ىًَبق ِث يّبگً بث يْلا تيوكبح ث يٌتجه مبظً...

20
11 The Scientific Research Journal in Jurisprudence and Bases of Islamic law The 11 rd. Year/NO: 4 / winter 2019 بس / ؿ١بصد٧ ػب٦م اػ حو٦جب ٠ كو٦ـ١ ، پظ٦ ػ٠ب كل4 / ؼتب ص1397 ذ فزآيظبرت ثز دستگبب اضخبظهتي حك درظبم ي هجت ثز حبكويتي ال ثبيگب ثى قب اسبسيري جوهي اس ايزاى٦ت سػ٥ذ٢ ذح 1 ش*٢ ٦٧ ثبثب٦ ػ 2 وذ ٦٨ حؼ٥شذ ػؼ٨ ػ 3 چكيذح٨ع كح ٦ذػ ٠ دب اص آ اػتد ث٦٢ت ا٨ش حبخ، تل٧ تبس ت دس٨اع حب ا٧تش٢ اص٦٧ ٦ ت حظبست ذ٧ ثبؿذ ثب٥ب١ دسب٨ؼ٨ش ؿن ثب تل٨ ده٦٧بشاف ثبؿذ. آؿغ ا خب ب ١ آ٦ت ح ثبسب ؿذ ث آ٠٧ ثش پبشا٧ ا٦ اػ٥س٢ خ٦ اػبػ هب٠ ٥صشي ا٧ ؿشاشكت ظش ثب دس٦٢ت ا٨ حب٥ ٦ اػت٦ تبن هبث٨ل ت اػت٦ذ دس ثشسػا تش٢سد ث ٦و٨ج ت٥ب١ شد تب٨ هشاس٥ ثشداسش دس٧ دب ي٧ هشاسء اػتلبدسد ػ خ٧ تبس دس٠٧ظش ٧د. ا ؿ٠ ثشداؿت٥ت داست دس ح ػذا٠ ثي ؿذ٧ضد ٥ ساػتب٦ ٦ ٨ تحشد ثش٦ت ػذا٦ ث٠ ش١ ،ذاػت خذا خ ثب س شكت ضش١ ،٦٢ ا٦اهؼ ت٨ب دس حب ؿذ. ا اػتدج ػت ؼتشؽ ظ ذ ثشاػت خذا خت،٨ حب٦٢ حن ا ت ثش حشد ظبست ب٨ زا ت دچبسش ػذا٨ؼ ؿذ تب٠شكت ظش دس٠ؼ خبب حبتش ٥ ثشا٥تؼذد ٥ب١ اػت. اثضاس٠ذاؿت دخ ٥ توبدظبست ض ثششذا ت اثت٦٢ت ا٨ حببذ٧د. دس دـ حشاف اظبست ػپغ ثش اكشاد اػت٦ دس٥ب١ ٦ش٨ ث٥ب١ ٦ ذ٨ تبذ ثش٨ تب د حن ث٥ف ر خل٧ض دس ا٨ شد ،ب٨ا تش ٦تت ح٨ ثش تـ ػ د ؿ ثب٥ اص تدبسة ثـش، اػتلبد٦٧ دبثن اك ٨چ١ . اػت٦ت٨س حبـجشد ا٨ب دس پ٢ آ٠ت كؼبـبس ٠حظ اػت. ؿذ٠بختض ؿ٧ض خب٨ ٦ب ٦بي ص٧ ؿشا٥ :اص كليذ ايزاىهيري اسزي، جوجم، ر، حبكويت، اسظبرت 1 - ، ايران،، ساريميه آزاد اسنشگاري، داحد ساوق، وا عمومي: گروه حقوق دانشجوي دكتراي حق[email protected] 2 - * نويسنده مسئول، ايران، ساريميه آزاد اسنشگالوس، داحد چاوق عمومي، واستاديار گروه حق ا3 ستاديار ا گروهلهيات ا و معارفمي اس- فقه و مبانيوق حقمي، اس واحد ساري،نشگاه دا آزادمي، اس ساري، ايران

Transcript of ىًَبق ِث يّبگً بث يْلا تيوكبح ث يٌتجه مبظً...

Page 1: ىًَبق ِث يّبگً بث يْلا تيوكبح ث يٌتجه مبظً ...jil.bonabiau.ac.ir/article_664979_bf37a2301240a42e72444a...11 The Scientific Research Journal in Jurisprudence

11

The Scientific Research Journal in Jurisprudence and Bases of Islamic law The 11 rd. Year/NO: 4 / winter 2019

1397 صؼتب/ 4كلب٠ ػ٦ ، پظ١ـ٦ كو٠ جب٦ حوم اػال٦ ػب ٧بصد١ / ؿبس

قبى ث گبي ثب الي حبكويت ثز هجتي ظبم در حكهتي اضخبظ ب دستگب ثز ظبرت فزآيذ

ايزاى اسالهي جوري اسبسي

3 ػ٨ذ ػؼش٥ حؼ٦٨ وذ 2 ػ٦ ثبثب٦٧ ٢ش* 1حذ ٢ذ٥ سػت٦

چكيذ

٦٧ اص ٢تش٧ ااع حب٨ت دس تبس٧خ، تلش حب٨ت ا٦٢ ثد اػت اص آدب ٠ ذػ٦ ع كح٨ح

حت٦ آ ١ ب خبغ االشاف ثبؿذ. آؿب٦٧ ده٨ن ثب تلش ؿ٨ؼ٨ب دس ١ب٥ ثبؿذ ثب٧ذ ظبست حت ٦

٥ حب٨ت ا٦٢ ثب دس ظش شكت ؿشا٧ي اشص٥ ٠ هب اػبػ٦ خ٢س٥ اػال٦ ا٧شا ثش پب٠٧ آ ثب ؿذ ثبس

٧ي ب د٧ش دس ثشداس٥ هشاس ٨شد تب ١ب٥ تج٨و٦ سد ث٢ش تاذ دس ثشسػ٦ اػت تل٨ن هبث تب٦ اػت ٦

ساػتب٥ ضد٧ي ؿذ ث٠ ػذات دس حت داس٥ ثشداؿت٠ ؿد. ا٧ ظش٠٧ دس تبس٧خ سد ػء اػتلبد هشاس

ؿذ. اب دس حب٨ت اهؼ٦ ا٦٢، ١شض شكت ثب س خاػت خذاذ، ١ش ٠ ث٦ ػذات٦ ثش شد تح٨ ٦ ٦

زا ٨ب ظبست شد ثش حت حن ا٦٢ حب٨ت، خاػت خذاذ ثش ؼتشؽ ظ ػت جد اػت

توبد٥ خد ذاؿت٠ اػت. اثضاس١ب٥ تؼذد٥ ثشا٥ تش حبب خبؼ٠ دس ظش شكت٠ ؿذ تب ؼ٨ش ػذات دچبس

١ب٥ ث٨ش٦ ١ب٥ دس٦ اكشاد اػت ػپغ ثش ظبست احشاف ـد. دس د٧ذب حب٨ت ا٦٢ اثتذا تشض ثش ظبست

ؿد ػال ثش تـ٨الت حت٦ تش ا٨ب، شد ٨ض دس ا٧ خلف ر٥ حن ثد تب٨ذ ثش تب٨ذ ٦

ـبست كؼبال٠ آ٢ب دس پ٨ـجشد اس حب٨ت٦ اػت. ١چ٨ بثن اك د٦٧، اػتلبد اص تدبسة ثـش٥ ثب

٥ ؿشا٧ي صب٦ ب٦ ٨ض خب٧ض ؿبخت٠ ؿذ اػت. الحظ٠

ظبرت، حبكويت، اسالم، رجزي، جوري اسالهي ايزاىكليذ اص:

1 [email protected]دانشجوي دكتراي حقوق عمومي: گروه حقوق، واحد ساري، دانشگاه آزاد اسالمي، ساري، ايران، - 2 استاديار گروه حقوق عمومي، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسالمي، ساري، ايران * نويسنده مسئول - 3 ايران ساري، اسالمي، آزاد دانشگاه ساري، واحد اسالمي، حقوق مباني و فقه-اسالمي معارف و الهيات گروه استاديار

Page 2: ىًَبق ِث يّبگً بث يْلا تيوكبح ث يٌتجه مبظً ...jil.bonabiau.ac.ir/article_664979_bf37a2301240a42e72444a...11 The Scientific Research Journal in Jurisprudence

1397 صؼتب/ 4/ ؿبس بصد٧١ػب ٦كلب٠ ػ٦ ، پظ١ـ٦ كو٠ جب٦ حوم اػال

12

هقذه )طزح هسئل(

١ب٥ حت ذب حت ؿذب ثب د٧ذب اص د٧شثبص ث٠ تش حبب ا٧دبد تؼبد دس ساث٠

وؾ كؼب ؿذ آساء ختل٦ دس ا٧ ثبس خد داؿت. اب اشص ظبست ثش اػب حت ختق ش٧ؼت٠ ٦

٥ ػو٦ دس ث٨ تب اذ٧ـذا؛ خلكب ػب٥ شد ثشا٥ خ٨ش٥ اص كؼبد ٢بد هذست، هع پز٧شكت٠ ؿذ

خ٢ب٦ ١ؼتذ ثب حوم ػ ػ٨بػ٦ اػت. اص شف د٧ش ظببت جت٦ ثش حب٨ت ا٦٢ داسا٥ ـشػ٨ت آ

تاذ سد داسذ اص ا٧ خ٢ت ثحث ظبست ثش آ٢ب ٦ا٥ اص توذع هشاس اتؼبة ث٠ خذاذ ؼل٨، دس ١ب٠

و٦ ٨ب هذست تشد٧ذ اهغ ؿد. ثبثشا٧ ؼئ٠ ا٧ اػت ٠ اػب ظبست ثش اػب حت ا٧دبد ساث٠

ػ٨بػ٦ حوم كشدػتب دس چ٨ ظببت٦ چ٠ كست خا١ذ پز٧شكت؟

توبد ت١ ؿد ٠ لت٠ ٦ ادغ ظبست ـشػ٨ت ػ٨بػ٦ثشسػ٦ پبس١ب دس ساث٠ ثب دس ٦٧ اص پظ١ؾ

تاذ ثش جب٥ اذ٧ـ٠ ػ٨بػ٦ سا٧ح ؼ٨ح٨ت كاة خ ذ، ١شض دس حص ٠ ٦ ظبست ـشػ٨ت ا٦٢

اذ٧ـ٠ ػ٨بػ٦ اػال٦ هبث تج٨ن ٨ؼت. جن جب٦ اذ٧ـ٠ ػ٨بػ٦ اػال٦، دس بس ـشػ٨ت ا٦٢ حبب حن

دس حو٨وت ت اؿب حب٨ت آ٢ب، حن ظبست شد ٨ض اص ػ٥ جذأ تب٦ حوم ث٠ سػ٨ت ؿبخت٠ ؿذ اػت.

٨شد، دس حب٦ ٠ چ٨ ٨ؼت، پبسادغ، ت١ آ اػت ٠ حن ظبست شد، اص حب٨ت حبب ػشچـ٠ ٦

ث٠ جذأ تـش٧ؼ٦ ا٦٢، ث٠ ػا ػشچـ٠ تب٦ حوم، دس ػشم ٧ذ٧ش د حن خؼ شد اػت؛ اص ٧ي ػ

٥ د٧ش ثشا٥ شد حن ظبست ثش اػب آ٢ب سا خؼ حن حب٨ت سا ثشا٥ حبب ث٠ سػ٨ت ؿبخت٠ اص ػ

تأ٨٧ذ شد اػت. دس ظب ػ٨بػ٦ اػال، ػخ اص حوم ٧ي شك٠ حبب ٨ؼت، ث٠ ؼ٨ش٥ د شك٠ شاح٦

بس١ب سا»( دس پظ١ـ٦ د٧ش تحت ػا 45، 1383)خؼلشپ٨ـ٠، «. حوم توبث دت ت»ؿذ اػت ث٠ ػا

ؿد ٠ اثضاس١ب٥ تؼذد٥ ثشا٥ ا٧ ظبست خد ـب داد ٦« ت ثش حب٨ت دس حت اػال٦ اثضاس ظبس

٨ش٥ اص سا١بس١ب٥ شاح٦ ؿذ دس ػب٧ش بتت كش٥ ١ خا١ذ ثد. اش چ٠ داسد ٠ حت٦ د٧ش اضا٦ ث٠ ث٢ش

، 1392ث٨ب٧ذ. )كالح٦ خ٢ش٦، ١ب٥ د٦٧ ث٠ ؿبس تاذ ث٠ ػا ٦ ثشا٥ ظبست سا١بس١ب٥ ػب٧ش٧ ٦

ث٠ ا٧ « ظبست ثش اػب حت دس خ٢س٥ اػال٦ ا٧شا»ا٥ ػ٦ پظ١ـ٦ ثب ػا ( ١چ٨ دس وب51٠

سػذ ٠ ٢تش٧ ع ظبست دسخ٢س٥ اػال٦ ظبست ػب٠٨ س١جش ثش ها٥ ػ٠ ب٠ دش٠٧، و٠ ت٨د٠ ٦

سخبت ختق بصتش ث٠ ٢بد١ب٥ د٧ش تل٧ن ؿذ اػت. )سدجش٥ ٥، هوبئ٠٨ اػت ثو٠٨ ظبست٢ب دس د

1396 ،9)

ؿد ٠ الص٠ ك٨بت اص شات رات٦ اؼب، حبكظت اص ا دس ثشاثش هشست جبحث ٧بد ؿذ اص آدب بؿ٦ ٦

ش٥ ة اسص٧بث٦ ذاخالت بثدب٥ هذست اػت. زا ظبست سؿذ تـ٨الت٦ دس ظببت حت٦ ث٠ ػا ا

ذ ـشػ٨تـب اص شدد اص آدب ٠ دس خ٢ب اشص ثشخ٦ اص ـس١ب ث٠ ب ا٧ذئط٥ ٧ب د٧ حت ٦ ٦

١ب٥ شدد. آس٥ ا٧ ؿتبس دس آ اػت ٠ سؽ ا٥ ؿ٨ش اص شد اػت ض ا٧ ثحث، ث٨ـتش ب٧ب ٦ ػشچـ٠

د١ذ ٠ وتو٨بت سص تدشث٨بت خ٢س٥ اػال٦ ا٧شا سد ثشسػ٦ هشاس ٦دس د٦٧ ثش د٦٧ سا ثب تخ٠ ث

Page 3: ىًَبق ِث يّبگً بث يْلا تيوكبح ث يٌتجه مبظً ...jil.bonabiau.ac.ir/article_664979_bf37a2301240a42e72444a...11 The Scientific Research Journal in Jurisprudence

ا٧شا اػال٦ خ٢س٥ اػبػ٦ هب ث٠ ب٦١ ثب ا٦٢ حب٨ت ثش جت٦ ظب دس حت٦ اؿخبف ١ب دػتب ثش ظبست كشآ٧ذ

13

ح ثش سكت اص ـالت احتب٦ ٧بكت ١ب٥ خد سد وذ آػ٨ت ؿبػ٦ هشاس ٨شذ ١ سا تب ١ سؽ

شدد.

ت د٦٧ سؽ بؼ٠ سد ظش ا٧ ؿتبس، تبثخب٠ ا٥ اػت كشم سا ثش ا٧ شكت٠ ٠ ظبست ثش ح

خد داسد ٦ اص آدب ٠ خاغ ٦ ثؼ٨بس پ٨چ٨ذ ؼتشد ١ؼتذ ظببت ث٨ ا٦ ١ ثش ٨ضا اهتذاس

١ب اػت ١ب پب٨٧ دػت٦ ١ب٥ ٦ تبث٨ش زاؿت٠ اػت ٨بص ث٠ تح اخت٢بد خذ٥ دس ساث٠ ٨ب ثبالدػت٦ حب٨ت

شد٧ذ دس اك خد تش دس ا٧ ٠ ػ٨ؼت ١ب ؿذ اػت.اػبػب سؿ٢ب٥ ػت٦ هذ٦٧ ظبست، خت ت

ؿد. اثتذا خب٧ب ظبست اص ظش اػال تج٨ ٦ ؿد ػپغ ػبختبس پظ١ؾ حبهش اص پح هؼت تـ٨ ٦

ظبست ١ب٥ دس٦ ظبست ١ب٥ ث٨ش٦ ظبست ١ب٥ اشص٥ خذ٧ذ سد ذاه٠ اػت پغ اص آ ظبست

٦ خ٢س٥ اػال٦ ا٧شا سد تخ٠ هشاس ٦ ٨شد دس ٢ب٧ت ث٠ خغ ثذ٥ خت ٦ ؿد.١ب٥ هب اػبػ٦ كؼ

جبيگب ظبرت ثز حبكوبى در اذيط سيبسي اسالم -1

اذ. تب اس حت٦ ٥ اؼب٦ تشض ؿذ اكال ؿشا٧غ آػب٦ ثش س٥ اػتال٥ كشد٥ تشث٨ت لغ بو٠

٥ شض٥ ٨ت ا اػت. ـخلب اش چ٠ دس ظشب اػال٦، خذاذ دس و٠تخ٠ ث٠ اختبع، ث٠ خبش سؿذ ؿخل

ػب هشاس داسد ثش اثش ؿؼبع س ثبس٧تؼب٦؛ ػب٧ش ػبكش خدات خ٢ب ؿ شكت٠ اذ اص ب خ٨ل٠ ا٦٢

؛ دس شض ػب ث٠ اؼب، ا٧ خد ٠ ثبزات دس ػشم حوشت حن؛ ث ثبؼشم دس و٠ پشبس ١ؼت٦

هشاس داسد ٠١ چ٨ض ث٠ دس ا دس شدؽ اػت. حب ػا ا٧ اػت ٠ آ٧ب ثذ تش ظبست ده٨ن، خد

ػشـ٦ بذ اؼب ث٠ سؿذ تب ٦ سػذ؟ ثب ا٧ پشػـش٥، تخ٠ ا٧ ؼب ؼ٦ ؿ٧ ٠ اكال اػال ثب

ن اؼب پذاؿت آد٨ضاد اكن ٨ؼت. ثبثشا٧ و٦ ٨ؼت ٠ اس دجخا٦١ كشاتش اص هاػذ ثبص زاؿت

ثشداؿت٦ اص د٧ اسا٠٧ د٨١ ٠ دس آ حبب ثب حت دخا ث٠ حشا٦ ثپشداصذ ٠ ا٧ ون ؿشم ا٠٨

٨ت خا١ذ ثد. حت د٦٧ سا٦١ اػت ثشا٥ ؿكب٦٧ ١ش چ٠ ث٨ـتش اػتؼذاد١ب٥ اؼب٦. ثب ا٧ ب اش حب

د٦٧ دچبس تجب٦١ ؿد، ج٨ؼتب ث٠ تجغ آ شدب ٨ض دس تجب٦١ ؿذ٧ذتش٥ شكتبس خا١ذ ؿذ ٠ خالف خاػت٠

سػذ حت٢ب٥ كبػذ تؼت ث٠ خذاذ، ث٠ شاتت پشسدبس اػت. تخ٠ ث٠ ا٧ ت٠ ١ الص اػت ٠ ث٠ ظش ٦

١ب سا داسا٥ ادػب٥ بػذ. چ شد، ا٧ ٠ حتاثشات خشة تش٥ ثش شد داسذ تب حت٢ب٥ ؿ٨ش د٦٧ ك

١ب٥ پب٦ ٦ داذ دس آ ث٠ چـ ا ٦ شذ. ثبثشا٧ ؿبسع وذع ثب٧ذ ثشا٥ تب٨ ساػت٦ دسػت٦ پب٠٧

حت ا٦٢، ت٨٢ذات ث٨ـتش٥ سا پ٨ؾ ث٦٨ شد ثبؿذ. حت٦ اػت ادب ثشخ٦ اس حال ٨ض ثشا٥

٧ؼذ: ٦ خبة ث٠ حب ثلش ػثب اث ح٨ق حوشت ػ٦ )ع(ب حذد٧ت ١ب٦٧ سثش ؿد. حبب ا٦٢ ث

لغ ثش ٥، ٢٨١بت ٠ ١ا٦. ٧بث ٦اثش٧ـ٨، دػت ٥اش ثخا١ ث٠ ػؼ للب ـض ذ خب٠ ١ب»

ثبؿ ٠ شا ا٨شاؤ٨ ٧ذ ثب شد ٦آ٧ب ث٠ ٨١ ساه .١ب ثـذ شا ث٠ ض٧ؾ ؼب ٥ؿج٠ ٧بثذ آصذ

(45)٢ح اجالؿ٠، ب٠ ؿبس سصبسؿب ـبست ذاؿت٠ ثبؿ؟ ١٥ب دس ػخت٦

Page 4: ىًَبق ِث يّبگً بث يْلا تيوكبح ث يٌتجه مبظً ...jil.bonabiau.ac.ir/article_664979_bf37a2301240a42e72444a...11 The Scientific Research Journal in Jurisprudence

1397 صؼتب/ 4/ ؿبس بصد٧١ػب ٦كلب٠ ػ٦ ، پظ١ـ٦ كو٠ جب٦ حوم اػال

11

دس دع ثشا٥ تحت ظش هشاس داد اس دس حت د٦٧، حذاه چ٢بس ع ظبست ٢ دس ذ٧ش٧ت اػال٦

ت٠٨ ثش -2ؼب ا٠٧ ٨١چ دب خل٦ اص ظش ا ٨ؼت. ثبس ث٠ ظبست خذاذ دس بس ا-1هبث ؿبػب٦٧ اػت.

س شد آ تب اص دس ث٠ ػشصؾ ١ؾ آد٦ ثپشداصد خذا ث٨ذاس اؼب تالؽ ١ؿذا٠ دس ؿؼ٠

ظبست -٥4 شد هبئ ثد ث٠ حن ظبست ػ٦ ثشا٥ ٠١-3خ٥ اكؼب بؿب٧ؼت سا ث٨شد. )ػزاة خذا(

ػبصب٦.

٥ پ٨ؾ اص ؿ٨جت جشا )صب حوس ؼل( پغ اص ؿ٨جت جش٥ توؼ٨ ت دس ضد ؿ٨ؼ٨ب ث٠ د دسح

ؿد ظبست دس حب٨ت ا٦٢ دس د ػح ٢ هبث اسص٧بث٦ اػت: ظبست دس ساع ١ش حب٨ت ظبست دس ٦

ثش خد حب غ ١ چ٦ ظبستثبؿذ. دس اه ١ب. اجت٠ ٢تش٧ ظبست شثى ث٠ حب اػال٦ ٦ ػب٧ش ثخؾ

٨شد حبئض ا٨١ت اػت. ثشسػ٦ هؼ٨ت ظبست ثش ؿخق ١ ظبست٢ب٦٧ ٠ اص ػ٥ حب ثش ػب٧ش٧ كست ٦

ا حب٨ت دس دسا حوس ؼل٨ اص هع ثحث ا٧ ؿتبس خبسج اػت. ا٧ پظ١ؾ ثش س٥ حت

اص خب اؿتجب ل ٨ؼت ٨بصذ ظبست دت ـس، ؿ٨شؼل تشض اػت. ثبثشا٧ اش ؿخق ا

اػت چ٠ سد ثبصسػ٦ اػت؟

ظبرت در هحذد راس زم حبكويت -2

د هع ٢ دس ا٧ جحث، تش سد٥ تش خشخ٦ اػت. تالؽ ا٠٨ دس حب٨ت ا٦٢؛ ثب ض٧ؾ

٨شد. دسخ٠ ثؼذ٥، ظبست ثش اػب حبب ذ ظش هشاس ٦ خذ٥ حبب، جت٦ ثش پ٨ـ٨ش٥ اص كؼبد اػت دس

١ب اص اػبع ابس ؿذ اػت الى ؼ٨بس ١ب٥ ؿشث٦ اص آدب ٠ خة ثد ثذ ثد اؼب اب دس حت

ػدؾ دسػت٦ بدسػت٦، ؿخق اؼب ؼشك٦ ؿذ اػت زا ثدب٥ حؼبػ٨ت ثش س٥ سد٥ ض٧ؾ ػ٨ن

اذ. ظش اثش٧ت ٧ب احضاة ثؼذ شد دس ػم؛ تشض خد سا ثش س٥ خشخ٦ هشاس داد حبب، كشكب ثش

. ذػب تب سػ٨ذ ثبؿ ١23ش كشاؼ٥ ٠ دس سص سأ٥ ٨ش٥ اتخبثبت س٧بػت خ٢س٥ ث٠ ػ دس كشاؼ٠، ثال

اػوبء ؿسا٥ ٦، ػبلش اص ب٧ذب دغ 500ـشى ثش ا٠٧ تؼذاد (102، 1380، ؿ٨خ االػال٦)

تاذ بذ٧ذ س٧بػت خ٢س٥ ؿد. ا سا ؼشك٦ ب٧ذ ٦ ١ب اهتلبد٥ اختبػ٦ ٧ب ؿسا١ب٥ ال٧ت٦ ؿ٢شداس٥

( 71 ،1373 ،ػشكب٦)

ظبرت ثز خد حبكن -2-1

ص٧بد٥ ؼبئ شح٠ دس ساع ١ش حب٨ت، بال هبث پ٨ؾ ث٦٨ ٨ؼت ثش اػبع ؿشا٧ي خد تب حذد

ثؼ٨بس ػخت٨شا٠ ػ شد « سد٥»ػ٨ب ثؼت٠ ث٠ لبح خؼ٦ تـ٨ش اػت. زا تلش حب٨ت ا٦٢، دس ؿشا٧ي

ثب سا ثش اػتبد هشاس داد اػت. دس ا٧ ثخؾ اص حب٨ت ٧ب ثب٧ذ اؼب ؼل ل اص خب هشاس « خشخ٦» دس

١ب ثبؿذ. اش ٨ ضد٧ي ؿذ ثبؿذ حذاه احتب كؼبد، دس آث٨شد ٧ب ؼب٦ ٠ تب حذ اب ث٠ صذ٦ ؼل

چ٨ اؼب٦ ٧بكت ؿذ ثب٧ذ ث٠ ا اػتبد شد. ثبثشا٧ ث٠ خب٥ ا٠٧ ظبست ؿذ٧ذ ثش خشخ٦ ػشد حب ثبؿذ

Page 5: ىًَبق ِث يّبگً بث يْلا تيوكبح ث يٌتجه مبظً ...jil.bonabiau.ac.ir/article_664979_bf37a2301240a42e72444a...11 The Scientific Research Journal in Jurisprudence

ا٧شا اػال٦ خ٢س٥ اػبػ٦ هب ث٠ ب٦١ ثب ا٦٢ حب٨ت ثش جت٦ ظب دس حت٦ اؿخبف ١ب دػتب ثش ظبست كشآ٧ذ

11

٠ ث٦٨ ؿذ اػت. دس اهغ لت داس٥ ا٧ ؼئ٨ت پ٨ؾ ؿشا٧ي ػ٨، ثشا٥ ػ٢ذ« اكبف حب»ظبست ثش

٨. ؿد ٠ اش ج٨ت، حبرم كبح ثد ث٠ تـخ٨ق ا ت٨ ٦ ٦

، 107ؼئال ػب٦ هوب٦٧ ث٠ اد 23/9/94دس خؼ٠ خ٢س٥ اػال٦ ا٧شا غ ه هوب٨٠٨٧سئدس ا٧ ثبس

آ دسثبس ؿشا٧ي، كلبت ٧ظ٦ ١ب٥ س١جش٥ دس ظب خ٢س٥ 5هب اػبػ٦ اك 111 110 ،109 ،108

بثن هب اػبػ٦ تـخ٨ق داسا ثد ؿشا٧ي س١جش٥ ٧ب كوذا ا٧ ؿشا٧ي »: ٧ذ ٦ اػال٦ ا٧شا اؿبس شد

. اص ظبست خذاػت ا٧ د تالص٦ ثب ١ ذاسد ؛ثش ػ٢ذ خجشب س١جش٥ اػت ج٨ؼ٦ اػت ٠ و٠ تـخ٨ق

شاد دس وب تو٨ذ اص شاخغ، چ ثب٧ذ ؿشا٦٧ ظبست دغ خجشب ثش س١جش٥ بذ ا٧ اػت ٠ ث٨٧ ٠ اك

! داسذ ١چ )اػ ثد ٧ب دت٢ذ ن ثد( ٧ب ػذات سا دس شخغ تو٨ذ احشاص ذ، پغ ثش ٥ ظبست

)آ٦ الس٧دب٦، «١ب كلبت شخؼ٨ت اػت. ٧ظ٦ تـخ٨ق وذ ظ٨ل٠ چ. اػت سؿ آ ثال ٠ ػخ٦

ب ٥٧ پشػؾ پبػخ داـد دس خؼ٠وب٠٨٧ خ٢س٥ اػال٦ ا٧شا( اجت٠ وب س١جش٥ ، خجشضاس٥ ه ه1394

داس اص ش٧ض اص ظبست ث٠ ظبست سا دػت ٦»٧ذ: ٦ 9/12/1379 دس سخ٠ ش٨شج٨داـب كؼت٦ ا

دغ كم ظبست ٨ؼت. خ ٨١چ ١ؼت. تش چ٠ ث٨ـتش ظبست ذ، خؿحب ذ. ثش خد ١ ١ش ؿذت ٠

س١جش٥ ١ كم ظبست ٨ؼت؛ چ٠ ثشػذ ث٠ دػتب٢١ب٥ شتجي ثب س١جش٥. ثبثشا٧ ٠١ ثب٧ذ ظبست ؿذ. ظبست ثش

غ هذست ثشت اػت؛ ٧ؼ٦ س ج٨ؼ٦ ث٠ ؼب٥ تد چ حت ث٠ الص اػت ذ ؼب٦ ٠ حت ٦

خشج د١ذ ثشا٥ ا٧ ٠ ابت ث٠ .اهتذاس ػ٨بػ٦ دس دػت ثخـ٦ اص حب اػتاب اهتذاس اختبػ٦ اا ث٨ت

( اص 1379ا٥، )حؼ٦٨ خب٠.« ٧ي بس الص اخت اػتظبست؛ ػء اػتلبد ذ لؼـب ـ٨ب ذ،

« شد س١جش٥ظبست ثش ػ»اص ظش ل٦٢ ثب « ظبست ثش ؿشا٧ي س١جش٥»ذ ٠ ا٥ اػتذال ٦ شف د٧ش ػذ

١ب٥ س١جش٥ تا ثذ ظبست ثش ػشد س١جش، ثش تذا ؿشا٧ي كالح٨ت تلبت اػت، اب دس وب ػ آ٧ب ٦

٥ ١ب٥ دغ خجشب، ٨ؼ٨ تحو٨ن )٨١أت تحو٨ن( اػت ٠ د ظ٨ل٠ ٦٧ اص ٨ؼ٨؟ زا كح٠ زاؿت

تا اب دس دع ٦ ١جش٥ ٢بد١ب٥ ص٧ش ظش س١جش٥.ظبست ثشسػ٦ ػشد س ـبس ث٠ س١جش٥ :ػذ داسد

تاذ اص خغ ظبست ثش اص ظشات ختق دس ثبس ظبست ثش س١جش٥، ث٠ ا٧ ت٨د٠ سػ٨ذ ٠ ظبست ثش س١جش٥ ٦

١ب ثبؿذ. دس اهغ ظبست دس ا٧ خب اص آ خ٢ت اػت ٠ ػشد س١جش٥ ت٦٢ ث٠ خشج اص ػذات ٧ب ػب٧ش دػتب

٨ش٥ ذ٧ش٧ت س١جش٥ سد اػت٨وبح هشاس دػت داد ٦٧ اص اكبف س١جش٥ ـد ٠ ا٧ ٠ خد تل٨اص

٨شد.

ظبرت حبكن ثز سيزهجوػ -2-2

داس اص آدب ٠ دس ظشب د٦٧ حب٨ت اهؼ٦ اص آ خذاذ اػت زا د٧شا ٠ ثبزات ث٠ ث٠ ابت، ػ٢ذ

ا٧ ابت دس ث٨ؾ كشكب ابت٦ اختبػ٦ تو٦ ثـد، اب ، اػت ذ٧ش٧ت دس شؽ بد٥»شدذ. حت ٦

١ب ٦ ػ٠ هؼ٦ اػت: ابت خذا، ابت شد ابت حبب دس ػؼ٠ شاتت اداس٥. اجت٠ ا٧ ابت ؛ا٦٢

تشتج٦ اػت س٧ـ٠ آ، ابت ا٦٢ ث٠ دجب آ، ابت اختبػ٦ شد٦ ػپغ ابت اص ػ٥ كشادػتب دس

Page 6: ىًَبق ِث يّبگً بث يْلا تيوكبح ث يٌتجه مبظً ...jil.bonabiau.ac.ir/article_664979_bf37a2301240a42e72444a...11 The Scientific Research Journal in Jurisprudence

1397 صؼتب/ 4/ ؿبس بصد٧١ػب ٦كلب٠ ػ٦ ، پظ١ـ٦ كو٠ جب٦ حوم اػال

11

٦ اص ؿشا٧ي ٢ دس ١ش بس٥ ابت داس٥ اػت ٧، ٦ظش هشآاص ( 1387)اػشاك٦، « .ػؼ٠ شاتت ؼؤ٨ت اػت

ا٠٧ هلذ اػتخذا ٧ي بسش ػبد سا داؿت٠ ثبؿ٨ تب چ٠ سػذ ث٠ جو٠ حت ذب. خذاذ دس داػتب

٦٧ اص آ د دختش لت: ا٥ پذس! ا سا اخ٨ش ث٨ش اػتخذا ! چشا ٠ ث٢تش٧ كشب٧ذ: حوشت ػ٦ )ع( ٦

( حوشت 26، 28)هلق، ٦. ١ ٨شذ ١ ا٨ دس خس اػتبد اػت. ٨ش اػتخذا ٦ؼ٦ اػت ٠ اخ

بس٥ ٠ ث٠ ػ٢ذ ٧ؼذ: آرسثب٧دب( ٦ و٠ ا٥ خبة ث٠ اؿؼث ث ه٨غ )اػتبذاس و٠ ثضس دس ب٠ ػ٦ )ع(

ذ بكم ٧بػذاس٥ اص آ ثب( ٨ؼت؛ ث٠ ابت٦ اػت ثش شدت ٠ دس پا٥ چشة و٠ تػت بخسؽ )ؼ٠

. ) ٢ح اجالؿ٠، ب٠ پح ( ١چ٨ ث٨بزاس خ٢س٥ اػال٦ ا٧شا دس ا٧ ثبس خبة ث٠ ؾ سا پبػخ ثبؿ٧٦خ

٧ي ابت٦ دػتتب ١ؼت ثب٧ذ حلظؾ ٨ذ، آ ابت خ٢س٥ اػال٦ اػت.: ؿب اال٧ذ بسضاسا ظب ٦

٨شد تب داسا لبدس حت٦، اص ٨١ خب ـبت ٦ جب٥ ظبست حب ثش ػ٢ذزا ( 359، 12 )ػ٥ خ٦٨،

ث٠ ػ٠٨ ا٧ بؽ، دس ابت ٧بد ؿذ خ٨بت ـد.

١ب٥ تدشث٠ تبس٧خ٦ حت د٦٧ دس صب پ٨بجش اػال )ف( حوشت ػ٦ )ع( حب٦ اص تش ظبست

. خلكب دس صب حوشت ػ٦ )ع( ٠ تـ٨ ؿج٠ ١ب ختق حت اػت ده٨ن ؼتشد ا٧ـب دس ثخؾ

١ب٥ حوشت ث٠ ػب ثخـب٠ ػتبة١ب٥ خبة خجش سػبب، ؿج٠ خل٦ صب ظب٦ آصؽ د٧ذ، ب٠

حت٦ ... حب٦ اص ظبست خذ٥ حب دس خب٥ خب٥ دػتب حت٦ اػت. زا ه پز٧شؽ ا٧ حن ثشا٥

ؿد ٠ آ٧ب دس حب حبهش ثب تخ٠ ث٠ ؼتشد٦ خؼ٨ت٦ پ٨چ٨ذ٦ ٥ اػال٦، ا٧ ػا شح ٦ ؼئ خبؼ٠

ذ٧ذ اتبػ٨غ خشا٧ ثبالدػت٦، اب احب٠ ب ثش اس، اػب اس تـ٨الت حت٦ آالت ادات خ

١ب٥ ٢ سا ث٠ س١جش٥ خت د؟ پبػخ آ٠ ثذ تحو٨ن تا تب ظبست پز٧ش اػت؟ آ٧ب ٦ چب ظبست٦ اب

اػت. ٥ كشد٥ ٧ي ؿخق خبسج ١ب٥ الص پ٦ ثشد ٠ تش آ اص ػ٢ذ تا ث٠ حد ػظ٨ ظبست ثشسػ٦ ١ ٦

ثبثشا٧ دس ؿشا٧ي ٦ اال ثب٧ذ تؼش٧ق خذ٧ذ٥ اص ظبست حب، ثش ؼب٧ حت٦ ث٠ دػت داد ثب٨ب

تش شد. ؿد سا پشس ٦ تؼج١٠٨ب٥ حت٦ ١ب٥ د٧ش سا ٠ اص شف ػب٧ش دػتب ظبست

ل٦ هشاس شكت٠ اػت. ١ب٥ ػبصب٦ دس حت اػال٦ ثش پب٠٧ د ذ آؿبس خ دس دع ػذ ظبست

خد ظبست آؿبس ١ ب٦١ ؼتو٨ ب٦١ ؿ٨ش ؼتو٨ اػت.

ظبرت كتزل آضكبر -2-2-1

ظبرت هستقين -2-2-1-1

٧ؼ٦ ذ٧ش تـ٨الت، ثذ اػ٠ ؼتو٨ب كشا٧ذ ظبست سا ثپ٨ب٧ذ. اجت٠ ا٧ بس دس ٧ي خبؼ٠ ثضس اب

تاذ ا٧ اثش خة سا داؿت٠ ثبؿذ ٠ پز٧ش ٨ؼت ٦ ب٦١ اهبت ث٠ كست تلبدك٦ ٧ب اكالح٦ ثشؿ٦، ٦

ا ٠ ا٧ حتب ػوال٦٧ خد داسد ٠ ثبصسػ٦ ذ٧شا شث٠ ث٨ؾ اص پ٨ؾ شاهت اػب سكتبس خد ثبؿذ چش

تاذ ثؼذ٥ اص ا٧ـب كست ث٨شد. دس ػ٨ حب ا٧ بس ـب٠ تخ٠ ذ٧ش ؼجت ث٠ ص٧ش دػ٠ خد اػت ٦

ذ٥ ذ٧شا ظ٨ل٠ ذ سا كشا١ آسد. ا٧ سؽ دس ؿ٨ ذ٧ش٧ت٦ پ٨بجش اػال )ف( خجبت دش٦ سهب٧ت

Page 7: ىًَبق ِث يّبگً بث يْلا تيوكبح ث يٌتجه مبظً ...jil.bonabiau.ac.ir/article_664979_bf37a2301240a42e72444a...11 The Scientific Research Journal in Jurisprudence

ا٧شا اػال٦ خ٢س٥ اػبػ٦ هب ث٠ ب٦١ ثب ا٦٢ حب٨ت ثش جت٦ ظب دس حت٦ اؿخبف ١ب دػتب ثش ظبست كشآ٧ذ

11

ث٠ كشؿذ دػتس داد )ف( پ٨بجش اش ٦دس سا٧تشكت٠ اػت. ث٠ كس سد اػتلبد هشاس ٦ حوشت ػ٦ )ع(

ث ٦ا٨شؤب ػ ٠ خغ خة ثذ سا اص ١ خذا ذ ثؼذ كشد: دس د٧ ب ؿؾ صد خب٧ض ٨ؼت.

دؿبخ٠ ث٠ ٥ا ٠ تبص٧ب٠ ٦س حبصد د ٦ك٠ ػش ٥ػبدت داؿت ٠ ١ش سص كجح ث٠ ٧ب٧ي ثبصاس١ب٨ض اث٨بت)ع(

شد اص ضد٧ي شد سا ث٠ شداس ٨ي ػلبسؽ ٦ ثذ ٥ا٧ؼتبد ثب كذا ٦ ٥ب ػ٨ج٠ ث٠ ١شا داؿت. دس ١ش ثبصاس

( 63، 1379، خب٦ ٦)پشداخت. ث٠ ثشسػ٦ اس ٦

ظبرت كتزل غيز هستقين آضكبر -2-2-1-2

١ب٥ ظبست ؼتو٨ حب، ٨بص ث٠ ا٧ ع اص ظبست اػت ٠ ٧ب ؿخل٦ خبف سد ثشا٥ پؿؾ هؼق

اص ػ٥ ، بس شد بي ث ؼت ؼشف ١٥ب اص ٠ ٧٦ ؿد. اػتبد ٧ب ػبصب٦ ثشا٥ ا٧ بس تبػ٨غ ٦

اص كشبذاسا ا٧ـب دس و٠ ٦ا٧ بس ٢ اػت. آ حوشت ث٠ بي ث ؼت ٠ ٧ ٥ثشاحوشت ػ٦ )ع(

ؿت ث٠ ا دػتس داد تب ث٠ ػشام ثشد ثش ػشد بسضاسا اب)ع( دس آ و٠ ٥ا ثد، ب٠« ػ٨ اتش»

( 39، 1384 )خذت٦،ظبست ذ ت٨د٠ بس خد سا ث٠ االع ا٧ـب ثشػبذ.

ظبرت كتزل پبى -2-2-2

داذ، دس ٦، خة ٦خذت خؽ ٥صبذاسا سا ثب ظب١شػبص ٦ث٨ ظش خؽ سا خت ،صس١بب اكشاد »

)٢ح اجالؿ٠، ب٠ .« خد ذاسد ٥ ابتذاس ٦ا٧ ظب١ش خبت كش٧جذ، ٨١چ ٠ خ٨شخا١ ٠٥ دس سا ٦حب

٠ ا٨شاؤ٨)ع( ث٠ بسضاسا ػب ١٦ب٧ دهت دس ب٠شدد. ٦ ١ب٥ خل٦ ـخق ( ثبثشا٧ ض ظبست53

سا ث٠ ػا بظش بس ٥ا خد دس بن ختق ؿت٠ اػت، ث٨بش ا٧ حو٨وت اػت ٠ اب)ع( ١اس ػذ

، تش ٦شد اػت تب آ٢ب ثش ػشد بسضاسا حوشت ؼئال ختق حت ٦خد ؼ٨ ٥ ػش ٦خل

خد ث٠ ػذ ١٥ب ب٠ ٥ا٧ بس خد سا ث٠ ا٧ـب ضاسؽ ذ. ث٠ ػا ثب، ا٧ـب دس اثتذا ظبست ذ ت٨د٠

دس سد ؿب ث٠ . ٧ب ا٠٧ ٧ؼذ: دس سد ت ا٧ ٠ ث٠ ضاسؽ سػ٨ذ اػت ٦اص بسضاسا خد ٥ص٧بد

٧ؼذ: كشػتبد هو٠٨ ١٦ب د٧ش اص ب٠ ٦دس ٧ ٧بكشػتبد دسثبس ت چ٨ االع داد ٧بخجش سػ٨ذ اػت،

( 43 71، 40، 63 ١ب٥ ب٠)٢ح اجالؿ٠، .سا ثشا٧ ضاسؽ شد ٦ؿلت

ثؼذ اص آ٠ آثبس بسا خل٦ ؿ٨ش اص بسا آؿبس اػت ١ش ذا بسشد خدؿب سا داسذ. خد حوشت

٦ظبست پ٢ب :كشب٧ذ ٦داؿت٠ ثبؿذ، دس سد آثبس آ ٦بسا خلذ ٠ ١اس ٦ػلبسؽ اؿتش ث٠ بي

( ت٠ 53. )٢ح اجالؿ٠، ب٠ ؿد ٦ ذاسا ثب شد ٥داس ت، خت تشؿ٨ت تـ٧ن آب )بسب( ث٠ ابت ٥ػش

»٥ هشآ٦ ع هبػذؿذذ ثش اػب اخش آ٠ خبػػب بسا خل٦ حت ٠ ث٠ ػا ؿج٠ ػ٨ ؿبخت٠ ٦

ؿذذ چ٠ ا٠٧ دس ؿ٨ش ا٧لست ػ٨ؼت حب٨ت ث٠ ػت ثشا٥ تش شد ػبد٥ ث٠ بس شكت٠ ٦« ال تدؼؼ

١ب٥ حت٦ ثد تب ثش سكت. ا٧ ػبصبذ٦١ ظبست٦ كشكب ثشا٥ ػب دػتب ظب پ٨ؼ٦ اهتذاسشا پ٨ؾ ٦

بس ذ.٥ اػال٦ شد آ سكت خالف بكغ خبؼ٠

ب ظبرت در سبيز ثخص -3

Page 8: ىًَبق ِث يّبگً بث يْلا تيوكبح ث يٌتجه مبظً ...jil.bonabiau.ac.ir/article_664979_bf37a2301240a42e72444a...11 The Scientific Research Journal in Jurisprudence

1397 صؼتب/ 4/ ؿبس بصد٧١ػب ٦كلب٠ ػ٦ ، پظ١ـ٦ كو٠ جب٦ حوم اػال

11

١ب٥ ـؼت اص حب اػال٦، ػشچـ٠ ظبست، ٧ب ؼل اػت ٧ب ؼ٦ اػت ٠ ثب اص آدب ٠ دس ظبست

سد ٧ب هؼ٨ق ١ب٥ خبف ثؼ٨بس ػخت٨شا٠ تؼ٨٨ ؿذ اػت احتب تجب٦ كؼبد ػ٨ؼتبت٨ي اص ث٨ ٦ ٧ظ٦

؛ هع ا٧ اػت ٠ اب كؼبد ٢بد بظش ٨ؼت ثبثشا٧ الص اػت ٠ ثش بظش ١ب ؿد. ٦ دس ػب٧ش ثخؾ ٦

١ بظش تؼ٨٨ ؿد ثبص١ ث٠ ٨١ تشت٨ت ٢ب٧تب دچبس تؼؼ خا٨١ ؿذ. اص ا٧ س بچبس٧ دس خب٦٧ ا٧

ب صب٦ ث٠ خث٦ ظبست سا هغ ٨. اص شف د٧ش، ظبست ثب٧ذ ث٦ ؿد. ٧ؼ٦ ١ب ظبست٦ ٠ دس

ؿذ ٠ ١ش چ٠ اص د١ذ اػت دس ب صب٦ د٧ش پبػخ تلبت٦ سا ثذ١ذ. ثال ػبثوب ب ٦ خاة ٦

٧بثذ اب تحو٨وبت تشض اداس ث٠ ػت ػذ تشض حشت ٨ تػؼ٠ ػ٨بػ٦ سؿذ پ٨ذا شد كؼبد ب١ؾ ٦

ذ ٠ دس ـس١ب٥ شد س٧ض دس ا٥ ـس٥ خد تج٨٨ ٦د١ذ ٠ دس ػ ا٠٧ ٨ؼت. ك خذ٧ذ ـب ٦

تػؼ٠ ٧بكت٠ ١ش چ٠ ث٠ ػت ػذ تشض حشت ٨ ٧ؼ٦ ظب٧ق سا تخلل٦ چذ ظ٨ل٠ سا ث٠ چذ دػتب

١ب٥ ؿ٨ش تػؼ٠ ٧بكت٠ ٧بثذ. اب ٨١ ػ دس ـس ثذ٨١ ٧پبسچ٦ خبؼ٠ ث٨ـتش ؿذ ػال٧ كؼبد ب١ؾ ٦

س٧ دس١ س٧خت٦ خبؼ٠ ث٨ـتش ؿذ آسد. ١ش چ٠ ث٠ ػت ػذ تشض پ٨ؾ ٦ تلبت٦ سا ث٠ ثبس ٦تب٧ح

ؿد چ اػت ١ص ػوال٨ت ذ٥ ث٠ خدختبس٥ ا٧دبد ٦ ٢ذ. حت٦ ػاله٠ ١ب٥ كؼبد س ث٠ تضا٧ذ ٦ ـب٠

(81تب 77، 1392 ٢شا ١بس، ػذ تشض ك٢ بػت اص بكغ ٦ خد ذاؿت٠ ثبؿذ. )ؼبس صاد

تا٨ ذ ـخل٦ سا ث٠ ػا ظبست اسا٠٧ ٨. اجت٠ ٨بت ثبثشا٧ دس ا٧ ثخؾ اص ظبست ٦

١ب٥ الص دس اػال ـخق ؿذ اػت. ث٠ ا٧ تشت٨ت ٠ ثب٧ذ ظبست داؿت تب اال اؼب٢ب٥ تؼ٢ذ ظبست

ا اك ٨بهت ؿب٧ؼت٦ اص اك ؼ اداس ٧ي خبؼ٠ ة د٦٧ اػت. تخلق دس دبس٥ اس ثبؿذ ص٧ش

٥ هب اػبػ٦ دس ثحث ؿ٨ حت دس اػال آذ اػت ٠ ثشاػبع تو٦ تج٦ كبحب ػ٢ذ داس دس وذ٠

شدذ. ظس اص ٨بهت ؿب٧ؼت٦ ٧ؼ٦ تؼ٢ذ تخلق تأب. دس هشآ ش٧، ػس ٧ػق، حت ٦

ب١ذاسذ ا٥ ث٠ دسػت٦ ٠»كشب٧ذ: داس٥ ٦ ت ٧ػق)ع( دس استجبى ثب لة ؿذ ث٠ صاست خضا٠حوش

١ب تبػت ثب بس شث٠ تلبت ٠ اؿبس ث٠ ابت داب٦٧ داسد ٧ؼ٦ ١ب تؼ٢ذ تخلق. ثب٨ب ظبست« بسدا.

)ع( دس ، ث٨ـتش دس ثشخ٦ تش. حوشت ػ١٦ب٧ؾ ١ؼتذ ؿ ٧ؼب٦ ذاسذ. دس ثشخ٦ ث٠ د٨ حؼبػ٨ت

ذ ٠ چ٢بس ش آ حت٦ ١ب ٥ ؼشف خد ث٠ بي اؿتش حب لش، خبؼ٠ سا ث٠ ٠ جو٠ توؼ٨ ٦ ب٠

(، هبه٨ب ػبد، بسضاسا ثب ذ ٦ ٧ب حشب٠ بس ٦ػ ١٥ب ٠ دس ؿت ب١٠ؼتذ: ػپب٨١ب خذا، دث٨شا )

٥ حت اػال٦ ١ؼتذ خض٠٧ ذ: ؼب٦ ٠ دس ر٠ البف ٢شثب. ػپغ ثبه٦ شد سا ا٧چ٨ توؼ٨ ٦

٥ پب٨٧ خبؼ٠ ٧ؼ٦ ٨بصذا شا ٢ب٧تب جو٠ پشداصذ. ثبصسبب كؼت پشداصذ. ؼ٨ ٠ ب٨بت ٦ ٦

٧ ثخؾ ١ چبچ٠ دس ثحث ظبت حب ثش لثب ته٨ح داد ؿذ ثب٧ذ بظش٧ آؿبس دسدذا. ثبثب دس ا

خل٦ ثشا٥ تش ص٧شدػتب بسد.

١ب٥ ظبست اص شف د٧ش ثب٧ذ ث٠ ا٧ ت٠ تخ٠ داؿت ٠ ٢تش اص ٢بد بظش، ثبصتؼش٧ق دسػت اص دػتب

ا٥ تؼش٧ق ؿذ ٠ احتب تجب٦١ دس آ٢ب پب٨٧ ثبؿذ تب خ٥ ٥٠ ث٠ ١ب٥ حت ؿذ ١ؼتذ. ٧ؼ٦ ػ٨ؼت

Page 9: ىًَبق ِث يّبگً بث يْلا تيوكبح ث يٌتجه مبظً ...jil.bonabiau.ac.ir/article_664979_bf37a2301240a42e72444a...11 The Scientific Research Journal in Jurisprudence

ا٧شا اػال٦ خ٢س٥ اػبػ٦ هب ث٠ ب٦١ ثب ا٦٢ حب٨ت ثش جت٦ ظب دس حت٦ اؿخبف ١ب دػتب ثش ظبست كشآ٧ذ

11

١ب٥ ختق خد ذاؿت٠ ا٥ دس ٨ب بسب ثخؾ ت٨ذ كؼبد شكت٠ ؿد. ثال صب٦ ٠ هؼ٨ت حوه٦ ػبدال٠

دس صذ ٥ خد دس دػتب د٧ش ٦ ٥ هؼ٨ت خد ثب بسذ ١ سد ثبؿذ. بسذ ٧ي دػتب دػت ث٠ وب٧ؼ٠

٧بد ١ ؼتؼذ خجشا ا٧ ١ب٥ بس٥ ػبصب٦ اؽ ب١ؾ ٦ ١ب٥ بػبدال٠، ١ ا٨ض كست خد تلبت

ؿد. هؼ٨ت اص شم ؿ٨ش هب٦ ٦

١ب٥ دس٦ ظبست -4

١ب٥ ؿش٧ق ؼو ػب، خذا٥ اص ع ٥ اؼب ١ب٥ ٧ظ ظببت ا٦٢ اػت. ٠١ ا٧ ع ظبست اص ظبست

شا ؼي خ٧ؾ، اػت ادب ثشخ٦ اص اس سا د ؿب خد ثذاذ. بؼ٠ صذ٦ ثؼ٨بس٥ اص حب

ذ ٠ سكتبس خة ا٧ـب خب٧تبس جدـب ٠ ث٠ خبش اوب ٦ داـذا خ٢ب، ا٧ هع سا ث٠ اؼب

ت. ل٢ اك٨ صاد دس تبس٧خ ؿشة، ٨ض ٧ذ ١ب٥ ث٨ش٦ ث٠ ثخبش جغ ؾ دس٦ ا٧ـب ثد اػ تش

داؼتذ اص ادب ثشخ٦ اص بس١ب اختبة ٨١ ت اػت. ٧ؼ٦ ثشخ٦ اص اكشاد ث٠ د٨ ا٠٧ خد سا اك٨ صاد ٦

شدذ. ٦

ب٠٧ اك٦ كؼبد اػت. هذست ثشت. ١ش د آ٢ب دس ػب٥ ؿ٨ؼ٠ خغ ثد اػت خلكب اص د چ٨ض دػت

دس كل٠٧ ث٠ ثؼذ ٠ اص ٧ي ػ ١شا ثب لر خذ٥ ػب٥ ؿ٨ؼ٠ دس دسثبس ؿذ اص ػ٥ د٧ش ثب ػ٨ن ؿذ

ثحث اػ٨ت، خت تدغ خ١بت ؿشػ٠٨ دس دػت ٧ي لش ث٠ ػا دت٢ذ اػ ؿذ. اب ثب ا٧ خد ٨١چ

ثبؿذ دس دػت د خ س٧ض٥ ت٢ ؿذؿب١ذ تبس٧خ٦ دا ثش ا٠٧ شاخغ تو٨ذ ػب٥ شاص ا ؿ٨ؼ٠ ث٠ كؼب

سػذ ثدب٥ ل٦ ا٧ خلك٨ت ـت. ثبثشا٧ ث٠ ظش ٦ ١ب٥ دس٦ ا٧ـب ثش٦ ٨ؼت ٠ ا٧ هع ث٠ تش

ثـش٥ ثب٧ذ ث٠ تو٧ت آ اذ٧ـ٨ذ ب٨١ت چذ چ آ سا سد ؿبػب٦٧ هشاس داد.

ث٠ پ٨غ ث٨ش٦ ذاسد خد اؼب اص دس شاهت سكتبس خ٧ؾ حؼ ا٧ ع ظبست دس ا٧ اػت ٠ ٨بص

ض٧ذ. ٦ اؿب آ دس ا٧ اػت ٠ چ٠ ثب٧ذ آ سا سد ؿبػب٦٧ اػت اص ادب كؼبد تجب٦١ دس٥ ٦

ثبؿذ. تاذ ث٠ ػا سا١ب هشاس د٨١ ث٠ خد آ دس ؿخق ا٨ب پ٨ذا ٨. ػا٦ چذ دس ا٧ استجبى ٦

تاذ ا٧ هع سا تب حذد٥ ثش اؼب ـف اجت٠ ١ش ذا اص آ٢ب ث٠ ت٢ب٦٧ بك٦ ٨ؼتذ ٦ دع آ٢ب ٦

تاذ ثش ؼ٦ ٠ ا٧ اكبف سا ذاسد ثشتش٥ سخحب داؿت٠ ذ حذاه آ٠ ؼ٦ ٠ ا٧ اكبف سا داسد ٦

ثبؿذ.

ػلم ثطزدستب -4-1

١ب٥ ر٦١ ا زاسد. ك٢ اؼب تب حذد ص٧بد٥ ثب اذخت٠ ؾ ػ آد٦ ثش سكتبسؽ ٨ض تبث٨ش ٦ؼال دا

ثبؿذ. ٦ ث٠ استجبى داسد. اجت٠ اؼب خد٥ چذ ثؼذ٥ پ٨چ٨ذ اػت سكتبسؽ ١ ؼ ػا تؼذد ٦

ثال احتب ػوال٦٧ ا٠٧ ؼ٦ ٠ دذا اص ص ١ب ثش تشاد ٠ دس اػت.تؼج٨ش هشة اث ؼشف كبسػ٦،

١ب٥ خد تخ٠ ب٧ذ ص٧بد اػت. ٧ب اش ؼ٦ ؼتوذ ث٠ ػوب٧ذ تل٨ش٥ ثبؿذ احتبال ث٨ـتش پضؿي ١ؼت ث٠ دذا

ؼتؼذ سكتبس خـت آ٨ض ثش ػ٠٨ د٧ش ػوب٧ذ اػت. ث٠ ٨١ تشت٨ت اش ؼ٦ دس ػب٨ب صذ٦ خد آثبس

Page 10: ىًَبق ِث يّبگً بث يْلا تيوكبح ث يٌتجه مبظً ...jil.bonabiau.ac.ir/article_664979_bf37a2301240a42e72444a...11 The Scientific Research Journal in Jurisprudence

1397 صؼتب/ 4/ ؿبس بصد٧١ػب ٦كلب٠ ػ٦ ، پظ١ـ٦ كو٠ جب٦ حوم اػال

22

حوم ثـش، سكتبس ؼبت آ٨ض، تح ػوب٧ذ د٧شا، ٢شثب٦، دػت٦ ثب خوت ... تب٨ذ ذ ػخبؾ ١اس ثش

اؽ ثش ػب٧ش سكتبس ا ثچشثذ. زا تحل٨ دس ػ ثـشدػتب٠ بذ حوم ثـش، كو٠ ت ثب٧ذ ؾ اؼب دػتب٠

كتبس كح خ٧ب٠ دس اص كؼبد اؼب ثبؿذ.تاذ ٧ذ٥ ثش س ا٦٢ ـلوب٠، ت كؼل٦ آصاد٥ خا١ب٠ ... ٦

ع گزش حبكن -4-2

هت٦ ؿؼبس حت، خذا ؿب ٢٨ ثبؿذ ج٨ؼتب خب٧ب٦١ ثشا٥ شد هبئ خا١ذ ثد. دس زؿت٠، پبدؿب١ب

ب٦١ دس شدذ. زا اش ١ پبدؿ داؼتذ ثش جب٦ ختق، شد سا ق ث٠ ابػت ٦ حت سا حن خد ٦

١ب٥ اختبػ٦ ث٠ ث٠ ػا ك٠ ق پبدؿب ثش ثذب شد ٠ اص س٥ ت٨ق هشست حن شد بس ٦٨ ٦

ثد. ث٠ ػغ هت٦ اػتوبد ا٧ ثبؿذ ٠ حت ابت٦ خذا داد اػت ٧ب چ٨ض٥ اػت ٠ اص شف شد اػب ؿذ ٧ب

ش س٥ ع ثشخسد ؿخق حب ثب شدب ١ اثشزاس ا٠٧ ث٠ ١ش كست حت، ي ن حب ٨ؼت جؼب ث

خا١ذ ثد.

احسبس ضخصيت اخالقي ضزافت خبادگي -4-3

، 1362 حشا٦،. )ؼ٦ ٠ ضد خدؽ احؼبع ؿخل٨ت ذ اص ؿش ا ا٧ جبؽكشب٧ذ: اب ١بد٥ )ع( ٦

زاسذ دس پشذ آ٢ب ٥ خبؼ٠ خد احتشا ٦ثبثشا٧ اكشاد٥ ٠ ث٠ ١دبس١ب٥ اختبػ٦ سد هج ػوال (483

تاذ هبث اػتبد ثبؿذ. ١چ٨ ؿشاكت اكبت خباد٦ دس تخلبت٦ اص ا٧ دػت خد داسد جؼب ٦

تاذ ثش سكتبس اؼب تبث٨ش ثزاسد. حوشت ػ٦ )ع( دس سد ٧ظ٦ بسب دت٦ صاد٦ ١ ٦ اكالح، ثضس

اص خبذا ١ب٥ اك٨ ثبتوا ثبؿذ ٠ دس ؼب٦ ػبثو٠ دسخـب٦ ثب ح٨ب »٧ؼذ: بي اؿتش ٦خبة ث٠

ا٥ خبة ث٠ زس اث خبسد ػجذ٥ ٠ ثش ثؼو٦ اص ١چ٨ حوشت دس ب٠( 53)٢ح اجالؿ٠، ب٠ « .داسذ

ؿذ، ث٠ تأث٨ش ػاثن خباد٦ ؿ٢ش١ب٥ كبسع اص خبت آ حوشت ح سا٦ داؿت شتت خ٨بت كؼبد ب٦

٦٨ پذست شا كش٧ت داد ب شد ٠ ت ١ اص سؽ ا : »كشب٧ذ ذ ٦ ثش سكتبس ػ٨بػ٦ اكشاد اؿبس ٦

ات پ٨ش٥ ٦ ب٦٧ ث٠ سا ا حشت ٦ ٦. پغ بب ث٠ خجش سػ٨ذ ٠ خ٨بت شد اص ػ٨ش پذس خباد

( ؼب٥ خبق ا٧ خ٠ آ اػت ٠ ػ٦ االك ثب٧ذ ػاثن خباد٦ ثش 71جالؿ٠، ب٠ )٢ح ا.« ا٥ ػذ د

سكتبس اختبػ٦ اكشاد اثش زاس ثبؿذ.

ي فزد گذضت -4-4

اش چ٠ آد٦ دس ١ش حب هذست تـ٨٨ش تح دس خ٧ـت سا داسد. خلكب دسا خا٦ ٠ پش اص كشاص

ذ ٦ دس ثؼ٨بس٥ اص اسد؛ اؼب ؿش٧ق دس تب ػش خد ثب ؿشاكت صذ٦ ٦ـ٨ت اػت. ٦ ث٠ س

ؿد ٧ب اؼب اؼب ؿشس ١ ث٠ ٨١ تشت٨ت. ا٧ ثذا ؼب ٨ؼت ٠ اؼب ؼو، شتت ٨١چ خالك٦ ٦

ؿد. اسص٧بث٦ ٦ ؿد ث٠ ٧ؼ٦ ثشآ٧ذ صذ٦ كشد، ؿشاكتذا٠ ٧ب ؿشسا٠ خالف بس شتت ٨١چ ػ ٦٨ ٦

ؿد ػ ساـبػ٦ ١ ثش ا٧ اش خلكب ا٠٧ دشة اػت پغ اص ٨بؼب٦ تـ٨٨شات آد٦ ثب ذ٥ اخ٠ ٦

Page 11: ىًَبق ِث يّبگً بث يْلا تيوكبح ث يٌتجه مبظً ...jil.bonabiau.ac.ir/article_664979_bf37a2301240a42e72444a...11 The Scientific Research Journal in Jurisprudence

ا٧شا اػال٦ خ٢س٥ اػبػ٦ هب ث٠ ب٦١ ثب ا٦٢ حب٨ت ثش جت٦ ظب دس حت٦ اؿخبف ١ب دػتب ثش ظبست كشآ٧ذ

21

د١ذ هؼ٨ت خد خد سا حلظ ذ. ؿذ تشخ٨ح ٦ زاسد ٠ اكشاد دس ػ٨ ثبالتش حبكظ٠ بس ٦ كح٠ ٦

حذد٥ ث٠ ٨ضا خدتش٦ ؿخق پ٦ ثشد. تا تب ٥ كشد ٦ ٥ زؿت٠ زا ثب بؼ٠

١ب٥ ث٨ش٦ ظبست -5

١ب٥ ث٨ش٦ خذ٥ ثد ؿ٧ ٠ حب٦ اص ظبست ثب شاخؼ٠ ث٠ دسا كذس اػال اخ٠ ثب اكالحبت٦ ٦

بظش ثش اس ٠ ١ب٥ اػال٦ اص تـ٨الت اداس٥ د٦٧ دس حتاػت. اكالحبت٦ بذ بسا حؼج٠ )

اػت.(، اش ث٠ ؼشف ٦٢ اص ش، ل٨ح٠ الئ٠ اؼ٨، ؿسا تلبد٥، اختبػ٦، ز١ج٦ ث٢ذاؿت٦اه

٧ب ش٦١ اص شد اػت هج٠٨ؼ٦ ٠ ػ٢ذ داس اس ـست، تؼض٧ش، ؿج٠ ػ٨ چـ٢ب٥ خجش سػب، ػش٧ق)

ؼ٦ ٠ دسثبس ه٦ .(، و٨ت )ؿد غ ٦ خلكب ثحث صبت ب٦ اص ش٧ن ا اص اهبع احا آب حب

.( ...ثحث دب٥ ذ احاـب سا ث٠ دػت ث٨بسد

تا اس حت٦ سا ث٠ حب خد ازاؿت ثؼذ اتظبس ث٢جد ا٢٧ب اص آ خ٢ت اػت ٠ ػوال ٦

ظبست دس٦ احؼبع حوس دس حوش حن بغ اص »٥ ة سا ث٠ اتظبس ـؼت. اجت٠ ١ب٥ خبؼ٠ ؿبخل٠

ك٦ خد ذاسد. ثبثشا٧ ظبست ث٨ش٦ اص ا١ ؼب٧ ؿد اب ا٧ ػب دس ٠١ اؼب٢ب ث٠ هذس ب تخق اؼب٢ب ٦

(1375ا٥، )حؼ٦٨ خب٠« تب٦ خاغ ثـش٥ اػت.

اهز ث هؼزف ي اس هكز-5-1

ظبست ١ب٦ دس ٠١ ػح شح اػت حت٦ دس ػح حت ذب ١ ؼجت ث٠ ٧ذ٧ش اص ا٧

٧ذ: ٦ 19/4/79دس سخ٠ ؼئال بسضاسا خ٢س٥ اػال٦ ا٧شادس د٧ذاس حن ثشخسداسذ. وب س١جش٥

ثب٧ذ اش ٥ شد ٨ؼتذ؛ حت٦ اش دس ػح ثبال ١ ١ؼتذ، ٥ ػب٠ شف اش ث٠ ؼشف ٦٢ اص ش كوي جو٠»

٧ اػتؼالء ؼب٧ؾ ا٧ ؛ ٠ ا٠٧ اص ا خا١ؾ ٨ذ؛ اش ٦٢ ثب٧ذ ثب حبت اػتؼالء ثبؿذ. اجت٠ اث٠ ؼشف ؿذ

سح ذ اش ث٠ ؼشف، ذ اش اب٨ؼت ٠ آشا حتب ثب٧ذ ثبالتش اص أسا، ب٨١ب ثبالتش اص ٨٢ب ثبؿذ؛

اب ػ٦ )ع( دس ك٨ت خد ث٠ (1379ا٥، )حؼ٦٨ خب٠« ٦٢ اػت؛ ذ خا١ؾ توبهب توشع ٨ؼت.

تب ثش ؿب ؼشف ٦٢ اص ش سا تشى ٨ذ ٠ دس آ كست اؿشاس خبؼ٠ اب حؼ )ع( كشد: اش ث٠

( 47حت خا١ذ ٧بكت ػپغ ١ش چ٠ دػب ٨ذ اص خذا ٧بس٥ ثج٨ذ ؼتدبة خا١ذ ؿذ. ) ٢ح اجالؿ٠، ب٠

حق صيحت اتقبد سجت ث حكهت-5-2

اب حن ثش ... ؿب ؿب سا ثش حو٦ اخت ؿذ اػتا٥ شد، شا ثش كشب٧ذ: حوشت ػ٦ )ع( ٦

( ٨ي پ٨ذاػت ٠ ٦٧ اص ث٢تش٧ 34... )٢ح اجالؿ٠، خج٠ ذ٨شخا٦١ ٨دس آؿبس ٢ب خ ٠... اػت٧ؿب ا

١ب٥ ؼب سا ل٨حت ١ب٥ خ٨شخا٦١، ل٨حت اتوبد ـلوب٠ اػت. پ٨بجش اش )ف( ٦٧ اص خلت سا

( اتوبد١ب ظشات كش٧ح ثذ اػ٠ س دس س٥ ؼ٨ 403، 1395 ،٨٦داذ. ) ا٧ب ؼ٨ ٦پ٨ـ

)چ٢ش ث٠ چ٢ش( دس كذس اػال ؼجت ث٠ ؿخق ا حت ؼشف اػت. حوشت ػ٦)ع( دس ػ٢ذب٠ ؼشف

دس، تب ب٧ذ ػخ٥ شد ٧بسا ٢جببت پبػذاسا خد سا اص آ شد٧ؼذ: خد ث٠ بي اؿتش ٦

( 53. )٢ح اجالؿ٠، ب٠ ثتاذ ثذ تشع ثذ ت صثب، حشك٢ب٥ خدؽ سا ث٧ذ

Page 12: ىًَبق ِث يّبگً بث يْلا تيوكبح ث يٌتجه مبظً ...jil.bonabiau.ac.ir/article_664979_bf37a2301240a42e72444a...11 The Scientific Research Journal in Jurisprudence

1397 صؼتب/ 4/ ؿبس بصد٧١ػب ٦كلب٠ ػ٦ ، پظ١ـ٦ كو٠ جب٦ حوم اػال

22

ضر هطرت-5-3

ؿد. ٧ؼ٦ ١ب٥ ا٨ذ د٧ اػال هشآ ش٧ ثش ؿس ـست، دس اهغ ثبػث ا٧دبد ػ٦ ظبست ٦ تك٠٨

ؿذ دس ؿبت لت ظشات خ٧ؾ، ث٠ ػ٦ ظبست خد سا تل٨ س١جشا خد ٦ اص ا٧ ش٧ن تخ٠ ر١

ذ. ا٧ بس دس اس ؿخل٦ اكشاد، اخت٨بس٥ اػت ٦ دس اس حت٦، ث٠ ؿ ػت پ٨بجش ابب اػب ٦

اػت خجبت ؼل دسآذ اػت. ا٨١ت ا٧ سؽ دس تلش ؿ٨ؼ٦ تب آدب اػت ٠ اش ادب ـد

خشج اص ػذات سا ثشا٥ حب اػال٦ كشا١ ذ. حت٦ پ٨بجش اػال ٠ ث٠ اػتوبد ؼبب ؼل ثش٥ اص اؿتجب

شدذ. اتج٠ ٠ اص ا٧ ثبة ٠ پ٨بجش خذاذ ث٠ ثد اػت دس اسد تؼذد ثشا٥ پ٨ـجشد اس اص ا٧ سؽ اػتلبد ٦

٥ حؼ٠ ثشا٥ خ٢ت ٠ پ٨بجش )ف( ا اػ سا اص د٧ش٥ ث٨بصد ث٠ اص آ ػا اؼب ب، ثخا١ذ چ٨ض٥

٥ حت دس اػال سا تؼ٨ د١ذ. خا١ذ ؿ٨ ؼ٨ اػت ٦

ظبرت ػلوب هزاجغ ديي-5-4

ث٨ؼت، ػ٢ذ٥ ٠ ٥ ثزس آكش٧ذ خب، اش جد حوس كـشد شد ثشا٥ اال ا٥ تبس٧خ! ػذ ث٠ ؿبكذ»

زاسذ، حتب اكؼبس خالكت « كح٠» خذا٥ اص ػبب شكت٠ اػت ٠ ثش ؿجبس٦ ػتش حش٨ت ػتذ٧ذ

(3)٢ح اجالؿ٠، خج٠ .« سا س١ب ٦ شد

وؾ ١بد٧ت لح٨ت خبؼ٠ ثشا٥ كو٢ب٥ ؿ٨ؼ٠ دس ثؼ٨بس٥ اص وبى تبس٧خ، تثج٨ت ؿذ اػت. دتش ػ٦

تب هشاسداد١ب٥ اػتؼبس٥ سا ؼب٦ ٠ اوبء »٧ذ: ٦ 23/9/1350دس لبحج٠ حؼ٠٨٨ اسؿبد دس سخ٠ ؿش٧ؼت٦

اذ ٨١ ب اص كش ثشـت٠ ١ب. ١ب٥ دتش ٢ذع ٨ؼبؼ٠٨ ثد اذ ٦١ اص ٨ب ب تحل٨ شد زاؿت٠

اػال ٦ ٠: آخذ دػت ذاس! اب اص آ ٧ي اص دق ثشـت٠ اش اوب٧ؾ ثد ١ ث ؿب ،٧ي آخذ

چ٢ش ٧ي ٧ب چذ آخذ سا دس ا٧ ٧ي ،پ٨ـبپ٨ؾ ١ش ٢وت هذ اػتؼبس٥ ١ش خجؾ اوالث٦ تشه٦ ،شف

(45، 1373 )سصد،« …اص ػ٨ذ خب ث٨ش ٨شصا حؼ ؿ٨شاص٥ ثـبس تب ـش٠ .هش ٦ ث٨

ثز حكهتحق هزاقجت ظبرت هزدم -5-5

ظش ث٠ ؿس٠٧ ثد اك ػت اػال٠٨، چبچ٠ ػبثوب ج٨ ؿذ، ػ ت اص ا٧ خ٢ت ٠ ب٨بت٦ اص

تا ( ثبثشا٧ اص ظش ػو٦ 78٦تب79، 1361د١ذ، حن شاهجت ظبست داسذ. )بئ٦٨، ثشا٥ اهب٠ لبح الص٠ ٦

ػت ؼل٨ ١ تب٨٧ذ ذ ا٧ د٧ذب اػت. ٧ؼ٦ ظش اثجبت شد ٠ شد حن ظبست ثش حت سا داسذ.

داد حن اػتشام دس صب حت پ٨بجش )ف( ابب ؼل )ع( ث٠ كست ػت دسآذ ثد ا٧ ـب

ا٥ ثش د١ذ ٠ ثشا٥ شد حن شاهجت اص ا٨ب سا هب٧ ثدذ. ص٧شا دس حت٦ ٠ ظبست شد ثش حبب، خذؿ٠ ٦

ؿد دس حب٦ ٠ دس ٨١چ دب٥ تبس٧خ ػب٦ حؼة ؿد ثب ل٨حت ذب بذ دش ثشخسد ٦ظب

اذ. حت ائ٠ پ٨بجشا چ٨ دش٦٨ ضاسؽ ـذ

ب دائوي جدى هسئليت -5-6

Page 13: ىًَبق ِث يّبگً بث يْلا تيوكبح ث يٌتجه مبظً ...jil.bonabiau.ac.ir/article_664979_bf37a2301240a42e72444a...11 The Scientific Research Journal in Jurisprudence

ا٧شا اػال٦ خ٢س٥ اػبػ٦ هب ث٠ ب٦١ ثب ا٦٢ حب٨ت ثش جت٦ ظب دس حت٦ اؿخبف ١ب دػتب ثش ظبست كشآ٧ذ

23

س صب٦ ١ب ثشا٥ ٧ي د ٦ تا الى ـخل٦ ث٠ دػت داد ٠ بثن اك د٦٧ حتب ثب٧ذ ذ٧ش٧ت

ؿذ اػت. ٧ؼ٦ تب صب٦ ٠ خبف ثبؿذ. ؼال ث٠ خب٥ حذد٧ت صب٦، اص ؿ٨ تش ث٠ ؿشا٧ي اػتلبد ٦

ؿذ. حت٦ ثشد ض خذ٥ ثش خبثدب٥ ا احؼبع ٦ ؿخق ذ٧ش؛ ث٠ بس١ب ؼي ثد اس سا ث٠ دسػت٦ پ٨ؾ ٦

ثش اثش ،اثاالػد دئ٦ ث٠ ب ،حوشت ػ٦ )ع(حت ذ٧ش ٧ي سص ١ خد داؿت٠ اػت. ٦٧ اص هوبت

( ٦ ثب ا٧ حب ثشخ٦ اص 343، 1363احؼبئ٦، . )ثشبس ؿذدس ١ب سص ا ؼئ٨ت خـت ثب شد

شكت ٠ وب تلذ٥ آ شتت خالف اؿتجب٦١ ١ ـذ ثد. ٧ؼ٦ ؿخق سا ١ب دس حب٦ كست ٦ خبثدب٦٧

)ع( دس ا٧ خلف خبة ث٠ ػش ث اث٦ ػ٠ ػ٦ ابت ٠ ٦ داؿتذ. ثشا٥ ذت حذد٥ دس ٧ي پؼ

١ب٦ ٠ ا سا ثشا٥ ١شا٦١ خد، دس خ ثب دؿ كشاخاذ كشد د٧ش٥ سا ث٠ (خض٦ )صبذاس ثحش٧

داد، اخت٨بس اب ثؼذ، ؼب ث ػدال صسه٦ سا كشبذاس ثحش٧ هشاس: »كشب٧ذ ٦ خب لة شد كشبذاس٥ آ

٠ ا٧ بس ثشا٥ ت زت الت دسثشداؿت٠ ثبؿذ؛ چشا ٠ ت خب ثششكت، ثذ ا٧ ت سا اص كشبذاس٥ آ

(42) ٢ح اجالؿ٠، ب٠ «صبذاس٥ سا ث٠ ٦٨ ادب داد٥ حن ابت سا ادا د٥...

بي سبسهبي ظبرت -5-7

سا ث٠ ػا ١ب٥ ػبصب٦ اػت. ٧ؼ٦ الص اػت دس ١ش ػبصب٦، ثخـ٦ بست١ب ظ ٧ي اص ٢تش٧ ظبست

ذ٦ ٨چ٦٢٨ اػت ٠ ثب ػؼت پ٧ثذحشاػت تش ظبست داؿت٠ ثبؿ٨ تب ثش حؼ خش٧ب اس اهق ثبؿذ.

ث٠ خد بص٨ ٨ د٨ش دس اسد خبف خد ذاسد ث٢ حب ثشا٥ ٨ػبصب٢ب٥ خد، اب ظبست ؼتو

حوشت ػ٦ )ع( ثب تذث٨ش ػبصبذ٦١ ؼتشد، ٠١ اس خشد . »ذا ٦ ؿد٨دػتب٢١ب ػبصب٢ب٥ ختق پ

)حد٧ب « داؿت تب بسضاسا حت اص ذاس هب ح خذا خبسج ـذ. ال حت٦ سا ص٧ش ظش ٦

ػش٧ق » ت دس ١ش هج٠٨؛ كشد ٧ب اكشاد٥ ث٠ ػا ( حت٦ دس صب كذس اػال اص شف ح191، ١2015بسا،

(374، 1367پشداختذ. )تظش٥، ث٠ ثشسػ٦ اهبع احا هج٠٨ ٦« و٨ت

تج حكهت ث گشارضبت هزدهي -5-8

سػب٧ت حن ابع ٧ب ١ب حوم شد اص ؼبت د٧ اػال اػت ٠ ؼبب دس آ اتلبم ظش داسذ. زا

٥ ١دذ ٢ح ٥ اػال٦ خذا٥ اص د٧ تت آ٢ب سد ا١تب اػت. ثال دس ب٠ خ٠ ث٠ ظشات ػبب خبؼ٠ت

خا٨ ٠ اب ػ٦ )ع( دس پ٦ ضاسؽ ث٦ ٢ش٥ اث ػجبع)٦٧ اص بسضاس حوشت( ث٠ هج٠٨ ث٦ ت٨، اجالؿ٠ ٦

ص٦ ث٠ ب ػد ١ذا٦ دس سد ٦٧ اص بسضاسا د١ذ. ٧ب دس هو٠٨ اػتشام ٥ سا سد خبة ػتبة هشاس ٦

ؿد. حت ػ٦ )ع( ٠ دش ث٠ ػض ذ٧ش شث٠ ٦

بي يي ظبرت -6

اص ظش كو٦٢ اػتلبد اص تدبسة ثـش٥ ٠ خبق اك د٦٧ ٨ؼت ثش پب٠٧ خشد خؼ٦ ؿ شكت٠ اػت

اى اص ؿش٧ؼت اػالى بظش الشاؽ ث٠ حص و٤ پؼذ٧ذ اػت. هشاس داسد ذح« و٠ الشام»دس حذد

ػجت ب٨١ت تـ٨ش آ، ؿبسع هغ هاػذ بػت ثب اهبع احا وتو٨بت صب ب سا ثب حلظ اػت ٠ ث٠

Page 14: ىًَبق ِث يّبگً بث يْلا تيوكبح ث يٌتجه مبظً ...jil.bonabiau.ac.ir/article_664979_bf37a2301240a42e72444a...11 The Scientific Research Journal in Jurisprudence

1397 صؼتب/ 4/ ؿبس بصد٧١ػب ٦كلب٠ ػ٦ ، پظ١ـ٦ كو٠ جب٦ حوم اػال

21

( ث٠ ه ؼشف ١ش چ٨ض٥ 107، 1311 )حت ٨ب،. اش زاؿت٠ اػت هاثي دس چبسچة ؼ٨ى ث٠ ػ٢ذ ى

ذ ؿشع ٨ض ثش آ ح ٠ ؿشع ثش آ ح ٦ ذ ػو ١ ح خا١ذ شد ١ش آچ٠ ٠ ػو ث٠ آ ح ٦

ثب ١ خغ ؿذ.« ػو ػ٨» « ؿشع حو٨و٦»خا١ذ شد. ث٠ ؿش٦ ٠

اثؼبد دلت -6-1

١ب٥ تش ظبست ب١ؾ كؼبد ػا حت٦، تبػت ػبص٥ اثؼبد دت اػت. ٦٧ اص ث٢تش٧ ؿ٨

٨شذ. ا٢٧ب ١ب٥ حذاه٦ ثشآذ اص تت ٨جشا٨ؼ ؿ ٦ پغ اص پب٧ب دسا ال٦ پبدؿب١ب اله٨ذ، دت

وذذ ٠ ثبصاس سا خد سا پ٨ذا خا١ذ شد. دس اثش ا٧ ذ ؼت دخبت دت دس اس شد سا تب حذ اب ل٦ ٦

تلش اص ٧ي خ٢ت ثشخ٦ كؼبد١ب ب١ؾ پ٨ذا شد چ هذست ػ٦ دس اس شد حذاه دخبت سا داؿت اب اص

شف د٧ش ث٦ ػذات٦ ظ دس حن جو٠ هؼ٨ق ث٦ پـتا٠، اكضا٧ؾ ٧بكت ج٨ؼتب ظبست ثش حت ١ ثش

جب ب١ؾ پ٨ذا شد ص٧شا شد شػ٠ تحت ظ ثبصاس، ث٠ دجب سكغ احت٨بخبت ا٠٨ خد ب١ؾ ػت ٨١

١ب٥ دت ٨جشا٦، ا٧ بسخب٠ داسا ثدذ تب تب ثش ظبست تش دت. دس ادا٠ ثب ـخق ؿذ هؼق

ذ اػت. دس ت٨د٠ ظش٠٧ دت ظ٨ل٠اػتوبد پذ٧ذ آذ ٠ ظب حب دس ٧ي خبؼ٠ ؼجت ث٠ خذبت ػ٦ ١

سكب٦١، شح ؿذ اثؼبد دػتب ١ب٥ ػ٦ ؼتشؽ ٧بكت ت٦٢ ث٠ دت حذاثش٥ ؿذ. دت ثضس پذ٧ذ

آذ اص ا٧ تلش، دس ػ، ببساذ ؿذ تاؾ كشف ا٧ ؿذ ٠ ؿ خدؽ سا ػ٨ش ذ كؼبد ٨ض دس خب٥

ػذتب هت٦ كؼبد ٠١ ٨ش ٦ ؿد تش آ ١ اص دػت خبسج ٦ ؿد. پ٨ؼ٦ سا دس خب٥ حب٨ت پشاذ ؿذ. هب

ظش ث٨ش٧ذ ٠ ثب حد ؼتشد ػجوت ؿ٨ش دبص اخ٠ ؿذ اػت. خ٥ چذ لش سا ١ صب ثب ١ ٦ تا

ي بؿ٦ اص ١شج شكت؟ ج٨ؼتب ٨ضا اثشزاس٥ ظبست شاهجت، دس چ٨ اهؼ٦ س ؿذ ث٠ تبػ٦ اص ؿشا٧

شج، بسا٦٧ اهؼ٦ خد سا اص دػت خا١ذ داد. دس ٢ب٧ت تلش٧ ث٠ ا٧ هع پ٦ ثشدذ ٠ ثشا٥ ا٠٧

حب٨ت ثتاذ ظب٧ق خد سا ث٠ دسػت٦ ادب د١ذ ثش ا ظبست اب پز٧ش٥ ١ كست ث٨شد ثب٧ذ اص ٧ي

ش اص چي ث٦ خبك٨ت ؿذ ١ احتشاص ؿد. ٧ؼ٦ شف خ٥ ؿ دس٧ب٦٧ ؿذ آ سا شكت اص شف د٧

ث٢تش٧ ؿ٨، تبػت ػبص٥ اثؼبد دت اػت.

رقبثتي ضذى اهر-6-2

١ب٥ ص٧بد٥ اص حب٨ت سا ثب كؼثت احلبس دت٦، ٧ظ خاس٥ سا ؼتشؽ داد ظبست ثش ثخؾ

ػبصد. ١چ٨ تب خب٠٨٧ اب داسد ثب٧ذ اص تلذ٥ ش٥ اس٥ ٠ شد ػبد٥ ث٠ ساحت٦ دؿاس٥ اخ٠ ٦

ت ث٠ خب٥ ادب داد بس١ب پبس صد دس تاب٦٧ ادب آ سا داسذ پش٨١ض شد تب سهبثت ػب٦ ؿ ث٨شد د

ـت٦، ػبب داد ١ذا٧ت اس ػب ـت٦ سا ثش ػ٢ذ ث٨شد. دس چ٨ ؿشا٦٧ ث٠ د٨ ١ذس شكت اشط٥

٧بثذ. اص د٧ش ػ شد٦ ٠ دس ٧ي خبؼ٠ ثب اهتلبد ػب دت دس اس ؿ٨ش هشس، ظبست ١ب٥ حت٦ ث٢جد ٦

ساحت تش ثذ دؿذؿ٠ ثش سكتبس حب٨ت ظبست خا١ذ شد. صذ٦ ٦ ذ

هبليبت-6-3

Page 15: ىًَبق ِث يّبگً بث يْلا تيوكبح ث يٌتجه مبظً ...jil.bonabiau.ac.ir/article_664979_bf37a2301240a42e72444a...11 The Scientific Research Journal in Jurisprudence

ا٧شا اػال٦ خ٢س٥ اػبػ٦ هب ث٠ ب٦١ ثب ا٦٢ حب٨ت ثش جت٦ ظب دس حت٦ اؿخبف ١ب دػتب ثش ظبست كشآ٧ذ

21

اشص ٦٧ اص ؿبخل٠ ١ب٥ ٢ دت ة سا ؿلبك٨ت پبػخ٦٧ ٦ داذ. اب ا٧ اطب ص٧جب

س آ٨ض ١ب٥ اخجب ٥ اثضاس١ب٥ الص اػ اص سؽ دت داسا٥ ٠١»٥ ظ٢س ٦ سػذ؟ كش٧جذ، چ٠ ث٠ ل٠

٥ خد ثش شد اػت. اب شد تش٧ هذست سا ثشا٥ اداؿت هذست ث٠ ١ب٥ ش، ثشا٥ تح٨ اساد سؽ

١ب٥ دس اكالح خ٦، هذست ١ش د ١ب٥ خذ٧ذ د٨ب٥ دبص٥ سؽ پبػخ٦٧ داسا ١ؼتذ. اش چ٠ كبس٥

( 7، 1387)١ذاذ، « شف سا اكضا٧ؾ داد اػت.

١ب٥ ٢ پبػخ ثد حب٨ت ا٧ اػت ٠ خبسج دت اص سا ب٨بت تب٨ شدد. هت٦ شد سا ٦٧ اص

١ب٥ دت اػت ؼجت ث٠ كؼبد١ب٥ حغ ذ ٠ جؾ هبث تخ٦٢ اص دسآذ خ٨ت آ٢ب ثشا٥ تب٨ ١ض٠٧

ثذ. دت ٨ض توبثال خد سا ٧ب ؿذ ظبست اتوبدؿب ؼجت ث٠ ح ساب اكضا٧ؾ ٦ تش ٦ حت٦ حؼبع

١ب٥ دت اص بثغ ذ تب ص٧ش ػا كـبس اكبس ػ٦ شد. ثؼغ هت٦ ١ض٠٧ ذ٧ شد داؼت٠ تالؽ ٦

٧بثذ. ثبثشا٧ صب٦ ٠ ١ب اكضا٧ؾ ٦ ؿد دس ػ س٧خت پبؽ ٦ چ لت، بص، ال، ابع ... تب٨ ٦

خا١ذ ١ ا٧ خش٧ب ث٠ ؿلبك٨ت سكتبس حت بب ثبؿذ ١ اص آب پبػخ٦٧ ٦شد تب٨ ذ خ٨ت ح

٨ض ي خا١ذ شد.

تسؼ سيبسي فضبي ثبس-6-4

١ب ص٧بد ثبؿذ جؼب شد چ٨ ٨ش٥ هت٦ هبب كوب٥ ذاخ٠ شد دس ػ٨بػت تبث٨ش اهؼ٦ آ٢ب دس تل٨

حببـب ػبت خا١ذ ثد. هت٦ حن سا١پ٨ب٦٧ ثذ خـت، ثشپب٦٧ اختبػبت ا٥ ثش س٥ اؿتجب١بت خبؼ٠

١ب٥ حضث٦ سصب٠ بس٥ كوب١ب٥ آصاد دبص٥ حن پ٨ـ٢بد هب ث٠ پبسب ٧ب ت٥ هت٦ ٨ض كؼب٨ت

اص اثش ظبست شد چ٨ شد٦؛ خ٦٨ ث٨ـتش ها٨ لة اص شف شد خد داؿت٠ ثبؿذ جؼب تبث٨ش ظبست

ثذ هذست ث٦ تبث٨ش دس ػ٨بػت، خا١ذ ثد.

بي ظبرتي هزدهي غيز قضبيي گستزش بد-6-5

ذ اثتذا ػؼ٦ ٦»١ب تـ٨الت شد ٢بد ١ؼتذ ٠ ؿذ. ا٧ ١ب ث٠ ب آجدصب ؿبخت٠ ٦ ا٧ ٠ ظبست

كل ذ. ػپغ اخت٨بس كذس تك٠٨ ب٠ ث٠ ٢بد١ب٥ ختق ـالت سا دػتب٠ ث٠ س ذخذاـب٠ ح

سا داسذ تب پبػخ٥ تخق خد ثبؿذ. اش اؾ ثجت٦ ث٠ تك٠٨ ب٠ داد ـذ ضاسؽ ػء ػشد ث٠ پبسب

تاذ تخق سا ث٠ حب ٥ ؿ٢شذا هشاس ٨شد. ١چ٨ ٦ ؿد حت٦ اػت دس دػتشع ٠١ اسائ٠ ٦

كبح اسػب ذ. اص د٧ش كا٧ذ آجدصب ا٧ اػت ٠ داسا٥ اسصؽ سا٦ ثشا٥ ؿ٢شذا اػت. ص٧شا ا٧ دش٦

١ب٥ حب٨ت٦ ظبست ذ. تاذ ث٠ ٢بد ١ب٥ ال٦ ثششاػ٦ تح ١ض٠٧ ص٧بد، ٦ سا داسذ ٠ ثذ كشا٧ذ

ذ٧ش٧ت دس حب كبح ؼن بذ ثبؿذ ٠ ا٧ ١چ٨ اػت ث٠ دال٧ ػ٨بػ٦ سػ٨ذ٦ ث٠ ٧ي ػء

( خث٦ د٧ش ا٧ سؽ آ اػت ٠ 23، 1391)سػت٦، « تاذ آ سا ح كل ب٧ذ. ١ب٥ شد ٢بد ٦ تـ

تاذ هبه٦ ذ ثذ٧ تشت٨ت ا٧ اك ٠ ٨١چغ ٦ اداس حت، ؿخلب ث٠ دػب٥ خدؽ سػ٨ذ٦ ٦»

(125، 1386)آهب٦٧ م، « سػب٧ت ؿذ اػت.دػا٥ خ٧ؾ ثبؿذ بال

Page 16: ىًَبق ِث يّبگً بث يْلا تيوكبح ث يٌتجه مبظً ...jil.bonabiau.ac.ir/article_664979_bf37a2301240a42e72444a...11 The Scientific Research Journal in Jurisprudence

1397 صؼتب/ 4/ ؿبس بصد٧١ػب ٦كلب٠ ػ٦ ، پظ١ـ٦ كو٠ جب٦ حوم اػال

21

جوري اسالهي ايزاى بي قبى اسبسي وبيي اس ظبرت -7

بي دري ظبرت -7-1

ت٠٨ ثش توا ػذات كشد٥ اكشاد دس بػت حت٦ ثؼت٠ ث٠ خب٧ب آ٢ب تلبت اػت. ثشا٥ وب س١جش٥ ثب

هب اػبػ٦، حذ ػب٦ تخ٠ ث٠ كلبت دس٦ دس ظش شكت٠ ؿذ اػت. ١چ٨ ثش 109 107، 5تخ٠ ث٠ اك

، تو٥ ابت ػبثو٠ حؼداسا٥ اػت ٠ هب اػبػ٦ اص خ٠ ؿشا٧ي س٨٧غ خ٢س ا٧ 115اػبع اك

هب اػبػ٦، س٨٧غ 157ثبؿذ. بثن اك ـس سػ٦ ز١ت شا٧ا اػال٦ خ٢س٥ جب٦ ؼتوذ ث٠

ه هوب٠٨٧ ٨ض ثب٧ذ اص كلت ػذات ثشخسداس ثبؿذ.

ت خذبت ـس٥ دس ثحث ؿشا٧ي ػ٦ اػتخذا، هب ذ٧ش٧ 42دس سد ػب٧ش بسب ٨ض بثن بد

٠ ١ب هب ض٧ؾ ؼب بسب آصؽ پشسؽ اػت ث٠ ثو٠٨ دػتب ١ب وشس شد٧ذ وشسات ض٧ؾ،

١ب٥ اػتوبد٥ دس٦ كشد ٨ض اص ٥ ا٧ وشسات، كالح٨ت ثبؿذ. ثبثشا٧ ث٠ اػ٠ پبثشخب ٦ تؼش٥ پ٨ذا د

شدد. بذ لبحج٠، آص تحو٨وبت ح٦ ثشسػ٦ ٦شم ختق

بي ثيزي ظبرت -7-2

بي وگبي ظبرت -7-2-1

اك ١ـت هب اػبػ٦ خ٢س٥ اػال٦ ا٧شا ثحث اش ث٠ ؼشف ٦٢ اص ش ١ب٦ سا شح شد

تلش٧ؾ ثدخ٠ ضاسؽوشس داؿت٠ ٠ ػبػ٦ هب ا 55اػت دس ساػتب٥ ادب ١ش چ٠ ث٢تش ا٧ ع ظبست، اك

بثن اك ؿد. زاؿت٠ ػ ذ دس دػتشع٧ثب د٧ا حبػجبت ٠ دس استجبى ثب حؼبثشػ٦ حؼبث٢ب٥ دت٦ اػت

اص آ ب ثبؿذ ضاسؽ ذ ػ٧٦ثب ٨ضهب اػبػ٦ وشس ؿذ اػت ٠ زاشات دغ ؿسا٥ اػال٦ 69

اهشاس٥ ٠ ؿ٨ش خؼبت لثبت ضاسؽحت٦ تـش ؿد. ػ االع ثشا٥ سػ٦ ٠ سصب٧ساد ن٧ش

١122چ٨ ثش اػبع اك تـش شدد. ػ االع ثشا٥ ي اهشاس٧٥ؿشا ؿذ اص ثش شف ذ پغ٧ثبػ٦ اػت

اذ. ؼئ ؿبخت٠ ؿذهب اػبػ٦ س٨٧غ خ٢س ب٧ذب دغ ؿسا٥ اػال٦ دس ثشاثش ت 84

١ب٥ احتب٦، آصاد٥ ١ب٥ حت٦ ثشا٥ خ٨ش٥ اص كؼبد ١ب٥ ظبست كـبس ثش دػتب اص د٧ش اثضاس

١ب٥ خؼ٦ )ثذ د هب اػبػ٦( سػب٠ ١26ب٥ حضث٦ ش٦١ ) اك هب اػبػ٦( كؼب٨ت 24جػبت )اك

هب اػبػ٦( ٢ب٧تب ٦٧ اص ث٢تش٧ 27هب اػبػ٦( تدؼبت سا١پ٨ب٦٧ ١ب )اك 175اك ػ٠ اك

ؼتشد تش٧ ػبصبس »١چ٨ ثبؿذ. هب اػبػ٦( ٦ 6سا١بس١ب، ٧ؼ٦ ظبست شد اص ش٧ن اتخبثبت )اك

ظبست ذ٦ ٠ دس خ٢س٥ اػال٦ ا٧شا ثشا٥ ا٧لب٥ وؾ ظبست٦ شد ثش ظب، اػب ٦ ؿد اص ش٧ن

(159، 1383)ػ٨خب٦، « ب اػت.ؿسا١ب٥ اػال٦ ؿ٢ش سػت

بي سبسهبي رسوي ظبرت -7-2-2

ظبرت رجزي -7-2-2-1

Page 17: ىًَبق ِث يّبگً بث يْلا تيوكبح ث يٌتجه مبظً ...jil.bonabiau.ac.ir/article_664979_bf37a2301240a42e72444a...11 The Scientific Research Journal in Jurisprudence

ا٧شا اػال٦ خ٢س٥ اػبػ٦ هب ث٠ ب٦١ ثب ا٦٢ حب٨ت ثش جت٦ ظب دس حت٦ اؿخبف ١ب دػتب ثش ظبست كشآ٧ذ

21

٥ ظبست داسد. وب س١جش٥ ث٠ ػا ؿخق ا دس حب٨ت خ٢س٥ اػال٦ ا٧شا وؾ سا١جشد٥ دس و٠

ص ش٧ن دغ تـخ٨ق ١ب٥ ال ٦ هبث اسص٧بث٦ اػت ٠ ا اجت٠ ظبست س١جش٥ ث٨ـتش دس حص ػ٨بػت

دس ػ٨ حب ظبست ؿشػ٦ س١جش٥ دس خ٢س٥ اػال٦ ا٧شا هب اػبػ٦( ٨110شد. )اك لحت كست ٦

5، ١4 ثبؿذ. )اك 1تاذ حت٦ كم هب اػبػ٦ حذد٧ت پز٧ش ٨ؼت اص ا٧ خ٢ت ثب ظش هب اػبػ٦ ٦

هب اػبػ٦( 57

اص دت، شد توبث سكتبس خبؼ٠ اس ٠١ دس احب اػال٦ اخشا٥ اػبػ٦، هب د اك اػتبد ث٠»

خبؼ٠ دس س١جش ذ. ثبثشا٧، ٦ پ٨ذا ػ٦ ػت خج٠ تبة اػبع ثش خبغ اـشا٧ي كو٢ب٥ ؼتش اخت٢بد ش٧ن

ظب٧ق اص ختق ػبصب٢ب٥ حشف ـذ هب ا٦٢، دػتس١ب٥ د٧ش حشا حال تـخ٨ق ثب اػال٦،

ظش ص٧ش (هوب٠٨٧ و٠، دش٠٧) ب٠ ػ٠ ها٥ اػبػ٦، هب 57 اك دس اػبع، ا٧ اػت. ثش خد اػال٦ اك٨

)سدجش،« پبػذاس٥ ذ. شاهجت بسضاسا حب سكتبس ػالت اص س١جش ش٧ن، ا٧ اص تب اذ شكت٠ هشاس اش ال٧ت

1396 ،9)

بي يي ظبرت -7-2-2-2

سػذ. اش چ٠ هب ١ب٥ ث٢تش ث٠ ؽ ٦ ح ١ب٥ ٧ س ث٠ پ٨ـشكت اػت ١ش سص كذا٥ پب٥ سا ظبست

١ب٥ ثجت٦ ١ دس ثبؿذ اب ب اػبػ٦ خ٢س٥ اػال٦ ا٧شا دس ا٧ ص٠٨ پ٨ؾ س ٨ؼت داسا٥ اؿبالت٦ چذ ٦

١ب٥ ١ب٥ خلك٦ اثالؽ ػ٨بػت بص٥ دت ازاس٥ اس ث٠ ثخؾا٧ ص٠٨ ثشداؿت٠ ؿذ اػت ٠ چي ػ

هب اػبػ٦ اص ػ٥ وب س١جش٥ دس خ٢ت تبػت ػبص٥ دت اص آ خ٠ اػت. دس ػ٨ حب ٦44 اك

هب اػبػ٦ ثشا٥ حبكظت اص شد ػبد٥ دس وبث هذست حت٦، 173ا٧دبد د٧ا ػذات اداس٥ بثن اك

ب تـ٨٨ش خذ٥ دس حص حوم اداس٥ پغ اص اوالة اػال٦ ا٧شا ثد اػت. ١چ٨ ػبصب ثبصسػ٦ تش٧ ٢

سا ثؼ٢ذ داسد حت٦ ث٠ اداس٥ ١ب٥ دس دػتب ٨ها ح٨كح اس اخشا٥ ب٧خش حؼ ـس، ظ٨ل٠ پ٨٨ش٥

٨ؼ٨ اك د هب اػبػ٦( ١174ذ. ) اك د ١ب٥ ؿ٢شذا ػبد٥ ١ دس ا٧ ص٠٨ تشت٨ت اثش ٦ ضاسؽ

١ب٥ دغ ؿسا٥ اػال٦ ١ دس ا٧ ص٠٨ ظ٨ل٠ حلش ث٠ كشد٥ داسد اش چ٠ هوب٦٧ ٨ؼت ٦ ضاسؽ

ذ. ١ب٥ حت٦ اسد ٦ سػ٦ آ ثشا٥ ػ ت، كـبس ص٧بد٥ سا ث٠ دػتب

ب سبيز ظبرت-7-3

١ب٥ هوب٦٧ بذ سػ٨ذ٦ ث٠ تخق س٨٧غ ١ب٥ ػبصب٦ سػ٦ اػ اص ظبست ستبثن هب اػبػ٦، ظب

١ب٥ ب٦ ث سػ٨ذ٦ ث٠ هب اػبػ٦( ظبست 110خ٢س اص ظب٧ق هب٦ تػي د٧ا ػ٦ ـس ) اك

٨٧غ هب اػبػ٦( ظبست ١ب٥ ػ٨بػ٦ چ ػا اػت٨وبح س 142داسا٦٧ وببت شاص ا ـس ) اك

١ب٥ اخشا٦٧ ث ظبست س٨٧غ خ٢س ثش صسا ) اك هب اػبػ٦( ظبست 89خ٢س صسا دس دغ )اك

1باشد. البته اين بحث بسيار مفصل است و خود نياز به قانون اساي آمده است به همين منظور مي 11بحث واليت مطلقه فقيه كه در اصل -

يك پژوهش جداگانه دارد.

Page 18: ىًَبق ِث يّبگً بث يْلا تيوكبح ث يٌتجه مبظً ...jil.bonabiau.ac.ir/article_664979_bf37a2301240a42e72444a...11 The Scientific Research Journal in Jurisprudence

1397 صؼتب/ 4/ ؿبس بصد٧١ػب ٦كلب٠ ػ٦ ، پظ١ـ٦ كو٠ جب٦ حوم اػال

21

هب اػبػ٦(، ١111ب بذ ظبست خجشب س١جش٥ ثش ؿشا٧ي س١جش٥ ) اك هب اػبػ٦( د٧ش ظبست 134

١ب٥ اتظب٦ ح٨ي ص٧ؼت٦ ... اػت. تهب اػبػ٦(، ظبس 99ظبست ؿسا٥ ٢جب ثش اتخبثبت )اك

تيج گيزي-8

٧ي اخت ؿشػ٦ ذ ثحث ظبست ثش حت، دس ظب ثشآذ اص حب٨ت ا٦٢؛ حذاه دس ظش ؿ٨ؼ٨ب،

اػت. ١ب خذا٦٧ ٠ حب ن خ٢ب اػت دػتس داد ٠ اص ا تجؼ٨ت ؿد اش كشد ٠ ثش حبب خبؼ٠

ؿد. ظبست

١ب٥ ١ب دس حب٨ت ا٦٢ دس دػت س١جش٥ خبؼ٠ هشاس داسد. اب بثن ؿشا٧ي خذ٧ذ، ظبست شض ثو ظبست

ؿد ٠ ػبصب٦ تـ٨الت٦ هت ث٨ـتش٥ پ٨ذا شد اػت ث٠ د ثخؾ ٢ آؿبس پ٢ب توؼ٨ ٦

ذ تب ٠ خذا بظش ثش اكؼب شداس آد٦ اػت تالؽ ٦ؿد ٧ذ٧ش ١ؼتذ. ب د٦٧ ػال ثش ا٠٧ تزش ٦

اص شم ختق بذ ثشسػ٦ زؿت٠ اكشاد ... دػت ث٠ اتخبة بسضاسا ثبتوا خذاتشع ثضذ تب اص ش٧ن

١ب٥ ١ب٥ ث٨ش٦ چ اش ث٠ ؼشف ٦٢ اص ش سا ث٠ شاتت ث٨ـتش ذ. دس اهغ ظبست خدتش٦، اثش ظبست

-٠ ؿشى بك٦ –ؿد، ؿشى ا٠٨ الص ا٥ اخاله٦ حبك ٦ ١ب٥ ث٨ـ٦ اػتوبد٥ ٠ س٦ ٠ اص ساد

ثب٦ ١ب بذ د٧ذ ٥ صبذاس٥ دس حت اػال٦ اػت. ١چ٨ اص آدب ٠ ثخـ٦ اص ظبست ثشا٥ سد ث٠ حص

حل تلش٧ لحب ثـش٥ اػت ـب٧ش بؿ٦ اص تدشث٨بت ثـش٥ ١ب٥ شد ٢بد ؿ٨ش هوب٦٧، ػبصب

هاػذ د٦٧ ١ جد ػو؛ ثش آ٢ب كح٠ زاؿت٠، سد حب٧ت احتشا ؿشع ٨ض هشاس شكت٠ اػت. ثبثشا٧ ا٧

ؿد ٠ حت اػال٦ تاذ دس حب٨ت ا٦٢ اػتلبد ؿد. ثب ا٧ تشت٨ت ـخق ٦ ١ب ١ ٦ دػت٠ اص تش

ا٥ دس ظبست ثش اػب حت داؿت٠ ثبؿذ ٠ ثشخ٦ اص ؿئ ٢ آ دس ا٧ ؿتبس ث٨ب ا١تب ٧ظاهؼ٦ ثب٧ذ

ؿذ.

١ب٥ ٧بد ١ب٥ ػ٨بػ٦ ؿ٨ؼ٨ب اػت تش٨ج٦ اص ظبست دس هب اػبػ٦ خ٢س٥ اػال٦ ا٧شا ٠ ٢ اص اذ٧ـ٠

ؿذ خد داسد. اص ٧ي ػ س١جش٥ دس كذس ١ش حب٨ت هشاس شكت٠ اص ظش ؿشػ٦ ـشػ٨ت ٠٨ اس، اثؼت٠

١ب٥ ث٨ش٦ دس٦ ١ تب٨ذ ؿذ اػت. اب دس تث٠ ا٧ خب٧ب اػت. اص ػ٥ د٧ش دس اك تؼذد ثش ظبس

١ب٥ اشص٥ ٨ؼت ٦ ثب ا٧ حب ١ب٦٧ اػت ١ص ث٠ سص بثن ثب ش ١ب٥ ٧ داسا٥ بػت٦ ثخؾ ظبست

١ب٥ ؿ٨ش هوب٦٧ خد د٧ا ػذات اداس٥ ثشا٥ وبث٠ ثب ص٧بد خا٦١ ١ب٥ احتب٦ هذست ػ٦ ظبست

١ب٥ ظبست٦ اػت. بس ػب٧ش دػتب ٨ؼ٨ اك د دغ، ي ػبصب ثبصسػ٦

هبثغ

الف: كتت هقبالت

(. جب٦ ب٨١ت ظبست هوب٦٧ ثش اػب دت ثب بؼ٠ تج٨و٦ ـس١ب٥ 1386آهب٦٧ م، ؼ ) -1

.192 - 125، ؿبس ا، ف. پظ١ؾ ب٠ حوه٦كشاؼ٠ اؼتب آش٧ب،

.ذاـ٢ذاء٨داس ػخذ د، ه، ،ػا٦ ائب٦(. ٢1363س )احؼبئ٦، اث خ -2

Page 19: ىًَبق ِث يّبگً بث يْلا تيوكبح ث يٌتجه مبظً ...jil.bonabiau.ac.ir/article_664979_bf37a2301240a42e72444a...11 The Scientific Research Journal in Jurisprudence

ا٧شا اػال٦ خ٢س٥ اػبػ٦ هب ث٠ ب٦١ ثب ا٦٢ حب٨ت ثش جت٦ ظب دس حت٦ اؿخبف ١ب دػتب ثش ظبست كشآ٧ذ

21

، كلب٠ حت اػال٦، ثشسػ٦ پبسادغ ظبست ـشػ٨ت ػ٨بػ٦(. 1383خؼلش پ٨ـ٠؛ لل٦ ) -3

.64 – 45، ف. 33ؿبس

.121 – 107، ف.8، ؿبس اهتلبد اػال٦كلب٠ ، و٤ الشاؽ ٧٠ ظش٨٨تج(. 1381حت ٨ب، حد ) -4

.شض چبح اتـبسات صاست اس خبسخ٠ ، ت٢شا،ا٧بالت تحذ آش٧ب(. 1382) حؼ٨ ،ح٨ذ٥ ٨ب -5

، ت٢شا، آا٥ س.پػت٨ اس٠(. 1373سصد، حؼ٨ ) -6

(. آجدصب ظبست كشاهوب٦٧ ؿ٨ش سػ٦ ظبست هوب٦٧، 1391سػت٦، ٦ خبس، كو اهلل) -7

.40 – 23، ف. 37، ؿبس كلب٠ پظ١ؾ حوه٦

(. ظبست ثش اػب حت دس خ٢س٥ اػال٦ ا٧شا، 1396سدجش٥، اثالو ٥، ٢شا ) -8

.17تب 9ف. ،2، ؿبس كلب٠ بؼبت ػ اختبػ٦

.اتـبسات ؿب٢ش ، ت٢شا،حوم اػبػ٦ تج٨و٦ (.1380) ػ٨ذ حؼ ،ؿ٨خ االػال٦ -9

بس١ب اثضاس ظبست ثش حب٨ت دس حت (. سا1392كالح٦، ػ٢شاة ث٢بدس٥ خ٢ش٦، ػ٦ ) -10

.72 – 51، ف 3، ؿبس داؾ حوم ػ٦اػال٦،

ػؼ٤ اتـبسات ، خذ ا، ت٢شا،ظب٢ب٥ حوه٦ ؼبكشحوم تج٨و٦ (.1373) حد ،ػشكب٦ -11

.خ٢بد داـب٦١

كلب٠ د٧ استجببت داـب اب ، ظبست دس ظب خ٢س٥ اػال٦ ا٧شا(. 1383ػ٨خب٦، ػ٦ اجش ) -12

.189 – 159، ف. 23، ؿبس كبدم )ع(

(. ػ٨ش حوشت ػ٦ دس جبسص ثب 1384ث٠ و اص خذت٦، اثبت ) 118ف اخشاج، ػق،٧هبه٦ اث -13

.59 – 39، ف. 45ؿبس ،د٠ حص داـبكؼبد اداس٥،

ه، داساثو٨. خذ ٧ي د، ،اك بك٦(. 1395) ػالاال ٠ثو ٨،٦ -14

١ب٥ ١شثبس. ، ت٢شا، اذ٧ـ٠ذ٧ش٧ت تج٨و٦(. 1392ؼبسصاد ٢شا، ؿالشهب احذ٥، ؼؼد ) -15

، خذ چ٢بس، تشخ٠ حد كات٦، ـش ٢٨ب.جب٦ كو٦٢ حت اػال٦(. 1367تظش٥، حؼ٨ؼ٦ ) -16

خذ ١ـت داصد، ت٢شا، ػؼ٠ تظ٨ ـش آثبس. ،ابل٠ ٨كح(. 1378اهلل ) ػ٥ خ٦٨، سح -17

ػ٨ذحد بوب٦، ، وذ٠ ته٨حبت ث٠ هتج٠٨ اال٠ تض٠٧ ا٤(. 1361بئ٦٨، حذحؼ٨ ) -18

ت٢شا، ؿشت ػ٢ب٦ اتـبس.

كلب٠ حوم ٥ حوم اداس٥ استوبء ظبست هوب٦٧، (. شح٦ ثشا٥ تػؼ١1387٠ذاذ، ٢ذ٥ ) -19

.56 – 7، ف 9، ؿبس اػبػ٦

ايتزتي هبثغة:

د٧د٨تب٦ ػؼ٠ تبثخب٠ (. شؽ ث٠ حت ذ٧ش٧ت اص ظش اب ػ٦ )ع(، 1387اػشاك٦، ػ٨شهب ) -20

كش٦١ االع سػب٦ تج٨ب

Page 20: ىًَبق ِث يّبگً بث يْلا تيوكبح ث يٌتجه مبظً ...jil.bonabiau.ac.ir/article_664979_bf37a2301240a42e72444a...11 The Scientific Research Journal in Jurisprudence

1397 صؼتب/ 4/ ؿبس بصد٧١ػب ٦كلب٠ ػ٦ ، پظ١ـ٦ كو٠ جب٦ حوم اػال

32

http://library.tebyan.net/fa/Viewer/Text/83732/1 ػب٧ت ه هوب٠٨٧، خؼ٠ ؼئال ػب٦ هوب٦٧(. 1394آ٦ الس٧دب٦، كبدم ) -21

http://www.dadiran.ir س١جش٥ پب٧ب االع سػب٦ دكتش وب (.1390 1379، 1375ا٥، ػ٨ذ ػ٦ ) حؼ٦٨ خب٠ -22

http://www.leader.ir/fa شض بؼبت ، ه، اتـبسات خبؼ٤ ذسػ٨ حص٣ ػ٤٨،تحق اؼو (.1362) حؼ ث ؿؼج٠حشا٦، -23

پبػخ٦٧ ث٠ ؿج٢بت حص ػ٠٨ ه

http://www.andisheqom.com

خجشضاس٥ كذا ػ٨ب(. ب٦١ اخب٦ ث٠ ظب اتخبثبت٦ آب، 1394) خدؼت٠، سح٨ -24

http://www.iribnews.ir/fa/news/1018496

٠ ٨ذب حوشت ػ٦ ػ٧ ظبست اص دتش (. »1386) بؿبء اهلل ،خب٨٦ث٠ و اص 90 ، ف4 ض اؼب، ج -25

ه ، ػب٧ت حص ػ9٠٨، ؿبس ـ٧٠د٠ ثبصتبة اذ، «اؼال

http://www.hawzah.net/fa/Article/View/45743