19از 1

:کنفرانسموضوع

مفهوم فلسفه

:نام درسفلسفه و آراء تربیتی

:نام استاد خانم دکتر مهرانه کاظمیان

:نام دانشجومنا حیدری

بسم هللا الرحمن الرحیم

19از 2

:مفهوم فلسفه.تشکیل شده استSophiaوPhiliaکلمه فلسفه در لغت یونانی از دو کلمه

.در معنی خرد و دانش به کار رفته است« سوفیا»به معنی دوست داشتن و « فیلیا»

ت که خرد با طرز فکر و روش فرد سروکار دارد، در صورتی که دانش مربوط به معرفتها و یا اطالعاتی اس

.فرد در سایه تفکر یا از طرق دیگر کسب می کند

.آنچه از لحاظ تربیتی مهم تلقی می شود عشق به خرد یا خرد دوستی است

منظور از خرد دوستی یا عشق به خرد کوشش برای بوجود آوردن یک طرز فکر منطقی و نظر وسیع و

.عمیق در برخورد به امور گوناگون است

19از 3

19از 4 فلسفه چیست ؟

.دهدکاری است که فیلسوف انجام می فلسفه

.هم اکنون باید دید فیلسوف چه می کند یا چه خصوصیاتی را در رفتارش منعکس می سازد

19از 5

19از 6

تحلیل:عانی کلمات و منظور از تحلیل زبان مشخص ساختن م. پاره ای از فیلسوفان کار فلسفه را در عصر ما تحلیل زبان و فکر تلقی می کنند

از . نیستدر بحثهای علمی و فلسفی و در مکالمات روزمره کلماتی بکار می روند که معنی آنها مشخص و واضح. توضیح و تشریح آنهاست

.می باشندنظر طرفداران مکتب تحلیل بسیاری از بحثهای فلسفی و اختالف نظر فیلسوفان نتیجه مبهم بودن مفاهیم و معانی کلمات

هند شد که پاره ای از اگر فیلسوفان پیش از بحث درباره مسائل فلسفی به تحلیل کلمات و روشن ساختن معانی بپردازند متوجه این حقیقت خوا

د د در علوم مورمسائل فلسفی مسائل واقعی نیستند و ارزش آن را ندارند که ذهن فیلسوفان را به خود مشغول دارند، ویا آنکه این مسائل را بای

.بررسی قرار داد

رد و نظریه به طور خالصه از نظر طرفداران مکتب تحلیل فلسفی، چون فلسفه مسأله یا موضوعی خاص ندارد که دربارهً آن بتوان بحث ک

یا ربط منطقی در تحلیل فکر. ای بتوان ابراز نمود بنابراین کار فلسفه تحلیل زبان به منظور روشن ساختن مفاهیم و واضح نمودن آنهاست

.قضایا نیز فلسفه نقشی مهم بعهده دارد

راج شده یا بر از طریق تحلیل قضایا می توان اصول یا مقدماتی را که این قضایا از آنها استخ.تحلیل فکر همان تحلیل حکم یا قضاوت است

.آنها متکی هستند مشخص و واضح ساخت

موارد صادق ادعای طرفداران این مکتب در همه.آنچه قابل بررسی و بحث است محدود ساختن کار فیلسوفان به تحلیل فکر و زبان می باشد

ر سایه روشن ممکن است پاره ای از اختالفات را د.زبان ضمن اینکه در افکار و عقاید تأثیر داردوسیله ای برای بیان مفاهیم می باشد.نیست

.نمودن مفاهیم از میان برد اما تمام مسائلی که فیلسوفان مورد بحث قرار می دهند را نمی توان با تحلیل حل نمود

19از 7

انتقاد:تلزم بررسی و قضاوت درباره قضایا مس.تحلیل به تنهایی مشکالت را حل نمی کند.انتقاد یا ارزیابی افکار و عقاید استعمل دیگر فلسفه.ارزیابی آنهاست

. باید مشخص باشدمیزانو معیاردر جریان ارزیابی احکام ،

ن در پاره ای از رشته هامثل ریاضیات یا منطق ارزیابی احکام و قضایا از روی اصول و تعاریف انجام می گیرد و این عمل چندا.مشکل نیست

گفته می شود از باب مثال آنچه درباره انسان.میزان یا میزان های ارزیابی در فلسفه نیز محدود نیست.انتقاد فلسفی دامنه آن وسیع است.مورد توجه فیلسوف قرار می گیرد

در ارزیابی آنچه که در مورد انسان گفته می شود مورد ارزیابی قرار می... پژوهشهای زیست شناس،جامعه شناس، روانشناس و.گیرد

ر موجودات اما سعی فیلسوف در این است که نظریات مربوط به انسان را با توجه به جنبه های مختلف رفتار وی و روابط وی با دیگناقص مورد ارزیابی قرار دهد و نظریاتی که با رفتار انسان و همچنین با نظرات معتبر سازگار هستند را بپذیرد وعقاید محدود و

.را مردود تلقی نماید

19از 8 ترکیب:

ادث ،پدیده ها و فیلسوف نتایج پژوهشهای دانشمندان مختلف را درباره اشیاء ، حو.فلسفه به تألیف یا ترکیب نظریات مختلف می پردازد

.وقایع با هم ارتباط می دهد و از این راه نظری جامع درباره جهان بوجود می آورد

.مفاهیم اساسی مورد بحث در فلسفه از مفاهیمی که در رشته های علمی به وجود آمده اند عاملتر است

دود به به تحقیق می پردازند دایره تحقیق هریک مح... معموال دانشمندانی که در رشته های مختلف مانند فیزیک، شیمی، ریاضیات و.موضوعات یا جنبه های خاصی از پدیده هاست اما فیلسوف به طور کلی مطالعه می کند

.روی همین اصل مسائل فلسفی نیز نسبت به مسائل علمی کلی تر می باشند

19از 9بررسی ارزشها:

. در عصر ما بررسی ارزشها یا آنچه برای افراد و اجتماعات ارزش دارد کاری مهم و ضروری است

می آنچه در گذشته با ارزش تلقی می شد، در زمان حاضر به علت پیدایش اوضاع و احوال و شرایط تازه به همان صورت ارزش تلقی ن.شود

. در عصر ما روابط انسانی بصورتی خاص درآمده است

ر دهند و با توجه بنابراین فیلسوفان باید با دیدی وسیع و درکی عمیق تحوالتی را که در جنبه های مختلف زندگی رخ داده مورد بررسی قرا

گاههای به طبیعت آدمی و احتیاجات و مشکالت فردی و جمعی آنچه را که با ارزش است مشخص سازند و از طریق تعلیم و تربیت دست

. آموزشی افراد را متوجه اینگونه ارزشها کنند و آنها را برای تحقق دادن ارزشهای اساسی تشویق نمایند

ستفاده کرد باید این مسأله که چگونه می توان از پژوهشهای علمی و پیشرفتهای تکنیکی در راه تحکیم حقوق انسانی و توسعه میراث تمدنی ا

.بوسیله فیلسوفان بررسی شود

19از 10 سیر عقالنی :

ن می ذهن افراد معموال تحت تأثیر عوامل مختلف قرار می گیرد، این عوامل در بیشتر موارد ذهن را محدود ساخته مانع ابتکار و خالقیت آ.شوند

.زمانی تجربیات محدود ما مانع پیشرفت و سیر عقالنی می گردند . گاهی امور محسوس ذهن ما را بخود مشغول می دارد

.در بعضی موارد، عقاید یا معرفت عمومی ما را از تفکر و کشف راههای تازه باز می دارند

.اصول غیرقابل بحث یا به اصطالح بدیهی نیز فکر ما را محدود می کنند

.گاهی هماهنگی یا توافق نظر با دیگران ذهن ما را از فعالیتهای اساسی باز می دارد

ینگونه سیر عقالنی یا نظری آنگونه فعالیت فلسفی است که ذهن را از نفوذ ا.عوامل محفوظ نگاه می دارد یا تأثیر آنها را به حداقل تقلیل می دهد

ه اصول افرادی که ذهن خود را به شکلی محدود سازند قادر به خلق افکار و عقاید تازه نیستند ،طرح راههای تازه در پژوهشهای علمی و ارائ.جدید در منطق همه نتیجه سیر عقالنی یا نظری فیلسوفان و متفکران بزرگ می باشد

.یکی از تفاوتهای اساسی فلسفه و علوم در همین فعالیت به چشم می خورد

19از 11 تفسیر یا بسط نظریات علمی:

اره پدیده ها یا امور تئوریهای علمی عبارت است از تفسیرهایی که دانشمندان درب. یکی دیگر از فعالیتهای فلسفس تفسیر نظریات علمی است

مورد تفسیر قرار می Scientific Factsابراز می دارند فیلسوفان نیز اینگونه تئوریها را به عنوان حقایق علمی Factsخارجی

.دهند

یگر موجودات فیلسوف بدون توجه به نتایج پژوهشهای علمی نمتواند درباره انسان و د. فلسفه و علم در عصر ما رابطه بسیار نزدیک دارند

ه بررسی دقیق اینیا جهان بحث کند گاهی فعالیتهای فلسفی مثل ترکیب ،سیر عقالنی و انتقاد مسائلی تازه را مطرح می سازد و دانشمندان را ب

.مسائل وادار می کند

علوم فیزیکی وقتی اصل جبر در. تفسیر فلسفی از نطریات علمی به صورت تعمیم آن نظریات و بیرون کشیدن مدلوالت آنها بعمل می آید

یا می مطرح می شود پاره ای از دانسمندان را به تحقیق درباره این امر که آیا اصل جبر حاکم بر اعمال انسان نیز هست تحریک می کند آ

توان اعمال انسان را طبق این اصل توضیح داد ؟

19از 12

19از 13

.به معنی طریق انجام کار یا راه منظم تحقیق می باشدMetodکلمه روش . فلسفه را ممکن ات به عنوان روش خاصی تلقی نمود

رت می توان فلسفه اگر فلسفه را مانند علم جریانی فرض کنیم که منعکس کننده تالش افراد در برخورد به مشکالت و تضاد باشد در این صو

ردن راه حل را به عنوان روش یا طریقی تلقی کرد که افراد بوسیله آن با مسائل روبرو می شوند و در مشخص ساختن آن مسائل و پیدا ک

.برای آن اقدام می کنند

:ما در تحقیق با روشهای گوناگون سروکار داریم اینک برای مشخص شدن این روشها به توضیح آنها می پردازیم

روش مناظره یا مباحثه:ه خوبی مجسم مکالمات سقراط این پژوهش فلسفی را ب. گاهی پژوهشهای فلسفی به صورت مباحثه میان دو دسته یا دو نفر انجام می گیرد

.می سازد

.در مباحثه معموال طرفین برای ایجاد تفاهم به تحلیل کلمات و مفاهیم می پردازند و معانی کلمات را مشخص می کنند

می همینطور ضمن بحث هر طرف اصول و قواعدی را که طرف دیگر پذیرفته و اظهارات خود را بر آن مبتنی ساخته مورد بررسی قرار

.دهد

ل می فرق مناظره با تحلیل فلسفه در این است که در مناظره اثبات یا رد نظریه ای اساس بحث را تشکی.دهد، در صورتی که در جریان تحلیل، هدف مشخص ساختن معانی کلمات و توضیح آنهاست

19از 14

روش قیاسی:

از کل به جزء

.یردمباحثات فلسفی گاهی به صورت طرح چند اصل یا مقدمه و بیرون کشیدن احکام یا صفات جزئیات از این مقدمات صورت می گ

:در اینجا باید چند نکته را در نظر گرفت

.پژوهشهای فلسفی همه قیاسی نیستند1)

.قیاس منحصر به آنچه که ارسطو گفت نیست و این روش بصورتی دیگر در ریاضیات بکار می رود2)

اقیاس و استقراء هردو در پژوهشهای فلسفی و علمی بکار می رود و اصوال نمی توان فعالیتهای ادراکی و تحقیقی انسان ر3)

19از 15

.در هر ادراک و تحقیق دو جنبه دخالت دارند. به حسی یا استقرائی و عقلی یا قیاسی تقسیم نمود

روش استقرائی:از جزء به کل

.مشاهده امور جزئی و بیان یک اصل یا قاعده کلی را استقراء خوانند

ه موارد ابتدا استقراء از طرف ازارسطو به دو صورت استقراء تام یعنی مطالعه تمام موارد و استخراج قاعده کلی ، و استقراء ناقص ک.محدودی را در بر می گرفته است معرفی شده است

19از 16

روش حل مسأله:

رد، ضمن تحلیل آنچه متفکران انجام می دهند و همچنین مطالعه آنچه در جریان یادگیری و تهیه فرضیه ها صورت می گیجان دیوئی

.روش حل مسأله را به عنوان روش تحقیق مشخص ساخت

رده و موفق به این موقعیت زمانی بوجود می آید که محقق یا فیلسوف به پدیده ای برخورد کند و نتواند از تجربیات گذشته خود استفاده ک

.توضیح و تشریح آن بپردازد

رایش نامفهوم ، بتدریج فیلسوف به تغییر موقعیت می پردازد و از آنچه ب.استتغییر موقعیت در چنین میزوضعی آنچه برای فرد مهم است

راه حلهاهم اکنون پس از مشخص شدن. مسائل به حل آنها اقدام می کندپس از طرح این . چند مسأله بیرون می کشدمبهم و تردید آمیز است

راه حلی که موقعیت نامشخص را به صورت واضحاز طریق آزمایش یا مشاهده قرار می دهد و باالخره در معرض ارزیابی محقق آنها را

.و موارد مشابه را به آن تعمیم می دهددر می آورد انتخاب می کند

19از 17

: منابع

اصول

و

فلسفه تعلیم و تربیت

تألیف

دکتر علی شریعتمداری

19از 18

با تشکر از توجه شما