หนว่ยท�ี 1

นยิามศัพทท์างเรอืทั�วไป

เรอืจัดเป็นพาหนะชนดิหน�ึงท�ีมคีวามสาํคัญในการเดนิทาง การคา้ขาย ตั�งแตอ่ดตีจนถงึปัจจบัุน ในทกุอาชพีกม็ักจะ

มศีัพทเ์ฉพาะท�ีใชส้าํหรับงานนั�น ๆ แตไ่มม่อีาชพีใดท�ีจะมศีัพทเ์ฉพาะใชม้ากเทา่อาชพีทางเรอื ศัพทเ์ฉพาะทางเรอืบางครั�งไดก้ลายเป็น

ภาษาพดูประจาํทั�วไป

นยิามศัพทท์�ีใชเ้ก�ียวกับเรอื

สว่นตา่ง ๆ ของเรอื

1. ตัวเรอื THE HULL คอืสว่นของเรอืนับจาก ดาดฟา้ใหญห่รอืดาดฟา้บนลงมา แบง่ออกเป็นสว่นใหญ ่ๆ ได ้3 สว่น คอื

ก. สว่นหวัเรอื FORE PART

ข. สว่นกลางลาํ MIDSHIP PART

ค. สว่นทา้ยเรอื ATER PART

2. เสน้แนวกระดกูง ูFore and Aft Centre Line คอื เสน้ท�ีลากผา่นกลางลาํ จากหวัเรอืถงึทา้ยเรอื

แบง่สว่นตวัเรอื

พ�ืนท�ีตั�งฉากท�ีลากผา่นเสน้แนวกระดกูง ูจะแบง่ตัวเรอืออกเป็น 2 สว่น ในทางยาว เม�ือเรายนือยู่บนเสน้แนวกระดกูง ูหนัหนา้

ไปทางหวัเรอื สว่นท�ีอยู่ทางดา้นขวามอืเรยีกวา่ “กราบขวา” สว่นท�ีอยู่ทางดา้นซา้ยเรยีกวา่ “กราบซา้ย” (Port and Starboard Side)

สวนแบง่ตวัเรอื

การกาํหนดตัวเลขของชาวเรอื ประเพณขีองชาวเรอืจะใช ้เลขคู่ และเลขค�ี สาํหรับกาํหนดใหส้�ิงของ เคร�ืองมอื

เคร�ืองใช ้หอ้งเคร�ือง หอ้งตา่ง ๆ ท�ีตดิตั�งและอยู่ประจาํท�ี โดยจะใหห้มายเลขคู่ทางกราบซา้ย ใหห้มายเลขค�ี ทางกราบขวา กาํกับเคร�ือง

มอือปุกรณท์�ีกลา่วมา

สว่นตา่ง ๆ ของพ�ืนผวิตวัเรอื

HULL SURFACES

สว่นทางขา้งของเรอื แบง่เป็นสว่นใหญ ่ได ้2 สว่นคอื สว่นท�ีอยู่กราบขวา และสว่นท�ีอยู่กราบซา้ย โดยมเีสน้แบง่ท�ีกระดกูง ูทาง

ปลายของสว่นหวั (Fort Part) “หวัเรอื” (BOW) แบง่ไดเ้ป็น หวัเรอืกราบขวา และหวัเรอืกราบซา้ย ทางปลายสว่นทา้ย (After Part) เรยีก

วา่ทา้ยเรอื (Quarter) แบง่ไดเ้ป็นทา้ยเรอืกราบขวา และทา้ยเรอืกราบซา้ย สว่นกลางลาํเรอืทั�งหมดเรยีกวา่ กลางลาํ (Amidships)

เรอืเม�ือยู่ในน�ํา สว่นขา้งของตัวเรอืกจ็ะถกูแบง่โดย “เสน้แนวน�ํา” (Water line) เป็นสว่นคอื สว่นท�ีอยู่เหนอืแนวน�ํา เรยีกวา่

“ขา้งเรอื” (Ship Side) สว่นท�ีอยู่ใตเ้สน้แนวน�ําเรยีกวา่ “ทอ้งเรอื” (Bottom) คาํศัพทส์องคาํน�ีใชโ้ดยทั�งไปไมเ่จาะจง เชน่เม�ือมกีารทาสี

ทางขา้งเรอื ถา้ตอ้งการจะกลา่วถงึพ�ืนท�ีสว่นใดโดยเฉพาะแลว้ กจ็ะตอ้งบอกถงึกราบของตัวเรอืละระยะจากแนวน�ําดว้ย เชน่ เรอืทะลทุ�ี

กราบขวาเหนอืเสน้แนวน�ํา 4 น�ิว ตน้

พ�ืนเรอืท�ีตดิกันตลอดแนวเรยีกวา่ “ดาดฟา้” ดาดฟา้บนท�ีตากแดดฝนตลอดเวลาเรยีก “ดาดฟา้เปดิ” (WEATHER DECK)

นยิามศพัทเ์ก�ียวกบัตวัเรอื

TERMS APPLIED TO THE HULL

1. สงูเหนอืแนวน�ํา FREEBOARD คอื สว่นสงูนับจากแนวน�ําตรงท�ีใดกไ็ดถ้งึดาดฟา้บน UPPER DECK

2.กนิน�ําลกึหรอื DRAUHT คอื สว่นลกึของกระดกูงจูากเสน้แนวน�ําตรงท�ีใดของตัวเรอืกไ็ด้

3. บมี BEAM คอืสว่นท�ีกวา้งท�ีสดุของเรอื

4. ดาดฟา้โคง้ CAMBER คอื สว่นโคง้หรอืความนนูของดาดฟา้ เพ�ือใหน้�ําไหลลงขา้งเรอืไดโ้ดยงา่ย

นยิามศัพททั์�ไปของเรอื

5. โคง้ทอ้งเรอื BILGE คอื สว่นทอ้งเรอืท�ีมลัีกษณะโคง้ของตัวเรอืทั�งดา้นในและดา้นนอก BILGE อาจมคีวามหมายอกีอยา่ง

ในเรอื คอื น�ําทอ้งเรอื

6. ครบีกกกระดกูง ูBILGE KEEL คอื การท�ีขา้งเรอืมลัีกษณะครบีแบน สาํหรับชว่ยลดอาการโคลงของเรอืตามปกตจิะอยู่ใต้

ทอ้งเรอืตรงกระพุ้งทอ้งเรอื

7. ขา้งเรอืโคง้เขา้ TUMBLE HOME คอื การท�ีขา้งเรอืมลัีกษณะโคง้เขา้ในสว่นท�ีเหนอืจากแนวน�ํา

8. ขา้งเรอืโคง้ออก FLARE คอื การท�ีขา้งเรอืมลัีกษณะโคง้ออกในสว่นท�ีเหนอืจากเสน้แนวน�ํา

9. ดาดฟา้บนแบบตดิตอ่ FLUSH DECK คอื ดาดฟา้บนของตัวเรอืท�ีตดิตอ่จากหวัจรดทา้ยเรอืโดยตลอด ไมม่สีว่นใดสงูข�ึน

หรอืต�ําลง ยกเวน้โครงสรา้งสว่นบนของเรอื

10. กระดกูง ูKEEL คอื ทอ่นเหลก็หรอืทอ่นไม ้ซ�ึงอยู่ตรงกลางลา้งสดุของลาํเรอื ทอดไปตามยาวของเรอืตลอดลาํ ถงึท�ีตดิตอ่

กับทอ่นเหลก็หรอืทอ่นไมท้�ีทา้ยเรอืหรอืหวัเรอื กระดกูงถูอืเป็นสว่นสาํคัญท�ีสดุของโครงสรา้งเรอื

11. กระดกูงตูั�ง KEELSON เป็นแผน่เหลก็หรอืไมย้าวทับบนกระดกูงตูลอดหวัเรอืและทา้ยเรอื สาํหรับยดึเหน�ียวกระดกูงู

12. กงตั�ง TRANSVERSE FRAME เป็นแผน่เหลก็หรอืไมห้นาวางขวางเป็นมมุฉากกับกระดกูง ูสาํหรับยดึเหน�ียวแผน่เหลก็

หรอืไมป้เูรอืและยดึกับกงตามยาว

13. กงตามยาว LONGITUDTIONL FRAME เป็นกงวางขนานไปกับกระดกูงตูาวยาวของเรอืจากหวัเรอืจนถงึทา้ยเรอืและยดึ

เหน�ียวกงตั�ง แตอ่ยู่ภายนอกกงตั�ง กงตามยาวเป็นสว่นสาํคัญในการยดึเรอืใหม้ั�นคง

ดาดฟ้าเรอื

DECK

เรอืทกุลาํจะแบง่พ�ืนท�ีภายในออกเป็นชั�น ๆ ตามความจาํเป็นของเรอืแตล่ะประเภท สาํหรับเรอืทั�วไป สว่นมากการ

เรยีกช�ือดาดฟา้จะเป็นไปตามโครงสรา้งของเรอื เชน่ ดาดฟา้กลางลาํ ดาดฟา้ทา้ยเรอื หรอืดาดฟา้ยก ดาดฟา้ท�ีแบง่ออกเป็นชั�น ๆ ของ

เรอืเชน่ ดาดฟา้ใหญ ่MAND DECK คอืดาดฟา้ท�ีอยู่บนสดุ มพี�ืนท�ีตดิตอ่กันหวัจรดทา้ยเรอื ดาดฟา้ชั�นถัดไปเรยีกวา่ ดาดฟา้ลา่ง

LOWER DECK ดาดฟา้ชั�นถัดไป เรยีกวา่ ดาดฟา้ลา่งสดุ LOWLOP DECK ระหวา่งดาดฟา้ฟา้ลา่งสดุ และทอ้งเรอืเรยีกวา่ ทอ้งเรอื

HOLD

สาํหรับเรอืสนิคา้อาจแบง่ออกเป็นหอ้ง ๆ หรอืเรยีกวา่ “ระวาง” ดาดฟา้ท�ีแบง่ออกเป็นชั�น ๆ นั�น แบง่ออกเป็นดาดฟา้ใหญ่

ดาดฟา้กลาง ดาดฟา้ลา่งสดุ และทอ้งเรอื

สว่นของดาดฟา้ (PART OF DECK) จะมชี�ือเรยีกพเิศษตามลักษณะของประเภทของเรอื เชน่ ดาดฟา้ท�ีมเีขม็ทศิเอกตดิตั�ง

จะเรยีกวา่ดาดฟา้เขม็ทศิ หรอืดาดฟา้สัญญาณ หรอืดาดฟา้เรดาร ์เป็นตน้

การเรยีกตาํบลท�ีตา่ง ๆ ในเรอื

POSITION IN GENERAL

ในเรอื Inboard หมายถงึ ภายในเรอื

นอกเรอื Outboard หมายถงึ ภายนอกตัวเรอืออกไป

บนเรอื Onboard หมายถงึ การข�ึนไปบนเรอื

บนดาดฟา้ On deck หมายถงึ สว่นหน�ึงของดาดฟา้สว่นใดสว่นหน�ึง

กลางลาํ On amidships หมายถงึ บนบรเิวณกลางลาํ

บันใดขา้งเรอื Accommodation Ladder

บันใดชอ่งทางลง Ladder

ฝากั�นน�ํา Hatch

เพดานหอ้ง Deck head

ตาํบลท�ีในแนวหวัเรอื-ทา้ยเรอื

POSITION FORE AND AFT

เสาใหญอ่ยู่กลางหวัเรอื Forward

ปลอ่งอยู่ทางทา้ยเรอื AFT

เสาธงอยู่ทางทา้ยเรอืสดุ Right Aft

เสาธงอยู่หวัเรอืสดุ Right Forward

คาํวา่ “กลางลาํ” นอกจากจะกลา่วถงึตาํบลท�ีตอนกลางลาํแลว้ยังใชเ้รยีกตาํบลท�ีของวัตถใุนสว่นท�ีวัตถนุั�นตดิตั�งอยู่ทางกราบขวา

หรอืกราบซา้ยดว้ย

ตาํบลท�ีทางดา้นขา้งลาํ

P0SITION IN ATHWARTSHIPS

ดา้นขา้งเรอืนั�น ถา้ส�ิงของนั�นอยู่ทางกราบขวาหรอืกราบซา้ยของเรอื โดยถอืเสน้แบง่เรอืออกเป็นสองสว่น คอืกราบขวา และ

กราบซา้ย ถา้อยู่นอกขา้งเรอืเราเรยีกวา่ นอกเรอืใหญ ่(Out board) ถา้อยู่ดา้นในของขา้งเรอืเราเรยีกวา่ ในเรอืใหญ ่(Inboard)

เรอืใหญม่เีรอืโบตอยู่ 3 ลาํ ลาํหน�ึงถกูนาํออกไปไว ้“นอกเรอืใหญ”่ ทางกราบเรอืซา้ย สว่นอกี 2 ลาํเกบ็ไว ้“ในเรอืใหญ”่ ทางกราบขวา

เมอืเปรยีบเทยีบตาํแหนง่ของเรอืโบตทั�ง 2 ลาํท�ีเกบ็อยู่ในเรอืใหญแ่ลว้ อาจพดูวา่ “เรอืโบตสดีาํดา้นใน” หรอื “เรอืโบตสขีาวอยู่ดา้นนอก”

การเคล�ือนยา้ยวตัถบุนเรอื

MOVEMENT OF OBJECTS ON BOARD

การเคล�ือนยา้ยวัตถไุปขา้งหนา้ ขา้งหลัง ขา้งลา่ง บนดาดฟา้หรอืบนท�ีสงูแลว้ มักใชค้าํพดูท�ีเหมอืนกัน เชน่ การยก

ของไปทางทา้ยเรอืหรอืหวัเรอืใชช้ดิกราบเรอื

ตอ่ไปน�ีเป็นคาํจาํกัดความเก�ียวกับการเคล�ือนยา้ยวัตถุ

TO LAUNCH การปลอ่ยเรอืลงน�ําหรอืการเล�ือน (ดงึ ลาก) ไปในทางยาวของเรอื

TO LIFT AND LAUNCH การยกวัตถขุ�ึนแลว้เล�ือนไปทางยาวของเรอื

TO FLEET การยกวัตถใุนระยะสั�น ๆ

TO SHIP การวางวัตถลุงยังท�ี ๆ กาํหนด

TO UPSHIP การเคล�ือนยา้ยวัตถจุากท�ี กาํหนด

คาํจาํกดัความเก�ียวกบัการเคล�ือนไหวของเรอื

TERMS DEFINING THE MOVEMENT OF SHIP

UNDERWAY ลอยลาํ หมายถงึ เรอืท�ีไมไ่ดท้อดสมอ ผกูทุ่น ผกูกับฝั�งหรอืเกยต�ืนแตอ่ยา่งใด แตโ่ดยทั�วไป

แลว้หมายถงึ เรอืกาํลังแลน่

GOING AHEAD เดนิหนา้ คอืเรอืท�ีกาํลังเคล�ือนท�ีไปขา้งหนา้

GOING ASTERN ถอยหลัง คอืเรอืท�ีกาํลังเคล�ือนท�ีไปขา้งหลังหรอืทางทา้ย

STEERAGE WAY หางเสอืกนิน�ํา คอืเรอืท�ีมคีวามเรว็พอท�ีสามารถใชห้างเสอืเพ�ือบังคับทศิทางได้

MAKING NO WAY OR STOP หยดุน�ิง เรอืลอยอยู่กับท�ี

เม�ือเรอืกาํลังเดนิหนา้แตข่ณะเดยีวกันถกูลมพัดดา้นขา้ง ทาํใหเ้รอืตกตามลม เรยีกวา่ “มลีเีวย”์ ดา้นเรอืท�ีลมพัด

เรยีกวา่ “ดา้นเหนอืลม” (Weather side) และดา้นตรงขา้มเรยีกวา่ “ดา้นใตล้ม” (Lee side)

เราถอืทา้ยดว้ย “เขม็ทศิถอืทา้ย” และเขม็ (Course) ท�ีสั�งใหถ้อืทา้ยตามนั�นเรยีกวา่ “เขม้ถอืทา้ย” (Compass Course)

คาํจาํกดัความของทศิทางและตาํบลท�ีนอกเรอื

TERMS DEFING DIRECTION AND POSITION OUTSIDE A SHIP

แบร�ิงสมัพนัธ(์Relative Bearings)

เม�ือเลง็ทศิทางโดยสัมพันธก์ับเรอืเชน่ “ตรงหวัเรอื” (Ahead) “ตรงทา้ยเรอื”(Astern) และ “บมีหรอืตรงกราบขวาหรอืซา้ย” (Beam) เรา

เรยีกทศิทางเหลา่น�ีวา่ “แบร�ิงสัมพันธ”์ (Relative Bearing) ถา้วัตถนุั�นอยู่ตรงกลางระหวา่งหวัเรอืและตรงกราบขวา/ซา้ยเรา เรยีกวา่วัตถุ

นั�นวา่อยู่ หวัเรอืขวา/ซา้ย (On the bow) (4 ปอยตจ์ากหวัเรอื) แตถ่า้วัตถนุั�นอยู่ตรงกลางระหวา่งตรงกราบขวา/ซา้ยและทา้ยเรอื เราเรยีก

วัตถนุั�นวา่ ทางทา้ยเรอื ขวา/ซา้ย (On the Quarter) (4 ปอยตจ์ากทา้ยเรอื)

แบร�ิงสัมพันธน์�ี ถา้เราตอ้งการใหถ้กูตอ้งและแมน่ยาํข�ึน เราจะแสดงแบร�ิงสัมพันธใ์นรปูของ “องศา” (Degrees)

จากหวัเรอืมาทา้ยเรอื โดยแบง่ขอบฟา้จากหวัเรอืตรง ถงึ ทา้ยเรอืตรงออกเป็น 180 องศา โดยเรยีกแบร�ิงทางกราบขวาวา่ “ขวา” และแบ

ร�ิงทางกราบซา้ยวา่ “ซา้ย” จากรปู เรอืใบอยู่ในแบร�ิงสัมพันธ ์“ซา้ย 40” (อา่นวา่ ซา้ย ส ีศนูย)์ และเรอืสนิคา้อยู่ในแบร�ิง “ขวา 130” (อา่น

วา่ ขวา หน�ึง สาม ศนูย)์ คาํวา องศา ไมต่อ้งอา่น

การเทยีบเรอืเม�ือจอดกับทา่ หรอืจอดตดิกับเรอือกีลาํหน�ึง เราเรยีกวา่ เรอืนั�นจอด เทยีบ (Along side)