmarTo saqarTveloSi
saSobao epistole, 1991 w.
314
mcxovreb araqarTvel mosaxleobas: rusebs, afxazebs, osebs,
ebraelebs, berZnebs, somxebs, estonelebs, azerbaijanelebs,
ukrainelebs, qurTebsa da sxvaT. dano da Zmano Cvenno, mamaS
viluri siyvaruliT SegaxsenebT, rom Tqvenc Cveni iseTive
sulieri Svilebi xarT, rogorc qarTvelni. saqarTveloSi
arasodes yofila vinmes Seviwroeba erovnuli an sarwmunoe
brivi niSniT; Tqven iyaviT da kvlavac iqnebiT Cveni Zmebi da am
damokidebulebas veraviTari Zala ver daarRvevs. gaxsovdeT,
qarTvelTa bedniereba Tqveni bednierebacaa. Cven erTad unda
vicxovroT, erTad unda viSromoT Cveni sulieri da materi
aluri keTildReobisaTvis.
midis weli savse gansacdeliTa da mRelvarebiT, weli,
romelmac naTeli momavlis rwmena Cagvisaxa. Cven imediT
SevyurebT xvalindel dRes, rameTu CvenTan ars RmerTi, „ani
da ჵ, dasabami da dasasruli“ yovlisa (gamocx. 22, 13).
Cven winaSe momavlis kari iReba. de, iyos igi mSvidobi
a ni, RvTis saTno da bednieri; RvTis mowyalebis imediT aR
vsili yvelas guliTadad gilocavT qristes Sobis brwyi nvale
dResaswauls, bednier da mSvidobian axal wels. „aku rTxe,
ufalo, gvirgvini amis weliwadisa saxierebiTa SeniTa“.
saSobao epistole mefe solomonis locviTa da kurTx
eviT minda davamTavro: „iyavn, ufali RmerTi Cueni CuenTana,
viTarca iyo mamaTa CuenTa Tana, raTa ara dagviteos Cuen“ (3
mef. 8, 57).
qristes Soba
Tbilisi, 1991 w.
saSobao epistole, 1991 w.
315
saaRdgomo epistole1991 w.
saqarTvelos wmida marTlmadidebeli
eklesiis sulier Svilebs:
„sagalobel yavT saxeli uflisa, rameTu
didebulni qmna, amcneT eseni... yovelsa queyanasa“
(es. 12, 5).
Svidoba TqvenTana“, – pirvelad am sityvebiT akurT
xa aRdgomilma macxovarma Tvisi mowafeni. am sity ve
bi Tve mimarTavs igi dRes mTel kacobriobas, borotebis wy v
diadSi, omisa da Zaladobis morevSi danTqmul TiToeul Cve
ngans. da Tu Sen qristiani xar, gaxsen gulis kari da igr Z n ob,
uflis es dalocva, rogor uwamlebs Seni sulis Seuxor ce bel,
Ria Wrilobebs.
„მ
316
„nu esavT mTavarTa, ZeTa kacTasa, romelTa Tana ara ars
cxorebaჲ... netar ars, romlisa RmerTi iakobisi Semwe ars misa,
da sasoebaჲ misi ars uflisa mimarT RmrTisa misisa“ (fsalm.
145, 3, 5).
WeSmaritad, erTaderTi imedi da mxsneli Cveni ufa
lia.
Zmano da dano Cemno, uflis imediTa da siyvaruliT
aR vsili guliTadad gilocavT paseqis brwyinvale dResaswa
uls.
qriste aRdga!
gwamdeT RvTisa da sasoebdeT mas da tanjva Tqveni sixa
rulad SegecvlebaT.
wmida mamebis swavlebiT, sulis xsnis gza sam ZiriTad
safexurs moicavs:
unda ganveSoroT codvas:
xolo Tu SevcodebT, sinanuliT unda ganviwmindoT;
magram Tu gulwrfelad ver movinaniebT, mwuxarebas
SegvamTxvevs ufali, raTa danaSauli gamovisyidoT.
CvenSi umravlesoba, albaT, mesame kategorias ekuTvnis,
amitomac gansacdeli da mwuxareba ar gvtovebs. magram gvwams,
macxovarive mogvcems Zalas mis dasaZlevad. mTavaria, SeWirve
bis Jams ar davkargoT RvTisagan naboZebi madli, madli siy
varulisa da mudam gvaxsovdes wmida basili didis sityvebi:
borotebas borotebiT ver gankurnav, mas mxolod siyvaruliTa
da sikeTiT SeiZleba uwamlo.
warsuli Tavisi codvamadliT ukve gangvSorda. Cven ax
la awmyosa da momavalze unda vifiqroT.
erTerTma didma mecnierma sityva „dRes“ qvaze amokveTa
saaRdgomo epistole, 1991 w.
317
da sawer magidaze daido, raTa Tavisi TavisTvis mudam Seexsen
ebina, rom adamianisaTvis yvelaze Zvirfasi dRevandeli dRea.
dRes maqsimalurad unda gakeTdes yvelaferi kargi da diadi,
radgan xval SeiZleba ukve gviani iyos. Tu am wesiT vicxovrebT,
WeSmarit gzaze davdgebiT.
WeSmaritebis Zieba adamianis sulis Tvisebaa da es pr
o cesi mas aucileblad miiyvans RmerTamde – absolutur We
Smaritebamde da moyvasis siyvarulamde. WeSmaritebis ga r e Se
ar arsebobs momavali, ar arsebobs namdvili sixaruli, cx
o vrebas ara aqvs azri. ufali brZanebs: „scnaT WeSmariti, da
WeSmaritebaman gangaTavisuflnes Tquen“ (ioan. 8, 32).
dRes TiToeuli Cvengani ocnebobs Tavisuflebasa da
mSvidobaze. suverenuli saxelmwifo, – es sityvebi xSirad gvx
vdeba Cveni JurnalgazeTebis furclebze, gvesmis adamianTa
saubrisas. is ki gvaviwydeba, rom amasTan erTad saxelmwifo,
up irveles yovlisa, unda iyos samarTliani. samarTlianobis
ga reSe, rwmenisa da siyvarulis gareSe mSvidoba ver damyarde
ba. qveyana, romelic am kanonebiT ar cxovrobs, jojoxeTad
iq ceva Tavisive xalxisTvis. srulyofili da samarTliani
sa xelmwifo rom SevqmnaT, upirveles yovlisa, adamianebi
unda aRvzardoT siyvarulis, rwmenisa da samarTlianobis
pr incipebiT. magram jer unda gavarkvioT, saidan da rogor
da viwyoT aRzrda.
cnobili mecnierebi, filosofosebi, RvTismetyvelebi,
fsiqologebi miiCneven, rom am saqmes bavSvis dabadebis pirveli
dRidanve unda SevudgeT. amasTan mudam unda gvaxsovdes, rom
aucilebelia codnis micemasTan erTad grZnobaTa aRzrdazec
vizrunoT.
gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces gulis kultu
saaRdgomo epistole, 1991 w.
318
ras. guli aris adamianis sulieri da xorcieli sicocxlis
SeerTebis adgili; aqedan momdinareobs keTili da boroti
zraxvani da qmedebani. Cveni goneba garedan miRebul infor
macias agzavnis gulSi; aq xdeba yovelive amis samarTliani an
usamarTlo gansja, rac Semdeg Cvens moqmedebaSi vlindeba.
guli aris centri mravalgvari sulieri gZrnobisa, sxvadasxva
gancdisa, cxoveluri vnebisa.
ase rom, gulSi yalibdeba da mwifdeba pirovnebis zneo
brivi safuZvlebi, romelnic Semdeg adamianis cxovrebaSi iCens
Tavs.
wmida mefe daviTma, fsalmunTa Semqmnelma, mSvenivrad
icoda gulis mniSvneloba. igi ase SesTxovs Semoqmeds: „guli
wmidaჲ dahbade Cem Tana, RmerTo, da suli wrfeli ganmiaxle
guamsa Cemsa“ (fsalm. 50, 12).
guli, – es aris adamianis yvelaze didi siwminde, kva
rcxlbeki uzesTaesisa, taZari sulisa wmidisa. amitomac mi
marTavs ufali TiToeul Cvengans: „momec me, Svilo, guli Seni“
(igav. 23, 26).
amis Sesaxeb dawvrilebiT imitom vsaubrobT, rom mS o b
lebi anda pedagogebi, roca Svils an moswavles ama Tu im keTil
rCevas aZleven, xSirad maTi naTqvami rCeba xmad mRaRa deblisa
udabnosa Sina. ufrosebis darigeba, axsna, mtkiceba umetes SemTx
vevaSi unayofoa, radgan Tavidanve daSvebuli aqvT erTi didi
Secdoma: maT ver SeZles bavSvis gulis karis gaReba. guli ki
mxolod siyvaruliT ixsneba.
mSobelma Tu maswavlebelma, upirveles yovlisa, msme
nelTa siyvaruli unda daimsaxuros da gasaRebic mis xelSi
iqneba; gaaRe guli, Sedi Sig, daamyare wesrigi da Seni gemovnebiT
saaRdgomo epistole, 1991 w.
319
ganalage yoveli; xelis SemSleli ar geyoleba.
magram siyvaruli rom davimsaxuroT, jer Cven unda Seviy
varoT bavSvi namdvili siyvaruliT. didebs unda axsovdeT,
rom bavSvis motyueba SeuZlebelia; igi gacilebiT imaze mets
gZrnobs, vidre Cven gvgonia (adamianebs Soris xom, garda xilu
lisa, TvalisTvis SeumCneveli sulieri kavSiric myardeba).
mainc ra aris siyvaruli?
SesaniSnavad wers filosofosi platoni: „erTianobis,
mTlianobis dauokebeli survili da misdami swrafva aris
siyvaruli“ (platoni, m. 1990, t. II, gv. 120). magram siyvarulis
arss yvelaze Rrmad da naTlad mainc wmida mociquli ioane
RvTismetyveli ganmartavs: „sayuarelno, viyuarebodiT urT
ierTas, rameTu siyuaruli RmrTisagan ars da yoveli, romelsa
uyuardes, RmrTisagan Sobil ars da icis RmerTi. romelsa ara
uyuardes, man ara icis RmerTi, rameTu RmerTi siyuarulisaჲ
ars“ (1 ioan. 4, 78).
siyvaruli unda aRvzardoT da siyvaruli unda vaswav
loT Cvens Svilebs. adamianis sicocxlis mTavari azric is
aris, rom uyvardes sxva, uyvardes RmerTi, uyvardes buneba,
uyvardes keTilni da borotni, uyvardes yvela. magram es ar
aris sakmarisi; aucilebelia, sxvebsac vuyvardeT.
riT daviwyoT? – yvelaze mciriT, erTi adamianiT.
Sens damokidebulebas am pirovnebisadmi unda gansazR
vravdes ara valdebuleba, aramed siyvaruli, masTan sulieri
erTobis survili. sxva adamianSi, Tundac yvelaze SeumCnevelSi
an codviT dacemulSi, unda scado, dainaxo RvTis brwyinva
lebis anarekli, – misi kargi Tvisebebi da ase Seiyvaro igi.
Sens moqmedebas safuZvlad siyvaruli daude da gaxs
saaRdgomo epistole, 1991 w.
320
ovdes: mTavari is ki ar aris, ramdens gaiReb gaWirvebulis
dasaxmareblad, aramed is, Tu siyvarulis ra wils Cadeb Sen
mier gakeTebul keTil saqmeSi. RvTis saxeliT siyvaruliT aR
srulebuli keTili saqme metad didi madlia winaSe uflisa.
am epistoleSi minda Sevexo Cveni mozardi Taobis pr o
blemas, aRzrdis sakiTxs ojaxsa da skolaSi, saSualo sk olis
saganmanaTleblo kurss da im zogierT gadauWrel sa kiTxs,
romelic dRes dgas Cven winaSe.
problemebi bevria da xSirad arc viciT, saidan daviw
yoT maTi mogvareba. Tavidanve unda iTqvas, rom mozardebis
mimarT didad scodaven rogorc ojaxi, mSoblebi, ise skola
da pedagogebi.
ojaxze rom RvTis locvakurTxeva iyos, colqmars, au
cileblad, taZarSi unda hqondes jvari dawerili; xolo Tu
isini jvardauwerelni arian, maTi urTierTobac da Svilebic
RvTis kurTxevis madls moklebuli arian.
bavSvis aRzrdisas yvelaze didi biZgis mimcemi mSo ble bis
piradi magaliTia. im ojaxSi, sadac yoveldRiurad aRevlineba
locva, sadac mSoblebi yoveldRiurad keTilsindisierad
Sromoben, erTmaneTs siyvaruliTa da pativiscemiT mimarTaven,
cdiloben daexmaron gaWirvebulebs, iq, sadac aravin aravis
uyviris, ar uxeSobs, ar atyuebs... izrdebian ase Tive keTili
Tvisebebis mqone pirovnebebi.
gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba Svilebis qristi
anul aRzrdas. dResdReobiT mravali seqta arsebobs: ba
ptistebis, ormocdaaTianelebis, evangelistebis, ieRove lebis,
aRmosavlur religiaTa warmomadgenlebis: budistebis, indu
istebis, kriSnaitebisa da sxvaTa. isini cdiloben, gaavrcelon
saaRdgomo epistole, 1991 w.
321
TavianTi cru swavleba, ewevian aqtiur propagandas da xSirad
mizansac aRweven, gansakuTrebiT bavSvebsa da axalgazrdebSi,
radgan maT ojaxidan ara aqvT miRebuli saWiro religiuri
aRzrda, ar icnoben marTlmadideblobas da mtkiced ar dganan
TavianT sarwmunoebaze.
unda vicodeT da mudam gvaxsovdes, rom marTlmadide
blobaSia Cveni Zala, rom mxolod marTlmadideblobam
SeinarCuna is rwmena, wesebi da tradiciebi, romelic ufalma
mociqulebs dautova. amitomac Cveni eklesia iwodeba samo
ciqulo eklesiad da igi dRemde icavs erTiani, ganuyofeli
samociqulo eklesiis mrwamssa da tradiciebs.
„mwams... erTi wmida kaTolike da samociqulo eklesia“, –
vkiTxulobT sarwmunoebis simboloSi, romelic wmida mamaTa
mier I da II msoflio saeklesio krebebze Camoyalibda. amitomac
did codvasa da danaSauls sCadian isini, romelnic toveben
marTlmadideblobas da sxva seqtebSi gadadian. TviTon sityva
„marTlmadidebloba“, anu marTlad, sworad dideba RvTisa,
Cveni eklesiis WeSmaritebaze metyvelebs.
amis Sesaxeb imitom vamaxvileb yuradRebas, rom Segaxse
noT, marto marTlmadideblurad monaTvla ar aris sakmarisi,
aucilebelia eklesiuri cxovreba, raTa vigrZnoT Zala da
madli marTlmadidebeli sarwmunoebisa da arasdros ganve
SoroT mis WeSmarit gzas.
ojaxis wevrebi unda icavdnen eklesiur wesebs: unda ma
rxulobdnen, saxlSi yoveldRiurad unda loculobdnen; au
cilebelia SabaTkvirasa da dResaswaulis dReebSi eklesiaSi
siaruli, sinanuliTa da aRsarebis saidumlos madliT cod
vaTagan sulis ganwmenda, xSirad ziareba, yovel wels saxlis
saaRdgomo epistole, 1991 w.
322
kurTxeva, aucilebelia gardacvlil axlobelTa da winaparTa
sulebisaTvis specialurad maTTvis gankuTvnil dReebSi lo
cva... aseTi ojaxi, rogorc ambobs wmida mociquli pavle, iqceva
„saxlis eklesiad“ da daivanebs iq ufali da daicavs mas mSvido
biT, siyvaruliTa da keTildReobiT.
magram, samwuxarod, ojaxSi ufrosebi xSirad araswor
ad iqcevian. isini kerpebiviT eTayvanebian TavianT Svilebs,
rac RvTis sawinaaRmdegoa; gansakuTrebulad zrunaven maT
janmrTelobasa da fizikur aRzrdaze, cdiloben aucileblad
miscen saSualo da umaRlesi ganaTleba; yvelaze mTavari ki
aviwydebaT: aviwydebaT sulieri aRzrda, aviwydebaT bavSvebSi
im moraluri Tvisebebis Camoyalibeba, romelic unda axasia
Tebdes marTlmadidebel qristians.
sabolood Sedegic samwuxaroa: Svilebi nelnela ka
r gaven mSoblebis siyvaruls, TandaTan Sordebian maT, yu ra
dRebas aRar aqceven anda upatronoTa TavSesafarSi ab a reben.
imaze ki aRar fiqroben, rom igive xvedri, anda uf ro ua resi,
TviTon maT eliT.
„pativi ec mamasa Sensa da dedasa Sensa, raTa keTili ge
y os Sen da dRegrZel iyo qveyanasa zeda“, – gvaswavlis me x uTe
mcneba.
mSoblebis pativiscema da maTi rCevis gaTvaliswineba
aris safuZveli qaliSvilisa Tu vaJis momavali ojaxis simt
kicisa da bednierebisa. upativcemuloba ki – mizezi ojaxis ube
durebisa da darRvevisa.
pirovnebis inteleqtualuri da sulieri Camoyalibe
bisaTvis Zalian didi mniSvneloba eniWeba skolas. kargad
uTqvamT: skola iseTia, rogoric aris sazogadoebao.
saaRdgomo epistole, 1991 w.
323
sazogadoeba, rogorc viciT, daavadebulia; Sesabamisad
dasneulebulia skolac. Cveni saSualo skola konservatiulia
da ver akmayofilebs dRevandel cxovrebiseul moTxovnebs.
maswavlebloba erTerTi yvelaze sapasuxismgeblo da
sapatio profesiaa mTel msoflioSi, radganac igi zrdis mo
maval Taobebs. CvenTan ki pedagogs ara aqvs avtoriteti arc
ojaxSi, arc sazogadoebaSi da arc moswavleTa Soris. ufro
metic, umravles SemTxvevaSi mowafes ar uyvars skola da arc
aRmzrdelni.
dRes bevrs laparakoben maswavleblis Sromis social
ur da sazogadoebriv mniSvnelobaze; amis Taobaze adgenen sxva
dasxva deklaraciebs... saqme ki adgilidan ar iZvris, piriqiT,
ufskrulisken mieqaneba.
Cemi SexedulebiT, yvelaze didi xelfasi, nebismieri
profesiis adamianebTan SedarebiT, pedagogebs unda hqondeT.
aq unda mivizidoT yvelaze niWieri kadrebi, iseTni, romelnic
gamorCeulni iqnebian ara marto codniT, aramed, upirveles
yovlisa, Rrma rwmeniT, siyvaruliT, didi moTminebiT da sxva
keTili TvisebebiT, rasac Semdeg isini TavianT moswavleebs
gadascemen.
maswavleblis Sesaxeb SeiZleba dausruleblad vila
parakoT, magram misi upirvelesi movaleobaa gaakeTos yve
laferi, TviT SeuZlebelic ki, raTa moswavleebma namdvili
siyvaruliT Seiyvaron. mxolod amis Semdeg Seiyvareben isini
sagans, romelsac swavloben.
maswavlebelTa Soris, ra Tqma unda, dResac arian niWi
eri pirovnebebi, romelnic, garda imisa, rom kargad floben
sagans, dainteresebulni arian, magaliTad, kargi biblioTekis
saaRdgomo epistole, 1991 w.
324
SeqmniT, soflis meurneobiT, xelovnebiT, gatacebulni arian
filateliiT an weren leqsebs... da TavianT interesebsa da
miswrafebebs aRsazrdelTac uziareben.
aseTi pedagogebi sxvaTagan ganirCevian maRali suli
erobiT, zneobiT, kulturiT. isini RimiliT Sedian saklaso
oTaxebSi da Tavidanve qmnian mSvid da sasiamovno ganwyo
bilebas. ar iCenen pedantobas JurnalSi daswrebis aRricxvi
sas, ar cdiloben orianis daweras da im moswavleTa dasjas,
romelTac ara aqvT gakveTili momzadebuli. bavSvebTan maTi
Sexvedra rom saintereso iyos, isini ramdenime wuTs uTmoben
mecnierul miRwevebze, xelovnebis siaxleze an sxva saWiro da
mniSvnelovan sakiTxebze saubars.
magondeba erTerTi Cemi pedagogi, romelmac gakve T
i lze konspeqtis rveulTan erTad xelCanTidan amoiRo da
naCangali, kovzi... da TiTqmis mTeli gakveTilis manZilze
gvixsnida maTi xmarebis wesebs, sadilobis dros qcevis etikets.
Cven im dRes bevri ram saWiro SeviTviseT. mis sagans ki amiT
araferi dahklebia.
am cota xnis winaT sapatriarqos rezidenciaSi gve wviv
nen Tbilisis 126e saSualo skolis me7 klaselebi. gaimarTa
saintereso saubari, romelsac bavSvebTan erTad pedagogebi da
mSoblebic eswrebodnen. me maT vuambe saqarTvelos eklesiis,
sapatriarqos Senobis istoriis Sesaxeb; vuTxari isic, rom
sapatriarqoSi gaxsnilia ufaso sasadilo xelmokle stu
dentebisTvis, gaWirvebuli martoxelebisa da moxucebisTvis.
bolos vTxove maswavleblebs, rom amieridan aRar daeweraT
oriani moswavleebisaTvis da bavSvebsac, – rom ar CaegdoT
pedagogebi uxerxul mdgomareobaSi. es winadadeba sixaruliT
miiRo orive mxarem.
saaRdgomo epistole, 1991 w.
325
samioTxi kviris Semdeg isini kvlav movidnen CemTan da
moi tanes Segrovili Tanxa – xuTasi maneTi ufaso sasadilosT
vis.
Rirebuli es fuli ki ar aris, aramed survili bavSvebi
sa, monawileoba mieRoT RvTis saTno saqmeSi, risTvisac maT
mTeli danazogi gaiRes. Seiwiros ufalma maTi qvelmoqmedeba
da akurTxos isini.
am qristianul saqcielSi Cans pedagogTa keTili gav
lena.
rodesac maswavleblis naklze vsaubrobT, ar unda da
gvaviwydes, rom isini damnaSaveni ar arian; damnaSavea ga na
Tlebis dRes arsebuli sistema, romelmac karga xania dro
moWama, magram mainc veravin bedavs mis Secvlas.
am sistemaSi aRmzrdeli araraobas warmoadgens. mas
aZleven garkveul programas da aiZuleben mis Sesrulebas;
dafiqrebis saSualebasac ki uspoben imaze, rom mixvdes, pro
gramis aTviseba ki ar aris mTavari, aramed bavSvebisaTvis
moraluri, zneobrivi, sulieri sazrdos miwodeba, raTa isini
WeSmarit pirovnebebad Camoyalibdnen. pedagogi saxelmwifosa
da sazogadoebisagan, mSoblebis, direqtorisa da mowafeebisa
gan imdenad daTrgunulia, rom faqtobrivad dakarguli aqvs
Tavisi Tavisadmi rwmena, TviTonac advilad imcirebs Tavs da
arc cdilobs, rogorme ganSordes am Waobs.
marTalia, savalaloa maswavlebelTa mdgomareoba, ma
gram mTeli tragedia mainc is aris, rom isini zrdian aseTive
SezRudul da usaxo momaval Taobebs, Seugneblad uviTareben
ra maT skolisa da, saerTod, swavlis siZulvils.
aiReT Tundac saxelmZRvaneloebi, rogor aris isini Se
dgenili?! me, magaliTad, iseTi STabeWdileba mrCeba, Ti Tqos
saaRdgomo epistole, 1991 w.
326
ganzrax imgvaradaa iq masala warmodgenili, rom sa bolood
Cauklan bavSvs codnis SeZenis survili.
saSualo skolis programac isea agebuli, TiTqos mo s
wavleebs yvelafris codna eZleodeT. magram es erTi Se xedviT;
sinamdvileSi miRebuli codna arafris momcemia, ra dganac
yvela sagani zedapirulad iswavleba. aseTive md gom areoba
grZeldeba institutebSi. ase yalibdebian Semdeg ambiciuri
umecrebi, romelTa gamosworeba ukve SeuZlebelia.
imedia, axali Taoba gaiTvaliswinebs warsulis am nak
lovanebebs da miiRebs Sesabamis zomebs.
iqneb sjobdes, skolis programa da sagnebi calcalke
Seiqmnas humanitaruli da teqnikuri ganyofilebebisaTvis. e.i.
gagvexsna erTi tipis skolebi humanitarebisaTvis, meore tipisa
ki – maTTvis, visac teqnikuri sagnebi itacebs, magram ise, rom
orive saxis skolaSi darCeniliyo zogadsaganmanaTleblo
kursi. sasuliero seminariasa da akademiaSi, sxvebTan erTad,
iswavleba zneobrivi RvTismetyveleba. saSualo skolis pro
gramaSic SeiZleboda Segvetana eTika.
gana dro ar aris davfiqrdeT imaze, tyuilad ratom
va swavliT Cvens bavSvebs magaliTad, algebras, geometrias,
fizikas, qimias da sxva iseT sagnebs, romlebic cxovrebaSi Se
i Zleba saerTod ar dasWirdeT; maSin, rodesac arafers veub
nebiT rwmenis, siyvarulis, siZulvilis, Suris, sinanulis, Ser
igebis unaris, ampartavnebis, Tavmdablobis, sama rTlianobis,
mowyalebis, sicruis, simarTlis, Sromis mni Svnelobisa da
au cileblobis Sesaxeb.
amitomac Sedegad miviReT sazogadoeba qurdebisa da
borotmoqmedebisa, mliqvnelTa, cruTa da uzneoTa, daba lma
saaRdgomo epistole, 1991 w.
327
sulierobam sxva mxrivac iCina Tavi Cvens xasiaTSi: ad r indel
Cems epistoleSi ukve mqonda imis Sesaxeb saubari, ra sac aq kidev
gavimeoreb: qarTvelebi emociuri xalxi va rT, amitomac Cvens
moqmedebas xSirad grZnobebi warmarT a vs, grZnoba kargia, igi
gulidan momdinareobs, magram ar ar is sakmarisi, aucilebe
lia gonebis, zogjer civi gonebis kontro li, rom sworad ga
nvsazRvroT Cveni saqcielis SesaZ lo dadebiTi an uaryofiTi
Sedegebi.
am cota xnis winaT erTerTma cnobilma qarTvelma mw e
ra lma saubrisas ase brZana: Tu vinme damartyams, mec dava r tyam
da sulac ar vfiqrob, ra SeiZleba amas mohyveso.
diax, es qarTul xasiaTSi devs da igi Cveni didi naklia.
ase cxovreba ar gamogvadgeba. aucileblad unda vifiqroT, ra
iqneba Semdeg, radganac es „Semdeg“ CvenTvis, Cveni xalxi sTvis
SeiZleba sabediswerod iqces.
Cveni Svilebic unda SevaCvioT gansjas, gonier azrovneb
a sa da moqmedebas. amitomac yovelnairad unda SevecadoT,
koncentrireba gavukeToT mTel Cvens sulier da inteleq
tualur SesaZleblobebs da SevqmnaT saSualo skolis yvela
klasisaTvis filosofiuri Rrma azrovnebis kursi.
wignebi unda Sedgebodes kanonebisa da Rrma abstraqtuli
azrovnebis Semcveli magaliTebisagan. ra Tqma unda, gamoy
enebuli unda iyos RvTismetyveleba, logika, fsiqologia,
filosofia, anTropologia, literatura, istoria da sxva
disciplinebi.
programa TandaTan unda rTuldebodes ise, rom sa
Sualo skolis damTavrebis Semdeg miviRoT analitikurad,
Rrmad moazrovne axalgazrdebi.
saaRdgomo epistole, 1991 w.
328
albaT, aseve saWiroa, mecnierTagan Seiqmnas specialuri
komisia, romelic SeimuSavebs programas da Seadgens wignebis
serials bavSvebis aRzrdis Taobaze ojaxSi. yvelnairad unda
vecadoT, patarebi Tavidanve mieCvion fiqrs; dae, maT norC
Tavebsa da gulebSi daibados axali ideebi, Tundac utopiuri;
Semdeg es yvelaferi TavisTavad mowesrigdeba.
dRes skoladamTavrebuli ymawvilebi saerTod ar icno
ben cxovrebas, ar arian masTan Seguebulni, ar arian Sromas
SeCveulni da xSirad sruliad SemTxveviT xvdebian ama Tu im
saswavlebelSi.
vfiqrob, skolaSi yofnis periodSi moswavleebi xSi rad
unda ataron qarxnebSi, fabrikebSi, samecniero centrebSi, rom
maT garkveuli warmodgena SeeqmnaT ama Tu im saqmianobaze.
saSualo skolaSi bavSvma aucileblad unda SeiTvisos raime
xeloba, romelic mas mTeli sicocxlis manZilze gamoadgeba.
arCeuli specialoba unda ainteresebdes moswavles da unda
iyos iseTi, rom am xelobiT, saWiroebis SemTxvevaSi, irCinos
Tavisi Tavic da ojaxic.
bolos minda Sevexo mSoblebisTvisac da maswavleble
bisTvisac erT metad sayuradRebo sakiTxs, sakiTxs sityvis
mniSvnelobis Sesaxeb.
sityva ar aris marto bgeraTa erTianoba; masSi gansa
kuTrebuli mistikuri Zalaa Cadebuli.
mSoblebo! arasdros, araviTar SemTxvevaSi ar dasw
yevloT Tqveni Svilebi, aramed akurTxeT, gecodebodeT da
giyvardeT isini. icodeT, Tqveni sityvebi didi Zalisaa da
aucileblad Sesruldeba. bibliac gvaswavlis, rom kurTxeva
mSoblebisa ganamtkicebs Svilebis saxlebs, maT ojaxebs, wyevla
ki safuZvlamde angrevs maT.
saaRdgomo epistole, 1991 w.
329
maswavleblebo! Tqvenma sityvam, Tqvenma keTilma an
uxeSma damokidebulebam SeiZleba gadaarCinos an daRupos aR
sazrdeli. xom naTqvamia: xes rom yovel dRe SesZaxo, gaxmio,
gaxmeba. nurasodes etyviT bavSvebs, rom uniWoni da cudni arian,
SeibraleT isini da nu daamcirebT klasis winaSe.
gansakuTrebuli yuradRebiT moeqeciT e.w. ZneladaR
sazrdelT. swored maTgan gamodian genialuri adamianebi an
cnobili damnaSaveni. aseTi bavSvebi floben did energias da
iTxoven gansxvavebul damokidebulebas. kargi aRmzrdelis
xelSi isini gamorCeul pirovnebebad Camoyalibdebian, Tu ara
da maTi ganviTareba sxva mimarTulebiT wava.
yovelTvis gaxsovdeT: TiToeul Tqvens moswavleSi Ca
debulia raRac gansakuTrebuli niWi da unari. miexmareT mas,
gamoavlinos igi.
pedagogs, romelic ver iokebs sibrazes, sajarod kic xavs
da Seuracxyofs moswavleebs, unda eyos vaJkacoba da gambedaoba
imisa, rom TviTon datovos skola. igi SeiZleba gamodges nebi
smier sawarmoSi, dawesebulebaSi, magram ara skolaSi, radganac
is ver SeZlebs rwmeniTa da siyvaruliT aRzardos keTilisa
da borotis garCevis unaris mqone momavali Taoba. es ki Cven
winaSe mdgari metad rTuli, magram aucileblad gadasawyveti
amocanaa.
yvelaferi unda gavakeToT, rom xeli SevuwyoT bavSvebis
sulier amaRlebas, xeli SevuwyoT maTi norCi, Seuryvneli
gulis kulturis srulyofas. wmida ioane kronStadteli am
bobs: „guli metad faqizi, sulieri, msubuqi da Tavisi bunebiT
zeciuria. gaufrTxildiT mas. nu daamZimebT, nu gaamiwierebT.
iyaviT metad TavdaWerilni Wamasmisas da saerTod erideT
xorciel siamovnebebs. guli taZaria RvTisa. vinc daangrevs
saaRdgomo epistole, 1991 w.
330
RvTis taZars, mas daswyevlis ufali“. sxva adgilas ki igive
wmindani wers: „gulis sicocxle siyvarulSia, xolo RvarZli
da mtroba moyvasisa klavs mas. ufali imitom gvacxovrebs am
soflad, rom RvTisa da moyvasis siyvarulma mTlianad moic
vas Cveni guli. amas elis igi yvelasgan. es aris mizezi da mizani
qveynis arsebobisa“.
aseTi fiqrebiTa da survilebiT vegebebiT Cven aRdgomi
li macxovris brwyinvale dResaswauls – paseqs ufli sa.
„naTeli qristesi gangvanaTlebs yovelTa“.
dae, RvTaebrivma naTelma daivanos Cvens saxlebsa da
gulebSi da daemkvidros Cven Soris TvisiTa madliTa da
kacTmoyvarebiTa; gangvaSoros urTierT siZulvils, Sursa da
mtrobas.
dRes me siyvaruliT mogmarTavT Tqven, Cveno Zmebo:
rusebo, afxazebo, osebo, berZnebo, somxebo, azerbaijanelebo,
ebraelebo, qurTebo, estonelebo da yovelno mkvidrno Rv
TivkurTxeuli saqarTvelos miwisa. Tqven xom mravali welia
qarTvelTa gverdiT cxovrobT da Zmuri urTierTobis garda
maTgan sxva araferi ginaxavT. gaxsovdeT, saqarTvelo adrec
gicavdaT da kvlavac dagicavT. xolo is, vinc Cven Soris Rvar
Zlsa da mtrobas Tesavs, Cveni saerTo mteria.
mSvidoba da RvTis kurTxeva iyos CvenTan da Cven Soris,
amin.
gansakuTrebuli grZnobiT minda mivmarTo Sida qarTlis
mcxovrebT: rogorc qarTvelebs, ise osebs. SewyviteT mtroba
da SuRli. Tqvens Svilebs momavalSi xom erTad mouwevT cx
ovreba; dafiqrdiT amaze; ras umzadebT maT?
mwams, RvTis wyalobiT, dadgeba mSvidobiani dro da
kvlav Zmuri urTierToba damyardeba Cven Soris.
saaRdgomo epistole, 1991 w.
331
ufalo, muxlmodrekilni vdgavarT Sen winaSe sustni
da codvilni ara imisaTvis, rom moviwonoT an vimarTloT
Tavi, aramed gTxovoT Sendoba da Semweoba; gevedrebiT, ar
mogvaklo Seni kurTxeva, raTa Cvenzec aRsruldes sityvebi
Seni: „mSჳdobasa dagiteveb Tquen, mSჳdobasa Cemsa migcem Tquen“
(ioan. 14, 27).
Rirsgvyav, ufalo, Seni RvTaebrivi mSvidobisa.
„gardamoixile zeciT, RmerTo, da ixile da moxede
ve naxsa amas da ganamtkice ese, romel daasxa marjvenaman Se
nman“.
Zmano da dano Cemno, gixarodeT
qriste aRdga!
WeSmaritad aRdga!
paseqi qristesi
Tbilisi, 1991 w.
saaRdgomo epistole, 1991 w.
333
saSobao epistole1992 w.
saqarTvelos wmida marTlmadidebeli eklesiis yvela
erTgul, RvTivkurTxeul Svils:
ristesmier sayvarelno yovladsamRvdelono mRvd
elmTavarno, diakonno, bermonazonno, dano da Zma no,
RvTismSoblis safarveliT daculi RvTivkurTxeuli ive riis
mkvidrno, ucxoeTSi mcxovrebo Tanamemamuleno. mo gveaxla
brwyinvale dResaswauli qristes Sobisa, magram am didebul
zeims saqarTvelo sevdiani xvdeba.
ZmaTa sisxlisRvriT gamowveuli tkivili bolomde
ga cnobierebuli arc aris. tragedia moxda, magram Seqmnili
md gomareobidan gamosasvlel swor gzas ver vipoviT, Tu mo
ქ
334
v lenebs miukerZoeblad ar gavaanalizebT da yvelasTvis sa
mwuxaro Sedegis mizezebs ar aRmovfxvriT.
saqarTvelos istoriaSi moxda metad savalalo faqti:
eri daiyo. qalaqebsa da soflebSi, samsaxurebSi mosaxleoba
da upirispirda erTmaneTs; daupirispirdnen erTmaneTs Tao
bebi, ojaxis wevrebi...
Seqmnilma mdgomareobam imdenad imoqmeda xalxis fs i
qikaze, rom masa egzaltirebuli da arawmida Zalis mier ad
vilad samarTavi gaxda.
adamianebi gaborotdnen, gaxSirda ciliswameba, mkvl e
loba, kidev ufro daeca zneoba, dadga Jami ganukiTxaobisa.
mosaxleobis nawili gaRizianda eklesiis mimarTac. imis
nacvlad, rom eklesia TviTon daecvaT politikisagan da am mZ
ime Jams eris erTobis, mSvidobisa da keTildReobisaTvis aRev
linaT gulmxurvale locva RvTis mimarT, mas dapirispirebul
mxareTa Soris arCevanis gakeTeba mosTxoves.
gana SeiZleba, eklesia dadges politikis gamo orad
ga x leCili eris romelime mxares da Tavisi mxardaWeriT
mis ces moraluri ufleba eris erT nawils meoris gasanad
gureblad?
Cven win rom ucxo mteri yofiliyo, pirvelni Sevegebe
bodiT mas, magram Cvens samwysoSi, Cvens Svilebs Soris arCe
vanis gakeTebis ufleba ar gvqonda.
gana zneobrivia, dedam ganasxvavos Svilebi erTmane T
i sgan, Tu yvela Rone unda ixmaros ZmaTa Soris SuRlis da
sacxrobad?
eklesiamac, vidre iyo amis SesaZlebloba, araerTxel
scada dapirispirebul mxareTa Serigeba da maT Soris arsebuli
saSobao epistole, 1992 w.
335
problemebis molaparakebis gziT gadawyveta.
miuxedavad imisa, rom sapatriarqoSi gamarTulma ad
rindelma Sexvedrebma nayofi ar gamoiRo, eklesia mzad iyo da
gamoTqva survili, mxareTa Tanxmobis SemTxvevaSi, 21 dekembers
molaparakebisTvis kvlav exmo orive mxaris warmomadgenlebi,
magram es winadadeba ar miiRes... da Cven dagvrCa erTaderTi
saSualeba moqmedebisa – locva; rac didi sasoebiT aRevline
boda Cvens taZrebSi.
locvas rom udidesi Zala aqvs, icis yvela WeSmaritma
morwmunem; rwmeniT aRvlenili savedrebeli yovlisSemZlea.
TviT ufali brZanebs: „ukueTu gaqundes sarwmunoebaჲ da ara
SeorguldeT... hrquaT Tu mTasa amas: „aRifxuer amier da STa
vardi zRuasa!“ – iyos egreT. da yovelsa, raodensa iTxovdeT
locvasa Sina sarwmunoebiT, geyos Tquen“ (maT. 21, 2122).
am gansacdelis Jams Cvenma xalxma swored locva da i
viwya, aumRvreveli guliT locva. daiviwya, rom RvTis xe l Sia
yoveli, rom „ara cxovndebis mefe mravliTa ZaliTa TჳsiTa
da gmiri ara ganeres simravliTa Zalisa misisaჲTa“ (fsalm. 32,
16) da rom mxolod „ufali ars Zal erisa Tჳsisa“. „movediT
Cemda yovelni maSuralni da tჳrTmZimeni da me gangisueno
Tquen“, – brZanebs macxovari.
axlaxan momxdari movlenebi migvaniSneben, rom iwyeba
Cveni ganwmenda mwuxarebisa da tanjvis gziT. magram es procesi
xalxSi jer kidev gaucnobiereblad mimdinareobs. saWiroa meti
suliereba, meti gulisxmisyofa.
adamianebi ibadebian, kvdebian, maTi sicocxle qreba Cven
Tvalwin... Cveni Sinagani samyaro ki ugrZnobi rCeba, TiTqos
es yvelaferi sxvagan xdebodes. arasworad vfiqrobT wuTi
saSobao epistole, 1992 w.
336
sofelze, maradiul cxovrebaze; gvaviwydeba, rom gardacvale
ba ar niSnavs sulis sikvdils, aramed – mis meored dabadebas,
sulis ganTavisuflebas gvamis simZimisagan. da vidre Camokravs
sabediswero wuTi gardacvalebisa, unda vizrunoT ganwmendaze,
Sinagan feriscvalebaze.
mZimea Cveni cxovreba. uRmrToebis mravalwlianma uRe
lma ukiduresad gamofita eris sasicocxlo Zalebi. xalxis
zneobrivi dauZlurebis mizezi RvTis madlisa da eklesiuri
cxovrebisagan dacilebaa, anu moSoreba im sayrdenisa, rom
lis daxmarebiTac sworad unda gvecxovra. samocdaaTwlianma
batonobam Tavisi daRi daasva Cvens suls; magram marTalni ar
viqnebiT, Tu pasuxismgeblobas movixsniT da qristianobisagan
Cvens gandgomas mxolod ZalmomreobiT avxsniT.
ratom iyo, rom warsulSi, aranaklebi SeWirvebis Jams,
sarwmunoebis Secvla iSviaTobas warmoadgenda, axla ki mo
wamebrivi Rvawlis mtvirTvelni erTeulebiRa darCnen.
ra aris amis mizezi? – isev da isev eklesiisagan gan d goma.
es seni saerTo sakacobrioa. meoce saukuneSi mecn ierebisa da
teqnikis swrafma aRmavlobam adamiani aRavso ampartavnebiT da
gauCina cru iluzia imisa, rom igi sakuTari gonebiTa da ZaliT
SeZlebda namdvilad bednieri cxovrebis mowyobas. RvTisa da
eklesiis morCileba „umwifari“ kacobriobis istoriul etapad
iqna ganxiluli, magram moCvenebiTi „srulwlovaneba“ sabedis
wero aRmoCnda. sakuTar Tavs mindobili kacobrioba moswyda
RmerTsa da borotis badeSi gaexvia. utyuari niSani amisa Tana
medrove adamianis zneobrivi dacema da gadagvarebaa.
dRes bevrs hgonia, rom igi morwmune qristiania, magram
scdeba. pirovnebisaTvis damaxasiaTebel religiur grZnobas
isini xSirad rwmenad miiCneven. sinamdvileSi ki, religiuri
saSobao epistole, 1992 w.
337
grZnoba aris mxolod erTerTi aucilebeli piroba RvTis
Semecnebisa. namdvili rwmena ki Sedegia ama Tu im pirovnebaSi
RvTis gancxadebisa da misi srulyofa sarwmunoebrivi cxovre
biT xdeba.
WeSmaritebisaken mimaval gzaze calkeul adamians Tu ers
TviT RmerTma daudgina megzurad da maswavleblad eklesia, –
„sveti da simtkice WeSmaritebisa“, uZlureba borotisa, rameTu
igia Seuryvneli damcveli RvTis sibrZnisa. ufali brZanebs:
„kldesa zeda aRvaSeno eklesiaჲ Cemi, da bWeni jojoxeTisani
ver ereodian mas“ (maT. 16, 18).
samwuxarod, araeklesiuri suliskveTebis seni jer ki dev
Zalian Rrmad yofila CvenSi fesvgamdgari.
upirveles yovlisa, es unda gaacnobieros inteligenci
am, radgan igia eris moazrovne da warmmarTveli Zala. in
teligencia WeSmaritebis SecnobaSi unda daexmaros xalxs,
magram rogor SeZlebs igi amas, Tu Tavad iqneba mowyvetili
RvTaebrivi sibrZnis wyaros – eklesias? eklesiis gareSe igi
mxolod kacobrivi gonebis nayofs gamoiRebs da amiT gaucno
biereblad zians moutans xalxs. maT msgavsTa mimarT brZanebs
ufali: „amaod mmsaxureben me, rameTu aswaveben moZRurebasa da
mcnebasa kacTasa“ (maT. 15, 9).
inteligencia unda iqces mrevlis im rCeul nawilad,
ro melic, viTarca anTebuli sanTeli, wyvdiadSi myof ers Rv
Tisaken mimaval gzas gaunaTebs.
xalxi sulierad dasapurebelia da puris mimwodebeli
xeli ar gvyofnis. „samkali friad ars, xolo muSakni – mcired“.
SevsTxovT ufals, „raჲTa gamoavlinnes moqmedni samkalsa
Tჳssa“ (maT. 9, 3738).
mTavari mizezi eklesiisgan xalxis mowyvetisa mainc am
saSobao epistole, 1992 w.
338
partavneba iyo. dResac es codva gvRupavs. ampartavnebis gamo
visjebiT. ufali gvwvrTnis, raTa damdablebulni RvTissaTno
gzaze davdgeT da movipovoT madli winaSe missa.
simdablis saocari magaliTi TviT ieso qristem mogvca.
ufali, romelsac eloda mTeli kacobrioba da romlis Sesax
ebac werdnen winaswarmetyvelni, yovlad SeumCneveli saocari
simdabliT moevlina am qveyanas.
im drois gavleniani sazogadoeba fufunebiTa da simdid
riT iyo galaRebuli. qristes SobisTvis ki mravalricxovan
sasaxleebsa da SenobaTa Soris erTi ubralo Raribuli sa xlic
ki ar moiZebna; igi daibada beTlemis gamoqvabulSi, iq, sadac
mwyemsebi uamindobisas saqonels afarebdnen.
am didi saidumlos aRsrulebisTvis es gamoqvabuli da
baga ufro sasurveli da wminda aRmoCnda, vidre msoflios
yvela sasaxle da samefo palati.
saocaria, pirvelmxilvelnic ganxorcielebuli macx
ovrisa iyvnen ubralo mwyemsebi da ara ganmgebelni qveynisa
anda sxva maRali Tanamdebobis pirni; mwyemsebi, romelTa
yvelaze didi simdidre maTi sufTa, wrfeli guli iyo.
ieso qristes ganmacvifrebel TavmdablobaSia swored
misi RvTaebrivi sidiade.
mSvenivrad wers wmida ioane damaskeli: „kurTxeviTa
RvTisa da mamisa mxolodSobilma Zem – sityvam RvTisa da Ta
vad RmerTma... erTarsma mamisa da sulisa wmidisa, maradiulman
da dausabamoman modrika cani da gardamoxda; miuwvdomeli
sidiade Tvisi miuwvdomlad daamdabla da mieaxla Tavis
monebs gamouTqmeli da gasaocari mowyalebiT. sruli RmerTi
iqmna srul kacad, raTa ewamla Cveni urCobis codvisaTvis da
saSobao epistole, 1992 w.
339
qceuliyo magaliTad morCilebisa, morCilebisa, romlis
gareSec SeuZlebelia gadarCena“.
qristes Soba aris adamianis xelaxali dabadeba ara
yovlisSemZleobiT, aramed msxverplSewiruli siyvaruliT
(sergi bulgakovi).
Soba qristesi aris saidumlo RvTis ganxorcielebisa. Ze
RvTisa mogvevlina Zed kacisa, raTa dacemulni camde avemaR
lebineT. yovlis Semoqmedma Tavi daumorCila sjulis kanonis
yvela moTxovnas, gamogvisyida kanoniT gasamarTlebulni,
mogvixsna beWedi gandevnilisa da gvqmna Svilad RvTisa.
man araswori ganviTareba kacobriobisa Secvala axliT.
samyaros mizidulobis centri, codvis Sedegad RmerTs mow
yvetili, Tavis Zvel adgils daubruna da modgma yoveli da
Jami yoveli moicva, raTa msofliosaTvis moetana namdv ili
Tavisufleba da WeSmariti siyvaruli da eCvenebina gza ganRm
rTobisa.
dRes ufali TiToeul Cvengans mimarTavs wmida esaia
winaswarmetyvelis sityvebiT: ganibaneT, „ganiwmindeT, avi sa q
me ebi TvalTagan ganmarideT, SewyviteT borotis qmna. si ke Tis
qmna iswavleT, eZieT samarTali, SeewieT Cagruls, ganikiTxeT
oboli, qvrivs gamoesarCleT. mere modiT da ciloba vyoT,
am bobs ufali: mewamulic rom iyos Tqveni codvebi, TovliviT
ganspetakdeba, WiaferiviT wiTelic rom iyos, matylis fTila
saviT gaxdeba. Tu morCilni iqnebiT da gamgonenni, miwis dov
laTs SeWamT; Tu gandgebiT da gaurCdebiT, maxvili SegWamT!“
(es. 1, 1620).
Zmano da dano Cemno, SevsTxovoT axladSobil ufals,
ieso qristes, moamzados Cveni gulebi sulieri feriscvalebi
saSobao epistole, 1992 w.
340
saTvis, mogvces madli simdablisa da morCilebisa, codvaTa
mitevebisa, madli siyvarulisa da mSvidobisa, suli erTobisa,
raTa viyoT RvTis nebis aRmsrulebelni, Zed misad viwodoT
da urcxvenelad vTqvaT – „mamao Cveno... iyavn neba Seni“...
kidev erTxel yvelas gilocavT qristes Sobis brwyin
vale dResaswauls da damdeg axal wels.
gixarodeT, ufali CvenTan ars.
qristes Soba
Tbilisi, 1992 w.
saSobao epistole, 1992 w.
341341
saaRdgomo epistole1992 w.
saqarTvelos eklesiis RvTivkurTxeul Svilebs
„SeinaneT, rameTu moaxlebul ars
sasufeveli caTaჲ“ (maT. 4, 17).
ovladsamRvdelono mRvdelmTavarno, moZRvarno, di
akonno, bermonazonTa dasno, Zeno da asulno Rmr T i
sano, mkvidrno saqarTveloჲsa da ucxoeTSi mcxovrebno Ta
namemamuleno, locviTa da SuamdgomlobiTa uflisa Cv e nisa
ieso qristesiTa, mama zecierman moganiWoT madli su lisa wmidi
sa, raTa sufevdes Tqven Soris WeSmariti marTl m adidebeli
sarwmunoeba, siyvaruli, sasoeba, sixaruli, mS v i doba, keTil
saqmeTa Sina warmateba, xolo borotisagan ga n rideba da gan
Tavisufleba.
ყ
342
qristesmieri siyvaruliT yvelas gilocavT paseqis br
wyinvale dResaswauls:
qriste aRdga!
maS, SevimosoT siyvaruliT da vadidebdeT mas, CvenTvis
jvarcmuls da mkvdreTiT aRmdgars, Cvens sasoebasa da nug
eSs – qristes; siyvaruls ganuzomels, sibrZnes miuwvdomels,
mSvidobas uflismiers.
sikvdilis damTrgunveli macxovris wyaloba da madli
efineba yvelas, magram bevrs ar ZaluZs misi SegrZneba, radgan
codvebiT damZimebuli suli ver iRebs naTels; da gana Cven
Soris cotaa aseTi?!
amitomac gviWirs dRes cxovreba. qarTveli xalxi cdi
lobs mdgomareobis gamosworebas, magram xSirad ver agnebs
namdvil mizezs Cveni yofisa...
ratom aris amdeni mkvleloba, mtroba, qurdoba; saq mi
s a dmi zerele damokidebuleba, xolo SromaSi – ubaraqoba;
ratom aris amdeni ciliswameba, gautanloba, siZulvili,
SfoTi, Ralati; aseTi Suri, mrisxaneba, RvarZli, sicrue;
ratom irRveva ojaxebi, daikarga siyvaruli, TaobaTa
Soris – pativiscema;
ratom aris amdeni loTi, narkomani, meZavi, mruSi;
ratom klaven dedebi Svilebs?!
imitom, rom moiSala safuZveli Cveni zneobisa, daikarga
SiSi uflisa, gancda codvisa.
Tavis droze rwmena Caukles xalxs da mis nacvlad dan
erges SiSi Zalauflebisa da kanonis mimarT. sasjelis ridiT
saaRdgomo epistole, 1992 w.
343
sazogadoeba ase Tu ise Tavs ikavebda mdabal vnebaTa gamov
lenisagan, magram dRes, rodesac sxvadasxva garemoebis gamo
kanoni naklebad kanonobs, erTbaSad ifeTqa RvTis madlmok
lebul sazogadoebaSi dabudebulma borotebam.
Tu gvsurs swor gzaze dadgoma, warsulis gaTvali s wi
nebiT unda SevxedoT Cvens awmyosa da momavals.
yvela eris warsulSi Cans xalxis niWi, xasiaTi, SesaZle
bloba, ikveTeba misi adgili am qveyanaze, sacnauri xdeba masSi
Cadebuli RvTis gangebuleba.
amitomac aucileblad unda vicodeT, istoriulad ra
gvaxasiaTebda dadebiTi da ra uaryofiTi, rom keTili gza
kvlavac gavagrZeloT, ukeTuri ki SeZlebisdagvarad movi k
veToT.
am epistoleSi SevecdebiT, mokled ganvixiloT Cveni cx
ovrebis zogierTi mxare da gamovxatoT Cveni damokidebuleba
mis mimarT.
samwuxarod, dRes qristianebi mxolod saxeliTRa varT,
sinamdvileSi ki urwmunoTa cxovrebiT vcxovrobT.
gana amaze ar metyvelebs is dapirispireba, rac amJamad
qarTvelTa Soris xdeba? ganxeTqilebis mizezad SeiZleba
esa Tu is pirovneba davasaxeloT, magram pirovnebas rom
dasayrdeni ar hqondes xalxis farTo masebSi, es ar moxde
boda. sayrdeni ki winaaRmdegobis, dapirispirebis suliT
daRdasmuli Cveni Sinagani samyaroa. dapirispirebis codva
ampartavnebidan modis, rac odiTgan mogvdgams, oRond dRes
igi gansakuTrebulad mkveTri formebiT vlindeba. amis mizezi,
albaT, isic aris, rom metad dabalia Cveni inteleqtualuri
done. wlebis manZilze ganaTlebulobiT vamayobdiT, arada
saaRdgomo epistole, 1992 w.
344
gvaqvs mxolod zerele codna da, aqedan gamomdinare, zerele
aRqma sagnebisa da garemo samyarosi.
amasTan ver vxedavT zRvars codnasa da ganaTlebas So
ris, ver vgrZnobT, rom ganaTleba ufro metis momcvelia, vi
dre codna. amitomac, yvela mcodne adamiani ganaTlebulad
ver CaiTvleba. ganaTleba, inteleqti, upirveles yovlisa,
gulisxmobs maRal zneobas, rwmenas, siyvaruls, sulierobas.
seni, romelic Tanamedrove sazogadoebis TiTqmis yvela
fenas axasiaTebs, aris dabali sulieroba. es iTqmis Cvens
inteligenciazec. xSirad presiT Tu televiziiT gamodis ama
Tu im umaRlesi saswavleblis pedagogi, mecnieri, mwerali
an cnobili xelovani, romelic, erTi SexedviT, ar uaryofs
RmerTs, magram religiurad ise mcdarad azrovnebs, rom erT
mniSvnelobas aniWebs ieso qristes, muhameds, budas...
rogor SeiZleba qristianobis, musulmanobis, budizmis
gaTanabreba? es xom am religiebis ucodinarobis maCvenebelia
da niSnavs imas, rom gacnobierebuli ar gvaqvs cxovrebis um
Tavresi mizani, ar vzrunavT Cvens ukvdav sulze da ar gvawuxebs,
rom araswori poziciis gamo igi SeiZleba samudamod warvi
wymidoT.
inteligenciis da, saerTod, gavlenian pirovnebaTa be
dnierebac da ubedurebac is aris, rom maT TavianTi mrwamsiT,
Ta vianTi cxovrebiT sulierad SeiZleba gadaarCinon an daRu
pon ara marto TavianTi Tavi, aramed garSemo myofni da sxva
mravalnic.
dRes Cvens inteligencias imaze meti pasuxismgebloba
ekisreba, vidre TviTon grZnobs. is roli, rasac Tavis droze
asrulebda samefo dinastia, Tavadaznauroba, eklesiasTan
saaRdgomo epistole, 1992 w.
345
erTad unda itvirTos inteligenciam. igi unda iqces erisTvis
WeSmariti gzis gamkvlevad, erovnuli mrwamsis, kulturis da
xelovnebis damcvelad da Semqmnelad. amitomac xeli unda
SevuwyoT misi didi niWisa da maRali Tvisebebis maqsimalur
gamovlinebas erisa da RvTis samsaxurad.
Tu normaluri sazogadoebis Seqmna gvsurs, Cvenma in te
ligenciam, erismTavrebma upirvelesad unda izrunon mo zardi
Taobis swor aRzrdaze. adamianis buneba dacemul ia da Cveni
codvismieri Tvisebani asakisda mixedviT gamovlindebian.
amitomac bavSvebma Tavidanve unda iswavlon avisa da kargis
garCeva, brZola borotebasTan da uflis SewevniT daZlion
mankieri midrekilebani. am rTul saqmes maswavleblebi si
frTxiliT unda moekidon. kargi iqneba, Tu isini uznaZis gan
wyobis TeoriiT ixelmZRvaneleben da pirovnul TvisebaTa
gaTvaliswinebiT miudgebian TiToeul aRsazrdels. bavSvebs
Tavidanve unda gavuRviZoT grZnoba adamianis Rirsebis dan
axvisa da dafasebisa, ganvamtkicoT rwmena imisa, rom yoveli
Cvengani RvTisagan gansakuTrebuli niWiTaa dajildoebuli,
oRond aucilebelia am madlis gamovlena.
mozardi Taoba unda davuaxlovoT Sromas, SevayvaroT
miwa, yvavilebi, cxovelebi, buneba; vaswavloT masTan kavSiri,
raTa man Semdeg advilad daamyaros harmoniuli urTierToba
garemosTan.
samwuxaroa, rom yovelive amis gansaxorcieleblad cota
gvyavs saTanadod momzadebuli pedagogebi; ara gvaqvs kargad
Sedgenili programebi.
skolis cxovrebaSi siaxlis Setana rom aucilebelia,
yvela grZnobs, magram zogjer araswor nabijebs dgamen. ma
saaRdgomo epistole, 1992 w.
346
galiTad, apireben inglisuri skolebis gaxsnas, sadac pir veli
klasidanve yvela sagans bavSvebs ucxoelebi Seaswavlian da es
miaCniaT friad sasargeblod; sinamdvileSi ki igi didi Sec
domaa da niSnavs Cvens warsuls mowyvetili Taobis aRzrdas,
anda, fiqroben religiuri skolebis daarsebas, sadac saRvTis
metyvelo gakveTilebs pastorebi Caatareben. gana SeiZleba ase
xelvyoT Cveni meoba?
marTlmadidebeli sarwmunoeba xerxemalia Cveni ero
vnuli sxeulisa. misi SecvliT an dakargviT Cven vkargavT
qarTul suls. amis magaliTi bevri gvaqvs; mxolod ors da
vasaxelebT: wina saukuneebSi, gaWirvebis gamo zogierTma qarT
velma kaTolikoba miiRo, radgan Turqni kaTolikebs romis
siZlieris gamo ar exebodnen. dResac maTi STamomavalni,
saqarTveloSi mcxovrebni, TavianT Tavs frangebs uwodeben.
carizmis gamTiSveli politikis wyalobiT somxebi XIX
saukuneSi ganTavisuflebulni iyvnen gadasaxadisagan. bevrma
qar Tvelma cdunebas ver gauZlo da ekonomikuri mdgomareo
bis gaumjobesebis mizniT miiRo grigorianuli sarwmunoeba.
dRes es xalxi faqtobrivad dakargulia saqarTvelosaTvis.
es erTi mxarea sakiTxisa. magram umTavresi meorea, anu Segneba
imisa, rom TiToeuli Cvenganis mrwamsi, aRmsarebloba, RvTis
WeSmarit gzas unda daefuZnos. marTlmadidebloba aris is
sarwmunoeba, romelmac Seuryvnelad daicva ieso qristes da
mis mociqulTa swavleba. marTlmadideblobam daicva erTiani
ganuyofeli eklesiis tradicia. marTlmadideblobis gareSe
ar arsebobs xsna, radgan qristea Tavi eklesiisa da eklesiaa
mistikuri sxeuli misi da Tu ar viqnebiT wevri mi si eklesiisa –
nawili misi sxeulisa, wili ara gvaqvs mac xo varTan. „eklesiis
saaRdgomo epistole, 1992 w.
347
gareSe adamianma SeiZleba miaRwios yo velives: hqondes rwmena
mamis, Zisa da suliwmidisa, qadagebdes, saidumloebsac aRas
rulebdes, iyos dafasebuli, magram sulis xsnas ver SeZlebs
– ver moipovebs maradiul cxovrebas“ (netari avgustine).
unda gvaxsovdes, rom eklesia mudam wmindaa. calkeul
sasuliero pirTa Tu morwmuneTa uRirsi saqcieli ver daCrdi
lavs mis sidiades. unda gvaxsovdes isic, rom eklesia mebrZo
lia, rameTu gamudmebiT upirispirdeba borotebas. ukeTurobam
SeiZleba mas daRi daasvas, magram gamarjvebuli mainc yovelT
vis iqneba eklesia, radgan igi TviT uflis mier kldesa zeda
aris dafuZnebuli da „bWeni jojoxeTisani ver moerevian mas“.
70wlianma mZime cxovrebam saqarTvelos eklesiazec
iqonia gavlena, dRes Cvens moZRvarTa Soris bevrni arian
Tavdadebulni, magram arian sustnic. me imedi maqvs, RvTis
SewevniT, momavalSi kidev ufro gamravldebian keTilmsaxuri
moRvaweni, bermonazonni, romelnic viTarca manaTobelni
lamparni, xalxs uCveneben uflisaken saval swor gzas da msx
verplSewiruli siyvarulis madliT miexmarebian maT jvris
mtvirTvelobaSi.
Tanamedrove etapze metad aucilebelia sxva saxelm
wifoTa mimarT swori damokidebulebis gamomuSaveba. dRes
msoflio Cabmulia erTobliv procesebSi. ekonomikurad,
politikurad Tu inteleqtualurad wamyvani Zlieri qveynebi
nebiT Tu uneblieT erevian sxva erebis cxovrebaSi da ar aZleven
maT saerTo jaWvidan amovardnis saSualebas; es ki did sa
frTxes uqmnis mcirericxovani xalxebis sulier da kulturul
TviTmyofadobas. imave problemebis winaSe vdgavarT Cvenc.
dasavleTis qveynebisagan saqarTvelos politikurad iseTi
saaRdgomo epistole, 1992 w.
348
didi saSiSroeba ar emuqreba, ramdenadac moraluri da zneo
brivi. CvenTvis aseve damabrkolebelia maTi indiferentuloba
erovnuli da sarwmunoebrivi sakiTxebisadmi.
qarTvel xalxs mimbaZvelobisaken ltolva axasia Tebs.
es kargia, Tu sasargeblos swavlob, anu gaqvs niWi TeTrisa da
Savis garCevisa, magram saSiSroeba swored is aris, rom xSirad
gansjis unari gvekargeba da calmxrivad, brmad viRebT sxvisi
cxovrebisa Tu azrovnebis wess.
Cven aucileblad unda SeviTvisoT sxvaTa gamocdileba
da miRwevebi, oRond sakuTar safuZvelze dayrdnobiT. mxo
l od maSin iqneba igi Rirebuli Cveni xalxisTvis da angariS
gasawevi da dasafasebeli sxva qveynebisTvisac. ase Seiqmna
msoflioSi cnobili qarTuli kultura da dResac es gza unda
gavagrZeloT.
am saqmeSi metad didi roli unda daekisros erovnul
moZraobas.
zogierTis fiqriT, erovnuli moZraoba droebiTi mo
vlenaa, romlis mizani eris ganTavisuflebisaTvis brZolaa.
aseTi Sexeduleba mcdaria. vidre varsebobT rogorc eri, unda
iyos erovnuli moZraobac, romelmac unda moicvas Cveni cx
ovrebis nebismieri sfero da yvelaferi unda gaakeTos xalxSi
zneobis amaRlebisaTvis, qristianuli marTlmadidebeli sarw
munoebis ganmtkicebisaTvis, qarTuli xasiaTis gaTvaliswinebiT
Cveni Sinagani dadebiTi Zalebis gaRviZebisa da axali ideebis
ganxorcielebisaTvis, pirovnebis talantis maqsimaluri gam
ovlenisaTvis.
vfiqrob, xelisuflebis, eklesiis, inteligenciis, ax
algazrdobisa da saerTod eris saukeTeso nawilis warmo
madgenlebma unda SeimuSaon da Camoayalibon erovnuli moZ
saaRdgomo epistole, 1992 w.
349
raobis programa; unda ganisazRvros, ras unda moicavdes igi
da sad rogor ganxorcieldes. amave dros unda ganisazRvros
savaraudo uaryofiTi Sedegebic.
rac Seexeba sxva qveynebTan urTierTobas, Cven yvela
feri unda gavakeToT, raTa arc erT saxelmwifosTan, da
gansakuTrebiT mezobel erebTan, ar gvqondes mtruli damok
idebuleba.
amitomac saWiroa maRali inteleqtis mqone diplomate
bis aRzrda; saWiroa diplomatiuri skolis daarseba, sadac
axalgazrdebi SeiTviseben Cveni xalxisa da msoflio qveynebis
diplomatiur gamocdilebas da SeZlebisdagvarad gaakeTeben
yvelafers, raTa saqarTvelom Tavisi adgili daikavos msof
lios erTa Soris.
Cven winaSe aseve dgas pirovnebisa da sazogadoebis ur
Ti erTobis sakiTxi.
wmida werilidan viciT, rom adamiani aris RvTis xati
da msgavsi gansakuTrebuli qmnileba. igia qveyanasa da zecas,
miwier da sulier samyaros Soris damakavSirebeli Zala.
adamiani dadgenilia samoTxeSi moqmedebisaTvis, misi
dacvisaTvis, rac borotisagan sakuTari sulis dacvas niSnavs
da gulisxmobs RvTis siyvaruls, Sromis survils, Semecnebis
unars da, ra Tqma unda, zneobriv cxovrebas.
adamianTa erToba qmnis ojaxs, gvars, ers, saxelmwifos:
sulierad ganwmendil pirovnebaTa kavSiri – aseTive saxelmwi
fos, xolo codvisagan daTrgunulTa erToba – Sesabamis ojaxsa
da sazogadoebas. amitomac, vinc fiqrobs eris momavalze, up
irvelesad unda ifiqros Tavis sulier amaRlebaze da daiwyos
eris gamosworeba Tavisi Tavis ganwmendiT – sakuTari jvris
mtvirTvelobiT, RvTis WeSmarit gzaze dadgomiT. mxolod
saaRdgomo epistole, 1992 w.
350
amis Semdeg dainaxavs adamiani sinamdvileSi sxvas ra uWirs da
imasac mixvdeba, rogor uSvelos mas.
gansakuTrebuli pasuxismgebloba ekisrebaT qveynis ga
nmgebelT – rogorc saero, ise sasuliero pirT. xSiria SemTx
veva, roca Tanamdebobis mqone Tavisi araswori saqcielis gamo
iqceva kerpad. wmida mamebi gvarigeben, rom xalxze moqmedeba
da misi moqceva unda moxdes ise, rom Cven CrdilSi davrCeT,
xolo erma upirvelesad adidos RmerTi da ara kaci.
nebismieri xalxis istoriaSi dauviwyaria maTi saxe lebi,
romelnic TavianTi siwmindiT amgvarad emsaxurnen ers. aseTi
iyo, magaliTad, wmida mefe daviT aRmaSenebeli. „galobani
sinanulisani“ aris pirovnuli da eris codvebis mtvirTveli
qveynis ganmgeblis aRsareba. dRevandeli adamiani imdenad
dacemulia, rom aRar esmis, ratom gamoTqvams aseT sinanuls
mefe wmindani. xalxs aRara aqvs xmamaRla gacxadebuli aRsare
bis sidiadis SegrZneba;
„galobani sinanulisani“ sakuTari Tavis gakerpebis wi
naaRmdeg brZolis dasturicaa, iseve rogorc daviTis survili,
dakrZaluliyo gelaTis taZris karibWeSi, raTa kacTa da piru
tyvT mis saflavze daedgaT fexi.
amgvari damokidebuleba sakuTari Tavisadmi daviT aR
maSeneblis zneobis, misi sulieri siwmindis maCvenebelia; amis
sawinaaRmdego magaliTia, vTqvaT, nabuqodonosori, ro melmac
Tavisi kerpi aRmarTa da undoda yvelas Tayvani eca mi sTvis
imitom, rom misi mizani iyo amqveyniuri, miwieri di debisa da
netarebis mopoveba, sakuTari „mes“ damkvidreba.
ase rom, pirovnebis roli da SesaZlebloba kacobri
o bis cxovrebaSi ganuzomelia. mas Seswevs Zala, RmerTamde
amaRldes saTnoebiT da qvesknelamde damdabldes ukeTure
saaRdgomo epistole, 1992 w.
351
biT, ampartavnebiT. yvelaferi Cvens Tavisufal nebazea da
mokidebuli.
„iyveniT ukue mobaZav RmrTisa, viTarca Svilni sayu
arelni, da vidodeT siyuaruliT, viTarcaigi qristeman Semi
yuarna Cuen da misca Tavi Tჳsi CuenTჳs Sesawiravad“ (efes. 5,
12), – gvarigebs mociquli.
uflis mcnebebiT cxovreba, marTalia, Wirs Cvens apoka
lifsur droSi, magram RmerTi ar dagvtovebs da Seeweva Cvens
uZlurebas.
sasoebdiT macxovars, rameTu „icis ufalman RmrTis msa
xurTaჲ maT gansacdelTagan ჴsnaჲ“ (2 petr. 2, 9).
macxovris aRdgomis dResaswauli aris safuZveli Cveni
sarwmunoebisa, imedi Cveni momavlisa, Cveni eris gadarCe
nisa.
saaRdgomo epistole wmida ioane oqropiris sityvebiT
minda davamTavro: modiT yvelani, ganicadeT sixaruli uf
lismieri; mdidarno da glaxakno, zeimi hyavT erTad; Wi r Ta
damTmenno da sulmoklenno, Tayvani eciT dResa amas. sarwmu
noebis trapezi ixmieT yovelTa da miiReT simdidre madlisa...
amieridan nu SeaZrwunebs sikvdilis SiSi Tqvens gulebs, rad
gan macxovris madliT ganTavisufldiT. daTrguna sikvdili
sikvdiliT moculma, wartyvena jojoxeTi qvesknelSi Casulma...
„sada ars, sikudilo, sawerteli Seni? sada ars, jojoxeTo,
Zlevaჲ Seni?“ (1 kor. 15, 55).
aRdga qriste, daemxnen demonni, aRdga qriste da ganix
ares angelozTa, aRdga qriste da aRdga sicocxle saukuno.
dideba mas ukunisamde.
aRdgoma qristesi
Tbilisi, 1992 w.
saaRdgomo epistole, 1992 w.
353
saSobao epistole1993 w.
iveriis wmida miwis RvTivkurTxeul Svilebs
„aha, moval adre. mtkiced ipyar, raca gaqvs, raTa
aravin wargtacos gvirgvini Seni“ (gamocx. 3, 11)
ovladusamRvdeloes mwyemsmTavrebs, moZRvrebs, dia
k vnebs, bermonazvnebs, saqarTvelos samociqulo ek l
esiis RvTismosav marTlmadidebel qristianebs, RvTismSoblis
wilxvedri kurTxeuli iveriis mkvidrT da Cveni samSoblos
gareT mcxovreb TanamemamuleT.
mSvidoba, sixaruli da keTildReoba mogmadloT mo w
ya le da saxierma ufalman.
gangveSora mZime weli. weli didi imedebisa da didi
ყ
354
gansacdelisa. mwuxarebam ufro metad dagvaaxlova RmerTs da
erTmaneTs da meti sibrZnec SegvZina, radgan dagvafiqra ara
marto purze arsobisa, aramed maradiul Rirebulebebzec.
sulierma da materialurma gaWirvebam dagvanaxa, rom
ar arsebobs gamouvali mdgomareoba, oRond aucilebelia
ganviTarebis axali gzebis moZebna, aucilebelia, upirveles
yovlisa, RvTis sasoebiT sakuTar Tavze dayrdnoba da Cveni
SesaZleblobebis warmoCena.
winaaRmdegobebis miuxedavad gasulma welma imedi Ca
gvisaxa, amitomac, marTalia, sulieri tkiviliT, magram RvTis
Sewevnis rwmeniT vxvdebiT udides qristianul dResasw auls –
Sobas uflisas.
Soba qristesi – es aris mistikuri aqti, romelsac bo
lomde verasdros CavwvdebiT. igia gamovlineba adamia n i sadmi
RvTis usazRvro siyvarulisa da misTvis Tavganw irvisa; aqti
RvTisa da kacis SeerTebisa.
ufali mogviaxlovda, raTa Cvenc aRvdgeT da mivideT
masTan. igi ar iTxovs simdidresa da maRal Tanamdebobas, arc
oqros, gundruksa da murs, rac mogvebma miarTves beTlemSi ax
ladSobils. misTvis Zvirfasi mxolod Cveni gulia. amitomac
TiToeuls mogvmarTavs: Svilo, momec guli Seni.
rad surs RmerTs Cveni guli? – mxolod imitom, rom
SeZlos Cvens sulSi daivanos da Tavisi usazRvro siyvaruliT,
siwmidiTa da simSvidiT gagvaTbos, dagvibrunos dakarguli
madli da CvenTvis jvarcmuli, kvlav CvenTan erTad Sexvdes
Cveni cxovrebis tkivils, CvenTan erTad daiTminos da evnos,
raTa gvacxovnos da maradiuli netarebis Rirsi gagvxados.
dideba Senda, ufalo, gmadlobT, ufalo.
saSobao epistole, 1993 w.
355
magram, RmerTo, Sen xom ici Cven vin varT, rameTu qm
nilni xelTa SenTani varT. ici, rom guli Cveni aris arawmida;
odiTgan SegTxovT daviT winaswarmetyvelis sityvebiT: „guli
wmidaჲ dahbade Cem Tana, RmerTo, da suli wrfeli ganmiaxle
guamsa Cemsa“ (fsalm. 50, 12), „moved da daemkvidre Cven Soris
da wmida myven Cven yovlisagan biwisa“ (locva).
gmadlobT, ufalo, rom gvajildoveb sinanulis grZno
biT, codvis SegrZnebis unariT da gamosworebis surviliT –
Senken swrafviT.
meoce saukune uxeSi materializmis Tayvaniscemis xanaa.
esaa dro, roca cdilobdnen adamianebisTvis SeeqmnaT war
modgena, TiTqos materialuri yofis garda sxva sicocxle ar
arsebobs da rom sulieri movlenebi oden Cveni tvinisa da
nervuli sistemis gamovlinebebia.
ra iyo mizezi RmerTis daviwyebisa?
pirvel rigSi, ampartavneba. adamianuri SesaZleblobe
bis araswori aRqma, sulieri dacema.
jer kidev pliniusumcrosi werda: adamianis buneba ga ya
lbebulia, radgan masSi ukidures sulier siRatakesTan Serwy
mulia usazRvro ampartavneba.
paskali adamians ganixilavda, rogorc „moazrovne le
r wams“ (anu Sinaganad aramyars), rogorc samyaros sivrceSi
ga bneul qviSis marcvals, romlis siZliere suliero basa da
azrovnebaSia; da Tu es madli daikarga, marcvalic gan qardeba.
sa mwuxarod, ara marto calkeuli adamianebi, ara med mTeli
rigi qveynebi msxverplni gaxdnen am martivi WeS maritebis da
viwyebisa.
germaneli filosofosi paulseni SeniSnavs: Znelia ua
saSobao epistole, 1993 w.
356
ryo materializmi ara imitom, rom igi simarTles qadagebs,
aramed imitom, rom Znelia daupirispirde wminda wylis si
suleles.
saocaria, rom materializmis mimdevarTa Soris iyvnen
ganaTlebuli da zogjer genialuri adamianebic, rac maCven
ebelia imisa, rom, marTalia, geniosoba RvTis didi madlia,
magram mTavari mainc niWis sworad warmarTvaa. mravalia ma
galiTi imisa, Tu ra saSineli Sedegi moaqvs gaukuRmarTebul
genias.
dabejiTebiT SeiZleba iTqvas, rom materializmi Sobs
totalitarizms, Cven karga xania vcxovrobT aseT droSi. to
talitarizmis mizania adamianis sruli gardaqmna ideolo
giuri wyobis Sesabamisad. pirovneba icvleba mis moqmedebaze
da, rac mTavaria, azrovnebaze mkacri kontrolis dawesebiT.
totalitarizmi karnaxobs yvelas, rogor unda ifiqron da
iTxovs usityvo morCilebas, rac niSnavs individualobis, pi
rovnuli sawyisis gaqrobas.
am movlenam sakmaod Rrma kvali daaCnia Cvens Sinagan
sa myaros. posttotalitarul droSi yvelaze rTuli swored
su lieri monobidan ganTavisuflebis, RvTivmomadlebuli
individualuri Tavisuflebis mopovebis, pasuxismgeblobis Seg
rZnebisa da avisa da kargis sworad garCevis procesi iqneba.
materializmis dRemde arsebuli forma TandaTan uka
na planze gadadis da adgils uTmobs mis sxva saxes – teqno
kratizms da ekonomikas.
sazogadoebis zrunva ekonomikis winsvlisaTvis ar aris
saSiSi, Tu masTan erTad ganviTardeba adamianis sulieri da
inteleqtualuri SesaZleblobebi: WeSmariti sarwmunoeba,
eklesiuroba, zneoba, mecniereba, xelovneba.
saSobao epistole, 1993 w.
357
Cven ar gvaqvs ufleba Tanamedrove civilizaciis yvela
ubedurebis sawyisad mecniereba davsaxoT. adamiani ubralod
sulierad moumzadebeli Sexvda mecnierul aRmoCenebs. pi
rovnebis sulieri ganviTarebis procesi metad CamorCa te q
nikur progress da radgan erTi meores ar ganapirobebs, dair
Rva wonasworoba; aman ki warmoSva saSiSroeba da Cven winaSe
daayena mravali gadauWreli problema.
amitom dRes, upirveles yovlisa, unda vizrunoT eris
sulieri amaRlebisaTvis, rom saTanadod momzadebulni Sevx
vdeT dasavleTis qveynebis „ucxo keTildReobas“, Torem im
madlsa da TviTmyofadobasac davkargavT, rac winaparTagan
raRac formiT dRemde mainc SevinarCuneT.
suliereba xalxSi Tavdapirvelad gzas ikvlevs cal keul
madlmosil pirovnebaTa wyalobiT, Semdeg ki es niWi efi neba
mTel ers da amaRlebs mas, amitomac pirovnebis ro li qveynis
cxovrebaSi udidesia.
arian adamianebi RvTis niSniT gamorCeulni, romelnic
Tesaven siyvaruls, saTnoebas, qmnian, aSeneben, iwvian da sxvas
gzas unaTeben. arian pirovnebani demonuri beWdiT daRdasmulni
– damangreveli ZaliT aRvsilni.
msoflio istoria icnobs mraval magaliTs imisas, Tu
rogor nadgurdeboda masebi, iqceoda saxelmwifoebi gandide
bis maniiTa da eSmakeuli ampartavnebiT Sepyrobili „genialuri
utvinoebis“ xelSi, radgan isini, roca asparezidan midiodnen
da iRupebodnen, Rupavdnen xalxsac.
siwminde ki simSvidiT moqmedebs, igi ar xmaurobs, ar
yviris. amitomacaa, rom zogjer mTeli wlebis Tu saukuneebis
SemdegRa aRwevs Cvenamde sityvani da darigebani RvTis saTno
da brZen adamianTa, gmiruli saqmeebi Cvens winaparTa. isini
saSobao epistole, 1993 w.
358
SeumCnevlad ucvlian elfers Cvens Sinagan samyaros da idumal
gavlenas axdenen Cvens yofaze.
erTerTi magaliTi amisa aris cxovreba XVII saukuneSi
rumineTSi moRvawe, Cveni saxelovani Tanamemamule anTimoz
iverielisa, romelmac mTel msoflios uCvena siwmidis, moyva
sis siyvarulisa da TavisuflebisaTvis brZolis maga liTi da
romelic rumineTis eklesiam 1992 wels wmindanad Seracxa.
dRes gansakuTrebiT xSirad vlaparakobT Tavisufle
baze. Tavisufleba zogs TavaSvebuli cxovrebis ufleba hgo
nia, zogs – damoukidebeli qveynis moqalaqeoba; umTavresi ki
aviwydebaT imitom, rom am cnebaSi xSirad garegnul, miwier
ga gebas gulisxmoben da ar fiqroben mis Sinagan procesze – su
lier Tavisuflebaze.
zneobrivi TavaSvebuloba codvis monobaa, wmida pavle
mociquli wers: „TavisuflebisaTvis xarT, Zmano, xmobilni;
magram xorcieli gancxromisTvis nu moixmarT Tavisuflebas,
aramed siyvaruliT hmonebdeT erTurTs“ (gal. 5, 13).
rac Seexeba qveynis damoukideblobisaTvis zrunvas, xa
l xis sulieri amaRlebis gareSe igi metad cud Sedegebamde
migviyvans, radganac eri Tavisi umecrebisa da uzneobis msxver
pli gaxdeba.
politikuri Tavisufleba mZime codvaTagan Tavisufa
lma sazogadoebam unda moipovos, es RvTis kanonia. ase rom,
qveynis damoukideblobisaTvis brZola amave dros Ti To euli
Cvenganis Sinagan srulyofas, Sinagan Tavisuflebas iTxovs.
ufalma kaci xatad da msgavsad Tvissa Seqmna, magram
dacemis Semdeg adamianis sufTa suls Seeria sxvadasxva codva
da dabinda igi. is, vinc SeZlebs codvaTagan ganwmendas, xdeba
saSobao epistole, 1993 w.
359
Tavisufali, Tavisi Tavis ufali, RvTis msgavsebiT Seqmnili
Tavisi ubiwo sulis patroni. amitomac weren brZenni: SeiZleba
monobaSi iyo, magram Tavisufleba ver wagarTvan da SeiZleba
TavisuflebaSi gancxromiT cxovrobde da mona iyo, Tanac im
deni batonis, ramdeni mankieri Tvisebaca gaqvs.
advili ar aris Cvens mdabal vnebebsa da azrebze, CvenSi
mimdinare sulier da fizikur procesebze gamarjveba. Cveni
suli vidre xorcis tyveobaSia, brZola keTilsa da borots
Soris dausruleblad iqneba da vai mas, vinc bolomde mdabal
vnebaTa msaxurad darCeba.
wmida werili gvafrTxilebs: saqmeni xorcTani arian:
„siZva, uwmindureba, bilweba, kerpTmsaxureba, mwamvleloba,
mtroba, SuRli, Suri, risxva, ganxeTqileba, mwvalebloba, si
Zulvili, mkvleloba, memTvraleoba, lirweba da sxva misTa
nani. winaswar getyviT... rom amis moqmedni ver daimkvidreben
RmrTis sasufevels “ (gal. 5, 1921).
samwuxarod, es mankierebani axasiaTebs Cvens sazogadoe
bas da, miuxedavad amisa, gvsurs damoukidebloba. upirveles
yovlisa, Cven unda ganvTavisufldeT codvis mZime uRlisagan;
es ki SesaZlebelia mxolod eklesiis madliT.
Zalian bevrs ar esmis eklesiis Zala da mniSvneloba.
wmida mamebma ki, romlebic Signidan xedavdnen eklesiis sidi
ades, jer kidev IV saukuneSi ase gadmosces misi arsi: „mwams erTi,
wmida, kaTolike da samociqulo eklesia“. ...rameTu mxolod
aseTi eklesiis damaarsebeli da Tavi aris ieso qriste.
„amas kldesa zeda aRvaSeno eklesiaჲ Cemi, da bWeni jo
joxeTisani ver ereodian mas“ (maT. 16, 18), – brZanebs ufali. am
sityvebidan Cans, rom eklesia mudmiv brZolaSi iqneba boro
saSobao epistole, 1993 w.
360
tebasa da codvasTan, magram jojoxeTis Zalebic ki verafers
daakleben, radgan eklesia aris wminda da gamosyidulia uflis
sisxliT. suliwmida trialebs taZarSi da ganwmends yovelives
da yvelas, vinc rwmeniTa da siyvaruliTaa mosuli. „netar
xar Sen eklesiav marTlmorwmuneTa, rameTu mefem mefeTaman
daidgina SenSi savane. uryevia Seni saZirkveli, rameTu ufali
mcvel Senda ars. bWeni jojoxeTisani ver mogerevian da mgelni
mtacebelni ver Segmusraven da verc simtkices Sensas Seasusteben.
o, mSveniero da brwyinvale saxlo uflisa, ra didebuli xar
Sen!“ – wers wmida efrem asuri.
eklesiam misca saqarTvelos iseTi saocari pirovneb a ni,
rogoricaa: wmida nino, ganmanaTlebeli iveriisa, wmida ioane
zedazneli, daviT garejeli, Sio mRvimeli, anton martyofeli,
wmida mefeni: miriani da nana, vaxtang gorgasali, arCili da
luarsabi, daviT aRmaSenebeli, Tamari, qeTevan wamebuli, dem
etre Tavdadebuli da sxvani mravalni, saTnoni qristesni da,
saerTod, yvelaferi is, riTac Cven vamayobT ocsaukunovani
istoriis manZilze, eklesiuri cxovrebis, eklesiuri azrovne
bis gamovlinebaa.
rodesac Tanamedrove istorikosebi da zogjer RvTis
metyvelnic eklesiaze weren, ufro xSirad mis garegnul mx
areze amaxvileben yuradRebas an warsulis mixedviT afaseben
mis rols. eklesia gacilebiT imaze didia, vidre Cven gvgo
nia. eklesia mistikuri sxeulia uflisa. eklesia masSi myofi
mrevli ki ar aris mxolod an dedamiwaze mcxovrebi morwmu
neni, aramed, uwinares yovlisa, ufali, RvTismSobeli mari
ami, angelosTa dasi da wmidanTa mTeli krebuli SeerTebuli
mlocvelTa jgufTan; amitomac aris taZari – ca dedamiwaze.
saSobao epistole, 1993 w.
361
is saSineli movlenebi, rac Cven gverdiT xdeba: mkv
leloba, Zaladoba, Zarcva, veragoba, Tavawyvetili vneba...
Sedegia urwmunoebisa da arasulierobisa.
amitom dRes, rogorc arasdros, saWiroa Cveni xalxis,
Cveni axalgazrdobis, bavSvebis, inteligenciis gaeklesiureba.
„nuTu ar iciT, rom Tqveni sxeuli taZaria TqvenSi damkvidreb
uli suliwmidisa, romelic gaqvT RmrTisagan, da ar ekuTvniT
Tqvens Tavs?... adideT RmerTi Tqveni sxeuliTa da suliT“ (1
kor. 6, 1920).
Cvenda samwuxarod, umravlesobas dakarguli aqvs da
naSaulis SegrZnebisa da gancdis unari da Tavi ucodveli hgo
nia. es ki am pirovnebaTa dabali donis maCvenebelia. ada miani,
rac ufro maRla adis srulyofis kibeze, miT ukeT xedavs Tavis
Tavs da, aqedan gamomdinare, – Tavis codvebsac, (ucodveli
aravinaa) da eufleba grZnoba sinanulisa da survili gamos
worebisa.
eklesiis mTavari arsi is aris, rom aq mRvdlis saSu
alebiT adamians eZleva SesaZlebloba yvela Cveni uwmindure
bis mizezis – codvisgan ganTavisuflebisa; amqveynad mxolod
moZRvars aqvs RvTisgan miniWebuli madli codvaTa gaxsnisa
da mitevebisa. aRsarebiTa da ziarebiT pirovnebaSi xdeba su
lieri feriscvaleba, Sinagani wonasworobis aRdgena. RmerTi
mwuxarebisagan gaTanguls nugeSs aZlevs, SurisZiebis surviliT
Sepyrobils – mitevebis madls, aforiaqebuls – simSvides,
daCagruls – sulier Zalas.
„me vsufev maRalSi, – brZanebs ufali, – da siwmideSi,
ma gram me var tanjulTanac da suliT glaxakTan, raTa cxo
velvyo glaxakTa suli da cxovelvyo tanjulTa guli“ (es. 57,
saSobao epistole, 1993 w.
362
15); „movediT Cemda yovelni maSuralni da tჳrTmZimeni, da me
gangisueno Tquen“ (maT. 11, 28).
aseTi daRlili arasdros yofila adamianTa modgma,
arasdros mdgara kacobrioba aseTi kataklizmebis winaSe: ing
reva qveynebi da sistemebi, mswrafl icvleba movlenebi, rac
niSania imisa, rom Jami axlo ars. „aCrdils miuyveba adamiani,
magram amaod facifucobs, agrovebs da ar icis, vis darCeba“
(fsalm. 38, 67).
warsuli ganvlilia, momavali ar Cans, awmyo ki metad
bundovania, erTaderTi nugeSi aris ufali. „me Tquen Tana var
yovelTa dReTa da vidre aRsasruladmde soflisa“ (maT. 28,
20), – Cagvesmis misi sityvebi.
xSirad mekiTxebian, Tu rogor vxsniT religiuri Tva
lsazrisiT dRevandel Cvens mdgomareobas.
amJamad saqarTveloSi omia, gareSe mtrisagan Tav s m
o xveuli omi, xelovnurad Seqmnil konfliqtTa seria. Cv en
vicavT ara marto sazRvrebis mTlianobas, aramed Cveni xalxisa
da Cvens qveyanaSi mcxovreb sxva erTa warmomadgenlebis rwme
nas, kulturas, istorias, tradiciebs.
marTalia, yvelas gviWirs, magram imedi gvaqvs, erTad
davZlevT am siZneleebs da aucileblad gavimarjvebT. RmerTi
ar dauSvebs saqarTvelos gayofas. iveria RvTismSoblis wilx
vedria da aTasobiT wmidanTa sisxliT ganbanili maTi locva
Segveweva.
eqstremistebisa da separatistebis mizeziT mravali axa
lgazrda daiRupa. daixocnen qarTvelebi, afxazebi, osebi, ruse
bi, somxebi, azerbaijanelebi da sxvani. cremlma da sikvdilma
Seabija bevr ojaxSi, daqvrivdnen axalgazrda dedebi, daobld
saSobao epistole, 1993 w.
363
nen bavSvebi... bevri axalgazrda daxeibrda.
me minda vuTxra yvelas, aq myofsa da imqveynad wasuls
(isinic xom cocxlebi arian da esmiT Cveni): didia Tqveni
Rvawli qveynis winaSe da didi iqneba jildoc Tqveni, uflis
gan boZebuli. Tqven xom TavisuflebisaTvis, sarwmunoebisa
da samSoblosaTvis, Cveni naTeli momavlisaTvis ibrZodiT;
Tqven ibrZodiT wyvdiadisa da umecrebis winaaRmdeg. WeSmari
tad didia Tqveni msxverpli da amdenad Tqveni damsaxurebac
RvTisa da samSoblos winaSe.
Cven imediT vuyurebT momavals da gvjera, rom goniereba,
siyvaruli, sikeTe da Zmoba gaimarjvebs.
es erTi mxarea movlenisa, rac Seexeba mis sulier arss,
mi nda giTxraT, rom adamianebs xSirad maSin miaCniaT Tavi bed
nierad, roca yvelaze ubedurni arian. aris piriqiTac.
omi, gaWirveba – sinamdvileSi mowodebaa sinanulisa
da ganwmendisaken; igia saSualeba xangrZlivi Zilisagan Cveni
gamoRviZebisa da RmerTTan daaxloebisa. xilul mwuxarebaSi
yovelTvis uxilavi madli imaleba. „rogorc Teslis aRorZine
bisaTvis aucilebelia wvima, ise CvenTvis cremlebi. rogorc
miwas sWirdeba damuSaveba, rom keTili nayofi gamoiRos, ise
Cvens sulebs – mwuxareba da gansacdeli, rom darbildes Cveni
simkacre da daiZlios Cveni ampartavneba“ (ioane oqropiri),
rac gansakuTrebiT gvaxasiaTebs Cven.
oqro da vercxli maRali temperaturis gareSe minareve
bisagan ver ganiwmindeba, aseve verc Cveni suli – mwuxarebis
gareSe.
maxsendeba makabelTa wignidan Semdegi adgili: „es sas
jeli dasaRupad ki ara, Cveni xalxis gamosafxizleblad iyo
saSobao epistole, 1993 w.
364
gamiznuli. biwierebas rom didi xani ar eZleva da imTaviTve
sasjeliT aRikveTeba, swored esaa didi wyalobis niSani.
rac Seexeba sxva xalxebs, RmerTi moTminebiT ayovnebs
maT dasjas, vidre isini mTlianad ar aivsebian codvebiT. Cven
ki ase ar gveqceva igi; ar elis Cveni codvebis savsebas, rom mere
Suri iZios Cvenze. amitomac ar mouklia CvenTvis mowyaleba da,
Tumca ubedurebiT ki gvsjida, mainc ar gauwiravs Tavisi xalxi“
(2 mak. 6, 1216).
ase rom, dRes saqarTveloSi mimdinare movlenebi aris
neli da mtkivneuli procesi „uZRebi Svilis“ dabrunebisa. Cvens
sulier mdgomareobazea damokidebuli, ramdenad male gan
vTavisufldebiT sasjelisagan. siZneleebs ar unda SevuSindeT,
radgan RvTis Zala swored rom uZlurebaSi cxaddeba, oRond
ufals unda mivendoT srulad, TavSewirvamde.
miwieri Cveni cxovreba udabnoSi mogzaurobaa. Cven aq
mxolod mgzavrebi varT; dRe dRes auwyebs maradiulobis kar
ibWesTan Cvens miaxloebas; mTavaria, iq warvdgeT Rirseulad.
RvTis didi wyalobaa, rom ar viciT Cveni aRsasrulis dRe,
raTa yovelTvis gvaxsovdes sikvdili da yoveli dRe gava
taroT ise, TiTqos igi iyos ukanaskneli. amaSia sibrZne. jer
kidev antikuri drois didma pirovnebam, platonma, sibrZnis
moyvareba – filosofia ganmarta, rogorc mzadeba sikvdil
isaTvis.
„marTalTaTvis da codvilTaTvis sikvdili igivea, rac
mkvdari zRva Zvel aRTqmaSi ebraelTa da egviptelTaTvis.
pirvelTaTvis igi iyo gadasasvleli aRTqmul qveyanaSi, xolo
meoreTaTvis – mizezi sikvdilisa. msgavsad amisa, marTlis
sikvdili aris dasawyisi netari maradiulobisa – aRTqmuli
saSobao epistole, 1993 w.
365
qveynisa; codvilTaTvis ki – mizezi meore sikvdilisa – mara
diuli satanjvelisa“ (sulieri mdelo).
es saukune RvTisgan xalxs sinanulisTvis mieca. futur
ologni amtkiceben, rom Tu kacobriobam kidev iarseba XXI
saukuneSi, igi metad religiuri aswleuli iqneba, radgan xalxi
daiRala, uRvTod dacarielda taZari siyvarulisa.
dRes ki Cven varT mowme ara marto Tanamedrove isto
riis tragizmisa, aramed moaxloebuli apokalifsuri droisa.
sul ufro mkveTrad Cagvesmis sityvebi: „me var ani da ჵ, ityჳs
ufali RmerTi, romeli ars da romeli iyo da romeli moma
val ars, yovlisa mpyrobeli“ (gamocx. 1, 8).
RvTis mowyalebis imediT aRvsili yvelas guliTadad
gilocavT qristes Sobis dResaswauls. damdegi axali weli
de iyos yvelasaTvis mSvidobis, keTildReobisa da sikeTis
momtani, weli siyvarulisa da Serigebisa: „ganviSorneT ukue
saqmeni bnelisani da SevimosoT saWurveli naTlisaჲ“ (rom.
13, 12).
„iSva yrma, mogveca Ze... da ewoda saxelad... RmerTi
Zli eri, mSvidobis mTavari“ (es. 9, 5), „RmerTman mSvidobisa
man,... srulgyoT Tqven yoveli keTili saqmis mis nebisaebr
aR sasruleblad da iyos TqvenSi is, rac saTno Cans mis winaSe“
(ebr. 13, 2021). „romelman sZlos, esreT Seimosos samoseli
spetaki“ (gamocx. 3, 5).
gixarodeT, rameTu CvenTan ars RmerTi, amin.
qristes Soba
Tbilisi, 1993 w.
saSobao epistole, 1993 w.
367
saaRdgomo epistole1993 w.
RvTismSoblis wilxvedri iveriis RvTivkurTxeulno Svilno:
„aw ganTavisuflebul xarT codvisagan
da damonebul xarT simarTlesa“
(rom. 6, 18).
ovladusamRvdeloesno mwyemsmTavarno, moZRvarno,
diakonno, bermonazonno, Zeno da asulno saqarTve
los samociqulo eklesiisa, iveriis wmida miwis mkvidrno
da samSoblos sazRvrebs gareT mcxovrebno Tanamemamuleno,
gixarodeT,
qriste aRdga!
ყ
368
aRdga dakarguli erToba RmerTTan, aRdga sasoeba da
imedi kacTa, aRmobrwyinda mze simarTlisa da gamoCnda gza
maradiuli netarebisa; mdidarT da glaxakT, brZenT da uswav
lelT, xandazmulTa da yrmaT, – yvelas uxmobs ufali sixaru
lis trapezze, raTa miagos TiToeuls Rirsebisaebr maTisa.
„netar arian, romelTa mietevnen uSjuloebani da romelTa
daefarnen codvani“ (rom. 4, 7).
vin aris Rirsi am madlisa, aseTi mowyalebisa? – is, vi
sac esmis amqveyniuri cxovrebis arsi, vinc sityviT da sa qmiT
SeZlebisamebr adidebs WeSmarit RmerTs da acnobierebs Tavis
misias am wuTisofelSi.
yovel adamians sakuTari idea, sakuTari miswrafeba aqvs,
romlis ganxorcielebisTvisac igi iRvwis, magram ar sebobs
yvelasaTvis saerTo ideac – es aris swrafva amaRl e bisaken,
RvTis msgavsebisaken.
ra saqmianobasac ar unda eweodes kaci, umTavresi misTvis
SemoqmedTan miaxlebis survili unda iyos. bibliaSi vkiTxu
lobT, yovladwmida samebam adamianis Seqmna rom gadawyvita,
brZana: „vqmneT kaci xatisaebr Cuenisa da msgavsebisaebr“ (dab. 1,
26). maSasadame, radganac adamiani RvTis xatad Seiqmna, swrafva
srulyofisaken, pirvelsaxis, anu RvTisaken imTaviTve mis Ta
ndayolil bunebriv Tvisebad iqca. amitomac survili ganvi
Tarebisa da winsvlisa TiToeul CvenganSi arsebobs, oRond
unda vicodeT, ras gulisxmobs WeSmariti amaRleba da Cveni
yoveli moqmedebac aqedan gamomdinare unda Sefasdes.
idea unda hqondes ersac; mas cxadad da garkveulad unda
hqondes gacnobierebuli, saukuneTa manZilze upirvelesad ras
emsaxura. Cveni xalxis istoria gvafiqrebinebs, rom RvTisaken
swrafvis ZiriTad ideas, upirveles yovlisa, moyvasis siyvaru
saaRdgomo epistole, 1993 w.
369
liT vaxorcielebdiT da miuxedavad yvelafrisa, dResac vax
orcielebT. es siyvaruli aduRabebs da amTlianebs sruliad
saqarTvelos.
albaT esaa umTavresi mizezi imisa, rom warsulSic da
axlac Sinauri Tu gareSe mteri ar mogvklebia – boroti Zala
ebrZvis siyvarulis matarebel ers, raTa es niWi daakargvinos,
radgan icis, miznis miRwevis SemTxvevaSi, ufals gangvaSorebs;
amitomac am madls gansakuTrebiT unda gavufrTxildeT da
RmerTTan da erTmaneTTan siyvaruliT gaverTiandeT.
ufali adamians Tavisufali arCevanis uflebas aZlevs:
pirovneba TviTon iRebs gadawyvetilebas, ras emsaxuros: cod
vas Tu sikeTes, borotebas Tu siyvaruls. sasufeveli RvTisa
iZu lebiT moipoveba, radgan codvasTan brZoliT da masze
gamarjvebiT xdeba adamianisa da RvTis nebis SeerTeba – siner
gia, rac aris safuZveli pirovnebis gadarCenisa.
gzis arCevisas udidesi mniSvneloba eniWeba guls, ra
dgan iq ibadeba rogorc boroti, ise keTili zraxvani. Tu guli
sufTaa da savsea rwmeniT, sasoebiTa da siyvaruliT, Tu iq ar
budobs Suri da mtroba, Tu mas SeuZlia sxvisi sixa rulisa da
tkivilis gaziareba, iq madli ganmravldeba da igi suliwmidis
savaned iqceva; aseTi guli advilad sZlevs miwier sacdurs,
romelic yoveldRiurad cdilobs biwierebis WaobSi Cvens
danTqmas.
magram rogor ganviwmindoT guli codvaTagan?
upirveles yovlisa, unda viswavloT samarTliani gansja
sakuTari Tavisa. Cvens sulSi ori „me“ unda ganvasxvavoT da
yovel Cvens saqcielsa da gulisxmier zraxvas sxvisi TvaliTac
SevxedoT.
wmida grigol RvTismetyveli wers: „CvenSi ori gonia.
saaRdgomo epistole, 1993 w.
370
erTi keTilia da Sedegia yovelive mSvenierisa, meore ki –
dacemuli da mdabal vnebaTa msaxuri. erTi goneba naTlisaken
iswrafvis da surs Tayvani sces qristes, xolo meore, xorcisa
da sisxlis goneba, qris bnelsa Sina da mzad aris tyve iqmnas
beliarisa“. xolo wmida isaak asuri brZanebs: „netar ars kaci,
romeli Seicnobs Tavis uZlurebas, rameTu amis codna xdeba
sawindari keTilwarmatebisa“. aseTi adamiani gankiTxvis cod
visagan Tavisufldeba, TavmdablobiT imoseba da RvTisa da
moyvasis siyvaruliT ivseba, xolo „siyuarulman moyuassa Tჳssa
boroti ara uyvis“ (rom. 13, 10).
magram arian pirovnebani, romelnic mxolod sakuTar
Tavze fiqroben da TavianTi mdabali „mes“ egoistur moTx
ovnilebebs emonebian. maTTvis gaugebaria Segoneba: „icxovre
sxvisTvis, Tu gsurs emsaxuro Sens Tavs“.
arian aseve pirovnebani, borotis qmnis surviliT Se
pyrobilni, RvarZliT aRvsilni, romelnic irgvliv siZ u
lvils Tesaven, da sxvaSic mxolod borotebas xedaven. gavix
senoT erT dros keTili mefe sauli, Surisa da eWvis niadagze
ise daeca, wmida daviT winaswarmetyvelis mokvla surda, Tumca
mxolod misi fsalmunebi kurnavda mis suls. aseTi adamianebi
siyvarulis naklulovanebis gamo itanjebian. maT, marTalia,
xSirad mwuxareba moaqvT moyvasisaTvis, magram yvelaze metad
mainc sakuTar Tavs mtroben, radgan sulieri sixarulisTvis
sicocxleSive mkvdarni arian, imqveynad ki ucilobel satan
jvels imzadeben.
borotTa siborote unda gvZuldes, magram qmnileba Rv
T isa unda gviyvardes da gvebralebodes. ucodveli aravin ar
is, dacemis gareSe cxovreba ar arsebobs, magram aucilebelia,
saaRdgomo epistole, 1993 w.
371
survili gvqondes gamosworebisa, RvTis gziT svlisa.
Cvens sxeuls sicocxles suli aniWebs, suls – RmerTi.
da rogorc suls gayrili sxeuli kvdeba, kvdeba sulic Rm
erTs ganSorebuli. amitomac WeSmaritebasTan wilnayar kacze
diadi araferia da arc ufals mowyvetil adamianze mdabali
da sacodavia vinme.
bolo dros mravali uaryofiTi Tvisebisa da emociis
gamovlenis mowmeni gavxdiT. ekonomikurma gaWirvebam cxovreba
kidev ufro daamZima da zogierTSi momavlis seriozuli SiSi
dabada. xSirad gvesmis sityvebi: „katastrofuli mdgomare
obaa“, „ra gveSveleba?“ arada „uwyiT, rameTu Wiri moTminebasa
Seiqms, xolo moTminebaჲ – gamocdilebasa da gamocdilebaჲ –
sasoebasa“ (rom. 5, 34).
amasTan, situacias sworad ver vafasebT. gvegona impe
riidan gamosvlisas xaliCebs dagvifendnen. mosalodneli ki,
axlandelTan SedarebiT, ufro uaresi mdgomareoba iyo.
„ra gveSveleba?“ – urwmunoTa kiTxvaa. ar unda dagvavi
wydes, rom momavlis imedi adamianis ideis nawilia da qris
tianul saTnoebaTagan erTerTi pirvelTagani.
pirovneba Tu eri TviTon qmnis Tavis xvedrs. Tu Cven
RvTis mcnebaTa dacviT vicxovrebT da RvTis SiSi da siyvaruli
iqneba Cveni Tanamdevi, veraviTari Zala ver mogvereva.
vin gadaarCens mas, vis winaaRmdegac RmerTia aRmdgari?
vin sZlevs mas, visi Semwec ufalia?
eris zneobriv saxes yovelTvis rCeulni warmoaCendnen.
madloba RmerTs, aseTi Svilebi hyavs Cvens samSoblos. Cven
amasTan mowmeni varT imisa, Tu ramdeni axalgazrda uangarod
ewireba saqarTvelos miwawylis dacvas afxazeTSi, rac eris
saaRdgomo epistole, 1993 w.
372
sulieri potencialis gamovlinebaa.
orasi welia saqarTvelosTvis ar gvibrZolia. am omma
gagvaxsena, rom samSoblo mxolod ki ar gvaZlevs, msxverpl
sac iTxovs Cvengan. dRes mravali Wabuki rwmeniTa da mamulis
winaSe zneobrivi valis karnaxiT ibrZvis. marTalia, didia
qveynis mTlianobisaTvis TavdadebulTa ricxvi, magram gv
jera, RvTisa da eris winaSe damsaxurebisTvis isini sasufevlis
Rirsni gaxdebian da qarTvelTa zeciur mxedrions SeuerTde
bian. Cven pativs mivagebT im afxaz axalgazrdebsac, romelnic
TiTqos samSoblos TavisuflebisaTvis brZolis rwmeniT
daecnen, sinamdvileSi ki gareSe Zalebis boroti zraxvebis
msxverplni gaxdnen.
dro kidev ufro naTlad warmoaCens mtyuansa da mar
Tals. istoria, kacobriobis gamocdileba adamianebs bevrs
aswavlis, mxolod ugunurni qmnian awmyos warsulis gauTval
iswineblad. ra samwuxaroa, rom zogjer aseTi pirovnebebi
Tavisi miwieri veragi miznebis ganxorcielebisaTvis aseulo
biT adamianis daRupvas axerxeben.
Cven saqarTvelos xvalindel dRezec unda vifiqroT.
bevri ram aris damokidebuli imaze, Tu ra kavSiri gveqneba
mezobel qveynebTan, saerTod gare samyarosTan. urTierTo
bebi urTierTgagebasa da pativiscemaze unda iyos agebuli, rac
maRal diplomatiasa da sulierobas moiTxovs. unda gaviT
valiswinoT isic, rom xSirad vinc kamaTSi imarjvebs, megobrebs
kargavs. amitom sxva qveynebTan dakavSirebiT wonasworobis
dacva gvmarTebs.
rac Seexeba Cveni cxovrebis wess, vfiqrobT, vidre ada
mianebi ar moipoveben Sinagan Tavisuflebas, anu ar ganSorde
saaRdgomo epistole, 1993 w.
373
bian codvas, demokratia cxovrebaSi ver ganxorcieldeba da
mxolod lozungad darCeba.
eris sulieri amaRlebis saqmeSi didi roli ekisreba in
t eligencias. Cven am mxriv namdvilad gvyavs is Zala, ro melic
SeZlebs xalxs gauZRves, oRond aucilebelia eklesiasTan
misi dakavSireba, raTa ampartavnobam da TviTdajerebam ar
imZlavros masSi.
dRes gvikvirs maTi, vinc adre kerpebs scemda Tayvans; da
gana ufro metad sawyalobeli ar aris is „brZeni“, romelic
Tavis SemosazRvrul gonebas kerpad aqcevs da mxolod misgan
ismens „WeSmaritebas“ ? goniereba rwmenis gareSe susti xel
joxia, romelic aucileblad gadatydeba.
inteligenciam didi yuradReba unda miaqcios Cvens xe
lovnebas, presas, literaturas, gansakuTrebiT ki radiosa
da televizias.
unda aikrZalos amoraluri da e.w. Zaladobis filme
bis Cveneba. sazogadoebaSi isedac didi uaryofiTi muxtia da
grovili, es ki ufro aZlierebs amgvar emociebs da adamianur
urTierTobebs Zabavs.
Cveni guli da azrovneba sikeTisaken unda mivmarToT,
raTa davibrunoT namdvili sarwmunoeba, da ampartavnobisagan
ganTavisuflebulebma avaRorZinoT WeSmariti siyvaruli.
saTnoebaTa Soris yvelaze advilad gansaxorciele
beli mowyalebis gacemaa. dRes, rodesac Zalian bevrs uWirs,
mravali SesaZleblobaa sikeTis qmnisa. mwyurvalisaTvis erTi
Wiqa wylis miwodebac uflis winaSe didad Seracxilia.
Seewie gaWirvebuls, Tu gsurs RmerTi Senc Segewios, miani
We moyvass droebiTi sixaruli, Tu gsurs maradiuli netarebis
saaRdgomo epistole, 1993 w.
374
Rirsi gaxde, gaunawile qveyniuri sikeTe sxvebs, Tu ginda, rom
zeciur madls eziaro.
SevsTxov RmerTs, RvTaebrivi siyvarulis uSreti wya
rodan gardamoiRvaros Cvens gaciebul gulebSi rwmena, sa
soeba, mSvidoba da siyvaruli, raTa Seurcxvenlad SevxvdeT
dRes msoflio sixarulis dResaswauls sikvdilze sicocxlis
gamarjvebisa.
„sada ars sawerteli Seni, sikudilo? sada ars Zlevaჲ
Seni, jojoxeTo?!“ (os. 13, 14)
sikvdili daemxo, jojoxeTi Seimusra.
qriste aRdga!
gixarodeT.
aRdgoma qristesi
Tbilisi, 1993 w.
saaRdgomo epistole, 1993 w.
uwmidesisa da unetaresis, sruliad saqarTvelos kaTolikospatriarqis, ilia IIis aRsaydrebidan 30 da dabadebidan 75 wlis saiubileo komisia
teqsti dasabeWdad moamzades: gvanca koplataZemgrigol ruxaZem
teqstze muSaobdnen: monazoni elene (nafetvariZe)nino kvantalianinino ananiaSvilimzia CxaiZerusudan CirgaZemargo inasariZebela gvilia
gamomSvebi redaqtori: TinaTin mxeiZe
foto: mixeil zenko
dizaini:S.p.s. „sinTezisi“
art direqtoriarCil TurmaniZe
dizainerinato yubaneiSvili
kompiuteruli uzrunvelyofa: ivlita eqvTimiSvilisa
dabeWdilia:SIA "Jelgavas Tipografija" riga, latvia
© saqarTvelos eklesiasTan arsebuli qristianuli kvlevis saerTaSoriso centri
ISBN 978-9941-0-1041-5ISBN 978-9941-0-1042-2
UDC (uak) 27-475.5+27-282.5 e-726
2009, SYNTHESIS ad