ชวตประจ ำวน

ควำมหมำย คณคำ ยำนชมชนเกำ

ปรณ ขวญสวรรณ คณะสถำปตยกรรมศำสตร

สถำบนเทคโนโลยพระจอมเกลำเจำคณทหำรลำดกระบง

“เมอแรกคนสรางเมอง แตแลวเมองจะสรางคน”

The urban is where ‘social relations … project themselves into a space, becoming inscribed there, and in the process producing the space itself’

Lefebvre 1991

Rahul Mehrotra in an introduction…

Non-intentional design

Analysis of case studies

Meguro River over time

Like other urban rivers, the Meguro River is developed a vein-like

plan, in which old road networks and communities remain. These

communities are often severed by new rail roads and highways

radially leading from or circling around central Tokyo.

But old urban spaces and social life are still alive. The Meguro River

basin area now intersects 3 wards, each of which is further

subdivided into smaller communities.

Everyday Life and Traditional Communities

Cultural Heritage Atlas Lampang: Result from Local Interpretation Process

Cultural Heritage Atlas Lampang: Result from Local Interpretation Process

กาดกองตา-นครล าปาง

ทมา : อ.ธรชย ลสรพลานนท

Cultural Heritage Atlas Lampang: Result from Local Interpretation Process

Cultural Heritage Atlas Lampang: Result from Local Interpretation Process

ตกแถวขนาดยอมๆ เหลานสรางขนในสมยทชวตเมองยงม “ละแวก” อย กจกรรมในชวตอยนอกบานหรอนอกตกแถวไมนอย ตกเยนปดรานแลว มอาแปะมานงชมนมเลนดนตรรวมกน ชมรมหมากรกอยถดไป และนนทาสโมสรกระจายอยทวไป นไงครบ “ชมชน” ของเมอง ซ งท าใหเมองมชวต ไมใชปาคอนกรต.....

นธ เอยวศรวงศ

Kawagoe, Japan

Kawagoe, Japan

Singapore

…as an authority, it is hardly to accept but this is very interesting…

URA Deputy Director of Conservation Department

โครงกำรจดท ำมำตรฐำนสงแวดลอมศลปกรรม

ประเภทยำนชมชนเกำ

ส ำนกงำนนโยบำยและแผนทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม

พรบ.สงแวดลอมแหงชำต พ.ศ. 2535

แผนจดกำรคณภำพสงแวดลอม

2555-2559

แผนงำนท ๔.๓ กำรจดกำรสงแวดลอมของแหลง

ธรรมชำต แผลงธรณวทยำ แหลงศลปกรรม และ

แหลงมรดกทำงธรรมชำตและศลปวฒนธรรม

โดยเฉพำะ แนวทำงปฏบตในกำรเรงจดท ำมำตรฐำน

บงชคณภำพสงแวดลอมของแหลงศลปกรรม

กฎหมำยฉบบนไดใหอ ำนำจ

กระทรวงวทยำศำสตรเทคโนโลยและสงแวดลอม

(เดม) ออกประกำศกระทรวงในพนทใดพนทหนงให

เปนเขตอนรกษสงแวดลอมศลปกรรม ซงอำจม

มำตรกำรคมครองปองกน ใหพนทอนรกษฯยยงคงม

สภำพแวดลอมทเหมำะสม (ม. 33, 42, 43, 44,

45)

พนธกจ สผ. กองอนรกษสงแวดลอม

ธรรมชำตและศลปกรรม(เดม) สงแวดลอมศลปกรรม หมำยถง

สงแวดลอมและบรรยำกำศทอยโดยรอบแหลง

ศลปกรรมท

มควำมเกยวเนอง และมควำมสมพนธกนทง

ทำงตรงและทำงออม สงแวดลอมศลปกรรมใน

ทนคอสงทมนษยไดสรำงหรอก ำหนดขนทงใน

อดตและปจจบน และไดรบกำรยกยองวำม

คณคำทำงศลปะ วฒนธรรม ประวตศำสตร

โบรำณคด เทคโนโลย ไดแก พระรำชวง วง

วด ศำสนสถำน ศำล อนสำวรย ปอม ก ำ แพง

เมอง คเมอง อำคำรทมคณคำทำงสถำปตยกรรม

คลอง สะพำน ทำน ำ และแหลงชมชนโบรำณ

และรวมถงแหลงศลปกรรมทนบเปนสวนหนงของ

สงแวดลอมดวย

กฎหมำย/แผนงำน/พนธกจของ สผ.

นยำมสงแวดลอมศลปกรรม ประเภทยำนชมชนเกำ

พนธกจของสผ. พรบ.สงแวดลอม

แผนจดกำรคณภำพสงแวดลอม

แนวคดสงแวดลอมศลปกรรม (เดม)

แนวคดจำกโครงกำร TCEP

แนวคดจำกเอกสำรกรมศลปำกร

กรณศกษำตำงประเทศ

พฒนำกำรของกฏบตรระหวำงประเทศ

Washington Charter

1987

Vienna Memorandum

2005

Valletta Principles

2011

กำรลงพนทส ำรวจ ภมศำสตร/ภมนเวศ

แนวทางการระบชนดลกษณะ

นเวศวทยำชำตพนธ

พฒนำกำรของกำรปกครอง

นโยบำยกำรพฒนำ

วธกำรศกษำ

ชมชนรมน ำ

ชมชนรถไฟ

ชมชนตลำด/กำรคำ

ชมชนหมบำน

ชมชนประมง/เกษตร

ชมชนชำตพนธ

เกณฑมำตรฐำนคณภำพสงแวดลอมศลปกรรม

ประเภทยำนชมชนเกำ

กลมตวชวดดำนคณคำ

ของยำนชมชนเกำ

กลมตวชวดดำนกำรบรหำร

จดกำรของทองถน

-คณคำควำมส ำคญ

-องคประกอบกำยภำพ

-องคประกอบทไมใชกำยภำพ

-ควำมสมพนธกบบรบทใหญ

-ควำมตอบสนองชวตประจ ำวน

-กลไกกำรบรหำรจดกำร

-กำรมสวนรวมของชมชนทองถน

1. ภมศำสตร กำรตงถนฐำน ภมนเวศ ภำคกลำงและภำค

ตะวนออก

2. นเวศวทยำชำตพนธ กลมคนและกำรตงถนฐำนในพนท

ภำคกลำงและภำคตะวนออก

3. พฒนำกำรดำนโครงสรำงกำรปกครองในชมชนทองถน

4. ผลจำกกำรพฒนำเศรษฐกจและสงคมแหงชำตตอภำค

ตะวนออก ภำคตะวนตก และภำคกลำง

แนวทำงกำรระบ สงแวดลอมศลปกรรม ประเภทยำนชมชนเกำ

ตลำดเชำ กำญจนบร

ทำปลำ ตลำดหนองบว จนทบร

ตลำดเชำหนองบว จนทบร

กวยเตยวปำกหมอ ตลำดพนมสำรคำม ฉะเชงเทรำ

ตลำดบำงคลำ ฉะเชงเทรำ

ชมชนรถไฟทำฉลอม สมทรสำคร

ชมชนตลำดบำนแหลม เพชรบร

ตลำดโพธำรำม รำชบร

ตลำดนำเกลอ ชลบร

ตลำดบำนนำ นครนำยก

ตลำดปำกบำง สงหบร

ตลำดพระประแดง สมทรปรำกำร

ตลำดเกำหอง สพรรณบร

ตลำดนครเนองเขต ฉะเชงเทรำ

ตลำดศำลเจำโรงทอง อำงทอง

ตลำดศำลเจำโรงทอง อำงทอง

ตลำดศำลเจำโรงทอง อำงทอง

ยำนชมชนเกำ

ภำพสะทอนของชวตประจ ำวน

กำรพจำรณำลกษณะขององคประกอบทไมใชกำยภำพ ทสงเสรม

ลกษณะทำงกำยภำพทเปนลกษณะหลกทมองเหนไดดวยสำยตำอนเปน

ประจกษของกำรด ำรงอยของยำนชมชนเกำ โดยองคประกอบทไมใช

กำยภำพจะเปนตวสะทอนใหเหนถงควำมตอเนองของกจกรรม ผคน

และกำรด ำรงอยของวฒนธรรมทมลกษณะเฉพำะ โดยมหลกกำร

พจำรณำ ไดแก

ลกษณะของกจกรรมในยำนชมชนเกำ ซงอาจจะเปนกจกรรมดงเดมท สบ

ปฏบตสบเนองมาจนถงปจจบน เชน กจกรรมการคาขายของยานการคาเกา

กจกรรมในการประกอบอาชพท ผกพนกบสภาพแวดลอมเชน การท านา ประมง

หรอ เปนกจกรรมใหมท เขาไปอยในลกษณะทางกายภาพเดมเพอทจะท าใหเกด

การใชงานของยานชมชนเกากบลกษณะทางเศรษฐกจสงคมปจจบน เชน

กจกรรมเพอการรองรบการทองเทยว กจกรรมเพอการเรยนร เปนตน

ลกษณะทำงควำมหมำยทำงประวตศำสตรของยำนชมชนเกำ โดยทยาน

ชมชนเกานนยงคงมหนาท ในทางความหมายเชงประวตศาสตรอยมากนอย

นอยเพยงใด เชน ความเปนยานการคาแหงแรกของเมอง ความเปนแหลงผลตท

ผลตทส าคญในอดต เปนตน

กำรสบปฏบตทำงขนบประเพณ โดยขนบประเพณเหลานนไดสบปฏบตอยใน

ยานชมชนเกานนๆมาอยางตอเนอง เชน ประเพณการถอศลกนผก ประเพณ

ประเพณการแขงเรอ ประเพณท เกยวของกบศาสนา เปนตน

ควำมทรงจ ำ โดยเฉพาะความทรงจ าของผคนตอการด ารงอยของยานชมชน

เกานนๆ ความสมพนธกบวยเดกของคนในชมชน การจดจ าถงชวงส าคญของ

ของการเปลยนแปลงหรอเหตการณส าคญตางๆ เชน เหตการณไฟไหม

เหตการณน าทวม การกอสรางทมการเปลยนแปลงของพนท เชน การตดถนน

ถนน สะพาน เปนตน

แนวคดชวตประจ ำวนและมรดกแหงควำมธรรมดำสำมญ

หำกเรำฝกทจะมองเมอง เพอจะมองหำควำมเปนจรงอนปกตธรรมดำ โดยมได

จดกลม แยกแยะ ผดถก หรอ เกำใหม เรำกจะเหนภมทศนของเมองในแงมมท

แตกตำงออกไป ในยำนชมชนเกำกเชนกน หำกเรำยอมรบถงกำรด ำรงอยของ

กจกรรมแหงชวตประจ ำวนทหลำกหลำย เพอมองใหเหนควำมเปนจรงของพนท

กอนทจะปฏเสธวำมนไมมอยจรง แตมนเปนผลผลตทำงวฒนธรรมท

หลำกหลำยและเปนตวชวดทส ำคญทสดทจะบงชถงกำรด ำรงอยของยำนชมชน

เกำ (กอนทจะมกระบวนกำรอนรกษทำงกำยภำพแบบกระแสหลกทด ำเนนอยใน

หลำยพนท) เนองจำกเรำใชกรอบคณคำทำงวฒนธรรมในกำรมองบรบทของ

ยำนชมชนเกำ หำกแตตววฒนธรรมเองกอำจไปสรำงอปสรรคในกำรมองใหเหน

ถงควำมเปนจรงในพนท ซงจะสงผลมำสกำรพยำยำมแยกแยะวำ สงใดคอ

ผลผลตของวฒนธรรมเกำ (มรดกทำงวฒนธรรม?) และสงใดเปนผลผลตของ

วฒนธรรมใหม (หรอวฒนธรรมทเปลยนแปลง?) ซงลวนแตเกดขนภำยในพนท

เมอง

ไพศำล เทพวงศศรรตน (๒๕๕๒) ไดอธบำยถงแนวคดชวตประจ ำวนผำนกรอบ

กำรมองมองพนทแบบ Everyday landscape, everyday urbanism วำ....เปนการ

พยายามทจะมองสงทเปนไปตามทเปนอยจรงๆ พยายามท าความเขาใจกบภม

กบภมทศนธรรมดาๆ ในชวตประจ าวน ทงนยอมหนไมพนทจะมพนททบซอน

ซอนกบภมทศนวฒนธรรม และ (ภม)สถาปตยกรรมพนถน แตสวนทตาง

ออกไปคอ Everyday Landscape หรอ everyday urbanism จะคลมประเดนทถก

ประเดนทถกปฏเสธหรอไมถกใหความส าคญจากปรมณฑลอนๆ จะใหความ

ความสนใจกบการบรณาการองคความร หรอมมมองจากศาสตรอนๆมากขน

ขน เชนการประยกตการศกษาพฤตกรรมศาสตรเขากบภมทศนวฒนธรรม การ

การมอง(ภม)สถาปตยกรรมพนถนผานกรอบของเศรษฐศาสตรการเมองใน

ในชวตประจ าวน (เชนมองดวยมม consumer geography) หรอการมองวถชวต

วถชวตของคนทวไปจากบรบทของการเปลยนแปลงแหงยคสมยดวย

กระบวนการโลกาภวตนเปนตน....

ตลำดอมพวำ สมทรสงครำม

Indigenous Knowledge

Spaces of Indeterminacy

....อยางไรกตาม การพฒนาเมองและโครงสรางพนฐานหากไมไดกระท าอยางระมดระวงแลวมนจะมอทธพลอยางมากตอการอยรอดของวถทางเลอกหรอการเกดของพนททไมได ก าหนดไว – มาตรฐานของการวางผงเมองแบบโมเดรน อนไดแก ความหนาแนนทมาก อาคารสง การขยายพนผวถนน รวมถงการก าหนดการใชพนทเชงเดยวนน - เปนการท าลายทางรอดของพนทแหงทางเลอกนนๆ

...พนทดงกลาวมความสมพนธกบผใช โดยทผใชและผทมสวนรวมในพนทสามารถก าหนดการใชและสรางความเปนเจาของในเชงจตวทยาโดยไมจ าเปนตองมการถอครองตามกฎหมาย พนทนมกลไกทมากกวาจะใชหลกการหรอมาตรฐานใดๆมาอธบาย พนทดงกลาวมคณลกษณะของพนททมความแตกตางหลากหลาย (heterotopia) …. เพอสรางพลงใหกบชมชนในระดบรากหญาและเพอหลอเลยงพลงเพอการเผยแพรตอไป...นอกจากนมนยงเปนองคประกอบส าคญตอการเปลยนผานทมพลวตของพนทเลกๆ (microsites) ทายทสด พนททไมไดก าหนดเอาไวเปนเรองของการประกอบกนของหลายสง การอยรวมกนของความแตกตางหลากหลาย และขบถในทางสรางสรรค – อนเปนหวใจส าคญของโพสตโมเดรน

William S.W. Lim

Mohamed Saltan, Singapore

Urban Olympics, Spain

Villaggio Globale, Roma

Bangkok Docklands

Everyday Landscape; the practical actions

Arcade on D.N. road : Bombay

Section : proposed by the architect

Castle Field, Manchester UK

Regeneration of Industrial Heritage in UK

The High LineNYC

I wish this was…., New Orleans