Ταξίδια στα βυζαντινά χρόνια

Σαίτας Σωτήρης, Β4

Στο Αιγαίο διασταυρώνονταν πολλοί θαλάσσιοι δρόμοι.

Τα πλοία που έρχονταν από την Ιταλία με κατεύθυνση την Κωνσταντινούπολη έπλεαν βόρεια της Κρήτης ως την Εφεσο, για να παραπλεύσουν στη συνέχεια τη μικρασιατική ακτογραμμή.

Ο θαλάσσιος διάδρομος από την Πάτρα προς την Κόρινθο και η σε κάποιες περιπτώσεις επιβεβαιωμένη χρήση του αρχαίου Διόλκου αποτελούσε μια ασφαλέστερη εναλλακτική λύση για τα πλοία που ήθελαν να αποφύγουν τον επικίνδυνο περίπλου της Πελοποννήσου.

Ο θαλάσσιος δρόμος που ένωνε την Κωνσταντινούπολη με την Αλεξάνδρεια ήταν ενιαίος ως τη Ρόδο, όπου διχάζονταν σε ένα πελάγιο παρακλάδι προς την Αίγυπτο και ένα παράκτιο που έβαινε παράλληλα προς τις ακτές της Κιλικίας, της Συρίας και της Παλαιστίνης.

Ενδιαφέροντα στοιχεία παραθέτει ο συγγραφέας σχετικά με τη διάρκεια των ταξιδιών στη διαδρομή αυτή: η Αττάλεια απείχε από την Κωνσταντινούπολη 15 μέρες θαλασσοπορίας, η Κύπρος 10 με ευνοϊκό άνεμο και χωρίς ενδιάμεσους σταθμούς και η Αλεξάνδρεια 18.

Οι ευρωπαίοι προσκυνητές, ύστερα από την κατάκτηση της χερσονήσου του Αίμου από τους Σλάβους, έφθαναν στα επίνεια των Ιεροσολύμων ακολουθώντας τη διαδρομή Ρώμη - Στενά Μεσσήνης - Κύπρος.

Όσοι προέρχονταν από την Ιβηρική, τη Γαλλία και την Αγγλία έπαιρναν το πλοίο σε ένα από τα γαλλικά μεσογειακά λιμάνια και διέσχιζαν το πέλαγος, για να παραπλεύσουν στη συνέχεια τη Βόρειο Αφρική ως την Ιόππη.

Διεξοδική αναφορά γίνεται στις θαλάσσιες διαδρομές που συνέδεαν την Καρχηδόνα με την Ανατολή, καθώς επίσης και στο Τυρρηνικό Πέλαγος, την Αδριατική, το Ιόνιο, την Ερυθρά Θάλασσα κλπ.

Ειδική μνεία γίνεται ακόμη για τις δεισιδαιμονίες και τις διάφορες ιεροπραξίες, όπως θυσίες στις μυστηριώδεις δυνάμεις της φύσεως, που συνδέονταν με τα θαλασσινά ταξίδια. Κυρίως όμως οι Βυζαντινοί κατέφευγαν στη βοήθεια των Αγίων Νικολάου, Φωκά, Νίκωνα και Ισιδώρου. Τέλος αναλύονται περιπτώσεις ταξιδιών για τα οποία υπάρχουν συγκεκριμένες περιγραφές (οδοιπορικά, εκθέσεις προσκυνητών, εμπόρων, εξορίστων, αιχμαλώτων πολέμου κλπ.).