คูมือ

การติดตั้งทอรอยสายไฟ Conduit

อารมณ ชางเผือก 487945 หคม-พ. กคร-พ. อกร

.

การติดตั้งทอรอยสายไฟ Conduit

Thermal Power Construction DivisionElectricity Generating Authority of Thailand

CIRRICULUM VITAE

Name : Mr. Arom Changperk

Date of Birth : December 4, 1968

Nationality : Thai

Profession : Electrical Control and Instrument engineer

Year of Experience : 19 years

Present Position : Technician Level 4

Education : Electronic TechnicianSuphanburi

Experience Record :

Project Name, Type,MW, Location

Position Held / Responsibility Period

Mae Moh Thermal Power Plant unit 8-9300 MW per Unit

Technician Instrument Control System- Ash Monitoring- Sequence of Event Monitoring System- Sequence of Event Recorder- Visual Annunciator

1989-1991

Bang Pakong Combined Cycle block 3&4 2 Unit @ GT 2 x 100 MW. + CC 100 MWBang Pakong Thermal Plant Unit 3 – 4 2 Unit @ 600 MW.Bang Pakong,Chacheangsao

Technician Instrument Control System- Sequence of Event Monitoring System- Sequence of Event Recorder- Visual Annunciator

( TOSMAP Control )

1991-1993

Mae Moh Thermal Power Plant unit 10 -11300 MW per Unit

Technician Instrument Control System- Ash Monitoring- Sequence of Event Monitoring System- Sequence of Event Recorder- Visual Annunciator- Control loop system-

1993-1995

Mae Moh FGD unit 8 - 9 , Unit 10 - 11

Supper Loop Control System- Control loop system

1995-1998

Ratchburi Combined Cycle block 1 – 3 2 Unit @ GT 2 x100 MW. + CC 100 MW

- Erection and Installation Instrument,Conduit & Wiring

- Loop check Mark V control system

1998-2003

Krabi Thermal Power Plant Project.Unit 1 ( 1x300 MW )

Nam Pong Combined Cycle Power Plant

- Respond to install and test the main plant control system (Boiler & Turbine)

- Erection and Installation Cabinet and Wiring

2004-2006

Ratchburi FGD Plant Project. Unit 1

- Erection and Installation Instrument, Conduit & Wiring

- Loop check

2006-2007

Training Record :

Training Categories Training Topics Venue

Power Plant System - Process Control (Boiler, Turbine)- Closed Loop Control- Data Communication and Networks

EGATEGATEGAT

Management - Microsoft Office- Project Management

Languages :Languages Speaking Reading Writing

English Good Good Fair

CONTENTS

ทอโลหะบาง ( Electrical Metallic Tubing )...............................3

ทอโลหะหนาปานกลาง ( Intermediate Metal Conduit )............4

ทอโลหะหนา ( Rigid Steel Conduit ).......................................5

ทอโลหะออน ( Flexible Metal Conduit )...................................6

- ทอโลหะออน- ทอโลหะออนกันน้ํา

อุปกรณที่ใชในการประกอบทอ...............................................8

- คอนดูเลทแบบชนิดโอที ( Condulets Type OT )- คอนดูเลทแบบแอลแอล ( Condulets Type LL)- คอนดูเลทแบบแอลอาร ( Condulets Type LR )- คอนดูเลทแบบแอลบี ( Condulets Type LB )- Box กลมกันน้ํา- Connector สําหรับทอโลหะออนกันน้ํา- Cable gland - พุกตะกั่ว ( Fixer ) - เกลียวลด- Bushing - Locknut

เครื่องมือที่ใชในการเดินทอและรอยสายไฟ..........................12

- เครื่องดัดทอแบบฮิคกี ้( Conduit Hichey )- เครื่องทําเกลียวทอดวยไฟฟาแบบอัตโนมัติ- เครื่องดัดทอแบบหนา( Rigid Steel Conduit ) ดวยเครื่องดัดทอ hydraulic- Hole Saw สําหรับเจาะรู- เครื่องเจาะรูแบบ hydraulic สําหรับนําทอเขา Box หรือ Tray- ริจิทไปปคัดเตอร ( Rigid Cutter)- ไปปเทรนเดอรทําเกลียวทอ

1

การดัดทอและติดต้ังทอรอยสายไฟ.....................................19

- การดัดทอเปนมุม 45° - การดัดทอเปนมุม 90° - การดัดทอรูปตัวยู- การดัดทอเพื่อ ยกระดับอยางงายๆ- การดัดทอใหคืนตัว- กฎเกี่ยวกับการดัดงอทอ EMT- การจับยึดทอ- การรอยสายไฟเขาทอเดินสาย

อุปสรรคที่พบบอยในงาน....................................................29

- ขอเสนอแนะในการทําทอ

2

ทอในงานไฟฟา

การใชทอในงานไฟฟามีจุดประสงคเพื่อปองกันอันตรายที่อาจเกิดกับสายไฟ และใหเหมาะสมกับการเดินสายในแตละพื้นที่ ทอที่นิยมใชแบงออกเปน 2 กลุมคือ ทอโลหะและทออโลหะ ซึ่งประกอบดวย

- ทอโลหะบาง ( Electrical Metallic Tubing )

ทําดวยแผนเหล็กกลาชนิดรีดรอนหรือรีดเย็น หรือแผนเหล็กกลาเคลือบสังกะสี ผิวภายในเคลือบดวยอีนาเมล ทําใหผิวทอเรียบทั้งภายใน และภายนอกทอ และมีความมันวาว ปลายทอเรียบทั้ง 2 ดานไมสามารถทําเกลียวได มาตรฐานกําหนดใหใชตัวอักษรสีเขียวระบุชนิด และขนาดของทอ เรียกกันทั่วไปวาทอ EMT ปจจุบันมีขนาดตั้งแต 1/2" - 2" และยาวทอนละ 10 ฟุตหรือประมาณ 3 เมตร ดังรูป

ทอ EMT ใชเดินลอยในอากาศ หรือฝงในผนังคอนกรีตได แตหามฝงดิน หรือฝงในพื้นคอนกรีต ในสถานที่อันตราย ระบบแรงสูง หรือบริเวณ ที่อาจเกิดความเสียหายทางกายภาพขนาดทอที่มีขายในทองตลาดคือ 1/2" , 3/4" , 1" , 1 1/4" , 1 1/2" , 2" การดัดทอชนิดนี้ใช bender ที่มีขนาดเทากับขนาดทอ สําหรับทอที่มีขนาดใหญ อาจใชขอโคงสําเร็จรูป (Elbow) ที่วางขายทั่วไปไดเชน ขอโคง 90° ดังรูป

3

ตัวอยางขอมูลทอ EMT แสดงดังตาราง ( ของ NIPPON white conduit )

- ทอโลหะหนาปานกลาง ( Intermediate Metal Conduit )

ทําดวยแผนเหล็กกลาชนิดรีดรอนหรือรีดเย็น หรือแผนเหล็กกลาเคลือบสังกะสี ผิวภายในเคลือบดวยอีนาเมล ทําใหผิวทอเรียบทั้งภายใน และภายนอกทอ และมีความมันวาว มีความหนากวาทอ EMT ปลายทอทําเกลียวไวทั้ง 2 ดาน มาตรฐานกําหนดใหใชตัวอักษรสีสม (บางครั้งอาจเห็นเปนสีแดง) ระบุชนิดและขนาดของทอ เรียกกันทั่วไปวาทอ IMC มีขนาดตั้งแต 1/2" - 4" และยาวทอนละ 10 ฟุต หรือประมาณ 3 เมตร ดังรูป

ทอ IMC ใชเดินนอกอาคาร หรือฝงในผนัง-พื้นคอนกรีตได ขนาดทอที่มีขายในทองตลาดคือ 1/2" , 3/4" , 1" , 1 1/4" , 1 1/2" , 2" , 2 1/2" , 3" , 3 1/2" และ 4" การดัดทอชนิดนี้ใช hickey ที่มีขนาดเทากัน สําหรับทอที่มีขนาดใหญ อาจใชขอโคงสําเร็จรูป ที่วางขายทั่วไปไดเชน ขอโคง 90° ดังรูป

4

ตัวอยางขอมูลทอ IMC แสดงดังตาราง ( ของ NIPPON white conduit )

- ทอโลหะหนา ( Rigid Steel Conduit )

ทําดวยแผนเหล็กกลาชนิดรีดรอนหรือรีดเย็น หรือแผนเหล็กกลาเคลือบสังกะสีทั้งผิวภายนอกและภายใน ทําใหผิวทอเรียบทั้งภายใน และภายนอกทอ แตผิวจะดานกวาและหนากวาทอ EMT และ IMC ปลายทอทําเกลียวไวทั้ง 2 ดาน มาตรฐานกําหนดใหใชตัวอักษรสีดํา ระบุชนิดและขนาดของทอ เรียกกันทั่วไปวาทอ RSC มีขนาดตั้งแต 1/2" -6" และยาวทอนละ 10 ฟุตหรือประมาณ 3 เมตร ดังรูป

ทอ RSC ใชเดินนอกอาคาร หรือฝงในผนัง-พื้นคอนกรีตได ขนาดทอที่มีขายในทองตลาดคือ 1/2" , 3/4" , 1" , 1 1/4" , 1 1/2" , 2" , 2 1/2" , 3" , 3 1/2", 4" ,5" และ 6" การดัดทอชนิดนี้ใช hickey หรือเครื่องดัดทอ hydraulic ที่มีขนาดเทากัน สําหรับทอที่มีขนาดใหญ อาจใชขอโคงสําเร็จรูปคลายกับขอโคงสําเร็จรูปของทอ IMC ที่วางขายทั่วไปไดเชนขอโคง 90° เปนตน ตัวอยางขอมูลทอ RSC แสดงดังตาราง (ของ NIPPON white conduit )

5

- ทอโลหะออน ( Flexible Metal Conduit )

ทําดวยแผนเหล็กกลาเคลือบสังกะสีทั้งผิวภายนอกและภายใน เปนทอที่มีความออนตัว โคงงอไปมาได เหมาะสําหรับตอเขากับดวงโคม มอเตอรหรือเครื่องจักรกลที่มีการสั่นสะเทือน มีขนาดตั้งแต 1/2" - 4" ลักษณะของทอแสดงดังรูป

- ทอโลหะออน ใชเดินในสถานที่แหงและเขาถึงได หามใชเดินในสถานที่เปยก , ในชองขึ้นลง , ในหองเก็บแบตเตอรี่ , ในสถานที่อันตราย , ฝงดินหรือฝงในคอนกรีตขนาดทอที่มีขายในทองตลาดคือ 1/2" , 3/4" , 1" , 1 1/4" , 1 1/2" , 2" , 2 1/2" ,3" และ 4" ทอโลหะออนที่ใชตองมีขนาดไมเล็กกวา 1/2" ยกเวนทอโลหะออนที่

ประกอบมากับขั้วหลอดไฟฟา และมีความยาวไมเกิน 180 เซนติเมตร การจับยึดทอชนิดนี้ตองมีระยะหางระหวางอุปกรณไมเกิน 1.50 เมตร และหางจากกลองตอสาย ไมเกิน 30 เซนติเมตร และหามใชทอโลหะออนเปนตัวนํา แทนสายดิน

6

- ทอโลหะออนกันน้ํา เปนทอโลหะออนที่มีเปลือก PVC หุมดานนอกเพื่อกันความชื้นไมใหเขาไปภายในทอได ใชงานในบริเวณที่ตองการความออนตัวของทอเพื่อปองกันสายไฟฟา ชํารุด จากไอของเหลวหรือของแข็งหรือในที่อันตราย หามใชในบริเวณที่อุณหภูมิใชงานของ สายไฟฟาสูงมากจนทํา

ใหทอเสียหายมีขนาดตั้งแต 1/2" - 4" การตัดทอชนิดนี้ใชเลื่อยตัดเหล็ก ทั่วไปตัดตรงๆ โครงสรางภายในและขอมูลของทอโลหะออนกันน้ําแสดงดังรูปขางลาง

Inner diameter

Outside diameter

min. max. min. max.

Vinyl Sheath

Thickness

Min Bending Radius

Length of Each

RollNominal

size

mm mm mm mm mm mm m3/8" 12.29 12.80 17.5 18.0 0.76 61 60.01/2" 15.80 16.31 20.8 21.3 0.76 83 60.0

3/4" 20.83 21.34 26.2 26.7 0.89 108 30.01" 26.44 27.08 32.8 33.4 0.89 165 30.0

1 1/4" 35.05 35.81 41.4 42.2 0.89 203 15.01 1/2" 40.10 40.64 47.4 48.3 1.02 229 15.0

2" 51.31 51.94 59.4 60.3 1.02 283 15.02 1/2" 62.99 63.63 72.1 73.0 1.27 375 7.5

3" 77.98 78.74 87.9 88.9 1.27 445 7.5

4"101.6

0102.6

2113.3 114.3 1.52 609 7.5

7

อุปกรณที่ใชในการประกอบทอ

คอนดูเลทแบบชนิดโอที (ConduletsType OT)

Condulet OT เปนขอต อแยก 3 ทางใชสําหรับ ต อแยกทอ โลหะ ใชร วมกับทอโลหะทุกชนิด มีหลายขนาดตามขนาด ของทอที่ใช ได แก 1/2" , 3/4" , 1" , 1 1/4" , 1 1/2" , 2" , 2 1/2" ,3" , 4" , 5" และ 6"

คอนดูเลทแบบแอลแอล (Condulets Type LL)

Condulet LL เปนข อตอแยกทางซ ายใชสําหรับต อทอโลหะ เปนมุม 90 องศาแทนการดัดท อเขามุมในที่แคบ ใชร วมกับทอโลหะ ทุกชนิด มีหลายขนาดตามขนาด ของทอที่ใชไดแก 1/2" , 3/4" , 1" , 1 1/4" , 1 1/2" , 2" , 2 1/2" ,3" , 4" , 5" และ 6"

8

คอนดูเลทแบบแอลอาร (Condulets Type LR)

Condulet LR เป นขอตอแยกทางขวาใช สําหรับต อทอโลหะ เปนมุม 90 องศาแทนการดัดท อเขามุมในที่แคบ ใชร วมกับทอโลหะ ทุกชนิด มีหลายขนาดตามขนาด ของทอที่ใชไดแก 1/2" , 3/4" , 1" , 1 1/4" , 1 1/2" , 2" , 2 1/2" ,3" , 4" , 5" และ 6"

คอนดูเลทแบบแอลบี (Condulet Type LB )

Condulet LB เป นขอตอแยกด านหลังใชสําหรับต อทอ โลหะเปนมุม 90 องศาแทนการดัดท อเขามุมในที่แคบ ใชร วมกับทอโลหะ ทุกชนิด มีหลายขนาดตามขนาด ของทอที่ใชได แก 1/2" , 3/4" , 1" , 1 1/4" , 1 1/2" , 2" , 2 1/2" ,3" , 4" , 5" และ 6"

Box กลมกันน้ํา

box กลมกันน้ําเป น box กลม ทําด วย อลูมิเนียมหลอ ระบุขนาดเส นผาศูนยกลางเปนนิ้ว ใชสําหรับเปนกล อง ตอสาย มีทั้งทาง เดียว, 2 ทาง, 3 ทาง และ 4 ทาง เปนต น การสั่งซื้อควรระบุ ขนาดของรูเกลียวด วย เชน 1/2" หรือ 3/4"

9

Connector สําหรับทอโลหะออนกันน้ํา

Connector สําหรับท อโลหะออนกันน้ํา เปนอุปกรณสําหรับ ตอทอโลหะออนกันน้ํา เขากับbox ต างๆใชรวมกับ lock nut มีหลาย ขนาด ตามขนาดของทอโลหะออนกันน้ํา

Cable gland

เปน Connector สําหรับต อสายเขากับ box ชนิดต างๆ ใชกันมากกับระบบการเดินสายโดยใช รองรับสายที่เดินเข าตูสวิทซ บอรด ใชกับสายที่มีลักษณะกลมเทานั้นเช น สาย THW , NYY เปนต น ขนาดระบุเปนเสนผ าศูนยลาง ภายในของ Cable gland เช น PG-11 หมายถึงCable gland ที่มีเสนผาศูนยกลางภายใน 11 มม. การเลือกขนาด Cable gland ใหพิจารณาเส นผาศูนยกลางภายนอกของสายซึ่งสามารถดูได จากตารางแสดงขนาดของสายไฟ

พุกตะกั่ว ( Fixer )

พุกตะกั่ว ใชฝงในผนัง , เพดาน หรือพื้นคอนกรีต กอนใช nut ขันยึดอุปกรณใหแน น มักใชกับอุปกรณ ที่มีขนาดใหญน้ําหนักมาก มีหลายขนาดใหเลือกใช ขนาดจะเรียกตาม เสนผาศูนยกลางของ nut เช น 1/4" เปนต น การใสพุกตะกั่ว ตองใส ดานที่มีเกลียวเข า ไปกอนเสมอ

10

เกลียวลด

เกลียวลดมีลักษณะเป นขอตอเกลียวนอก - เกลียวใน ใชลดขนาดของรูกลองที่มีเส นผาศูนยกลางโตเกินไป ใชร วมกับ box ที่ มี เกลียวใน หรือทําดวยอลูมิเนียมหลอเชน FS box , FSC box , FSCC box เปนต น โดยขันเกลียวลดเข าไปในรูกลอง แลวจึงใส Connector ตามปกติ มีหลายขนาดให เลือกใช ได แก 1" - 3/4" , 3/4" - 1/2" เปนต น

Bushing

bushing ใชร วมกับ Connector โดยสวมทับ locknut ป องกันคมท อ ไมใหทําอันตรายแก สายไฟ ขนาดขึ้นอยู กับขนาดของ Connector

Locknut

locknut ใช ร วมกับ Connector ทอ EMT และ Connector ทอโลหะอ อน - ท อโลหะอ อนกันน้ํา ขนาดของ locknut ขึ้นอยู กับขนาด ของ Connector

11

เครื่องมือที่ใชในการเดินทอและรอยสายไฟ

1. เครื่องมือตัดทอ เปนเครื่องมือที่ใชตัดทอโลหะทั่วๆ ไป ตั้งแตขนาดเล็กไปจนถึงขนาดใหญ ไดแก เลื่อยตัดเหล็ก ที่ตัดทอ เครื่องตัดทอและทําเกลียวทอประปา

2. อุปกรณขจัดรอยแหลมคมของขอบทอ ไดแก รีมเมอร ( Reamer), ตะไบ, คีม3. เครื่องมือดัดทอ ใชโคงงอทอเปนมุมตางๆ ได4. เครื่องมือในการดึงสายรอยทอภายในทอโลหะ เรียกวาฟชชิ่งเทป ( Fishing tape )

หรือ ถาไมมีอาจจะใชลวดสลิงเสนเล็กผูกเชือกนําเขาไปในทอกอน เมื่อเชือกโผลในกลองตอสายที่ตองการ ก็เอาเชือกนั้นผูกกับสายไฟที่จะรอยเขาไปในทออีกครั้ง

5. เครื่องเจาะ เชน สวาน

เครื่องมือที่ใชในการขจัดรอยแหลมคมของขอบทอ

12

อี เอ็ม ที เบนเดอร (EMT Bender) เปนเครื่องมือดัดทอโลหะบาง

ริทจิด เบนเดอร (Rigid Bender)เปนเครื่องมือดัดทอโลหะหนา

การใชเครื่องดัดทอแบบฮิคกี ้( Conduit Hichey ) ดัดทอ90°

1. วัดระยะจากปลายทอจนถึงที่ ที่ตองการจะดัด เชน12นิ้ว ใชปากกาทําเครื่องหมายไว2. หาระยะเทคอัฟโดยวัดจากระยะความยาวปลายสุด (เชน12นิ้ว) วัดถอยหลังกลับมา

5 นิ้วทําเครื่องหมายไว3. นําปลาย Bender เกี่ยวกับจุดที่ทําเครื่องหมายเทคอัฟไวใหจุด mark ของ Bender

ตรงกับจุดเทคอัฟที่ทําเครื่องหมายไว4. คอยๆทําการดัดใหตั้งฉาก 90°

ขอควรระวัง

1. ระยะเทคอัฟตองวัดใหถูกตอง2. ระยะเทคอัฟตองตรงกับจุด markของ Bender เสมอ ไมเชนนั้นจะไมไดระยะตามที่

ตองการ ขณะดันอยางเอียง Benderไปมา จะทําใหทอบี้ได

13

เครื่องทําเกลียวทอดวยไฟฟาแบบอัตโนมัติ

- ทําเกลียวทอได 2 แบบ คือ หยาบ และ ละเอียด ( เลือกเอา )- ทําเกลียวทอที่มีลักษณะทอ ตรงเทานั้น- มีเครื่องมือที่ใชในการขจัดรอยแหลมคมของขอบทอ- มีเครื่องมือตัดทออยูที่เครื่อง

Pipe vise ( ปากกาจับทอ ) ปากกาจับทอเปนเครื่องมือสําหรับจับทอใหแนนโดยเฉพาะทั้งทอโลหะหนาและทอโลหะบาง กอนที่จะตัดทอหรือลบคมทอ มีทั้งแบบสามขาและแบบยึดติดกับโตะงาน

14

เครื่องดัดทอแบบหนา ( Rigid Steel Conduit ) ดวยเครื่องดัดทอ hydraulic

การใชเบนเดอร ( Bender ) ดัดทอ90°

1. วัดระยะจากปลายทอจนถึงที่ที่ตองการจะดัด เชน 12 นิ้ว ใชปากกาทําเครื่องหมายไว

2. หาระยะเทคอัฟโดยวัดจาก ระยะความยาวปลายสุดของงาน (เชน12 นิ้ว) วัดถอยกลับมา 1.5 เทาของความหนาทอนั้นๆ ทําเครื่องหมายไว

3. นําทอสอดเขาไปที่จุดที่ทําเครื่องหมาย เทคอัฟไว ใหจุดmarkของเบนเดอร ( Bender ) ตรงกับจุดเทคอัฟที่ทําเครื่องหมายไว

4. คอยๆทําการดัดใหตั้งฉาก 90° ตามตารางที่ติดไวขางเครื่องดัดทอ Hydraulic นั้น

ขอควรระวัง1. ระยะเทคอัฟตองวัดใหถูกตอง2. ระยะเทคอัฟตองตรงกับจุด mark ตรงกลางของเบนเดอร ( Bender ) เสมอ

ไมเชนนั้นจะไมไดระยะตามที่ตองการ3. ทอตองเปนแบบหนา ( Rigid Steel Conduit ) และหนาปานกลางเทานั้น ไมเชนนั้น

ทอบีแ้นๆ

Hole Saw และ Hole cutter สําหรับเจาะรู

เปนเครื่องมือสําหรับเจาะรูเหล็กแผนบาง เชนเจาะฝาตูสวิทซบอรด เพื่อติดตั้ง pilot lamp เปนตน ใชงานรวมกับสวานไฟฟา มีหลายขนาดใหเลือกใช ปกติแลวฟนของ hole cutter จะหนาซึ่งแตกตางจาก hole saw ที่บางกวา

- ใชกับสวานทั่วไป- ซึ่งมีหลายชนิดและหลายขนาด ใหเลือกซื้อตามทองตลาดทั่วไป

15

Knock out punch

เปนเครื่องมือสําหรับเจาะรูเหล็กแผนบางเหมือน hole cutter แตตองใชสวานเจาะรูแผนเหล็กใหเทากับขนาด nut ของ knock out punch กอนแลวจึงแยก knock out ออกเปน 2 สวน ประกบกับแผนเหล็กแลวใชประแจขันน็อต ของ knock out punch จนกระทั่งหัวกัดของ knock out punch กัดจนแผนเหล็กขาดจากกัน มีทั้งแบบใชมือหมุน และ ใช Hydraulic Pump มีหลายขนาดใหเลือกใช

การใชงาน

1. ใชสวานเจาะตําแหนงที่จะนําทอขนาดตางๆเขาติดตั้ง โดยใช Hole Saw ขนาด 28 mm

2. เลือกขนาดลูก punch ของเครื่อง knock out punch ใหตรงตามขนาดของทอ3. ประกอบเครื่อง knock out punch โดยใหชิ้นงานที่จะเจาะอยูตรงกลางพอดี4. ใช Hydraulic Pump หรือ ประแจเลื่อน ทําจนชิ้นงานขาด

ประแจเลื่อน

ขอควรระวัง

1. ตรวจดูวาชิ้นงานหนาเกินไปหรือไม ไมเชนนั้น ลูก punch อาจจะเสียหาย2. ตรวจสอบใหแนใจวาขนาด ลูก punch ของเครื่อง Hydraulic Pump ตรงกับขนาด

ของทอ

16

ไปปเทรนเดอรทําเกลียวทอ

เปนเครื่องมือสําหรับทําเกลียวนอก ทอโลหะหนาและทอโลหะหนาปานกลางเพื่อ ตอเขากับกลองตอสายตางๆ หรือตอทอเขา ดวยกัน เนื่องจากทอชนิดนี้ตองทําเกลียวที่ ปลายทอ มิฉะนั้นจะไมสามารถตอถึงกันได

การใชไปปเทรนเดอรทําเกลียวทอ

1. นําไปปเทรนเดอรใสเขาไปในทอที่จะทําเกลียว2. ปรับลูกศรการทําเกลียวไปตามเข็มนาฬิกา3. ทําการหมุนไปปเทรนเดอรไปตามเข็มนาฬิกาสักระยะหนึ่ง4. ทําการสลับลูกศรใหทิศทางเกลียวทวนเข็มนาฬิกา5. ทําการหมุนไปปเทรนเดอรทวนเข็มนาฬิกาเพื่อใหเกลียวคมขึ้น6. แลวหมุนลูกศรกลับมาใหทิศทางตามเข็มนาฬิกาเหมือนเดิม7. ทําการหมุนทําเกลียวไปเรื่อยๆ จนไดระยะที่ตองการ8. ในระหวางหมุนทําเกลียวตองหยอดนํ้ามันหลอลื่นอยูเรื่อยๆ9. เมื่อเสร็จนําไปปเทรนเดอรออกจากทอ

ขอควรระวัง

1. ในการปรับลูกศรตําแหนงเกลียวตามเข็มนาฬิกาอยาหมุนไปปเทรนเดอรทวนเข็มจะทําใหเกลียวเสีย

2. และในขณะปรับลูกศรตําแหนงเกลียวทวนเข็มนาฬิกาอยาหมุนไปปเทรนเดอรตามเข็มนาฬิกาจะทําใหเกลียวเสียเชนกัน

3. ในขณะที่หมุนทําเกลียวตองหยอดน้ํามันหลอลื่นอยูเปนระยะ4. ในการหมุนทําเกลียวตองหมุนดวยจังหวะพอดีๆตอเนื่องกัน ( อยาเรง )

17

ริทจิดคัดเตอร (Rigid Cutter) ริทจิดคัดเตอร ใชในการตัดทอโลหะหนา

เปนเครื่องมือสําหรับ ตัดทอโลหะ ทั้งทอโลหะหนา และทอโลหะบาง ไมสามารถใชตัดทอโลหะออนได ขนาดของ cutter จะระบุไว อยางชัดเจนวา สามารถใชกับทอขนาดเทาใด เชน 1" - 3" เปนตน ใบมีดของ cutter สามารถถอดเปลี่ยนได หากมีการแตกบิ่นหรือหมดคม การใช cutter ตัดทอจะทําใหทอมีคมที่ เกิดจากรอยตัด ซึ่งอาจทําอันตรายกับสายไฟ ในทอได จึงตองลบคมทุกครั้งที่ตัดทอ

ขั้นตอนการใชริจิทไปปคัดเตอร ( Rigid Cutter) ตัดทอโลหะหนา

1. วัดขนาดทอใชปากกาทํารอยที่จะตัด2. หมุนปุมคลายเกลียวใบมีดเลื่อนออกมาพอที่จะตัด3. นํา Rigid Cutter ใสเขาไปใหตรงตามรอยที่จะตัด4. หมุนปุมเลื่อนใบมีดเขาไปใหติดกับผิวทอพอแนน5. ทําการหมุน Rigid Cutter ไปตามเข็มนาฬิกาไปเรื่อยๆ6. พรอมคอยๆปรับปุมเลื่อนใบมีดใหกินเนื้อเหล็กตลอดเวลาจนกวาทอจะขาดออก

จากกัน

ขอควรระวัง

1. ระหวางที่ตัดระวังใบมีดโดนนิ้วมือ2. อยานํามือลูบคมมีด3. อยาหมุนเลื่อนใบมีดใหแนนเกินไป จะทําใหตัดยากและใบมีดอาจชํารุดได

18

การดัดทอและติดตั้งทอรอยสายไฟ

การเลือกซื้อทอ EMT ปกติทอ EMTจะขายเปนมัด มัดละ 10 เสน เสนหนึ่งจะยาวประมาณ 3 เมตร รานขายเครื่องอุปกรณไฟฟานั้นจะมีทอเดินสายขนาดตางๆ ชนิดตางๆ ไวจําหนายเปนจํานวนมาก ขนาดของทอ EMT นี้มีตั้งแตขนาด 1/2 นิ้ว ถึงขนาด 4 นิ้ว ขนาดของทอ EMT ที่มีขายอยูตามทองตลาด นั้นแสดงขนาดและจํานวนสายไฟฟาที่สามารถรอยเขาไปภายในทอ (ดูรายละเอียดเกี่ยวกับจํานวนของสายไฟฟาในทอและขนาดของทอจาก NEC)

ตารางแสดงพื้นที่ภาคตัดขวางภายในของทอรอยสายไฟฟาที่ผลิตตาม มอก. 770-2531

19

ตารางแสดงจํานวนสูงสุดของสายไฟฟ าหุ มฉนวนแกนเดียว (THW) ที่มีขนาดเท ากันทุกเส น

ทอ EMT และทอหนาจะขายเปนมัด มัดละ 10 เสนขนาดของทอ EMT ที่มีขายอยูตามทองตลาดและขนาดสายที่ใชเดินภายในทอขนาดตางกัน

1. การ ตัด ทอEMT ทอEMTสามารถใชเลื่อยเหล็กตัดใหขาดได เมื่อตัดแลวทอจะปรากฏมีรอยตัดที่แหลมคม เศษโลหะโผลออกมาเต็มไปหมดจึงจําเปนตองมีการขจัดสิ่งเหลานี้ออกไปดวยการใชอุปกรณขจัดรอยแหลมคมของขอบทอ ไดแก รีมเมอร ตะไบ

20

รูปการตัดทออีเอ็มที

2. การ ดัด ทอEMT การดัดทอเดินสายไฟนี้จะตองมีความระมัดระวังและใชความชํานาญอาศัยเทคนิค พรอมเครื่องมือที่ใชในการดัดทอใหโคงงอเปนไปในลักษณะตางๆเครื่องดัดทอแบบฮิคกี ้(Conduit Hichey)

อี เอ็ม ที เบนเดอร (EMT Bender) เปนเครื่องมือดัดทอโลหะบาง

ริทจิด เบนเดอร (Rigid Bender)เปนเครื่องมือดัดทอโลหะหนา

เปนเครื่องมือดัดทอดวยมือ เครื่องดัดทอชนิดนี้บางทีเรียกกันวา ฮิคกี้ ( Hichey ) เครื่องมือนี้จะมีขอบผนังสูงพอที่จะยึดบังคับทอไวปองกันไมใหเกิดการกดทับทอใหแบนตัวลง หรือทําใหทอเกิดการบิดงอ และยังมีขอบที่โคงยาวสําหรับการโคงงอทอเปนมุม 90° โดยไมตองขยับเลื่อนที่ดัดงอไปยังตําแหนงใหม

การดัดทอเปนมุม 45°

21

- การดัดทอเปนมุม 45° มีหลักการทําดังนี้

นําเครื่องมือดัดทอเขาไปคลองจับทอที่จะดัด แลวก็เริ่มตนเครื่องมือไปดานที่เราตองการจะงอนั้นจนกระทั่งดามมือจับนั้นตั้งฉากกับพื้น หรืออยูในแนวดิ่งก็เอาเครื่องมือออก เราก็จะไดทอที่งอไป 45° ตามตองการ ดูวิธีการตามรายละเอียด หนา 13

การดัดทอเปนมุม 90°

ตรวจสอบทอโคงเปนมุม 90° ดวยระดับน้ํา

- การดัดทอเปนมุม 90° ทอดัด 90° ใชในกรณีที่มีการเลี้ยวหักสายไฟเปนมุมฉาก หรือกรณีทอโผลขึ้นจากพื้นตอวงจรไฟกับวงจรไฟวงจรอื่นๆ แสดงการวางทอเพื่อดัดงอเปนมุม 90° ตามระยะที่กะไว ใหสังเกตวาระยะที่กะ และทําเครื่องหมายไวบนทอนั้นจะตองเปนระยะที่รวมถึงระยะที่เครื่องมือนั้นทาบไปชนทอนั้นดวย หากวางเครื่องมือไปชนทอในระยะที่ถูกตอง รอยโคงงอที่เกิดขึ้นก็จะถูกตองตามที่ตองการดวยสําหรับผูเริ่มฝกหัดควรตรวจเช็คมุมที่เกิดขึ้นดวยระดับน้ํา ดังในรูปการดัดทอเปนมุม 90°

22

การดัดทอรูปตัวยู

- การดัดทอรูปตัวยู เปนการดัดทอเพื่อจะเดินสายไฟจากกลองตอสายหนึ่งไปยังอีกกลองหนึ่ง ซึ่งจําเปนตองดัดปลายทอเดินสายไฟทั้งสองดานใหเปนมุม 90°เขาหากันเปนรูปตัวยู เราเรียกการดัดทอแบบนี้วา การดัดทอรูปตัวยู ( back-to-back bends ) ดังนั้น ขั้นแรกจะทําการดัดทอเปนมุม 90° ดังแบบการดัดทอตามรูปการดัดทอรูปตัวยู ที่ปลายทอดานหนึ่งกอน ขั้นที่สองใหกะระยะระหวางกลองตอสายทั้งสองลงบนทอ ซึ่งเปนระยะหาง = D แลววางเครื่องมือดัดทอลงบนทอที่จะดัดในทิศทางกลับกัน และใหจุด A บนเครื่องมือดัดทอนี้ตรงอยูบนจุดระยะ D พอดี แลวจึงโยกดามถือเครื่องมือไปในทิศทางที่จะดัด โดยเทาจะตองเหยียบบนที่เหยียบของเครื่องมือฮิคกี้ ( Hichey ) จนทําใหทอโคงเปนมุม 90° และตรวจดูวาทอที่จะดัดเปนรูปตัวยูนั้นทั้งขางขนานกันตลอดทอหรือไม ถาไมขนานกันตองมีการดัดคืนตัวหรือดัดเพิ่มขึ้นอีก

- การดัดทอเพื่อ ยกระดับอยางงายๆ ในการเดินสายไฟดวยระบบเดินทอนั้น ไมใชวาจะมีแตตองงอทอดวยมุม 45° และ 90° ตลอดเวลาก็หาไม อันที่จริงแลวในทางปฏิบัติเราจะพบมีสิ่งกอสรางกีดขวางเดินทอ และไมอาจงอทอใหเปนมุม 90° ไดตลอดทาง ขอใหพิจารณาดูรูป แสดงการงอทอหลีกสิ่งกีดขวางโดยการดัดทอจากระดับหนึ่งไปสูอีกระดับหนึ่งนั้น จะตองใชวิธีการลากเสนเปนแนวไวบนพื้นหองหรือพื้นที่ผิวเรียบๆ เขาชวยเมื่อดัดทอแลวก็ทําการตรวจระยะใหแนนอน และตองมองเห็นลักษณะการดัดทอนี้ไดอยางชัดเจนตลอดจนสามารถกําหนดการโคงงอของทอไดถูกตอง

23

การงอทอครั้งที่ 2 บนแนวเดียวกันสามารถหาไดงายดวยการเขียนเสนขนานลงบนพื้นหองโดยใชแนวเสนตรงเปนเกณฑ

สลับทิศทางการดัดทอใหม เพื่อใหการดัดทอของโคงที่ 2 ไดตามแนวที่ตองการอยางไดผลและแสดงวิธีการตรวจสอบความถูกตองของทอที่ดัดแลว

การตรวจสอบทอที่ดัดแลวดวยระดับน้ํา

การดัดทอขามสิ่งกีดขวาง เมื่อมีสิ่งกีดขวางจําเปนตองดัดทอเปนรูปสะพานขามสิ่งกีดขวางนั้นดังรูป

การดัดทอขามสิ่งกีดขวาง

24

ลําดับขั้นตอนการดัดทอขามสิ่งกีดขวาง

ใชเสนขนานขีดไวทั้งสองดานของทอ ชวยทําใหสังเกตความเบี่ยงเบนไปจากแนวเสนตรงได

การดัดทอขามสิ่งกีดขวางอีกวิธีหนึ่ง ใหสังเกตดูวาการดัดทอดังกลาวนี้อาศัยการกําหนดแนวเสนขนานไวและเราจะตองขีดเสนขนานบนดานขางทั้ง 2 ดานของทอเพื่อชวยเปนแนวทางไมใหเกิดการเบี่ยงเบนไปจากแนวตรงกลางและแสดงวิธีการดัดทอขามสิ่งกีดขวาง

- การดัดทอใหคืนตัว ตอนแรกๆ ที่ฝกหัดดัดทอใหมๆ นั้น อาจจะดัดทอผิดตําแหนงไปบาง ซึ่งเราสามารถจะดัดรอยโคงงอนั้นคืนตัวใหตรงไดใหม โดยไมจําเปนตองทิ้งทอที่เสียนั้นไป จากรูปแสดงวิธีการดัดทอใหคืนตัวกลับใหตรงเหมือนเดินอีกวิธีหนึ่ง โดยใชทอโลหะหนา ( Rigid conduit ) ที่ขนาดโตกวาทออีเอ็มที สวมใสที่ปลายทอ แลวดัดทออีเอ็มทีกลับใหตรงคงเดิมได

25

การดัดทอที่ดัดเสียใหคืนตัวกลับไปอยางเดิม

- กฎเกี่ยวกับการดัดงอทอ EMT ในหนังสือ NEC ไดกลาวไววา “ การดัดงอทอเดินสายไฟนั้นตองไมทําใหทอเดินสายไฟไดรับความเสียหายและ เสนผานศูนยกลางภายในทอตองไมลดลงกวาเดิมดวย ” นอกจากนี้ยังไดกลาวไวอีกวา “ ในการเดินทอสายไฟที่ทําดวยโลหะระหวางกลองตอสายไฟ 2 กลอง หรือระหวางดวงไฟกับดวงไฟ หรือระหวางดวงไฟกับกลองตอสายจะตองมีมุมที่โคงงอของทอรวมกันไมเกิน 4 มุมฉาก ( 360° ) ทั้งนี้รวมไปถึงมุมโคงงอที่จุดเขากลองตอสายหรือดวงไฟดวย ” หรือจะพูดไดวาไมควรเกิน 4 โคง เพราะวาจะรอยสายไฟเขาไปในทอลําบาก ในหนังสือ NEC จะระบุไวในตารางถึงการยอมรับรัศมีความโคงงอที่ตําสุดของทอบางขนาดตางๆ กัน

- การจับยึดทอ ไดกําหนดไววาจะตองติดตั้งทอ EMT ใหเปนระบบที่สมบูรณและตองมีการยึดทออยางนอยที่สุดทุกๆ ระยะ 10 ฟุต

แบบจับ Channel strap ใช ยึดติดกับผนัง , เพดานหรือพื้นให แน น ใชร วมกันไดทั้งท อ EMT , IMC , RSC มีความแข็งแรงสูง Channel strap ต องใชงานร วมกับราง strap เหมาะสําหรับยึดทอเรียงกันจํานวนมาก ขนาดของ strap และรางจะมีความสัมพันธกัน

26

แบบจับรูเดียว ( one – hold - strap )

แบบสองรู ( double – hold - strap )

รูปการจับยึดทอ

- การติดตั้งทอโลหะหนา การดัดทอโลหะหนาตองใชทักษะมากกวาทอโลหะบางทั้งนี้เนื่องจากทอแบบนี้หนักกวาและแข็งแรง ยากแกการโคงงอ นอกจากนี้หลังจากตัดทอแลวตองทําเกลียวที่ปลายทอดวย โดยใชเครื่องมือทําเกลียวมีน้ําหนักมากและราคาแพง อยางไรก็ตามในการเดินสายไฟภายในอาคารนั้นมีความจําเปนที่จะใชทอโลหะหนามากนอยมาก กลาวคือสวนใหญเราจะใชทอชนิดเฉพาะเพื่อเปนทอรับไฟเขา และใชในการเดินสายใตดิน ทอแบบนี้หาซื้อไดตามรานคาอุปกณไฟฟาทั่วไป ซึ่งทอโลหะหนานี้จะมีเกลียวที่ปลายอยูพรอม มีหลายขนาดและความยาวตางๆ กันจําหนาย ตามแตความตองการของผูซื้อ ขณะเดียวกันก็มักจะมีทอโคง 90° และทอโคง ทอตอ ไวจําหนาย

- การรอยสายไฟเขาทอเดินสาย การเดินสายไฟฟาเขาไปในทอโลหะสําหรับเดินสายไฟนั้นเรามักเรียกกันวา ฟชชิ่ง ( Fishing ) หรือการดึงสายไฟรอยผานไปในทอ การใชที่ดึงสาย ( Fish tape ) ดึงสายไฟรอยผานจากดานหนึ่งไปสูอีกดานหนึ่งที่ตองการ ซึ่งสามารถรอยผานทอที่มีความโคงรวมไมเกิน 4 มุมฉาก เมื่อสายไฟถึงที่ตองการแลวก็ปลดเทปออก การดึงสายไฟในทอนั้น ทอจะตองลื่นโดยใสสารลดความฝดของทอ เชน กราไฟต หรือสารอื่นที่ไมทําอันตรายกับฉนวน และทอตองเรียบเพื่อสายไฟจะเคลื่อนผานทอไดสะดวก การทํางานรอยสายไฟนี้ปกติควรมีอยางนอยสองคน คนหนึ่งดึงสายไฟอีกคนหนึ่งคอยสงสายไฟ

วิธีการดึงสายลอดทอ ซึ่งจะตองผูกสายใหแนนและแข็งแรง

27

ฟชเทปชนิดตางๆ

Fish tape เปนเครื่องมือสําหรับรอยสายไฟฟาภายในทอ โดยการสอดลวดโลหะเขาทอให ปลายโผลอีกดานหนึ่งของทอแลวมัดสายที่ตองการเขากับปลาย fish tape แลวออกแรงดึง อยางสม่ําเสมอใหสายรอยเขาในทอ โดยระวังไมใหสายขูดกับทอจนฉนวนเสียหาย อาจใชงานรวมกับตาขายดึงสาย ( Cable grip ) ก็ได

การใชฟชเทปดึงสาย และวัสดุหลอลื่น Cable grip

Cable grip หรือตาขายดึงสาย เปนเครื่องมือสําหรับชวยดึงสายในทอ โดยใชงานรวมกับ fish tape มีขอดีคือไมตองมัดปลายสายทําใหไมเกิดปมสาย ซึ่งจะทําใหดึงสายไดงายข้ึนโดยตาขายจะรัดสายใหแนนเอง เพียงแคดึงที่หูตาขายเทานั้น มีหลายขนาดใหเลือกเพื่อ เหมาะสมกับขนาดของทอ และชิ้นงาน

28

ขอเสนอแนะในการทําทอ

1. ศึกษาเครื่องมือที่มีใชใหมีความรูและความชํานาญตลอดจนวิธีการซอมบํารุงรักษาเครื่องมือเบื้องตนรวมถึงการใชอุปกรณ ปองกัน เชน ถุงมือ แวน ใหเขาใจกอน

2. อานแบบใหเปน เชน PI-Diagram , k-1000 และอื่นๆ หรือ ใชทางลัด ใหศึกษาจากผูรู

3. ศึกษาวิธีการของอุปกรณที่ใชประกอบทอและอุปกรณที่ใชรวมพิเศษในการประกอบวาใชอะไรบางโดยเริ่มตนจากตัว Instrument ไปถึง Box หรือ Tray โดยอางอิงจากแบบไฟฟาที่ใชงานจริงขณะนั้น

4. วิธีการวัดชิ้นงาน ถาเครื่องมือที่ใช มีหนวยใชงานเปน “ นิ้ว “ ก็ใหวัดชิ้นงานเปน “ นิ้ว “ เนื่องจากการคํานวณในการ ตัด หรือ ดัด ทอจะทําไดงายและลดเวลาลงไดมาก

ความรูที่ตองมีเพิ่มเติม

1. ใชเครื่องเชื่อมไฟฟา หรือ เชื่อมแกส ได2. ใชเครื่องเจียร ลม หรือ ไฟฟา ได

อุปสรรคที่พบบอยในงาน ( ทําใหงานลาชา )

1. แบบติดตั้งทอไมชัดเจน2. เปลี่ยนที่หรือยายอุปกรณ (Instrument) โดยไมแจงใหทราบ3. เปลี่ยนแบบบอย4. Instrument ผิดรุนผิดแบบ5. Instrument ติดตั้งลาชามาก6. ผูรวมงานมีความคิดไมตรงกัน7. ผูรวมงานปกปดความสามารถของตัวเอง8. มีการรายงานของงาน เกินความเปนจริง9. สภาพความพรอมการใชงานของเครื่องมือหมด10. เครื่องมือและอุปกรณไมเพียงพอตอการทํางาน11.พื้นที่ทํางานเปนพื้นที่เสี่ยงตออันตราย12.สภาพของผูปฏิบัติงานไมมีความพรอม ไมวาสาเหตุใดๆ

สรุปไดวาการดัดทอ เพื่อการติดตั้งทอรอยสายไฟนั้น มีแคกําลังอยางเดียวไมพอ จําเปนจะตองมีจินตนาการดังนี้

- มีความสวยงามไมขวางอุปกรณหลัก เวลาซอมบํารุง- หลบ ทอรอนหรือเคมี- ประหยัดทอและสายไฟ- ดึงสายไฟงายไมสับสน- สะดวกในการแกไขและดูแลรักษา

ขอบคุณมากครับที่อานถึงตรงนี้

อารมณ ชางเผือก

หคม-พ. กคร-พ. อกร tel. 02-4361259

31 มีนาคม 2552

29

.