เนื้อหาสรุป Comprehensive หมวด c
-
Upload
prapun-waoram -
Category
Documents
-
view
118 -
download
2
Transcript of เนื้อหาสรุป Comprehensive หมวด c
1 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
PS 705 แนวความคดเชงทฤษฏในการบรหารรฐกจ
ศกษาแนวความคดเชงทฤษฏจากผลงานเขยนของนกวชาการระดบน า ผมบทบาท
ส าคญตอการพฒนาการของวชาการบรหารรฐกจในโลกตะวนกและตะวนออก วเคราะหทมา
และสาระของแนวความคดเชงทฤษฏทส าคญๆ ศกษารายกรณทน าทฤษฏมาประยกตใช ฯลฯ
ใหนกศกษาอภปรายสนบสนน หรอโตแยงแนวความคดเหลานน
การบรหารรฐกจ หรอ รฐประศาสนศาสตร
รฐประศาสนศาสตร อยภายใตบรบท (Context) ทงสภาพเหนอรฐ (Mega State) และ
จากระบบภายในสงคม ไดแก ระบบการเมอง การปกครอง, เศรษฐกจ, กฎหมาย และปจจย
ทางสงคมวทยาทเกยวกบปจเจกบคคล กลมคน คานยมและวฒนธรรม ฯลฯ
- ฝายการเมอง เปนฝายน าความคดจากประชาชนมาท าเปนกฎหมาย, นโยบายและ
หลกการตางๆ เพอน าไปบรหารประเทศ
- ฝายการเมอง เปนผก าหนดกตกาและนโยบาย
- ฝายรฐบาล เปนผบรหารงานภาครฐ (หรอเรยกวาฝายบรหารรฐกจ นนกคอ รฐ
ประศาสนศาสตร นนเอง)
- คณะรฐมนตร เปนผก าหนดนโยบายใหกระทรวง, กรม และหนวยงานไปปฏบต
- ขาราชการ จงควรตองมความรในการน านโยบายตางๆ เหลานนไปปฏบตหรอ
ด าเนนการ และควรมความรทางรฐประศาสนศาสตร
แนวคดและปรชญาพนฐานในการบรหารรฐกจ
นกคดทส าคญของสาขาวชาบรหารรฐกจประกอบดวยบคลส าคญๆ 3 ทาน (เรยกไดวา
เปน GURU ของการบรหารรฐกจ) คอ
1.วดโรว วลสน มองวาภารกจทยงใหญในการบรหารงานภาครฐคอการท าใหประชาชน
มชวตทดทสด เขาจงเชอวาการปฏบตตองมากอนทฤษฎ
2.แมกซ เวเบอร นกสงคมวทยาชาวเยอรมน
3.เฟรดเดอรก เทเลอร
2 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
ทฤษฎเกยวกบการบรหารรฐกจสวนใหญจะมพนฐานมากจากแนวคดของนกคดทง 3
และกอใหเกดวชาการตางๆทเกยวของมากมาย
แนวคดส าคญของนกคดทง 3 คนมดงน
วดโรว วลสน (Woodrow Wilson)
เปนประธานาธบดคนท 28 ของสหรฐอเมรกา ไดรบการขนานนามวาเปนบดาของวชา
บรหารรฐกจในสหรฐอเมรกา ผลงานทส าคญคอ The Study of Administration ในป 1887 เปน
ดษฎนพนธของวลสน ซงชใหเหนวาในการจะมทฤษฎในการบรหารงานไดนนการบรหารจะตอง
ปลอดจากการแทรกแซงทางการเมอง
วลสนจงเสนอใหการบรหารและการเมองแยกออกจากกน โดยการฝายการเมองควรท า
หนาทในการก าหนดนโยบาย สวนฝายบรหารหรอขาราชการประจ าควรท าหนาทน านโยบายไป
ปฏบต เพอตอบสนองความตองการของประชาชนอยางมประสทธภาพ
ทงนในเวลานนปญหาทเกดขนในระบบราชการของสหรฐคอการเขามาแทรกแซงฝาย
บรหารของนกการเมอง อนเปนสภาพทเกดขนมาตงแตสมยประธานาธบดแอนดรว แจคสน
ประธานาธบดคนท 7 ซงเมอขนมาด ารงต าแหนงกไดสงใหมการโยกยายขาราชการระดบสงถง
10 % เพระมองวาขาราชการเหลานนสนบสนนอดตประธานาธบด จอหน อดมทเปนคแขงทาง
การเมอง และการกระท าเชนนกกลายเปนวฒนธรรมทางการเมองของสหรฐ
ลกษณะเชนนท าใหขาราชการไมไดท างานเพอประชาชน แตท างานเอาใจ
นกการเมองเพอความอยรอดของตนเอง ท าใหอาชพขาราชการมความไมมนคง และขาราชการ
ขาดความเปนกลางทางการเมอง
วลสนยงเสนอระบบคณธรรม (Merit System) ในการแตงตงและโยกยายขาราชการ
หลกการนมสาระส าคญ 4 ประการคอ
1.Competence หมายถงคนทจะเขามาท างานในระบบราชการจะตองมความร
ความสามารถเหมาะสมกบต าแหนง
2.Equality of Opportunity หมายถงความเสมอภาคในโอกาสในการเขาสระบบราชการ
หมายถงคนคนทมความรความสามารถแตมความแตกตางกนในดานตางๆไมวาจะเปนเพศ การ
นบถอศาสนา สผว ควรจะมโอกาสเทาๆกนในการเขาท างานในระบบราชการ
3 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
3.Political Neutrality ความเปนกลางทางการเมอง
4.Security of Tenure คนทท างานในระบบราชการจะเปนอาชพทมความมนคง
นอกจากนวดโรว วลสน ยงเสนอใหมการน าหลกบรหารธรกจมาใชกบการการบรหาร
ราชการ
แนวคดของวลสนเปนจดเรมตนท าใหเกดแนวคดในการบรหารเปรยบเทยบ เนองจาก
แนวคดเรองระบบคณธรรมนนมการใชมานานแลวในยโรปโดยเฉพาะองกฤษ จงกอใหเกดการ
เปรยบเทยบการบรหารงาน ทงระหวางภาครฐของประเทศหนงกบอกประเทศหนง รวมทงการ
บรหารงานระหวางภาครฐกบการบรหารงานของเอกชน
หลกการบรหารตามแนวคดของวลสนถอเปนแนวคดการบรหารงานภาครฐในชวงแรก
หรออยในชวงพาราไดมท 1 ตามการแบงของนโคลส เฮนร และท าใหเกดการศกษาในวชาอนๆ
ในเวลาตอมา เชนการบรหารเปรยบเทยบ การบรหารการพฒนา และนโยบายสาธารณะ
แมกซ เวเบอร (Max Weber)
แมกซ เวเบอรมผลงานทส าคญคอการเสนอการบรหารงานในองคการขนาดใหญ หรอ
องคการทมแบบแผน หรอ Bureaucracy ซงแปลวาระบบราชการ แตแนวคดของเวเบอร
ครอบคลมถงการบรหารงานของเอกชนทเปนองคการขนาดใหญดวย
เวเบอรเสนอวาองคการขนาดใหญควรจะมหลกการบรหารทชดเจน สบเนองจากสงคม
ในเวลานนเรมขยายตวใหญขน ท าใหการบรหารงานตามความเคยชนไมประสบความส าเรจอก
ตอไป
องคการขนาดใหญหมายถง
-องคการทมภารกจจ านวนมาก
-องคการทมผปฏบตจ านวนมาก
-องคการทมหนวยงานยอยภายในจ านวนมาก
-องคการทตองใหบรการแกคนจ านวนมาก
องคการแบบนจ าเปนตองมการจดองคการแบบ Bureaucracy คอมการจดองคการ
อยางเปนระบบ เพราะหากไมมการจดระบบทแนนอนแลวจะท าใหเกดปญหาความยงยาก
Bureaucracy จงชวยใหองคการทไมมการจดการอยางเปนเปนระบบใหเปนองคการทมการ
4 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
บรหารงานอยางเปนระบบ หรอท าให Unorganized Organization กลายเปน Systematic
Organized Organization ทงนเพอใหเกดประสทธภาพในการด าเนนงาน
หลกการส าคญๆของ Bureaucracy
1.ลกษณะทางโครงสรางการจดองคการ มองวาองคการขนาดใหญจะตองมลกษณะ
1.1 การแบงงานกนท าตามแนวราบ (Horizontal Delegation) เพอใหมคนรบผดชอบใน
การท างานแตละประเภท และชวยกอใหเกดการท างานตามความช าน าญเฉพาะดาน
(Specialization) ซงท าใหเกดประสทธภาพในการท างาน
1.2 การแบงงานตามแนวดง หมายถงการมสายการบงคบบญชา (Hierarchy) เพอ
ควบคมการปฏบตงานใหเกดความถกตอง (Accuracy) การแบงงานตามแนวดงชวยสะทอนให
เหนถงระดบการตดสนใจขององคการ ซงการตดสนใจจะเปนไปตามผลประโยชนสวนรวมของ
องคการ (Organization Goal)
1.3 การมกฎระเบยบ (Rule & Regulation) เพอท าใหเกดความเปนระเบยบ ความ
แนนอน เกดมาตรฐานในการท างานทเปนแบบเดยวกน (Standardization) การมกฎระเบยบจะ
ชวยลดการสอสารทไมจ าเปน และท าใหเกดความเขาใจรวมกนของผปฏบตงาน
2.ลกษณะทางพฤตกรรม เวบเบอรมองวาพฤตกรรมในการท างานในองคการขนาดใหญ
จะตองมลกษณะ
2.1 Impersonality การปฏบตงานทไมค านงถงตวบคคล หมายถงคนทปฏบตงาน
องคการขนาดใหญทมแบบแผนจะตองแยกเรองสวนตวออกจากเรองงานอยางเดดขาด
2.2 Rationality การปฏบตงานโดยยดหลกเหตผล โดยเวเบอรมองวาสายการบงคบ
บญชาจะชวยใหการท างานมเหตผลเพราะจะชวยท าใหเกดการท าตามขนตอนทถกตอง
2.3 Rule Orientation หมายถงการปฏบตตามกฎระเบยบ หรอการยดถอกฎระเบยบใน
การปฏบตงาน เพราะกฎระเบยบท าใหมหลกฐานในการท างาน และท าใหเกดความตอเนองใน
การปฏบตงาน
เวบเบอรมองวาองคการขนาดใหญจะมประสทธภาพจะตองมทงโครงสรางและ
พฤตกรรมในการปฏบตงานทเปนแบบแผน
5 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
อยางไรกตามพบวาในความเปนจรงผลของการปฏบตตามหลก Bureaucracy ไมได
กอใหเกดประสทธภาพเสมอไป เชนการทบอกวาการแบงงานกนท าใหท าใหเกดความช านาญ
และความรวดเรวในการท างาน ชวยเพมผลผลตในการท างาน แตในอกมมหนงกพบวาเมอคน
ตองท างานเพยงงานเดยวทถนดกจะท าใหเกดความเบอหนายและขาดแรงจงใจในการท างาน
หรอการทเวบเบอรบอกวาการมสายการบงคบบญชาทชดเจน ท าใหเกดการท างานเพอ
ไปสเปาหมายขององคการ แตอกมมหนงกท าใหเกดความลาชาในการปฏบตงาน
ขณะทกฎระเบยบกลบกลายเปนชองทางในการท าใหผปฏบตน าไปสรางผลประโยชน
เชนเดยวกนกบหลกของ Bureaucracy ทมองวาจะตองไมมความเปนสวนตวในการ
ปฏบตงานกพบวาขดกบหลกความจรง เพราะเปนเรองยาก รวมทงเรองของเหตผลกพบวาใน
การปฏบตงานหลายๆอยางกไมไดมเหตผลเสมอไป
ขฯเดยวกนกพบวาในการปฏบตงานผปฏบตงานใน Bureaucracy กลบเอาระเบยบมา
เปนเปาหมายในการปฏบตงาน ท าใหเกดความลาชา แนวคดของเวบเบอรจงเปนแนวคดในเชง
อดมคตเพราะเปนสงทด แตในความเปนจรงกกอใหเกดปญหา โดยเฉพาะอยางยงในระบบ
ราชการ เพราะตองท างานบรการคนจ านวนมาก และยงยดหลกความมนคงในการประกอบ
อาชพท าใหระบบราชการเกดความอยอาย การมคนมาและมภารกจมาก การมขนตอนมากเกด
ความ กอใหเกดโรคตางๆตามมามากมาย เชน ความลาชาในการท างาน การทจรต
ดงนนในปจจบนการบรหารงานภาครฐจงเนนลดความเปนระบบราชการใหนอยลง หรอ
Debureaucratization ทงการลดคน ลดภารกจ
แนวคดเกยวกบ Bureaucracy ของเวเบอรน าไปสการศกษาเกยวกบ
-ทฤษฎองคการ
-ความสมพนธระหวางบคคลกบองคการทเปนทางการ (Formal Organization)
เฟรดเดอรกส เทเลอร ((Frederic W.Taylor)
เทเลอรไดรบการขนานนามวาเปนบดาของการจดการธรกจอตสาหกรรม เปนบรมคร
ดานการจดการ และมองวาการจดการเปนศลปะ
6 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
เทเลอรพยายามน าเอาวธการในการจดการโดยก าหนดเปนหลกการทชดเจนมาใชใน
การปฏบตงานในโรงงานอตสาหกรรม จากเดมทการปฏบตงานจะท าตามความเคยชน ซงเท
เลอรบอกวาไมกอใหความมประสทธภาพในการท างาน
เขามองวาศาสตรทแทจรงในการปฏบตงานไมใชสะสมมาจากบคคลแตละคน แตจะตอง
มการเสนออยางเปนหลกการทชดเจน เทเลอรจงน าเอาหลกววทยาศาสตรมาใชในการ
ปฏบตงานตามหลกความเคยชน
หลกวทยาศาสตรในสายตาของเทเลอรคอการมระเบยบวธในการปฏบตงานทชดเจน
และเรยกวาการจดการแบบวทยาศาสตร (Scientific Management) โดยเทเลอรศกษา
ระยะเวลาในการท างาน การแสวงหาวธการท างาน การน าเอาเครองมอมาใชในการท างาน
เทเลอรมองวาหลกการดงเดมทเคยท ากนมานนมกจะมแนวคดวานายจางกบลกจางม
ผลประโยชนขดกน คอนายจางมองวาลกจางขเกยจแตตองการเงน ขณะทลกจางมองวา
นายจางขดรดและไมตองการจายเงน
แตเทเลอรมองวานายจางกบลกจางมผลประโยชนรวมกน เพราะถานายจางไมมงาน
ลกจางกไมมงานท า ถานายจางไมมลกจางกไมมคนทาน ดงนนจงควรจะมกลไกลในการจดการ
ทท าใหทง 2 ฝายไดผลประโยชนรวมกนอยางเหมาะสม
กรรมวธในการศกษาของเทเลอรนนเรมจากการคดสรรคนเขามาท างาน จากเดมทไมได
มการคดสรร โดยเทเลอรจะดวาใครบางทมศกยภาพกจะมการเลอกคนเขามาเปนหวหนางาน
และใหหวหนางานคดสรรคนทมความสามารถในการท างาน
จากนนกจะใหการจงใจคนทมความสามารถโดยการใหคาตอบแทนในการท างานเพมขน
โดยใหท างานตามค าสง และใหความส าคญกบการฝกฝนคนใหเกดความช านาญในการ
จากการศกษาทดลองของเทเลอรในโรงงานถลงเหลกพบวาเมอมการคดสรรคนงานมา
ท างานตามทก าหนด รวมทงการฝกฝน และการใหคาตอบแทนทเพมขนเปนแรงจงใจ ท าให
คนงานท างานไดมากขน เชนสามารถล าเลยงเหลกไดเพมขนเปนวนละ 47 ตนจากเดมท าไดวน
ละ 12 ตน
หลกการส าคญของ Scientific Management
7 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
1.Specialization การแบงงานกนท าตามความสามารถเฉพาะดาน ในโรงงาน
อตสาหกรรมจงมการแบงงานออกเปนขนตอน และแตละงานจะมผรบผดชอบทชดเจน เชนใน
โรงงานตดเสอ คนทท าปกกจะท าปกอยางเดยว คนตดกระดมกตดกระดมอยางเดยว ซงเท
เลอรเชอวาการแบงงานแบบนจะท าใหไดผลผลตไดมากกวาคนๆเดยวตดเสอทงตว
2. Time and Motion Study เพอใหไดมาซงวธการท างานทดทสด หรอ The One Best
Way
เทเลอรยงไดศกษาเรองของการเคลอนไหวในการท างานและเวลาในการท างาน โดย
ศกษาจากคนกออฐวาจะมลกษณะการเคลอนไหวอยางไร มการวางอฐตรงไหน วางถงปน
ตรงไหน เคลอนไหวอยางไรจงจะชวยใหมความสะดวกและกออฐไดดวยความรวดเรว หรอเปน
วธการกออฐทดทสด
3.Intensive Wage Systems ระบบคาตอบแทนแบบจงใจ หมายถงการใหคาตอบแทน
เพมขนหากคนงานท างานไดสงกวาเกณฑทก าหนด และมการลงโทษหากคนงานท างานต ากวา
เกณฑ
การด าเนนการตามหลกการจดการแบบวทยาศาสตรกอใหเกดสงตางๆคอ
-More Production, More Money
-Full Utilization of Resources คอการใชประโยชนสงสดจากทรพยากร
-Maximization Efficiency เกดประสทธภาพสงสดตามมา
หลกการจดการแบบวทยาศาสตรของเทเลอรกลายเปนหลกการส าคญในการ
บรหารธรกจอตสาหกรรมทมองวาจะตองมการวางระบบระเบยบตางๆใหชดเจน ซงจะน ามาซง
ประสทธภาพสงสด
แนวคดของเทเลอรไดรบการนยมอยางกวางขวางแมกระทงในสหภาพโซเวยต
โดยเฉพาะอยางยงในชวงของการปฏวตอตสาหกรรม
อยางไรกตามมการวจารณวาหลกการของเทเลอรเปนหลกการทมองคนเปนหนยนต
เพราะคนงานตองท างานตามวธการทก าหนดแมกระทงเรองของทาทางในการท างาน ซงคนท
วจารณมองวาคนเรามขอจ ากดในการท างาน โดยเฉพาะดานรางกายทมความเหนดเหนอย จง
ท างานไดโดยมขอจ ากด การท างานทซ าซากท าใหคนเกดความเบอ
8 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
ขณะเดยวกนกมองวาเงนไมใชแรงจงใจหลกในการท างาน การเอาคาตอบแทนมาสราง
แรงจงใจทส าคญจงอาจจะไมไดผล เพราะความตองการของคนมหลากหลาย
การทหลกการของเทเลอรไดรบความนยมน าไปใชในโรงงานอตสาหกรรมอยางมากท า
ใหสงคมในยคการปฏวตอตสาหกรรมเปนสงคมทคนงานเปนเสมอนห นยนตทตองท างาน
เหมอนเครองจกร เรองนสะทอนใหเหนจากภาพยนตเสยดสสงคม เรอง Modern Time ทแสดง
โดยชาล แชปปลน ทแสดงเปนคนงานขนนอตในอตอเรอ การทเขาตองท าหนาทขนนอตอยาง
เดยวทกวนๆ ท าใหเขามองอะไรเปนนอตไปหมดแมกระทงนอกเวลาการท างาน
ตรงนเปนการเสยดสใหเหนวาหลกการของเทเลอรมองคนเปนเครองจกร ไมมชวตจตใจ
อยางไรกตามแนวคดของเทเลอรนบเปนการบกเบกการน าเอาระเบยบวธในการบรหาร
จดการมาใชในการบรหารงาน
การบรหารงานภาครฐ จงตองรวาจดองคกรอยางไร (ตองมหลกคด)
องคการและการจดการ เปนสาขาหนงของรฐประศาสนศาสตร ทไดมการคนควา
เทคนคและวธการใหมๆ ใหทนสมย ศกษาเกยวกบการจดการเกยวกบคนในภาครฐ เกยวกบ
การจดต าแหนง, การพฒนาคน (ปจจบนภาครฐมพฒนาดขน เพราะมการประเมนผล)
กรบรหารงานภาครฐ
การใชชวตรวมกนในสงคม กอใหเกด
กจกรรมรวมกน Collective Action
กจกรมของปจเจกบคคล Individual Action
การจดการภาครฐ เนน 3 เรองใหญ
1. Public Affairs การจดการสาธารณะ / บรหารเรองราวสาธารณะ
2. Public Interest ผลประโยชนสาธารณะ
3. Public Accountability ตรวจสอบไดจากประชาชนและมความรบผดชอบ
การบรหารของภาคธรกจ จะเนน
1. Private Affairs เรองราวทางธรกจ
2. Private Interest ผลประโยชนสวนตว
9 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
การบรหารภาครฐ ตองอาศยปจจยหลายๆ ตว ทงปจจยภายนอกรฐ, ปจจยภายในรฐ
ซงตองมความรอบรและเอาชนะอปสรรคตางๆ ทเกดขนในขณะนน ผบรหารจงตองมความร
หลายดาน เชน จตวทยา, รฐศาสตร, วทยาศาสตร, ตรรกะ, การเงน การคลง ฯลฯ
ซงการบรหารนเกยวของกบการตดสนใจ เปนการใชทรพยากรภายในใหเกดประโยชน
และเปนการน าทรพยากรภายนอกใดๆ ทเหมาะสมมาใช
ผบรหารทดตองรอบรและละเอยดในปจจยตางๆ ทเ กยวของ จงจะวเคราะห
สถานการณในการบรหารชวงใดชวงหนง
รฐประศาสนศาสตร จงอยในสภาพทงภายนอกและภายใน เชน สภาพเหนอรฐ (Mega
State : การด าเนนการทรฐตองท าจากมตภายนอก)
*** การบรหารบานเมองจงมความเคลอนไหวตลอดเวลา (Dynamics) มปจจยเขามา
เกยวของมาก การบรหารใหมความสมดล (Equilibrium) ใหไดในระยะเวลาและสถานทนนๆ ได
พฒนาการของแนวคดการบรหารรฐกจ
พาราไดม1-5
New PA.
NPM & Good Governance
กลาวคอ แนวคดทางการบรหารรฐกจ สามารถแบงออกเปน พาราไดมได 5 พาราไดม
จากในปจจบนน พาราไดมท 5 ไดพฒนาเขามาส New PA. และพฒนาตอมาในปจจบนเปน
NPM และการบรหารจดการทด หรอ Good Governance ซงเปนแนวคดครอบง าการบรหารใน
ปจจบน
กระบวนทศน (พาราไดม) ทางดานการบรหารรฐกจ หรอกรอบเคาโครง ทางดาน
การบรหารรฐกจมกแบงออกเปนตามชวงเวลา วาในแตละชวงเวลานน แนวคดหรอทฤษฎ
10 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
ทางดานบรหารรบรหรอยอมรบในเรองใดบาง สภาพทไดรบการยอมรบรวมกนจะเรยกวา
สภาพปกต หรอ Normal Science เชนในชวงพาราไดมท 1 มการยอมรบรวมกนวา การบรหาร
จะตองแยกจากกนอยางเดดขาดจากการเมอง แตโดยธรรมชาตเมอเวลาเปลยนไป การยอมรบ
หรอการรบรเดมยอมมการเปลยนแปลง เกดการตอตานหรอคดคานการยอมรบเดม ซง
เรยกวา Paradigm Crisis หรอเกดวกฤตทางดานความเชอ หากกระแสการคดคานการยอมรบ
เดมประสบความส าเรจ กจะน าไปสการเกดพาราไดมใหม ทงนพาราไดมในดานการบรหารรฐ
กจ มหลายพาราไดม การแบงพาราไดมทางดานการบรหารรฐกจตามแนวคดของ นโคลส เฮน
ร เปนการแบงพาราไดมทไดรบการยอมรบมากทสด โดยแบงออกเปน 5 พาราไดม
พาราไดมท: 1 ใหการเมองและการบรหารแยกจากกนโดยเดดขาด
โดยใหฝายการเมองท าหนาทในการก าหนดนโยบาย และฝายบรหารท าหนาทในการน า
นโยบายไปปฏบต
Wilson เปนตนก าเนดแนวคด “การแยกการบรหารกบการเมองออกจากกนเปนสอง
สวน”
Goodnow กลาววา รฐบาลมหนาทแตกตางกน 2 ประการ
- การเมอง เปนเรองของการก าหนดนโยบาย การแสดงออกซงเจตนารมณ
ของรฐ
- การบรหาร น านโยบายตาง ๆ เหลานนไปปฏบต
Leonard D. White ชใหเหนวา การเมองไมควรจะเขามาแทรกแซงการบรหาร
การศกษาเรองการบรหารรฐกจควรจะเปนการศกษาในแบบวทยาศาสตร ศกษาจาก
“ความจรง” ปลอดจาก “คานยม” สวนการศกษาเกยวกบเรองการก าหนดนโยบาย
สาธารณะและปญหาตาง ๆ ทเกยวของ เปนเรองของนกรฐศาสตร การบรหารรฐกจถอเปน
สาขาหนงของวชารฐศาสตร
พาราไดมท: 2 หลกการบรหาร
มองวาการบรหารรฐกจเปนเรองของหลกตาง ๆ ของการบรหารทม ลกษณะเปน
วทยาศาสตร หนาทของการบรหารคอ ประหยด และประสทธภาพ แนวความคดนมงศกษา
กคอ “ความรความช านาญเกยวกบหลกเกณฑตาง ๆ ของการบรหาร”
11 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
Gulick ไดเสนอหลกการบรหาร POSDCORB
1. P (Planning)-การวางแผน
2. O (Organizing)-การจดองคการ
3. S (Staffing)-การจดบคคลเขาท างาน
4. D (Directing)-การอ านวยการ
5. CO (Coordinating)-การประสานงาน
6. R (Reporting)-การรายงานผลการปฏบตงาน
7. B (Budgeting)-การงบประมาณ
Taylor แสงหาวธการท างานทดทสด one best way ใหไดผลผลตทมคณภาพและม
ปรมาณสงสด โดยใชปจจยการผลตนอยทสด (เนนเงน เนนงาน)
ตอมาพาราไดมนไดรบการโจมตจากนกวชาการสมยตอมาวา การเมองไมสามารถแยก
ออกจากกนได และหลกการบรหารไมสอดคลองตามหลกของเหตผล ไมสามารถใชไดในทาง
ปฏบต เปนแคสภาษตการบรหารเทานน
พาราไดมท 3 : การบรหารรฐกจคอรฐศาสตร
การบรหารเปนสวนหนงของการเมอง เกดขนจากการโตแยงพาราไดมท 1
- การบรหารไมสามารถแยกออกจากการเมองไดการบรหารตองศกษาไป
พรอมกบการเมอง
- หลกตาง ๆ ของการบรหารมขอขดแยงกนเสมอ จงไมใชหลกการ
ชวงพาราไดมท 3 พยายามเชอมโยงความคดระหวางวชาการบรหารรฐกจกบรฐศาสตร
ขนใหม แตผลทเกดกลบกลายเปนท าใหความเปนสาขาวชาหางไกลกนออกไป
มการละเลยการบรหาร ท าใหบทความทางการบรหารนอยลง ใหสงผลนกวชาการรฐ
กจบางกลมไมพอใจ/นอยใจในสถานภาพแบบนน รสกเปนพลเมองชนสองในคณะรฐศาสตร ท า
ใหเกดพาราไดมท 4
Elton Mayo -- Human Relation (พฤตกรรมกลม)
กลมมนษยสมพนธ สมมตฐานเบองตนเชอวา
12 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
-พฤตกรรมทเหมอนกนไมไดมาจากความตองการอยางเดยวกน บางครงพฤตกรรมท
เหมอนกนอาจมาจากความตองการทแตกตางกนกได
-พฤตกรรมทแตกตางกนบางครงสะทอนถงความตองการอยางเดยวกน
หมายความวาการจะพจารณาถงพฤตกรรมมนษยในองคการโดยดทการกระท าเพยง
อยางเดยวนนไมอาจสะทอนถงความตองการทชดเจนได จะตองศกษาเชงจตวทยาใหลกลงไป
ถงจตใจวาเขาตองการอะไรกนแน
-พฤตกรรมของคนในองคการมาจากความตองการของคน ๆ นน สวนพฤตกรรมของ
กลมมาจากปทสถานของกลม หมายถง หลกเกณฑทคนในกลมยดถอรวมกน เปนตวก าหนด
ทศทางของพฤตกรรมกลม
Maslow -- ล าดบขนความตองการ
ทฤษฎล าดบขนความตองการ (The Hierarchy of Needs Theory) เชอวา การจงใจจะ
เกดขนไดเมอตอบสนองความตองการของมนษย ถาไมรจกความตองการของมนษยยอมไมอาจ
จงใจได ความตองการทง 5 ขน ไดแก
ขนท 1 ความตองการดานกายภาพ (Physiological Needs) หรอดานรางกาย เชน ความ
ตองการปจจย 4
ขนท 2 ความตองการดานความปลอดภย (Safety Needs)
ขนท 3 ความตองการดานสงคม (Social Needs) มนษยเปนสตวสงคมไมมใครอยากอย
คนเดยวแตอยากมเพอนฝง มกลม มสมาคม
ขนท 4 ความตองการเกยรตยศชอเสยง การยกยองชนชม (Esteem Needs)
ขนท 5 ความตองการบรรลในสงทมงหวง (Self – actualization Needs) แตละคนมความ
มงหวงในชวตไมเหมอนกน
McGregor -- ทฤษฎ X Y
แมกเกรเกอร (Douglas McGregor) เสนอ Carrot and Stick Approach ไมไดพดถง
การจงใจอยางชดเจนแตพดถงพฤตกรรมของมนษยในองคการ เรยกวาทฤษฎ X และทฤษฎ Y
พฤตกรรมมนษยแบบทฤษฎ X พฤตกรรมมนษยแบบทฤษฎ Y
1. เฉอยชา ลานหมดบอย 1. ขยนขนแขง ฮกเหมมก าลงใจในการ
13 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
ท างานตลอดเวลา
2. ขาดความทะเยอทะยาน ขาดความ
รบผดชอบ น าใครไมไดชอบเปนผตาม
2. มความทะเยอทะยานสง รบผดชอบ
ชอบทจะเปนผน า ไมชอบตามใคร
3. ไมชอบคด คดอะไรไมคอยไดเรอง 3. ฉลาดคด มความคดสรางสรรค
4. ท าอะไรเงอะงะ งมงาม ไมนาเชอถอ 4. ฉลาด
สรป ทฤษฎ X คอกลมคนทมพฤตกรรมแบบขเกยจ คนแบบนไมควรมอยมากใน
องคการทฤษฎ Y คอกลมคนทขยนท าอะไรกดดไปหมด นาจะมคนประเภทนจ านวนมาก ๆ ใน
องคการ แตในความเปนจรงองคการไมสามารถเลอกไดวาตองการใหมคนแบบ Y มาก X นอย
อาจจะเลอกไดตอนแรกแตอยไป ๆ คนแบบ Y อาจจะกลายมาเปน X กได องคการทวไปจงม
คนสองประเภทนดวยกนเสมอ การจดการกบคนสองประเภทนจงแตกตางกนตาม Carrot and
Stick Approach
Carrot หมายถง การใหรางวล ใหสงจงใจดวยการชนชมยกยอง
Stick หมายถง การจดการดวยวธการรนแรง การลงโทษ ใชกฎระเบยบ
คนแบบทฤษฎ Y เปนคนทมวฒภาวะ วธการจดการตองใช Carrot หรอ Soft Control คอ
ใหรางวล ใหการชนชมยกยอง ใหเกยรต ใหอ านาจในการตดสนใจ การปกครองทเหมาะกบคน
แบบ Y คอประชาธปไตย เนนการมสวนรวม แคนคนแบบ Y กรสกไดถงการเปนสวนหนงและ
พรอมทจะท างานใหกบองคการอยแลว ถาใช Stick คนแบบ Y จะไมอยากท างานเลย
ประสทธภาพในการท างานจะลดต าลง
คนแบบทฤษฎ X นน Carrot เอาไมอย ระบบราชการไทยมคนแบบนจ านวนมาก วธการ
จดการตองใช Stick คอใชบทลงโทษและกฎระเบยบทเครงครด การตรวจสอบ การควบคมการ
ท างานทเขมงวด หรอ Hard Control
ผบรหารจงไมควรใชวธจดการกบคนเพยงวธเดยวเพราะคนมพฤตกรรมแตกตางกน
เรมตนผบรหารจะตองรกอนวาจรง ๆ แลวคน ๆ นนเปนแบบ X หรอ Y เขามาในองคการใหม ๆ
อาจจะยงเปน Y มาท างานแตเชา พอท างานไปนาน ๆ เขาเรมกลายเปนคนแบบ X ดงนนวธการ
จดการกบคนตองเปลยนแปลงตลอดขนอยกบพฤตกรรม
14 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
Herberg -- ทฤษฎสองปจจย
ทฤษฎสองปจจยของเฮรซเบรก (Two-factor Theory) เสนอใหจดการกบ
พฤตกรรมของคนในองคการดวยสองปจจย ไดแก
5.1 Hygienic Factor หมายถง ปจจยหรอสงทจ าเปนตองมและองคการจะตองจด
ใหม ถาไมมคนในองคการจะไมท างาน เมอมแลวจะกอใหเกดพฤตกรรมการท างานในระดบ
หนงแตไมไดมผลจงใจใหเกดการท างานทมประสทธภาพ เชน
-เงนเดอน (Salary) เหนไดจากขาราชการทแมจะมเงนเดอนกยงท างานแบบเชา
ชามเยนชาม เงนเดอนจงไมใชสงจงใจเพราะเปนสงทตองไดอยแลว แตถาไมมเงนเดอนใหจะไม
มใครท างาน
-การใหค าปรกษา แนะน า (Supervision) ผบงคบบญชาตองพรอมทจะใหความ
ชวยเหลอหรอใหค าปรกษาแกลกนองไมใชสกแตสงอยางเดยว ผบรหารนอกจากเปนนายแลว
ตองเปนโคชดวย โคชทดตองใหค าปรกษาไดทกเรองลกนองจะรสกอบอนใจในการท างาน
-นโยบายขององคการ (Company Policy) ถาองคการไมมนโยบายทชดเจนจะ
กอใหเกดปญหาในการท างาน ความชดเจนของนโยบายวดไดจากตวผปฏบตทจะตองมความ
เขาใจในนโยบายนนตรงกนท าใหการปฏบตไปในทศทางเดยวกน
-สภาพแวดลอมและเงอนไขการท างาน (Working Conditions) เชน ตองการ
ประหยดคาไฟดวยการปดแอร แตเมออากาศรอนมากเขาพนกงานยอมไมมอารมณท างาน
หรอการท างานของต ารวจจราจรอยาไปคาดหวงประสทธภาพใหมากนกเพราะตองท างานอย
ภายใตสภาพแวดลอมทไมเอออ านวยเลย อากาศกรอน ควนพษกสง ต ารวจจราจรไมอาจ
ท างานไดตลอด 24 ชวโมง เมอหลายปกอนมขาวเรองแหนมนว เกดจากโรงงานนนม Working
Conditions ทไมด แสงสวางนอย เวลาพกไมเหมาะสม คนงานท างานนานมากจนท างานแบบ
สะลมสะลอ
-ความมนคงปลอดภยในการท างาน (Job Security) ไมใชอยด ๆ โดนเจานายไล
ออกอยางไมมเหตผล
การประทวงของคนงานทเปนขาวอยบอย ๆ เหนไดวาเปนผลมาจาก Hygienic Factor
ทงสน ไมวาจะเปนเงนเดอน สภาพการท างาน หรอความมนคงปลอดภยในการท างาน ผบรหาร
15 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
ทฉลาดจงตองสราง Hygienic Factor ใหสมบรณไวกอนเพอใหคนงานท างานใหโดยอยาเพงหวง
เรองประสทธภาพ เมอม Hygienic Factor พรอมแลวคอยด Motivation Factor
5.2 Motivation Factor เปนปจจยจงใจ ถาไมมกไมเปนไรพนกงานจะยงคงท างาน
ตอไป แตถามปจจยเหลานแลวจะชวยสรางแรงจงใจใหคนในองคการท างานไดอยางม
ประสทธภาพมากขนเรอย ๆ ระบบราชการไทยขาดปจจยจงใจจงแกปญหาเชาชามเยนชาม
ไมได ปจจยเหลาน ไดแก
-ความส าเรจ (Achievement) ถางานทท าประสบความส าเรจไดยากดวยม
ขอจ ากดมากมาย ในทสดคนในองคการจะไมมแรงจงใจในการท างาน
-การยอมรบจากคนรอบขาง (Recognition) ผบรหารตองสรางการยอมรบใน
ผลงานของพนกงาน เชน พนกงานคนหนงท ายอดขายไดถลมทะลาย บรษทจงจดงานเลยง
แสดงความยนดใหกบบคลากรผมผลงานดเดนใหพนกงานทกคนยอมรบชนชมในผลงานของคน
ๆ นน เมอขนไปรบรางวลพนกงานยอมภาคภมใจทตนเองไดรบการยอมรบทงจากผบรหารและ
เพอนรวมงานทกคนในองคการและตงใจจะท าดเชนนอกตอไป เพราะการเปนแชมปวายาก
แลวแตการรกษาแชมปนนยากยงกวา
-ความรบผดชอบ (Responsibility) คนแบบทฤษฎ Y ชอบทจะมความรบผดชอบ
การทผบรหารมอบความรบผดชอบในงานใหมากเทากบวาผบรหารใหการยอมรบ เชน ผบงคบ
หมรบผดชอบชวตทหารกลมหนงแตเมอเลอนขนเปนผบงคบหมวดกตองรบผดชอบชวตทหาร
มากขน เทากบวาองคการไดใหความส าคญกบคน ๆ นนมากขนใหโอกาสในการดแลงานทมาก
กวาเดม ผปฏบตยอมภาคภมใจและอยากท างานมากขน แตเมอใดกตามทถกลดความ
รบผดชอบผปฏบตจะรสกเครยดวาตนเองท าอะไรผดไปจงโดนลงโทษเชนน สรปวาการเพม
ความรบผดชอบคอการเพมโอกาสในการแสดงผลงานของบคลากร
-ความกาวหนา (Advancement) ทกคนท างานยอมตองการความกาวหนา
Career Path Planning จะเปนตวบอกวาแตละต าแหนงจะมโอกาสเตบโตในงานไปไดถง
ไหน เปนการสรางแรงจงใจใหฮกเหมวาเราจะไมไดอยแคนตลอดไปแตจะเตบโตกาวหนา
ไปเรอย ๆ เมอแตละคนรบรถงโอกาสความกาวหนาของตนเองยอมท างานใหดขน ๆ
เพอจะไดขนไปส ณ จดทตนเองอยากไป
16 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
-การท างานทมอสระ สามารถประสบความส าเรจไดดวยตนเอง ไมตองไปพงพา
ใครมากมาย (The Work Itself)
ระบบราชการไทยมปญหามากใน Motivation Factor คอไมพยายามสรางปจจยตวนจน
ท าใหขาราชการมปญหาพฤตกรรมมาจนถงปจจบน โดยเฉพาะอยางยงการไมสราง The Work
Itself ใหกบขาราชการ ทกอยางตองผกตดยดโยงกบคนอน ขาราชการไมมอสระในการท างาน
แรงจงใจทจะท างานใหดจงไมเกดขน ประกอบกบการใหความกาวหนาโดยไมมองทผลงานแต
ไปมองทตวอน เชน เปนเดกใคร มเสนมสายหรอไม ยงท าใหขาราชการไมมแรงจงใจเขาไปใหญ
พาราไดมท 4 : การบรหารรฐกจคอวทยาการบรหาร
เปนพาราไดมทคดคานพาราไดม ท 2 วา หลกการบรหารทแทจรงนน ไมสามารถจะมขนได
หลกการบรหารเปนแคเพยงสภาษตเทานน พาราไดมนจงเสนอวา การบรหารรฐกจคอศาสตร
การบรหาร
ในพาราไดมนจะมการศกษา 2 สวน คอ
- ทฤษฎองคการ ศกษาเกยวกบองคการ, คน เพอทจะชวยใหเขาใจพฤตกรรม
องคการไดดขน
- วทยาการจดการ ศกษาเกยวกบเทคนคเชงปรมาณ คณตศาสตร คอมพวเตอร
มาใชในการบรหารใหมประสทธภาพเพมมากขน และเพอทจะใชวดประสทธผลของการ
ด าเนนงานไดอยางถกตอง
จดออนของพาราไดมท 4 นกวชาการมองวาไมใชตวตนทแทจรงของการบรหารรฐกจ
เพราะเปนการบรหารทวไปทใชไดทงการบรหารรฐกจและธรกจ ในความเปนจรงการบรหารรฐ
กจจะมธรรมชาตทแตกตางอยางส าคญจากธรกจ เพราะฉะนนเกณฑการประเมนจะแตกตาง
กน เนองจากการบรหารรฐกจมงเนนการตอบสนองความตองการของประชาชน เปนการเมอง
สง มกฎระเบยบมาก เปลยนแปลงไปตามนโยบาย ในขณะทธรกจมงเนนก าไร
- Herbert Simon เสนอแนวคดของการตดสนใจอยางมเหตผลภายใตกรอบจ ากด
(Bounded Rationality)
- Barnard การบงคบบญชาเปนสงทส าคญ แตอ านาจหนาททแทจรง ขนอยกบการ
ยนยอมของผรบค าสงจะยอมรบค าสงนน ๆ
17 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
ดงนน ในชวงของ 4 พาราไดม ทผานมาจะเหนไดชดเจนวา การศกษาทางดานบรหารรฐ
กจ มความเปลยนแปลงมาโดยตลอดเปนการเปลยนแปลงในเรองของการยอมรบ การรบร จด
สนใจตางๆ ท าใหการศกษาทางดานการบรหารรฐกจดเหมอนขาดความเปนเอกลกษณหรอ
ขาดเอกลกษณในตวเอง
พาราไดมท 5 : การบรหารรฐกจคอการบรหารรฐกจ
น าเอาความรในวชาการตาง ๆ มาปรบใชรวมกน ในการบรหารงานของรฐ เรยกวา
สหวทยาการ มาใชแกปญหาของสงคม ความสมพนธทางการบรหารระหวางรฐกบเอกชน
เปนเขตแดนรวมกนระหวางเทคโนโลยและสงคม สนใจมากขนในเรองของนโยบาย
เศรษฐศาสตรการเมอง กระบวนการก าหนดและวเคราะหนโยบายสาธารณะ การวดผลของ
นโยบาย
ในการศกษาพาราไดมจากการน าเสนอของนโคลส เฮนร จะเหนไดวา พาราไดม
ทงหลายมการเปลยนแปลงตลอดเวลา ซงการเปลยนแปลงพาราไดมนน เราพจารณาวาใน
สภาวะปกตทเกดการยอมรบในขณะนน เชน ยอมรบในพาราไดมท 1 วา การเมองและการ
บรหารตองแยกออกจากกนโดยเดดขาดหรอยอมรบในพาราไดมหลกการบรหาร เราถอวา
เหตการณทยอมรบพาราไดมใดพาราไดมหนงในขณะนนเปนสภาวะปกต (Normal Sign) ทม
การรบร หรอมการยอมรบการกระท าทงหลายในขณะนนวา เปนสงทถกตองและยอมรบทวกน
แตการเปลยนแปลงของพาราไดมจะเกดขนได เรยกวาเปนการเกดวกฤตการณทางดาน
เอกลกษณ (Paradigm Crisis) หรอในบางต าราใชค าวา Scientific Revolution นนกคอ เกดการ
คดคาน หรอเกดความคดทจะเปลยนแปลงการรบรหรอการยอมรบเดมวา สงทเคยยอมรบกน
นนไมเปนความจรง ณ จดนจงเรยกวาเกด วกฤตการณทางดานเอกลกษณ ซงจะน าไปสการ
เกดพาราไดนใหม ถาสามารถท าใหเกดการยอมรบหรอการบรในสงทคดคานนนวาเปนสงท
ถกตอง
วกฤตการณทางดานเอกลกษณ พาราไดนทง 5 ของนโคลส เฮนร จะเหนไดวาม
วกฤตการณทางดานเอกลกษณ มอย 2 ครงดวยกน
วกฤตการณดานเอกลกษณครงท 1 เปนการคดคาน พาราไดมท 1 และพาราไดม ท 2
เปนการคดคานวาการเมองไมสามารถแยกออกจากการบรหารได และการคดคานพาราไดม ท
18 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
2 วาในการบรหารงานภาครฐนนไมสามารถมหลกเกณฑทแนนอนในการบรหารไดอยางเปน
สากล
วกฤตการณทางดานเอกลกษณครงท 1 นน าไปสการเกดพาราไดมท 3 คอ การบรหาร
คอการเมอง และเกดพาราไดมท 4 คอ ศาสตรแหงการบรหาร
วกฤตการณทางดานเอกลกษณครงท 2 เปนชวงทการศกษาการบรหารรฐกจไดรบ
อทธพลจากการศกษาดานพฤตกรรมศาสตร จงท าใหเกดการประชมรวมกนระหวาง
นกวชาการสมยใหมรวมกนประมาณป 1968 และน าเสนอแนวคดทเรยกวา New Public
Administration หรอ New PA. ขนมา และเปนแนวคดทน าไปสการเกดพาราไดมท 5 ขนมา
New PA.เปนแนวคดทตองการใหการบรหารรฐกจใหความส าคญกบการเปลยนแปลง
ทางสงคมและใหความส าคญกบประชาชนมากขน แทนทจะมงสรางทฤษฎทางการบรหารเพยง
อยางเดยว
หลกการของ New PA.
1. Phenomenology (ปรากฏการณวทยา) หมายถงการใหความส าคญกบเหตการณหรอ
ปรากฏการณตางๆทเกดขน โดยมองวาปรากฏการณเหลานนมอทธพลตอการรบร และ
พฤตกรรมของบคคล
2. Relevant คอการยอมรบโลกแหงความเปนจรง หมายถงการบรหารรฐกจแนวใหม
จะตองใหความส าคญกบสงแวดลอมทเกดขนจรง
3. Social Equity การบรหารแนวใหมจะตองยดหลกความยตธรรมในสงคม
4. Participation การมสวนรวม การบรหารรฐกจแนวใหมจะใหความส าคญทงการมสวน
รวมของประชาชนทงภายในองคการและภายนอกองคการ
5. Decentralization หรอการกระจายอ านาจ จะพบวาหลกการทง 5 ประการทมการ
ก าหนดขนมาตงแตป 1968 นยงเปนหลกการทมบทบาทส าคญในการบรหารงานภาครฐมาโดย
ตลอด และท าใหการบรหารงานภาครฐตงแตป 1970 เปนตนมาใหความส าคญกบเรองนโยบาย
สาธารณะ หรอภารกจตางๆทรฐตองพงกระท าใหกบประชาชน ใหความส าคญกบการเขามาม
สวนรวมของประชาชนในทางการเมอง
19 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
จนกระทงป 1980 มการพจารณากนอกครงวาการบรหารงานภาครฐในรอบ 1 ทศวรรษ
ทผานมามปญหาอปสรรคอะไรบาง และพบวาตงแตป 1980 เปนตนมาอทธพลทส าคญทมผล
ตอการบรหารรฐกจมหลายประการเชน
-อทธพลของโลกาภวฒน
-สภาพการแขงขนระหวางประเทศ
-วกฤตการณทางดานเศรษฐกจทเกดขนทวโลก
-ปญหาการทจรตคอรปชน
-การไมมประสทธภาพของระบบราชการ
จะเหนไดวา หลกการส าคญๆ ของ New Public Administration ทมการก าหนดขนมาก
จากการประชมในป ค.ศ. 1968 เปนหลกการทยงคงมบทบาทส าคญตอการบรหารงานภาครฐ
ในปจจบน นนค เรองการยอมรบขอเทจจรง การยอมรบเรองคานยมวาขอเทจจรงและคานยม
ไมสามารถแยกออกจากกนได การใหความส าคญกบสภาพแวดลอมตางๆ ทมความ
เปลยนแปลงไปเพอสามารถจดบรการตางๆ ใหสอดคลองกบความตองการของประชาชนท
เปลยนแปลงไปดวย รวมถงการจดบรการสาธารณะตางๆ อยางเทาเทยมกนนอกจากนน New
Public Administration ยงใหความส าคญกบเรองของความเสมอภาคความยตธรรมภายในสงคม
ตลอดจนเรองของการมสวนรวมและการกระจายอ านาจทเราเหนภาพกนชดเจนในปจจบน
ฉะนน จากพาราไดมทง 5 และพาราไดมสดทาย Public Administration as Public
Administration โดยยดถอตามแนวทางของ New Public Administration จงเปนผลท าให
การศกษาการบรหารรฐกจ ตงแตชวงป ค.ศ. 1968-1970 เปนตนมา ใหความส าคญกบ
การศกษาทางดานนดยบายสาธารณะ โดยพจารณาวา รฐบาลจะด าเนนกจกรรมอะไรใหกบ
ประชาชนบาง ในการตอบสนองความตองการหรอแกปญหาตางๆ ใหกบประชาชน ความ
เปลยนแปลงของการศกษาทางดานการบรหารรฐกจ ไดเ กดแนวคดทส าคญขนอกชวงหนง
ในชวงป ค.ศ. 1990 แนวคดนสงผลตอการปฏรประบบราชการของทกๆ ประเทศทวโลกใน
ปจจบน นนคอแนวคดทเรยกวา New Public Management หรอเรยกยอๆ วา NPM
20 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
ทกวนนจะมการใชค าวา Management แทนค าวา Administration มากขน โดยในป1994
มการจดประชมเกยวกบ New Public Management และเนนใหการบรหารงานภาครฐมลกษณะ
ทเลกลงแตเตมไปดวยประสทธภาพคลายกบการบรหารงานขององคกรเอกชน
หลกการของ New Public Management (NPM)
1.การสรางการบรการทมคณภาพแก (Quality Service) ประชาชน นนคอภาครฐจะตอง
บอกวาประชาชนคอลกคาคนส าคญทตองใหบรการทมคณภาพ
2.การลดการควบคมจากสวนกลางและเพมอสระในการบรหารงานใหแกหนวยงาน
หรอการกระจายอ านาจนนเอง
3.การก าหนดการวดและการใหรางวลทงในระดบบคคลและระดบองคการ
เชนการทรฐบาลก าหนดใหมการพจารณาขนเงนปละ 2 ครงรวมทงมการก าหนด
มาตรการในการวดความส าเรจของงาน
4.การสรางระบบสนบสนนดานบคลากรและเทคโนโลย เพอชวยใหหนวยงานสามารถ
ท างานไดบรรลวตถประสงค
เชนการทหนวยงานภาครฐของไทยเวลานจะมส านกงานอตโนมต การเปนร ฐบาล
อเลกทรอนกส
5.การเปดกวางในการแขงขน เมอภาครฐลดบทบาทของตนเองลงท าใหงานหลายอยาง
ตองกระจายไปใหประชาชน ท าใหภาครฐตองแขงขนกนมากขนทงกบภาครฐดวยกนเอง และ
การแขงขนกบเอกชน
(เชนในอดตองคการโทรศพทไมเคยแขงขนกบใคร แตพอรฐเปดโอกาสใหเอกชนเขามา
เปนผใหบรการโทรศพทดวย องคการโทรศพทจงตองปรบตวและเปลยนองคการมาเปนบรษท
ทศท.คอรปอเรชนเพอสรางความสามารถในการแขงขนกบเอกชน-กง)
6.จะตองมการวเคราะห ภารกจวาภารกจใดควรท าเอง และภารกจใดควรปลอยให
เอกชนรบไปด าเนนการ
ประเดนนเราจะเหนจากการปรบเปลยนหนวยงานภาครฐไปสรปแบบใหม ไมวาจะเปน
องคกรมหาชน หรอกรณมหาวทยาลยทจะปรบไปเปนมหาวทยาลยในก ากบของรฐ
21 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
กระแสของ NPM ดงกลาวน าไปสการปฏรปการบรหารงานภาครฐไปทวโลก รวมทง
ประเทศไทยดวย
แนวคดในเรองการบรหารงานภาครฐหรอการศกษาเรองการบรหารงานภาครฐได
เกดขนในเมองไทยตง พ.ศ. 2543 ในรฐสมยรชการท 5 จงเปนเวลากวารอยปแลวท การ
บรหารงานภาครฐไดเกดขนในประเทศไทย
ในมมมองของนกวชาการคนไทย พาราไดม ของนกวชาการไทย จะมพาราไดมหลกท
ส าคญ 2 พาราไดม คอ
1. พาราไดมหลกการบรหาร ซงถอวาเปนพาราไดมทมบทบาทส าคญในเรองของการ
ปรบปรง หรอการจดท าในเรองของระเบยบราชการตางๆ ของสวนราชการในประเทศไทย
พาราไดมหลกการบรหาร ไดเขามามบทบาทในการบรหารราชการในประเทศไทย ดวยความ
ตองการทนกวชาการไทยมงหวงไวดงน
1.1 ประยกตหลกการบรหาร หรอเทคนคการบรหารทงหลายทนกวชาการทวโลกได
น าเสนอ มาใชในการปรบปรงการปฏบตงานในระบบราชการ ทงน เพราะแตเดมการปฏบต
ราชการในไทยมกจะเนนในเรองของประเพณดงเดม หลกเกณฑตางๆ ไมชดเจน มลกษณะของ
ความเปนสวนบคคลมากกวาหลกการ ดงนน พาราไดมหลกการบรหารจงมงหวงทจะประยกต
หลกเกณฑตางๆ ทางการบรหารงาน รวมถงเทคนคในการบรหารงานมาใชในการปรบปรง
ระบบราชการใหมประสทธภาพมากยงขน
1.2 การใหความส าคญกบระบบคณธรรม โดยมความเชอวา ระบบคณธรรมจะชวย
แกปญหาทงหลายในระบบราชการได เพราะจะท าใหขาราชการมความรความสามารถ มการ
เนนในเรองความเสมอภาคตางๆ ใหความส าคญในเรองความเปนกลางทางการเมองและ
รวมถงเรองความมนคงของการปฏบตราชการ
2. พาราไดมพฒนาระบบราชการ เนนย าในเรองการวางแผนและการก าหนดนโยบาย
โดยมองวา การบรหารราชการทงหลายจะตองมการก าหนดนโยบายทชดเจนมการวางแผนงาน
ตางๆ ทชดเจนขน ตองมการจายอ านาจ ตองใหประชาชนเขาไปมสวนรวมในการพฒนา
ประเทศ มการประสานงานทด และมระบบขอมลขาวสารทมคณภาพ
22 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
เพราะฉะนน ไมวาจะเปนพาราไดมหลการบรหาร หรอพาราไดมพฒนาระบบราชการ
ในการบรหารงานภาครฐของไทย จะเหนวา ทงสองพาราไดม ยงมการยอมรบและการรบร
รวมกนในเรองของการปรบปรงการบรหารราชการในเมองไทยอย เรามงหวงทจะเหนแนวทาง
ตางๆ เหลาน เกดขนในการบรหารราชการของไทย จากพาราไดมของนกวชาการไทย จงเปน
พาราไดมทสะทอนใหเหนถง กระบวนทศน หลกการบรหารงาน หรอแนวคดส าคญๆ ทม
บทบาทตอการบรหารงานภาครฐในประเทศไทย
การปฏรประบบการบรหารงานภาครฐในภาพรวม
การปฏรประบบการบรหารงานในภาครฐจะมยทธศาสตรส าหรบการปรบปรงและการ
พฒนาระบบการบรหารงานภาครฐ เปนประเดนส าคญๆ อย ซงยทธศาสตรในการปรบปรงและ
การพฒนาระบบการบรหารงานภาครฐนน จะเหนไดวา
- มงหวงทจะปรบลดขนาดภาครฐใหเลกลง (Down sizing) จงหมายถง การลดจ านวน
คนใหนอยลง เชน มการเกลยก าลงคน, โครงการเปลยนเสนทางชวต เกษยณกอน
ก าหนด กจะเปน Jigsaw หนงของการปรบลดขนาดภาครฐใหเลกลง
- การปรบเปลยนบทบาทและภารกจ ภาครฐจะตองมาวเคราะหภารกจของตนเองวา
ภารกจใดควรท าเอง ภารกจใดควรปลอยใหเอกชนเปนผด าเนนการ
- การปรบเปลยนกระบวนการบรหาร นนคอ การลดขนตอนการด าเนนงานทงหลาย
ใหสนลง โดยเปลยนจากการควบคม เปนก ากบดแลมากขน การใหประชาชนเขาไปม
สวนรวม
เราจะเหนภาพเหลานชดเจนขนในการปรบปรงการบรหารราชการในชวงเวลาทผานมา
นอกจากนน ยทธศาสตรของการปรบปรงทง 3 อยาง เปนบทบาททมความส าคญมากส าหรบ
การปฏรประบบการบรหารราชการทเกดขนในปจจบน รวมถงประเทสไทยดวย
ตงแตป ค.ศ. 1980 เปนตนมา อทธพลของกระแสโลกาภวตน ผนวกกบกระแสการ
ปฏรปของการบรหารงานภาครฐ รวมถงแนวคดทจะลดขนาดภาครฐใหนอยลง มการกระจาย
อ านาจมากขน ใหประชาชนเขาไปมสวนรวมมากขน จงเปนแนวคดหนงทเขาสหลกการท
เรยกวา ธรรมมาภบาล (Good Governance) ค าวา Governace เปนค าทรวมกนระหวาง
23 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
Governmrnt กบ Administration คอ ในเรองของการปกครองและการบรหารวาจะมวธการทจะ
ด าเนนการปกครองและบรหารประเทศใหเกดผมดไดอยางไร หรอเกดหลกการทดไดอยางไร
ระบบการบรหารกจการบานเมองทด หรอหลกธรรมาภบาล (GOOD GOVERNANCE)
หลกธรรมาภบาล หมายถง แนวทางในการจดระเบยบเพอใหสงคมของประเทศทง
ภาครฐ ภาคธรกจ เอกชนและภาคประชาชน สามารถอยรวมกนไดอยางสงบสข และตงอยใน
ความถกตองเปนธรรม ตามหลกพนฐานการบรหารกจการบานเมองทดตามแผนภาพ ดงน
1. หลกนตธรรม (The Rule of Law) หลกนตธรรม หมายถง การปฏบตตาม
กฎหมาย กฎ ระเบยบ ขอบงคบตาง ๆ โดยถอวาเปนการปกครองภายใต
กฎหมายมใชตามอ าเภอใจ หรออ านาจของ ตวบคคล จะตองค านงถงความเปน
ธรรม และความยตธรรม รวมทงมความรดกมและ รวดเรวดวย
2. หลกคณธรรม (Morality) หลกคณธรรม หมายถง การยดมนในความถกตอง ด
งาม การสงเสรม ใหบคลากรพฒนาตนเอง ไปพรอมกน เพอใหบคลากรมความ
ซอสตย จรงใจ ขยน อดทน มระเบยบ วนย ประกอบอาชพสจรต เปนนสย
ประจ าชาต
3. หลกความโปรงใส (Accountability)หลกความโปรงใส หมายถง ความโปรงใส
พอเทยบไดวามความหมาย ตรงขาม หรอเกอบตรงขาม กบการทจรต
คอรรปชน โดยทเรองทจรต คอรรปชน ใหม ความหมายในเชงลบ และความนา
สะพรงกลวแฝงอย ความโปรงใสเปนค าศพททใหแงมมในเชงบวก และใหความ
สนใจในเชงสงบสข ประชาชนเขาถงขอมลขาวสาร ไดสะดวกและเขาใจงาย และ
มกระบวนการใหประชาชนตรวจสอบความถกตองอยางชดเจนในการน เพอเปน
สรมงคลแกบคลากรทปฏบตงานใหมความโปรงใส ขออญเชญพระราชกระแส
รบสงในองคพระบาทสมเดจ พระเจาอยหว ภมพลอดลยเดชมหาราช ทไดทรงม
พระราชกระแสรบสง ไดแก ผทมความสจรต และบรสทธใจ แมจะมความรนอย
กยอมท าประโยชนใหแกสวนรวมไดมากกวาผทมความรมาก แตไมมความสจรต
ไมมความบรสทธใจ
24 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
4. หลกการมสวนรวม (Participation) หลกการมสวนรวม หมายถง การใหโอกาส
ใหบคลากรหรอผม สวนเกยวของเขามามสวนรวมทางการ บรหารจดการ
เกยวกบการตดสนใจในเรองตาง ๆ เชน เปนคณะกรรมการ คณะอนกรรมการ
และหรอ คณะท างานโดยใหขอมล ความคดเหน แนะน า ปรกษา รวมวางแผน
และรวมปฏบต
5. หลกความรบผดชอบ (Responsibility ) หลกความรบผดชอบ หมายถง การ
ตระหนกในสทธและหนาท ความส านกในความรบผดชอบตอสงคม การใสใจ
ปญหาการบรหารจดการ การกระตอรอรนในการแกปญหา และเคารพในความ
คดเหนทแตกตาง รวมทงความกลาทจะยอมรบผลดและผลเสยจากกระท าของ
ตนเอง
6. หลกความคมคา (Cost – effectiveness or Economy) หลกความคมคา
หมายถง การบรหารจดการและใชทรพยากรทมจ ากด เพอใหเกดประโยชน
สงสดแกสวนรวม โดยรณรงคใหบคลากรมความประหยด ใชวสดอปกรณอยาง
คมคา และรกษาทรพยากรธรรมชาตใหสมบรณยงยน
ธรรมาภบาลจงเปนกระบวนการตดสนใจหรอการก าหนดนโยบาย และกระบวนการน า
การตดสนใจนนหรอนโยบายนนไปสการปฏบต โดยตองเปนการด าเนนการทปลอดคอรปชน
และเคาระตอกฎหมาย
Good Government คอรฐบาลทรกษาผลประโยชนของประเทศตน มองประโยชนของ
ประชาชนในชาตเปนหลก โดยรจกการสรางสมดลระหวางภายในและภายนอก
ถาจะจ าอยางงายอาจจะจ าวา มรกตใสเสมอจะ ซงประกอบดวย
ม. - มสวนรวม
ร. - รบผดชอบ
ก. - ปกครองดวยกฎหมาย
ต. - ตรวจสอบได
ใส. - โปรงใส
25 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
เสมอ. - เสมอภาค
จะ. - จรยธรรม
ในแนวคดวชาการ ตวแบบส าคญทเขาไปมบทบาทและสอดคลองกบลกษณะของ
Good Governance ม 2 ตวแบบหลกๆ คอ
1. ตวแบบระบบตลาด (Market Model) เปนตวแบบทมงหวงทจะลดขนาดและจ ากด
บทบาทของภาครฐใหนอยลง ใหเอกชนเขาไปมบทบาทในการจดบรการตางๆ ไดมโอกาส
แขงขนกบภาครฐไดมากขน และในขณะเดยวกนภาครฐเองกจะตองมการปรบเปลยน
ภาคเอกชน ทเรยกวา Business Life Approach ฉะนน แนวคดนจงเปนแนวคดทจะตองมการ
ปรบเปลยนวสยทศนของทกๆ หนวยราชการ ในการปรบเปลยนวสยทศน พนธกจและภารกจ
ทงหลาย และจะด าเนนงานในเรองของการจดการทคลายคลงกบภาคเอกชนมากขนพยายาม
ประยกตแนวคดหรอมาตรการตางๆ ทเอกชนใชในการบรหารจดการมาใชในการบรหารงาน
ภาครฐ ฉะนน ในโลกปจจบนและโลกอนาคต เสนแบงเขตแดนระหวางภาคธรกจเอกชนและ
ภาครฐจะเจอจางลงไปทกท
ตวแบบระบบตลาดยงเปนตวแบบทจะท าใหการบรหารงานทงหลายเนนในเรอง
ประสทธภาพ ประสทธผล และคณภาพของการใหบรการ การผอนคลายกฎระเบยบ ความเปน
อสระ ความยดหยน ความคลองตวในการบรหาร และการวดผลสมฤทธของการด าเนนงาน จะ
เหนไดวา แนวคดตางๆ เหลาๆนสอดคลองกนทงหมด จากการบรหารงานภาครฐแบบใหม
(NPM) การปฏรประบบราชการ มาส ธรรมาภบาล (Good Governance) ฉะนน โครงสรางหรอ
ปรชญาของการบรหารงานภาครฐในปจจบนตองเปลยนแปลง รฐจะไมมการผกขาดอ านาจ
ผกขาดการใหบรหาร กฎระเบยบทงหลายจะตองผอนคลายเพอใหเกดความคลองตวในการ
บรหาร รฐตองเปลยนจากการควบคม มาเปนการก ากบดแล และอ านวยความสะดวก รวมถง
การกระจายอ านาจไปยงหนวยงานระดบลางมากยงขน ประชาชนคอ ลกคาทส าคญ และ
ผลสมฤทธของงานจะเปนตวชวดผลการด าเนนงานทงในระดบบคคล และในระดบหนวยงาน
2. ตวแบบประชารฐ (Participatory State) ในตวแบบนจะสนบสนนใหประชาชน
และองคกรประชาสงคม (Civil Society) เขาไปมสวนรวมในการบรหารปกครองบางเมอง
โดยตรงมากขน ตามรฐธรรมนญจะเหนไดวา ในเรองของการกระจายอ านาจจะเปนสงท
26 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
สอดคลองกบตวแบบเหลาน นอกจากนน ตวแบบประชารฐยงสงเสรมใหเรองของการรวมกลม
เพอทจะใหประชาชนไดมโอกาสพฒนาตนเอง เพอทจะสรางความเขมแขงของชมชนในเกดขน
จะเหนไดวา ในระดบจงหวดจะมการท าประชาคม ในระดบต าบบมการรวมกลมของประชาชน
ทงหลาย เพอมงหวงทจะใหเกดความเขมแขงของชมชน ซงความเขมแขงของชมชนจะเปน
เครอขายทสามารถถกทอ โยงใย เชอมโยงถงระดบชาตได เปนเครอขายของการสรางความ
รวมมอ ความผกพน และแสดงความเอออาทรตอกน
นอกจากนน ในตวแบบประชารฐยงมงหวงทจะใหความส าคญในบทบาทขององคกร
เอกชนอาสาสมคร ทไมมงแสวงหาก าไรเพราะถอวา องคกรอาสาสมครเหลานจะเปนกลไก
ทางเลอกใหมในเรองของการใหบรการสาธารณะ เชน รวมดวยชวนกน ซงมลกษณะของ
องคกรอาสาสมครทเปนทางเลอกใหมในการใหบรการสาธารณะ อนเปนหลกเกณฑของธรร
มาธบาลทมาพจารณาวาจะไปกนไดหรอไมกบแนวคดในการปฏรประบบราชการในปจจบน
สหอภบาล : การบรหารจดการรวมกน (Collaborative Goovernance)
แนวคดเรองการบรหารจดการรวมกน (Collaborative Governance) เปนแนวคดทไดม
การพฒนาและประยกตใชอยางแพรหลายในชวงสองทศวรรษทผานมา ซงเปนยคทตองเผชญ
กบการเปลยนแปลงอยางรวดเรว ยคทเทคโนโลยสารสนเทศเขามามบทบาทตอการด าเนนชวต
มากขน ยคทมการเปลยนถายองคความรแบบไรพรมแดน ยคทสงคมมความตองการและความ
คาดหวงเพมสงขนอยตลอดเวลา ดวยเหตน การด าเนนงานของหนวยงานภาครฐจะคงอยนง
หรอคงรปแบบการท างานทมทงคณภาพและปรมาณเทาเดมไมได เปาหมายการท างานท
เพมขนไมอาจส าเรจไดดวยความสามารถในการท างานของคนเพยงคนเดยวหรอหนวยงานใด
หนวยงานหนง เพราะสภาพสงคมในปจจบนไดแปรไปสรปแบบการท างานแบบไรพรมแดน ดวย
เหตน การบรณาการองคความรจากผปฏบตงาน หรอผรหลายกลม เปนเครอขายการท างาน
รวมกนจงเปนค าตอบใหมส าหรบการบรหารจดการภาครฐในยคปจจบน
ความหมายของการบรหารจดการรวมกน
การบรหารจดการรวมกน เปนรปแบบการท างานระหวางภาคสวนตางๆ ทม
กระบวนการตดสนใจรวมกน ซงจะตองเกดขนอยางเปนทางการ (formal) มงเนนขอสรปของ
กลม (consensus-oriented) และเปน ผลทเกดขนจากการอภปราย (deliberative) โดยม
27 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
วตถประสงคทจะรวมกนก าหนดนโยบาย น านโยบาย สการปฏบตจรง และบรหารจดการ
โครงการ หรอทรพยากรตางๆ รวมกน
จดประสงคในการพฒนาระบบการบรหารจดการรวมกน
การบรหารจดการรรวมกนมวตถประสงคเพอแกไขอปสรรคในการท างาน 3 เรองส าคญ ไดแก
- เพอเพมประสทธภาพในการตดสนใจ โดยใชการท างานรวมกนเพอใหไดผลลพธท
ดกวาสภาพทเปนอย
- เพอเพมประสทธภาพและลดความซ าซอนในการท างาน
- เพอสนบสนนความเปนประชาธปไตย ผานกระบวนการมสวนรวม
ประโยชนของการบรหารจดการรวมกน สรปไดดงน
- เพมประสทธภาพและประสทธผลในการสงมอบบรการสาธารณะ
- เพมขดสมรรถนะและความเปนมออาชพในการท างาน
- เพมระดบการสอสารแลกเปลยนขอมล
- ลดความซ าซอนในการท างาน
- เพมประสทธภาพและการเขาถงโครงการตางๆ
- ปรบปรงภาพลกษณของหนวยงานภาครฐ
- ตอบสนองความตองการไดตรงจด
- ขอมลมคณภาพ
- เพมจ านวนทรพยากรทสามารถน าไปใชได
องคประกอบส าคญเพอผลกดนใหการบรหารจดการรวมกนมประสทธภาพ และ
ประสทธผลสงสด
ประกอบดวย
1) ขอก าหนดเบองตน (starting conditions)
2) ภาวะผน าแบบเอออ านวย (facilitative leadership)
3) การออกแบบวธการท างาน “รวมกน” (institutional design) และ
28 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
4) กระบวนการท างาน “รวมกน” (collaborative process) โดยแตละองคประกอบ ม
รายละเอยดดงน
1. ขอก าหนดเบองตน (starting conditions) : ในการท างาน “รวมกน” ตองค านงถง
ขอก าหนด
เบองตนซงเปนปจจยพนฐานส าคญ 3 ขอ ไดแก
- การทภาคสวนตางๆ ทจะมาท างาน “รวมกน” มหรอไดรบทรพยากรไมเทาเทยมกน
- แรงจงใจในการเขามาด าเนนการ “รวมกน” ของผมสวนไดสวนเสยกลมตางๆ
- ประสบการณเชงลบในอดตเกยวกบการท างาน “รวมกน”
ปจจยทง 3 ทมพนฐานทมาตางกนอาจสงผลตอความส าเรจและความไมส าเรจของการ
ท างาน “รวมกน” ได
2. ภาวะผน าแบบเอออ านวย (facilitative leadership) : ผน าเปนผมบทบาทส าคญ
ในการก าหนดแนวทางการท างาน “รวมกน” การสรางความเชอมน การสรางบรรยากาศทเออ
ตอการพดคยและสอสารระหวางภาคสวนตางๆ และสรางแรงจงใจในการท างานรวมกน ภาวะ
ผน าทเอออ านวยถอเปนองคประกอบส าคญในการดงและจงใจใหทกภาคสวนท างานรวมกน
ตงแตตนจนจบและบรรลเปาหมายรวมกน
3. การออกแบบวธการท างาน “รวมกน” (institutional design) : ควรมการ
ก าหนดวธการ กฎ กตกาเบองตนในการท างาน “รวมกน” เชน ระบวาใครควรเขามามสวนรวม
บาง เปนตน เพอสรางความ เขาใจ และเออใหกระบวนการท างานของภาคสวนตางๆ ทจะเขา
มาท างาน “รวมกน” นน เปนแบบเปด กวางและมสวนรวม
4. กระบวนการท างาน “รวมกน” (collaborative process) : ในกระบวนการ
ท างาน “รวมกน” นน ประกอบดวยระยะตางๆ เชน ระยะเตรยมการ (prenegotiation phase)
ระยะของการเจรจาตกลง (negotiation phase) ระยะด าเนนการ (implementation phase) เปน
ตน ดวยเหตน กจกรรมการ สอสารตางๆ จงเขามามบทบาทส าคญในกระบวนการท างาน
“รวมกน” เพอทจะสอสารความกาวหนา และความเปลยนแปลงตางๆ ทอาจเกดขนในระหวาง
การท างาน ตวอยางกจกรรมสอสารดงกลาว ไดแก การสนทนาแบบเหนหนาคาตา (face-to-
29 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
face dialogue) การสรางความเชอมน (trust building) ความ มงมนทจะท างานรวมกน
(commitment to the process) และความเขาใจรวมกน (shared understanding) ทงน ควร
พจารณาน ากจกรรมตางๆ ไปใชอยางเหมาะสมในแตละขนตอนของ กระบวนการ
การทหนวยงานตางๆ ไดมารวมกนบรหารจดการงานใดงานหนงนน อปสรรคท
อาจพบได มดงน
- โครงสราง/การเงน/และระเบยบขอบงคบของหนวยงานทท างาน “รวมกน” มความ
แตกตางกน อาท ขอก าหนดเกยวกบการแลกเปลยนขอมลทเปนความลบ
ขอก าหนดทเกยวกบการถายโอน เงน ขอก าหนดเกยวกบการจางแรงงาน เปนตน
- องคความร และความมงมนมไมเพยงพอ เชน ขาดประสบการณการท างานรวมกบ
ผอน ท าใหไม เกดการสอสารระหวางกน การกลวเกรงทจะสญเสยอ านาจ เพราะ
ตองถายเทและแลกเปลยน องคความรและประสบการณกบผอน เปนตน
- ขาดการสนบสนนทยงยนจากฝายการเมอง
- ระบบขอมลเพอประเมนผลทไมเพยงพอ ท าใหไมสามารถแสดงใหเหนความส าเรจ
ของการ ท างานรวมกนในเชงตวเลขได
โดยสรป การบรหารจดการรวมกนเปนกระบวนการท างานทเออใหภาคสวนตางๆ มเวท
เจรจาตอรองซงกนและกน ตลอดจนเออตอการท างานแบบเปดกวาง และสรางขดสมรรถนะ
ของภาคสวนตางๆผานการแลกเปลยนขอมลและการใชทรพยากร เปนวธการบรหารรวมกน
เปนกลม ซงอาจประกอบดวย ผมสวนไดสวนเสย ภาคเอกชน ภาครฐ และภาคประชาชน โดยม
เปาหมายพนฐานอนเดยวกนเกยวกบการท างานใหส าเรจ ในกระบวนการท างานนจะเกดการ
บรหารจดการอยางรวมมอกน ไมใชการบรหารจดการอยางแขงขนกน เปนการบรหารจดการท
มพลงน าไปสการเปลยนแปลงของผลการด าเนนงาน
PS 707 การพฒนาทรพยากรมนษย
ศกษาความส าคญของทรพยากรมนษยทมตอการพฒนาประเทศ พฒนาการของ
แนวคดและทฤษฏในการพฒนาทรพยากรมนษย รวมถงยทธศาสตรการพฒนาขององคการ
30 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
สหประชาชาต นโยบายของรฐดานการพฒนาทรพยากรมนษย การจดการดานทรพยากร
มนษย ตลอดจนปญหาตางๆ ในการพฒนาทรพยากรมนษย
การพฒนาทรพยากรมนษย
ส าหรบแนวคดในการพฒนาทรพยากรมนษย นนความคดเดมคอการเนนการลงทนใน
ตวมนษยเพอใหมนษยกลายเปนทนทางดานการผลตเพอสรางความเตบโตในทางเศรษฐกจ แต
ปจจบนการพฒนามนษยเนนการสรางใหมนษยมความมนคงทงทางเศรษฐกจและจตใจ รวมทง
พฒนาใหมนษยความสข ใชชวตโดยปรบตวใหเขากบสงคมได
นอกจากนยงเนนการลงทนดานการศกษาเพอใหมนษยมศกยภาพในการแขงขนในการ
สรางนวตกรรม
โดยเฉพาะทรพยากรมนษยในภาครฐ หรอพนกงานของรฐหรอขาราชการในยคใหมจะ
แตกตางไปจากขาราชการยคเดม โดยเฉพาะทศนคตในการท างานราชการมการปรบเปลยนให
ท างานเหมอนเอกชนมากขน เนนใหประชาชนเปนลกคา สรางและผลตนวตกรรมเพอการ
บรการใหมากขน
ความส าคญของคนท าใหการบรหารทรพยากรบคคลปจจบนเปนการพฒนา
ทรพยากรมนษยในเชงกลยทธ คอการเอาคนเปนศนยกลาง การมองวาคนเปนพลงขบ
เคลอนทส าคญทสดขององคกร ส าคญกวาทรพยากรตวอนๆ จงตองพฒนาศกยภาพ
(Competency) ใหมความโดดเดน เพอใหคนเปนพลงน าไปสเปาหมายขององคกร
เนองจากทกวนนเปนยคเทคโนโลยขอมลขาวสาร องคการแตละองคการสามารถเรยนร
ไดแทบจะเทาเทยมกน การท างานขององคกรทกองคกรแทบจะไมมอปสรรคเกยวกบสถานท
และเวลาอกตอไป ความสามารถในการแขงขนขององคการจงไมไดขนอยกบวาองคการตงอย
ณ ทใด หรอมเทคโนโลยเหนอกวาอกตอไป แต ขดความสามารถในการแขงขนขององคกร
ในยคใหมขนอยกบวา องคการไหนมคนทมคณภาพมากกวากน
การพฒนาคนจงเปนเรองส าคญทสดขององคการ และการพฒนาคนทดจะตองพฒนา
ในเชงกลยทธดวย โดยกลยทธในการพฒนาทรพยากรมนษยจะตองสอดคลองกบยทธศาสตร
ขององคกร
31 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
ลกษณะเชนนฝายพฒนาทรพยากรมนษยขององคการทเรยกวา HR จะตองเปนนก
ยทธศาสตรทตองท างานรวมกบ CEO ขององคการหวหนาฝายทรพยากรมนษย หรอ CHR
(Chief Human Resource)ในองคกรสมยใหมจะไมไดเปนแคงานธรการทท างานเฉพาะ เรอง
เงนเดอนและสวสดการพนกงานอกตอไป แต HR ในองคกรเชงกลยทธจะตองเปน HR มออาชพ
หรอ HR Professional ทตองคดวาจะสรางและพฒนาคนเพอใหคนมขดความสามารถ
(Capabilities) ในการท างาน มการทมเทในการท างาน เพอใหบรรลเปาหมายขององคการได
อยางไร
ทงนแนวคดเชงกลยทธเปนแนวคดทเรมตนในวงการทหาร แตภาคเอกชนน ามาใชในการ
บรหารจดการมานานแลว รวมทงในปจจบนทภาคเอกชนใหความส าคญกบการพฒนาคน
เชงกลยทธ สวนภาคราชการเพงน ามาปรบใช โดยเฉพาะประเทศไทยเราเร มใชแนวคดการ
บรหารองคการราชการเชงกลยทธอยางจรงจงในสมยรฐบาลทกษณ
จากหลกธรรมาภบาล (Good Governance) ซงจะเปนแนวทางในการจดระเบยบเพอให
สงคมของประเทศทงภาครฐ ภาคธรกจ เอกชนและภาคประชาชน สามารถอยรวมกนไดอยาง
สงบสข และตงอยใน ความถกตองเปนธรรม ซงจะน ามาสความยงยนไดโดยเนนการให
ความส าคญในการพฒนาคน ในฐานะทเปนศนยกลางการพฒนา
ท ฤ ษ ฎ ก า ร พ ฒ น า ท ย ง ย น
Sustainable Development: UNDP, GHI-HPI (Buddha thought, BHUTAN concept), etc.
What Is Human Development ?: Mahbub ul Haq
• เปาหมายขนพนฐานของการพฒนาคอการขยายโอกาสหรอทางเลอกของประชาชนให
มากขน ซงทางเลอกดงกลาวไมมทสนสดเมอเวลาไดเปลยนไป
• วตถประสงคของการพฒนาคอการรเรมสรางสภาวะแวดลอมส าหรบมนษยเพอใหมม
สขอนามยและชวตความเปนอยทสรางสรรคในระยะยาว
• การบรรลเปาหมายของการพฒนามไดปรากฏผลขนทนททนใด หรอไมเฉพาะในเชง
รายไดหรอการเจรญเตบโต แตรวมถง :
• การทมนษยสามารถเขาถงแหลงความร
• ไดรบการเลยงดและการบรการสขภาพทดขน
32 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
• มชวตทมนคง
• มความปลอดภยจากอาชญากรรมและความรนแรงทางกายภาพ
• มชวงเวลาส าหรบความสนทรทนาพงพอใจ
• มเสรภาพในการแสดงออกทางการเมอง วฒนธรรมและจตส านกของการมสวน
รวมในกจกรรมของชมชน
• ฯลฯ
ทฤษฎน มองวา : - มนษยเปนผท าใหเกดการพฒนา เปนผคดและตดสนใจดวยตนเอง
- มนษยพฒนาตนเองไปไดเรอยๆ
- ไมไดใหน าหนกกบรายไดมากนก
- มองความสขทไดรบจากการพฒนา
การพฒนา คอ การพยายามกระท าใหบรรลเปาหมายโดยสงเสรมการพฒนาศกยภาพ
ของมนษยใหสามารถก าหนดชะตากรรมของตนเองได (มหาตมะ คานธ)
การพฒนาแบบยงยน : “การพฒนาทเกดความสมดล เปนมตรกบสงแวดลอม
ตลอดจนไมทงภาระไวแกคนรนหลง”
ตวชวดการพฒนาแบบยงยน : 1. คณภาพชวต
2. การศกษา
3. มาตรฐานการครองชพ
Human development
• หลกพนฐานของการขยายโอกาสในทางเลอกคอการสรางขดความสามารถของมนษย
(Building Human Capabilities) เพอใหเขาสามารถกระท าหรอเปนไปตามความตองการ
ของชวต
• ขดความสามารถในการพฒนามนษยจะน าไปส...
33 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
- ชวตทดมสขภาพอนามย
- มความร
- สามารถเขาถงทรพยากรทจ าเปนส าหรบมาตรฐานการครองชพ
- สามารถเขาไปมสวนรวมในวถชวตของชมชน
• จดเนนของการพฒนาในมตของการขยายตวในเชงสะสมตลอดจนการสรางความมงคง
ในทางการคลงไมใชเรองใหม โดยเฉพาะในทศนะของปรชญาเมธ และ นกเศรษฐศาสตร
ทจะมงเนนเปาประสงคในเรองของความเปนอยทดของมนษย ซงเปนเปาหมายหลกของ
การพฒนา
• เชนอารสโตเตล : “ความมงคงมใชเปนสงทเราเสาะแสวงหา แตเปนไปเพยงเพอใช
ประโยชนในการขจดสงทเราไมตองการออกไปเทานน”
• การบรรลไปสสงทมนษยเสาะแสวงหา การพฒนามนษยมมมมองเดยวกนกบมมมองใน
ดานสทธมนษยชน :
- เสรภาพของมนษย, การบรรลถงขดความสามารถและการตระหนกในสทธของ
ตนจะอาศยเสรภาพจะเปนปจจยส าคญ
- มนษยพงทจะมเสรภาพในการแสดงออกในทางเลอก และการเขามามสวนรวมใน
กระบวนการตดสนใจทจะมผลกระทบตอตน
• การพฒนามนษยและสทธมนษยชนจงเปนสงคกบในการบงคบ และชวยในการบรรล
ไปสชวตทด และเกรยตภมของมนษยทกคน ตลอดจนการสรางการเคารพในตนเองและ
ผอน
การพฒนาทรพยากรมนษยในระดบมหาภาค
องคการระหวางประเทศกบการพฒนาทรพยากรมนษย
- การศกษา
- การสาธารณสข
- การจางงาน
34 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
- คณภาพชวต
- ความมนคงทางสงคม
( cono ic and ocial
o ission for sia and acific)
1. (Investment)
-
-
-
2. (Utilization)
3. (Provision)
-
-
-
35 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
(Human Capital)
( u an ap ital ccu ulat ion)
ตวอยางการวเคราะห
หากจะกลาวถงความจนในมตเศรษฐศาสตรการเมอง จะพบวา คนจนยงมมตตางๆ คอ
- จนทรพยสน ไมมเงนใช อาจจะเนองจากไมมความรจงไมมงานท า ไมมทดนท ากน
ทจะสรางรายได ไมมทนในการประกอบอาชะ
36 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
- จนโอกาส คนจนมโอกาสนอยกวาคนรวยในเรองการเขาถงการศกษา และเรอง
สขภาพอนามย รวมทงโอกาสในการรบรขอมลขาวสาร
- จนอ านาจ คนจนขาดอ านาจตอรองในทางการเมอง อาจเพราะเกรงกลวอทธพล
เถอนจะมารงแก หากไปตอสเรยกรอง
- จนศกดศร คนจนจะถกดหมนดแคลนจากพวกคนรวยซงมองขามศกดศรความเปน
มนษยของคนจนไป
กระบวนการพฒนาทรพยากรมนษยของรฐในประเดนคนยากจนและผดอยโอกาสทาง
สงคมอาจแบงไดเปน
ยทธศาสตร ท 1 การลงทน (Investment)
1.1 การลงทนดานสขภาพ ไดแก
- จดใหมสวมทถกสขลกษณะโดยเปนของสาธารณะแบบมผดแล
- จดหาน าสะอาดใหดม ใช โดยเปนของสาธารณะแบบมผดแล
- จดบรการขนพนฐานทางสาธารณะสข เชน ใหวคซนปองกนโรคตาง ๆกบเดกๆ ให
ความรเกยวกบโรคภยไขเจบ และการปองกนเบองตน
- จดใหมการโภชนาการทด เชน แจกนม ใหความรเรองการบรโภคอาหาร การ
ไดรบสารอาหาร แนะน าใหบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะ ตามสภาพทองถน
- จดใหมหลกประกนสขภาพลงทนทางดานสขภาพนจะชวยใหคนจนมสขภาพรางการ
และอนามยดขน
1.2 การลงทนดานการศกษา ไดแก
- การสงเสรมใหคนจนเหนประโยชนของการศกษา
- จดการศกษาขนพนฐานใหเรยนฟร (ฟรจรงๆ)
- การสงเสรมใหเดกเรยนดแตยากจนหรอดวยโอกาสไดมโอกาสรบทนการศกษาเพอ
ศกษาตอในระดบทสงขน
- การสงเสรมความรในเรองประชาธปไตย การเมองการปกครองและการมสวนรวม
ในสงคม การลงทนในดานการศกษา นจะมผลใหคนจนมทางเลอกในกาด าเนนชวต
มากขน และสามารถยกระดบคณภาพชวตของตนใหสงขนไดในอนาคต
37 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
ยทธศาสตรท 2 การใชประโยชน (Utilization)
เมอพฒนาทรพยากรมนษยหรอสะสมทนมนษยไปแลวตองค านงถงงานทจะมารองรบ
ดวย ประเทศไทยจงยดถอการวางแผนก าลงคนหรอแผนการพฒนาทรพยากรมนษยอยาง
จรงจง เพอรองรบทรพยากรมนษยทเกดขนในแตละป
เมอคนจนไดรบโอกาสทางการศกษา มความรกสามารถออกไปประกอบอาชพสราง
รายไดเลยงตวเองและจนเจอครอบครวได ประกาศกมแรงงานทมคณภาพเพมขน
ยทธศาสตรท 3 การใหประโยชน (Provision)
รฐควรสรางระบบสวสดการทดใหกบคนจนและผดอยโอกาสทางสงคมโดยใหม
หนวยงานทรบผดชอบท างานอยางจรงจง เขมแขง หรอรฐอาจเขาไปสงเสรมใหคนจน
รวมกลมกนเขาเพอสรางสวสดการตาง ๆ ขนมารองรบกลมของตนเอง
เมอคนจนไดรบสวสดการทดขนกจะสามารถบรรเทาความเดอดรอนของพวกเขาได
บรบททางดานสถาบน
บทบาทของสถาบนทเกยวเนองกบการพฒนาทรพยากรมนษยในประเดนน ประกอบไป
ดวย
1. สถาบนครอบครว ครอบครวคนจนมกไมคอยใหลกเรยนหนงสอเพราะเสยโอกาสใน
การชวยท างานใหครอบครว จงตองท าความเขาใจเสยใหม วาจะใหลกไปเรยนหนงสอ
มความรนน สงผลดในระยาว เพราะในอนาคตเมอลกมงานท า มเงนใชกสามรถดแลพอ
แมชราไดและมโอกาสทจะไดเรยนรทกษะและเทคโนโลยใหมๆ ทเปลยนแปลงไปอยาง
รวดเรวบนโลกใบน
2. กลมประชาสงคม การสงเสรมใหคนจนรวมกลมกนเปนกลมตางๆ โดยมวตถประสงค
แตกตางกนไปนน เปนเรองทด แตตองอยภายใตกรอบของกฎหมาย เพราะการ
รวมกนเปนกลมจะท าใหเกดอ านาจการตอรองขนระหวางคนจนกบคนรวย ซงปกตแลว
คนจนจะไมมอ านาจการตอรองหรออ านาจทางการเมอง
3. หนวยงานของรฐ รฐบาลควรมนโยบายทชดเจน เพอใหหนวยงานของรฐปฏบตโดยไม
เกดความซ าซอน เหลอมล าของภารกจ ไมเกดความขดแยงกน
38 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
4. หนวยงานเอกชน – บรษท ภาคเอกชนควรมจตส านกในเรองความรบผดชอบตอสงคม
ใหมากขน เชน เรองลดมลภาวะเปนพษใหนอยลง การตอบแทนสงคมโดยการบรจาค
ชวยเหลอผประสบความเดอนรอนจากภยธรรมชาต ภยพบตตาง ๆ ซงสวนใหญเปนคน
ยากคนจนทงสน
5. องคกรพฒนาเอกชน (Non – Government Organization:NGO)
กลมNGOs นบวามบทบาทส าคญในการเขาไปชวยเหลอคนยากคนจนกลมตาง ๆ ทว
ประเทศ โดยเขาไปปกปองผลประโยชนของคนยากคนจนและผดอยโอกาสทงหลาย ม
ความสามารถในการเขาถงคนยากคนจนสงเสรมการมสวนรวมของทองถนเปนตวแทนของ
ความตองการและผลประโยชนของทองถน การท างานของ NGO นนประสบความส าเรจใน
หลายโครงการดงทเราทราบจากขาวสารผานสอตาง ๆ
ทงหลายทงปวงทกลาวมาขางตนนน จ าเปนตองเชอมโยง สอดคลองกนอยางเขมแขง
กระบวนการพฒนามนษยในดานคนยากคนจนและผดอยโอกาสทางสงคมจงจะสามารถ
ขบเคลอนตอไปไดอยางมประสทธภาพ
กรอบแนวคดในการพฒนาทรพยากรมนษย: UNDP
UNDP เปนองคการเพอการพฒนาแหงสหประชาชาต (United Nation Development
Program) ซงมแนวคดในการพฒนาทรพยากรมนษยทเรยกวาการพฒนามนษย (Human
Development: HD) โดยพฒนามนษยจะมองในมมทกวางกวาการพฒนาทรพยากรมนษย
การพฒนามนษย (Human Development: HD)
ตงแต พ.ศ. 2533 (ค.ศ. 1990) UNDP ใหความส าคญกบ “การพฒนาคน”
สหประชาชาตไดประกาศใหทศวรรษ 1990 ซงเปนทศวรรษท 4 ของการพฒนาเปนทศวรรษท
เนนการพฒนาคน (The Forth Decade of Development: Human Development Decade)
การพฒนามนษย (HD) ตามความหมายของ UNDP จงหมายถง การขยาย
ทางเลอกของคนในสงคมหนง ๆ ทงผหญงและผชายโดยเฉพาะคนยากจนและ
เสยเปรยบในสงคม
39 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
-ค าวา “การขยายทางเลอกของคนในสงคม” เหนไดวาคนในประเทศดอยพฒนาและ
ประเทศก าลงพฒนาจะมทางเลอกนอย เพราะคนในประเทศเหลานจะมความยากจน
การศกษาต า การพฒนามนษยจงเปนการขยายทางเลอก
วธการขยายทางเลอกใหกบคนทคนทดอยโอกาสจะมมากมาย ทงการใหการศกษา การ
มงานท า การมโอกาสในการโยกยาย การมสขภาพทด การอยในสงแวดลอมทด เปนตน
UNDP จะเนนวาการขยายทางเลอกของคนในสงคมจะตองครอบคลมทง “ทงผหญงและ
ผชาย” เพราะ UN สนใจประเดนความเสยเปรยบ การเอารดเอาเปรยบของผหญงในสงคม
โดยเฉพาะในสงคมทดอยพฒนา
ทงนการขยายทางเลอกของคนในสงคมจะเนนไปท “คนยากจนและเสยเปรยบในสงคม”
เพราะคนยากจนและคนทเสยเปรยบในสงคม เชน คนพการ เดกเรรอน มทางเลอกนอย
คณภาพชวตจงต า
การพฒนามนษยของ UNDP จงมคนเปนศนยกลางในการพฒนา (People-centered
Development) โดยการสรางสงแวดลอมททกคนจะสามารถมชวตทยนยาว (Longitivity) ม
สขอนามยด (Healthy) และมชวตทสรางสรรค (Creative Lives) ซงประเทศไทยของเรากเรมใช
ยทธศาสตรยดคนเปนศนยกลางในการพฒนามาตงแตแผน 8 เปนตนมา
ดงนนการพฒนามนษยจงเนนปจจยส าคญ 4 ประการคอ
1.ขจดความยากจน (Criminating Poverty) โดยตองขจดทงความจนทเกยวกบทรพยสน
ความจนในโอกาส ความจนในเรองอ านาจและความยากจนในศกดศร
2สรางงานและการด ารงชพอยางยงยน (Creating Jobs and Sustaining Livelihoods)
การมงานท าทมนคงอนเปนหลกประกนของการมรายไดจงตองสรางงานขนมารองรบ
3.ปกปองและสรางเสรมสงแวดลอม (Protecting and Regenerating the Environment)
ทงนการพฒนามนษยตองสนใจเรองสงแวดลอมดวย เพราะการอยในสงแวดลอมทดจะท าให
มนษย
4.สงเสรมความกาวหนาของสตร (Promoting the Advancement of Women) ประเดน
ของสตรเปนเรองทสหประชาชาตใหความส าคญมาก เพราะหลายประเทศผหญงอยใน
สถานภาพทเสยเปรยบ
40 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
เนน การใหมนษยสรางขดความสามารถของตนเอง เพอน าไปส
- การมสขภาพอนามยทด
- มความร
- การเขาถงทรพยากรทจ าเปน
- การมสวนรวมในวถชวต
- การแสดงออกทางการเมอง และการมสวนรวมในกจกรรมชมชน
ดรรชนชวดความสข (Human Development Index) - HDI: UNDP
• คณภาพชวต + การสาธารณสข (Healthy Life)
• ความร (Knowledge)
• รายไดทเพยงพอตอการบรโภค : มาตรฐานการครองชพ (A Decent Standard of Living)
การวดความสขมวลรวมระหวางประเทศ (The Gross International Happiness
Project-GIH)
ไมเนนเรองอนนอกจากความสขของประชาชน ไมสนใจรายได แตเนนในความพอใจใน
สงทมทเปน เนนการพฒนาทยงยนอยางแทจรง ไมสงผลกระทบกบสภาพแวดลอมตาม
ธรรมชาต เชน วถชวตของชาวบาน “บานตะคอม จงหวดศรสะเกษ” ททางการประเมนวาเปน
หมบานทยากจนทสด ตามเกณฑประเมนทถอเอา "รายได" เปนตวชวด แตพวกเขามความสขท
แทจรงตามวถแหง "สนโดษ" คอการแสวงหาความสขดวยการพงวตถใหนอยทสด ซงเปน
ตวชวดความสขแทจรง
41 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
สามเสาหลกของการพฒนาทยงยน
• เศรษฐกจ Economic
• สงแวดลอม Environmental
• สงคม Social
“Development of the People by the People and for the People” : มนษยเปน
ศนยกลางแหงการเรยนร เชน โครงการ OTOP แมวาจะมการสอบถามจากชาวบานเพอปลก
จตส านกในการมสวนรวมของคน แตการด าเนนงานทไมไดมการตอยอดความคด (ขาดการ
ตดตาม ประเมนผลและการพฒนา) จงท าใหโครงการไมประสบความส าเรจเทาทควร
ขอด : - มนษยสามารถพฒนาตนเอง ดวยขดความสามารถของตนเอง
- มการสงเสรมการพฒนาในทกๆ ดานอยางเทากน
- คนพฒนาตนเอง โดยรฐเปนผสงเสรมและใหโอกาสในการมสวนรวม
- สามารถน าเอาทฤษฎเศรษฐกจพอเพยงมาปรบใชกบทฤษฎการพฒนาทยงยนไดอยางด
- มองความสขทไดรบจากการพฒนามากกวารายได
ขอเสย : - ไมสามารถใชไดกบทกสงคม เนองจากความแตกตางในเรองของอปลกษณะนสยท
ตางกน + ผลของการไดรบความชวยเหลอในอดต เชน ประเทศในแถบแอฟรกา เปนตน
การพฒนาทรพยากรมนษยในระดบจลภาค
- การฝกอบรม ซงกยงมใชอยในปจจบน
- การจดการความร (Knowledge Management) => องคการแหงการเรยนร
(Learning Organization)
KM (Knowledge Management) การจดการความร
เปนเครองมอทใชใน “มมมองดานองคการเรยนร / การพฒนาองคกร”
KM เปนกระบวนการทน าความรทมอยหรอทเรยนรมาใชใหเกดประโยชนสงสดตอ
องคกร โดยผานกระบวนการตาง ๆ เชน
1. คนหา รวาองคการมความรอะไรบาง “รเรา”
42 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
2. การสรางและแสวงหาความร ดงความรมารวบรวม และแสวงหาเพมจาก
ภายนอกองคกร
3. การจดความรเปนระบบ สามารถคนหาและใชประโยชนได
4. การประมวลและกลนกรองความร ใหอยในรปแบบและภาษาทเขาใจงาย
5. การเขาถงความร
6. การแบงปนและแลกเปลยนความร จดเกบในรปแบบเอกสาร หรอน าเทคโนโลย
มาชวย
7. การเรยนรอยางตอเนอง สม าเสมอ
กระบวนการจดการความร เปนเครองมอใหคนหลากหลายทกษะ หลากหลายวธ
คด ท างานรวมกนอยางสรางสรรค รวมกนพฒนาวธท างานในรปแบบใหม ๆ ทดลองการ
เรยนร และน าเขาความรจากภายนอกมาปรบใชอยางเหมาะสม ม เปาหมาย คอ - เพอ
พฒนางาน - เพอพฒนาคน -เพอพฒนา “ฐานความร” ทนความรหรอทนปญญาของ
องคกรจะชวยท าใหองคกรมศกยภาพในการฟนฝาความไมแนนอนในอนาคตไดดขน
องคประกอบ KM - คน : แหลงความรและน าไปใช
- เทคโนโลย : เครองมอ คนหา จดเกบ แลกเปลยน น า
ความรไปใช
- กระบวนการจดการ : วธการบรหารเพอน าความรไปใช
ปจจยทท าใหการจดการความรประสบความส าเรจ
1. ภาวะผน าและกลยทธ
2. วฒนธรรมองคกร
3. เทคโนโลยสารสนเทศดานการจดการความร
4. การวดผล ท าใหองคกรทราบถงสถานะปจจบน เพอน าไปทบทวนและปรบปรง
5. โครงสรางพนฐาน องคกรควรใหมการแลกเปลยนความรกนอยางสะดวก เชน
สถานท เครองมออปกรณ
สรป หากองคกรสามารถบรหารปจจยทง 5 ประการอยางเปนระบบ เปนไปในทศทาง
เดยวกน และมความสอดคลองเชอมโยงกนแลว การจดการความรกจะไมใชเรองยาก
43 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
LO (Learning Organization) องคการแหงการเรยนร
แนวคดในการสรางองคการแหงการเรยนร คอ การท าใหคนในองคการเรยนรปจจย
ตาง ๆ ทงภายในและภายนอก เพอน ามาใชในการพฒนาตนเอง พฒนาองคกรอยางม
ประสทธภาพ ซงตองมการจดการความรควบคไปดวยเสมอ
LO เปนกระบวนการบรหารรปแบบใหมทใหความส าคญตอ
- การพฒนาความเปนผน า
- การเรยนรของบคลากรภายในองคกร
- เนนรปแบบการท างานเปนทม
- เสรมสรางการเรยนรรวมกน
- สรางสรรคความคดและความใจในการท างานอยางเปนระบบ โดยประสานรบกน
ระหวางหนวยงาน
- เพอพฒนาองคกรใหเขมแขงและสรางขอไดเปรยบในการแขงขน
เรยนรเพอ - เชอมโยงระหวางกลยทธขององคกรกบกระบวนการเรยนร
- สรางผน า
- สรางทมงานในการเปลยนแปลงเพอใหเกดนวตกรรม
องคประกอบทส าคญซงนบวาเปนหวใจของการเปน “องคกรแหงการเรยนร” คอ
“วนย 5 ประการ” ซง Peter M Senge กลาวไว ไดแก
1. บคคลทรอบร (Personal Mastery)
44 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
หมายถง การเรยนรของบคลากรจะเปนจดเรมตน คนในองคกรจะตองใหความส าคญ
กบ การเรยนร ฝกฝน ปฏบต และเรยนรอยางตอเนองไปตลอดชวต (Lifelong Learning)
เพอเพมศกยภาพของตนเองอยเสมอ
2. รปแบบความคด (Mental Model)
หมายถง แบบแผนทางความคด ความเชอ ทศนคต จากการสงสมประสบการณ
กลายเปนกรอบความคดทท าใหบคคลนน ๆ มความสามารถในการท าความเขาใจ วนจฉย
ตดสนใจในเรองตางๆ ไดอยางเหมาะสม คดแบบบรณาการ
3. การมวสยทศนรวม (Shared Vision)
หมายถง การสรางทศนคตรวมของคนในองคกรใหสามารถมองเหนภาพและมความ
ตองการทจะมงไปในทศทางเดยวกน เปนการมองในระดบความมงหวง เปรยบเสมอนหางเสอ
ของเรอทขบเคลอนใหเรอนนมงสเปาหมายในทศทางทรวดเรว ประหยดและปลอดภย
4. การเรยนรเปนทม (Team Learning)
หมายถง การเรยนรรวมกนของสมาชกในลกษณะกลมหรอทมงาน เปนเปาหมาย
ส าคญทจะตองท าใหเกดขน เพอใหมการแลกเปลยนถายทอดความรและประสบการณกน
อยางสม าเสมอ เพอกอใหเกดการรวมมอกนแกปญหาตางๆ ทเกดขน
5. การคดเชงระบบ (System Thinking)
หมายถง การทคนในองคกรมความสามารถทจะเชอมโยงสงตางๆ โดยมองเหนภาพ
ความสมพนธกนเปนระบบไดอยางเขาใจและมเหตมผล เปนลกษณะการมองภาพรวมหรอ
ระบบใหญ กอนวาจะมเปาหมายในการท างานอยางไร แลวจงสามารถมองเหนระบบยอย
ท าใหสามารถน าไปวางแผน และด าเนนการท าสวนยอย ๆ นนใหเสรจทละสวน
ในการขบเคลอนองคการแหงการเรยนรตองสามารถขบเคลอนไดทงองคการโดยผาน
การขบเคลอนทางกลยทธทมการคดเชงระบบทเชอมโยงสนบสนนกนโดยอาศยเครองมอตาง ๆ
ทางการบรหารและทางการพฒนาคณภาพมาใชใหถกตอง ถกท ถกเวลา
การน าหลกสมรรถะ (Competency) น ามาใชในการพฒนาทรพยากรมนษย
David C. McClelland ทกลาววา Competency คอ บคลกลกษณะทซอนอยภายใต
ปจเจกบคคล ซงสามารถผลกดนใหปจเจกบคคลนน สรางผลการปฏบตงานทดหรอตามเกณฑท
45 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
ก าหนด ในงานทตนรบผดชอบ ความสามารถตามกรอบแนวคดเรองขดความสามารถ ซง
สามารถอธบายไดตามแผนภาพโมเดลภเขาน าแขง แสดงเกยวกบ แนวคด หลกการของ
Competency
สามารถอธบายไดวา คณลกษณะของบคคลนนเปรยบเหมอนภเขาน าแขงท
ลอยอยในน า โดยมสวนหนงทเปนสวนนอยลอยอยเหนอน า ไดแก ความรทบคคลมใน
สาขาตางๆ ทเรยนรมา และสวนของทกษะ ไดแก ความเชยวชาญ ช านาญพเศษใน
ดานตางๆ สวนทลอยอยเหนอน านเปนสวนทสงเกตและวดไดงาย ส าหรบสวนของ
ภเขาน าแขงทอยใตน านนเปนสวนทมปรมาณมากกวาสงเกตและวดไดยากกวา และเปน
สวนทมอทธพลตอพฤตกรรมของบคคลมากกวา สวนตางๆ นไดแก บทบาททแสดงออก
ตอสงคม (Social Role) ภาพลกษณของบคคลทมตอตนเอง (Self-Image) คณลกษณะ
46 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
สวนบคคล (Traits) และแรงจงใจ (Motives) สวนทอยเหนอน านนเปนสวนทสมพนธกบ
เชาวนปญญาของบคคล ซงการทบคคลมเพยงความฉลาดทท าใหเขาสามารถเรยนร
องคความร และทกษะไดเทานน ซงยงไมเพยงพอทจะท าใหเขาเปนผทมผลการ
ปฏบตงานทโดดเดน บคคลจ าเปนตองมแรงผลกดน เบองลก คณลกษณะสวนบคคล
ภาพลกษณของบคคลทมตอตนเองและบทบาททแสดงออกตอสงคมทเหมาะสมดวยจง
จะท าใหเขาสามารถเปนผทมผลงานทโดดเดนได และค านยามนมกจะถกน ามาเปน
กรอบแนวทางในการก าหนด
ผเขยนขอสรปความหมายของค าวา Competency ทจะใชในบทความฉบบนวา คอ
ความร (Knowledge) ทกษะ (Skills) และคณลกษณะสวนบคคล (Personal Characteristic of
Attributes) ทสงผลตอการแสดง พฤตกรรม (Behavior) ทจ าเปน และมผลท าใหบคคลนน
ปฏบตงานในความรบผดชอบของตนไดดกวาผอน Competency ของคนซงเกดไดจาก 3 ทางคอ
(ณรงควทย แสนทอง : 2547)
1 เปนพรสวรรคทตดตวมาตงแตเกด 2 เกดจากประสบการณการท างาน 3 เกดจากการ
ฝกอบรมและพฒนา
ประเภทของ Competency แบงออกเปน 3 ประเภท ดงน (อาภรณ ภวทยพนธ: 2547)
1. ขดความสามารถหลก (Core Competency) หมายถง บคลกลกษณะหรอการ
แสดงออกของพฤตกรรมของพนกงานทกคนในองคการ ทสะทอนใหเหนถงความร ทกษะ
ทศนคต ความเชอ และอปนสยของคนในองคการโดยรวม ถาพนกงานทกคนในองคการมขด
ความสามารถประเภทน กจะมสวนทจะชวยสนบสนนใหองคการบรรลเปาหมายตามวสยทศนได
2. ขดความสามารถดานการบรหาร (Managerial Competency) คอ ความร
ความสามารถดานการบรหารจดการ เปนขดความสามารถทมไดทงในระดบผบรหารและระดบ
พนกงานโดยจะแตกตางกนตามบทบาทและหนาทความรบผดชอบ (Role – Based) แตกตาง
ตามต าแหนงทางการบรหาร งานทรบผดชอบ
3. ขดความสามารถตามต าแหนงงาน (Functional Competency ) คอ ความร
ความ สามารถในงานซงสะทอนใหเหนถงความร ทกษะ และคณลกษณะเฉพาะของงานตาง ๆ
47 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
(Job – Based) เชน ต าแหนงวศวกรไฟฟา ควรตองมความรทางดานวศวกรรม นกบญช ควร
ตองมความรทางดานการบญช เปนตน
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
1.
2.
3.
4.
1. Batch hiring
2. Clustering
3. Role Model
4. Women’s network
5. Flexible organization structures
48 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
6.
1.
1.1
1.2
1.3
2.
2.1
2.2
2.3
3.
3.1
3.2
3.3
1.
49 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
2.
3.
1.
2.
3.
4.
PS 708 องคการและการจดการ
แนวความคดเกยวกบองคการและการจดองคการ ปรชญาการบรหาร เปาหมาย
รปแบบ และจรยธรรมของนกบรหาร องคประกอบการบรหารยทธศาสตร และการพฒนาการ
บรหาร การบรหารภายใตภาวะจ ากด การจดการกบความขดแยง ตลอดจนการแกปญหาใน
กรณศกษาดานการบรหารทแทจรง
องคการ หมายถง การทคนตงแตสองคนขนไปมารวมมอกน มวตถประสงคหรอ
เปาหมายรวมกน และทส าคญทสดคอตองมการจดการเพอใหเปาหมายบรรลผล
เชสเตอร ไอ. บารนารด กลาววา องคการ หมายถง การรวมมอรวมใจกนของคนใน
การกระท าการบางอยางรวมกนอยางมจตส านก หมายความวาคนทมารวมกนนนไมไดถก
บงคบใหมาแตมาอยางเตมใจ อยางสมครใจ รวามาท าอะไร และกระท ากจกรรมบางอยางใน
ระยะเวลายาวนอนพอสมควรเพอใหบรรลวตถประสงคทไดตงเอาไว ถามแควตถประสงคแตไม
มกจกรรมยอมไมใชองคการทสมบรณ เชน คนทนงรถเมลคนเดยวกน ตางคนตางมเปาหมาย
50 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
ตางกนลงกนคนละท นงบนรถกไมมการท ากจกรรมรวมกน แตกตางกบการนงรถทวรไปท า
กจกรรมรบนองททกคนมเปาหมายรวมกนและท ากจกรรมบนรถจงถอเปนองคการ (แบบไม
เปนทางการ)
ทฤษฏองคการ
ทฤษฎการจดองคการยคดงเดม (Classical)
เปนทฤษฎทน าเสนอขนมาเพอจดวางระบบโครงสรางและการบรหารองคการเพอท าให
เกดประสทธภาพและประหยด ท าใหบางครงมการเรยกวาเปนตวแบบระบบปด (Closed
Modern ในกลมนมแนวคดทนาสนใจ 3 แนวคดดวยกนคอ
1.Bureaucratic Theory หรอแนวคดการจดองคการแบบมแบบแผน
แมกซ เวเบอร มองวาองคกรขนาดใหญควรจะมการจดระบบการท างานทชดเจน เพอ
ท าใหเกดการท างานทมประสทธภาพ ซง ลกษณะทส าคญของ Bureaucracy ประกอบดวย
-Hierarchy ตองมการจดสายการบงคบบญชา
-Division Of Labor การแบงงานกนท าตามความช านาญตาม Specialization
-Impersonality การไมค านงถงตวบคคลในการปฏบตงาน
-Rules & Regulations การท างานจะตองยดกฎระเบยบเปนหลก
2.Scientific Management Theory หรอการจดการแบบวทยาศาสตร เปนแนวคดทเท
เลอรน าเสนอในสหรฐอเมรกาในชวงทใกลเคยงกบแนวคดของเวเบอร เปนแนวคดทมงหวงให
การปฏบตงานมประสทธภาพสงสด โดยมการสรางระบบการท างานทดทสด การจงใจในการ
ท างาน โดยมจดเนนทส าคญคอการพฒนาคน
3.Administrative Management Theory การจดการและการบรหาร มองวาหลกการการ
จดการแบบวทยาศาสตรของเทเลอรใชส าหรบผปฏบตงานระดบลางเทานน กลมนจงเสนอ
หลกการบรหารทน าไปใชไดอยางกวางขวางมากขน
นกวชาการในกลมนทส าคญม 2 กลม
กลมแรกคอ องร ฟาโร เปนนกอตสาหกรรมชาวฝรงเศส มองวาการบรหารจดการใน
องคการทจะท าใหเกดประสทธภาพควรจะมหลกในการบรหารจดการ 5 ประการ ทเรยกยอๆ
วา POCCC ประกอบดวย
51 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
1.Planning คอการวางแผน หรอการก าหนดแนวทางในการด าเนนงานเอาไวลวงหนา ใน
การวางแผนจะมองคประกอบคอ ผปฏบตงาน งานทตองท า และระยะเวลาในการท างาน
2.Organizing การจดองคการ คอการจดหนวยงานทจะรองรบการปฏบตงาน
3.Commanding/Directing การอ านวยการหรอการสงการ
4.Coordinating การประสานงาน
5.Controlling การควบคม
นอกจากนฟาโยยงเสนอหลกการทวไปๆในการบรหารงานอก 14 ขอประการ เชน
หลกการแบงงานกนท า หลกวนยในการท างาน เปนตน
กลมทสอง คอ กลลคและเออร วค น าเสนอหลกการในการจดการทเรยกวา
POSDCORB ซงมความใกลเคยงกบหลกการของฟาโย ประกอบดวย
-P-Planning การวางแผน
-O-Organizing การจดองคการ
-S-Staffing การจดบคคลเขาไปปฏบตงาน
-D-Directing การอ านวยการ
-Co-Coordinating การประสานงาน
-R-Reporting การจดรายงานผล
-B-Budgeting การจดท างบประมาณ (ทง การรายงานและการจดท างบประมาณเปน
เหมอนการควบคมของฟาโยนนเอง)
กลลกและเออรวคมองวาทง 7 ประการเปนหนาททส าคญของการบรหาร ซงในเวลา
ตอมาจะมหนาทอนๆเพมขนอกมากมาย
นนคอแนวคดทส าคญทง 3 แนวทอยในทฤษฎองคการในยคคลาสสก ซงจะเนนการ
น าเสนอหลกการ หรอวธการท างานภายในองคการเพอใหเกดประสทธภาพและ
ประหยด โดยไมไดค านงถงคนในองคการวาคนในองคการจะท าตามหลกการหรอหลกเกณฑท
วางเอาไวหรอไม ทฤษฎองคการในยคคลาสสกจงไมไดค านงถงคนในองคการ และไมให
ความส าคญกบสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอกองคการ ท าให ถกมองวาเปน
Organization Without People Approach หรอเปนองคการทปราศจากคน (Dehumanize)
52 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
การเรยกวาทฤษฎองคการในยคคลาสสกวาเปนตวแบบระบบปดเนองจาก
-การไมสนใจคนในองคการ
-การไมสนใจสภาพแวดลอมอนๆขององคการ โดยใหความส าคญเฉพาะหลกการ
ท างานและหลกการบรหารเทานน
ทฤษฎในยคดงเดมแบบใหม (Neo-Classical)
ถกมองวาเปนทฤษฎระบบเปด หรอ Open Model เปนแนวคดทพฒนามาจากยค
คลาสสก พยายามลดขอจ ากดของทฤษฎในยคคลาสสก โดยใหความสนใจในปจจยทเกยวกบ
มนษยอยางจรงจง
นกวชาการส าคญในกลมนเชน แมร ปารกเกอร ฟอลเลต (Mary Parker Follet) ,เอลตน
เมโย (Elton Mayo), เชสเตอร ไอ.บารนารด (Chester I.Barnard)
แมร ปารกเกอร ฟอลเลต เปนนกวชาการคนแรก ทสนใจปจจยเกยวกบมนษย มองวา
มนษยเปนองคประกอบทส าคญในการบรหารงานในองคการและปจจยทเกยวของกบมนษย
เปนปจจยทมความซบซอนและมความลกซง ทงยงเชอวาปญหาทเกดขนในองคการมกจะมา
จากปจจยทเกยวของกบมนษย โดยเฉพาะการตดตอสอสารทไมเขาใจกนซงมกน ามาซงความ
ขดแยง
ความสนใจของฟอลเลตท าใหเปนจดเรมตนในการศกษาเกยวกบ Human Relation
Movement หรอการศกษาเกยวกบขบวนการมนษยสมพนธในชวงเวลาตอมา
เอลตน เมโย เปนผทมบทบาทส าคญในการศกษาเกยวกบมนษยสมพนธ โดยเขาได
ท าการศกษาในเชงทดลองทเรยกวา Hawthorne Experiments ในบรษทไฟฟาในเมองชคาโก
เปนการศกษาทดลองแบบวทยาศาสตร คอเปนการศกษาแบบมขนตอนและมระเบยบ
วธ
ส ง ท เมโยศกษากคอการศกษาถงสภาพแวดลอมกบผลของการท างาน วา
สภาพแวดลอมมผลตอการท างานหรอไม โดยสภาพแวดลอมทเมโยศกษาคอ ความเขมของ
แสงสวางในทท างาน และมการตงสมมตฐานวาถาแสงสวางเพมขนจะท าใหผปฏบตงานท างาน
ไดมประสทภาพสงขน
53 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
การทดลองของเมโยท าโดยการใหแสงสวางเพมขนเปนระยะๆพรอมกบการบนทกผล
การปฏบตงาน พบวาผลการปฏบตงานของคนงานดขนทกระยะๆเมอมแสงสวางเพมขน แตเมอ
มการลดแสงสวางลงในระยะตอมาผลการปฏบตงานกยงดขน ท าใหเขามองวาความเขมของ
แสงสวางไมไดมผลโดยตรงตอผลการปฏบตงาน แตเขาพบวาขวญและก าลงใจมผลตอผลการ
ปฏบตงาน เนองจากคนงานทน ามาทดลองศกษาไดเกดความผกพนกน ท าใหเกดกล มในการ
ท างาน เกดความคนเคย
เมโยจงมองวามาตรฐานในการท างานจงเปนเรองของกลมภายในองคการ โดยท
องคการไมจ าเปนตองก าหนด แตกลมจะก าหนดมาตรฐานและก าหนดโทษกนเอง เชนถาใน
กลมมคนไมท างานกลมกจะลงโทษโดยไมเอาเขากลมถอเปนการลงโทษทางสงคมทไดผล
มากกวาการลงโทษทางเศรษฐกจ
การศกษามนษยสมพนธจงเนนเรองกลมอยางไมเปนทางการ ขวญและก าลงใจในการ
ท างาน และการจงใจทางสงคม ซงเมโยมองวาสงเหลานจะกอใหเกดประสทธภาพในการ
ท างาน
เชสเตอร ไอ.บารนารด เปนนกวชาการทมองวาองคการคอการทคน 2 คนเขามา
ท างานรวมกนอยางมสตเพอใหบรรลเปาหมาย โดยการท างานในองคการมสงทส าคญคอ
อ านาจหนาทและล าดบชนของการบงคบบญชา แตตองเปนอ านาจหนาททมการยอมรบหรอ
ไดรบการยนยอมจากผทเกยวของ หรอเปนอ านาจทผรบค าสงยนยอมทจะท าตาม (เรยกวา
Consent Model ตวแบบแหงการยอมรบ)
บารนารดจงสนใจทงหลกการหรอกฎระเบยบและสนใจคนในองคการ และมองวาการ
ออกค าสงจะไดผลหรอไมขนอยกบการตดตอสอสาร (Communication) ทดดวย เพราะหาก
สอสารผดพลาดกจะท าใหไมมการท างานตามค าสง
การจะท าใหผรบค าสงยอมรบอ านาจและท าตามผออกค าสง บารนารดไดเสนอแนวคด
ทเรยกวา แนวคดแหงการสนบสนนและการเหนยวน า (Concept of Contribution and
Inducements) ซงเปนแนวคดทใหความส าคญกบมนษยและใหความส าคญกบการสอสาร
แนวคดแหงการสนบสนน (Contribution) กคอความตงใจและเตมใจของผปฏบตงานทจะ
ท างานใหกบองคการ ซงขนอยกบการเหนยวน า ( Inducement) หมายถงความตงใจหรอความ
54 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
เตมใจของผบรหารทจะโนมนาวใหผปฏบตงานยนยอมท าตามหรอใหผปฏบตงานพรอมทจะ
ปฏบตงาน
เชนการสรางความเปนกนเอง การพดจาทด การใหรางวลทางสงคม กถอเปนการ
เหนยวน าอยางหนงของผบรหาร ทจะท าใหลกนองอทศตวเองในการท างาน
บารนารดใหความส าคญกบการโนมนาวทางดานสงคมมากกวาความโนมนาวทางดาน
เศรษฐกจ ซงจะท าใหเกดความส าเรจในการบรหารงาน
สงทตองระวงจากการสนบสนนและเหนยวน าคอการเกดปญหาทเรยกวา Inducements
Communication Contribution Syndrome หรอการความบกพรองจากการสอสาร ท าใหเกด
ความไมเขาใจของผปฏบตงานซงจะสงผลใหไมเกด Contribution
เชนในหนวยงานขนาดเลกทมคนท างาน 7 คนมการรวมมอกนท างานอยางหนกจนงาน
ประสบความส าเรจ หวหนาจงตองการตอบแทนดวยการพาลกนองไปเทยว แตไมสามารถพา
ไปพรอมกนไดทง 7 คน หวหนาจงตองจดสลบกนแตไมไดสอสารใหเกดความเขาใจ กจะท าให
เกดความคลางแคลงใจในระหวางคนท างานทง 7 คนได และผลทเกดขนคอความรวมมอรวมใจ
กนในการท างานหนกกจะไมเกดขนอก
ทฤษฎองคการยคนโอคลาสสกจงเปนทฤษฎทใหความสนใจกบคนในองคการ ขณะทยค
คลาสสกใหความส าคญกบหลกการ
ทฤษฎองคการสมยใหม (Modern)
เปนทฤษฎทพยายามสงเคราะหระหวางทฤษฎในยคดงเดมและยคนโอคลาสสกเขา
ดวยกน เพราะมองวาทงคนและหลกการลวนมความส าคญ
ตวอยางของการผสมผสานระหวางคนกบหลกการเขาดวยกนคอ ทฤษฎ 7’s ซง
ประกอบดวย
*Structure การจดโครงสรางขององคการและการจดความสมพนธระหวางอ านาจ
หนาทและความรบผดชอบภายในองคการ
*Strategy หรอกลยทธในการบรหารงาน
*Systems คอตวระบบการท างานในองคการ หรอระเบยบปฏบต
และกระบวนการปฏบตงานในดานตางๆตองมระบบทชดเจน
55 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
ปจจยทกลาวมาทงหมดจะเปนปจจยทเกยวกบองคการ ทมเปาหมายไปสประสทธของ
องคการ สวนปจจยทเหลอจะเปนปจจยทเกยวกบคนคอ
*Skill ทกษะหรอความช านาญของคนในองคการ
*Staff คอบคลากรของหนวยงาน
*Style คอลลาของการบรหาร
สวน S สดทายคอ Super Ordinate Goal จะเปนเปาหมายสงสดขององคการจะบรรลถง
Super Ordinate Goal ไดจะตองผสาน S ตวอนๆเขาดวยกน เชนการจะจดวางโครงสรางของ
องคการจะตองสอดคลองกบทกษะของผปฏบตงาน ทกษะจะเกยวของกบการดแลคนหรอ
Staff เปนตน ดงภาพ
ทฤษฎนถกน ามาใชอยางไดผลในญปน เพราะญปนใหความส าคญกบคนพรอมๆกบ
หลกการ นอกเหนอจากหลกความสามารถแลวญปนยงดหลกอาวโส ขณะทการบรหารงานใน
สหรฐอาจจะใหความส าคญเฉพาะ 3 S แรก
ทฤษฎองคการสมยใหมจะมองเหนไดจาก ทฤษฎการพฒนาทรพยากรมนษย (Human
Resource Theory) เพราะจะมองคนวาคนไมใช Economic Man หรอ Social Man ลวนๆ แตจะ
ผสมทง 2 อยางเขาดวยกน นนคอคนเราจะไมไดสนใจเงนทองเทานน แตมความตองการทาง
สงคมดวย
ทฤษฎการพฒนาทรพยากรมนษย (Human Resource Theory ) ประกอบดวย
1.ทฤษฎการพฒนาการทางดานบคลกลกษณะ
56 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
เปนทฤษฎมองวาคนเราจะมการพฒนามาตงแตเดก ซงในวยเดกจะตองพงพาคนอนๆ
และความตองการพงพาจะลดลงเรอยๆเมอโตขน พรอมกบความตองการทจะมอสระกม
เพมขน เมอคนเขาสวยท างานกจะไปพบกบกฎระเบยบตางๆ ซงเปนตวขดขวางความตองการ
เปนอสระของคนเรา ท าใหคนมกจะฝาฝนกฎระเบยบ
ทฤษฎพฒนาการทางดานบคลกลกษณะจงเสนอวาองคการจะตองมการผอนปรนให
คนมอสระในการด าเนนการบาง ไมใชบงคบใหคนท าตามระเบยบกฎ เกณฑ หรอวธการท างาน
แบบเดมตลอดเวลา แตการใหคนมโอกาสคดและมอสระจะท าใหผลการปฏบตดกวาการท า
ตามกฎเกณฑไปทงหมด
2.ทฤษฎการจงใจ ทฤษฎจงใจจะมองวามความจ าเปนทจะตองโนมนาวใหผปฏบตงาน
เกดความตองการท างาน ทฤษฎการจงใจจะมหลายทฤษฎเชนทฤษฎความตองการตามล าดบ
ขนของมาสโลว เชน X ฤษฏ Y ทฤษฎความตองการจากการเรยนรของแมกเคนแลน ซงดส
แปลงทฤษฎของมาสโลวและบอกวาคนมความตองการ 3 อยางคอความตองการประสบ
ความส าเรจ (Need for Achievements) ความตองการทางสงคม และความตองการมอ านาจ
(Need for Power)
ตวอยางของคนทมความมงมนทจะประสบความส าเรจคอเอสเฟ ลอเดอร เจาของ
เครองส าอางคชอดงทเดมเปนแคสาวขายเครองส าอางแบบ Direct Sale แตถกลกคาดถกท าให
เธอมความพยายามและพฒนาจนกระทงเครองส าอางคของเธอมชอเสยงระดบโลก
ทฤษฎการจงใจจะชวยใหผบรหารน าไปใชในการโนมนาวใหลกนองท างาน เพอ
ความส าเรจขององคการ แตจะใชไดผลหรอไมขนอยกบศลปะการน าไปใช
3.กลมทฤษฎอนๆ เชน
-ทฤษฎพฒนาองคการ (OD-Organizational Development Theory) เปนทฤษฎทม
บทบาทอยางมากในปจจบน เพราะมารถน ามาใชในการปรบเปลยนสงตางๆในองคการได
เพราะมองวาองคการเปนเหมองภเขาน าแขง ( Ice Berg) คอมสวนทมองเหนชดเจนเหมอนกบ
ภเขาน าแขงทโผลพนน า เชนโครงสรางองคการ แตกมสงอยใตผวน าทมองไมเหนมากมาย จง
ตองมการน าเอาสวนทมองไมเหนมาท าใหสอดคลองกบสวนทมองเหน
(นกศกษาจะไดเรยนเรองการพฒนาองคการในวชา PS 708 องคการและการจดการ)
57 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
-Reengineering การรอปรบระบบในการบรหารงาน
-ทฤษฎวงแหวนคณภาพ (QCC – Quality Control Circle Theory เปนทฤษฎทน าเสนอ
โดยนกวชาการชาวอเมรกนแตใชไดผลมากในประเทศญปน เพราะเปนแนวคดทเนนการท างาน
โดยอาศยกลม ซงไมคอยสอดคลองกบวฒนธรรมแบบอเมรกนทคนจะมความเปนปจเจกสง
ขณะทคนญปนมวฒนธรรมของการรวมกลมมากกวา
การทคนญปนตองรวมตวกนเพราะมสภาพพนททเกดภยธรรมชาตอยเสมอ ท าใหคน
จ าเปนตองรวมตวกนเพอชวยเหลอซงกนและกน ท าใหชมชนของญปนมความเขมแขงโดยไม
ตองรอการชวยเหลอจากภาครฐ ตางจากสงคมไทยทแมเราจะพยายามสรางการรวมกลมแต
เปนกลมไมไดเกดขนเอง แตเกดจากการสงการของทางราชการ
แนวคดนจงใชไมไดผลในประเทศไทย ท าใหมการพดวาแนวคด QCC เกดอเมรกา โตท
ญปน แตมาตายทเมองไทย
ลกษณะขององคการสมยใหม
องคการสมยใหมจะมลกษณะทส าคญคอการเปนองคการแบบ High Performance
Organization (HPO) หรอ องคการทเนนผลการปฏบตงานในระดบสงมาเปนเกณฑในการ
ท างาน ซงจะประกอบดวย
1.Globally Engaged การค านงถงการตดตอสมพนธกบองคกรอนๆ เนองจากองคการแต
ละองคการไมไดอยเพยงล าพงอกตอไป แตตองมการตดตอสมพนธกบองคการอน เชนอาจจะม
การเปรยบเทยบระหวางองคการของเรากบองคการอนๆ เพอปรบปรงการปฏบตงานใหด
เทยบเทากบองคการอนๆ หรอเหนอกวาอยางตอเนองตลอดเวลา (Continuous Improvement)
เพอใหเกดการปฏบตงานทเปนเลศ (Best Practice) เพอน าองคการไปสองคการระดบโลก
(World Class Organization)
เชนถาเราเปนอบต. เราจะตองเปรยบเทยบกบอบต.ทดกวาเพอใหมการท างานทด
เทาๆกนหรอดกวาอบต.ทเราเปรยบเทยบ และตองมการปรบปรงตลอดเวลาเพอท าใหเปนอบต.
ทดทสดในโลกใหได
58 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
2.Technological Literacy หมายถงตองเปนองคการทตองมความรเทาทนเทคโนโลย
และสามารถน าเทคโนโลยมาใชใหเปนประโยชนในการบรหารจดการภายในองคการ โดยตอง
ไมตกเปนทาสของเทคโนโลย
เชนรามค าแหงจะมการน าเอาเทคโนโลยมาใชในการเรยนการสอนทางไกล
3.Performance-Based เปนองคการทเนนการปฏบตงานเปนหลก หรอ Result Based
Management หรอการบรหารงานโดยมงผลสมฤทธ ผลสมฤทธดงกลาวจะประกอบดวย
ผลผลต (Output ) ผลลพธ (Out Come) ผลบนปลาย (Ultimate Outcome)
การบรหารงานในปจจบนจะเนนทง 3 สวน ตางจากการบรหารแบบเดมทเนน Input
และ Outcome เทานน เชนจะดวามงบประมาณเทาไหร มทรพยากรแคไหน และใชทรพยากรให
เกดผลผลต แตปจจบนตองดถงผลลพธและผลลพธปนปลายดวย จงจะไดงบประมาณหรอ
ทรพยากรไปท างาน
ตวอยางเชน การท าโครงการบานเอออาทรจะตองดวาผลผลตของโครงการคออะไร ซง
ผลผลตของโครงการกคอ ตวบานทตองมการสราง สวน Outcome กคอคนทจะเขาไปอยใน
โครงการคอคนทมรายไดนอยจรงๆ ซงจะท าใหเกดเปาหมายบนปลายในระยะยาวคอคนเหลาน
มคณภาพชวตทดขน
ตางจากโครงการลกษณะเดยวกนในอดตทเนนแตสรางบาน ไมไดเขาไปจดการใหคน
ยากจนไดอยอาศยจรง ท าใหคนจนน าบานไปขายตอสวนตนเองยงอยอาศยตามสลมเหมอนเดม
คณภาพชวตจงไมไดดขน
4.Custommer-Focused การใหความส าคญกบลกคาเปนแนวคดทภาคเอกชนให
ความส าคญมานานโดยมองวาลกคาคอคนส าคญ ลกคาตองถกตองเสมอ
ปจจบนภาครฐกตองใหความส าคญกบลกคาหรอประชาชนเชนเดยวกน ขณะท
สมยกอนมกจะมองวาขาราชการคอนายของประชาชน แตปจจบนการบรหารของระบบ
ราชการจะตองสรางความพงพอใจใหกบประชาชน เชนใหการบรการอยางรวดเรว ความ
สะดวกสบายในการใหบรการ และความหลากหลากหลาย
High Performance Organization จงท าใหองคการภาครฐมความคลายคลงกบการ
บรหารงานเอกชนมากขนหรอมลกษณะทเรยกวา Business -Like Approach ตรงนสอดคลอง
59 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
กบแนวคดของวดโรว วลสน ทเคยเสนอใหมการน าเอาหลกการบรหารของเอกชนมาใชกบการ
บรหาราชการ
ทฤษฎยคหลงสมยใหม (Post Modern)
ความกาวหนาของเทคโนโลยขอมลขาวสารท าใหเกดการเปลยนแปลงอยางรวดเรว ท า
ใหชองวางในดานเวลาหายไป เกดการเปลยนแปลงในเรองอาณาเขตแดน การจดองคการจง
เขาสยค Post Modern
ทฤษฎในยคนยอมรบการเปลยนแปลงทรวดเรว การบรหารจดการจงตองมลกษณะท
ยดหยน ขอบเขตขององคการจะไมมความชดเจนอกตอไป ลกษณะทส าคญของทฤษฎในยคนน
คอ
1.มการเปลยนแปลงดานทรพยากร องคการจะไมมการก าหนดขอบเขตการท างานท
ชดเจน แตจะมความหลากหลายในการด าเนนงาน เชนไปรษณยจากเดมทท าเฉพาะการรบจาย
จดหมาย แตปจจบนท าหนาททกอยางในลกษณะ Pay at Post หรอธนาคารเพอการเกษตรกม
บรหารทวมตรทรบจายคาบรการตางๆ
2.มการน าปรชญา Just in Time (JIT) มาใชในการบรหารงานเพอใหไดผลตอบแทน
กลบมาในเวลาอนรวดเรว
3.การท างานจะมความยดหยนมากขน เชนอาจจะมการท างานสปดาหละ 4 วนแตเพม
จ านวนชวโมงตอวนเพมขน หรอมการน าเอาบคคลภายนอก (Out Source) มาท างานในองคการ
เชนรามค าแหงใชคนจากภายนอกมาท างานเกยวกบการรบสมครนกศกษา
นอกจากนอาจจะมการท างานทบานโดยใชเทคโนโลยในการท างาน (Telecommuting)
บานกบทท างานจงแยกออกจากกนไมได เชนเดยวกบการเรยนในอนาคตกสามารถเรยนไดท
บาน เปนลกษณะ E-University E-Learning
4.การท างานในยค Post Modern จะมลกษณะเครอขายและอาศย Out source มากขน
เชนการจะจดงานสกอยางกจะมหนวยงานเขามาจดการให ไมวาจะเปนประชม สมมนา หรอ
กระทงงานแตงงาน
ยคสมยใหมจะมการใชทปรกษาในการบรหารงานมากขน
60 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
(จงหวดอดรธานเปนจงหวดทผหญงนยมแตงงานกบฝรง ท าใหมการบรการดานการ
จดหาคหญงไทยกบตางชาตเกดขนหลายแหง ท าใหจงหวดอดรมเงนไหลเขาจากตางประเทศป
ละไมนอย ซงถามองในมมกลบกจะท าใหสงคมไทยถกกรดกรอนทางวฒนธรรม ซงถอเปนเรอง
ส าคญ ปญหานกเคยเกดขนในอยปตเชนกนทชายชาวอยปตนยมแตงงานกบหญงตางชาต จน
รฐบาลตองออกมาสงเสรมใหผชายนยมแตงงานกบหญงชาวอยปตโดยมกองทนเพอเรองน
โดยเฉพาะ)
การท างานยคหลงสมยใหมจะอาศยพนธมตรในการท างาน ในอนาคตการท างานจะไมม
สถานท ไมมส านกงาน เชนการขายของผานอนเตอรเนต
แนวคดในยค Post Modern จะเปนทมาขององคการทเรยกวา Virtual Organization
หรอองคการเสมอน หรอองคการเสมอนจรง หมายถง องคการทใชเครอขายในการเชอมโยง
คน ทรพยสน ความคด เพอทจะสรางสนคาและกระจายสนคา โดยไมตองค านงถงสถานทตง
แตเปนองคกรทถกเชอมโยงโดยเทคโนโลยสารสนเทศ
องคการเสมอนอาจจะเปนองคการทภารกจตางๆจะถกจางใหหนวยงานอนท าแทน
องคการเสมอนจะท าใหส านกงานมลกษณะเปน Virtual Office ไมมทท างานทแทจรง การ
ท างานแบบนจะเรยกวา Mobile Worker ซงพนฐานของการท างานจะตองอยบนความไววางใจ
เชนถาใหคนท างานทบานตองมนใจวาคนท างานตองมผลงานออกมา คนท างานกตองมการ
บรหารจดการตนเอง (Self Management)
องคประกอบทส าคญของโครงสรางองคการ
1 . ความซบซอนของโครงสราง (Complexity) หมายถง ระดบความแตกตาง
(Differentiation) ในโครงสราง ยงมความแตกตางมากกยงซบซอนมาก
ความแตกตางในโครงสรางแยกเปนสามลกษณะคอ
1.1 ความแตกตางในแนวนอน (Horizontal Differentiation) องคการทแบงงานเฉพาะดาน
มาก ๆ จะยงเกดความแตกตางในแนวนอน และท าใหชวงการบงคบบญชากวาง อยาง
โรงพยาบาลโรคจตรบคนไขประเภทเดยวมความแตกตางในแนวนอนนอยกวาโรงพยาบาลทรบ
61 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
คนไขทกประเภท ความแตกตางในแนวนอนเกดจากความเชยวชาญพเศษในงาน (Job
Specialization) เกดการจดหนวยผเชยวชาญเฉพาะทาง (Departmentalization) รวมงานประเภท
เดยวกนไวดวยกน เกดหนวยในแนวนอนในลกษณะตาง ๆ ยงท าใหองคการซบซอนบรหารยาก
ลกษณะของการแบงงานในแนวนอน ไดแก
-แบงแบบงาย เชน มพนกงาน 100 คนอยากจะแบงเปน 10 กองกเอา 10 ไปหาร
100 แบงไดกองละ 10 คน
-แบงตามหนาท เชน ฝายผลต ฝายการเงน ฝายขาย
-แบงตามชนดของสนคา เชน ฝายอาหาร ฝายยา
-แบงตามลกคาทมาใชบรการ เชน ฝายศลยกรรม สตนรเวช
-แบงตามสถานทตง เชน โรงพก เหตเกดทไหนตองแจงโรงพกในทองทนน
-แบงตามกระบวนการผลตหรอใหบรการ
1.2 ความแตกตางในแนวดง (Vertical Differentiation) หมายถง ความลกของโครงสราง
หรอจ านวนระดบชนของการบงคบบญชาในแตละสายการบงคบบญชา ยงมระดบชนมากความ
ซบซอนในแนวดงกมสง บางครงเรยกวา Levels of Control, Levels of Supervision, Level of
Management ยงมระดบชนมากจะยงควบคมไดยาก เกดปญหาในการสงขาวสารจงจ าเปนตอง
มหวหนาดแล
องคการทมชวงการบงคบบญชา (Span of Control) แคบจะเปนองคการทสงและซบซอน
กวาองคการทมชวงการบงคบบญชากวาง (ยกเวนวาจะมความแตกตางในแนวนอนจากการ
แบงงานเฉพาะดานมาก)
1.3 การกระจายของสถานทตง (Spatial Dispersion) การมหลาย ๆ ทตงเปนการเพม
ความซบซอน การควบคมตดตอประสานงานท าไดยาก การกระจายทตงมหลายลกษณะคอ
-การกระจายทตงตามแนวนอน เชน ฝายขาย ฝายผลตอยเมองเดยวกน
-การกระจายทตงตามแนวดง เชน ฝายบรหารระดบสง กลาง ตน อยเมอง
เดยวกน สาขาวทยบรการของรามฯ เปนการกระจายตามแนวดง
62 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
(จากแบบวดความซบซอนในหนา 181 การกระจายของสถานทตงดทสาขา ความ
แตกตางในแนวดงดทสายการบงคบบญชา ระดบการบงคบบญชา ความแตกตางในแนวนอนด
ทความแตกตางของต าแหนง จ านวนแผนกงาน ผทรงคณวฒตางสาขา)
2. ความเปนทางการของโครงสราง (Formalization) เกดจากกฎเกณฑตาง ๆ ของ
หนวยงาน พจารณาไดจาก
-Job Standardization งานตองมมาตรฐานทชดเจน เกยวของตงแตกระบวนการ
คดเลอกคน บทบาทหนาทของแตละต าแหนง กฎ ขนตอน นโยบาย การฝกอบรม การพสจน
ความจงรกภกดตอองคการ
-Job Description ก าหนดใหมค าบรรยายลกษณะงาน
-Job Instruction คมอการท างาน
-Job Tradition แบบแผนการท างาน
ถามและตองปฏบตตามสงเหลานแสดงวาความเปนทางการสง ความเปนทางการจง
หมายถงการทผปฏบตงานในองคการมอสระในการท างานตามใจชอบไดมากนอยเพยงใด ถาม
อสระมากแสดงวาความเปนทางการต า
สรป การบรหารงานแบบเกาเหมอนหรอแตกตางกบการบรหารยครวมสมยอยางไรบาง
พวกคลาสสกคอกลมนกวชาการกลม Scientific Management แมกซ เวเบอร (ทฤษฎระบบ
ราชการ) นกทฤษฎการบรหาร กลมนท าใหเกดการท างานดงตารางขางซายในหนา 7
องคการแบบเกา องคการรวมสมย
สถต พลวต
ไมยดหยน ยดกฎระเบยบ ยดหยน
เนนงานทผานการวเคราะหแลว เนนทกษะความสามารถ คน ๆ หนงอาจ
ท างานไดมากกวาหนงหนาท
งานถกก าหนดโดยต าแหนงหนาท งานถกก าหนดโดยภารกจทตองกระท า
เนนความสามารถของบคคลใหตรงตาม
ต าแหนงหนาท
เนนการท างานเปนทม
โครงสร า งถาวร การปร บ เปล ยน ใ ช Temporary Job งานชวคราว ไมถาวร เมอ
63 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
องคการแบบเกา องคการรวมสมย
เวลานาน หมดความจ าเปนกเลกภารกจนไปได
เนนการใชค าสง เนนการคดรวมกน
ผบรหารตดสนใจเสมอ ผปฏบตงานมสวนรวมในการตดสนใจ
เนนกฎระเบยบ เนนผรบบรการ
การปฏบตงานมเอกภาพ การปฏบตงานหลากหลาย ไมมเอกภาพ
ท างานในสถานทและเวลาตายตว ท างานไดทกวน ทกเวลา ทกสถานท ไมม
ขดจ ากด
ความสมพนธตามสายการบงคบบญชา สมพนธในแนวนอนและใชเครอขาย
(หนา 127) ตวแปรของแนวคดเชงระบบสามารถน ามาเปนกรอบการวเคราะหในการ
เขยนรายงานได ตวแปรทตองศกษาคอ Inputs, Process, Output, Outcome
-Output ผลผลต เชน รามค าแหงผลตบณฑตเขาสตลาดแรงงาน
-Outcome ผลลพธ เชน คนทจบการศกษาจากรามค าแหงมชวตการท างานเปนอยางไร
แตกตางจากบณฑตมหาวทยาลยอนอยางไร
ถาใชแนวคดเชงสถาบนในการวเคราะหตวแปรทศกษาคอ คณสมบตทท าใหเกด
องคการใหม ๆ ขนมา (หนา 128) ดวาองคการนนเกดขนดวยกฎหมายใด กฎหมายทใชทนสมย
เหมาะสม หรอมปญหาอยางใดบาง ควรปรบปรงกฎหมายหลกในเรองใด หนาทหลกหนาทรอง
ตามกฎหมายสอดคลองกบความตองการของสงคมหรอไม โครงสราง อตราก าลง งบประมาณ
เครองมอเครองใช สถานท วธบรหารจดการเหมาะสมเพยงพอ หรอไม คณสมบตเหลาน
เรยกวาคณสมบตในเชงสถาบน
การเตรยมตวสอบขอใหทบทวนแนวคดของนกวชาการทอาจารยไดพดไปแลว
(คลาสสก รวมสมย) เขาใจคณสมบตในในโครงสราง เชน การรวมอ านาจ กระจายอ านาจ
ความซบซอน ความเปนทางการวาคออะไร ตวแปรทเปนคณสมบตของโครงสรางมอะไรบาง
อาจารยจะถามภาพกวาง ๆ แตใครจ าทฤษฎอะไรไดกเอามาตอบ หรออาจารยอาจถามสน ๆ
10 ขอ
64 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
(หนา 238) จากแผนภาพแสดงถงหนวยงานสนบสนนของคณะรฐศาสตรเรยกวา
ส านกงานเลขานการ มเลขานการคณะเปนหวหนาดแลรบผดชอบ รายงานโดยตรงตอคณบด
คณะรฐศาสตร แบงหนวยงานภายในเปน 4 หนวยงาน แตละหนวยมหวหนางานรบผดชอบ แต
ละงานแบงออกเปนหนวยและแตละหนวยมพนกงานประจ าหนวยละ 4 คน หนงคนในนนท า
หนาทเปนหวหนาหนวยเทากบวาแตละหนวยมผปฏบตงาน 3 คนเทากนทงหมด ดงน
1. งานบรหารและธรการ มหนวยยอยคอ
-หนวยสารบรรณ
-หนวยการเจาหนาท
-หนวยอาคารสถานท
-หนวยผลตเอกสาร
2. งานคลงและพสด มหนวยยอยคอ
-หนวยการเงนและบญช
-หนวยพสด
3. งานบรการการศกษา มหนวยยอยคอ
-หนวยทะเบยนและประเมนผลการศกษา
-หนวยกจการนกศกษา
-หนวยสงเสรมและพฒนาทางวชาการ
-หนวยบณฑตศกษา
4. งานนโยบายและแผน มหนวยยอยคอ
-หนวยวเคราะหแผนและงบประมาณ
-หนวยวจยสถาบนและสารสนเทศ
-หนวยวเทศสมพนธ
องคการในแบบ Shamrock
เ ปนองคการในอนาคตอกรปแบบหน ง ท เสนอโดย ชารลส แฮนด ( Charles
Handy) เหตผลทเรยกองคการแบบนวาเปนองคการแบบแชมรอค กลาวไดวามาจากรากฐาน
ของชอตนทเปนตนไมประจ าชาตของประเทศไอรแลนด ซงตนแชมรอคจะมลกษณะพเศษท
65 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
ส าคญอยทใบเปนแฉก 3 ใบทอยตดกนเปนกระจก ลกษณะใบ 3 แฉกทอยตดกนของตนแช
มรอคน ไดถกน ามาเทยบเคยงกบการแบงกลมงานภายในองคการออกเปน 3 กลมทส าคญ
คอ (1) กลมผเชยวชาญ (professional core) (2) กลมผปฏบตงานจากภายนอก (outsourcing
vendors) และ (3) กลมพนกงานชวคราว (part-time)
กลมแรก คอ กลมผเชยวชาญ ถอไดวาเปนกลมบคคลทเปนความสามารถหลกของ
องคการ โดยเปนผปฏบตงานประจ าขององคการทมความเชยวชาญในการปฏบตงาน โดยม
หนาทหลกทตองรบผดชอบ คอ การบรหารและการด าเนนงานในภารกจหรอกจกรรมหลกท
เปนหวใจขององคการ
กลมทสอง คอ กลมผปฏบตงานจากภายนอก ซงอาจจะเปนภารกจหรองานหลกของ
องคการ หรอ ทมใชเปนภารกจหรองานหลกขององคการกได โดยบคคลทมาปฏบตงานใน
กลมนจะเปนพนกงานของบรษทหรอองคการอน ทอยในฐานะคสญญากบองคการ ในกรณ
แรก เปนการวาจางผปฏบตงานจากภายนอก ใหมาปฏบตภารกจหรองานหลกขององคการ
สาเหตเกดจากการทองคการตองการเรงด าเนนการใหเสรจตามก าหนดเวลา หรอ องคการ
ตองการทจะลดคาใชจายดานบคลากรใหต าลง องคการกเลยวาจางบคลากรกลมหนงเขามา
ปฏบตงาน โดยทท าหนาทชวยสนบสนนในภารกจหรองานหลก ตวอยางในภาครฐ เชน วาจาง
พนกงานธรการจากบรษทเอกชนทเปนคสญญา เปนตน สวนในกรณทสอง ทมใชเปนภารกจ
หรองานหลกขององคการ เกดจากการทองคการไมไดมความรความช านาญในเรองนน หรอ
เกดจากการทองคการมมบคลากรไมเพยงพอทจะมาด าเนนการในภารกจ หรอกจกรรมนน
หรอ เกดจากการทองคการไมประสงคทจะด าเนนการ ตวอยางในภาคเอกชนและภาครฐ เชน
การวาจางใหบรษทหรอองคการอนทอยในฐานะคสญญากบองคการ จดหาบคลากรมา
ปฏบตงานในฝายตางๆ ทเปนงานสนบสนน (staff) ขององคการ
กลมทสาม คอ กลมพนกงานชวคราว (part-time) ซงเปนกลมพนกงานทองคการได
วาจางจากบคคลทวไปภายนอกโดยตรง เพอมาชวยปฏบตงานในองคการ ซงอาจจะเปนภารกจ
หลกหรอมใชทเปนภารกจหลกขององคการกได โดยทจ านวนทจะวาจางจะเพมขนหรอลดลง
ไดตามความจ าเปนหรอความตอง การขององคการในแตละชวงเวลา ตวอยางในภาครฐ เชน
66 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชวาจางบคลากรภายนอกโดยตรงมาชวยด าเนนการใน ภารกจ
การสอบในแตละภาคการศกษา
จากทกลาวมาทงหมดถงการจดองคการแบบแชมรอคดงกลาวขางตน จะเหนไดวาการ
จดองคการแบบนสอดคลองกบแนวคดการลดขนาดองคการ (downsizing) เพราะองคการ
แบบแชมรอคจะชวยลดจ านวนผปฏบตงานประจ าขององคการลงใหเหลอ เพยงแคหนงในสาม
เมอเปรยบเทยบกบทงหมด โดยจะเหลอเฉพาะผปฏบตงานประจ าทถอเปนความสามารถหลก
ขององคการเทา นน ขณะทผปฏบตงานอกสองสวนทด าเนนงานใหกบองคการนนจะไมถอเปน
ผปฏบตงานประจ าขององคการ
โครงสรางแบบเครอขาย
จะเปนโครงสรางทมหนวยงานหลายหนวยงานทมโครงสรางในแบบตางๆมาท างาน
รวมกน เชนบรษทเสอผาจะมหนวยงานสนบสนน เชนจางบรษทส ารวจตลาด จางบรษท
ออกแบบ จางบรษทตดเยบ และจางบรษทจดจ าหนาย โดยมบรษทเจาของแบรนดเนมเปน
ผบรหารจดการ
ความสมพนธระหวางหนวยงานจะไมมสายการบงคบบญชา มความยดหยนสง การ
บอกเลกจางท าไดงาย
การจดโครงสรางแบบนท าใหหนวยงานหลกไมตองไปท างานทกอยางดวยตนเอง
การพฒนาองคการเนนการพฒนา 2 สวนใหญ คอ
1. โครงสรางองคการ มการปรบโครงสรางองคการในลกษณะใดจงจะท าใหการ
ปฏบตงานมประสทธภาพมากขน และสามารถใหบรการไดอยางมคณภาพมากขนกวาเดม
2. การพฒนาหรอปรบปรงพฤตกรรมการท างานของผปฏบตงานในองคการ การ
เปลยนโครงสรางจะสามารถท าไดอยางรวดเรว แตการเปลยนพฤตกรรมเปนสงยากและตอง
อาศยเวลา
แนวคดการพฒนาองคการเหนไดชดในการปฏรประบบราชไทยในปจจบน รฐบาล
ตดสนใจปฏรประบบราชการในเดอนตลาคม ปค.ศ.2545 ถอเปนจดเรมตนอยางเปนทางการ
67 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
ของการปฏรประบบราชการไทย ปจจบนเปนเวลากวา 5 ปของการพฒนา เราจะไดเหนการ
ปรบปรงเปลยนแปลงในหลายดาน สวนทก าลงด าเนนการอยางเขมขน คอ การปรบเปลยน
วฒนธรรมและคานยมในการท างานของขาราชการ และม พ.ร.บ.ระเบยบขาราชการพลเรอน
ฉบบใหม เพอปรบปรงกระบวนการท างาน วธการท างาน และแนวปฏบตตางๆ เพอน าไปส
องคการทมสมรรถนะสง
หลกการส าคญขององคการทมสมรรถนะสง (High Performance Organization:
HPO) ประกอบดวย
1. Globally Engaged มการตดตอสมพนธกบองคการอนในทกระดบ เพอพฒนา
องคการใหเปนองคการระดบโลก (World Class Organization)
2. Technological Literacy เรยนรและตามทนการเปลยนแปลงของเทคโนโลย
สามารถน าเทคโนโลยตางๆ มาใชในองคการไดอยางเหมาะสม
3. Performance Based/ Result Based ท างานโดยมงผลสมฤทธ การให
ความส าคญกบประสทธภาพ ประสทธผล และสมรรถภาพ โดยก าหนดตวชวดการปฏบตงาน
เพอใชประเมนผลการท างาน
4. Customer Focused การเนนลกคา/ประชาชน องคการภาครฐจะตองใหบรการ
แกประชาชนอยางมคณภาพ เชน ความเสมอภาค ประสทธภาพ ประหยด รวดเรว ความ
ตอเนองในการใหบรการ ใหบรการดวยความเปนธรรมและโปรงใส
การปฏรประบบราชการของไทยในปจจบน
ในการปฏรประบบราชการไทยทเรามการปฏรปในป 2545 เราไดด าเนนงานกนมา
ตอเนอง รฐบาลชดกอนๆกจะมแนวทางในการปฏรประบบราชการมาตลอด เชนในสมยชวน
หลกภยกจะมการแตงตงคณะกรรมการปฏรประบบราชการ มแผนปฏรประบบราชการ แมแต
สมยของรฐบาลพลเอกสจนดา กมการแตงตงคณะกรรมการปฏรประบบราชการเชนกน
สวนการปฏรปทเกดขนในป 2545 นน เราไดใชกฎหมายและยทธศาสตรหลกๆ คอ
1.พรบ. ระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2545
2.พรบ. ปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2545
3.ยทธศาสตรการพฒนาระบบราชการไทย พ.ศ. 2546-2550
68 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
4.พระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด ออกมาใน
เดอนตลาคม 2546
ดงนนทงพรบ.และยทธศาสตรขางตนเปนเสมอนทศทางในการปฏรประบบราชการไทย
โดยการปรบโครงสรางกระทรวง ทบวง กรมนน เปรยบเสมอนการทบทวนภารกจและพบวา
ภารกจยงมความซ าซอน และไมมประสทธภาพ ทกกระทรวง ทบวง กรม จงตองมการ
วเคราะหภารกจและมการจดกลมกระทรวงขนมาใหม เราจงมการเปลยนแปลงจาก 13
กระทรวงเปน 20 กระทรวง และก าลงจากมการปรบโครงสรางใหมอกรอบในเรวๆน
ขณะทญปนปรบจาก 22 กระทรวงมาเปน 13 กระทรวง สวนของไทยการปรบรอบใหม
คาดวาอาจจะลดจ านวนลง
ยทธศาสตรการจดการภาครฐ
สวนนอาจารยจะพดถงหลกการทเราน ามาใชในการปฏรปหรอการพฒนาระบบราชการ
ของไทย
องคประกอบหลกในการก าหนดยทธศาสตร
1.Governing หมายถงบทบาทของภาครฐในการด าเนนงานทกอยางทงการบรหารและ
ปกครองจะตองน าไปสการบรหารบานเมองทด (Good Governance)
2.Directing เปนบทบาทของภาครฐในการชน าเศรษฐกจและสงคมเพอกอใหเกดการ
เจรญเตบโตและมนคง เปนการเตบโตอยางยงยน (Sustainable Management) พรอมกนทกๆ
ดาน
3.Managing หมายถงการลงมอท าใหไปสการ Good Governance และการเตบโตแบบ
ยงยน
4.Executing บทบาทของรฐในการบรหารระดบนโยบาย และนโยบายจะตองเกดผล
ในทางปฏบต
การปฏรประบบราชการไทย (พ.ศ. 2545)
สรปหลกการส าคญไดดงน
69 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
1. การกระจายอ านาจ มทงการกระจายอ านาจจากการบรหารราชการสวนกลางไปส
ทองถน หรอจากหนวยงานระดบใหญไปใหหนวยงานระดบยอย เพอใหหนวยงานทไดรบการ
กระจายอ านาจมอสระในการตดสนใจและการบรหารจดการไดดวยตวเอง
2. การตรวจสอบ หนวยงานทไดรบมอบอ านาจจะตองมความพรอมทจะด าเนนการได
เอง พรอมทจะรบผดชอบ และใหตรวจสอบผลการปฏบตงานของตน
3. การมสวนรวม เนองจากระบอบประชาธปไตยแบบตวแทนไมกอใหเกดประโยชนท
แทจรงตอประชาชน จงตองมการเสนอประชาธปไตยแบบมสวนรวม โดยใหประชาชนเขามาม
สวนรวมโดยตรงมาขน ทงดานการบรหาร การเมอง และการปกครอง เชน การท าประชา
พจารณ การลงประชามตตางๆ
4. การบรหารทรพยากรมนษย เปนการปรบโครงสรางดานการสรรหา การคดเลอก
การเลอนต าแหนง การใหคาตอบแทน และการประเมนผลการปฏบตราชการ นกศกษาจะตอง
ตดตามความเคลอนไหวของ พ.ร.บ.ระเบยบขาราชการพลเรอนฉบบใหม เพราะเปนแมบท
ส าคญในการวางแนวทางการบรหารทรพยากรมนษยในระบบราชการ เชน การวางโครงสราง
ต าแหนงและโครงสรางคาตอบแทน
5. การบรหารการเงนการคลง เหนไดชดในการวางรปแบบการจดสรรงบประมาณ
ใหมในระบบ Performance Based Budgeting การน าระบบ GSMIF เขามาใช รวมถงการท าบญช
ตนทนตางๆ
โดยยทธศาสตรของการจดการภาครฐมเปาหมายทส าคญคอการท าใหรฐบาลพฒนาไป
เปน High Performance Government
PS 711 การวเคราะหนโยบายสาธารณะ
ศกษาพฒนาการและแนวความคดเกยวกบนโยบายศาสตร และการวเคราะหนโยบาย
สาธารณะ ทฤษฏและเทคนคในการวเคราะหนโยบายสาธารณะในแตละขนตอนของ
กระบวนการทางนโยบาย ตงแตการวเคราะหสถานการณทเปนปญหาและการวเคราะห เพอ
เลอกวธการแกปญหาในขนการก าหนดนโยบายการวเคราะหในขนการเปลยนแปลงนโยบาย
70 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
จนถงการวเคราะหในการตดตาม และการประเมนผลของการน านโยบายไปปฏบต รวมทงการ
วเคราะหเพอยต หรอ พฒนานโยบายสาธารณะ
ค าจ ากดความของนโยบายสาธารณะ
Thomas R. Dye ใหความหมายวา นโยบายสาธารณะ คอ สงทรฐบาลเลอกทจะ
กระท าหรอไมกระท า
ดงนน สงทรฐบาลตดสนใจเลอกทจะกระท าหรอไมกระท า สงนน ถอเปนนโยบาย
สาธารณะทงสน เชน รฐบาลมแนวทางทจะท าวธทางปองกนโรคระบาดไขหวดใหญพนธใหม
H1N1 คอ สงทรฐบาลเลอกกระท า แตบางเรองรฐบาลเลอกทจะไมกระท า เชน การทรฐบาลจะ
ตรงราคาแกส LPG จนถงปลายป (ไมขนราคากาซจนถงปลายป)
สาระส าคญของนโยบายสาธารณะ
สาระส าคญของนโยบายสาธารณะ
1) ค านงถงคานยม ทงของรฐบาลและประชาชน ซงคานยมจะถกก าหนดหรอถกน าไปใช
ในการวเคราะหเพอทจะก าหนดออกมาเปนนโยบายใดๆ เชน นโยบายประชานยมสวนใหญจะ
เปนนโยบายทเกดผลในระยะสนและรวดเรว ซงหมายถงเสยงสนบสนนการท างานของรฐบาล
ทงปจจบนและอนาคตดวย ดงนนถามองจากคานยม เปนนโยบายทเกดผลเรว ประชาชนไดรบ
ประโยชนเรว
2) เปนการตดสนใจในการด าเนนกจกรรมของรฐบาล นโยบายสาธารณะนนจะตอง
สะทอนใหเหนถงการตดสนใจของนโยบายของรฐบาลอยากจะท าหรอไมอยากจะท า
3) เปนการด าเนนกจกรรมเพอประชาชนและสงคมโดยรวม จะเหนวา นโยบายทงหลาย
ทก าหนดออกมาและเมอถกน าไปปฏบตกจะมงหวงผไดรบประโยชน คอประชาชนและสงคม
โดยรวม
4) มผลทางกฎหมายจะน าไปบงคบใชตอคนสวนใหญ
5) ถกน าไปปฏบตโดยสวนราชการ / มอบใหเอกชนรบผดชอบปฏบต
เหตผลในการวเคราะหนโยบาย
1) วเคราะหวา อะไรเปนสาเหตนโยบาย และ อะไรคอผลนโยบาย
71 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
2) เพอทจะหาแนวทางแกไขปญหา (Problem Solving) นนคอ เมอเรารและเขาใจสงท
เปนสาเหตของนโยบายและผลทเกดจากนโยบาย ท าใหเราสามารถทจะไปประยกตใชในการ
วเคราะหนโยบายเพอใหนโยบายสาธารณะสามารถน าไปใชแกปญหาตางๆในสงคมได เปน
ความรทใชในการวเคราะหเชงตรรกะวทยาในลกษณะ If… Then… เชน ถาสภาพสงคม.... ผล
.... หรอ ถาน านโยบายนไปปฏบต.... ผล.... เพอใชในการแกไขปญหาสงคมเปนการมองในเชง
วชาชพ
3) การเสนอแนะนโยบาย (Policy Recommendation) เปนการเสนอแนะนโยบายท
ถกตองและเหมาะสม เพอบรรลเปาหมาย (ทางการเมอง) ผลทไดจากการน าเสนอกจะได
นโยบายทด บรรลเปาหมายทางการเมองหรอวตถประสงคทางการเมอง เมอพจารณา
วตถประสงคทางการเมอง เปนการมองวา รฐบาลก าหนดนโยบายอะไรออกมาบาง
นโยบายนนถกน าไปปฏบต ประสบความส าเรจหรอไม ถาประสบความส าเรจประชาชน
พอใจ กท าใหมการเสนอแนะนโยบายใหม ทคลายคลงกบของเดม แต ถาไม ประสบ
ความส าเรจกอาจจะตองมการแกไขหรอยกเลกนโยบายนน แลวกน าไปสการเสนอแนะ
นโยบายในอนาคตทท าใหรฐบาลสามารถบรรลวตถประสงคทางการเมอง
เพราะฉะนน นโยบายจงเปนเครองมอหนงในการบรหารงานหรอเปนแนวทางในการ
ท างานจงท าใหมองนโยบายใน เชงกระบวนการ (Processes of Policy) ดงน
1) การกอรปนโยบาย (Formation) เนองจากเรายงไมมอะไรเลย เรากตองกอรปในการ
ท างานงานขนมา นนคอ ท าการเขยนนโยบายก าหนดเปาหมายใหชดเจนขนมา (นน
คอวาขนตอนน จะเรมตนสถานการณทเกดนโยบาย ตระหนกและระบปญหา
กลนกรองปญหา จดระเบยนวาระนโยบาย ก าหนดวตถประสงคขน)
2) การวเคราะหและประเมน (Analysis / Appraisal) เปนการศกษาดวาปฏบตไดหรอ
ไมได หมายความวา ปฏบตแลวเปนผลดหรอผลเสย มผลดเพยงพอตอการลงทน
หรอไม (การวเคราะห คอ การจ าแนก แยกแยะ จดกลม จดพวก สวน การ
ประเมน เปนการคดลวงหนา เปนการก าหนดคณคาใหกบสงทประเมน) ถา
ประเมนไดวานโยบายด กจะน าไปสกระบวนการขนท 3
3) การน านโยบายไปปฏบต ( Implementation) เปนการด าเนนการตามขนตอนท
72 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
นโยบายวาไวใหเกดผลอยางทนโยบายตอง เมอปฏบตเสรจกจะเกดผลลพธ
(Results) ผลลพธทแทจรง เหนผลตอบแทนไดจรง
4) การประเมนผล (Evaluation) การประเมนผลเพอตองการดวาผลทเกดขนมาใชผลท
เราตองการทเราตงไวหรอไม การประเมนผลคอ การเปรยบเทยบวาผลทเกดขน
จรงกจากการปฏบต (Exact Results) ตรงกบผลทคาดคะเนไวหรอไม (Expected)
จากค าทกลาววา นโยบาย เปนเครองมอในการท างานหรอการบรหารงาน หากตองการ
ใหการท างานนนมประสทธภาพตองอาศยการตดสนใจทด ซง ทฤษฎการตดสนใจ ม 2 แบบ
ดวยกนดงตอไปน
การตดสนใจหรอการวนจฉยแบบไมมแผน (Unplanned Decision Making)
1. Rule of Thumb (กฎหวแมมอ) คอ การจดไมสนไมยาว เปนการตดสนใจแบบเสยง
เลยแบบไมมทางเลอก ไมมเวลา ถาหากถกกจะถกเลย แตถาผดกผดเลย ไม
สามารถจะกลบทางได
2. Trial & Error (แบบลองผดลองถก) คอ มเวลาใหลองผดลองถกบาง ซงถาหากเลอก
ทางทผด กสามารถกลบมาใชในทางทถกได
3. Incremental (แบบคอยเปนคอยไป) คอ ไปทละสวนจนกวาจะถงจดสดทาย
4. Rational (แบบมเหตมผล) คอ ตองมเปาหมาย แลวท าใหไดบรรลเปาหมาย ถอวา
การตดสนใจนนแบบมเหตมผล (ถาหากเปนเหตผลสวนตวจะไมเปน Rational สวน
เหตผลทตงขนเอง เรยกวา Reason)
การตดสนใจหรอการวนจฉยแบบมแผน (Planned Decision Making)
1. Planning หลกการวางแผน จะวางแผนใหเปนแผนงาน หรอโครงการกแลวแต
2. Plan (แผน) คอแนวทางในการท างานทก าหนดไวลวงหนา
3. Policy (นโยบาย) คอ สงทรฐบาลจะเลอกท าหรอไมท า
ในการศกษานโยบายสาะรณะสามารถท าความเขาใจเกยวกบสาเหตของนโยบายและ
ผลทเกดขนจากการด าเนนนโยบาย ซงจะท าใหเราเขาใจเชองโยงการเกยวพนระหวาง สภาพ
สงคมและเศรษฐกจ ระบบการเมองและนโยบายมความสมพนธเกยวพนกนอยางไร (เปน
73 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
การศกษาอยางเปนวทยาศาสตร) ดงน
1. ศกษาสาเหตของนโยบาย : นโยบายเปนตวแปรตาม กจะรวาสภาพสงคมและ
เศรษฐกจอะไรบางทสงผลใหมการก าหนดนโยบายนน ระบบการเมองเปนอยางไร
พฤตกรรมทางการเมอง กระบวนการทางการเมอง สถาบนทางการเมองเปน
อยางไร ทท าใหมการก าหนดนโยบาย
2. ศกษาผลของนโยบาย : นโยบายเปนตวแปรอสระ หรอ เปนตวแปรตน คอ เทากบ
เราท าการศกษาถงผลทเกดขนจากการด าเนนนโยบายวา เมอนโยบายนนถกน าไป
ปฏบตแลวเกดผลสะทอนกลบตอสภาพสงคมและเศรษฐกจอยางไร และเกดผล
สะทอนกลบตอสถาบนทางเกมอง กระบวงนการพฤตกรรมทางการเมองอยางไร
และระบบการเมองนนสงผลสะทอนกลบตอสภาพสงคมและเศรษฐกจอยางไร
เพราะวาถาการเมองมเสถยรภาพ การเมองมความมนคงสงคมและเศรษฐกจก
มนคงไปดวย
กรอบการวเคราะหนโยบายสาธารณะในภาพรวม คอ
1. Cause-effect Approach
ส าหรบตวแบบการวเคราะหนโยบาย สามารถดจาก Cause-effect Approach น
ตวแบบนสามารถใชตอบค าถามวา อะไรเปนสาเหตทท าใหมการก าหนดนโยบาย
สาธารณะ และเมอนโยบายสาธารณะถกน าไปปฏบตแลวไดเกดผลกระทบอะไรบาง ซงตวแปร
ทส าคญม 3 ตวแปร คอ ระบบการเมอง สภาพสงคมและเศรษฐกจ และนโยบายสาธารณะ
ทง 3 ตวแปรมความสมพนธกน 2 ลกษณะ คอ
1. นโยบายสาธารณะเปนตวแปรตาม (ตามลกศรเสนประ/ลกศรทอยดานนอก) คอ
นโยบายสาธารณะเปนผลมาจากสภาพสงคมและเศรษฐกจ และระบบการเมอง เชน สภาพ
ระบบการเมอง
สภาพสงคมและเศรษฐกจ นโยบายสาธารณะ
74 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
เศรษฐกจตกต าและระดบการวางงานของประชาชนสง รฐบาลจงตดสนใจก าหนดนโยบายจาง
งานสาธารณะเพมขน
2. นโยบายสาธารณะเปนตวแปรอสระหรอตวแปรตน (ลกศรเสนทบ/ลกศรทอย
ดานใน) เมอนโยบายสาธารณะถกน าไปปฏบตจะสงผลสะทอนกลบตอระบบการเมอง สภาพ
สงคมและเศรษฐกจอยางไร
2. Policy Systems
- Policy Stakeholders คอ ผมสวนไดสวนเสยหรอมสวนเกยวของกบนโยบาย อาจ
เปนปจเจกบคคล กลมคน องคการ ระบบราชการ พรรคการเมอง หรอกลมผลประโยชนตางๆ
ทมสวนเกยวของในการก าหนดนโยบาย การด าเนนนโยบาย หรอไดรบผลจากการด าเนน
นโยบาย
- Policy Environment ไดแก สภาพแวดลอมทางเศรษฐกจ สงคม การเมอง หรอ
สภาพแวดลอมตางๆ ทมสวนท าใหเกดนโยบายและไดรบผลกระทบจากนโยบาย
- Public Policies นโยบายสาธารณะตางๆ
ความสมพนธของทง 3 ตวแปรม 2 ลกษณะ ดงน
1. Public Policies เปนตวแปรตาม ทเปนผลมาจาก Policy Stakeholders และPolicy
Environment (ตามลกศรเสนประ/ลกศรทอยดานนอก)
2. Public Policies เปนตวแปรตนหรอตวแปรอสระ คอ นโยบายสาธารณะมผล
สะทอนกลบตอ Policy Stakeholder และ Policy Environment (ตามลกศรเสนทบ/ลกศรทอย
ดานใน) นกศกษาจะตองกลบไปทบทวนวา ผลกระทบของนโยบายสาธารณะทมตอตวแปรอนๆ
เปนอยางไร
Policy Stakeholders
Policy Environment Public Policies
75 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
ในการก าหนดนโยบายนนมปจจยหรอองคประกอบอะไรบางทเขามามอทธพลตอการ
ก าหนดนโยบายสาธารณะและมอทธพลตอการน านโยบายสาธารณะนนไปปฏบตใหประสบ
ความส าเรจ ซงสามารถทจะแยกออกเปน 2 ประเภทดงตอไปน
ประเภทท 1 ปจจยทเปนองคประกอบพนฐาน มดงตอไปน
1. ผลประโยชน ถอวาเปนปจจยทมอทธพลเปนอนดบแรก หากวานโยบายดงกลาว
สามารถสะทอนใหเหนถงผลประโยชนโดยรวมของประชาชน ผลประโยชนของ
ประเทศชาต การวพากษวจารณนโยบายดงกลาวกจะนอยหรอแทบไมมเลย
2. Fasts (ขอมลทเปนขอเทจจรง) อาจจะเกดจากปญหาตางๆ ทเกดขนในสงคม
3. Actors (บทบาทของตวแสดงตางๆ ในสงคม) เชน ผก าหนดนโยบาย คอ ฝาย
การเมอง , กลมผลประโยชนตางๆในสงคม เปนตน
4. Values (คานยม) ขอมลทเปนความรสกนกคด การรบรของประชาชนในแตละกลม
ประเภทท 2 ปจจยทเปนองคประกอบทางดานสภาพแวดลอม มดงนตอไปน
1. สภาพแวดลอมทางสงคม อาจจดจากตวชวดยอยๆ เชน ลกษณะประชากรแตละ
ชวงวย นนคอ สดสวนประชากรในแตละวย, การขยายตวของชมชนเมอง, ความ
ยากจนและคณภาพชวตของประชาชน, โครงสรางการศกษา เปนตน
2. สภาพแวดลอมทางการเมอง สภาพบนทางการเมองมเสถยรภาพหรอไม,
ขาราชการประจ า ขาราชการทหาร ทท าใหการเมองเกดเสถยรภาพมากนอยเพยงใด
ระบบการเมอง สถาบนตางๆ
กระบวนการ พฤตกรรม
นโยบายสาธารณะ สภาพสงคมและเศรษฐกจ
76 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
, มการกระจายอ านาจมย, มการปรบเปลยนบทบาทภาครฐ เชน การก าหนดขนาด
ก าลงคนเหมาะสม, วฒนธรรมทางการเมองทเนนการมสวนรวมทกภาคสวน เปนตน
3. สภาพแวดลอมทางเศรษฐกจก เชน ภาวะเงนเฟอเทาไร, มอตราการวางงานเทาไร,
ภาพรวมและการเปลยนแปลงโครงสรางทางเศรษฐกจ, กระแสทนนยมเสรท าใหเกด
การแขงขนทางเศรษฐกจทกวางขวาง, ราคามน ามนจะมผลตอเศรษฐกจ ราคา
ทองค า เปนตน
4. สภาพแวดลอมขององคการระหวางประเทศ เชน องคการทมบทบาทในโลก มการ
ก าหนดกฎเกณฑอะไรบางทสงผลตอเศรษฐกจของประเทศ หรอ การเมองของ
ประเทศ
5. สภาพแวดลอมทางดานเทคโนโลย เชน คอมพวเตอรตางๆ, เทคโนโลยสารสนเทศ,
การสอสารโทรคมนาคม ระบบส านกงานอตโนมต, กรขนสง, การบวนการผลต ซง
พบวามการน าความรทางดานเทคโนโลยชวภาพมาใช เชน กระบวนการตดตอยนต
ทเรยกวา GMO ซงบางประเทศมนโยบายตอตาน GMO เปนตน
ตวแบบการวเคราะหนโยบาย (Models for Policy Analysis)
ตวแบบของ Thomas R. Dye เปนตวแบบทงายและชดเจนในการท าความเขาใจการเมอง
และนโยบายสาธารณะทไดก าหนดออกมา เปนตวแบบทใหค าตอบไดวาใครเปนผก าหนด
นโยบายและการก าหนดนโยบายนนอาศยหลกเกณฑอะไรซงมทงหมด 9 ตวแบบ
77 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
ลกษณะส าคญ
1. นโยบายเปนผลผลตของสถาบน
2. เนนสถาบนส าคญทมอ านาจในการก าหนดนโยบาย
จดเดน
1. งายและสะดวกในการศกษาโดยพจารณาจากรฐธรรมนญ
จดดอย
1. เนนโครงสราง (Structure) โดยไมสนใจหนาท พฤตกรรม (Function / Behavior)
2. อาจท าใหไมเหนถงปจจย หรอภาพในเชงปฏบต
สรป ตวแบบสถาบนจะวเคราะหวา สถาบนใด
1. ท าหนาทก าหนดนโยบาย
2. ท าหนาทน านโยบายสาธารณะไปปฏบต
3. สถาบนใดท าหนาทบงคบใชนโยบายในสงคม
ลกษณะส าคญ
1. นโยบายเปนกจกรรมทางการเมอง
2. เนนขนตอนและพฤตกรรมทส าคญในการก าหนดนโยบายวามอะไร
78 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
จดเดน
1. เนนเรองขนตอนและพฤตกรรมแทนการเนนเรองโครงสราง
จดดอย
1. อาจจะละเลยเนอหาหรอสาระของนโยบายซงเปนหวใจส าคญของการศกษา
นโยบาย
สรป ตวแบบกระบวนการ สงทตองวเคราะหคอ ขนตอน / กระบวนการนโยบาย
1. การวเคราะหปญหา ดวานโยบายนนถกก าหนดขนเพอแกไขปญหาอะไร, ปญหา
ดงกลาวนนเปนปญหาทมความส าคญเรงดวนหรอไม ถาเรงดวนแสดงวานโยบายนน
ตวผน าหรอฝายการเมองใหความส าคญ แตหากไมเรงดวน แตถกน ามาเปนนโยบาย
กตองหาเหตผลใหไดวาเปนเพราะอะไร หรอมผลประโยชนอะไรเขาไปเกยวของดวย
หรอไม
2. การก าหนดทางเลอกนโยบาย คอ วธการในการแกไขปญหา จากปญหานโยบาย
อาจจะมทางเลอกในการแกไขปญหาไดหลายทาง, ตองมการรบฟงความคดเหนของ
ประชาชน ตองมการวเคราะหความเปนไปไดของแตละทางเลอก
3. การตดสนนโยบาย ใชเกณฑอะไรในการตดสนนโยบาย เชน ดตามขอมลการรบฟง
ความคดเหนของประชาชนหรอไม หรอ ดจากการวเคราะหความเปนไปไดหรอไม
หรอ มาจากฝายการเมอง
4. การน านโยบายไปปฏบต โดยสวนราชการตางๆ ซงจะดวามการเมองเขาไป
แทรกแซงการด าเนนนโยบายของสวนราชการหรอไม หรอการเขาไปก ากบดแล
ตดตามผลการด าเนนนโยบายของฝายการเมอง
5. การประเมนผลนโยบาย ดวาฝายการเมองเขาไปมบทบาทในการประเมนผลนโยบาย
หรอไมอยางไร
79 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
ลกษณะส าคญ
1. นโยบายคอดลยภาพระหวางกลมซงเปนผลจากการตอสตอรองของกลม
2. ปฏสมพนธของกลมทงทเปนทางการและไมเปนทางการคอหวใจของการเมอง
จดเดน
1. เนนสภาพการปฏสมพนธระหวางกลมตามความเปนจรง
2. การมกลมหลากหลายจะท าใหนโยบายมลกษณะประนประนอม
จดดอย
1. ถอวาผก าหนดนโยบายมหนาทตอบสนองขอตกลงของกลมเทานน
2. ละเลยอ านาจของผตดสนนโยบายและสภาพแวดลอมทมอทธพล
สรป ตวแบบกลม
นโยบายทสนใจ มความเกยวของ / สะทอนถงผลประโยชนของกลมในสงคมหรอไม (ถา
มกสามารถใชตวแบบนวเคราะหได) ซงการวเคราะหจะดวา
1. มกลมผลประโยชนกลมใดบางทเกยวของกบนโยบาย
2. ผลประโยชนของกลมผลประโยชนแตละกลม สอดคลอง / ขดแยงกน
3. นโยบายทก าหนดมานน สะทอนดลยภาพระหวางกลมในลกษณะใด เปนการ
ประสานประโยชนหรอคอนไปทางผมอทธพลมากกวา
80 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
ลกษณะส าคญ
1. นโยบายเปนสทธความชอบธรรมชอบผน า
2. ผน าเปนผก าหนดนโยบาย เพราะประชาชนขาดความสนใจ หรอ ความร ในเรอง
นโยบายนน หรอ อาจเกยวของกบความมนคงทางการเมอง
3. ผน ามอทธพลเหนอประชาชนซงเปนสงคมปดหรอไมมนคง
4. ขาราชการมหนาทน านโยบายไปปฏบตเทานน
จดเดน
1. สะทอนถงสภาพความเปนจรงของสงคมทมผมอทธพลและขาดการมสวนรวม
จดดอย
1. ละเลยความส าคญของการมสวนรวมในกระบวนการก าหนดนโยบาย
2. ขดกบลกษณะส าคญทวานโยบายมไดตดสนทจดใดจดหนงแตมพฒนาการ
3. นโยบายจะมลกษณะทผกขาดและเออประโยชนเฉพาะกลม
สรป ตวแบบผน า
การวเคราะห จะตองอธบายใหไดวาผลทเกดขนจากการด าเนนนโยบายนนสอดคลอง
กบผลประโยชนหรอความตองการของกลมผน าเทานน (ไมใชเปนสงทสอดคลองผลประโยชน
ของประชาชน ตองมขอมลประกอบการอธบายดวย)
81 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
ลกษณะส าคญ
1. นโยบายคอผลประโยชนสงสดของสงคม (Maximum Social Gain) มคณคาทงทาง
เศรษฐกจ สงคม และการเมอง
2. เปนการพจารณาการเลอกนโยบายทใหประโยชนสงสดเมอเปรยบเทยบกบตนทน
3. ผตดสนนโยบายเปนผทมเหตผล
จดเดน
1. การตดสนนโยบาย เปนผลจากการมขอมลทสมบรณ มทรพยากรทจ าเปนและมการ
วเคราะหอยางเปนระบบ
จดดอย
1. ในสภาพความเปนจรงยอมมเงอนไข ทรพยากร เหตผลและความสมารถทจ ากด
2. ประโยชนสงสดของสงคมมกไมไดความเหนเอกฉนท
3. ประโยชนและตนทนบางอยางไมชดเจน และไมอาจเปรยบเทยบกนได
4. ผตดสนใจอาจเจอปนดวยผลประโยชนสวนบคคล หรอ อคต
5. ผตดสนใจอาจแสวงหาทางเลอก ทปฏบตไดมากกวาทางทดทสด
สรปตวแบบยดหลกเหตผล
1. รวาสงคมสวนรวมมความความตองการอะไร ทงรความตองการประชาชนทงหมด
วาตองการอะไร วามปญหาอะไรบางคอตองรทงหมด (เปนไปไมได) และชงน าหนก
82 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
ได คอ จดล าดบความส าคญของความตองการหรอเรยงล าดบความส าคญของ
ปญหาได
2. ในความตองการนนในแตละความตองการเรามวธในการตอบความสนองความ
ตองการนนอยางไรตองรครบทกทางเลอกคอหาแนวทางในการแกไขปญหาใหครบ
ทกทาง
3. รผลทเกดขนจากแตละทางเลอกแลวตองรผลตอบแทนแตละทางเลอกคมคาหรอมย
แลวเลอกทางเลอกทดทสด (ตองกอใหเกดผลประโยชนในทกๆ ดาน จงจะเรยกวา
เปนนโยบายทมเหตผล
ลกษณะส าคญ
1. นโยบายเปนความตอเนองของกจกรรมของรฐบาลในอดตเพยงแตแกไขเพมเตม
หรอปรบปรงบางสวน
2. กระบวนการก าหนดนโยบายเปนกระบวนการสงสมความรจากประสบการณในอดต
3. เนนการปรบเปลยนตามสภาพแวดลอมทละนอย และยอมรบแนวนโยบายทผาน
มาแลวในอดต
จดเดน
1. งายตอการพจารณา มความเสยงนอย
2. มความเปนไปไดทจะไดรบการยอมรบสง
จดดอย
83 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
1. ขาดกระบวนการในการสรางทางเลอก และตดสนใจอยางมเหตผล
2. ไมมลกษณะททาทาย หรอเกดการพฒนาสงใหม
3. มลกษณะอนรกษนยม ความกาวหนาหรอการสรางสรรคในการแกไขปญหาเรงดวน
เปนไปไดยาก
สรป ตวแบบสวนเพมหรอคอยเปนคอยไป ตองวเคราะหใหไดวา
1. ในอดตมการก าหนดนโยบายในแบบเดยวกนกบนโยบายทวเคราะหอะไรบาง
2. นโยบายทเราวเคราะหมการปรบเปลยน / เพมเตมจากนโยบายในอดตอยางไร
เพราะวาการก าหนดนโยบายในตวแบบนเปนการก าหนดนโยบายทสามารถ
ด าเนนการไดโดยไมตองใชเวลาในการวเคราะหมากนก ประหยดเวลา ประหยด
คาใชจาย ขอมลการวเคราะหกมไมมาก
ลกษณะส าคญ
1. นโยบายคอทางเลอกทมเหตผลทามกลางสถานการณทมการแขงขน คอ จะมผเลน
อยางนอย 2 ฝาย เมอมผเลน เรากไมสามารถจะคาดเดาไดวาเคาจะเลนแบบไหน
ดงนนเรากตองพจารณาวาจะด าเนนการ ด าเนนกลยทธแบบใด จงจะชนะ
2. ดงนน เปนการน าทฤษฏเกมส ซงเปนทฤษฏการตดสนใจในสถานการณทมการ
แขงขนตงแต 2 ฝายขนไป การเลอกของอกฝายหนงขนอยกบอกฝายหนงเสมอ ซง
การเลอกทางเลอกตองเปนการเลอกทมเหตผลทดทสดเพราะฉะนนการตดสนใจจะ
ไมเปนอสระจากกน ซงจะตองมการค านงถงกลยทธ ทท าใหเราไดเปรยบหรอ
84 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
เสยหายนอยทสด ดงนนการตดสนใจจะสงผลหรอขนอยกบอกฝายหนงเสมอ
3. แนวคดหลกยทธศาสตร (Strategy) การตดสนใจอยางมเหตผลใหไดประโยชนสงสด
จากคแขง
4. เปาหมาย Minimax หรอ 1. ลดความสญเสย / ขาดทนนอยทสด และ 2. เพม
ผลประโยชน / ก าไรมากทสด
จดเดน
1. เหมาะส าหรบนโยบายเกยวกบสงคราม สนตภาพ การใชอาวธรายแรง
2. นยมใชในการพจารณาความสมพนธระหวางประเทศ
3. หรอใชในการตอรองและการสรางแนวรวม
4. มกใชเปนเครองมอในการวเคราะห มากกวา เปนเครองมอในการก าหนดนโยบาย
จดดอย
1. ไมเหมาะกบสภาพความขดแยงทรนแรง และไมเหมาะเปนเครองมอในการก าหนด
นโยบาย
2. ยากทจะค านวณประโยชนสงสด และ พยากรณทางเลอกของฝายตรงขาม
3. มปจจยอนๆ ทไมเอออ านวยในการตดสนใจอยางมเหตผล
ในตวแบบทางเลอกสาธารณะนนจะสะทอนใหเหนถงการตดสนใจรวมกนของหลายๆ
ฝายโดยค านงถงผลประโยชนรวมกนของปจเจกบคคล เพราะฉะนนในตวแบบทางเลอก
สาธารณะคอ ปจเจกบคคล มองวา ปจเจกบคคลแตละบคคลมเหตผล ทามกลางความม
เหตผลของปจเจกบคคลทกคนจงแสวงหาอรรถประโยชนใหแกตนเอง ซงตวแบบนเปนตวแบบ
ทน าหลกเศรษฐศาสตรมาใชในการวนจฉยสงการ เปนการมองถงการตดสนใจรวมกนหลายๆ
ฝายและผลทออกมาเปนนโยบายจะสะทอนถงการใหความสนใจปจเจกบคคล เชน นโยบายท
เรามการถายโอนภารกจใหเอกชนด าเนนการ รปแบบของการใหบรการหลากหลาย การให
ตวแบบทางเลอกสาธารณะ (Public Choice Model)
85 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
ความส าคญกบผลประโยชนปจเจกบคคลวา บรการแตละแบบจะตรงใจกบปจเจกบคคลแตละ
บคคล
ตวแบบทางเลอกสาธารณะ วเคราะห นโยบายดานการใหบรการสาธารณะทมรปแบบ
การบรการหลายรปแบบ รปแบบการบรการแตละรปแบบสามารถตอบสนองความตองการ
หรอผลประโยชนของปจเจกบคคลได
ตวแบบระบบ (Systems Model) การตอบขอสอบ นกศกษาควรเลอกตวแบบอนทล า
ลกมากกวาตวแบบระบบ มองวา นโยบายสาธารณะเปนผลผลตของระบบ ตามภาพจากแผนภาพอธบายไดวา
ปจจยน าเขาอาจจะเปนขอเรยกรองตองการ (Demands) หรอการสนบสนนจากประชาชน
(Supports) จะถกน าเขาสระบบการเมองเพอกลนกรองแลวตดสนใจออกมาเปนนโยบาย
สาธารณะ ดงนนนโยบายสาธารณะจงเปนผลผลตของระบบ ผลของนโยบายจะตกอยกบ
ประชาชน โดยจะประเมนวานโยบายดงกลาวตอบสนองความตองการของประชาชนไดมาก
นอยเพยง ใดจาก Feedback ทยอนกลบมา เชน คนกรงเทพฯ มปญหาการจราจรตดขดอยาก
ใหรฐบาลสรางถนนเพม จากนนกประเมนผลวาสรางถนนแลวการจราจรยงตดขดอกหรอไม
ถายงตดขดอยกเปน Feedback กลบเขาสรฐบาลอกรอบหนง รฐบาลกตองคดวาควรแกไขหรอ
ก าหนดนโยบายใดออกมา ตวแบบระบบสามารถน าไปวเคราะหไดหลากหลายจนกลายเปนตว
แบบอเนกประสงค แตอาจารยอยากใหใชตวแบบอนมากกวาตวแบบนงายเกนไป
86 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
ทง 9 ตวแบบทกลาวไปจะใหค าตอบไดวาใครเปนผก าหนดนโยบายสาธารณะ ใช
หลกเกณฑใดในการก าหนด บางตวแบบใชวเคราะหไดบางนโยบาย เชน ตวแบบกลม ตวแบบ
ผน า ตวแบบสวนเพม บางตวแบบวเคราะหไดทก ๆ นโยบาย เชน ตวแบบสถาบน ตวแบบ
กระบวนการ ตวแบบระบบสามารถน าไปใชไดอยางกวางขวาง ตวแบบมเหตผลแทบจะใชไมได
เลยในสภาพความเปนจรง ตวแบบทฤษฎเกมใชส าหรบนโยบายการปองกนประเทศ
ตวแบบในการน านโยบายไปปฏบต เชน
1. ตวแบบมเหตผล (Rational Model)
2. ตวแบบการจดการ (Management Model)
3. ตวแบบการพฒนาองคการ (Organizational Development Model)
4. ตวแบบกระบวนการระบบราชการ (Bureaucratic Process Model)
5. ตวแบบทางการเมอง (Political Model)
ในการวเคราะหการน านโยบายไปปฏบต นกศกษาควรเลอกตวแบบทสอดคลองทตน
ถนด โดยไมจ าเปนตองใชตวแบบทงหมด
1. ตวแบบมเหตผล (Rational Model) มองวา ความส าเรจในการด าเนนนโยบาย
ขนอยกบประสทธภาพในการวางแผนและการควบคมการด าเนนการ โดยมองคประกอบ
ตอไปน
1) วตถประสงคและเปาหมาย
2) การก าหนดภารกจและการมอบหมายภารกจ
3) มาตรฐานในการปฏบตงาน
4) ระบบการวดผล
5) ระบบการใหคณใหโทษ
หากนกศกษาน าตวแบบเหตผลมาวเคราะหการด าเนนนโยบาย นกศกษากตองหา
องคประกอบเหลานใหพบ
2. ตวแบบการจดการ (Management Model) มองวา ความส าเรจของการด าเนน
นโยบายขนอยกบสมรรถนะขององคการทรบผดชอบในการด าเนนนโยบาย โดยมปจจยดงน
87 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
1) โครงสราง มองความพรอมทจะสนบสนนในการด าเนนนโยบาย
2) บคลากร มองวา มจ านวนเพยงพอหรอไม และมคณสมบตทจะรบผดชอบในการ
ด าเนนนโยบายหรอไม
3) งบประมาณ มองวา มเพยงพอหรอไม ประสทธภาพการเบกจายเปนอยางไร
4) สถานท มองท าเลทตงวาเหมาะสมกบการน านโยบายไปปฏบตหรอไม
5) วสดอปกรณ/ เครองมอเครองใช มองวา มครบถวน เพยงพอ และทนสมยตอการ
ด าเนนนโยบายหรอไม
3. ตวแบบการพฒนาองคการ (Organizational Development Model) มองวา
ความส าเรจของการด าเนนนโยบายขนอยกบปจจย 5 สวน ดงน
1) ภาวะผน า ผน าของหนวยงานทรบผดชอบด าเนนนโยบายมภาวะผน าหรอไม
2) ผน าสามารถโนมนาวจงใจ ใหบคลากรในหนวยงานอยากท างานหรอไม
3) หนวยงานทรบผดชอบด าเนนนโยบายมการท างานเปนทมหรอไม
4) หนวยงานไดสงเสรมการมสวนรวมหรอไม
5) หนวยงานไดสรางการความผกพนและการยอมรบในการท างานหรอไม เพราะ
สงเหลานเปนตวเสรมสรางขวญและก าลงใจในการท างานเปนอยางด
หากสามารถหาค าตอบทง 5 สวนนได กจะสามารถใชตวแบบการพฒนาองคการมา
วเคราะหการด าเนนนโยบายได เชน มภาวะผน าเหมาะสม (เปนประชาธปไตย) มการจงใจทง
ทางเศรษฐกจและสงคม มการสนบสนนการมสวนรวม มการท างานเปนทมสง บคลากรมความ
ผกพนและมการยอมรบกนในการท างานสง โอกาสทจะน านโยบายไปปฏบตไดส าเรจกมมาก
4. ตวแบบกระบวนการระบบราชการ (Bureaucratic Process Model) มองวา
ความส าเรจในการน านโยบายไปปฏบตขนอยกบความเขาใจของผก าหนดนโยบายและระดบ
การยอมรบของผด าเนนนโยบาย เพราะบางครง ขาราชการการเมองทเขาไปด าเนนนโยบาย
ขาดความเขาใจในสภาพของปญหา สงผลท าใหการด าเนนนโยบายไมประสบความส าเรจหรอ
ส าเรจนอย และหากขาราชการประจ าใสเกยรวางหรอไมยอมรบนโยบาย โอกาสทนโยบายนน
จะประสบความส าเรจกมนอย
88 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
นกศกษาตองวเคราะหวา ผก าหนดนโยบายมขอมลพรอมและเขาใจสภาพปญหาหรอไม
และสามารถถายทอดใหผปฏบตเกดการยอมรบไดหรอไม
5. ตวแบบทางการเมอง (Political Model) มองสมรรถนะของหนวยงานทรบผดชอบ
ในการด าเนนนโยบายวามอ านาจในการตอรองหรอไม จ านวนหนวยงานทเขามาเกยวของกบ
การด าเนนนโยบายมมากหรอนอย หากมมาก การด าเนนนโยบายกจะส าเรจนอย เพราะตางก
แยงชงทรพยากรกน และหนวยงานทรบผดชอบไดรบการสนบสนนจากสอมวลชน นกการเมอง
หวหนาหนวยงาน และกลมผลประโยชนหรอไม
หากหนวยงานมอ านาจในการตอรองมาก ผลของการด าเนนนโยบายกมโอกาสประสบ
ความส าเรจไดมาก ตวบงชความสามารถในการตอรองคอ บคลกภาพของผน า ความร
ความสามารถของผน า/องคการ สถานะทางดานอ านาจและทรพยากรของหนวยงาน
ภาพรวมเงอนไขตางๆ ทมผลตอความส าเรจของนโยบาย
นกศกษาอาจสรปวา ความส าเรจในการด าเนนนโยบายขนอยกบภาวะผน า ความ
รวมมอ สภาพแวดลอมตางๆ ทงดานการเมอง เศรษฐกจ สงคม และเทคโนโลย จากภาพจะ
เหนวาตวแปรตางๆ มความสมพนธซงกนและกน
ตวแบบในการประเมนผล ม 3 ตวแบบ ไดแก
1. Policy monitoring การตดตามผลการด าเนนนโยบายเปนการตดตาม
ความคบหนาของการด าเนนนโยบายในแตละชวงระยะวาเปนอยางไร
เปนการใชมาตรฐาน หรอตวชวดคอยตดตามดการปฏบตงานไปเรอยๆ
89 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive สาขาบรหารรฐกจ โดย นายนนทภพ สนไชย
ในทางวชาการมองวา การตดตามประเมนผลนโยบายเปนการ
ตรวจสอบพนทบรการ (coverage)วา นโยบายไปถงกลมเปาหมายมาก
นอยแคไหน และการใหบรการ (delivery) วา การปฏบตและวธการ
ตางๆทท าจรงนน ตรงตามแผนการใหบรการหรอไมอยางเปนระบบ
2. Efficiency Evaluation การประเมนประสทธภาพของการด าเนน
นโยบาย
3. Effectiveness Evaluation การประเมนประสทธผลของการด าเนน
นโยบาย
ขนตอนการประเมนผล
- การศกษารายละเอยดของสงทถกประเมนและการศกษาความตองการของ
ผใช ผลประเมน
- การก าหนดประเดนในการประเมน/การก าหนดตวชวดและการพฒนาตวชวด
- การออกแบบการประเมน (การก าหนดกลมตวอยาง วธวเคราะหขอมลและ
การเสนอรายงาน
- การเกบรวบรวมขอมล
- การวเคราะหขอมล
- การสรปผลการประเมน
- การเขยนรายงาน