бүгд найрамдах сингапур улсад зохион байгуулсан...

Á¯ÃÄ ÍÀÉÐÀÌÄÀÕ ÑÈÍÃÀÏÓÐ ÓËÑÀÄ ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËÑÀÍ ÀÂËÈÃÀÒÀÉ

ÒÝÌÖÝÕ ÀÆËÛÍ ÒÓÐØËÀÃÀ ÑÓÄËÀÕ ÑÓÐÃÀËÒ

2011 îíû 6 ñàðûí 27-íîîñ 7 ñàðûí 1,

2014 îíû 2 ñàðûí 10-14-íû ºäð¿¿ä

3Á¯ÃÄ ÍÀÉÐÀÌÄÀÕ ÑÈÍÃÀÏÓÐ ÓËÑÀÄ ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËÑÀÍ ÀÂËÈÃÀÒÀÉ ÒÝÌÖÝÕ ÀÆËÛÍ ÒÓÐØËÀÃÀ ÑÓÄËÀÕ ÑÓÐÃÀËÒ

Ñóðãàëòûí òóõàé

Àçèéí ñàí íü ÀÍÓ-ûí Îëîí óëñûí õºãæëèéí àãåíòëàãèéí ñàíõ¿¿æèëòýýð Ìîíãîë Óëñàä Àâëèãàòàé òýìöýõýä äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ òºñëèéã 2006-2011 îíä, Ìîíãîë Óëñàä Çàñàãëàë, èë òîä áàéäëûã äýìæèõ õºòºëáºðèéã 2012-2014 îíä õýðýãæ¿¿ëñýí. Òóñ òºñºë àâëèãààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, îëîí íèéòèéã ñî¸í ãýãýýð¿¿ëýõ, èðãýíèé íèéãìèéí áàéãóóëëàãóóä áîëîí õóâèéí õýâøëèéã àâëèãûí ýñðýã õ¿÷èí ÷àðìàéëòàä òàòàí îðîëöóóëàõ çýðýã îëîí ÷èãëýëýýð àæèëëàæ èðñýí. Ýíý õ¿ðýýíä àâëèãûí ãýìò õýðãèéã ¿ð ä¿íòýé ìºðäºí øàëãàõ, ïðîêóðîðûí õÿíàëò òàâèõ, ø¿¿õýýð àìæèëòòàé øèéäâýðëýõ óð ÷àäâàðûã íýìýãä¿¿ëýõ, áàéãóóëëàãóóäûí àæëûí óÿëäàà, õàìòûí àæèëëàãààã ñàéæðóóëàõ ÷èãëýëýýð Àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçàð, Óëñûí Åðºíõèé Ïðîêóðîðûí ãàçàð, Íèéñëýëèéí Ïðîêóðîðûí ãàçàð, Óëñûí Äýýä ø¿¿õ áîëîí áóñàä ø¿¿õ¿¿ä, Ø¿¿õèéí Åðºíõèé Çºâëºëòýé õàìòðàí àæèëëàñàí áèëýý. Ýíýõ¿¿ õàìòûí àæèëëàãààíû õ¿ðýýíä òóñ ñàí Ñèíãàïóð óëñûí àâëèãàòàé òýìöñýí òóðøëàãààñ ñóäëàõ ñóðãàëòûã Ñèíãàïóðûí Ãàäààä õàðèëöààíû ÿàì, Òºðèéí àëáàíû êîëëåæòîé õàìòðàí 2 óäàà çîõèîí áàéãóóëñàí. Òóñ ñàí ñóðãàëòààñ îëæ àâñàí ìýäëýã ìýäýýëëèéã Àâëèãàòàé òýìöýõ ÷èãëýëýýð àæèëëàæ áóé õàìòðàã÷ áàéãóóëëàãóóäûí àæèëòàí, àëáàí õààã÷ íàðòàé õóâààëöàõ çîðèëãîîð ñóðãàëòûí ìàòåðèàë, òàéëàí áîëîí õîëáîãäîõ óóëçàëò, õýëýëö¿¿ëãèéí ìàòåðèàëûã áýëòãýâ.

4 Á¯ÃÄ ÍÀÉÐÀÌÄÀÕ ÑÈÍÃÀÏÓÐ ÓËÑÀÄ ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËÑÀÍ ÀÂËÈÃÀÒÀÉ ÒÝÌÖÝÕ ÀÆËÛÍ ÒÓÐØËÀÃÀ ÑÓÄËÀÕ ÑÓÐÃÀËÒ

Ñèíãàïóð Óëñ

Ñèíãàïóð Óëñ íü 5 ñàÿ îð÷èì õ¿í àìòàé, àðëûí îðîí þì. Ãàçàð íóòãèéí õóâüä åðäºº 712.4 êì2 áºãººä äýëõèéí õàìãèéí èõ õ¿í àìûí íÿãòðàëòàé óëñóóäûí íýã þì. Ñèíãàïóðûí õ¿í àì èõýâ÷ëýí Õÿòàä, Ýíýòõýã áîëîí Ìàëàé÷óóä áàéäàã. Òèéìýýñ îëîí ÿíçûí ¸ñ çàíøèë, èòãýë ¿íýìøèëòýé õ¿ì¿¿ñ àìüäàðäàã. Ìàëàé (¿íäýñíèé õýë), Àíãëè (çàõèðãààíû õýë), Õÿòàä áîëîí Òàìèë õýë ãýñýí àëáàí ̧ ñíû 4 õýëòýé. Òóñãààð òîãòíîëîî çàðëàñíààñ õîéø áóþó 1965-1999 îíä Ñèíãàïóðûí äîòîîäûí íèéò á¿òýýãäýõ¿¿í (ÄÍÁ) æèëä äóíäæààð 8.6 õóâèàð ºññºí áàéäàã. Ãýâ÷ ñ¿¿ëèéí 10 æèëèéí õóãàöààíä, ÿëàíãóÿà 1997 îíû Àçèéí ñàíõ¿¿ãèéí õÿìðàë, 2001 îíû ÀÍÓ-ä áîëñîí òåððîðèñò õàëäëàãà, 2003 îíû SARS ºâ÷èí, ìºí äýëõèé íèéòèéí ñàíõ¿¿ãèéí õÿìðàë çýðýã íü äýýðõ ºñºëò áóóðàõàä íºëººëæýý.

Ñèíãàïóðûã àíõ 1819 îíîîñ Àíãëè÷óóä õóäàëäààíû áîîìò õýëáýðýýð àøèãëàæ áàéãààä, óëìààð 1824 îíä Àíãëèéí êîëîíè áîëñîí áàéíà. Ãàçàð ç¿éí àøèãòàé áàéðëàë íü òîìîîõîí õóäàëäààíû òºâ áîëîõ öààøäûí õºãæèëä íü íºëººëñºí áàéíà. 1942 îíä Ñèíãàïóð ßïîíû ýçýíò ã¿ðíèé ìýäýëä îðñíîîð ýíý õºãæèë óäààøèðñàí. Ýíý ¿å Ñèíãàïóðûí ò¿¿õýí äýõ õàìãèéí õ¿íä õýö¿¿ öàã ¿åä òîîöîãääîã. Äýëõèéí 2-ð äàéíû äàðàà Ñèíãàïóð äàõèí Àíãëèéí ìýäýëä î÷ñîí. 1965 îíû 8 äóãààð ñàðûí 9-íèé ºäºð Ñèíãàïóð Óëñ òóñãààð òîãòíîñîí. Ñèíãàïóð Óëñàä òóõàéí ¿åä îëîí õ¿í àì, ãàçàð ç¿éí òààòàé íºõöºë áîëîí õºðø îðíóóäààñ ººð ç¿éë áàéñàíã¿é. Öýâýð óñíû õîìñäîë, àæèëã¿é÷¿¿ä ãýýä òóëãàìäñàí àñóóäàë îëîí áàéâ.

Ñèíãàïóð íü Àíãëèéí Âýñòìèíñòåðèéí òîãòîëöîîíä òóëãóóðëàñàí Ïàðëàìåíòûí çàñàãëàëòàé. Çàñàãëàëûí õóâüä õóóëü òîãòîîõ, ã¿éöýòãýõ, ø¿¿õ çàñàãëàëààñ á¿ðääýã. Ñèíãàïóðûí Çàñãèéí ãàçàð õàð òàìõèòàé õîëáîîòîé àñóóäàëä ìàø õàòóó õÿíàëòòàé. Ìºí õîðèãëîñîí öýã¿¿äýä òàìõè òàòàõ, õîã õàÿõàä 500-1000 àì.äîëëàðûí òîðãóóëü íîãäóóëäàã. Ò¿¿í÷ëýí áîõü çàæèëàõ õîðèîòîé.


Ñèíãàïóðûí òóðøëàãà

Àâëèãàòàé òýìöýõ ¿éë àæèëëàãààíû òàëààð óëñ îðíû óäèðäàã÷èä ñàéòàð îéëãîëòòîé áàéõ ¸ñòîé. Òýä óäèðäàã÷ õ¿íèé õóâüä õ¿ñýë ýðìýëçëýëòýé, áóñäûí òºëºº ãýõ èòãýë ¿íýìøèëòýé, ¿íäñýðõýã, ïðàãìàòèê, õóâèà õè÷ýýõ ¿çýëã¿é áàéõ ó÷èðòàé. Ñèíãàïóðûí Çàñãèéí ýðõèéã áàðüæ áóé íàìûí õóâüä öýâýð, õýýë õàõóóëèàñ àíãèä áàéõ íü ò¿¿íèé óäèðäàõ 6 çàð÷ìûí íýã áºãººä ¿íýí÷ øóäàðãà áàéõûã õ¿ñýõ áóñ, õàðèí çààâàë áèåë¿¿ëýõ øààðäëàãà òàâüäàã. Òèéìýýñ àâëèãàòàé àìæèëòòàé òýìöýõ ¿íäýñ ñóóðü áîë óëñ òºðèéí õ¿ñýë çîðèã þì.

“Ýõëýýä áèä ººðñäºº æèøèã òîãòîîñîí. Õýðýâ ñàéä íàð àâëèãàä ºðòñºí áîë õóâèéí òóñëàõ íü ¿¿íèéã ìýäýæ ë òààðíà. Òèéìýýñ çºâõºí àâëèãàã¿é áèø, áàñ ýäèéí çàñàã, ñàíõ¿¿ãèéí õóâüä àðâè÷ õÿìãà÷ áàéõ æèøèã òîãòîîõûã çîðüñîí. Áèä çàñãèéí ãàçðûí çàðäëûã òàíàõûí òóëä ìàø ýíãèéí áàéäëààð ¿éë àæèëëàãààã ÿâóóëñàí. ßìàð ÷ ãàðçäàëã¿é, ÿìàð íýã ¿ðýëãýí çóãàà öýíãýëã¿é, òîì îôôèñûí áàéðã¿é ýõýëñýí. Áèä èéì æèøãèéã òîãòîîñíîîð áóñàä íü äàãàëäñàí” Åðºíõèé ñàéä Ëè Êóàí Èþ

Òºð çàñãèéí õýòèéí çîðèëãî, áîäëîãî, õóóëü òîãòîîìæ õýð ñàéí áàéõààñ ¿ë õàìààðàí òýäãýýðèéã áîäèò ¿éë àæèëëàãàà áîëãîõ ¸ñòîé ãîë àðãà õýðýãñýë áîë Çàñãèéí ãàçàð þì. Ãýâ÷ òºðèéí ¿éë÷èëãýýíèé øàò á¿ðò àâëèãà áóãøñààð áàéãàà íºõöºëä Çàñãèéí ãàçàð îðøèí òîãòíîõ áîëîìæã¿é ãýäãèéã óëñ òºð÷èä á¿ðýí õ¿ëýýí çºâøººðäºã. Òèéì ÷ ó÷ðààñ àâëèãûí áîëîìæóóäûã òàñëàí çîãñîîõûí òóëä õóóëèéí áîëîí çàõèðãààíû á¿õ àðãà õýìæýý, áîëîìæòîé á¿õ ¿éë àæèëëàãààã ÿâóóëæ, àâëèãûí õýðýãò ñýæèãëýãäñýí, ò¿¿íä õîëáîãäñîí ýòãýýä¿¿äèéã èëð¿¿ëýõ, õ¿íäýýð øèéòãýõ ¿éë ÿâöûã ò¿ðãýòãýõ øààðäëàãàòàé áàéäàã.

“Òîìîîõîí àëáàí òóøààëòíóóä àâëèãàä ºðòºõ áîëîìæ íýýëòòýé, ºíäºð ò¿âøíèé ñòàíäàðòûí øààðäëàãà ñóë áàéãàà ¿åä çàñàã çàõèðãààíû øóäàðãà áàéäàë ñóëàð÷, óëìààð íóðàí óíàõ áîëîìæòîé. Óëñ òºðèéí ìàíëàéëëûí ¿íýí÷ øóäàðãà áàéäàë íü òóõàéí íèéãýì äýâøèëòòýéãýýð õºãæèæ áóé, íýãýí õýâèéí çîãñîíãè áàéãàà ýñâýë óõàð÷ áóé ýñýõèéã òîäîðõîéëîõ èõýýõýí ÷óõàë õ¿÷èí ç¿éë áàéäàã áºãººä óëñ òºð÷äèéí àâëèãûí àñóóäàë íü àëü íýã óëñûã á¿òýýí áîñãîõ ýñâýë ñ¿éð¿¿ëýõèéã øèéääýã ãîë ç¿éë þì” Ñòðàéòñ Òàéìñ ñîíèíû íèéòëýë, 1997 îíû 1 ñàðûí 19

Ñèíãàïóð óëñ òóñãààð òîãòíîõ ¿åäýý àâëèãàä èõýýõýí àâòñàí óëñ îðîí áàéñàí áîë ºíººäºð àâëèãûí õóâüä õàìãèéí áàãà õýìýýí ¿íýëýãäýõ îðíóóäûí íýã áîëîîä áàéíà. Òóõàéëáàë, Òðàíñïàðåíñè Èíòåðíåéøíë áàéãóóëëàãûí ñóäàëãààãààð õàìãèéí áàãà àâëèãàòàé óëñ îðíóóäûí æàãñààëòàä 4 ä¿ãýýð áàéðò, ìºí óëñ òºð, ýäèéí çàñãèéí ýðñäëèéí ñóäàëãàà õèéãäýõ áîëñîíîîñ õîéø Àçèéí îðíóóäûí äóíä 1 ä¿ãýýðò æàãñàæ áàéíà. Áèä àâëèãûã õÿíàõ ãîë á¿òýö áîëîõ 4À-èéí çàð÷ìûã õýðýãæ¿¿ëñýí. Ýäãýýð íü ¿ð íºëººòýé Anti-Corruption àgency áóþó Àâëèãàòàé òýìöýõ áàéãóóëëàãà, Acts áóþó õóóëü òîãòîîìæ, Adjudication áóþó ø¿¿í òàñëàõ ¿éë ÿâö, Administration áóþó çàõèðãààíû õÿíàëò çîõèöóóëàëò þì.


Àâëèãàòàé òýìöýõ áàéãóóëëàãà

Áèä ¿éë àæèëëàãàà íü îãò ¿ð ä¿íä õ¿ðýýã¿é Àâëèãàòàé òýìöýõ áàéãóóëëàãûí ¿íñ íóðàì äóíäààñ Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõ òîâ÷îîã äàõèí áàéãóóëñàí. Ç¿ãýýð íýã áàéãóóëëàãûã äàõèí áàéãóóëààã¿é. Ñýòãýë ç¿éí äàâóó òàëóóäûã àøèãëàí õ¿ðýýëýë áîëîí òºñººëºë áèé áîëãîæ ìýðãýæëèéí íóóöëàã áàéäëûã ¿¿ñãýñýí. Ò¿¿í÷ëýí õóóëèóäûã èë¿¿ ÷àíä õàòóó áîëãîæ, Àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçðûí äàðãûí ýðõèéã ¯íäñýí õóóëèéí ò¿âøèíä õàíãàæ ºãñºí. Àâëèãûã ìºðäºí øàëãàõ ãàçàðò ýðõ ìýäýë ºã÷, ¿éë àæèëëàãààãàà ÿìàð íýã àéäàñã¿é ÿâóóëàõ áîëîìæèéã õàíãàñàí. ßìàð íýãýí ñààä òîòãîðîîñ çàéëñõèéõèéí òóëä øóóä Åðºíõèé ñàéäûí óäèðäëàãàä ºãñºí. Ýíý íü àìæèëòûí ãîë ¿íäýñ áàéñàí. “Òîì çàãàñ” áàðèõ õàíäëàãûã õýðýãæ¿¿ëýõ, Ñàéä íàð áîëîí òîäîðõîé òîîíû ºíäºð àëáàí òóøààëûí ýòãýýä¿¿äòýé õàìààðàõ ¿éë àæèëëàãààã ÿâóóëñàí. Áóðõàíûã ÷ ãýñýí ìºðäºí øàëãàõ ¸ñòîé ãýñýí çàð÷èì õýðýãæñýí. • Àæèëòíóóä Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõ áàéãóóëëàãàä ¿íýí÷ áàéæ,

ò¿¿íèé íýð õ¿íäèéã ºíäºðò ºðãºíº;• Àæèëòíóóä ººðñäèéí ¿éë õºäëºëèéã á¿ðýí ÷èã÷ øóäàðãà, õàðààò áóñ, ç¿é

¸ñòîéãîîð àâ÷ ÿâíà;• Àæèëòíóóä ÷èã ¿¿ðãýý áóñäààñ àéæ ýìýýõ, ýñâýë áóñäàä íàéð òàâèõã¿éãýýð

õýðýãæ¿¿ëíý;• Àæèëòíóóä àâëèãûí õýðãèéã íÿãò íÿìáàé, õóðäàí øóóðõàé øàëãàæ

øèéäâýðëýíý;• ªºðñäèéí íü õàðààò áóñ áàéäàëä íºëººëæ áîëçîøã¿é íºõöºëä àâëèãûí

õýðãèéã øàëãàõààñ òàòãàëçàíà;• Àæèëòàí çàéëøã¿é øààðäëàãàòàéãààñ áóñàä òîõèîëäîëä àëáàíû àñóóäëûã

õýíòýé ÷ ÿðèëöàõã¿é;• Àæèëòíóóä ÿìàð ÷ ìýäýýëýã÷èéí íýð, õàÿãèéã èë áîëãîõã¿é;• Àæèëòíóóä ººðñäèéí àëáàí òóøààëûã ººðò ÿìàð íýã äàâóó òàë îëîõîä

àøèãëàõã¿é;

Ñèíãàïóðûí Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõòîâ÷îîíû àæèëòíû ¸ñ ç¿éí ä¿ðýì

Àâëèãààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ õóóëèéí äàãóó Åðºíõèéëºã÷ íü “Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõ òîâ÷îîíû äàðãûã òîìèëíî. Ìºí òóñ ãàçðûí Äýä äàðãà áîëîí øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çâýë áóñàä óäèðäàõ àæèëòíóóä, ìºðäºã÷ íàðûã ººðºº òîìèëæ áîëíî. Ñèíãàïóð Óëñ òºðèéí àëáàí õààã÷èéí 1-10 çýðýãëýëòýé áºãººä ýíýõ¿¿ àíãèëëûí äàãóó õóóëüä çààñàí ÷èã ¿¿ðãýý õýðýãæ¿¿ëýõýä íü áîëîìæ îëãîñîí õàìãààëàëòûã Ýð¿¿ãèéí õóóëèàð òîãòîîñîí áàéäàã. Ìºðäºí øàëãàõ òîâ÷îîíû àæèëòàíä òóñãàéëàí îëãîãäñîí ýðõ äàðõ, õàìãààëàëò áàéõã¿é áîëîâ÷ çýðýãëýë 1-ä õàìààðàõ òºðèéí àëáàí õààã÷èéí õóâüä Ýð¿¿ãèéí õóóëèéí 172-190-ð ç¿éëä çààñíû äàãóó äàðààõ áîëîí áóñàä ýðõòýé áàéäàã. ¯¿íä:


• Ýðõ á¿õèé òºðèéí àëáàí õààã÷èéí òóøààë çààâðûã äàãàõã¿é áàéõ, äóóäàõàä

íü î÷èõîîñ òàòãàëçàõ, çàéëñõèéõ;

• Ýðõ á¿õèé ýòãýýäýä áàðèìò áè÷èã ãàðãàí ºãºõã¿é áàéõ, ìýäýýëýë ºãºõã¿é

áàéõ;

• Òàíãàðàãëàõ, áàòàëãàà ãàðãàõ, áàðèìò áè÷èãò ãàðûí ¿ñýã çóðàõààñ

òàòãàëçàõ;

• Ýðõ á¿õèé òºðèéí àëáàí õààã÷ õóóëü ̧ ñíû äàãóó ýä õºðºíãº õóðààõ, õóäàëäàí

áîðëóóëàõ ¿éë àæèëëàãààã ñààòóóëàõ;

• Òºðèéí àëáàí õààã÷èéí ÷èã ¿¿ðãýý õýðýãæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààã ñààòóóëàõ;

• ×èã ¿¿ðãýý õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà òºðèéí àëáàí õààã÷èä òóñëàõààñ òàòãàëçàõ.

“Ñèíãàïóð óëñûã àâëèãààñ àíãèä áàéëãàõûí òóëä áè áîëîìæòîé á¿õ ç¿éëèéã õèéõ áîëíî. ßìàð ÷ õýëáýðèéí àâëèãûã ¿ë òýâ÷èõ ¸ñòîé ãýäãèéã õ¿í á¿ð çààâàë ìýäýæ áàéõ ¸ñòîé. Á¿õ ñàéä íàð, ïàðëàìåíòûí ãèø¿¿ä, á¿õ òºðèéí àëáàí õààã÷èä áóñàääàà ñàéí ¿ëãýð æèøýý áîëîîñîé ãýæ áè õ¿ñ÷ áàéíà. Àðäûí ¿éë õýðãèéí íàìûí ãèø¿¿ä áîëîí á¿õ ñàéä íàð íàäàä, õàðèí Åðºíõèé ñàéä Åðºíõèéëºã÷èä ãýð á¿ëèéíõýý ºì÷ õºðºíãèéã ìýä¿¿ëäýã. Õýðýâ ýäãýýð àëáàí òóøààëòíóóä ºì÷ õºðºíãºº õóóëü áóñààð îëæ àâñàí ãýõ ÿìàð íýã ñýæèã òààìàã áàéâàë òîâ÷îî ìºðäºí øàëãàõ áîëíî. Õýðýâ ºì÷ õºðºíãºº ìýä¿¿ëýýã¿é, ýñâýë ÿàæ îëæ àâñíàà òàéëáàðëàæ ÷àäàõã¿é áîë àâëèãûí õýðýãò õàðèóöëàãàä òàòàõ áîëíî.” Åðºíõèé ñàéä Ãî ×îê Òîíã, 1993 îíä Ïàðëàìåíòàä õýëñýí ¿ãíýýñ

Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõ òîâ÷îî íü òýðã¿¿ëýõ çýðýãëýëèéí ìºðäºí

áàéöààõ áàéãóóëëàãà áàéõ, øóóðõàé, áàòàëãààòàé ¿éë àæèëëàãààð äàìæóóëàí

àâëèãàòàé òýìöýõ çîðèëãîòîé. Òóñ áàéãóóëëàãà ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íã

áàéíãà ñàéæðóóëàõ, òàãíóóëûí ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íä óðüä÷èëàí èäýâõòýé

¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéõ, èííîâàöûí ¿éë àæèëëàãàà áîëîí õ¿íèé íººöèéí

õºòºëáºðººð äàìæóóëàí òóñëàëöàà äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ, Àâëèãûã ýðñäýë ºíäºðòýé,

àøèã õîíæîî áàãàòàé ç¿éë áîëãîõ ºðãºí õ¿ðýýíèé 3 ñòðàòåãèéí çîðèëòîä

òýì¿¿ëñýí. Òóõàéëáàë 2002-2003 îíä ÿâóóëñàí ñóäàëãààãààð òóñ áàéãóóëëàãûã

îðîëöîã÷äûí 48% íü ÷àíä õàòóó áóþó õýò ÷àíãà, 9,5% áîëîìæèéí, 3% íü õýò ñóë

ãýæ ä¿ãíýæ áàéâ. Ìºí 2002 îíä ÿâóóëñàí ñóäàëãààãààð îëîí íèéòèéí 69,9 õóâü

íü Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõ òîâ÷îîã øóäàðãà, õàðààò áóñ áàéãóóëëàãà

ìºí ãýæ ¿çñýí áîë 2001 îíä àëáàí õààã÷äûí äóíä ÿâóóëñàí ñóäàëãààãààð òýäíèé

83% íü õàìò àæèëëàãñäàà øóäàðãà, õàðààò áóñ ãýæ ¿çñýí. Òóñ òîâ÷îîíû ãîìäëûí

¿íýëãýýíèé õîðîîã òîâ÷îîíû äàðãà äàðãàëäàã áºãººä 7 õîíîã á¿ð õóðàëäàæ,

ìýäýýëëèéã öààø íü øàëãàõ ýñýõýý øèéäâýðëýäýã. 2014 îíû áàéäëààð íèéò õ¿ëýýí

àâ÷ áóé ìýäýýëëèéí 50 îð÷èì õóâü íü íýð õàÿãã¿é ìýäýýëýë èðñýí áàéíà.


¯ð íºëººòýé õóóëü òîãòîîìæ

¯ð íºëººòýé õóóëü òîãòîîìæ ãýæ àâëèãûí ãýìò ¿éëäëèéã ìàø îéëãîìæòîé òîäîðõîéëñîí, áîëçîøã¿é ãýìò õýðãýýñ çàéëñõèéõýä íºëºº ¿ç¿¿ëýõ¿éö õýìæýýíèé ÿë øèéòãýë á¿õèé, ìºðäºí øàëãàõ, øèéäâýðëýõ àæèëëàãààã àìàð õÿëáàð íºõöºë áàéäëûã á¿ðä¿¿ëñýí áàéõûã îéëãîíî. Ýíý òºðëèéí ãýìò õýðýã õî¸ð òàëûí õ¿ñýë çîðèã íèéëäýã ó÷ðààñ çàðèì îíöëîã íºõöºë áàéäëûã çààâàë òîîöîõ øààðäëàãàòàé:

• Àëèâàà øàí õàðàìæ, äàâóó áàéäàë îëæ àâàõûã àâëèãàä òîîöíî; • Ãýì áóðóóã¿éãýý íîòëîõ ¿¿ðýã àâñàí ãýõ òàëä èë¿¿ îíîãäîíî;• Øàí õàðàìæ, äàâóó áàéäëûã îëæ àâñàí ýòãýýä õàðèó äàâóó áàéäàë îëãîõ

ýðõ ìýäýëòýé, ýñâýë áîëîìæòîé áàéñàí ýñýõýýñ õàìààð÷ ãýì áóðóóòàéä òîîöîãäîíî;

• ªì÷ õºðºíãº íü îðëîãîòîéãîî íèéöýõã¿é áîë ¿¿íèéã íýìýëò íîòëîõ áàðèìòàä òîîöíî;

• Ñýæèãòýí ýòãýýä, ò¿¿íèé ãýð á¿ëèéí ãèø¿¿äèéí õºðºíãº îðëîãî áîëîí Ñèíãàïóðààñ ãàäàãø øèëæ¿¿ëñýí õºðºíãº ìºíãºíèé òàëààð ìýä¿¿ëýã ºãºõèéã ïðîêóðîð ÿìàð ÷ ýòãýýäýýñ øààðäàõ ýðõòýé;

• Ïðîêóðîð ìºðäºí øàëãàãäàæ áóé ýòãýýäèéí îðëîãûí òàëààðõ ìýäýýëëèéã òàòâàðûí áàéöààã÷ààñ àâàõ ýðõòýé.

ßë øèéòãýë íü óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ íºëººòýé áàéõ ¸ñòîé. Òóõàéëáàë 100000 õ¿ðòýëõ ñèíãàïóð äîëëàðûí òîðãóóëü ýñâýë 5 æèë õ¿ðòýë õóãàöààãààð õîðèõ ÿëûã îíîãäóóëàõ. Ãýìò õýðýãò Ïàðëàìåíòûí ãèø¿¿í ýñâýë òºðèéí õóäàëäàí àâàëò, ãýðýýíèé àñóóäàë õàðèóöñàí àëáàí õààã÷ õîëáîãäñîí áîë õîðèõ õóãàöààã 7 æèë õ¿ðòýë íýìýãä¿¿ëäýã.

¯ð ä¿íòýé ø¿¿í òàñëàõ ¿éë àæèëëàãàà

Ø¿¿í òàñëàõ ¿éë àæèëëàãàà ¿ð ä¿íòýé áàéõûí òóëä ø¿¿õ áèå äààñàí, õàðààò áóñ, èë òîä, íýýëòòýé áàéõ ãýñýí ¿íäñýí íºõöëèéã õàíãàñàí áàéõ ó÷èðòàé. ªºðººð õýëáýë ÷àíä õàòóó, òààìàãëàõ áîëîìæòîé, íàéäâàðòàé òîãòîëöîî áóþó “õóóëü ̧ ñ” îðøèæ áàéõ ¸ñòîé. ¯ð ä¿íòýé ø¿¿í òàñëàõ ¿éë àæèëëàãàà íü ¿ð ä¿íòýé ø¿¿õèéí òîãòîëöîî áîëîí ÿë øèéòãýëèéí ñèñòåìýýñ á¿ðäýíý. ßëûí áîäëîãî íü ø¿¿õ õýðõýí ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ, õýðã¿¿äèéã õýðõýí ø¿¿í òàñëàõûã òîäîðõîéëíî. Ñèíãàïóðûí ÿëûí áîäëîãûí ¿íäýñ íü óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ÿâäàë áºãººä îëîí íèéòèéí õýâ æóðàì, ñàõèëãà áàòûã õàíãàõàä ãîëëîí ÷èãëýõ ¸ñòîé. Ýð¿¿ãèéí ýðõ ç¿éí òîãòîëöîî íü ðåöèäèâ ãýìò õýðãèéí ýñðýã òýìöýõ ¸ñòîé. ßëàíãóÿà áàéíãà ººð÷ëºãäºæ áóé ýð¿¿ãèéí ãýìò õýðãèéí íºõöëººñ õàìààðàí ÿë øèéòãýëèéí æèøèã õÿçãààðûã áàéíãà õÿíàí ¿çýæ, øèíý÷èëæ áàéõ ¸ñòîé.

Ñèíãàïóð óëñ 1992-1999 îíä ø¿¿õ ýðõ ìýäëèéí ºðãºí õ¿ðýýíèé øèíýòãýë õèéæ, 1000 ãàðóé ñàíàà÷èëãûã õýðýãæ¿¿ëñýí. ¯¿íä óäààí õ¿ëýýãäñýí îëîí òîîíû


õýðã¿¿äèéã øºíèéí ø¿¿õýýð ò¿ðãýâ÷ëýí øèéäýõ, ø¿¿õèéí õóäàëäààíû òîî áîëîí á¿òýýìæèéã íýìýãä¿¿ëýõ, ø¿¿õýä õýðýã øèéäýõ ä¿ðýì æóðìûã ººð÷èëæ àæèëëàãààã ò¿ðãýâ÷ëýõ, öàõèìæóóëàõ çýðýã àæëóóä õèéãäñýí. Ìºí ø¿¿õèéí 10 çàð÷ìûã ñàéòàð ìºðä¿¿ëæ ÷àäñàí:

1. Ø¿¿ã÷èéã ñîíãîí øàëãàðóóëàõ, àëáàí òóøààë äýâø¿¿ëýõýä èë òîä, íýýëòòýé áàéäëûã õàíãàõ;

2. Õàíãàëòòàé öàëèí õàíãàìæ ºãºõ;3. Áèå äààñàí áîëîâ÷ ¿éë àæèëëàãààíûõàà òºëºº õàðèóöëàãà õ¿ëýýõ

÷àäâàðòàé ø¿¿õ;4. Õýðýã óäèðäàõ çîõèñòîé ñèñòåì; 5. Àæëûí ã¿éöýòãýëä òóëãóóðëàñàí ø¿¿ã÷èéí îíîîíû êàðòûã íýâòð¿¿ëýõ;6. Ø¿¿õèéí ¿éë àæèëëàãààíä òîãòâîðòîé áºãººä îáüåêòèâ øàëãóóðóóäûã

àøèãëàõ;7. ¨ñ ç¿éí ìàø òîäîðõîé õýì õýìæýý, ÷èãëýë óäèðäàìæèéã ìºðä¿¿ëýõ; 8. Íèéòëýã àëñûí õàðàà, ìàíëàéëëûã æèøèã áîëãîõ;9. Ø¿¿õèéí ¿éë àæèëëàãààã á¿õ öàãò èë òîä áàéëãàõ;10. ×àäâàðëàã õºãæèæ áàéãàà áóñàä áàéãóóëëàãààñ ñóðàëöàõ;

Ñèíãàïóð óëñûí ø¿¿õ áîëîí ø¿¿õ çàñàãëàë

Òóñ óëñûí ¯íäñýí õóóëèéí 93 äóãààð ç¿éë íü Ñèíãàïóð óëñûí ø¿¿õèéí äýýä ýðõ ìýäëèéã Äýýä ø¿¿õ áîëîí àíõàí øàòíû ø¿¿õ¿¿äýä îëãîñîí áàéäàã. Ø¿¿õ áàéãóóëëàãà íü Åðºíõèéëºã÷ººñ òîìèëñîí Äýýä ø¿¿õèéí äàðãà, äàâæ çààëäàõ øàòíû áîëîí áóñàä ø¿¿ã÷äýýñ á¿ðääýã. Ø¿¿õ íü ã¿éöýòãýõ çàñàãëàë áîëîí õóóëü òîãòîîõ çàñàãëàëààñ á¿ðýí óòãààðàà áèå äààñàí, õàðààò áóñ áàéäàã áºãººä ¿¿íèéã ¯íäñýí õóóëèàð áàòàëãààæóóëñàí áàéäàã.

• Äýýä ø¿¿õ íü äàâæ çààëäàõ áîëîí High Court (ªíäºð) ø¿¿õýýñ á¿ðäýíý. Ýíý õî¸ð ø¿¿õèéí ¿éë àæèëëàãàà íü Äýýä ø¿¿õèéí ¿éë àæèëëàãààíû òóõàé õóóëèàð çîõèöóóëàãääàã. Äàâæ çààëäàõ ø¿¿õ. Äàâæ çààëäàõ ø¿¿õýä Äýýä ø¿¿õèéí äàðãà áîëîí äàâæ çààëäàõ øàòíû ø¿¿ã÷èä õýðýã øèéäâýðëýíý. ªìíº íü Àíãëè óëñûí ø¿¿õýä äàâæ çààëääàã õóóëüòàé áàéñíûã Ø¿¿õ çàñàãëàëûí õîðîîíîîñ 1994 îíä ººð÷èëñíººð Äýýä ø¿¿õ íü Ñèíãàïóð óëñûí ø¿¿õèéí äàâæ çààëäàõ õàìãèéí ýöñèéí øàò áîëñîí. Äàâæ çààëäàõ ø¿¿õ íü High Court-îîñ øèéäâýðëýñýí á¿õ òºðëèéí èðãýíèé áîëîí ýð¿¿ãèéí õýðãèéí øèéäâýð, òîãòîîëûã õ¿ëýýí àâ÷ õÿíàí øèéäâýðëýäýã. High Court (ªíäºð ø¿¿õ). Äýýä ø¿¿õèéí ø¿¿ã÷ áîëîí ø¿¿õèéí á¿ðýí ýðõò òºëººëºã÷ íàð High Court (ªíäºð ø¿¿õ)-ä õýðýã õÿíàí øèéäâýðëýíý. High Court (ªíäºð ø¿¿õ) íü á¿õ òºðëèéí èðãýíèé áîëîí ýð¿¿ãèéí õýðãèéã àíõàí øàòíû æóðìààð øèéäâýðëýõýýñ ãàäíà Subordinate áóþó (Àíõàí øàòíû ø¿¿õ)-èéí øèéäâýðëýñýí õýðã¿¿äèéã äàâæ çààëäàõ øàòíû æóðìààð õ¿ëýýí àâ÷ õÿíàí øèéäâýðëýäýã.


• Àíõàí øàòíû ø¿¿õ. Àíõàí øàòíû ø¿¿õ íü ä¿¿ðãèéí áîëîí ìàãèñòðàòûí ø¿¿õýýñ á¿ðäýõ áºãººä ä¿¿ðãèéí ø¿¿ã÷ áîëîí ìàãèñòðàòóóä õýðýã øèéäâýðëýíý. Ýäãýýð ø¿¿ã÷äèéã Äýýä ø¿¿õèéí åðºíõèé ø¿¿ã÷èéí ñàíàë áîëãîñíîîð Åðºíõèéëºã÷ òîìèëäîã. Ä¿¿ðãèéí ø¿¿õýä 10 õ¿ðòýë æèëèéí õîðèõ ÿë îíîãäóóëàõ ãýìò õýðýã, 250,000 ñèíãàïóð äîëëàðààñ èõã¿é íýõýìæëýëòýé èðãýíèé õýðãèéã øèéäâýðëýäýã. Õàðèí ìàãèñòðàòûí ø¿¿õýä 3 æèë õ¿ðòýë õîðèõ ÿë îíîãäóóëàõ ãýìò õýðýã, 60,000 äîëëàðààñ èõã¿é íýõýìæëýëòýé èðãýíèé õýðãèéã øèéäâýðëýíý. Ìºí òóñ ø¿¿õ íü High Court (ªíäºð ø¿¿õ)-ýýð øèéäýãäýõ çàðèì õýðãèéí óðüä÷èëñàí àæèëëàãààã ã¿éöýòãýäýã.

• Äýýð äóðäñàíààñ ãàäíà ãýð á¿ëèéí, íàñàíä õ¿ðýýã¿é÷¿¿äèéí, êîðîíåðûí ãýõ ìýò òóñãàé ø¿¿õ¿¿ä àæèëëàäàã áºãººä òýäãýýð íü àíõàí øàòíû ø¿¿õèéí á¿ðýëäýõ¿¿íä áàãòàæ áàéäàã. Ãýð á¿ëèéí ø¿¿õ íü Ãýð á¿ë ñàëàëò, õ¿¿õýä ¿ð÷ëýõ, àñðàí õàìãààëàõ, ãýð á¿ëèéí õ¿÷èðõèéëýë áîëîí ãýð á¿ëèéí áóñàä ìàðãààíûã õ¿ëýýí àâàõ áºãººä ýíý ø¿¿õýä ä¿¿ðãèéí ø¿¿ã÷ àæèëëàíà. Íàñàíä õ¿ðýýã¿é÷¿¿äèéí ø¿¿õýä 16-ààñ äîîø íàñíû õ¿¿õä¿¿ä, ºñâºð íàñíûõíû ¿éëäñýí ãýìò õýðãèéã øèéäâýðëýäýã. Êîðîíåðûí ø¿¿õ íü ãýíýòèéí áîëîí æàì áóñ ¿õýë, õ¿÷èðõèéëýë, ãàäíû íºëººòýé, ýñõ¿ë øàëòãààí íºõöºë íü òîäîðõîéã¿é àìü íàñàà àëäñàí õýðã¿¿äèéã õ¿ëýýí àâíà. Æèæèã íýõýìæëýëèéí ø¿¿õýä õóäàëäàà, ¿éë÷èëãýýòýé õîëáîîòîé 20.000 õ¿ðòýë äîëëàðûí íýõýìæëýëûã õ¿ëýýí àâäàã. Òóñ ø¿¿õýä Äýýä ø¿¿õèéí åðºíõèé ø¿¿ã÷ýýñ ñàíàë áîëãîñíû äàãóó Åðºíõèéëºã÷ººñ òîìèëîãäñîí òóñãàé ø¿¿ã÷ õýðýã øèéäâýðëýíý.

¯ð ä¿íòýé çàõèðãààíû ¿éë àæèëëàãàà

Áàéãóóëëàãûí ò¿âøèíä àâëèãà áèé áîëîõ ¿íäñýí øàëòãààí áîë ýðõ ìýäëèéí òºâëºðºë áóþó ìîíîïîë÷ëîãäñîí ýðõ ìýäýë þì. Ëîðä Àêòîíû õýëñíýýð “Ýðõ ìýäýë àâëèãûã áèé áîëãîäîã áà õýìæýýã¿é ýðõ ìýäýë áîë õýìæýýã¿é àâëèãûí ¿íäýñ” ãýæýý. Òèéìýýñ àëèâààä ¿çýìæýýð õàíäàõ íºõöºë á¿ðä¿¿ëñýí, õýâèéí õýìæýýíýýñ õýòýðñýí ýðõ ìýäýë íü ººðèéí äóðààð àñóóäëûã øèéäâýðëýõ áîëîìæ îëãîäîã ó÷ðààñ ¿¿íýýñ áàéãóóëëàãà óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ øààðäëàãàòàé.

• Ýðõ ìýäëýý óðâóóëàí àøèãëàñàí, õóóëü áóñ ¿éëäýë, ýñ ¿éëäýëä ÿìàð íýã õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýäýãã¿é áàéõ íü àâëèãà äààìæðàõ øàëòãààí áîëäîã. ªºðººð õýëáýë àëáàí òóøààëòíû õ¿ëýýõ ¿¿ðýã õàðèóöëàãà, àæëûí áàéðíû òîäîðõîéëîëò òîäîðõîéã¿é, óäèðäëàãààñ òàâèõ õÿíàëò ñóë, “õàðèóöëàãà, øèéòãýëýýñ ýìýýõ õ¿÷èí ç¿éë” äóòìàã, áàðèãäàõ ìàãàäëàë áàãà áàéãàà ¿åä ë ýíý íºõöºë áàéäàë ¿¿ñíý.

Òèéìýýñ áàéãóóëëàãàä àâëèãààñ ñýðãèéëýõèéí òóëä õýí, õýçýý, ÿìàð õýìæýýãýýð, ÿìàð õ¿ðýýíä ýðõ ìýäýë õýðýãæ¿¿ëýõèéã ä¿ðýì, æóðìààð ìàø òîäîðõîé áîëãîõ, ïðàêòèê áîëæ òîãòñîí àëáàí áóñ æèøãèéã ººð÷ëºí àëáàæóóëàõ øààðäëàãàòàé. Ìºí öººí òîîíû õ¿ì¿¿ñýýñ õýò õàìààðàëòàé áàéõ íü ýðõ ìýäýë òºâëºðºõ ýõëýë áîëäîã.


• Áàéãóóëëàãûí ìýäýýëýë õààëòòàé áàéõ íü äóð çîðãîîðîî ààøëàõ, ç¿é áóñ ¿éëäëèéí õàëõàâ÷ áîëäîã. Òèéìýýñ ººðèéí õóâèéí ýðõ àøèãò íèéö¿¿ëýí ìýäýýëëèéã àøèãëàõààñ ñýðãèéëæ ìýäýýëëèéí îðö, ãàðö, õºäºëãººíä õàìòûí õÿíàëò òàâèõ øààðäëàãàòàé.

Àâëèãûã àíõàí øàòíààñ íü áàãà æèæèã ãýëã¿éãýýð õÿíàõ õýðýãòýé. Òóõàéëáàë, áýëýã àâàõ, äàéëóóëàõ, ¿çâýð ¿éë÷èëãýýíä óðèãäàõ, àæèë õýðãèéí õîëáîîòîé õ¿íòýé àõàí ä¿¿ñèéí õàðüöààòàé áàéõ, ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýã àâàõ, àæëààñ ãàäóóð íýìýëò îðëîãî îëîõ íºõöºë áîëîìæóóäûã áàéíãà õÿçãààðëàõ ¸ñòîé. Õàðèí ¿¿íèéã õýðýãæ¿¿ëýõ ìåõàíèçì íü äîòîîä õÿíàëòûí ñèñòåì áóþó ìîíèòîðèíã, äîòîîä àóäèò þì.

Ýð¿¿ãèéí áàéöààí øèéòãýõ àæèëëàãàà Ñèíãàïóðò ýð¿¿ãèéí áàéöààí øèéòãýõ ¿éë àæèëëàãààíû áîëîí íîòîëãîîíû æóðìûã òóñ óëñûí Ýð¿¿ãèéí áàéöààí øèéòãýõ õóóëü áîëîí Íîòîëãîîíû õóóëèàð çîõèöóóëäàã. Àâëèãààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ õóóëèéí äàãóó öàãäàí õîðèõ øààðäëàãàòàé, ýñâýë ñýæèãòýí ýòãýýäèéí òàëààð ãîìäîë ìýä¿¿ëñýí, ìýäýýëýë õ¿ëýýí àâñàí, ýñâýë ãýìò õýðýãò õîëáîãäñîí áàéæ áîëîõ õàíãàëòòàé ñýæèã á¿õèé òîõèîëäîëä ñýæèãòýí ýòãýýäèéã çºâøººðºëã¿éãýýð áàðèâ÷èëæ áîëíî. Ìºí ñýæèãòýí ýòãýýäèéã áàðèâ÷ëàõäàà ¿çëýã íýãæëýã õèéæ ãýìò õýðãèéí íîòîëãîî áàéæ áîëçîøã¿é ãýæ ¿çñýí ýä ç¿éëñèéã õóðààí àâàõ ýðõòýé. Ýð¿¿ãèéí áàéöààí øèéòãýõ õóóëèéí 36(2) äóãààð ç¿éëä çààñíààð öàãäàí õîðèõ õóãàöàà íü 24 öàã áàéíà.

Ò¿¿í÷ëýí Ýð¿¿ãèéí áàéöààí øèéòãýõ õóóëüä çààñàí ãýð÷ áàéëöóóëàõ, òóõàéí õýðãèéí òàëààð ìýäýæ áóé ýòãýýäèéã àñóóõ, ºãñºí ìýä¿¿ëãèéã áè÷ãýýð ãàðãóóëàí àâàõ çýðýã ýðõòýé. ªºðèéí ýñðýã ìýä¿¿ëýã ºãºõººñ áóñäààð ÿìàð ÷ ýòãýýä ¿íýí çºâ ìýä¿¿ëýã ºãºõ ¸ñòîé.

Ýð¿¿ãèéí áàéöààí øèéòãýõ õóóëèéí 122 äóãààð ç¿éëä çààñíààð ò¿ð¿¿÷ áîëîí ò¿¿íýýñ äýýø àëáàí òóøààë á¿õèé ìºðäºí áàéöààã÷ “óðò ìýäýãäýë” ãýãääýã ìýäýãäëèéã ñýæèãòíýýñ ãàðãóóëàí àâàõ ýðõòýé áàéäàã. Òóõàéí ìýäýãäýë íü ãýð÷ áîëîí ñýæèãòýí ýòãýýäýýñ ¿íýí çºâ ìýäýýëýë àâàõ, ìýä¿¿ëãýýñ áóöàõààñ ñýðãèéëýõ, ìºí òóõàéí ìýä¿¿ëãèéã àéëãàí ñ¿ðä¿¿ëýõ ýñâýë õóóðàí ìýõëýõ çàìààð ãàðãóóëæ àâñàí ýñýõèéã ø¿¿õýä òîãòîîõîä ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé. Òóñ õóóëèéí 122(6)-ä çààñíû äàãóó ñýæèãòýí ýòãýýäýä ãýìò õýðýãò õîëáîãäñîí, ò¿¿íèéã ìºðäºí øàëãàæ áóéã íü àíõ ìýäýãäñýíýýð “àíõààðóóëàõ ìýäýãäýë”-èéã ãàðãóóëàí àâäàã. Òóõàéí íºõöºë áàéäàëä ìýäýæ áàéñàí, õýëýõ ¸ñòîé áàéñàí ìýäýýëýë, áàðèìò ôàêòûã àíõààðóóëàõ ìýäýãäëèéí äàãóó õýëýõã¿é áàéõ íü òóõàéí õýðãèéã ø¿¿õýýð øèéäâýðëýõ, ãýì áóðóóòàé ýñýõèéã òîãòîîõîä ñºðºã íºëººã ¿ç¿¿ëäýã.


ÀÍÕÀÀÐÓÓËÀÕ ÌÝÄÝÃÄÝË“Òà ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................ õýðýãò ñýæèãëýãäýí øàëãàãäàæ/õîëáîîòîé áàéãàà òàëààð ìýäýýëýë èðýýä áàéíà.

Äýýðõ õýðýãòýé õîëáîîòîéãîîð òàíüä ìýäýãäýõ ç¿éë áàéíà óó? Õýðýâ ø¿¿õýä òàíûã õàìãààëàõ ÿìàð íýã ìýäýýëýë, íîòëîõ áàðèìò áàéãàà áîë ýíý òàëààðàà îäîî õýëýõèéã òàíä çºâëºæ áàéíà. Õýðýâ òà òóõàéí áàðèìòûã ø¿¿õýä ìýäýýëýõýýð õàäãàëæ áàéãàà áîë òóõàéí ¿åä óã áàðèìòûã íîòëîõ áàðèìò ãýæ àâ÷ ¿çýõã¿é áàéõ ìàãàäëàëòàé. Õýðýâ ÿìàð íýã áàðèìòûã ìýäýýëýõèéã õ¿ñýæ áóé áîë áè÷ãýýð ãàðãàæ ºãíº ¿¿.

Àâëèãààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ õóóëèéí 24(1) –ä çààñíààð ø¿¿ã÷ áîëîí òîâ÷îîíû äàðãàä íýãæëýã õèéõ çºâøººðºë îëãîõ ýðõ îëãîãäñîí áàéäàã. Ç¿éë 24(2) íü òîâ÷îîíû ò¿ð¿¿÷ýýñ äýýø öîë á¿õèé àæèëòíóóäàä íýãæëýã õèéõ çºâøººðºë õ¿ëýýõ õóãàöààíä òóõàéí îáüåêòîä ººð÷ëºëò ãàðàõ ìàãàäëàëòàé òîõèîëäîëä çºâøººðºë àâàëã¿éãýýð íýãæëýã õèéõ ýðõèéã îëãîñîí áàéäàã. Äýýðõ õóóëèéí 26 äóãààð ç¿éë íü íýãæëýã õèéõýä ñààä ó÷ðóóëàõ òîõèîëäîëä 10000 õ¿ðòýë äîëëàðûí òîðãóóëü íîîãäóóëàõ, íýã æèë õ¿ðòýëõ õóãàöààãààð õîðèõ øèéòãýëèéã äàíãààð íü áóþó õîñëóóëàí íîîãäóóëàõààð çààñàí áàéäàã. ¯¿íä: Áàðèëãà, áàéøèíä íýâòð¿¿ëýõýýñ òàòãàëçàõ, õ¿÷ õýðýãëýí ñààä ó÷ðóóëàõ, áóñàä õýëáýðýýð ñààòóóëàõ, àëáàí ¿¿ðãýý áèåë¿¿ëýõ òàëààðõ õóóëü ¸ñíû øààðäëàãûã áèåë¿¿ëýõã¿é áàéõ, øààðäëàãàòàé ìýäýýëëèéã ãàðãàæ ºãºõººñ òàòãàëçàõ, ¿ë òîîìñîðëîõ çýðýã áàãòàíà.

Õóóëèéí 18-ð ç¿éëä çààñíààð òóõàéí õýðýãò õàìààðàõ ìýäýýëýë, áàðèìòûã îëæ àâàõûí òóëä ÿìàð ÷ ýòãýýäèéí áàíêíû äàíñ, õóâüöààíû äàíñ, õóäàëäàí àâàëòûí äàíñ, çàðäëûí äàíñ áîëîí áóñàä á¿õ òºðëèéí äàíñ, áàíêèí äàõü õàäãàëàìæèéí õàéðöàã çýðãèéã øàëãàõ, íýãæèõ çºâøººðëèéã òîâ÷îîíû àæèëòàíä ïðîêóðîð îëãîíî. Øààðäñàíû äàãóó ìýäýýëëèéã ãàðãàí ºãººã¿é ýòãýýäýä 2000 õ¿ðòýë äîëëàðûí òîðãóóëü íîîãäóóëàõ, íýã æèë õ¿ðòýëõ õóãàöààãààð õîðèõ øèéòãýëèéã äàíãààð íü áóþó õîñëóóëàí íîîãäóóëàõààð çààñàí áàéäàã.

Ýð¿¿ãèéí õóóëüä çààñàí ãýìò õýðýãò õîëáîãäñîí òºðèéí áàéãóóëëàãûí àæèëòàí, àëáàí õààã÷òàé õîëáîîòîé ÿìàð íýã ìýäýýëýë, íîòîëãîîã òóõàéí ýòãýýäèéí ãýð á¿ëèéí ãèø¿¿ä ýñâýë ò¿¿íèé èòãýìæëýãäñýí òºëººëºã÷ áóþó áàéãóóëëàãûí áàíêíû ìýäýýëëýýñ îëæ àâàõ áîëîìæòîé ãýæ ¿çâýë òýäãýýðèéí áàíêíû äàíñûã øàëãàõ, áàíêèíä íýâòðýí îðæ áàðèìòûã øàëãàõ, õàìààðàõ áàðèìòûã õóóëáàðëàí àâàõ çºâøººðëèéã ïðîêóðîð òîâ÷îîíû äàðãà áîëîí ìºðäºí øàëãàã÷èä îëãîíî.

Ò¿¿í÷ëýí õóóëèéí 21(1)-ä çààñíààð ìºðäºí áàéöààëòûí ÿâöàä äàðààõ ìýäýýëýë ºãºõèéã ïðîêóðîð øààðäàõ ýðõòýé:

• Òóõàéí ýòãýýäýýñ ýõíýð, õ¿¿õäèéí ýçýìøèëä áóé õºäëºõ áîëîí ¿ë õºäëºõ õºðºíãèéí æàãñààëò áîëîí òýäãýýð õºðºíãèéã àíõ õýðõýí õóäàëäàí àâñàí,


áýëãýíä àâñàí, ºâëºí àâñàí ýñâýë áóñàä ÿìàð áàéäëààð îëæ àâñàí áîëîõûã äóðäñàí ìýäýãäýë ãàðãàí ºãºõ;

• Òîäîðõîé õóãàöààíû òóðøèä òóõàéí ýòãýýäýýñ áîëîí ò¿¿íèé ýõíýð, õ¿¿õäýýñ Ñèíãàïóðààñ ãàäàãø ãóéâóóëñàí, øèëæ¿¿ëñýí ìºíãº, õºðºíãèéí òàëààð áè÷ãýýð ìýäýãäýë ãàðãàí ºãºõ;

• Òóõàéí ýòãýýä, ò¿¿íèé ãýð á¿ë, õ¿¿õä¿¿äòýé õîëáîî á¿õèé á¿õ ìýäýýëýë, áîëîí òóõàéí áàðèìòóóäûí áàòàëãààæñàí õóóëáàðûã òàòâàðûí áàéöààã÷ààñ ãàðãóóëàí àâàõ;

• Áóñàä áàéãóóëëàãà, òºðèéí àëáà, ò¿¿íèé ñàëáàð ýñâýë òýäãýýðèéí äàðãà, åðºíõèéëºã÷, çàõèðàë, ìåíåæåð çýðãýýñ òóõàéí ýòãýýäýä õàìààðàõ á¿õ ìýäýýëýë, áàðèìòûã ãàðãàí ºãºõèéã øààðäàõ.

Ø¿¿í òàñëàõ àæèëëàãààíû æóðàì íü ýð¿¿ãèéí áàéöààí øèéòãýõ õóóëèàð çîõèöóóëàãääàã. ßìàð íýãýí ãýìò õýðãèéã çîõèõ øàòíû ø¿¿õýýð øèéäâýðëýõèéí ºìíº óðüä÷èëñàí ø¿¿õ àæèëëàãàà ÿâàãäàíà. Óðüä÷èëñàí ø¿¿õ õóðàëäààíä õîëáîãäîã÷èéã áàðèâ÷èëæ ýñâýë çàðëàí äóóäàæ ø¿¿õýä àâ÷ðàõ áºãººä ø¿¿õ ïðîêóðîðûí ÿëëàõ ä¿ãíýëòòýé òàíèëöäàã. Õýðýâ ýíý ¿åä ìºðäºí áàéöààëò á¿ðýí õèéãäñýí, ÿëëàõ ä¿ãíýëòèéã õ¿ëýýí àâñàí áîë ø¿¿õ õîëáîãäîã÷ ýòãýýäýýñ ãýì áóðóóòàé ýñýõèéã àñóóæ ø¿¿õ àæèëëàãààã ¿ðãýëæë¿¿ëíý. Õàðèí íýìýëò àæèëëàãàà øààðäëàãàòàé áîë õýðãèéã ìºðäºí áàéöààëòàä áóöààæ, ñýæèãòíèéã áàòëàí äààëòàíä ãàðãàæ áîëíî.

Õýðãèéã õóðäàí øóóðõàé øèéäâýðëýõ çîðèëãîîð ø¿¿õèéí ºìíºõ õóðëûã (ø¿¿õèéí òàíõèìä áóñ) ÿâóóëäàã ìºðäºí áàéöààëòûí ÿâöûí òàëààð ìýäýýëýë ºãºõ, çàðèì àñóóäëûã íàðèéâ÷ëàí áàðèìò áîëîí õóóëèéí õ¿ðýýíä ñóäëàõ, ø¿¿õ õóðàëäààíû òîâûã òîãòîîõ, ãýð÷¿¿äèéí íýðñèéí æàãñààëò ñîëèëöîõ, ìýä¿¿ëýã òàíèëöóóëàõ, ä¿ãíýëò, áàðèìò ìàòåðèàë ø¿¿õýä ãàðãàæ ºãºõ áîëîìæ îëãîäîã. 1990-ýýä îíîîñ ø¿¿õèéí ºìíºõ øàòíû õóðàëäààíûã õèéõ áîëñîí íü Ñèíãàïóð óëñàä ýð¿¿ãèéí õýðãèéí ø¿¿õ àæèëëàãààã õýðýãæ¿¿ëýõýä èõýýõýí íºëºº ¿ç¿¿ëñýí. Ýíý íü òàëóóä àñóóäëûã èë¿¿ ýíãèéí áàéäëààð ÿðèëöàæ, õýëýëöýõ áîëîìæ îëãîñîí ó÷ðààñ õýðãèéã õóðäàí øèéäýæ, õ¿ëýýãäýæ áóé õýðãèéí òîîã èõýýõýí áóóðóóëñàí. Ìºí ÿëëàã÷ áîëîí ºìãººëºã÷ òàë ø¿¿ã÷èéí îðîëöîîã¿éãýýð óóëçàæ (óðüä÷èëñàí õóðëààñ ºìíº) çºð¿¿òýé àñóóäëûã íàðèéâ÷ëàõ, ÿë øèéòãýëèéí õýìæýý, õýëáýð çýðýã äýýð òîõèðîëöîõ áîëîìæèéã Åðºíõèé ïðîêóðîðûí ãàçðààñ ýð¿¿ãèéí õýðãèéí ìåíåæìåíòèéí øèíý÷ëýëèéí õ¿ðýýíä õýðýãæ¿¿ëæ ýõýëñýí.

Ñýæèãòíèéã öàãäààãèéí ãàçàðò, ýñâýë ø¿¿õ äýýð öàãäàí õîðüæ áîëíî. Òóõàéí ýòãýýä ÿëëàãäààã¿é, ìºí çºâøººðºëã¿éãýýð áàðèâ÷ëàãäñàí òîõèîëäîëä öàãäààãèéí ãàçàð öàãäàí õîðèíî. Áàòëàí äààëòàä áàéõ õóãàöààíäàà õîëáîãäîã÷ íü òîäîðõîé ãýð÷, íîòîëãîî ãàðãàí èðâýë öàãäàí õîðèõ òîãòîîëûã öóöàëæ áîëíî.

ßë øèéòãýë. Õóóëèàð òîãòîîñîí èõýíõ ÿëûã øèéòãýõ íü õîðèõ, òîðãîõ áîëîí ñàâààäàõ ÿë áàéäàã. ßìàð ÷ òîõèîëäîëä 1 ãýìò õýðãèéí òºëºº ÿëûí òºðºë äàâõàðäóóëàõûã õîðèãëîíî. Çàðèì òîõèîëäîëä òóõàéí ÿëûã ýäýëñýíèé äàðàà


öàãäààãèéí õÿíàëòàä áàéõ õóãàöààã òîãòîîæ ºãäºã. Óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ öàãäàí õîðèõ àðãà õýìæýýã íýã òàëààð îëîí íèéòèéí àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ ¿¿äíýýñ àâäàã. Õ¿í àìèíû áîëîí ìàíñóóðóóëàõ áîäèñ õóäàëäààëàõ çýðýã íîöòîé ãýìò õýðýãò Ñèíãàïóð óëñ öààçààð àâàõ ÿë îíîîäîã.

Ýð¿¿ãèéí áàéöààí øèéòãýõ õóóëüä çààñíààð ø¿¿õ ººðèéí ¿çýìæýýð ãýìò õýðãýýñ ó÷èðñàí õîõèðëûã òºëºõ, õîõèðîëã¿é áîëãîõ øèéäâýðèéã ãàðãàæ áîëíî. Ãýõäýý ýíýõ¿¿ íºõºí òºëáºðèéã øèéòãýë ãýæ ¿çýõ ¸ñã¿é. Õàðèí ãýìò õýðãýýñ ó÷èðñàí õîõèðëûã áàðàãäóóëàõ íü ò¿¿íä õàìààðàõ ÿë øèéòãýëýýñ çàéëñõèéõ ¿íäýñëýë áîëîõã¿é.

Àâëèãûí áà ìºíãº óãààõ ãýìò õýðýã

Àâëèãà ºãºõ áîëîí àâàõ çàìààð îëñîí îðëîãûã õóóëü ¸ñíû áîëãîõ çîðèëãîîð “ìºíãº óãààõ” ãýìò õýðýã ¿éëäýãääýã. Õýëáýðèéí õóâüä áàéðøóóëàõ áóþó õóóðàì÷ áè÷èã áàðèìò àøèãëàí ìºíãèéã ãàäààä (îôøîð) áîëîí äîòîîäûí áàíêóóäàä áàéðøóóëàõ, äàëäëàõ áóþó ìºíãèéã ýõ ¿¿ñâýðýýñ íü õîë ãàçàð áàéðøóóëàõ, (èíãýõäýý íóóö äàíñ phantom account, õóóëü ¸ñíû áèçíåñ ýðõýëäýã áîëîâ÷ õóóëü áóñ ìºíãèéã äàìæóóëàí áàéðøóóëäàã êîìïàíèóäûã àøèãëàäàã), íèéë¿¿ëýõ áóþó õóóëü ¸ñíû áèçíåñýýð äàìæóóëàí çàõ çýýëä áàéðøóóëàõ ãýñýí òºðºëòýé. Èíãýõäýý ñàíõ¿¿ãèéí õóóðàì÷ áè÷èã áàðèìò, äóòóó ¿íýëýõ àðãà áîëîí õóóðàì÷ òºëáºð¿¿äèéã àøèãëàäàã.

Í¯Á-ûí Àâëèãûí ýñðýã êîíâåíö áàòëàãäñàíààð ýíý òºðëèéí ãýìò õýðýãòýé òýìöýõ îëîí óëñûí õàìòûí àæèëëàãàà õºãæèæ áàéíà. Òóðøëàãààñ õàðàõàä ýíý íü õºðºíãº õóðààõ ÷èãëýëýýð ¿¿ñýõ á¿õ àñóóäëûã øèéäýõ àðãà çàì áèø þì. Çàðèìäàà àëáàí áóñ ñóâãóóäûã àøèãëàõ íü äýýð áàéäàã. Ýíý çºâõºí ìºðäºí áàéöààã÷èéí ýðõ ¿¿ðýã áèø áºãººä çàñãèéí ãàçàð, áóñàä áàéãóóëëàãóóä èäýâõòýé õàìòðàõ ¸ñòîé ãýäãèéã ìàðòàæ áîëîõã¿é. Èõýíõ òîõèîëäîëä ãàäààä õàðèëöààíû ÿàìäààð äàìæñàí çàñãèéí ãàçàð õîîðîíäûí õàðèëöàà áàéäàã. Ýíý ¿éë àæèëëàãààã ñàéæðóóëàõ çîðèëãîîð äàðààõ àëõàì àâ÷ õýðýãæ¿¿ëýõèéã çºâëºäºã:

• Ø¿¿õèéí áàéãóóëëàãûã ýíý òºðëèéí ãýìò õýðãèéã øèéäâýðëýõ ÷èãëýëýýð òóðøëàãàæóóëàõ;

• Âàëþò øèëæ¿¿ëãèéí òàéëàí, ñýæèãòýé ñàíõ¿¿ãèéí ¿éë àæèëëàãààíû ìýäýýëýë áîëîí ñýæèãòýé øèëæ¿¿ëãèéí òàéëàíã àðõèâëàõ ÷èã ¿¿ðãèéã ñàíõ¿¿ãèéí çîõèöóóëàõ áàéãóóëëàãàä ºãºõ;

• Õóâü õ¿íèé òàëààðõ ìýäýýëýë (îâîã íýð ãýõ ìýò), îðøèí ñóóãàà õàÿã áîëîí áóñàä òîäîðõîéëò, äàíñ íýýñýí ýòãýýäèéí òàëààðõ ìýäýýëýë, øèëæ¿¿ëãèéã õèéæ áóé æèíõýíý ýçýí, àøèã õ¿ðòýæ áóé æèíõýíý ýçýí ãýõ ìýò ìýäýýëëèéã ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãóóäàä òóñãàäàã áàéõ øààðäëàãûã õýðýãæ¿¿ëýõ;

• Òºâ áàíê, öàãäàà, àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçàð, õàð òàìõè, ìàíñóóðóóëàõ áîäèñòîé òýìöýõ ãàçàð, âàëüþòûí õîðîî, ¿íýò öààñíû õîðîî, ñàíãèéí ÿàì, òàòâàðûí áàéãóóëëàãûí îðîëöîîòîé äàãàëäàõ á¿òöèéã áèé áîëãîõ;


• Ò¿¿í÷ëýí ñàíõ¿¿ãèéí òàãíóóëûí àëáûã çîõèöóóëàõ õîðîîíû äýðãýä áàéãóóëàõ íü ¿ð ä¿íòýé. Óã àëáà íü á¿õ òàãíóóëûí áàéãóóëëàãàòàé àäèë ìýäýýëýëä ä¿í øèíæèëãýý õèéæ, âàëüþò øèëæ¿¿ëãèéí òàéëàí, ñýæèãòýé øèëæ¿¿ëãèéí òàéëàí, ìýäýýëýã÷èéí çýðýã áóñàä ýõ ñóðâàëæèéí ìýäýýëëèéã öóãëóóëàõ, ìýäýýëýëä ä¿í øèíæèëãýý õèéæ, õóóëü ñàõèóëàõ áàéãóóëëàãóóä áîëîí õîëáîãäîõ àãåíòëàãóóäàä ºã÷ íýìýëò íîòëîõ áàðèìò îëæ àâàõ ÷èã ¿¿ðýã õýðýãæ¿¿ëäýã áàéõ ó÷èðòàé.

Ñèíãàïóðûí õóâüä ñ¿¿äðèéí ýäèéí çàñãààñ îðëîãî îëñîí áàíê, êîðïîðàöè áîëîí õóâü õ¿ì¿¿ñò õàòóó ÷àíä øèéòãýë îíîãäóóëàõ ïðàêòèê õýðýãæ¿¿ëäýã. Òóõàéëáàë ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãóóäûí õóâüä ìºíãº óãààõ ãýìò õýðãýýñ îëñîí àøãèéã 10 äàõèí íýìýãä¿¿ëýí òîðãîõ áîëîí 1 ñàÿ àì.äîëëàðààð òîðãîõ, ñýæèã á¿õèé øèëæ¿¿ëãèéã ìýäýýëýýã¿é õóâü õ¿íèéã äýýä òàë íü 20,000 àì.äîëëàðààð òîðãîõ çýðýã õàðèóöëàãà îíîãäóóëäàã.

Ýíý òºðëèéí ãýìò õýðýã äýýð ìºðäºí øàëãàõ ÿìàð àðãà áàðèë õýðýãëýõ âý? ãýäýã àñóóäàë ÷óõàë. Ìºíãº óãààõ ãýìò õýðýã îëîí ¿å øàòòàé ¿éëäýãääýã òóë “õàëüñëàõ” àðãà áàðèëûã õýðýãëýäýã. ªºðººð õýëáýë: “ìºíãºíèé àëõàì á¿ðèéã ìºøãèõ” øààðäëàãà òóëãàðíà. Ýíý ÿâöàä áàíê, ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãóóä äàõü îëîí òºðëèéí äàíñ, ÿâóóëñàí áîëîí õ¿ëýýí àâñàí ìºíãºí ãóéâóóëãà, àëò, ¿íýò ÷óëóó ãýõ ìýò óëàìæëàëò ¿íýò ç¿éëñ, õóâüöàà, ¿íýò öààñ, êëóáèéí ãèø¿¿í÷ëýë, òýýâðèéí õýðýãñýë ãýõ ìýòòýé õîëáîîòîé èõ õýìæýýíèé øàëãàõ ìýäýýëýë ãàð÷ èðäýã.

Èéìýýñ îëîí òºðëèéí ìýäýýëýë õºòëºõ, áàðèìòæóóëàõ íü ìàø ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé. Æèøýý íü áàíêíû á¿õ ã¿éëãýý êîìïüþòåðîîð õèéãääýã, êîìïüþòåðûí ìýäýýëýë íü àðèëàøã¿é íîòîëãîî áîëîí ¿ëääýã òóë ñàéí íîòîëãîî áîëæ ÷àääàã. Õàðèí ìºðäºí øàëãàõ ¿éë àæèëëàãàà ìóõàðäàëä îðâîë òàãíóóëûí àæèëëàãàà õýðýãëýæ áîëíî. Õýëáýðèéí õóâüä èë áîëîí íóóö ìºðäëºãº áàéæ áîëíî. Òóõàéëáàë õýðýãò õîëáîãäîã÷äîä ìýäýãäýëã¿éãýýð ò¿¿íèé õàìààðàë á¿õèé õ¿ì¿¿ñèéã àëáàí ¸ñîîð ìýäýãäýæ ýñâýë ìýäýãäýëã¿éãýýð øàëãàõ, (èíãýõäýý ã¿éöýòãýõ àæèëëàãàà õýðýãëýõã¿é), ýñâýë õîëáîãäîã÷äîä ìýäýãäýõ ýñâýë ìýäýãäýëã¿éãýýð ã¿éöýòãýõ àæèëëàãàà õýðýãëýí øàëãàõ ãýñýí õóâèëáàðóóä áàéæ áîëäîã.

Êîìïüþòåð áîëîí áóñàä òºõººðºìæèéí ñàíàõ îéä õàäãàëàãäñàí ìýäýýëýë íü ø¿¿õèéí ºìíº íîòëîõ áàðèìò áîëîõ áîëîìæòîé áºãººä õóóëü ñàõèóëàõ áàéãóóëëàãà íü ò¿¿íèéã óñòãàæ áîëîõã¿é. Ñ¿ëæýýíèé ñàíàõ îé, çººâðèéí êîìïüþòåð, öàõèì øóóäàí, õóâèéí öàõèì òºõººðºìæ, äóíäûí õýðýãëýýíèé ñàíàõ îé, óõààëàã ãàð óòàñ çýðýã ìýäýýëýë îëæ áîëîõ ýõ ñóðâàëæ îëîí áèé. Äàíñíû àðãààð ¿éëäýãäñýí àâëèãûí ãýìò õýðýã ÷ áàéñàí ãýñýí “õýðãèéí ãàçàðò áàéíãà î÷èæ áàé” ãýäýã ä¿ðýì ìºðäºãääºã.


Óëñûí Äýýä ø¿¿õèéí ø¿¿ã÷ Á.Áàò-Ýðäýíý òýðã¿¿òýé òºëººëºã÷èä Á¿ãä Íàéðàìäàõ Ñèíãàïóð Óëñàä

õàìðàãäñàí ñóðãàëò

2011 îíû 6 ñàðûí 26-íààñ 7 ñàðûí 3-íû ºäð¿¿ä

Ñóðãàëòàä îðîëöîã÷èä:

Á.Áàò-Ýðäýíý, Óëñûí Äýýä ø¿¿õèéí Ýð¿¿ãèéí õýðãèéí òàíõèìûí ø¿¿ã÷

Ä.Äàìäèí-Îä, Íèéñëýëèéí ø¿¿õèéí ø¿¿ã÷

Õ.Áàòáàÿð, Áàÿíãîë ä¿¿ðãèéí ø¿¿õèéí Åðºíõèé ø¿¿ã÷

Ä.Öîãòñàéõàí, ×èíãýëòýé ä¿¿ðãèéí ø¿¿õèéí Åðºíõèé ø¿¿ã÷

Ñ.Ñî¸ìáî-Ýðäýíý, Ñ¿õáààòàð ä¿¿ðãèéí ø¿¿õèéí Åðºíõèé ø¿¿ã÷

Á.Áààòàð, Áàÿíç¿ðõ ä¿¿ðãèéí ø¿¿õèéí Åðºíõèé ø¿¿ã÷

¨.Öîãòçàíäàí, Õàí-Óóë ä¿¿ðãèéí ø¿¿õèéí Åðºíõèé ø¿¿ã÷

Æ.Ýðäýíý÷èìýã, Ñîíãèíî-Õàéðõàí ä¿¿ðãèéí ø¿¿õèéí Åðºíõèé ø¿¿ã÷

Á.Ýíõæèí, Àçèéí ñàíãèéí Çàñàãëàëûí õºòºëáºðèéí ìåíåæåð

À.Áàÿíìºíõ, Àçèéí ñàíãèéí Çàñàãëàëûí õºòºëáºðèéí àõëàõ àæèëòàí


Ñóðãàëò áîëîí òàíèëöàõ óóëçàëòûí òýìäýãëýëýýñ:

• Ñèíãàïóðûí àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõ òîâ÷îî íü 82 àëáàí õààã÷, ò¿¿íýýñ 57 ìºðäºí áàéöààã÷òàé. Ñèíãàïóðûí òóðøëàãààñ õàðàõàä òîì á¿òýö, èõ òºñºâòýé áàéõ íü àìæèëòûí ãîë ¿íäýñ áèø. Æèøýý íü òºñâººð íü õàðüöóóëàõàä: Õîíã-Êîíã òºñâèéíõºº 0.40%, Ìàêàî 0.45%, Àâñòðàëè 0.06%, Ñèíãàïóð õàìãèéí áàãà áóþó 0.03% õóâèéã çàðöóóëäàã áàéíà.

• Àëèâàà óëñ îðíû àâëèãûí ýñðýã àæëûí ¿ð ä¿íã 3 ¿íäñýí ¿ç¿¿ëýëòýýð õàðóóëäàã.o Õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõààñ ýõëýí øèéäýõ õ¿ðòýë õýð õóðäàí øèéäâýðëýæ

áàéíà. (Ñèíãàïóðûí ìºðäºí øàëãàõ òîâ÷îî õýðãèéã äóíäæààð 1 ñàð îð÷ìûí õóãàöààíä ìºðäºí øàëãàæ äóóñäàã.)

o Õýäýí õýðãèéã øèéäâýðëýñýío Õýð ¿ð ä¿íòýé, ÷àíàðòàé øèéäâýðëýñýí

• Ñèíãàïóð /ò¿¿í÷ëýí Õîíã-Êîíã-ä/ àâëèãûí õýðãèéí ìýäýýëëèéã íýð õàÿãã¿éãýýð õ¿ëýýí àâäàã. Íèéò õ¿ëýýí àâäàã ãîìäîë ìýäýýëëèéí 80 îð÷èì õóâü íü íýð õàÿãã¿é ìýäýýëýë áàéäàã. Ýíý íü èðãýäýýñ äýëãýðýíã¿é, ìàø òîäîðõîé ìýäýýëýë ºãºõ áîëîìæèéã áèé áîëãîäîã áºãººä àâëèãûí òîâ÷îî íü àñóóäëûã íóóö áàéäëààð ëàâøðóóëàí ñàéòàð øàëãàæ òîãòîîäîã áàéíà.

• Ñèíãàïóðûí ø¿¿õ òîãòîëöîîíä õýðýãæäýã íýã îíöëîã çàð÷èì áîë àâëèãûí õýðýãò õîëáîãäñîí àëáàí òóøààëòàíû ãýì áóðóóòàéã ïðîêóðîð íîòëîõ áèø õàðèí ãýì áóðóóòàí ººðèéí ãýì áóðóóã¿éã íîòëîõ ¿¿ðýãòýé áàéäàã. Òèéì ÷ ó÷ðààñ ãýì áóðóóòàéä òîîöîãäñîí ýñýõýýñ ¿ë õàìààðàí ýõ ¿¿ñâýðèéã íü òàéëáàðëàæ ÷àäàõã¿é áàéãàà ýä õºðºíãèéã øóóä óëñûí îðëîãî áîëãîõ çîõèöóóëàëò ¿éë÷èëäýã.

• Ñèíãàïóðò áàéãóóëëàãà, àãåíòëàãûí ò¿âøèíä àâëèãààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ìàø òîäîðõîé ìåíåæìåíòûí áîëîí ä¿ðýì æóðìûí øèíæòýé ìåõàíèçìûã áèé áîëãîæ õýðýãæ¿¿ëæ ÷àäñàí.

• Òóõàéëáàë, Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõ òîâ÷îî íü ýð¿¿ãèéí õýðýã áîëãîæ ÷àäàõã¿é, íîòëîõ áàðèìò õàíãàëòã¿é õýðãýý îðõèäîãã¿é. Çàõèðãààíû õàðèóöëàãûí àðãà õýìæýý àâàõóóëàõààð öààø íü àæèëëàãàà õèéäýã íü èõ ¿ð ä¿í ºãäºã. Æèøýý íü õîëáîãäîõ æóðìûí äàãóó ñèíãàïóðûí öàãäààãèéí àëáàí õààã÷ íü àëáàíû õàðèëöààòàé, ýñâýë õýðãèéã íü øàëãàæ áàéãàà ýòãýýä, áóþó ò¿¿íòýé õàìààðàë á¿õèé ýòãýýäòýé îëîí íèéòèéí ãàçàð, ýíãèéí áàéäëààð óóëçàõûã õîðèãëîñîí áàéäàã. Õýðýâ öàãäààãèéí àëáàí õààã÷ ñýæèãòýíòýé óóëçàæ áàéãàà /æèøýý íü öóã õîîëîíä îðæ áàéãàà íü ôîòî çóðãààð/ íîòëîãäîæ áàéâàë ò¿¿íèéã æóðàì çºð÷ñºí ¿íäýñëýëýýð çàõèðãààíû àðãà õýìæýý àâàõóóëàõ õ¿ñýëò óäèðäëàãàä íü õ¿ðã¿¿ëæ, øèéäâýðë¿¿ëäýã áàéíà.

• Ò¿¿í÷ëýí öàãäààãèéí àëáàí õààã÷ ºäðèéí àæëûíõàà á¿ðýí òýìäýãëýë õºòëºõ ¿¿ðýã õ¿ëýýäýã. Õýðýâ àæèëòàí àâëèãûí õýðýãò õîëáîãäîîä ãýì áóðóóòàé ¿éëäýë õèéãýýã¿é ãýäãýý òýìäýãëýëèéí äýâòðèéí ìýäýýëëýýðýý íîòîëæ ÷àäàõã¿é áîë áóðóóòàéä òîîöîæ çàõèðãààíû àðãà õýìæýý àâàõ ¿íäýñëýë áîëäîã.

• Ñèíãàïóð óëñ íîòîëãîîíû áèå äààñàí õóóëüòàé. Ìýä¿¿ëãèéí áîäèòîé áàéäëûã õàíãàõûí òóëä ºìíº íü õýëñýí ç¿éëýýñýý áóöàõ, ìýäýæ áàéñíàà õýëýýã¿é áîë òýð øèíý ìýä¿¿ëãèéã íü äàðàà íü ø¿¿õýä õ¿ëýýæ àâàõã¿é ãýäýã àíõààðóóëãûã Àíõààðóóëàõ õóóäñààð ºã÷, ãàðûí ¿ñýã çóðóóëæ àâäàã. Ýíý íü


ìýä¿¿ëãýýñ áóöàõ ãýõ ìýò àñóóäëûã ãàðãàäàãã¿é.• Ãàäààäàä áàéðøñàí àâëèãûí îðëîãûã áóöààí àâàõ òàëààð Ñèíãàïóð ñàéí

àæèëëàäàã. • Ò¿¿í÷ëýí ìºðäºí áàéöààëòûí ºìíº áîëîí õîéíî ñýæèãòýí, ÿëëàãäàã÷èä

ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿çëýã õèéãääýã.

Ñèíãàïóðûí ñóðãàìæ• Ñàéí, öýâýð çàñàãëàë áîëîí ñèñòåìèéã ýõíýýñ íü áèé áîëãîõ íü àâëèãàä

àâòàæ, ýìõ çàìáàðààã¿é áîëñîí îð÷íûã öýâýðëýñíýýñ õàâüã¿é èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé. Àâëèãàòàé òýìöýõ áàéãóóëëàãà íü Çàñãèéí ãàçàð áèäíèéã ÿìàð áàéãààñàé õýìýýí õ¿ñýæ áóéí àäèë ë ¿ð ä¿íòýé áàéõ áîëíî.

• Óëñ òºðèéí õ¿ñýë çîðèã íü àâëèãàòàé òýìöýõ ¿éë àæèëëàãààíû ãîë ¿íäýñ ñóóðü, ¿ð ä¿íä õ¿ðãýõ ¿íäñýí õºäºëãºã÷ õ¿÷ áàéäàã. Àâëèãûí ýñðýã õºäºëãººíèéã ¿ð ä¿íòýé, òîãòâîðòîé áàéëãàõàä ò¿ëõýö áîëäîã.

• Óëñ òºðèéí õ¿ñýë çîðèãèéã êîìïàíèóäûí õ¿ñýë çîðèã ìºí äýìæèõ õýðýãòýé áºãººä ¿¿í äýýð íýìýãäýýä Àâëèãàòàé òýìöýõ áàéãóóëëàãûí ýðñ øèéäýìãèé ¿éë àæèëëàãàà ìºí äýìæëýã áîëæ ºãäºã.

• Òºðèéí ìàíëàéëàë á¿õèé àâëèãûí ýñðýã ñàíàà÷èëãà íü õ¿÷èðõýã ìàíëàéëàëòàé òîõèîëäîëä èë¿¿ ¿ð ä¿íä õ¿ðäýã.

• Ñî¸ë áîëîí óëàìæëàëûí øàëòãààíòàé àâëèãûí àñóóäëûã çàñàõ áîëîìæã¿é, äàâàí òóóëàõàä òºâºãòýé ìýòýýð îéëãîõ íü áóðóó.

• Óëñ òºðèéí ìàíëàéëàã÷ íàð áîëîí òºðèéí áóñàä àïïàðàòûí èäýâõòýé ¿¿ðýã ðîëü íü õàðààò áóñ áèå äààñàí áàéãóóëëàãûã áèé áîëãîõîä èõýýõýí ¿¿ðýãòýéí çýðýãöýý õàðààò áóñ áàéãóóëëàãà ãýæ þó áîëîõûã òîäîðõîéëîõûã øààðääàã. Ãýõäýý õÿçãààðã¿é õàðààò áàéäàë ãýæ ¿ã¿é.

• Çºâõºí á¿òýö òîãòîëöîî, ¿éë ÿâö àìæèëòûí ¿íäýñ áîëæ ÷àäàõã¿é; o Ãîë íü çîðèëãîäîî íèéöýæ áàéõ;o ¯éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõ çºâ îð÷èí á¿ðäýõ;o Áîäèò ¿ð ä¿í, ÷àíàðòàé õýðýãæ¿¿ëýõ íü ÷óõàë.

• Òîãòîëöîîã çàñâàðëàõûí çýðýãöýý ç¿ðõ ñýòãýë, ñýòãýë ç¿é, õàíäëàãûã çàñâàðëàõ øààðäëàãàòàé.

• Ýíãèéí, ãî¸ë ÷èìýãëýëã¿é, ¿íäñýíäýý õýðýãæèëòýä ñóóðèëñàí õàíäëàãûã áèä àøèãëàñàí.

• Ýíãèéí õÿëáàð áàéæ, á¿ðýí ã¿éöýä, ÷àíàðòàé ã¿éöýòãý. • Òîäîðõîé çîðèëãîäîî òºâëºð÷, íýãäìýë çîðèëãîòîé áàéñíààð ¿éë àæèëëàãàà

àìæèëòàíä õ¿ðíý. • Àìæèëò íü àìæèëòûã áèé áîëãîäîã áºãººä íýã àìæèëò äàðààãèéí àìæèëòûí

ñóóðü áîëäîã. • Îëîí íèéòèéí äýìæëýã èõýýõýí ÷óõàë áºãººä àâëèãûí ýñðýã èäýâõòýé ¿éë

àæèëëàãàà ýíýõ¿¿ äýìæëýãèéã áèé áîëãîíî. ¯¿íèé òóëä:o Àðüñ ºíãº, øàøèí áîëîí àìüæèðãààíû ò¿âøíýýñ ¿ë õàìààðàío Øóäàðãà, íÿãò áàéäëààð ÿìàð íýãýí àéäàñã¿é ã¿éöýòãýõ íü ÷óõàë

• Òîãòâîðòîé ¿ðãýëæëýõ àëõàìóóä ë àâëèãûã õÿíàõ áîëîìæèéã õàíãàäàã. • Ñèíãàïóðûí àâëèãàòàé òýìöýõ ñàíàà÷ëàãûí ãàðàë ¿¿ñýë íü ¿íäýñíèé

õýìæýýíèé õ¿ñýë çîðèãûí èëýðõèéëýë áºãººä ¿éë àæèëëàãààíä òóëãóóðëàñíààðàà ÿëãàðäàã.


Á¯ÃÄ ÍÀÉÐÀÌÄÀÕ ÑÈÍÃÀÏÓÐ ÓËÑÀÄ ÕÈÉÑÝÍ ÀÂËÈÃÀ, ÀËÁÀÍ ÒÓØÀÀËÛÍ ÃÝÌÒ ÕÝÐÝÃÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ ÎËÎÍ ÓËÑÛÍ

ÒÓÐØËÀÃÀ ÑÝÄÝÂÒ ÑÓÐÃÀËÒÛÍ ÒÀÉËÀÍ

2011.9.13

Ìîíãîë Óëñûí Äýýä ø¿¿õèéí ø¿¿ã÷ Á.Áàò-Ýðäýíý òýðã¿¿òýé òºëººëºã÷èä 2011 îíû 6 äóãààð ñàðûí 27-íû ºäðººñ 7 äóãààð ñàðûí 2-íû ºäð¿¿äýä Ñèíãàïóð Óëñûí Òºðèéí àëáàíû êîëëåæèä àâëèãà, àëáàí òóøààëûí ãýìò õýðýãòýé òýìöýõ, ¿ð ä¿íòýé øèéäâýðëýõ ÷èãëýëýýð ñóðãàëòàä õàìðàãäàæ, Ñèíãàïóðûí Äýýä ø¿¿õ, Ïðîêóðîðûí ãàçàð, Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõ òîâ÷îî çýðýã áàéãóóëëàãóóäàä çî÷èëëîî. Ñóðãàëòàä õàìðàãäñàíû äàãóó Ñèíãàïóð óëñûí àìæèëòûí ¿íäýñ áîëñîí ¿éë àæèëëàãàà áîëîí Ìîíãîë Óëñàä õýðýãæ¿¿ëýõ ç¿éëèéí ñàíàë, çºâëºìæèéã äàðààõü áàéäëààð òàíèëöóóëæ áàéíà.

Íýã. Ñèíãàïóðûí òóðøëàãà, àìæèëòûí ¿íäýñ

Ñèíãàïóð óëñ íü 1965 îíû 8 äóãààð ñàðûí 09-íèé ºäºð òóñãààð òîãòíîñîí áºãººä òóõàéí ¿åä àâëèãàä èõýýõýí àâòàãäñàí îðîí áàéæýý. Õàðèí ºíººäðèéí áàéäëààð Ñèíãàïóð óëñ íü îëîí óëñûí Òðàíñïàðåíñè Èíòåðíåéøíë áàéãóóëëàãûí ä¿ãíýëòýýð äýëõèéä õàìãèéí áàãà àâëèãàòàé îðíóóäûí æàãñààëòûí 4 ä¿ãýýðò, Óëñ òºð, ýäèéí çàñãèéí ýðñäëèéí ñóäàëãàà õèéãäýõ áîëñíîîñ õîéø Àçèéí îðíóóäûí äóíä 1 ä¿ãýýðò áè÷èãäýõ àìæèëòàíä õ¿ðñýí áàéíà.

Äýýðõ àìæèëòàä:

• Ñèíãàïóð óëñûã ýíýõ¿¿ àìæèëòàä õ¿ðýõýä ÿìàð “èä øèä” íºëººëñºí áý?• ¯éë àæèëëàãàà, ñèñòåì áîëîí ¿éë ÿâö íü õàâüã¿é ñàéí áàéñàí óó?• Õóóëü òîãòîîìæèéã ¿ð ä¿íòýé õýðýãæ¿¿ëñýíèé ¿ð ä¿í ¿¿?• Áîäëîãî íü õýðýãæèõ áîëîìæòîé áàéñíûõ óó ýñâýë çºâ áîäëîãî ãàðãàí

õýðýãæ¿¿ëñíèéõ ¿¿?• ¯éë àæèëëàãààíû õóâüä íîó-õàó ñàéòàé ó÷ðààñ èéì àìæèëòàä õ¿ð÷ áàéíà

óó?• ¯éë àæèëëàãààíû îð÷íîîñ øàëòãààëñàí óó ?• Äýëõèé äýýðõ õàìãèéí àâëèãà áàãàòàé 4 äýõ, Àçè òèâ äýõ 1 äýõ óëñ áîëîõûí

òóëä ÿìàð çàì òóóëñàí áý?• Àìæèëòàä õ¿ðãýñýí õàìãèéí òîì õ¿÷èí ç¿éë, äàðõëàà íü þó áàéñàí áý?• Ñèíãàïóð óëñûí òóðøëàãà äýýð ñóóðèëñàí çàãâàð áóñàä îðîíä ÿìàð õýìæýýíä

õýðýãæèõ áîëîìæòîé âý? ãýñýí àñóóëòóóä ãàð÷ èðäýã.

Ñèíãàïóð óëñûí àìæèëòûí ¿íäýñ íü óëñ òºðèéí õ¿ñýë çîðèãòîéãîîð çàñàãëàëûí äàðààõ 4 çàð÷ìûã áàðèìòëàí, àâëèãûã õÿíàõ ¿éë àæèëëàãààã ¿ð ä¿íòýé, òóóøòàé õýðýãæ¿¿ëñýí ÿâäàë þì:

à/ ìàíëàéëàë áîë ò¿ëõ¿¿ð;á/ ººð÷ëºëòèéã ìýäýð÷ öàã ¿åòýéãýý õºë íèéë¿¿ëýõ;â/ àæëûã óðàìøóóë, óðàìøóóëëûí òºëºº àæèëëàõ; ã/ õ¿í á¿ðò õóâü õ¿ðòýý, á¿ãäýä áîëîìæ îëãî.


Àâëèãàòàé òýìöýõ àæëûí 4 ¿íäñýí òóëãóóð áàéäàã. Ýäãýýð íü:

• ANTI CORRUPTION AGENCY – ¯ð ä¿íòýé Àâëèãàòàé òýìöýõ áàéãóóëëàãà

• ADJUDICATION – ¯ð ä¿íòýé ø¿¿í òàñëàõ ¿éë ÿâö • ADMINISTRATION - ¯ð ä¿íòýé çàõèðãàà • ACTS – ¯ð ä¿íòýé õóóëü òîãòîîìæ

ANTI CORRUPTION AGENCY (hatchet man which takes action) Øóóðõàé, ýðãýëçýýã¿é àæèëëàãààã ýðõýìëýñýí Ñèíãàïóðûí àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõ òîâ÷îî íü òóñ óëñûí Åðºíõèé ñàéäûí óäèðäëàãàä áàéäàã áºãººä íèéò 82 àëáàí õààã÷, ò¿¿íýýñ 57 ìºðäºí áàéöààã÷òàé ¿éë àæèëëàãààãàà ÿâóóëæ áàéíà.

Ñèíãàïóðûí òóðøëàãààñ õàðàõàä òîì á¿òýö, èõ òºñºâòýé áàéõ íü àìæèëòûí ãîë ¿íäýñ áèø. Æèøýý íü òºñâººð íü õàðüöóóëàõàä: Õîíã-Êîíã òºñâèéíõºº 0.40%, Ìàêàî 0.45%, Àâñòðàëè 0.06%, Ñèíãàïóð õàìãèéí áàãà áóþó 0.03% õóâèéã çàðöóóëäàã áàéíà. 100,000 õ¿íä íîîãäîõ àëáàí õààã÷èéí òîîã õàðüöóóëàõàä /1999-2004 îíû áàéäëààð/: Ñèíãàïóð–1,97, Õîíã-Êîíã–19,80, Àâñòðàëè – 1,88, Ìàêàî – 17,62 õóâüòàé áàéíà.

Ñèíãàïóð óëñ ¿éë àæèëëàãàà íü îãò ¿ð ä¿íä õ¿ðýýã¿é Àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçðûí ¿íñýí äýýð äàõèí Àâëèãûã ìºðäºí øàëãàõ òîâ÷îîã áàéãóóëñàí. Èíãýõäýý ç¿ãýýð íýã áàéãóóëëàãûã äàõèí áàéãóóëààã¿é áà íºõöºë áàéäëûã àâ÷ ¿çýí, áàéð ñóóðèéã íü äàðààõ áàéäëààð òîãòîîñîí:

- Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõ òîâ÷îîíû çàõèðëûí ýðõèéã ̄ íäñýí õóóëèéí òºâøèíä õàíãàæ ºãñºí;

- Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõ òîâ÷îîíä ýðõ ìýäýë ºã÷, ¿éë àæèëëàãààãàà ÿìàð íýãýí àéäàñã¿é ÿâóóëàõ áîëîìæèéã õàíãàñàí;

- ßìàð íýãýí ñààä òîòãîðîîñ çàéëñõèéõèéí òóëä øóóä Åðºíõèé ñàéäûí óäèðäëàãàä õàìðóóëñàí. /Ýíý íü àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõ òîâ÷îîã îðîëäîíî ãýäýã íü “ÝÇÍÈÉÃ” íü îðîëäîæ áàéíà ãýñýí ¿ã. Íýãýí æèøýý äóðüäàõàä Ñèíãàïóðûí òîìîîõîí ñàéä àâëèãûí õýðýãò õîëáîãäñîíûõîî äàðàà òýðýýð Åðºíõèé ñàéäòàé óóëçàõ õ¿ñýëò ãàðãàõàä Åðºíõèé ñàéä ø¿¿õèéí øèéäâýð ãàðñíû äàðàà óóëçàÿ ãýñýí õàðèóã ºãñºí áàéäàã. Õàðèí óã ñàéä õýðýã õÿíàí øèéäâýðëýõýýñ ºìíº ººðèéí àìèà åã¿¿òãýñýí.

- ¨ñ ç¿éí õóâüä òóñ áàéãóóëëàãûã äýìæèæ ºãñíººð ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõ îð÷íûã á¿ðä¿¿ëæ ºãñºí. /Ýíý íü àìæèëòûí ãîë ¿íäýñ/;

- Õóóëèéã èë¿¿ ÷àíãàòãàæ ºãñºí;

Ò¿¿í÷ëýí àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõ òîâ÷îî íü óëñ òºð÷èä, ñàéä áîëîí ºíäºð àëáàí òóøààëûí ýòãýýä¿¿ä õîëáîãäñîí íýðã¿é ìýäýýëýë èðñýí òîõèîëäîëä çààâàë øàëãàäàã;

- “Áóðõàíûã ÷ ãýñýí ìºðäºí øàëãà” ãýäýã çàð÷èì ¿éë÷èëäýã;

- Øóäàðãà õ¿í øóäàðãà áàòàëãààíû êåéñ ãýñýí çàð÷ìûã õýðýãæ¿¿ëäýã.


ACTS ¯ð ä¿íòýé õóóëü òîãòîîìæèéã áîëîâñðóóëàí ïàðëàìåíòààð áàòëóóëñàí. Èíãýõäýý õóóëü òîãòîîìæäîî Àâëèãà ãýæ þóã îéëãîõ âý? ãýäãèéã ºðãºí õ¿ðýýíä ìàø îéëãîìæòîé òîäîðõîéëæ, ãàðãàñàí õóóëü òîãòîîìæèéã àìüäðàëä øóäàðãààð ÿãøòàë õýðýãæ¿¿ëæ, õýýë õàõóóëüòàé õîëáîîòîé õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõ ¿éë àæèëëàãààã õºíãºâ÷èëñºíººð õýðýãæèëòèéã õÿëáàðøóóëàõ, õóóëü òîãòîîìæèéí öîîðõîéã àðèëãàõ, øèíý÷èëæ áàéõûí òóëä áàéíãà ýðãýí àâ÷ ¿çäýã áîëñîí.

Ñèíãàïóð óëñ íü ¯íäñýí õóóëü, Àâëèãààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ õóóëü, Ýð¿¿ãèéí õóóëü, Ýð¿¿ãèéí áàéöààí øèéòãýõ õóóëü, Íîòîëãîîíû òóõàé õóóëü, Ýä õºðºíãº õóðààõ çýðýã õóóëèóäûí õ¿ðýýíä àâëèãàòàé òýìöýõ, óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã áàéíà.

Ñèíãàïóð óëñûí Ýð¿¿ãèéí õóóëüä òóõàéí ýòãýýäýä äàâóó òàë áîëîìæ îëãîõ ýðõ á¿õèé ýòãýýä áèø áàéñàí ÷ ãýñýí õ¿ëýýí àâñàí ë áîë, ýä õºðºíãº íü îðëîãîòîéãîî íèéöýõã¿é õýìæýýíä áóé áîë ýäãýýðèéã àâëèãà õýìýýí ¿çýæ ãýì áóðóóòàéä òîîöäîã. Ìºí òºðèéí àëáàí õààã÷èéã ìºðäºí øàëãàõàä òóñëàëöàà ¿ç¿¿ëýõ õýí á¿õýíä ò¿¿íèé ººðèéí, ãýð á¿ë áîëîí õ¿¿õä¿¿äèéí õºðºíãº îðëîãî, Ñèíãàïóðààñ ãàäàãø øèëæ¿¿ëñýí õºðºíãèéí òàëààð ìýä¿¿ëýã ºãºõèéã ïðîêóðîðûí ç¿ãýýñ øààðäàõ, ïðîêóðîð ìºðäºí øàëãàæ áóé õýí á¿õíèé òàëààðõ ìýäýýëëèéã òàòâàðûí áàéöààã÷ààñ àâàõ ýðõòýé, ìºðäºí øàëãàãäàæ áóé õýí á¿õýí çààâàë ìýä¿¿ëýã ºã÷ áàéõààð õóóëüä çààñàí.

Àâëèãûí ãýìò õýðãèéí ñóáüåêòûã ºðãºí õ¿ðýýíä àâ÷ ¿çäýã. Æèøýý íü Ñèíãàïóðûí øóóäàíãèéí íýãýí êîìïàíèéí øóóäàí çººã÷ çàðèì ¿éë÷ë¿¿ëýã÷ýýñ ìºíãº àâñàí íü òîãòîîãäñîí ó÷èð àâëèãà àâñàí ãýì áóðóóòàéä òîîöñîí áàéíà. Ó÷èð íü óã øóóäàí çººã÷ õ¿í á¿ðò òýãø ¿éë÷ëýõ ¸ñòîé áàéòàë ìºíãº àâñíààðàà áóñäàä äàâóó òàë îëãîæ áàéíà õýìýýí ¿çñýí.

ßë øèéòãýëèéí õóâüä:- 100.000 õ¿ðòýëõ äîëëàðûí òîðãóóëü ýñõ¿ë 5 æèë õ¿ðòýë õóãàöààãààð õîðèõ

ÿëûã äàíãààð áîëîí õîñëóóëàí íîãäóóëàõ;- Òóõàéí õýðýã íü Çàñãèéí ãàçðûí ãýðýý áîëîí ïàðëàìåíòûí ãèø¿¿í

õàìààðàëòàé áîë õîðèõ õóãàöààã 7 æèë õ¿ðòýë íýìýãä¿¿ëæ áîëíî;

- Àâñàí õàõóóëèéí õýìæýýòýé èæèë òýíö¿¿ ìºíãèéã ãàðãóóëæ óëñûí îðëîãî áîëãîäîã.

Ñ¿¿ëèéí ¿åä Ñèíãàïóð óëñ ãàäààä óëñàä áàéðøóóëñàí àâëèãûã óëñûí îðëîãî áîëãîõ òàë äýýð ò¿ëõ¿¿ àæèëëàæ áàéãàà áºãººä ýíý òàëààðõè õóóëü òîãòîîìæèéã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ, îëîí óëñòàé õàìòðàí àæèëëàõ ãýðýý áàéãóóëàõàä àíõààð÷ àæèëëàæ áàéãàà áîëíî.

Ñèíãàïóðûí õóóëü òîãòîîìæèéã http://statutes.agc.gov.sg/ õàÿãààð îëæ àâ÷ áîëíî.


ADMINISTRATION áóþó ¯ð ä¿íòýé óäèðäëàãà, çàõèðãààíû ¿éë àæèëëàãàà áóþó ñàéí çàñàãëàëûí çàð÷ìûã õýðýãæ¿¿ëñýí. Ýíý çàð÷ìûã õýðýãæ¿¿ëýõýä óëñ òºðèéí õ¿ñýë ýðìýëçýë èõ à÷ õîëáîãäîëòîé áàéäàã. Ñèíãàïóð óëñûí çàñãèéí ýðõ áàðüæ áóé íàìûí õóâüä öýâýð, õýýë õàõóóëèàñ àíãèä áàéõ íü òýäíèé óäèðäàõ çóðãààí çàð÷ìûí íýã áîëäîã.

Ýäãýýð óëñ òºðèéí õ¿ñýë çîðèã, òîäîðõîéëîëò áîëîí óäèðäàõ çàð÷ìóóä íü:

- Àâëèãàòàé òýìöýõ ¿éë àæèëëàãààíû òàëààð óëñ îðíû òýðã¿¿ëýã÷ íàð /¿¿ñãýí áàéãóóëàã÷ ýöýã áîëñîí õ¿ì¿¿ñ/ íü ñàéòàð îéëãîëòòîé áàéõ;

- Áóñäûí òºëºº, ¿íäñýðõýã áîëîí ïðàãìàòèê áàéõ;

- Õóâèà õè÷ýýñýí áóñ áàéõ.

Çàñãèéí ãàçðûí ãîë áàðèìòëàõ çàð÷ìóóä:

- Àâëèãûã õÿíàõ íü òóõàéí óëñûí ¿íäýñíèé õºãæèëä ÷óõàë à÷ õîáãäîëòîéã óõàìñàðëàõ;

- Òºðèéí ñàíàà÷èëãààð, òºð çàñãèéí á¿õ ò¿âøèíä õýðýãæ¿¿ëýõ;

- Ñàéä íàð áîëîí òîäîðõîé òîîíû ºíäºð àëáàí òóøààëòíóóäàä õàìààðàõ òîäîðõîé ¿éë àæèëëàãààã ÿâóóëàõ;

- Àâëèãàòàé òýìöýõýä äýýðýýñ äîîø ÷èãëýñýí áàéõ íü àìæèëòàä õ¿ðýõ èë¿¿ áîëîìæòîé.

ADJUDICATION áóþó ¯ð ä¿íòýé ø¿¿í òàñëàõ, øèéäâýðëýõ àæèëëàãàà

¯ð ä¿íòýé ø¿¿í òàñëàõ àæèëëàãààíû õàìãèéí ãîë àñóóäàë òîìèëãîîíû àñóóäàë ãýæ ¿çäýã. Ñèíãàïóð óëñ ø¿¿ã÷èéã çàñãèéí ãàçðààñ ºðãºí ìýä¿¿ëñíýýð Åðºíõèéëºã÷ á¿õ íàñààð íü òîìèëäîã áàéíà. Ø¿¿õèéí áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíû çàðäëûã çàñãèéí ãàçðààñ øààðäëàãàòàé õýìæýýãýýð íü áàòàëæ ºãäºã.

Ñèíãàïóð óëñûí àíõàí øàòíû ø¿¿õ 79 ø¿¿ã÷òýé áà æèëä 400,000 õýðýã ìàðãààíûã õÿíàí øèéäâýðëýäýã. ¯¿íýýñ 150,000 íü ýâèéí ø¿¿õýýð øèéäâýðëýãääýã áàéíà. Ø¿¿õ íü äîòðîî èðãýí, ýð¿¿, ãýð á¿ë, õºäºëìºð, ýâèéí ø¿¿õ, òàòâàðûí, ãýõ ìýò ìýðãýøñýí ø¿¿ã÷ íàðûí áàã àæèëëàäàã. Òàëóóä ýâëýðýýã¿é íºõöºëä ºðãºäºë ãîìäîë, íýõýìæëýëèéã ýâèéí ø¿¿õ áîëîí áóñàä õàðúÿà ø¿¿õýä øèëæ¿¿ëäýã.

Ñèíãàïóð óëñ ø¿¿õèéí ¿éë àæèëëàãàà òàñðàëòã¿é áàéõ áîëîìæèéã õàíãàõ ¿¿äíýýñ øºíèéí ø¿¿õèéã àæëóóëæ áàéíà.

1990 îíîîñ ýõëýýä ø¿¿õèéí ºìíºõ øàòíû õóðàëäààíûã õèéõ áîëñîí íü Ñèíãàïóð óëñàä ýð¿¿ãèéí õóóëèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä èõýýõýí íºëºº ¿ç¿¿ëñýí áºãººä òàëóóäûí õîîðîíäûí øóóä õýëýëö¿¿ëýã, ìýòãýëöýýíèéã áèé áîëãîñíîîð ø¿¿õýýð øèéäýõ õýðãèéí òîîã áóóðóóëñàí áàéíà. Ìºí ø¿¿õèéí õóâüä öàã, õºðºíãº õýìíýõ áîëîìæ îëãîñîí ãýæ ¿çäýã áàéíà. Ýíý ñèñòåìèéí õ¿ðýýíä ïðîêóðîðûí õÿíàëò áîëîí õàìãààëàëò íü òóõàéí õýðýã äýýðýý òºâëºðºí õýðãèéã íàðèéâ÷ëàí àâ÷ ¿çýæ, ø¿¿õ õóðàëäààíààñ ºìíº õýðãèéã õ¿ëýýí çºâøººð¿¿ëýõ ÿâäàë èõýññýí áàéíà. Õýðãèéã


ø¿¿õ õóðàëäààíààñ ºìíº òàëóóäûí ýðõ àøèãò íèéö¿¿ëýí øèéäýæ áàéãàà òóë ø¿¿õ õóðàëäààíû òîî áóóðñàí áàéíà.

Ñèíãàïóðûí ø¿¿õ òîãòîëöîîíä õýðýãæäýã íýã îíöëîã çàð÷èì áîë àâëèãûí õýðýãò õîëáîãäñîí àëáàí òóøààëòíû ãýì áóðóóòàéã ïðîêóðîð íîòëîõ áèø õàðèí ãýì áóðóóòàí ººðèéí ãýì áóðóóã¿éã íîòëîõ ¿¿ðýãòýé áàéäàã. Òèéì ÷ ó÷ðààñ ãýì áóðóóòàéä òîîöîãäñîí ýñýõýýñ ¿ë õàìààðàí ýõ ¿¿ñâýðèéã íü òàéëáàðëàæ ÷àäàõã¿é áàéãàà ýä õºðºíãèéã øóóä óëñûí îðëîãî áîëãîõ çîõèöóóëàëò ¿éë÷èëäýã. Ñèíãàïóð óëñûí ø¿¿õýä ãýì áóðóóãàà õ¿ëýýâýë øóóä ÿë øèéòãýë îíîîäîã. Ãýì áóðóóã¿é ãýäãýý íîòëîíî ãýâýë ø¿¿õ õóðàëäààí áîëîõ ºäðºº òîâëîäîã. Ñèíãàïóð óëñûí ø¿¿õ àðèóí ãóðâàë áóþó ¿ð ä¿íòýé õóóëü, ¿ð ä¿íòýé õýðýãæèëò, ¿ð ä¿íòýé ø¿¿í òàñëàõ ¿éë àæèëëàãàà ãýñýí çàð÷ìûã áàðèìòàëæ ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéíà. ¯ð ä¿íòýé ø¿¿í òàñëàõ ¿éë àæèëëàãàà íü ¿ð ä¿íòýé ø¿¿õèéí ñèñòåì, ¿ð ä¿íòýé ÿë øèéòãýëèéí ñèñòåìýýñ á¿ðäýíý.

Ñèíãàïóðò áàéãóóëëàãà, àãåíòëàãûí ò¿âøèíä àâëèãààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ìàø òîäîðõîé ìåíåæìåíòûí áîëîí ä¿ðýì æóðìûí øèíæòýé ìåõàíèçìûã áèé áîëãîæ õýðýãæ¿¿ëæ ÷àäñàí. Òóõàéëáàë, Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõ òîâ÷îî íü ýð¿¿ãèéí õýðýã áîëãîæ ÷àäàõã¿é, íîòëîõ áàðèìò õàíãàëòã¿é õýðãýý îðõèäîãã¿é. Çàõèðãààíû õàðèóöëàãûí àðãà õýìæýý àâàõóóëàõààð öààø íü àæèëëàãàà õèéäýã íü èõ ¿ð ä¿í ºãñºí. Æèøýý íü õîëáîãäîõ æóðìûí äàãóó Ñèíãàïóðûí öàãäààãèéí àëáàí õààã÷ íü àëáàíû õàðèëöààòàé, ýñâýë õýðãèéã íü øàëãàæ áàéãàà ýòãýýä, áóþó ò¿¿íòýé õàìààðàë á¿õèé ýòãýýäòýé îëîí íèéòèéí ãàçàð, ýíãèéí áàéäëààð óóëçàõûã õîðèãëîñîí áàéäàã. Õýðýâ öàãäààãèéí àëáàí õààã÷ ñýæèãòýíòýé óóëçàæ áàéãàà, /æèøýý íü öóã õîîëîíä îðæ áàéãàà íü ôîòî çóðãààð áàðèìòæñàí/ íîòëîãäîæ áàéâàë ò¿¿íèéã æóðàì çºð÷ñºí õýìýýí çàõèðãààíû àðãà õýìæýý àâàõóóëàõ õ¿ñýëò óäèðäëàãàä íü õ¿ðã¿¿ëæ, øèéäâýðë¿¿ëäýã áàéíà.

Ò¿¿í÷ëýí öàãäààãèéí àëáàí õààã÷ ºäðèéí àæëûíõàà òàëààð á¿ðýí òýìäýãëýë õºòëºõ ¿¿ðýã õ¿ëýýäýã. Õýðýâ àæèëòàí àâëèãûí õýðýãò õîëáîãäîîä ãýì áóðóóòàé ¿éëäýë õèéãýýã¿éãýý òýìäýãëýëèéí äýâòðèéí ìýäýýëëýýðýý íîòîëæ ÷àäàõã¿é áîë áóðóóòàéä òîîöîæ çàõèðãààíû àðãà õýìæýý àâàõ ¿íäýñëýëòýé áîëäîã.

Ñèíãàïóð óëñ íîòîëãîîíû áèå äààñàí õóóëüòàé. Ìýä¿¿ëãèéí áîäèòîé áàéäëûã õàíãàõûí òóëä ºìíº íü õýëñýí ç¿éëýýñýý áóöàõ, ìýäýæ áàéñíàà õýëýýã¿é áîë òýð øèíý ìýä¿¿ëãèéã íü äàðàà íü ø¿¿õýä õ¿ëýýæ àâàõã¿é ãýäýã àíõààðóóëãûã Àíõààðóóëàõ õóóäàñààð ºã÷, ãàðûí ¿ñýã çóðóóëæ àâäàã. Ýíý íü ìýä¿¿ëãýýñ áóöàõ ãýõ ìýò àñóóäëûã ãàðãàäàãã¿é äàâóó òàëòàé áàéäàã.

Õî¸ð. Ñàíàë, çºâëºìæÑóðãàëòàä îðîëöîã÷äîîñ äàðààõü ç¿éëèéã Ìîíãîë Óëñàä àâëèãà, àëáàí òóøààëûí ãýìò õýðýãòýé òýìöýõ õ¿ðýýíä õýðýãæ¿¿ëýõýýð ñàíàë áîëãîæ áàéíà. ¯¿íä:

1. Ø¿¿õýýñ øèéäñýí àâëèãûí õýðýã ìàðãààíû òàëààð îëîí íèéòýä áîëîí øààðäëàãàòàé áîë òóõàéí ñàëáàðûí áóþó õàðèóöñàí áàéãóóëëàãà, ò¿¿íèé óäèðäëàãàä çîðèóä ìýäýýëæ, õ¿ðã¿¿ëäýã áàéõ;

2. Àâëèãûí ýñðýã êîíâåíöèä Ìîíãîë óëñ íýãýíò íýãäñýí ó÷ðààñ êîíâåíöèéã øóóä õýðýãëýõ áîëîìæèéã ñóäëàæ õýðýãæ¿¿ëýõ. Èíãýñíýýð õóóëü òîãòîîã÷èä


ÿâààíäàà ¿íäýñíèé õóóëü òîãòîîìæèéã êîíâåíöèä íèéö¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé áîëíî;

3. Àâëèãûí õýðãèéí ìýäýýëëèéã íýð õàÿãã¿éãýýð õ¿ëýýí àâäàã ýðõ ç¿éí îð÷íûã áèé áîëãîõ;

4. Òîìîîõîí àëáàí òóøààëòíû áóþó òîì õýðãèéã øèéäâýðëýõ òàêòèêèéã áîëîâñðóóëæ õýðýãæ¿¿ëýõ;

5. Àâëèãà, àëáàí òóøààëûí ãýìò õýðãèéã çºâõºí íýã áàéãóóëëàãà øàëãàæ, øèéäâýðëýäýã áàéõ õýðýãòýé áàéíà. Ìàíàé óëñàä Ïðîêóðîðûí äýðãýäýõ ìºðäºí áàéöààõ àëáà ãýõ ìýò òóñäàà á¿òýö áàéõ øààðäëàãàã¿é;

6. Õóóëèíä òºñâèéí òîäîðõîé õóâèéã àâëèãûí ýñðýã ¿éë àæèëëàãààíä çàðöóóëäàã áàéõààð õóóëèíä ººð÷ëºëò îðóóëàõ;

7. Ýð¿¿ãèéí õóóëèíä ººð÷ëºëò îðóóëæ, øàí õàðàìæèéã àâëèãûí ãýìò õýðýã ãýæ ¿çýæ õóóëü÷ëàõ;

8. Àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçàð òîäîðõîé íýã àëáàí òóøààëòíûã øàëãàõ øèéäâýð ãàðãàæ, àëáàí áè÷èã ÿâóóëàõäàà õóâèéã íü åðºíõèé ñàéä ýñâýë õàðüÿàëàõ ñàéäàä íü èëãýýäýã áàéõ. Ýíý íü òóõàéí ñàëáàðûã õàðèóöñàí óäèðäàõ àëáàí òóøààëòàíä ìýäýýëýë ºãºõººñ ãàäíà òýäíèé õàðèóöëàãûã íýìýãä¿¿ëýõ, áóñàä äîîä àëáàí òóøààëòíóóä õàðèóöëàãààñ çàéëñõèéõ áîëîìæèéã áóóðóóëàõ ¿ð íºëººòýé áàéíà;

9. Ñèíãàïóðûí òºðèéí ÿìàð ÷ àëáàí òóøààëòàíä õàëäàøã¿é áàéäàë ãýæ áàéäàãã¿é. Õàëäàøã¿é áàéäàë ãýäýã íü àëáàí òóøààëòàí ãýìò õýðãýýñ çàéëñõèéõ õàëõàâ÷ áîëæ áàéãàà òóë ýíý áàéäëûã ººð÷ëºõ õóóëü òîãòîîìæèéã øèéäâýðëýõ íü ç¿éòýé. Õàëäàøã¿é áàéäëûí òóõàé àñóóëò òºëººëºã÷èä àñóóõàä Ñèíãàïóðûí ø¿¿ã÷, ïðîêóðîðóóä îãò îéëãîõã¿é áàéñíûã äóðäàõ íü ç¿éòýé;

10. Àâëèãûí ãýìò õýðãèéí ñóáüåêòèéã òîäîðõîé áîëãîõ øààðäëàãàòàé. Àëáàí òóøààëûí ãýìò õýðãèéí ñóáüåêòèéã ºðãºí óòãààð íü òîìü¸îëæ îðóóëàõ. ªíººãèéí õóóëèàð ñóáüåêòýä ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿ä õàìààðäàãã¿é. Àâëèãûí ¿éëäëèéã á¿õ ìýðãýæèë, ñàëáàð õàìààðàõ áàéäëààð òîìü¸îëîõ;

11. Àâëèãà, àëáàí òóøààëûí ãýìò õýðãèéí ÿëûí áîäëîãî ÷àíãà áàéõ íü ç¿éòýé (Ñèíãàïóðûí òóðøëàãààñ õàðàõàä àñóóäëûí àìèí ñ¿íñ íü ÿëûí áîäëîãî áàéäàã);

12. Ãàäààäàä áàéðøñàí àâëèãààñ îëñîí õóóëü áóñ îðëîãûã áóöààí àâàõ òàëààð õîëáîãäîõ ñóäàëãàà õèéæ àðãà õýìæýý àâàõ;

13. Àâëèãààñ ñýðãèéëýõ çàõèðãààíû æóðàì çºð÷ñºí àëáàí õààã÷èéí àñóóäëûã çàõèðãààíû æóðìààð õÿíàí øèéäâýðë¿¿ëýõ ýðõ ç¿éí áîëîìæèéã áèé áîëãîõ. Ìàíàéä ýð¿¿ãèéí õàðèóöëàãààñ ìóëòàðñàí áîë ººð õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýõ çîõèöóóëàëò áàéäàãã¿é. Òèéìýýñ ýíý òîãòîëöîîã áèé áîëãîõ;

14. Ø¿¿õèéí áàéãóóëëàãàä àâëèãà áàéãàà òàëààð õàðäëàãà ñýðäëýã áàéäàã. ¯¿íèéã áàãàñãàõ, ø¿¿õèéí íýð õ¿íäèéã äýýøë¿¿ëýõ ÷èãëýëýýð òîäîðõîé àðãà õýìæýý àâ÷ õýðýãæ¿¿ëýõ;

15. Ø¿¿õèéí ¿éë àæèëëàãàà òàñðàëòã¿é áàéõ áîëîìæèéã õàíãàõ ¿¿äíýýñ øºíèéí ø¿¿õèéã àæèëëóóëàõ;


16. Ýâëýð¿¿ëýí çóó÷ëàõ àëáûã á¿õ ø¿¿õýä áèé áîëãîõ;

17. Ìýä¿¿ëýãòýé õîëáîîòîéãîîð àíõààðóóëàõ õóóäàñ áîëîí ìºðäºí áàéöààëòûí ºìíº áîëîí õîéíî ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿çëýã õèéäýã çýðýã à÷ õîëáîãäîëòîé ïðàêòèêèéã õýðýã á¿ðòãýõ ìºðäºí áàéöààõ áàéãóóëëàãàòàé õàìòðàí ÿðèëöàæ, õýðýãæ¿¿ëæ ¿çýõ;

18. Ýð¿¿ãèéí áàéöààí øèéòãýõ õóóëèéí 79 ä¿ãýýð ç¿éëä çààñàí íîòëîõ áàðèìòàä îðëîãîîñ äàâñàí õýìæýýíèé õºðºíãèéí òàëààðõ íîòîëãîîã òóñëàõ ÷àíàðûí íîòîëãîî áîëãîõ çààëòûã õóóëüä íýìýëò ººð÷ëºëò îðóóëàõ;

19. Íîòîëãîîíû òóõàé õóóëü áîëîâñðóóëàõ;

20. Áýëòãýë ø¿¿õ õóðàë ãýäýã ïðàêòèêèéã Ìîíãîëä íýâòð¿¿ëýõ òàëààð ñóäëàõ, õîëáîãäîõ õóóëüä ººð÷ëºëò îðóóëàõ;

21. Çºâøººðºë, ëèöåíç îëãîäîã àëáàí òóøààëä òîäîðõîé õóãàöààãààð àæèëëóóëäàã ïðàêòèêèéã õýðýãëýõ, õîëáîãäîõ õóóëü òîãòîîìæèä íü ººð÷ëºëò îðóóëàõ;

22. Àâëèãàä ºðòºõ ìàãàäëàëòàé àëáàí òóøààëòàí ºäðèéí òýìäýãëýë õºòºëäºã ïðàêòèêèéã òóðøèí õýðýãëýæ ¿çýõ;

23. Ýð¿¿ãèéí õóóëèíä ø¿¿ãäýã÷ õîõèðëûã òºëæ áàðàãäóóëñàí, ãýì áóðóóãàà õ¿ëýýâýë õ¿íä, õºíãºí õýðãèéã á¿ãäèéã íü õÿëáàðøóóëñàí æóðìààð /ø¿¿õ õóðëûã/ ø¿¿ã÷ äàíãààð øèéääýã áîëîõ. Èíãýõèéí òóëä ìºðäºí øàëãàõ àæèëëàãààã ÷àíàðòàé ñàéí ÿâóóëàõ òàëààð ÝÁØÕ-ä òóñãàõ;

24. Ø¿¿ãäýã÷ íü õ¿íä ãýìò õýðýã ¿éëäñýí áîëîâ÷ õîõèðëîî íºõºí òºëñºí ¿åä îíîãäóóëàõ õîðèõ ÿëûã òýíñýí õÿíàí õàðãàëçàõ çààëòûã Ýð¿¿ãèéí õóóëüä îðóóëàõ;

25. Îíö õ¿íä õýðãèéí ãýìò õýðýãòýí áîëîí öàãäàí õîðèõ àðãà õýìæýýã ñóíãàõ ¿åä çààâàë ø¿¿õ õóðàëäààíä îðîëöóóëàõã¿éãýýð âèäåî, òåõíèê õýðýãñýë àøèãëàí õèéäýã Ñèíãàïóðûí òóðøëàãà /òåõíîëîãûí ø¿¿õ/-ûã ø¿¿õýä íýâòð¿¿ëýõ. Ìºí ýíý àñóóäëûã ãýð÷èéí àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ çîðèëãîîð àøèãëàæ áîëíî;

26. Àâëèãàòàé òýìöýõ óëñ òºðèéí õ¿ñýë çîðèãèéã òºðèéí àëáàí õààã÷ààñ àâàõóóëààä èðãýäýä òºëºâø¿¿ëýõ òàëààð ÀÒÃ ºðãºí öàð õ¿ðýýòýé àæèë ÿâóóëàõ.


ÀÂËÈÃÀ, ÀËÁÀÍ ÒÓØÀÀËÛÍ ÃÝÌÒ ÕÝÐÝÃÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕÎËÎÍ ÓËÑÛÍ ÒÓÐØËÀÃÀ ÑÝÄÝÂÒ ÑÓÐÃÀËÒ

2014 îíû 2 äóãààð ñàðûí 10- 14Á¿ãä Íàéðàìäàõ Ñèíãàïóð Óëñ

Ñóðãàëòàä îðîëöîã÷èä:

Ñ.Íÿìæàâ, Ìîíãîë Óëñûí Äýýä Ø¿¿õèéí Ýð¿¿ãèéí òàíõèìèéí òýðã¿¿í

Á.Ýíõáààòàð, Ø¿¿õèéí Åðºíõèé Çºâëºëèéí Ñóðãàëòûí àëáàíû äàðãà

Ø.Áàÿðáèëýã, Íèéñëýëèéí Ïðîêóðîðûí ãàçðûí Ìºðäºí øàëãàõ àæèëëàãààíä õÿíàëò òàâèõ õýëòñèéí õÿíàëòûí ïðîêóðîð

Í.Áàäàìöýöýã, Íèéñëýëèéí Ïðîêóðîðûí ãàçðûí Ìºðäºí øàëãàõ àæèëëàãààíä õÿíàëò òàâèõ õýëòñèéí õÿíàëòûí ïðîêóðîð

Ï.Áîëä, Àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçðûí Ìºðäºí øàëãàõ õýëòñèéí àõëàõ ìºðäºí áàéöààã÷

Ä.Çîëæàðãàë, Àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçðûí Ìºðäºí øàëãàõ õýëòñèéí ìºðäºí áàéöààã÷

Áàñàíòà Ïîêõàðåë, ÀÍÓ-ûí Àçèéí Ñàíãèéí Òºñëèéí óäèðäàã÷

À.Áàÿíìºíõ, ÀÍÓ-ûí Àçèéí ñàíãèéí Çàñàãëàëûí õºòºëáºðèéí ìåíåæåð


Õè÷ýýë áîëîí óóëçàëòûí òýìäýãëýëýýñ:

• Åðºíõèé ñàéäàä ìýäýýëäýã òàéëàãíàäàã òîãòîëöîîã Ìîíãîëä õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîìæòîé. Åðºíõèé ñàéäûí õàðüÿàíä áàéäàã ó÷ðààñ èë¿¿, ýðõ ìýäýëòýé, ¿ð íºëººòýé áàéäàã.

• Àâëèãûí ýñðýã àæëûã äýýðýýñ, ýðõ ìýäýë, àëáàí òóøààëòàé õ¿ì¿¿ñýýñ øàò øàòàíäàà õýðýãæ¿¿ëæ ýõýëáýë èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé. Óëñ îðíû õóâüä àðä èðãýäýýñ øàõàëò ¿ç¿¿ëñýí àâëèãûí ñàíàà÷ëàãà ¿ð ä¿íä õ¿ðñýí òîõèîëäîë ìàø öººí. Ýíý áîë óëñ òºðèéí õ¿ñýë çîðèã þì. ¯íäñýíäýý ýíý áîë èòãýë ¿íýìøëèéí àñóóäàë.

• Ýõëýýä òîì çàãàñàà øàðàõ ¸ñòîé. ªºðèéíõººñºº ýõëýõ õýðýãòýé. Òýãýýä äýýðýýñýý ñèñòåìòýéãýýð äîîä øàòíóóäàä ¿ðãýëæëýõ ¸ñòîé.

• Åð íü áîë èòãýë ¿íýìøèë, ýð çîðèãòîé áàéõ ¸ñòîé. Òýãæ áàéæ ë ººð÷ëºëò õèéæ ÷àäíà. Òýãñíýýð áóñäààñ àäèë ç¿éë õèéõ ¸ñ ç¿éí ýðõ õýìæýý îëæ àâäàã þì.

• Èõýíõ óëñóóäàä óëñ òºð÷èä, ýñâýë òºðèéí àëáàí õààã÷èä ººðèéíõºº òàëûí õ¿íèéã îðîëäîõîîñ àéäàã. Çàñãèéã óíàãàõ àþóëòàé ãýæ àéäàã. Èéì ýðãýëçýõ ç¿éëã¿éãýýð øèéäâýðëýæ ÷àääàã áàéõ ¸ñòîé. Æèøýý íü Ëèêâàíþ ººðèéíõºº ñàéä íàðûã øîðîíä ÿâóóëæ ÷àäñàí áàéäàã.

• Ñèíãàïóðò îëîí íèéòèéã ñî¸í ãýãýýð¿¿ëýõ êîìïàíèò àæèë õýçýý ÷ õèéæ áàéãààã¿é.

• Àâëèãûí õýðãèéí òîäîðõîéëîëò, òîìü¸îëîë ìàø òîäîðõîé áàéõ ¸ñòîé.

• Ñèíãàïóðààñ ñàéí õóóëüòàé óëñóóä áèé. Ãýõäýý ñèíãàïóð õàìãèéí ñàéí õýðýãæ¿¿ëæ ÷àääàãààðàà îíöëîã þì.

• Õîã à÷èã÷èä áàÿðëàñíàà èëýðõèéëæ ìºíãº ºãëºº ãýæ áîäü¸. 1960-ä îíä øóóäàí÷ áîëîí õîã à÷èã÷èä ÿìàð íýã ìºíãº, ýä ç¿éë ºãñºí àéë ºðõ¿¿äýä õàðèóöëàãà òîîöîæ ýõýëñýí. Ýíý áîë õîðòîé ¿ð äàãàâàðòàé ó÷ðààñ ¿¿íèé ýñðýã àðãà õýìæýý àâñàí. Ó÷èð íü áóñàä õ¿ì¿¿ñýýñ ìàíàé õîãèéã àâñàíã¿é ãýäýã ãîìäëóóä èõ èðñýí ó÷ðààñ. Ýíý ¿éë÷èëãýý áîë ÿëãàâàðëàëã¿éãýýð íèéòýä õ¿ðýõ ¸ñòîé ç¿éë þì. Ðåñòîðàíä ÷ ãýñýí àäèë. Öàéíû ìºíãº ºãäºã õ¿íä ñàéí ¿éë÷ëýýä, ºãäºãã¿éä íü òààðóó ¿éë÷ëýõ ìàãàäëàëòàé. Íèéãýìä ó÷ðóóëæ áàéãàà õîð õîõèðîë íü ãîë øàëãóóð íü þì.

• Íîòëîõîä ÿàãààä õýö¿¿ âý? Àëü àëü íü òîõèðîëöîæ, õî¸óëàà äàâóó áàéäàë îëæ áàéãàà ó÷ðààñ õî¸óëàà ñýòãýë õàíàìæòàé ¿ëääýã ó÷ðààñ òýð. Ìºðäëºã ýõëýõýä àëü àëü äóðã¿é áàéäàã. Èéì íºõöºëä ãàðàõ õýäýí àðãà áèé. Ýñðýã ìýä¿¿ëýã ºãíº ãýâýë àâëèãà ºãñºí áèø õàðèí ãýð÷ýýð òîîöîæ õàðèóöëàãààñ ÷ºëººëºõ àìëàëò ºãºõ çîõèöóóëàëò áèé. Îëîí óëñ îðîíä èéì àðãà áèé. Ãýõäýý èéì ñàíàëûã Ïðîêóðîð ãàðãàõ ýðõòýé. Ãýõäýý èéì ñàíàëûã õàðèóöëàãà òîîöîõ ãýñýí çîðèëãîòîé ýòãýýäýý ñàíàõ õýðýãòýé. Òºðèéí àëáàí õààã÷èä õàðèóöëàãà òîîöîõ íü ÷óõàë ó÷ðààñ ºãñºí èðãýíä ýíý ñàíàëûã òàâèõ íü çîõèìæòîé.


• Reverse burden of proof ãýõ àðãûã èõýíõ óëñóóäàä õýðýãëýäýã. Ýíý íü ÿëëàã÷ áóðóóòàéã íîòëîõ áèø õàðèí ñýæèãòýí ýòãýýä ãýì áóðóóã¿é ãýäãýý íîòëîõ òîãòîëöîî þì. Æèøýý íü çàìûí öàãäàà æîëîî÷èéã çîãñîîãîîä ¿íýìëýõòýé ýñýõýý íîòëîæ õàðóóëàõûã øààðääàã çàð÷èì á¿õ óëñàä àäèë áàéäàã. ßã ¿¿íòýé àäèëààð àâëèãûí õýðýãò ÷ ìºí àäèë òóõàéí ýòãýýä áóðóóã¿é áîëîõîî íîòëîõ ¿¿ðýã õ¿ëýýäýã. Õýðýâ àâëèãà÷ûã íîòëîõ ¿¿ðýã íü ïðîêóðîðò áàéãààä áàéõ þì áîë íèéãýì õîõèðñîí õýâýýð áàéõ áîëíî. ßàãààä ãýâýë õýðýãòíèé ¿éëäëèéã íîòëîõîä ìàø õýö¿¿.

• Íîòëîãäîõã¿é áàéõàä áàéãóóëëàãàä íü ìýäýãäýæ, çàõèðãààíû õàðèóöëàãà òîîöóóëàõ ÿìàð ¿íäýñëýë áàéíà âý? Öàãäàà, æîëîî÷èéí æèøýýí äýýð ¿çüå. Öàãäàà æîëîî÷îîñ àâëèãà àâñíûã ìýäýýæ íîòîëæ ÷àäàõã¿é. ªã÷ àâñíûã íîòîëæ ÷àäàõã¿é ó÷ðààñ ø¿¿õýýð øèéäýæ ÷àäàõã¿é. Ãýõäýý öàãäàà æîëîî÷èä õàðèóöëàãà òîîöîõ ¸ñòîé áàéñàí ìºðòëºº ç¿ãýýð ÿâóóëñàí ôàêò íü áàéãàà ó÷ðààñ, àæëàà õèéãýýã¿é ãýäýã ¿íäýñëýëýýð íü õàðèóöëàãà òîîöóóëàõààð àðãà õýìæýý àâàõ çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé.

• Çàõèðãààíû õàðèóöëàãà òîîöóóëàõ ñàíàà÷ëàãûã àâëèãûí òîâ÷îîíîîñ òºðèéí àëáàíû áàéãóóëëàãàä òàâüäàã.

• Ñèíãàïóðò ÿìàð ÷ äàðõàí ýðõ, õàìãààëàëò ãýæ îéëãîëò áàéäàãã¿é. Òèéì îéëãîëò áàéõã¿é. Àëáàí òóøààëòàí õýðýãò øàëãàãäàæ áàéãàà áîë çààâàë àæëààñ íü ÷ºëººëæ ìºðäºí øàëãàäàã.

• Àâëèãàòàé òýìöýõýä ìºðäºí øàëãàõ, ÿëëàõ, ø¿¿õ 3 áàéãóóëëàãà ÷àäâàðëàã, ¿ð íºëººòýé áàéæ ¿ð ä¿íä õ¿ðíý. Èõ õýìæýýíèé õýðãèéã øèéäâýðëýõèéí òóëä øºíèéí ø¿¿õ àæèëëóóëäàã áàéñàí. Book: Judicial Led reforms.

• ¯ð ä¿íòýé çàõèðãààíû áàéãóóëëàãàä õÿíàëò øàëãàëò ìàø ñàéí áàéäàã. ªìíº íü áèä õýçýý ÷ àâëèûí ýñðýã àëáàí ñî¸í ãýãýýð¿¿ëýõ àæèë õèéæ áàéãààã¿é. Áèä øóóä àìüäðàë, ïðàêòèê äýýð ë çààæ ñóðãàäàã. Æèøýý íü øóóä òºðèéí àëáàíä ÷èã ¿¿ðýã, õàðèóöëàãûã íü õýëæ, ñàíóóëæ ºãäºã. 70-80 îíóóäàä òºðèéí àëáà, çàõèðãààíû áàéãóóëëàãóóäòàé ìàø ñàéí òóëæ àæèëëàñàí. Òýðíýýñ õîéø òºðèéí àëáà ìàø ñàéí öýâýðëýãäñýí.

• Çàõèðãààíû á¿òýö çîõèîí áàéãóóëàëò, ò¿¿íèé ¿éë àæèëëàãàà ìàø ¿ð ä¿íòýé, ÿìàð íýã öîîðõîéã¿é ó÷ðààñ àâëèãà ãàðàõ áîëîìæ îëãîäîãã¿é. ×èã ¿¿ðãèéã ìàø òîäîðõîé çààäàã. Ãýõäýý áîëîìæòîé ç¿éëèéã ë àæèë ¿¿ðýãò íü îðóóëàõ ¸ñòîé. Äàãàæ ìºðäºõ ä¿ðýì æóðìûã ìàø òîäîðõîé çààæ ºãäºã.

• Ìýäýýëëèéí õÿíàëò, îðö ãàðöûã ìàø ñàéí õÿíàäàã.

• Æèæèã øàí õàðàìæ, õýýë õàõóóëüä àíõààðàë òàâèõã¿é áàéõ íü öààø òîì àâëèãà ¿¿ñýõ ¿íäýñ áîëäîã. Çî÷ëîìòãîé áàéäàë. ßíç á¿ðèéí äàâóó áàéäàë, ¿çâýð, õàíäèâ ãýõ ìýò íü íîöòîé àâëèãà ðóó õàëòèðàõ ¿íäýñ áîëíî.

• Íýã æèøýý: Õóðààìæ àâäàã ìàø àæèëäàà ñàéí àëáàí õààã÷ áàéñàí. Ñàéí àæèëòàí áàéñàí ó÷ðààñ ò¿¿íèéã øàëãàäàãã¿é áàéñàí. Àìðàëòàà ÷ àâäàãã¿é àæèëäàã õ¿í áàéñàí. Õàðèí òýðýýð èðãýäýýñ 100 äîëëàð àâäàã. Õàðèí áàéãóóëëàãàä òóøààäàã áàðèìò äýýð 80 ãýæ áè÷äýã áàéñàí. Îëîí æèë ¿ðãýëæèëæ, òýòãýâýðò ãàðàõ ¿åä íü ìýäñýí. Øèíý àæèëòàí àæèë àâñíû äàðàà


îðëîãûí çºð¿¿ ãàðñíààð áàðèãäñàí áàéäàã.

• Aesop ãýæ ãðåêèéí çîõèîë÷èéí øóäàðãà ¸ñíû àãóóëãàòàé õ¿¿õäèéí ¿ëãýð¿¿ä áàéäàã.

• Çî÷ëîìòãîé áàéäàë, àâëèãà õî¸ðûí õîîðîíä ìàø áàãà ÿëãàà áàéäàã. Ãîë íü àâëèãûí ñýäýë áàéíà óó. Òýð ç¿éëèéã àâñàíààðàà ýðò îðîé õýçýý íýãýí öàãò õàðèó íýõýõ, ýñâýë íºãºº òàë íü ºãºõºä õ¿ðýõ ýñýõýý, ÿìàð íýã õ¿ëýýëòòýé áàéõ ýñýõýý ë áîäîõ ¸ñòîé. Õýðýâ òèéì ç¿éë áàéãàà áîë ýíý àâëèãà áîëíî.

• ADB/OECD áîëîí UNCAC-èéí çàãâàð, òºëºâëºãººí¿¿ä õàìãèéí ¿ð ä¿íòýé. Þóã õèéõ ãýäýã íü ÷óõàë áèø. Õàðèí ÿàæ õèéõ íü ÷óõàë. ßàãààä ãýâýë Ñèíãàïóðûí çàãâàðûã õýðýãæ¿¿ëýõèéí òóëä äýýðõ îëîí óëñûí çàãâàðûí øààðäëàãûã ìºí àäèë õàíãàõ áîëíî ãýñýí ¿ã.

• Õàðèóöëàãàòàé, öýâýð òºðèéí àëáàòàé áàéõ íü õ¿÷òýé àâëèãûí ýñðýã áàéãóóëëàãàä íàéäàõààñ èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé.

• Óëñ òºðèéí áóþó óäèðäàã÷èéí õ¿ñýë çîðèã õàìãèéí ÷óõàë.

• Àâëèãûí ýñðýã áàéãóóëëàãà áèå äààñàí, õàðààò áóñ áàéõ ¸ñòîé ãýæ èõ ÿðèãääàã. Ãýâ÷ áîäèò àìüäðàë äýýð ÿìàð ÷ àâëèãûí ýñðýã áàéãóóëëàãà áèå äààñàí áàéæ ÷àäàõã¿é. Ýíý áàéãóóëëàãà çààâàë òºð, çàñãèéí äýìæëýã àâ÷, õàìòàð÷ àæèëëàñíààð ë àìæèëò îëíî. Áîëîõã¿é á¿õ ç¿éëèéã çàëðóóëàõ àðãà õýìæýý àâ÷, õàðèóöëàãà òîîöîæ áàéæ ë ¿ð ä¿íä õ¿ðíý.

Àðäûí ¯éë õýðãèéí Íàìûí óóëçàëò: Òóñ 1969 îíîîñ õîéø òºðèéí ýðõèéã äàíãààðàà áàðüæ èðñýí. Íàì ÿìàð ÷ ºì÷ õºðºíãº ýçýìøèõã¿é ãýñýí áîäëîãîòîé. Îäîîãèéí áàéð íü îðîí ñóóöíû õîðîîíîîñ áàéãóóëëàãàòàé õóâààæ ò¿ðýýñëýäýã áàéð. Ñèíãàïóðò 23 á¿ðòãýëòýé óëñ òºðèéí íàì áàéäãààñ çºâõºí 1 íü áàéðàà ºì÷èëäºã.

Íàìûí ãèø¿¿í 17-ààñ äýýø íàñíû, ãèø¿¿í÷ëýëä ïàðëàìåíòûí ãèø¿¿í áîëîí íàìûí áóñàä ãèø¿¿äèéí ñàíàë áîëãîñíîîð íàìä îðóóëäàã. Íàìûí ãèø¿¿íèé æèëèéí õóðààìæ 9 äîëëàð áàéíà. Ïàðëàìåíòûí ãèø¿¿í áîëñîí íàìûí ãèø¿¿í îðëîãûíõîî 10-ààñ äîîøã¿é õóâèéã íàìä õàíäèâëàõ ¿¿ðýãòýé áàéäàã.

Íàì ººðºº àâëèãààñ àíãèä áàéõ ¸ñòîé ãýñýí çàð÷ìûã ìºðäºæ èðñýí. 2 æèë òóòàìä óäèðäàõ çºâëºë ñîíãîãääîã. Íàìä öàëèíòàé 18 îðîí òîîíû àëáàí õààã÷òàé. Áóñàä íü ñàéí äóðûí àæèëòíóóä.

Íèéò íàìûí ãèø¿¿äèéí òîîã 60 îíîîñ õîéø îëîí íèéòýä ìýäýãäýýã¿é. Îëîí íèéòýä ñóóðèëñàí áèø, õàðèí êàäðò ñóóðèëñàí íàì ó÷ðààñ òýð þì. Ïàðëàìåíòàä õóâèéí áèçíåñòýé íàìûí ãèø¿¿ä áàéäàã. Ãýõäýý ýäãýýð õ¿ì¿¿ñ íàìä îðîõîîñîî ºìíº áèçíåñòýé áàéñàí õ¿ì¿¿ñ þì. Çºâõºí èòãýë äààñàí, øàëãóóð õàíãàñàí õ¿ì¿¿ñèéã íàìä ýëñ¿¿ëäýã.

Àâëèãûí õýðãèéã øàëãàõ òîâ÷îîíû óóëçàëò: Äýëõèéí íèéòýýð 4 õ¿í òóòìûí 1 íü àâëèãà ºãäºã ãýõ ñóäàëãàà áèé. Ìºðäºí áàéöààõ òàñàã áàéãóóëëàãûí 60


õóâèéã ýçýëäýã. Îäîîãîîð 150 àæèëòàíòàé. Òºñºâ 20-25 ñàÿ äîëëàð áóþó 0.07 õóâü.

Ñàíõ¿¿ãèéí ã¿éëãýýòýé õîëáîîòîé àñóóäëûã äàãíàí ñóäàëæ, øàëãàäàã ìýðãýøñýí ìºðäºõ áàã àæèëëóóëäàã. Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí áàã àæèëëàäàã. Óñòãàñàí ç¿éëèéã ñýðãýýõ. Ìºí ã¿éöýòãýõ àæèëëàãààíû õýëòýñòýé.

Íèéò ìýäýýëëèéí 50 îð÷èì õóâü íü íýð, óñã¿é áàéäàã. Òèéì ó÷ðààñ öººíã¿é õýðýã öààø ÿâæ ÷àääàãã¿é. Æèëä 800-900 ãîìäîë àâ÷, òýäãýýðýýñ 200-300 õýðýãò 175 õ¿í ø¿¿õýýð øèéäýãäñýí. Õýðãýýð òîîëîõ áîëîìæã¿é.

Àâëèãûí õýðýã ø¿¿õýä àìæèëò îëîõîîðã¿é, íîòëîãäîõã¿é áîë ïðîêóðîðîîñ òóõàéí õ¿íèé òàëààð áàéãóóëëàãàä íü ñàõèëãûí ñàíóóëãà, ìýäýãäýë õ¿ðã¿¿ëäýã. Ýíý íü òóõàéí ýòãýýäýä ñàíóóëãà áîëæ ºãäºã.

7 õîíîã á¿ð èðñýí á¿õ ìýäýýëëèéã øàëãààä ìºðäºõ ýñýõèéã õîðîîãîîð øèéääýã. Òîìõîí õýðýã äýýð áàãààð àæèëëàäàã. Èíãýñíýýð ãàíö ìºðäºí áàéöààã÷èéã ñýæèãëýõýýñ ñýðãèéëäýã.

Åðºíõèé Ïðîêóðîðûí ãàçàð äàõü óóëçàëò: Àâëèãûí õýðãèéã õàðèóöàæ àæèëëàäàã ïðîêóðîð áàéäàã. Õóâèéí õýâøëèéí õ¿í õýðýãò õîëáîãäâîë ¿éëäýë áîëîí ãýìò ñàíàà áîäîëòîé áàéñàí ãýäãèéã íü íîòëîõ õýðýãòýé áîëäîã. Õàðèí òºðèéí àëáàí õààã÷èéí õóâüä õóóëèéí ººð çààëò áèé. Òºðèéí àëáàí õààã÷èéí õóâüä àâëèãûí õàðèëöààíä îðñîí ãýäãèéã íü ë íîòëîõîä õàíãàëòòàé. Õàðèí ýðãýýä àëáàí õààã÷ òóõàéí ¿éëäýë íü àâëèãàòàé õàìààðàëã¿é ãýäãýý õàðèó íîòëîõ ¿¿ðýãòýé. (Section 9 Prevention of Corruption Act).

Íýã õýñýã ìýäýýëýë íýð õàÿãòàé èðäýã. Ãýõäýý æèë á¿ð èõ õýìæýýíèé íýð õàÿãã¿é ìýäýýëýë èðäýã. Ìýäýýæ õóäàë ìýäýýëýë, ã¿òãýëýã èðäýã. Ø¿¿õýýñ ìýäýýëýë ºãºã÷èéí íýð õàÿãèéã òîäîðõîé áîëãîõûã õ¿ñýõ áîëîìæòîé. Ãýõäýý èíãýæ øàëãàæ ÿâñàí ïðàêòèê òîõèîëäîë áàéõã¿é. Ãýõäýý ñàéí ñóäàëæ, øàëãàäàã. Ñàëáàðààð íü ñîíãîæ øàëãàëò ÿâóóëäàã. Ìºí ã¿éöýòãýõ àæèëëàãààíû àðãà áàéíà. Ãýõäýý èéì ìýäýýëëèéã ø¿¿õýä íîòîëãîî áîëãîäîãã¿é. Õàðèí æèíõýíý ìºðäëºãèéã öààø ¿ðãýëæë¿¿ëýõ, ñýæèì îëæ ºãºõ àðãà çàì áîëäîã.

Ìýäýýëýë ºãñíèé óðàìøèë ãýæ áàéõã¿é. Áèå÷ëýí èðñýí íºõöºëä çºâõºí ãýð÷èéã õàìãààëàõ ë ¸ñòîé.

Àìåðèê øèã äóóã¿é áàéõ ýðõã¿é. Ãýõäýý ººðòºº õîõèðîë ó÷ðóóëàõ ç¿éë õýëýõã¿é áàéõ ýðõòýé. Ãýõäýý õóóëèàð àâëèãûí õýðýãò õîëáîãäñîí áîë ìýäýæ áàéãàà á¿õ ç¿éëýý õýëýõ ¸ñòîé ãýñýí çîõèöóóëàëò áèé.

Àâëèãûí õýðýã äýýð ÿëàíãóÿà õýðýãòýí ýòãýýä áóðóóã¿é ãýäãýý ë áàéíãà õýëäýã. ¯íäñýíäýý Ñèíãàïóðò ÿëëàõ òàëûí íîòîëãîîã ë öóãëóóëäàã ãýæ îéëãîæ áîëíî.

ªìíº íü ìºðäºã÷ íàð õýðãýý äóóñãààä á¿ðýí õ¿ëýýëãýæ ºãººä áèä äóòóó áîë ã¿éöýýõ, ñàéæðóóëàõ, ýñâýë õýðýãñýõã¿é áîëãîõ çºâëºãºº ºãäºã áàéñàí. Ãýõäýý îäîî ïðîêóðîðóóä ¿éë àæèëëàãààíû ýõíýýñ íü îðîëöäîã áîëæ áàéãàà. Ãîë íü ¿éë àæèëàãààíä çºâëºãºº ºãºõ áàéäëààð.


Ìºðäºí áàéöààã÷ áè÷ãýýð õ¿ñýëò ãàðãàõ øààðäëàãàã¿é. Ãîë ñàíàà íü ïðîêóðîðûã ìºðäºí áàéöààã÷èéí ìýäëýã îéëãîëòûã íýìýãä¿¿ëýõýä áýëýí áàéëãàõ ÿâäàë þì. Ýíý íü ÿíç á¿ðèéí àñóóäàë áàéäàã. Àìààð òîäðóóëæ àñóóõ ç¿éë¿¿ä ÷ áàéäàã. ßìàð ÷ àñóóäëóóä áàéæ áîëäîã.

Ìºðäºí áàéöààëòûí õóãàöàà áàéõã¿é. Øàëòãààíûã íü õàðæ õóãàöààã òîäîðõîéëæ øèéääýã. Õýðãèéí íîöòîé áàéäëààñ øàëòãààëæ ÿíç ÿíçûí õóãàöààãààð øèéäýãääýã.

Ñèíãàïóðò íèéòäýý 150 ïðîêóðîð, àâëèãààð ìýðãýøñýí 8-10 ïðîêóðîð àæèëëàäàã. Ïðîêóðîðûí ãàðãàæ áàéãàà øèéäâýð äîð õàÿæ íýã äýýä øàòíû ïðîêóðîðûí õÿíàëòòàéãààð áàòàëãààæäàã. Òîìõîí õýðýã äýýð Åðºíõèé ïðîêóðîð õ¿ðòýë ººðºº õÿíàãääàã.

Àâëèãûí áîëîí ïðîêóðîðûí õàðèëöàà ºìíº íü òààðóó, çºð÷èëòýé áàéñàí. Öàãäàà íàð ïðîêóðîðò õ¿íäýòãýëòýé õàíääàã áàéñàí áîë. Àâëèãûíõàí àäèë çèíäààòàé þì øèã áàéõûã îðîëääîã áàéñàí. Ãýõäýý ¿¿íèéã çàëðóóëàõûí òóëä óäèðäàõ àæèëòíóóäûã óóëçóóëäàã áîëñîí. Îäîî èë¿¿ òóñãàéëàí ÿðèëöäàã, ó÷èð øàëòãààíàà ÿðèëöäàã áîëñîí. Õàðèëöààã ñàéæðóóëàõûí òóëä àæëûí õàðèëöààã àõëàõ, óäèðäàõ àæèëòíóóäûí õîîðîíä áèé áîëãîõ õýðýãòýé.

Àíõàí øàòíû ø¿¿õ äýõ óóëçàëò: Ø¿¿õ èðñýí õýðýã äýýð íýìæ ÿëëàõ, ÿëëàñàí õýìæýýíýýñ õýòð¿¿ëýõ ýðõ áàéõã¿é. Çºâõºí ÿëëàñàí õ¿ðýýíä ãýì áóðóóòàé ýñýõèéã òîãòîîæ, çîõèõ ÿë øèéòãýëèéã îíîãäóóëäàã.

Òºðèéí àëáàí õààã÷ õýí íýãýíä õàðèó ÿìàð ÷ øàí õàðàìæ, äàâóó áàéäàë îëæ àâàëã¿éãýýð òóñëàñàí áîë ãýìò õýðýãò òîîöîõ óó? Ãýìò ñàíàà áàéãààã¿é áîë áóðóóã¿é. Ãýõäýý òºðèéí àëáàí õààã÷èéí õóâüä áóñäàä äàâóó áàéäàë îëãîõã¿é áàéõ ä¿ðýì æóðàìòàé áàéäàã. ̄ ¿íèéãýý çºð÷ñºí óòãààðàà çàõèðààíû õàðèóöëàãà õ¿ëýýõ ¿íäýñëýë áîëíî.

Ø¿¿ã÷èéí õàðààò áóñ áàéäëûã õàíãàõ çîðèëãîîð áóñàä òºðèéí àëáàí õààã÷äààñ èë¿¿ õàíãàìæ íºõöºë áèé þó? Ìàíàé õàìãèéí ãîë øàëãóóð áîë àíõ àâàõäàà øàëãàëò, ¿íýëãýýã ìàø ñàéí õèéäýã. Õî¸ðò öàëèí óðàìøóóëàë ãàéã¿é ñàéí ºãäºã. Ìºí õýðýã õóâààðèëàëòûã ìàø ñàéí íàðèéâ÷ëàí çîõèîí áàéãóóëäàã.

Àíõàí øàòàíä áàðàã á¿õ õýðãèéã 1 ø¿¿ã÷ äàíãààðàà øèéääýã. Õàðèí äàâæ çààëäàõ øàòàíä ë 3 ø¿¿ã÷, ýñâýë 5 ø¿¿ã÷ øèéääýã. Àâëèãûí áîëîí ýäèéí çàñãèéí ãýìò õýðãèéã øèéääýã 8 ø¿¿ã÷òýé áàã áàéäàã. Ñàëáàðààð áàã áîëäîã. Æèøýý íü ãýð á¿ëèéí ãýõ ìýò.

Õýðýâ ãýì áóðóóòàé áóðóóã¿éã òîãòîîãîîä ø¿¿õ àæèëëàãààã öààø ¿ðãýëæë¿¿ëýõýä áýëýí áîë øóóä ºäºðò íü øèéäâýðëýäýã. ¯ã¿é áîë ïðîêóðîðò ÿë îíîîõ õóðàëä áýëòãýõ 14 õîíîã õ¿ðòýëõ õóãàöàà ºãäºã. Ýíý áýëòãýëä ïðîêóðîð òóõàéí ãýìò õýðýãòýé õîëáîîòîé ºìíºõ øèéäâýð¿¿äèéã ñóäàëæ áýëäýõ áîëîìæèéã ºãäºã.

Ø¿¿õ ïðîêóðîðò äààëãàâàð ºãºõ, õýðãèéã äàõèí áóöààäàãã¿é. Ó÷èð íü õî¸ð òàëûí îðóóëæ èðñýí áàðèìò íîòîëãîîíä ë òóëãóóðëàæ ýöýñëýæ øèéääýã adversarial system ó÷ðààñ òýð. Ýõ ãàçðûí ýðõ ç¿éí ñèñòåìä inquisitorial ãýæ íýðëýãääýã.


2014 îíû 02 äóãààð ñàðûí 18-íû ºäºð Óëààíáààòàð õîò

Á¿ãä Íàéðàìäàõ Ñèíãàïóð Óëñàäñóðãàëòàíä õàìðàãäñàí òóõàé èëòãýõ õóóäàñ

Àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçðûí äàðãûí 2014 îíû 02 äóãààð ñàðûí 07-íû ºäðèéí À/13 äóãààð òóøààëààð òóñ ãàçðûí Ìºðäºí øàëãàõ õýëòñèéí àõëàõ ìºðäºí áàéöààã÷, àõëàõ êîìèññàð Ï.Áîëä, ìºðäºí áàéöààã÷, êîìèññàð Ä.Çîëæàðãàë áèä 2014 îíû 02 äóãààð ñàðûí 10-íû ºäðººñ 2014 îíû 02 äóãààð ñàðûí 15-íû ºäðèéã äóóñòàë õóãàöààíä àëáàí òîìèëîëòîîð ÀÍÓ-ûí Àçèéí ñàíãèéí ñàíõ¿¿æèëòýýð Á¿ãä Íàéðàìäàõ Ñèíãàïóð Óëñûí Òºðèéí àëáàíû êîëëåæîîñ çîõèîí áàéãóóëñàí “Àâëèãà, àëáàí òóøààëûí ãýìò õýðýãòýé òýìöýõ Îëîí Óëñûí òóðøëàãà” ñýäýâò ñåðòèôèêàòûí ñóðãàëòàíä ñóðàëöëàà.

Ñóðãàëòûí á¿ðýëäýõ¿¿íä:

Ìîíãîë Óëñûí Äýýä Ø¿¿õèéí Ýð¿¿ãèéí òàíõèìèéí òýðã¿¿í ø¿¿ã÷ Ñ.Íÿìæàâ, Ø¿¿õèéí Åðºíõèé Çºâëºëèéí Ñóðãàëòûí àëáàíû äàðãà Á.Ýíõáààòàð, Íèéñëýëèéí Ïðîêóðîðûí ãàçðûí Ìºðäºí øàëãàõ àæèëëàãààíä õÿíàëò òàâèõ õýëòñèéí õÿíàëòûí ïðîêóðîð Ø.Áàÿðáèëýã, Í.Áàäàìöýöýã, ÀÍÓ-ûí Àçèéí Ñàíãèéí Òºñëèéí óäèðäàã÷ Áàñàíòà Ïîêõàðåë, òºñëèéí ìýðãýæèëòýí Í.Áàÿíìºíõ, îð÷óóëàã÷ Ç.Áàçàðã¿ð íàðûí íèéò 9 õ¿íèé á¿ðýëäýõ¿¿íòýéãýýð Ñèíãàïóð Óëñûí Òºðèéí àëáàíû êîëëåæèä áîëñîí ñóðãàëòàíä îðîëöëîî.

Ñóðãàëòûí çîðèëãî:

Ìîíãîë Óëñûí àâëèãà, àëáàí òóøààëûí ãýìò õýðýãòýé òýìöýõ ÷èã ¿¿ðãèéã õýðýãæ¿¿ëæ áóé Àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçàð, ïðîêóðîð, ø¿¿õ áàéãóóëëàãûí àæèëòíóóäûí òºëººëëèéã Á¿ãä Íàéðàìäàõ Ñèíãàïóð Óëñûí àâëèãàòàé òýìöýõ ýðõ ç¿éí òîãòîëöîî, Çàñãèéí ãàçàð, Óëñ òºðèéí íàì, Ø¿¿õ, Ïðîêóðîð, Àóäèò, Àâëèãàòàé òýìöýõ áàéãóóëëàãûí á¿òýö, çîõèîí áàéãóóëàëò, àâëèãàòàé òýìöýæ èðñýí ¿éë àæèëëàãàà, ò¿¿íèé ¿ð ä¿íòýé òàíèëöàæ, Ìîíãîë Óëñàä õýðýãæ¿¿ëæ áîëîõóéö òóðøëàãûã ñóäëàõ, ñóðàëöàæ îëæ àâñàí øèíý ìýäýýëëèéã Ìîíãîë óëñûí ø¿¿õ, ïðîêóðîð, Àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçðûí àëáà õààã÷äàä òàíèëöóóëãà, ñóðãàëò ÿâóóëàõàä ÷èãëýãäñýí áîëíî.

Ñóðãàëòûí õºòºëáºðèéí òàëààð:

Ñóðãàëòàíä äîîðõ ñýäâ¿¿äýýð áàãø íàð èëòãýë òàíèëöóóëãà õèéæ îðîëöîã÷äûí àñóóëòàä õàðèóëò ºãºõ çàð÷ìààð ÿâàãäëàà. ¯¿íä:

Ñèíãàïóð Óëñûí Òºðèéí àëáàíû êîëëåæè äýýð

- Ñèíãàïóð Óëñûí ñàéí çàñàãëàë, àâëèãààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, àâëèãàòàé


òýìöýõ õóóëü ñàõèóëàõ áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãàà, àâëèãûí ¿éëäýëä òàâèõ õÿíàëò ñýäâýýð Ñèíãàïóð Óëñûí Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõ òîâ÷îîíû äàðãà àñàí Chua Cher Yak;

- Àâëèãàã¿é îð÷íûã áýõæ¿¿ëýõýä Ñèíãàïóðûí Åðºíõèé àóäèòîðûí ãàçðûí ¿¿ðýã ñýäâýýð Åðºíõèé àóäèòîð àñàí Òºðèéí àëáàíû êîëëåæèéí ñóðãàã÷ Teo Chi Khiang;

- Ñèíãàïóð Óëñûí Àðä ò¿ìíèé ¿éë õýðãèéí íàìûí áàéðààð çî÷èëæ Ñèíãàïóð Óëñûí ò¿¿õýí õºãæèë, àâëèãàòàé òýìöýõ àæèëä óëñ òºðèéí íàìûí íºëºº ñýäâýýð Àðä ò¿ìíèé ¿éë àæèëëàãààíû íàìûí ãèø¿¿í, ïàðëàìåíòèéí ãèø¿¿í, Chua Chu Kang;

- Ñèíãàïóð Óëñûí Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõ òîâ÷îîíû áàéðààð çî÷èëæ Ñèíãàïóð Óëñûí Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõ òîâ÷îîíû á¿òýö, çîõèîí áàéãóóëàëò, ¿éë àæèëëàãààíû òàëààð óã òîâ÷îîíû ¯éë àæèëëàãàà õàðèóöñàí çàõèðàë Ko Tek Khin;

- Ñèíãàïóð Óëñûí Ïðîêóðîðûí ãàçðààð çî÷èëæ òóñ óëñûí ýðõ ç¿éí îð÷èí, ïðîêóðîðûí áàéãóóëëàãûí àâëèãûí õýðãèéã õÿíàí øàëãàõ ¿éë àæèëëàãàà ñýäâýýð Åðºíõèé Ïðîêóðîðûí áàéãóóëëàãûí Àâëèãûí ãýìò õýðýãò õÿíàëò òàâèõ àæèë õàðèóöñàí ïðîêóðîð G.Kannan;

- Ñèíãàïóð Óëñûí àíõàí øàòíû ø¿¿õýýð çî÷èëæ òóñ óëñûí ø¿¿õèéí òîãòîëöîîíû òàëààð îéëãîëò ñýäâýýð Àíõàí øàòíû ø¿¿õèéí åðºíõèé ø¿¿ã÷ Ñîí Çüå Âèàí íàð òóñ òóñ ñóðãàëò ÿâóóëñàí.

Ñóðãàëòààð:

Ñèíãàïóð Óëñ íü 1945 îíä ßïîíû äàðàíãóéëàëààñ ÷ºëººëºãäºæ Èõ Áðèòàíèéí ìýäýëä øèëæñýí áºãººä òóõàéí ¿åä Ìàëàéç Óëñûí íýã õýñýã õýìýýí òîîöîãäîæ Ìàëàéçûí Ïàðëàìåíòåä íýã ñóóäàëòàé áàéñàí áàéíà. Èõ Áðèòàíèéí óäèðäëàãàä áàéõ ¿åä Ñèíãàïóð Óëñ íü èõýýõýí õýìæýýíèé àâëèãàä àâòàæ íèéãìèéí á¿õèé ë ò¿âøèíä àâëèãà ã¿íçãèé òàðõñàí áàéæýý. 1951 îíä èõ õýìæýýíèé ìàíñóóðóóëàõ áîäèñûã çººâºðëºõ ÿâöàä äýýðýìäñýí õýðýã ãàð÷ ýíýõ¿¿ õýðãèéã öàãäààãèéí áàéãóóëëàãûí àæèëòíóóäòàé íýð õîëáîãäñîîð Àâëèãàòàé òýìöýõ áèå äààñàí áàéãóóëëàãûã áàéãóóëàõ ¿íäýñ áîëæ 1952 îíä 5 àæèëòàíòàé áàéãóóëàãäàæ áàéñàí. 1965 îíä Ñèíãàïóð Óëñ íü Èõ Áðèòàíèàñ òºðèéí ýðõ ìýäëýý õ¿ëýýí àâñíààð áèå äààí óëñ òºðèéí ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõ òóñãààð òîãòíîñîí óëñ áîëîõ ýõíèé àëõàì òàâèãäñàí áàéíà. 1969 îíä áîëñîí á¿õ íèéòèéí ñîíãóóëèàñ Ñèíãàäóð Óëñûí èðãýä Ìàëàéç Óëñûí ïàðëàìåíòààñ ãàð÷ áèå äààñàí òóñãààð óëñ áàéõ øèéäâýð ãàðãàæ ººðèéí ïàðëàìåíòèéã áàéãóóëñàí áàéíà.

1969 îíä òóñãààð òîãíîëîî æèíõýíý óòãààð íü îëæ àâñíààð òºðèéí ýðõ ìýäëèéã Ñèíãàïóðûí Àðä ò¿ìíèé ¿éë àæèëëàãààíû íàì ñîíãóóëèéí ¿ð ä¿íä àâ÷ àâëèãàòàé òýìöýõ òýìöëèéã ýõë¿¿ëñýí áàéíà.

Óëñ òºðèéí íàì:


Ñèíãàïóð Óëñàä óëñ òºðèéí 23 íàì á¿ðòãýëòýé áàéäàã áºãººä õàìãèéí ñ¿¿ëèéí ñîíãóóëèàð 10 íàì èäýâõèòýé ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ ñîíãóóëüä îðîëöîí ïàðàëàìåíòýä ñóóäàëòàé áîëñîí áàéíà. Ãýâ÷ 1969 îíîîñ õîéø ºíººäðèéã õ¿ðòýë òóñ óëñûí òºðèéí ýðõèéã “Àðä ò¿ìíèé ¿éë àæèëëàãààíû íàì” òàñðàëòã¿é áàðüæ áàéíà. Ýíý íàì ¿¿ñãýí áàéãóóëàãäñàí öàãààñàà Ñèíãàïóð óëñûí òóñãààð òîãòíîë, àâëèãàã¿é, õºãæèëòýé óëñûã áàéãóóëàõûí òºëºº àæèëëàæ ñîíãóóëü á¿ðò ÿëàëò áàéãóóëñààð èðñýí áàéíà. Óëñ òºðèéí íàìóóäûí òóõàé õóóëèàð íàì ºì÷ õºðºíãºòýé áàéõûã õîðèãëîîã¿é áîëîâ÷ Ñèíãàïóð óëñàä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà óëñ òºðèéí íàìóóä íü ººðèéí ãýñýí õºäëºõ áîëîí ¿ë õºäëºõ õºðºíãºòýé áîëîõûã õ¿ñýýã¿é áºãººä íàìûí áàéð, ò¿¿í äîòîðõ ýä õºðºíãèéã îëîí íèéòèéí áàéãóóëëàãààñ ò¿ðýýñëýí ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëñààð èðñýí áàéíà. Ò¿¿í÷ëýí íàì àæ àõóéí ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ àøèã îðëîãî îëäîãã¿é áàéíà. Íàìûí ¿éë àæèëëàãààíû ñàíõ¿¿æèëò íü õóóëèéí äàãóó óëñààñ ºã÷ áóñ ñàíõ¿¿æèëò áîëîí ãèø¿¿äèéí òàòâàð, èðãýí, àæ àõóéí íýãæýýñ ºã÷ áóé õàíäèâààñ á¿ðääýã áàéíà.

Ñèíãàïóðûí àâëèãàòàé òýìöýæ ¿ð ä¿íä õ¿ðñýí íü ñàéí Àâëèãàòàé òýìöýõ áàéãóóëëàãà, ñàéí õóóëü, ñàéí ø¿¿í òàñëàõ àæèëëàãàà, ñàéí çàñàãëàë á¿ðäñýíòýé õîëáîîòîé. ¯¿íèéã íýã ¿ãýýð õýëáýë óëñ òºð÷èä, óëñ òºðèéí íàìûí óäèðäëàãà àâëèãàòàé òýìöýõ óëñ òºðèéí õ¿ñýë çîðèãòîé áàéñàí ò¿¿íèéãýý õýðýãæ¿¿ëæ ÷àäñàíä îðøäîã áàéíà. Óëñ òºð÷èä ò¿¿í äîòðîî Çàñãèéí ãàçàð àâëèãàòàé òýìöýõ õ¿ñýë çîðèãã¿é, óëñ òºð÷èä çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿ä íü àâëèãàä èäýãäñýí ò¿¿íä íýð õîëáîãäñîí áîë òýä èðãýäýä àâëèãàòàé òýìö ãýæ õýëýõ ýðõã¿é þì. Èðãýä òýäýíä ÷è ººðºº ýõëýýä àâëèãàòàéãàà òýìö äàðàà íü íàäàä õýë ãýñýí áàéäëààð õàíäàæ ýõýëäýã.

Óëñ òºð÷èä çºâõºí àâëèãàòàé òýìöýíý ãýæ ÿðèõ áèø òýð ÿðüæ áàéãààãàà õýðýãæ¿¿ëýõ ÷àäâàð áàéõ õýðýãòýé. Õ¿ñýë çîðèãîî áàéíãà ñýäýëæ¿¿ëæ áàéõ ̧ ñòîé. Óëñ òºðèéí õ¿ñýë çîðèã íü óëñ òºðèéí ìàíëàéëàëààñ ãàðàõ áºãººä àâëèãàòàé òýìöýíý ãýæ àìíààñ ãàðãàæ áàéãàà ¿ã á¿ðýý çºâ ¿éëäëýýð õýðýãæ¿¿ëæ áàéõ ¸ñòîé ãýæýý.

Çàñãèéí ãàçàð, óëñ òºðèéí íàìóóä óëñ îðíûõîî òºëºº ñàéí ¿éëäëèéã õèéæ õ¿ñýë òýì¿¿ëýëòýé, øóäàðãà, ¿íäýñýðõýã õ¿ì¿¿ñèéã îëæ, òýäíýýð íàìàà áýõæ¿¿ëæ áàéõ ¸ñòîé. Çàñãèéí ýðõ áàðüæ áóé íàìûí õóâüä öýâýð, àâëèãààñ àíãèä áàéõ íü òýäíèé óäèðäàõ çóðãààí çàð÷ìûí íýã áàéäàã áºãººä çºâõºí ¿íýí÷ øóäàðãà áàéõûã õ¿ñýæ áóñ, ò¿¿íèéã çààâàë áèåë¿¿ëýõ øààðäëàãûã áèé áîëãîäîã áàéíà.

Çàñãèéí ãàçðûí ç¿ãýýñ àâëèãûí áîëîìæóóäûã áóóðóóëàõûí òóëä õóóëü ç¿éí áîëîí çàõèðãààíû á¿õ àðãà õýìæýýã áîëîìæèò á¿õ ¿éë àæèëëàãààã ÿâóóëàí àâëèãàä íýð õîëáîãäîæ áóé ýòãýýä¿¿äèéã èëð¿¿ëýõ, òýäíèéã õ¿íäýýð øèéòãýõ ¿éë ÿâöàä àíõààðàë õàíäóóëäàã áàéíà.

Óëñ òºð÷äèéí àâëèãà íü óëñ îðíûã á¿òýýí áîñãîõ ýñõ¿ë ñ¿éðýëä õ¿ðãýäýã ãýäýãò áàò èòãýñýí áàéäàã áàéíà.

¯íäýñíèé õºãæëèéí áîäëîãî ãàðãàæ õýðýãæ¿¿ëýõ õýðýãòýé áºãººä, óã áîäëîãûã õýðýãæ¿¿ëýõ òºðèéí àëáà õààã÷èä íü àâëèãàä èäýãäñýí áàéæ áîëîõã¿é òóë


òýäíèéã ìºí àâëèãààñ àíãèæðóóëàõ ̧ ñòîé. Àâëèãàòàé óëñ îðíîîñ õ¿ññýí õ¿ñýýã¿é ãàäààäûí õºðºíãº îðóóëàëò çàéãàà áàðüæ çóãòäàã. Àâëèãàòàé òýìöýõ ñòðàòåãè íü äýýðýýñýý äîîøîî ÷èãëýñýí áàéõ ¸ñòîé. Èíãýæ áàéæ ¿ð ä¿íä õ¿ðíý.

Çàñãèéí ãàçðûã òýðã¿¿ëæ áàéãàà áîëîí óëñ òºðèéí íàìûí òýðã¿¿í ººðºº öýâýð ¸ñ ñóðòàõóóíòàé, øóäàðãà áàéæ àâëèãàòàé ¿ð ä¿íòýé òýìöýæ ÷àäíà. Ãîë óäèðäàã÷ íàð ººðñäºº àâëèãàä èäýãäñýí áîë ¿éë àæèëëàãàà íü ¿ð ä¿íä õ¿ðýõã¿é íóðæ óíàíà, ìºí èðãýäèéí äýìæëýãèéã ÷ àâ÷ ÷àäàõã¿é.

Çàñãèéí ãàçðààñ àëáàí òóøààë äýâø¿¿ëýõ õ¿íèé áîëîí öàëèíã íýìýãä¿¿ëýõäýý Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõ òîâ÷îîíû õàð äàíñàíä îðñîí õ¿íèéã àëáàí òóøààë äýâø¿¿ëäýãã¿é, öàëèíã íü íýìýãä¿¿ëäýãã¿é áàéíà.

Ñàéí, öýâýð çàñàãëàë áîëîí ñèñòåìèéã ýõíýýñ íü áèé áîëãîõ íü Àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçàðò àâëèãàä àâòñàí, ýìõ àìáàðààã¿é çàñàãëàëûã öýâýðëýñíýýñ õàâüã¿é èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé.

Óëñ òºðèéí õ¿ñýë çîðèã íü àâëèãàòàé òýìöýõ ¿éë àæèëëàãààíû ãîë ñóóðü, ¿ð ä¿íä õ¿ðãýõ ãîë õºäºëãºã÷ õ¿÷ áàéäàã òîãòâîðòîé óëñ òºð íü àâëèãûí ýñðýã õºäºëãººíèéã ¿ð ä¿íòýé òîãòâîðòîé áàéëãàõàä ò¿ëõýö áîëäîã. Ýíý õ¿ñýë äýýð õóâèéí õýâøëèéíõýíèé õ¿ñýë çîðèã áîëîí àâëèãàòàé òýìöýõ áàéãóóëëàãûí ýðñ øèéäýìãèéí ¿éë àæèëëàãàà äýìæëýã áîëæ ºãäºã. Îëîí íèéòèéí äýìæëýãèéã ¿éë àæèëëàãààíäàà àâàõ, ¿éë àæèëëàãààãàà àëü áîëîõ óðò óäààí õóãàöààíä òîãòâîðòîé ÿâóóëàõ íü àâëèãûã òîãòâîðòîé õÿíàæ òàñëàí çîãñîîõîä à÷ õîëáîãäîëòîé.

Çàñãèéí ãàçàðò òîìèëîãäîæ áàéãàà íàìûí ãèø¿¿ä íü ººðèéí áîëîí ãýð á¿ëèéí ãèø¿¿äèéí íýð äýýðõè áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààã çîãñîîõ õóóëèéí çààëòòàé áàéäàã áàéíà.

¯éë àæèëëàãààã ÿâóóëæ ãàæ òîãòîëöîîã çàñàõûí çýðýãöýý ç¿ðõ ñýòãýë îþóí ñàíààãàà çàñàæ ÿâàõ øààðäëàãàòàé.

Àâëèãààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ìºðäºí øàëãàõ òîâ÷îî:

Ñèíãàïóðûí Óëñûí Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõ òîâ÷îî íü Çàñãèéí ãàçðûí á¿òöýä Åðºíõèé ñàéäûí øóóä óäèðäëàãàä áàãòäàã áºãººä 2012 îíîîñ ºìíº 88 àëáàí õààã÷òàé áîëñîí áàéíà. Òýäíèé 57 íü ìºðäºí áàéöààã÷ 9 ìºðäºí áàéöààëòàä òóñëàõ àæèëòàí, 22 çàõèðãààíû àæèëòàíòàé áàéñàí áîë, 2012 îíä ýíý îðîí òîîã 156 àæèëòàíòàé áîëãîæ íýìýãä¿¿ëñýí áàéíà. Íèéò àæèëòíóóäûíõ íü 60 õóâèéã ìºðäºí øàëãàõ ÷èã ¿¿ðýã á¿õèé àëáà õààã÷èä ýçýëäýã áàéíà.

Áàéãóóëëàãûí æèëèéí òºñºâ 20-22 ñàÿ Ñèíãàïóð äîëëàð áàéäàã áà ýíý íü óëñûí íèéò òºñâèéí 0,06-0,07 õóâèéã ýçýëäýã áàéíà.

Áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíû ¿íäñýí çàð÷èì íü ìºðäºí øàëãàõ ÷èã ¿¿ðãèéã äàâàìãàé õýðýãæ¿¿ëäýã, ó÷èð íü óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, ñî¸í ãýãýýð¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãàà íü òèéì ÷ ¿ð ä¿íòýé áóñ, æèøýý íü: çàì õºíäëºí ãàðöã¿é ãàçðààð


ãàð÷ áîëîõã¿é, æîëîî áàðèõäàà ãàð óòñààð ÿðüæ áîëîõã¿é ãýæ õè÷íýýí îëîí àíõààðóóëààä èðãýäèéí äèéëýíõ íü ýíý àíõààðóóëãûã áèåë¿¿ëäýãã¿é áîë óã çºð÷ëèéã ãàðãàñàí õ¿ì¿¿ñò õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýæ ºíäºð òîðãóóëü íîãäóóëààä ýõëýõýýð òýä õ¿ññýí õ¿ñýýã¿é çºð÷èë ãàðãàõàà áîëüäîã. ¯¿íèé íýãýí àäèë àâëèãà áèòãèé àâ, ºã ãýæ õè÷íýýí õýëýýä ¿ð ä¿íä õ¿ðýõã¿é òóë àâëèãà ºã÷, àâ÷ áàéãàà ýòãýýä¿¿äèéã ìºðäºí øàëãàæ òýäýíä õàòóó ÷àíãà õóóëèéí õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýñíýýð àâëèãà áóóðàõ ¿íäýñ áîëäîã. Åð íü áîë íýã õ¿íä ýð¿¿ãèéí õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýæ 10 õ¿íèéã àéëãàõ, 10 õ¿íä õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýæ 100 õ¿íèéã àéëãàõ íü õàìãèéí ¿ð ä¿íòýé óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ àðãà ãýæ òàéëáàðëàæ áàéëàà.

Çºâõºí àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçðûí àëáà õààã÷èä ãýëòã¿é òºðèéí àëáà õààã÷èä ººðèéãºº õÿíàæ øàëãàäàã òîãòîëöîîíä ñàéí äóðààðàà ýëñäýã áàéõ ¸ñòîé. Ýíý íü íýã íü íºãººãºº õÿíàæ ìýäýýëíý ãýñýí ¿ã. Àâëèãàòàé òýìöýõ àæëûã äýýä ò¿âøíèé àëáàí òóøààëòíóóä äóíä èë¿¿ õ¿÷òýé ÿâóóëàõ ̧ ñòîé. Äýýä ò¿âøíèé àëáà õààã÷äààñ õýäèé îëîí õ¿íä õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýæ ÷àäíà, äîîä ò¿âøíèé àëáà õààã÷èä ò¿¿íèéã õàðæ ººðñäºº àâëèãààñ ñàéí äóðààð òàòãàëçàæ, àâëèãàä ºðòºõººñ çàéëñõèéæ ýõýëäýã.

Õýðýâ ýðõ ìýäýë á¿õèé àëáàí òóøààëòíóóäûí õýðãèéã ø¿¿õýýð á¿ðýí íîòëîæ ÷àäààã¿é òîõèîëäîëä òýäíèé Çàñãèéí ãàçàðò àæèëëàõ ýðõèéã íü óëñ òºðèéí íàìûí óäèðäëàãà ººðèéí ýðõ ìýäëèéí õ¿ðýýíä øèéäâýðëýæ òýäíèé óëñ òºðèéí êàðüåðèéã òºãñãºë áîëãîæ ÷àääàã áàéíà.

Àâëèãàòàé øóäàðãààð òýìöýõ íýã ÷àäâàð íü ÷èíèé íàéç, õàìààòàí, õàìòðàí àæèëëàäàã õýí ÷ áàé õóóëü çºð÷ñºí áîë ò¿¿íä õàðèóöëàãûã øóäàðãààð õ¿ëýýëãýõýä îðøäîã áàéíà.

Àíõ ë àâëèãàòàé òýìöýõ àæëûã ýõëýõäýý Ñèíãàïóðûí Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõ òîâ÷îîíû àæèëòíóóäàä àìüäðàëûí õàòóó ÷àíãà õýâ ìàÿãèéã òîãòîîæ ºãñºí áºãººä ýíý áàéãóóëëàãàä àæèëëàõ øóäàðãà àæèëòíóóäûã áóñàä õóóëü ñàõèóëàõ áàéãóóëëàãóóäààñ ñîíãîæ àâàõ, àâëèãàòàé òýìöýõ àæëàà õààíààñ ýõëýõ âý ãýñýí øààðäëàãóóä ãàð÷ áàéñàí áàéíà. Ó÷èð íü òóõàéí ¿åä õóóëü ñàõèóëàõ ÷èã ¿¿ðýã á¿õèé öàãäààãèéí áàéãóóëëàãà àâëèãàä ìºí ë èäýãäñýí áàéñàí òóë øóäàðãà àæèëòàí îëæ àæèëóóëàõàä õ¿íäðýëòýé áàéñíààñ ãàäíà, îëäñîí øóäàðãà àæèëòíóóä íü àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçàðò èðæ àæèëëàõààñ ýìýýõ, àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçðûí àæèëòíóóäàä òàâüñàí àìüäðàëûí õàòóó ÷àíä õýâ ìàÿãààñ òàòãàëçàõ òîõèîëäîë ãàð÷ áàéñàí.

Ñèíãàïóðûí Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõ òîâ÷îî íü àæèëòíóóäàà ñîíãîí øàëãàðóóëàõäàà íýýëòòýé çàð ºãºõ áàéäëààð àæèë îðîõûã õ¿ññýí õ¿ì¿¿ñèéí ìàòåðèàëóóäûã õ¿ëýýí àâ÷, èð¿¿ëñýí ìàòåðèàëûã õÿíàæ øèãøèëò ÿâóóëæ, ñîíãîãäñîí õ¿ì¿¿ñèéã ÿðèëöëàãàä îðóóëäàã áàéíà. ßðèëöëàãàä òýíöñýí õ¿ñýëò ãàðãàã÷ íàðààñ àâëàãàòàé õîëáîîòîé ýíãèéí õýðãèéí äààëãàâàð ºã÷ èëòãýë òàâèóëäàã áà òóõàéí èëòãýëä õýðõýí õàíäàæ áàéã ìºí ¿íýëäýã áàéíà. Èëòãýëýýñ


øàëãàðñàí õ¿ì¿¿ñèéí àð ãýðèéí áàéäàë, õºðºíãº îðëîãî, àøèã ñîíèðõëûí çºð÷èë çýðýã òóõàéí õ¿íèé á¿õèé ë ò¿¿õýä øàëãàëò ÿâóóëæ ýöñèéí øàëãàðóóëàëòàä ñàéí ¿íýëýãäñýí õ¿íèéã àæèëòíààð àâäàã áàéíà.

Áàéãóóëëàãûí àæèëòíóóäûã àëáàí ¿¿ðãýý øóäàðãààð ã¿éöýòãýæ áàéãààã õýðõýí õÿíàäàã òàëààð àñóóõàä áàéãóóëëàãûí á¿õèé ë ¿éë àæèëëàãàà õÿíàëò ºíäºðòýé àæèëòíóóä ººðèéãºº áîëîí áèå áèåíýý õÿíàæ ìýäýýëýõ çàð÷ìààð ÿâàãääàã òóë øóäàðãà áóñ àæèëëàõ íºõöºë áàéäàãã¿é ãýæ òàéëáàðëàñàí áîëíî.

Àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçàð ò¿¿íèé àæèëòíóóäûã õýí õÿíàõ âý ãýäýã àñóóäàë ìýäýýæ òóëãàðíà. ÀÒÃ-ûí àæèëòíóóä íü òºðèéí àëáàí õààã÷äûí äàéñàí íü áîëäîã òóë òýäíèé ¿éë àæèëëàãààã òºðèéí áóñàä àëáàí õààã÷èä áîëîí èðãýä ñàéí õÿíàæ áàéäàã. ÀÒÃ-ûí àëáà õààã÷ íýã ë àëäàà ãàðãàâàë ò¿¿íèéã ÀÒÃ ò¿¿íèé óäèðäëàãà õàìãààëàõ øààðäëàãà áàéäàãã¿é. ÀÒÃ-ûí àæèëòàí ãýìò õýðýã áèòãèé õýë ¸ñ ç¿éí çºð÷èë ãàðãàñàí òîõèîëäîëä ÷ ò¿¿íèéõýý õàðèóöëàãûã õ¿ëýýäýã áàéõ ¸ñòîé. Õýðýâ àæèëòàíä õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýõã¿é ºíãºðâºë èðãýä áîëîí áóñàä òºðèéí àëáàí õààã÷ íàðûí äóíä ñºðºã îéëãîëò òºðæ èðãýä àâëèãàòàé òýìöýõ òýìöýëä èòãýë àëäðàõ ýõëýë áèé áîëíî.

Ñèíãàïóðûí Àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçàð àæèëòíóóäàà õóäàë ÿðèàã èëð¿¿ëýõ òºõººðºìæèä îðóóëæ ¿ð ä¿íã Çàñãèéí ãàçàðòàà òàéëàãíàäàã, ýíý àðãààð ºíãºðñºí æèë 2 àæèëòíàà àæëààñ ÷ºëººëñºí áàéíà.

Ñèíãàïóðûí àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõ òîâ÷îî íü Õîíãêîíãèéí Àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçðûí àäèë àæèëòíóóäûíõàà øóäàðãà áàéäëûã øàëãàõäàà àæèëòàíä õàõóóëü ñàíàë áîëãîõ, äàâóó áàéäàë, õºíãºëºëò àìëàõ, ¿çâýð ¿éë÷èëãýý, õîîëîíä óðèõ çýðãýýð ñàíàëûã çîõèîìëîîð òàâüæ óðõèäàõ àðãà õýðýãëýæ òóõàéí àæèëòàí ãàäíû ÿìàð íýã íºëººëºëä àâòàõ ýñýõ, øóäàðãà áóñ çàí ¿éë ãàðãàõ ýñýõèéã íü øàëãàäàã ýñýõèéã àñóóõàä ºìíº íü ýíý øàëãàëòûã õèéäýã áàéñàí, ãýõäýý äàðàà íü ýíý øàëãàëòûã ÿâóóëàõàà áîëüñîí. Ó÷èð íü ìàíàé õóóëèàð õàõóóëü ºã÷ áàéãàà áîëîí àâ÷ áàéãàà 2 òàë 2-óóëàà õàðèóöëàãà õ¿ëýýõ øààðäëàãàòàé áîëäîã òóë ºãºõ ãýæ çîõèîìîë óðõè áèé áîëãîæ áàéãàà ýòãýýäýä ÿìàð õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýõ âý ãýäýã ìàðãààíûã äàãóóëæ ýõýëñýí. Ìàðãààíòàé àñóóäëóóä ãàðàõ áîëñîí òóë áîëüñîí ãýæ õàðèóëñàí áîëíî.

Ìºí Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõ òîâ÷îîíû àëáàí õààã÷ ãýìò õýðýã, çºð÷èëä õîëáîãäâîë òóõàéí õýðãèéã Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõ òîâ÷îî ººðñäºº øàëãàæ øèéäâýðëýäýã, õàðèí àâëèãûí ýñðýã õóóëèàð òîãòîîñîí ãýìò õýðãýýñ áóñàä ãýìò õýðãèéã ¿éëäñýí òîõèîëäîëä òóõàéí õýðãèéã øàëãàõ ýðõ á¿õèé Öàãäààãèéí áàéãóóëàãàä øèëæ¿¿ëäýã áàéíà.

Óã òîâ÷îîíû Ìºðäºí øàëãàõ õýëòýñ íü Òóñãàé ¿éë àæèëëàãààíû õýñýã, Ñàíõ¿¿ãèéí õýñýã, Öàõèì òîíîã òºõººðºìæèéí õýñýã, Ìºðäºí øàëãàõ õýñýã ãýñýí õýñã¿¿äýä õóâààãäàí ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã áàéíà.


Òóñãàé ¿éë àæèëëàãààíû õýñýã íü íýãæëýã, ¿çëýã, áîëîí ã¿éöýòãýõ àæëûí àðãà õýìæýý ÿâóóëàõ ÷èã ¿¿ðýã á¿õèé ìºðäºã÷èä, Ñàíõ¿¿ãèéí õýñýã íü ñàíõ¿¿ãèéí ã¿éëãýý, îðëîãî çàðëàãà õºðºíãèéí ã¿éëãýýã øàëãàõ ñàíõ¿¿÷ ìºðäºã÷èä, Öàõèì òîíîã òºõººðºìæèéí õýñýã íü öàõèì òºõººðºìæ äýõ ôàéë áîëîí óñòãàãäñàí ãýìòñýí ôàéëóóäûã ñýðãýýõ ìýðãýøñýí êîìüïþòåðèéí ìýðãýæèë á¿õèé ìºðäºã÷èä, Ìºðäºí øàëãàõ õýñýã áàéöààëò ìýä¿¿ëýã àâàõ ÷èãëýë á¿õèé ìºðäºã÷ íàðààñ á¿ðääýã áàéíà.

Àâëèãûí ãýìò õýðýã íü èõýâ÷ëýí ¿íäýñòýí äàìíàñàí ñàíõ¿¿ãèéí ã¿éëãýýòýé õîëáîãäñîí áàéäàã, öàõèì áàéäëààð ìºíãºí ã¿éëãýý øèëæèæ áàéäàã òóë ñàíõ¿¿ãèéí ã¿éëãýýã óíøèõ áîëîí öàõèì òºõººðºìæòýé õàðüöàõ ÷àäâàðòàé ìýðãýæëèéí õýñã¿¿äèéã áàéãóóëàí ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõ çàéëøã¿é øààðäëàãà ãàðñàí áºãººä èíãýæ áàéãóóëàí àæèëëóóëñàí íü ¿ð ä¿íãýý ºãñºí áàéíà.

Àëèâàà òºðèéí õààã÷èéí õýðãèéã ø¿¿õýýð á¿ðýí íîòëîæ ÷àäààã¿é, ýñõ¿ë òóõàéí òºðèéí àëáàí õààã÷ àâëèãûí øèíæòýé çºð÷èëä õîëáîãäñîí òîõèîëäîëä òýäíèé àñóóäëûã Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõ òîâ÷îîíîîñ Òºðèéí àëáàíû çºâëºëä ìàòåðèàëûí õàìò õ¿ðã¿¿ëæ, Òºðèéí àëáàíû çºâëºë óã òºðèéí àëáàí õààã÷èä õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýäýã áàéíà. Õàðèóöëàãà íü çºâõºí àæëààñ õàëàõ àðãà õýìæýý áèø, õóóëüä çààñàí áóñàä òºðëèéí õàðèóöëàãûã õ¿ëýýëãýäýã áàéíà.

Àëèâàà òºðèéí àëáàí õààã÷ íýã ë óäàà õóóëü áóñ ç¿éëä õîëáîãäñîí áîë òýðýýð öààøèä õóóëü áóñ ¿éëäýëä õîëáîãäîõ íü óëàì õóðäöòàé ã¿éíçãèéëäýã. Ýýëæèéí àìðàëòàà àâ ãýýä áàéõàä àìàðäàãã¿é, óðò õóãàöààãààð èë¿¿ öàãààð àæèëëàäàã, ººð àëáàí òóøààëä øèëæ¿¿ëüå ãýõýä øèëæäýãã¿é òýãñýí ìºðòëºº áàéãóóëëàãà äýýðýý ñàéí àæèëòàí ãýäýã íýð ç¿¿ñýí àæèëòíóóäûã ñàéòàð õÿíàæ áàéõ øààðäëàãàòàé.

Ïðîêóðîðûí áàéãóóëëàãà:

Ñèíãàïóðûí ïðîêóðîðûí ãàçàð íü Èðãýíèé õýëòýñ, Îëîí óëñûí õàðèëöààíû õýëòýñ, Ýðõ ç¿éí áîëîí õóóëèéí øèíýòãýëèéí õýëòýñ, Ýð¿¿ãèéí õýðãèéí õýëòýñ, Ýäèéí çàñãèéí ãýìò õýðýã áîëîí óäèðäëàãûí õýëòýñ, Óëñûí ÿëëàã÷èéí õýëòýñ, Áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíû õýëòýñ, Ìýäýýëëèéí õýëòýñ ãýñýí á¿òýöòýé áàéíà.

Ñèíãàïóðûí Àâëèãààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ õóóëèéí 241-ð ç¿éëä òºðèéí áàéãóóëëàãà áîëîí õóâèéí õýâøèë äýõ àâëèãûã ýð¿¿æ¿¿ëñýí. Ýíý õóóëüä àâëèãà ãýæ þó áîëîõûã ìàø òîäîðõîé òàéëáàðëàñàí áà àâëèãà àâàõ, ºãºõ, àâàõààð øààðäàõ, ºãºõººð àìëàõ, ìºíãºí áóñààð øàãíàë, óðàìøóóëàë àâàõ, ºãºõ, çýýëèéã òºëºõ, çýýë àâàõ, çýýë ºãºõ, àæëûí áàéð ñàíàë áîëãîõ, ñåêñ ¿éë÷èëãýý àâàõ, ñåêñ ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ, ¿çâýð ¿éë÷èëãýý, õºíãºëºëò àâàõ, ¿ç¿¿ëýõ, òºëáºðèéã íü ºìíººñ íü òºëºõ, ¿¿ðãèéí ã¿éöýòãýëèéã øèëæ¿¿ëýí àâàõ, õóðààìæààñ ÷ºëººëºõ, áèçíåñèéí äàâàà òàë îëæ àâàõ, ºãºõ çýðýã ¿éëäëèéã òºðèéí àëáàí òóøààëòàí áîëîí õóâèéí ñåêòîð äàõü ýòãýýä ¿éëäñýí áîë ãýìò õýðýã ãýæ õóóëü÷èëñàí.


Àâëèãûã ãàíö òºðèéí àëáà ãýòã¿é õóâèéí õýâøèëä ìºí õàìààðóóëàí õóóëü÷èëñàí íü õóâèéí ñåêòîðûã öýâýð, ýð¿¿ë áàéëãàõ çîðèëãîòîé áºãººä áèçíåñèéí ºðòºã íýìýãäýõ, èíôëÿöè ¿¿ñýõýýñ ñýðãèéëýõýýñ ãàäíà àâëèãààñ áîëæ ãàäààäûí õºðºíãº îðóóëàëò Ñèíãàïóð Óëñààñ äàéæèí çóãòàõààñ ñýðãèéëýõ çîðèëãûã àãóóëäàã áàéíà.

Ó÷èð íü Ñèíãàïóð Óëñ íü ãàçàð íóòàã æèæèã ººðèéí ãýñýí áàéãàëèéí áàÿëàãã¿é óëñ áºãººä óëñûí íèéò õóäàëäààíû 90 õóâèéã èìïîðò, 10 õóâèéã íü ýêñïîðò ýçýëäýã áàéíà.

Òºðèéí àëáàí õààã÷èéí õóâüä ìºíãº áîëîí äàâóó áàéäëûã îëæ àâñàí, øààðäñíààð àâëèãà àâñàí íü íîòëîãäëîî ãýæ ¿çäýã áàéíà. Õàðèí óã õýðýãò õîëáîãäñîí àëáàí õààã÷ ººðºº òóõàéí ìºíãº áîëîí äàâóó áàéäàë íü àâëèãà áèø ãýäãèéã ø¿¿õ äýýð íîòëîõ ¿¿ðãèéã õ¿ëýýäýã áàéíà.

Ïðîêóðîðò öàãäààãèéí áàéãóóëëàãà áîëîí Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõ òîâ÷îîíû ìºðäºí øàëãàæ áàéãàà ýð¿¿ãèéí õýðýãò õºíäëºíãººñ õÿíàëò òàâèõ, ò¿¿íä îðîëöîõ ýðõ õóóëèàð îëãîãäîîã¿é áºãººä õàðèí ñàÿõàíààñ àâëèãûí õýðýãò äàãíàñàí 8-10 ïðîêóðîðûã òîìèëîí àæèëëóóëæ òýäíýýñ 1 ïðîêóðîð àâëèãàòàé òýìöýõ áàéãóóëëàãà äýýð áàéíãà ñóóæ àæèëëàõ áîëñîí áàéíà. Óã ïðîêóðîð íü àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçàðò øàëãàãäàæ áàéãàà ýð¿¿ãèéí õýðýãò õóóëü ç¿éí òàëààñ íü çºâëºãºº ºãºõ, ìºðäºí áàéöààëòûí ¿éë àæèëëàãààòàé õîëáîîòîé õóóëü ç¿éí çºâëºãºº ºãºõ, ñòðàòåãèéí òàëûí çºâëºãººã ºãºõ áàéäëààð àæèëëàäàã áºãººä ýð¿¿ãèéí õýðãèéí á¿õèé ë ìàòåðèàëûã õÿíàæ, õèéãäýæ áóé àæèëëàãààíä õÿíàëò òàâüäàãã¿é áàéíà.

Ñèíãàïóð Óëñûí õóóëèàð Ã¿éöýòãýõ àæëûí àðãà õýìæýýãýýð îëæ àâñàí áàðèìòûã ø¿¿õýä íîòëîõ áàðèìò áîëãîí àøèãëàäàãã¿é áºãººä óã áàðèìòûã çºâõºí ìºðäºã÷ íàð õýðãèéí òàëààð ÷èã áàðèìæàà àâàõàä ë õýðýãëýäýã áàéíà.

Ñèíãàïóðò ñ¿¿ëèéí ¿åä áýëýí ìºíãèéã õýýë õàõóóëüä ºã÷ àâàõ íü ýðñäýë èõýýð äàãóóëàõ áîëñîíòîé õîëáîîòîéãîîð òºðèéí àëáàí õààã÷äàä ñåêñ ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ, òºðèéí àëáàí õààã÷èä ñåêñ ¿éë÷èëãýý àâàõ áàéäàë íýìýãäñýí áàéíà. Ýíý íü òóõàéí õýðãèéã íîòëîõîä íèëýýäã¿é õ¿íäðýë òóëãàðàõ áîëñîí õýäèé ÷ èéì òºðëèéí õýä õýäýí õýðãèéã ø¿¿õýýð øèéäâýðë¿¿ëñýí áàéíà.

Çàðèì òîõèîëäîëä àâëèãûí õýðãèéí ýöñèéí õóâü çàÿàã åðºíõèé ïðîêóðîð øèéäâýðëýäýã áºãººä òýðýýð òóõàéí ýð¿¿ãèéí õýðýã îëîí íèéòèéí õ¿ñýë ñîíèðõîëä íèéöýæ áàéíà óó ãýäýãò àíõààðàë õàíäóóëàí çàðèì õýðýãò ººðºº ýöñèéí øèéäâýðèéã ãàðãàæ ÿëëàõ àæèëëàãààã øóóä çîãñîîäîã áàéíà.

Ñèíãàïóð Óëñ ýäèéí çàñãèéí õóâüä óëàì õ¿ðýýãýý òýëæ äàÿàð÷ëàãäàæ áàéãàà îäîî ¿åä ¿íäýñòýí äàìíàñàí àâëèãà, ýäèéí çàñãèéí ãýìò õýðã¿¿ä ãàð÷, óã õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõ, ò¿¿íèéã ÿëëàõ øèíý àñóóäàë òóëãàð÷ èðæ áàéíà. Èéìä çàéëøã¿é îëîí óëñûí õàìòûí àæèëëàãààã ñàéæðóóëàõ øààðäëàãà òóëãàð÷ áàéíà.


Ø¿¿õèéí áàéãóóëëàãà:

Ñèíãàïóðûí àíõàí øàòíû ø¿¿õ íü ýð¿¿ãèéí, èðãýíèé, ãýð á¿ëèéí õýðã¿¿äèéã øèéäâýðëýäýã áºãººä àíõàí øàòíû ø¿¿õýä ýð¿¿ãèéí õýðãèéí 99 õóâü íü øèéäâýðëýãääýã áàéíà.

Ø¿¿õ àâëèãûí õýðãèéã øèéäâýðëýõäýý òóõàéí àâëèãà àâñàí, ºãñºí ¿éëäýëä àëü òàë íü èë¿¿ äàâóó ýðõòýé îðîëöñîí ýòãýýäýä íü èë¿¿ õ¿íä ÿë îíîãäóóëàõ çàð÷èì áàðèìòëàäàã áºãººä ãîë òºëºâ òºðèéí àëáàí òóøààëòíûã íü èë¿¿òýé øèéòãýäýã áàéíà.

Ø¿¿õýýñ àâëèãûí ãýìò õýðýãò îíîãäóóëäàã ÿëûí äýýä õýìæýý õàìãèéí õ¿íääýý 7 æèëèéí õîðèõ ÿë îíîãäóóëàõààð õóóëü÷èëñàí áàéäàã áàéíà.

Àâëèãûí õýðýã íü öàãäàí õîðèõ õýðýã áàéâàë Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõ òîâ÷îîíû ìºðäºã÷ òîâ÷îîíû çàõèðëààð áàòëóóëàí òóõàéí ýòãýýäèéã öàãäàí õîðèõ ýðõòýé áàéäàã áºãººä öàãäàí õîðèõ õóãàöàà 24 öàã áàéäàã áà ýíý õóãàöààíä ò¿¿íèéã àâëèãà àâñàí, ºãñºí ¿éëäëèéã íîòëîñîí áàðèìò îëæ ÷àäààã¿é áîë òóõàéí ýòãýýäèéã öààø ¿ðãýëæë¿¿ëýí õîðüäîãã¿é áàéíà.

Ø¿¿õ õóðàëäààíààð àâëèãûí ãýìò õýðýãò ãýì áóðóóòàé íü òîãòîîãäñîí ýòãýýä ãýì áóðóóãàà õ¿ëýýí çºâøººðñºí òîõèîëääîëä ò¿¿íä îíîãäóóëàõ ÿëûã õºíãºð¿¿ëäýã áºãººä õàðèí ãýì áóðóóãàà õ¿ëýýí çºâøººðººã¿é òîõèîëäîëä ò¿¿íä îíîãäóóëàõ ÿëûí õýìæýýíèé òàëààð ø¿¿õ õóðëûã ãýì áóðóóãèéí ø¿¿õ õóðàë áîëñíîîñ õîéø 10-14 õîíîãèéí äàðàà äàõèí òîâëîæ îíîãäóóëàõ ÿëûã õýëýëöäýã áàéíà.

Ò¿¿í÷ëýí ø¿¿õýä õýðýã øèëæñýí ¿åä ãýì áóðóóãèéí ø¿¿õ õóðàëäààíûã ÿâóóëàõààñ ºìíº ïðîêóðîð, ÿëëàãäàã÷ ýòãýýäèéã îðîëöóóëñàí àíõíû ø¿¿õ õóðàë áîëäîã áºãººä ýíý õóðàëä ø¿¿ã÷ îðîëöîõã¿é áàéæ ìºí áîëäîã áàéíà. Ýíý õóðëààð ÿëëàãäàã÷ ýòãýýä ãýì áóðóóãàà õ¿ëýýí çºâøººðñºí òîõèîëäîëä òýä ÿëûí õýìæýýí äýýð òîõèîëöîæ ÿëëàãäàã÷ ÿëûã çºâøººðñíººñ ø¿¿õèéí àæèëëàãàà øóóä äóóñãàâàð áîëäîã áàéíà. Ñèíãàïóðò èõýíõ õýðýã ýíý øàòàíä øèéäâýðëýãääýã áàéíà.

Ñóðãàëòûí ¿ð ä¿í, öààøèä õýðýãæ¿¿ëâýë çîõèõ ñàíàëóóä:

1. Àâëèãà, àëáàí òóøààëûí ãýìò õýðãèéã ìºðäºõ, ò¿¿íä õÿíàëò òàâèõ, ýð¿¿ãèéí õýðãèéã ø¿¿õýä øèëæ¿¿ëýí ø¿¿õýýð øèéäâýðë¿¿ëýõ òàëààðõ Ñèíãàïóð Óëñûí Àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçàð, Óëñûí Åðºíõèé ïðîêóðîð, Óëñûí ø¿¿õèéí áàéãóóëëàãûí òàëààð Ìºðäºí øàëãàõ õýëòñèéí àëáàí õààã÷äàä òîäîðõîé îéëãîëò ºãºõ çîðèëãîîð ñóðãàëòûã ÀÍÓ-ûí Àçèéí ñàíòàé õàìòðàí çîõèîí áàéãóóëàõ;

2. Ïðîêóðîð, ø¿¿õèéí áàéãóóëëàãàòàé õàìòðàí àâëèãà, àëáàí òóøààëûí ãýìò õýðãèéã ìºðäºõ, õÿíàõ, øèéäâýðëýõäýý áàðèìòëàõ ñòàíäàðòûã


áîëîâñðóóëàí ìºðäºõ, öààøèä áóñàä Ìºðäºí áàéöààõ, ïðîêóðîð, ø¿¿õèéí áàéãóóëëàãóóäòàé íýãäñýí ñ¿ëæýý áàéãóóëæ, õàðèëöàí ìýäýýëýë ñîëèëöîõ àæëûã öàõèì áàéäëààð õýðýãæ¿¿ëæ öàã õóãàöààã õýìíýõ;

3. Àâëèãà, àëáàí òóøààëûí ãýìò õýðãèéí á¿ðýëäýõ¿¿í, ç¿éë÷ëýë, íîòëîõ áàðèìòûã ¿íýëýõ îéëãîõ, ÷àäàìæ, èòãýë ¿íýìøèë, ººð ººð áàéãàà òóë ø¿¿õýýð øèéäâýðëýãäñýí ýð¿¿ãèéí õýðãèéí òàëààð äýëãýðýíã¿é ñóäàëãààã õèéæ, çîõèõ ñàíàë áîëîâñðóóëàí Óëñûí Äýýä ø¿¿õýä õ¿ðã¿¿ëýí æèøèã òîãòîîñîí òàéëáàð, çºâëºìæ ãàðãóóëàõ;

4. Ñèíãàïóð Óëñûí Àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçàð, Ïðîêóðîð, Ø¿¿õèéí áàéãóóëëàãûí îëîëòòîé òàë, àâ÷ õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà çàðèì àðãà õýìæýý áóþó áàéãóóëëàãûí á¿òýö, çîõèîí áàéãóóëàëò, àëáàí õààã÷äûí ìýðãýæëèéí áàãààð õýðýã ìºðäºõ çàãâàð, õóóëü õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà òóðøëàãà çýðãèéã àâ÷ õýðýãæ¿¿ëýõ;

5. Ìîíãîë Óëñûí Àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçðûí Ìºðäºí Øàëãàõ õýëòýñò ìºðäºí áàéöààã÷ààð Ñàíõ¿¿ íÿãòëàí áîäîõ ÷èãëýëýýð ìýðãýæèë ýçýìøñýí ñàíõ¿¿ãèéí ìºðäºã÷, êîìïüþòåð öàõèì òºõººðºìæèéí ÷èãëýëýýð ìýðãýæèë ýçýìøñýí êîìüïþòåðèéí òóñãàé ìýðãýæèëòýí ìºðäºã÷ àæèëòíóóäûã øàëãàðóóëàí àâ÷, òýäíèéã øàëãàãäàæ áóé õýðã¿¿äýä àæëûí õýñýãò îðóóëæ àâëèãûí ãýìò õýðãèéí óëìààñ îëñîí ìºíãèéã ìºðäºõ ÷èãëýëýýð ñàíõ¿¿ãèéí áîëîí áàíêíû ã¿éëãýýíèé áàðèìòóóäàä ¿çëýã õèéõ, ñýæèãòýé ã¿éëãýýã îëæ èëð¿¿ëýí ¿çëýã õèéõ áýõæ¿¿ëýõ, öàõèì òºõººðºìæ äýõ íóóãäìàë ôàéëûã èëð¿¿ëæ ¿çëýã õèéõ, óñòãàãäñàí áîëîí ãýìòñýí ôàéëóóäûã ñýðãýýõ, öàõèì øóóäàíä ¿çëýã õèéæ áýõæ¿¿ëýõ òóñãàéëñàí ÷èã ¿¿ðýã á¿õèé ìºðäºã÷ íàðûã àæèëëóóëàõ;

6. Øèíýýð áîëîâñðóóëàãäàæ áàéãàà Óëñ òºðèéí íàìóóäûí òóõàé õóóëèéí òºñºëä íàìûí ãèø¿¿í÷ëýë, íàìûí ñàíõ¿¿æèëò áîëîí áóñàä çààëòóóäàä òîäîðõîé ñàíàëàà ãàðãàæ õóóëü ñàíàà÷ëàã÷èä õ¿ðã¿¿ëýõ;

7. Øèíýýð áîëîâñðóóëàãäàæ áàéãàà ãýìò õýðãèéã õÿíàí øèéäâýðëýõ òóõàé õóóëü áîëîí Õóóëü ñàõèóëàã÷èéí ýðõ ç¿éí áàéäëûí òóõàé õóóëèéí òºñë¿¿äýä õîëáîãäîõ ñàíàëàà ãàðãàæ õóóëü ñàíàà÷ëàã÷èä õ¿ðã¿¿ëýõ;

Èëòãýõ õóóäàñ áè÷ñýí:

ÌªÐÄªÍ ØÀËÃÀÕ ÕÝËÒÑÈÉÍ ÀÕËÀÕ ÌªÐÄªÍ ÁÀÉÖÀÀÃ×,ÀÕËÀÕ ÊÎÌÈÑÑÀÐ Ï.ÁÎËÄ

ÌªÐÄªÍ ÁÀÉÖÀÀÃ×, ÊÎÌÈÑÑÀÐ Ä.ÇÎËÆÀÐÃÀË


Ñóðãàëòûí äàðààõ òàéëàí óóëçàëòûí òýìäýãëýë:

“ÀÂËÈÃÀ, ÀËÁÀÍ ÒÓØÀÀËÛÍ ÃÝÌÒ ÕÝÐÝÃÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ ÎËÎÍ ÓËÑÛÍ ÒÓÐØËÀÃÀ” ÑÝÄÝÂÒ ÓÓËÇÀËÒ ÑÅÌÈÍÀÐ

Ñèíãàïóð Óëñûí òóðøëàãà

Óëààíáààòàð çî÷èä áóóäàë, Õºõ àñàð òàíõèì2014 îíû 3-ð ñàðûí 24, Äàâàà ãàðàã

ÕÓÐËÛÍ ÕÝËÝËÖ¯¯ËÃÈÉÍ ÒÝÌÄÝÃËÝË:

À.Áàÿíìºíõ, ÀÍÓ-ûí Àçèéí ñàíãèéí òºñëèéí ìåíåæåð:

Èëòãýã÷ íàðò áàÿðëàëàà, õºòºëáºðèéí äàãóó ø¿¿õýýñ àâ÷ õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà àæëóóäûí òàëààð Óëñûí Äýýä ø¿¿õèéí ø¿¿ã÷ Ä.Ýðäýíýáàëñ¿ðýí ìýäýýëýë ºãºõ áîëíî.

Ä.Ýðäýíýáàëñ¿ðýí, Óëñûí Äýýä ø¿¿õèéí ø¿¿ã÷: Òà á¿ãäýä ýíý ºäðèéí ìýíäèéã õ¿ðãýå, áè ýíý óóëçàëòàä ÿìàð íýãýí èëòãýë òàâèõã¿é, åðºíõèé ìýäýýëýë ºãºõ áàéãàà. Àâëèãà àëáàí òóøààëûí ãýìò õýðýãòýé òýìöýõýä áàéãóóëëàãóóäûí õàìòûí àæèëëàãààíû õ¿ðýýíä Àçèéí ñàíãèéí ýíýõ¿¿ àñóóäëûí õ¿ðýýíä çîõèîí áàéãóóëæ áàéãàà àæëóóäàä Äýýä ø¿¿õ èäýâõòýé îðîëöîæ èðñýíèéã òà á¿ãä ìýäýæ áàéãàà. ªíãºðñºí æèëèéí õóãàöààíä çîõèîí áàéãóóëàãäñàí óóëçàëò, ñåìèíàð, ñóäàëãààíä ÓÄØ èäýâõòýé îðîëöñîí.

Äýýä ø¿¿õèéí õóâüä ýíýõ¿¿ ñýäâýýð þó õèéæ áàéãààã òàíèëöóóëüÿ. 2011 îíû åðºíõèé ø¿¿ã÷èéí çàõèðàìæààð àâëèãà àëáàí òóøààëûí ãýìò õýðãýýð äàãíàí àæèëëàõ 15 ø¿¿ã÷ òîìèëñîí áàéãàà. Ýäãýýð õ¿ì¿¿ñèéã òîäîðõîé ñóðãàëòàä õàìðóóëæ ìýðãýø¿¿ëñýí þì. Øèéäâýðëýñýí õýðã¿¿äèéã àâ÷ ¿çâýë ýäãýýð ø¿¿ã÷èä 2011 îíîîñ 2013 îíû õîîðîíä íèéò 102 õ¿íä õîëáîãäîõ 51 õýðãýýñ 44 õýðãèéã áóþó 80 ãàðóé % øèéäâýðëýñýí ãýñýí ìýäýý áàéãàà. ¯¿íýýñ ¿¿äýýä ýäãýýð ø¿¿ã÷ íàðûã ìýðãýø¿¿ëæ àâëèãà àëáàí òóøààëûí õýðãýýð äàãíàí àæèëëóóëñàí íü çîõèõ ¿ð ä¿íãýý ºãñºí ãýæ áîäîæ áàéíà. Íºãººòýéã¿¿ð ø¿¿ã÷ íàðûã íýð öîõîîä ýíý ø¿¿í òàñëàõ àæëûã çîõèöóóë ãýõ íü áàñ îäîîãèéí øèíý÷ëýëèéí õóóëèéí àãóóëãààð õàðàõààð çàðèì òàëààð áýðõøýýëòýé òàëóóä àæèãëàãäàæ áàéãàà. Òóõàéëáàë, ýíý ýðõ ç¿éí øèíýòãýëòýé õîëáîãäîîä ø¿¿ã÷ íàðûí øèëæèëò õºäºëãººí íèëýýí ºíäºð áàéãààãààñ õàðàõàä ýäãýýð 15 ø¿¿ã÷èéí 6 íü àíõàí øàòíû ø¿¿õýä àæèëëàõàà áîëüñîí, àëáàí òóøààë ººð÷ëºãäñºí, ººð àæèëä øèëæñýí. Òýãýõýýð íºãºº çàõèðàìæèí äýýðýý íýðèéã íü ººð÷ëººä ÿâàõ áàñ ïðàêòèê òàëààñàà áýðõøýýëòýé áàéãàà. Íºãººòýéã¿¿ð, ø¿¿õèéí øèíý÷ëýñýí õóóëèéí äàãóó õóóëü ç¿éí àãóóëãûí õóâüä áîë ø¿¿ã÷èéí õàðààò áóñ áàéäëûí òàëààð áîë á¿õ õóóëü÷, ø¿¿ã÷ íàð ìýäýæ áàéãàà, ÿëàíãóÿà ø¿¿õèéí äîòîîä õàðààò áóñ áàéäëûí òàëààð åðºíõèé ø¿¿ã÷ íàðûí õîîðîíäûí õàðèëöààíû òàëààð áîë òîäîðõîé çîõèöóóëàëò îðñîí


áàéãàà. Òóõàéëáàë, åðºíõèé ø¿¿ã÷ á¿ðýí ýðõýý õýðýãæ¿¿ëýõäýý ø¿¿í òàñëàõ àæèëëàãààíäàà ø¿¿ã÷ íàðûí àæèëä íºëººëºõ, íýð çààæ õýðýã õóâààðèëàõ ýíý òàëààð çºâëºãºº ºãºõ ãýñýí ç¿éëèéã õÿçãààðëàñàí, ýíý çààëòûí àãóóëãà øèíæ ÷àíàðòàé çºð÷èëäñºí óäèðäëàãà çîõèîí áàéãóóëàëòûí àðãà õýìæýýã öààøèä àâ÷ õýðýãæ¿¿ëýõ. Õàìãèéí ãîë íü ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä àâëèãà, àëáàí òóøààëûí ãýìò õýðýãòýé òýìöýõýä àõèö ãàðæ áàéãàà, àâëèãûí òàëààðõ èíäåêñ, ïóíêòóóä áóóð÷ áàéãàà çýðýã áîë àìæèëòòàé àæèëëàæ áàéãàà. Ýíý íü õóóëü ñàõèóëàõ áàéãóóëëàãà, àâëèãàòàé òýìöýõ ìºðäºí áàéöààëò, ø¿¿í òàñëàõ àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íòýé àæèëëàãàà ãýæ õýëæ áîëíî.

Åðºíõèé óòãààð õàðàõàä áîë ÿã ñóóðü õóóëèéí ººð÷ëºëò áóþó ýð¿¿ãèéí õóóëèéí ººð÷ëºëòã¿éãýýð óðò õóãàöààíä ¿ð ä¿íòýé òýìöýæ ÷àäíà ãýäýã äýýð áîë ëîãèêèéí õóâüä çºð÷èëòýé áàéãàà. ÓÄØ-ýýñ þóí äýýð àíõààð÷ áàéíà ãýõýýð òîäîðõîé òºðëèéí õýðãèéã øèéäâýðëýõ òàëààð àìæèëò ãàðãàõûí òóëä ýðõ ç¿éí õóóëèéí ººð÷ëºëò áóþó /criminal justice reform/ ýð¿¿ãèéí ýðõ ç¿éí ñèñòåìèéí øèíý÷ëýë òîãòîëöîîã á¿õëýýð øèíý÷ëýõ àñóóäàë ÿðèãäàæ áàéãàà. ¯¿íä èõýýõýí à÷ õîëáîãäîë ºã÷ áàéãàà. Õóóëü ç¿éí ÿàìíààñ áîëîâñðóóëæ áàéãàà õóóëèéí òºñºëä ÓÄØ óðüä ºìíºõººñ èë¿¿ àíõààðàë õàíäóóëæ èäýâõòýé àæèëëàæ áàéãàà. Ìºí äýýä ø¿¿õèéí ýð¿¿ãèéí òàíõèì äýýð ýíýõ¿¿ òºñë¿¿äèéã õýëýëöýæ, ñàíàë íýãòãýæ ýíý òàë äýýð íèëýýí èäýâõòýé àæèëëàæ áàéãàà. ßàãààä ýíý òàëààð íóðøààä áàéíà âý ãýõýýð ºìíº ýíý àâëèãàòàé òýìöýõ òàëààð ¿ð ä¿í ãàðãàõûí òóëä ºìíº íü õèéñýí ñóäàëãààí äýýð ãàðñàí áýðõøýýëòýé ç¿éë¿¿äèéã øèéäâýðëýõ ãîë àðãà çàìóóäûí øèíý÷ëýëèéí õóóëèéí òºñºë, ýíýíèé ¿çýë áàðèìòëàë äýýð áîë íèëýýí ÿðüæ áàéãàà. Ãýìò õýðãèéí òóõàé õóóëü äýýð áîë àâëèãà àëáàí òóøààëûí ãýìò õýðãèéã òîìú¸îëîõîä áîë ÀÒÃ-ûí ñàíàëûã íèëýýí õàðãàëçñàí. Ñàÿ õ¿ì¿¿ñ ÿðüñàí áàéöààí øèéòãýõ àæèëëàãààíû ººð÷ëºëò áîë íèëýýí òóëãóóð øèíæ ÷àíàðòàé.

Ñóäàëãààíû ä¿íä ÿðèãäñàí ø¿¿í òàñëàõ àæèëëàãààíä õóóëü õýðýãëýõ òàëààð ãàð÷ áàéãàà àëäàà äóòàãäëûã ñóóðü õóóëèéí øèíý÷ëýëýýð á¿ãäèéã øèéäâýðëýõ áîëîìæòîé áîëæ áàéãàà. Ø¿¿õ äýýð íýãýíò ýð¿¿ãèéí õýðýã èðñýí áîë ø¿¿õýýñ ýöýñëýí øèéäâýðëýäýã ýíý ÷èãëýëýýð ººð÷ëºëò õèéãäýíý, òýãýõýýð õýðýã óäààøèðäàã, ìºðäºí áàéöààëòàä áóöäàã ãýñýí àñóóäëóóä åðºíõèéäºº áàéõã¿é áîëíî ãýñýí òºñººëºë áàéãàà. Õóóëü õýðýãëýýíèé àñóóäëààð áîë ø¿¿õèéí òóõàé õóóëü, áàéöààí øèéäâýðëýõ õóóëèéí ººð÷ëºëò áàñ íèëýýí ÿðèãäàíà. Õàìãèéí ãîë íü óëñûí äýýä ø¿¿õ òîäîðõîé õýðãèéã øèéäâýðëýõ ÿâöàä æèøèã øèéäâýð ãàð÷ áàéãàà, ýíý øèéäâýðýý áîë àíõàí øàòíû ø¿¿õ áîëîí äàâæ çààëäàõ øàòíû ø¿¿õ õýðýã õÿíàí øèéäâýðëýõ ÿâöàä áîë íýãäñýí áàéäëààð õýðýãëýõ æèøãèéã õýðýãæ¿¿ëýõ íü äýýä ø¿¿õèéí àæèëëàãààíû ¿íäñýí ÷èãëýë áàéõ áîëíî ãýñýí èéì òîâ÷ ñàíàà õýëýõ ãýñýí þì. Áàÿðëàëàà

À.Áàÿíìºíõ: Áàÿðëàëàà, Àçèéí ñàíãèéí ç¿ãýýñ “Ìîíãîë óëñàä Àâëèãàòàé òýìöýõýä äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ” òºñëèéã 2006 îíîîñ 2011 îí õ¿ðòýë õýðýãæ¿¿ëñýí. Òóõàéí ¿åä ÀÒÃ-ààñ õýäýí õýðýã ìºðäºí øàëãààä, õýäýí øèéäýãäýæ áàéãàà òàëààð çºâøººðºãäñºí ìýäýýëýë àâààä àæèëëàæ áàéñàí. Ýíäýýñ õàðàõàä áàãàã¿é õýðýã õýðýãñýõã¿é áîëäîã, áàéãóóëëàãóóä õîîðîíäîî îéëãîëöäîãã¿é, ç¿éë÷ëýë ººð


ººð áàéäàã. ßã àäèëõàí õýðýã õèé÷ýýä áàéõàä ººð ººð øèéòãýë àâñàí áàéõ òîõèîëäëóóä íèëýýí ãàðäàã ãýæ õàðàãäàæ áàéñàí. ¯¿íýýñ ¿íäýñëýýä åð íü ýíý 3 áàéãóóëëàãóóä õîîðîíäîî ìàø ñàéí îéëãîëöäîã áàéõ õýðýãòýé þì áàéíà, ýíý äýýð þó õèéæ áîëîõ âý ãýýä àëáàí áóñ àæëûí õýñýã 2 ÷ óäàà áàéãóóëñàí. ªìíºõ òºñºë äóóñàõûí ºìíºõºí ÓÄØ-èéí Ýðäýíý÷óëóóí äàðãà àõëààä àæëûí õýñýã áàéãóóëààä õýä õýä óóëçàæ áàéñàí. “Çàñàãëàë èë òîä áàéäëûã äýìæèõ” ÀÍÓ-ûí ÎÓÕÀ-í ñàíõ¿¿æèëòòýé ýíý òºñëèéí õ¿ðýýíä àæëûí õýñýã äàõèí áàéãóóëààä 2 äàõü óóëçàëòàí äýýðýý áèä ýíý ñóäàëãààã õèéõýýð òîõèðñîí. Òýãýýä ºíãºðñºí õàâàð, çóí ñóäëàà÷ Ãàëäàà àõëààä 3 õ¿íèé á¿ðýëäýõ¿¿íòýé ýíýõ¿¿ ñóäàëãààã õèéñýí áàéãàà. Ãàðñàí çºâëºìæèéã 4 áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãóóäàä àëáàí ¸ñîîð õ¿ðã¿¿ëñýí. Çàðèì áàéãóóëëàãóóäààñ òîäîðõîé ñàíàëóóä èðñýí. Ñóäàëãààíû ä¿íã íàðèéâ÷èëñàí áàéäëààð ºíãºðñºí 9 ñàðä òàíèëöóóëñàí.

Áèäíèé Ñèíãàïóð óëñàä õèéñýí àÿëàë áîë Ñèíãàïóð õýðõýí àâëèãàòàé àìæèëòòàé òýìöýæ ÷àäàæ áàéãààòàé òàíèëöàõ áàéñàí. Ýíýõ¿¿ ñóðãàëòûã áèä 2 äàõü óäààãàà çîõèîí áàéãóóëëàà. Ýõíèé óäààä 16 ø¿¿ã÷ íàðààñ 8 ø¿¿ã÷ íàð ÿã èæèë ñóðãàëòàä õàìðàãäñàí þì. Ñàÿ Ýðäýíýáàëñ¿ðýí ø¿¿ã÷èéí õýëñíýýñ õàðõàä ýäãýýð ø¿¿ã÷ íàð ìààíü ¿ð ä¿íòýé ñàéí àæèëëàñàí ãýñýí ìýäýýëýë àâëàà. 2 äàõü óäààãèéí Ñèíãàïóðûí ñóðãàëòàä îðîëöîã÷äûí õóâüä ºíººäºð ñóð÷ ìýäñýí ç¿éëýý òà á¿õýíòýé õóâààëöëàà. Òà á¿õíèéã ÷ºëººòýé ñàíàë áîäëîî ñîëèëöîîñîé ãýæ õ¿ñýæ áàéíà.

Ý.Àìàðáàò, ÀÒÃ, Ìºðäºí øàëãàõ àëáàíû äàðãà: Á¿ãäýä íü ýíý ºäðèéí ìýíäèéã õ¿ðãýå. ßðèãäñàí àñóóäàëòàé õîëáîîòîé ñàíàëàà õýëüå, ñàíàëààñ ãàäíà ìàíàé áàéãóóëëàãàòàé õîëáîãäîëòîé òîâ÷ ìýäýýëýë ºãüå. Ñèíãàïóð óëñûí àâëèãàòàé òýìöýõ òîãòîëöîî, áàéãóóëëàãóóäûí õýðýãæ¿¿ëæ áóé àæëûã ñîíñîõîä áîë ìàíàéä ¿ã¿éëýãäýæ áóé çîõèöóóëàëò ãýõýýð þì áàðàã áàéõã¿é áàéõ øèã áàéíà. Õàðüöàíãóé áàñ ýðõ ç¿éí çîõèöóóëàëòûí õóâüä íèëýýí ãàéã¿é òóñãààä ºãñºí ÷ õýðýãæèõ ïðîöåññûí õóâüä àðãà, õàíäëàãà íü àðàé ººð áàéãààä àñóóäëûí ãîë íü áàéãàà áàéõ ãýæ áè õàðäàã. Òèéìýýñ áèä àñóóäëûã ººð äýýðýý òóñãàæ àâ÷ ¿éë àæèëëàãààíäàà àíõààðàõ ¸ñòîé þì áîëîâ óó ãýæ áîäîæ áàéíà.

Ñèíãàïóðûí ×óà ×åð ßê ãýýä Àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçðûí äàðãààð àæèëëàæ áàéñàí ýíý õ¿íòýé óóëçàõàä ÿðüæ õýëæ áàéñàí õóðààíãóéã íü áèäýíä áàñ òàðààãààä ºãñºí áàéíà, ¿¿íýýñ õàðàõàä áèä ãîë íü ººðñäèéíõºº õàíäëàãûã ººð÷ëºõ õýðýãòýé þì áàéíà ãýæ õàðàãäàæ áàéíà. Çàðèì íýã æèøýý õýëüå. Ìàíàé äýýð øàëãàñàí çàðèì õýðã¿¿ä ¿íýõýýð øèéäýãääýãã¿é óääàã, ¿ë îéëãîãäîõ áàéäëààð øèéäýãääýã, õýðõýí øèéäýãäñýí íü ìýäýãääýã¿é èéì íºõöºë áàéäàë áàéãààä ë áàéãàà.

Àëü 2010 îíä Çàìûí-¯¿äèéí õèëýýð õóóëü áóñààð íýâòð¿¿ëñýí áàðàà, óã áàðààã õèëýýð íýâòð¿¿ëýõäýý ãààëèéí áîëîí ìýðãýæëèéí õÿíàëòûí áàéöààã÷ íàðò õàõóóëü ºãæ áàéñàí òîâ òîäîðõîé õýðýã îäîî õ¿ðòýë øèéäýãäýõã¿é á¿òýí 4 æèë áîëæ áàéãàà, îäîîã áîëòîë øèéäýãäýýã¿é ø¿¿õ äýýð áàéãàà ñóðàãòàé. Ýíý õîîðîíä òýð õýðýã ïðîêóðîð äýýð íýã, õî¸ð æèë äàðàãäñàí þìíóóä ÷ áàéäàã. ßàñàí ãýõýýð ìºðäºí áàéöààëòûã ò¿äãýëç¿¿ëñýí, øèéäýýã¿é áàéñàí áàéíà ãýýä


ñóì äóíäûí ïðîêóðîð äýýð ãàöààñàí, àéìàã äóíäûí ïðîêóðîðûí ãàçàð ìýäýõã¿é ñóóæ áàéõ æèøýýòýé.

Ãàçàð îðîí íóòãèéí áàéäàë áàñ íºëººëäºã. Æèøýý íü Çàìûí-¯¿äýä îðøèí ñóóäàã èðãýäèéí íèéò 80-90 % íü à÷àà òýýâðèéí ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ àõóéãàà çàëãóóëæ áàéäàã áóñàä íü òºðèéí àëáàí õààã÷èä áàéäàã, ÿìàð íýãýí ¿éëäâýðëýë ÿâóóëäàã òèéì þì áîë áàéõã¿é. Òýð óòãààðàà òýäãýýð ãààëèéí áàéöààã÷ íàðûã ìýäýýëäýã, õîâëîäîã, òºðèéí áàéãóóëëàãàòàé õàìòàð÷ àæèëëàäàã òèéì îéëãîëò áîë áàéõã¿é, ÿàãààä ãýâýë àõóéãàñàà ñàë÷èõ ãýýä áàéäàã. Òýíä àæèëëàæ àìüäàð÷ áàéãàà ø¿¿ã÷ ïðîêóðîðûõàí ìààíü øèéäâýðëýæ ÷àääàã¿é óäààäàã áàéíà. Õèëýýð îðóóëñàí òýð ç¿éë íü áîë õèìèéí õîðòîé áîäèñ áàéãàà. Õèìèéí õîðòîé áîäèñ íü õ¿ëýýí àâàã÷ êîìïàíèä 4 æèë áèò¿¿ìæëýãäñýí áàéãàà, íºãºº áîäèñ íü øîðîî áîëñîí, àøèãëàëòûí õóãàöàà íü äóóññàí, íºãºº áàéãóóëëàãà íü îäîî áèä íàð õýíòýé õàðèóöëàãà òîîöîõ âý ãýäýã. Òýð áàéãóóëëàãà íü ìàíàé äýýð èðýýä áèä õîõèðîëîî õýíýýð áàðàãäóóëàõ þì áý ãýäýã. Òàíàé áàéãóóëëàãà î÷èæ áèò¿¿ìæèëñýí òàíàé áàéãóóëëàãàòàé ÿðèõ þì óó, øèéäýæ ÷àääàãã¿é ø¿¿õ, ïðîêóðîðûõîíòîé ÿðèõ óó ãýýä ÿâäàã. ¯íýíäýý áàðàã ýíý àñóóäëûã îäîî øèéäýõ íü à÷ õîëáîãäîëã¿é áîë÷èõñîí.

Õàìãèéí ñ¿¿ëèéí æèøýýã õýëýõýä, ñàÿõàí Íèéñëýëèéí ãààëü äýýð ñîëîíãîñîîñ 1000 õîñ ãóòàë ñîëîíãîñ õ¿íèé íýð äýýð áèë¿¿ îðæ èðñýí áàéãàà, òàòâàðàà òºëººã¿é ãàðààä ÿâñàí. Ãàðàõûí òóëä ãààëèéí áàéöààã÷ íàðò õàõóóëü ºãñºí. Ìàíàéä áàéãàà ìýäýýëëèéí äàãóó øàëãàõààð òýð 1000 õîñ ãóòëûã õóóëü áóñààð îðóóëæ èðñýí, ãààëèéí áàéöààã÷ íàðòàé îéðõîí õàðèëöààíä îðñîí ãýäýã íü óòàñ õîëáîî õàðèëöààãààð òîãòîîãäñîí, ãààëèéí áàéöààã÷ íàðò õàõóóëü ºãñºí äàíñààð øèëæ¿¿ëñýí ãýäýã íü òîãòîîãäñîí, õàõóóëü ºãñºí ãýäýã á¿õ óÿëäàà õîëáîîãîîð òîãòîîãäñîí. Ìàíàéõààñ ãàðöàà áàéõã¿é õàõóóëü àâñàí áàéíàà ãýýä øèëæ¿¿ëñýí, ãýòýë õýðýã ÿàæ øèéäýãäñýí íü áèä íàðò ìýäýãäýõã¿éãýýð õýðãèéã õýðýãñýõã¿é áîëãîñîí áàéõ æèøýýòýé.

Õýðýãñýõã¿é áîëãîñîí àñóóäëàà áèä ìýääýãã¿é, ïðîêóðîð äýýð õýðãèéã õýðýãñýõã¿é áîëãîñîí ë áîë äàðàà äàðààãèéí àðãà õýìæýýã àâäàãã¿é, õýðýãñýõã¿é áîëãîñíîî áèäýíä ìýäýãääýãã¿é áîëîõîîð áèä öààøàà íºãºº áàéãóóëëàãà àëáàí òóøààëòàí õàðèóöëàãà òîîöîæ ÷àääàãã¿é. Áèäíèé ººðñäèéí ¿éë àæèëëàãààòàé õîëáîîòîé àñóóäëóóä áàéãàà þì áîëîâ óó ãýæ áîäîæ áàéíà. Ñ¿¿ëèéí ¿åä áîë ø¿¿õ àñóóäëóóäûã ñàéí øèéäâýðëýæ áàéãàà, îëíû àíõààðàë òàòñàí, õîõèðîë èõòýé, îëîí õýðã¿¿äèéã ìàíàé ø¿¿õ¿¿ä øèéäýæ ÷àäàæ áàéãàà. Öààøäàà ÷ ìºí íèëýýí àõèöòàé, íèéãýìä õ¿ðñýí èéì øèéäâýð¿¿ä ãàðàõ áàéõ ãýæ áîäîæ áàéíà. Ìàíàé áàéãóóëëàãûí õóâüä áîë îíû ýõýíä õóóëü õÿíàëòûí áàéãóóëëàãóóäûí àëáàí õààã÷äûí ¿éëäñýí àâëèãûí ãýìò õýðãèéã õÿíàí øàëãàõ õàðúÿàëëûã áèäýíä ºãñºíä áèä òàëàðõàëòàé áàéãàà. Õóóëü òîãòîîõ ýðõ á¿õèé ñóáúåêòóóä íü ýíý áàéäëàà èëýðõèéëæ áàéãàà. Òðàíñïýðåíñè Èíòýðíýéøëýýñ ãàðãàäàã àâëèãûí èíäåêñèéã áèä ýíý îíû ñ¿¿ë ãýõýä áèä èë¿¿ àõèóëàõ áîëíî ãýýä àìëàëò àâààä áàéãàà.


Ìèíèé õýëýõ ãýæ áóé ñàíàà áîë áèäýíä õóóëü õàíãàëòòàé áàéãàà, èë¿¿ áîëîâñðîíãóé áîëæ áàéãàà, ¿éë àæèëëàãààíäàà èë¿¿ àíõààðàõ ¸ñòîé þì áèø ¿¿. Ýíý òàëààð áàéãóóëëàãóóä ñàíàà÷ëàãàòàé áàéæ, õàðèëöàí ìýäýýëýë ñîëèëöîæ, íÿãò àæèëëàâàë èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé áàéõ áîëîâ óó. Áàÿðëàëàà.

Á.Ãàëäàà: ªíººäðèéí óóëçàëòàä îðîëöîæ áàéãààäàà òààòàé áàéíà. ×óõàë ñýäýâ õºíäºæ áàéíà ãýæ áîäîæ áàéíà. Ñèíãàïóðûí ñóðãàëòàä õàìðàãäñàí á¿ðýëäýõ¿¿íèéã õàðàõàä áîë ÿã ýíý àæëûí ãîãöîîã áàðüæ àæèëëàäàã ìóó òàëààñàà ÿðèõûí áîë ñàíàë çºðºëääºã, áèå áèåíýýñýý àëäààãàà õàéäàã ýíý ñóáúåêòóóä ÿâæ ãàçàð äýýð íü Àçèéí áàð îðíû òóðøëàãààñ ñóðàëöàæ èðñýí íü ñàéõàí ñàíàãäàæ áàéíà. Íºõäèéí ÿðüæ áàéãààòàé ñàíàë íýã áàéíà. Àçèéí ñàíãèéí øóãàìààð õóóëèéí áàéãóóëëàãóóäûí çàõèàëãààð ñóäàëãàà õèéæ ¿çñýí þì. Ñóäàëãààíû õ¿ðýýíä ÿã áîäèò õýðã¿¿ä äýýð ñóäàëãàà õèéñýí. Ãýõäýý òýð òàëààð áè ÿðèõãýýã¿é ë äýý, Ñèíãàïóðûí òóðøëàãàä ÿðèãäààä áàéãàà ýíý ç¿éë ìààíü òýð äîòîð íèëýýí õýäýí ç¿éëñ íü òóñãàëàà îëñîí þì áàéíà ãýæ îëçóóðõàæ áàéíà. Òýãýõýýð ÿâñàí õ¿ì¿¿ñèéí ÿðèàä áàéãàà àðãà òóðøëàãûã Ìîíãîë îðíûõîî íóòàã äýâñãýð äýýð õýðõýí ÿàæ íóòàãøóóëàõ âý?, ãàðæ áàéãàà àëäàà îíîîí äýýð õîëáîæ ÿìàð àðãà çàìààð ¿ð ä¿íä õ¿ðýõ âý? Ýöñèéí ýöýñò, ¿ð ä¿íòýé áàéõ íü ýíä áàéãàà ýíý àæëûí õÿíàäàã, øàëãàäàã, øèéäâýðëýäýã ýäãýýð ñóáúåêòóóäûí àæèëëàãàà, ÿâæ ÿâæ òýäíèé õ¿ñýë çîðèëãûí íýãäýë ãýýä áàéíà, óëñ òºðèéíõíû õ¿ñýë çîðèëãûã òà á¿õýí äààæ ÿâàõ õýðýãòýé. Ìºí áèä ººðñäºº ñýòãýëãýýíèé àñàð òîì ººð÷ëºëò õèéæ áàéæ Ñèíãàïóðûí õýìæýýíä î÷èõ áîëîìæ áàéãàà áàéõ ë äàà. Áè ñàÿ àæèãëàëàà 1952 îíîîñ ýõýëñýí þì áàéíà, õºãæººä 50-àä æèë áîëæ áàéãàà. Ìîíãîëûí ÀÒÃ áàéãóóëàãäààä 10 õ¿ðýõã¿é æèë áîëæ áàéíà, òýð óëñûí àìæèëòàä õ¿ðíý õýìýýí çîðüæ àæèëëàâàë ¿íýõýýð îëçóóðõàì. Ìºí Ñèíãàïóðûí òóðøëàãûí ò¿¿õýýñ èë¿¿ã îëæ ìýäýýä ìàíàé õºðñºíä áóóëãàõàä ¿¿íèéã àíõààðàõ õýðýãòýé èéì ãàðö áàéíà ãýäãèéã ãàðãàñàí áîë íàäàä ¿íýõýýð òààòàé áàéõ áàéëàà.

Íºãººòýéã¿¿ð, áèä òîì þì ëóó øóóðààä áàéíà, àâëèãûí æèæèã àñóóäàë áàñ áàéñààð áàéãàà, æèæèã þìíààñ ÷ ãýñýí àéí ø¿¿ äýý, æèæèã þìíààñ òîì þì ãàðäàã, æèæèã çºð÷ëººñ òîì õýðýã ¿¿ñäýã ýíý òàë ðóó àíõààðàë õàíäóóëàõ ¸ñòîé ãýæ áîäîæ áàéíà. ßàãààä ãýâýë, áèä çºâõºí ýð¿¿ãèéí ýðõ ç¿éí õ¿ðýýíä áèø, ñàëáàð ýðõ ç¿éí ìåõàíèçìóóäûã àøèãëàìààð áàéíà, ýðõ ç¿éí îð÷èíãîî çîõèöóóëàõ ¸ñòîé ãýæ áàéãàà þì.

Çºâëºìæ, àðãà÷ëàëûí õóâüä õóóëèéí áàéãóóëëàãóóäûí óäèðäëàãóóä àíõààðàëäàà àâìààð áàéíà. Íýã îéëãîëòòîé áîëìîîð áàéíà, àðãà ÿäàõäàà ìºðäºí øàëãàõ õýëòñèéõýí äýýä ø¿¿õèéí îð÷óóëæ ãàðãàñàí íîìûã òàéëáàð áîëãîîä ºãºº÷ýý ãýæ õ¿ññýí áàéíà, àðãà ÿäñàí àðãà áàéíà ø¿¿ äýý, ýíý íü áàñ ë íýã õ¿íèé ¿çýë áîäîë ÿâæ áàéãàà. Ìýäýýæ ÓÄØ õýçýý ÷ àëáàí ̧ ñíû òàéëáàð ø¿¿ ãýæ áàòàëãààæóóëàõã¿é, òýãýõýýð ýíý òàë äýýð íýãäñýí îéëãîëòòîé áîëîõ õýðýãòýé. Ø¿¿ã÷, ïðîêóðîð, ìºðäºí áàéöààã÷ íàðûã õàìðóóëñàí òîäîðõîé íýã õýðýã äýýð ñóðãàëò óóëçàëò õèéõ õýðýãòýé òîäîðõîé òîäîðõîé õóãàöààíä, èíãýâýë àðàé íýã öýãöðýíý.

Õýðýã àñóóäëûã øóóðõàé øèéääýã áàéõ õýðýãòýé áàéíà, óäàõ òóñàì íèéãìèéí ñýòãýë ç¿éä ñºðãººð íºëººëäºã, ¿¿íýýñ ñàëìààð áàéíà. Øàëãàäàã ãàçàð íü


øàëãàäàã, õÿíàäàã ãàçàð íü õÿíàäàã, øèéäâýðëýäýã ãàçàð íü øèéäâýðëýäýã áàéõ õýðýãòýé. Òà áèäíèé íýãäñýí àæèëëàãààíû ¿ð ä¿í áàéõ ¸ñòîé. ªíººäºð á¿õ 3 áàéãóóëëàãûí òºëººëºë áàéíà.

Èðãýí ãýäýã òàëààñ íü õ¿ëýýæ àâààñàé èðãýíèé ¿¿äíýýñ õýëæ áàéãàà þì ø¿¿. Ýíý çºâëºìæèéã áàçààä àñóóäàë áîëîâñðóóëàõ õýðýãòýé.

À.Áàÿíìºíõ: ªºð ñàíàë õýëýõ, àñóóëò õ¿í áàéíà óó? ÀÒÃ áîëîí ïðîêóðîðûí áàéãóóëëàãûí òºëººëëººñ àñóóìààð ñàíàãäëàà. Áè Ñèíãàïóðûí ñóðãàëòàä áàñ õàìðàãäñàí. Ò¿ð¿¿í èëòãýã÷ íàð ìààíü áàñ äóðäëàà 4À ãýýä ýõíèé 3 íü áîë îéëãîìæòîé áàéëàà, äºðºâäºõ íü áîë Çàõèðãààíû ÷èãëýëýýð àâëèãààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ãýäãýý õýëäýã þì áàéíà ëýý. Òà á¿ãäýä òàðààñàí ìàòåðèàë äýýð áàéãàà, 70, 80-àä îíä Ñèíãàïóð òºðèéí àëáàòàé ìàø ñàéí òóëæ àæèëëàñàí, òýðíýýñ õîéø òºðèéí àëáà ìààíü ìàø ñàéí öýâýðëýãäñýí. Òºðèéí àëáàíû òºëºº ÿã àæèëëàõ õ¿ñýë ýðìýëçýëòýé øóäàðãà õ¿ì¿¿ñ ¿ëääýã þì ãýæ áàãø õýëæ áàéñàí. Áàãø ìààíü ººðºº áàñ 50,60-ààä îíîîñ õîéø çàìûí öàãäààãààñ àâàõóóëààä òºðèéã àëáà õàøñàí. Òýãýõëýýð 2 áàéãóóëëàãààñ þó ãýæ àñóóõ ãýýä áàéíà âý? ãýõýýð õýðýã ýð¿¿ãèéí áîëîõã¿é áàéãàà àñóóäëàà àà çàõèðãààíû áàéãóóëëàãóóäðóó òàâüæ ÷àääàã þì áàéíà ëýý. Æàãñààëòààð íü ãàðãààä åðºíõèé ñàéääàà ºãäºã ïðîêóðîð íü ýíèéãýý õèéäýã ãýæ áè îéëãîñîí. Ìàíàéä èéì çîõèîí áàéãóóëàëò áàéíà óó ýñâýë õýðýã áîëãîæ ÷àäàõã¿é áîëõîîðîî îðõè÷îîä áàéíà óó. Èéì áîëîìæ ìàíàéä õýð áàéäàã þì áîë?

Î.Ãýðýë, Íèéñëýëèéí ïðîêóðîðûí ãàçàð, õÿíàëòûí ïðîêóðîð: Ýíý áîë ÿã àíõààðàõ ãîë ç¿éë¿¿äèéí íýã áàéãàà. Ïðîêóðîðûí áàéãóóëëàãà äýýð áîë òóõàéí õýðýã, ¿éëäýë, ìýäýýëýë ãýìò õýðãèéí øèíæòýé ãîìäëûã øàëãààä ýð¿¿ãèéí õýðýã ¿¿ñãýõ áîëîìæã¿é ÷ ãýäãèéìóó, ãýìò õýðãèéí á¿ðýëäõ¿¿íã¿é áàéíàà ãýäýã òàëààñàà õýðãèéã øèéäâýðëýäýã. Ýíý òîõèîëäîëä ìàíàé òàëààñ òóõàéí áàéãóóëëàãà ðóó ìýäýãäýë áè÷äýã, ãýõäýý ¿ëýìæ õýìæýýíèé õîõèðîë ó÷ðóóëààã¿é ãýäýã ¿¿äíýýñ òóõàéí õýðýã õýðýãñýõã¿é áîëäîã. Èéì èéì óëìààñ ãýìò õýðãèéí á¿ðýëäýõ¿¿íã¿é áàéãàà ó÷èð õýðýãñýõã¿é áîëãîí øèéäâýðëýëýý ãýýä ìýäýãäýë áè÷èæ áàéãàà. Ò¿ð¿¿ íü õ¿ì¿¿ñèéí ÿðüñàí äýýð õýëýõýä ýð¿¿ãèéí õýðýã ¿¿ñãýõýýð õîõèðîë ó÷ðóóëààã¿é ÷ ò¿¿íýýñ äîîø õýìæýýíèé õîõèðîë ó÷ðààä áàéãàà òîõèîëäîëä èðãýíèé æóðìààð íýõýìæëýë ãàðãàõûã çààæ ºãâºë äýýð þì áèø ¿¿ ãýäýã àñóóäëûã ÿðüæ áàéíà ëýý. Ýíý áîë áàñ ¿íýõýýð õýðýãæ¿¿ëáýë çîõèõ àñóóäëûí íýã ãýæ ¿çýæ áàéíà.

Òºðèéí áàéãóóëëàãóóäòàé õîëáîîòîéãîîð ìàíàéõààñ àâñàí ìýäýãäëèéí õàðèóã õóóëèààðàà 30 õîíîãèéí äîòîð ºãºõ ̧ ñòîé áàéäàã áîëîâ÷ çàðèì áàéãóóëëàãóóäûí õóâüä óäèðäëàãóóä ñîëèãäñîíòîé õîëáîîòîéãîîð õîéøëîãäîîä, öààøàà íèéòýä ýíý òàëûí ìýäýýëýë õ¿ð÷ ÷àäàõã¿é áàéãàà.

Ý.Àìàðáàò: Ìàíàéõ ÿàæ áàéãàà âý ãýõýýð, àâëèãàòàé òýìöýå, ¿ð ä¿íä õ¿ð÷üå ãýñýí öýýæèíäýý òèéì õ¿ñýë çîðèëãîòîé õ¿ì¿¿ñ áàéãààä áàéõ øèã þì. Çàðèì àæëàà ã¿éöýä õèéæ ÷àäàõã¿é áàéãàà ÷ þì áàéãààä áàéõ øèã áàéíà. ªíãºðñºí îíóóäàä áàéíãà ë àâ÷ áàéñàí àðãà õýìæýýíèé íýã íü ýíý çºð÷ëèéã àðèëãóóëúÿ, çºð÷èë ãàðãàñàí õ¿íä õàðèóöëàãà òîîöóóëúÿ òýãñýí õýðíýý ñàÿ ºíãºðñºí îíû


ýíý ÷èãëýëýýð äîòîîääîî õèéñýí àæëûã ä¿ãíýõýä áàñ ñàéí óÿëäàæ ÷àäààã¿é ãýñýí ¿íýëãýý ãàð÷ áàéíà ëýý. Ýíý îíû õóâüä ýíý àñóóäàë äýýð íèëýýí àíõààð÷ àæèëëàõààð áàéãàà. Áîëîìæèéí õóâüä áîë ìàíàé õóâüä íèëýýí áîëîìæ õàðàãäààä áàéãàà þì. Ãýìò õýðãèéí øèíæòýé ãîìäîë ìýäýýëëèéã õÿíàæ ¿çýýä á¿ðýëäýõ¿¿íã¿é ãýæ ¿çýýä ýð¿¿ãèéí õýðýã ¿¿ñãýõýýñ òàòãàëçàõûí õàæóóãààð ìàòåðèàëûí á¿ãäèéã íü õÿíàëò ä¿í øèíæèëãýýíèé õýëòýñ ð¿¿ øèëæ¿¿ëýýä äàâõàð õÿíóóëààä ÿâæ áàéãàà þì. 60 õîíîãèéí äîòîð çºð÷ëèéí àñóóäëûã õÿíààä ¿ç÷èõ äàâõàð òèéì áîëîìæ áàéãààä áàéãàà.

Ãàíö ãýìò õýðãèéí á¿ðýëäýõ¿¿íòýé ãýõýýñ èë¿¿ àøèã ñîíèðõëûí çºð÷èëòýé, ñîíèðõëûí õóóëèéã çºð÷ñºí ÷ ãýäýã þìóó èéì ¿éëäýë äýýð äàâõàð õàðèóöëàãà òîîöóóëàõààð ýíý íýãæýýðýý äàìæààä àðãà õýìæýý àâààä óëìààð àâàãäñàí àðãà õýìæýýíèé íèéò òîîíä ñóäàëãàà øèíæèëãýýíèé õýëòñýýð ä¿í øèíæèëãýý õèéëãýýä ¿íýõýýð àæèë õèéãäýæ ¿¿? ãýäãèéã óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ íýãæýýð äàâõàð øàëãóóëààä èíãýýä íýã èéìýðõ¿¿ óÿëäàà õîëáîîòîé àæèëëàäàã áîëú¸ ãýæ ýíý îíîîñ ÿðèàä õýðýãæ¿¿ëýýä ÿâæ áàéãàà.

Ìºí ïðîêóðîðòîé àäèë ìºðäºí áàéöààã÷èéí ìýäýãäýë áè÷ýýä øàëòãààí íºõöºëèéã àðèëãóóëàõ àðãà õýìæýý àâ÷ áàéãàà. Ýíý æèë ìàíàé àæèëòíóóä á¿õ ñóìäóóäààð ÿâæ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ àæèëëàãàà õèéæ áàéãàà. Ãàéã¿é ¿ð ä¿í ãàðàõ áàéõ.

Áóñàä õóóëèéí áàéãóóëëàãóóä ýíý ÷èãëýëýýð ìàíàéõòàé õàìòðààä ÿâáàë áàñ ¿ð ä¿íòýé þì áîëîâ óó, ÿëàíãóÿà ïðîêóðîð ò¿ð¿¿÷èéí áè÷ñýí ìýäýãäýëèéí äàãóó ìàíàéõòàé õàìòðààä ä¿ãíýëò õèéäýã, øàëãàäàã ÷ þìóó, àðàé èë¿¿ àìüä õàðèëöààòàé áîëâîë èë¿¿ ñàéæðàõ áàéõ ãýæ áîäîæ áàéíà.

Í.Áàäàìöýöýã: Õ¿ì¿¿ñèéí õýëñýíòýé ñàíàë íýã áàéíà. Ãýõäýý Ñèíãàïóðò ÿâæ èðñýí òóðøëàãàòàé õîëáîæ ¿çýõ þì áîë æèæèã áàéñàí ÷ àâëèãûí øèíæòýé ãýæ øàëãàäàã, ãýìò õýðýã íü íîòëîãäîõã¿é òîõèîëäîëä òºðèéí àëáàí õààã÷ ãýì áóðóóòàé ë áîë çààâàë õàðèóöëàãà õ¿ëýýäýã èéì çàð÷ìûã áàðüæ àæèëëàæ ÷àääàã ó÷ðààñ òºðèéí àëáàíû çºâëºë íü õàðèóöëàãà òîîöäîã áàéíà. Ìàíàéä áîë àâëèãûã ÿìàð ò¿âøèíä àâ÷ ¿çýýä áàéãààãààñ øàëòãààëààä ÿëãàà ãàð÷ èðýýä áàéãàà. Ñèíãàïóðò ýðõ ç¿éí ñî¸ëûã ìàø áàãààñ íü òàâüæ ºãäºã, ìàíàéä ºíäºð ò¿âøèíººñ ÿðüäàã, ó÷ðóóëñàí õîõèðëîîð íü ýñõ¿ë ºíäºð àëáàí òóøààëààð íü àâëèãûí ãýìò õýðãèéí ñóáúåêò áîëäîã. Õàðüöóóëààä ¿çâýë ýðñ òýñ ÿëãààòàé àñóóäëóóä áàéãàà.

Á.Ãàëäàà: Áè íýã ç¿éë íýìýõ ãýñýí þì. ¯íýõýýð àâëèãàòàé òýìöüå ãýæ áàéãàà áîë, ò¿¿íèé ãàð÷ áóé øàëòãààí íºõöëèéã àðèëãóóëàõ ÿìàð íýãýí õýìæýýãýýð íºëººëñºí àëáàí òóøààëòàí, òýð õ¿ì¿¿ñò ãàðöààã¿é õàðèóöëàãûí ìåõàíèçì õýðýãòýé ë äýý. Ñóäàëãàà õèéæ áàéõàä íýã ñîíèí þì õàðàãäñàí, íýã ìýäýãäýë äýýð Ýðäýíýòèéí çàõèðàë Ãàíçîðèãò ìýäýãäýë áè÷ñýí áàéñàí þì. Óã ìýäýãäýë áîë èõ õóóëü ç¿éí àãóóëãàòàé, õýëáýðò íü òîõèðñîí, íºõöºë áàéäàë, õóóëü çààëò, á¿ðòãýë òîîöîî ãýýä á¿ãäèéã õèéñýí áàéíà ëýý. Áè òýðèéã èõ ñàéõàí ìýäýãäýë áîëñîí ãýæ ¿çñýí ãýòýë èðñýí õàðèóä òàíû èëãýýñýí ìýäýãäýëèéã áè àëáàääàà


òàíèëöóóëëàà ãýñýí áàéñàí, åðººñºº ë ýíý. Ýíý õ¿ì¿¿ñò àâëèãàòàé òýìöýõ òýð õ¿ñýë çîðèëãî áàéíà óó? Èéì õ¿ñýë àëãà, èéì íºõöºëä áîë àõèö ãàðíà ãýæ áîë áàéõã¿é. Òýãýõýýð áè þó ãýõ ãýýä áàéíà ãýõýýð èéì õàðèó ºãººã¿é õýëáýðäñýí õ¿ì¿¿ñò õàðèóöëàãà òîîöäîã áîëãîõ ¸ñòîé áàéõã¿é þó. Ìºí ãýì áóðóóòàé ë áîë æèæèã ÷ áàé òîõèðñîí õýìæýýíèé õàðèóöëàãà òîîöäîã ë áîëîõ õýðýãòýé. Òýãæ áàéæ áèä õàðèóöëàãà òîîöäîã ìåõàíèçìðóó îðíî. Ñèíãàïóðò àëáàí òóøààëàà óðâóóëàí àøèãëàõ ãýìò õýðýã ãýæ áàéäàãã¿é þì áàéíà ãýæ ÿðüñàí òýðíèéã ººð þóãààð îðëóóëäàã þì áîë ãýñýí àñóóëò áàéíà.

Ö.Òóóë: Ìýäýýëýë ºãñºí õ¿ì¿¿ñòýý áàÿðëàëàà. Õèéñýí ñóäàëãààòàé òàíèëöëàà, èõ áîëîìæèéí õèéñýí, õèéæ õýðýãæ¿¿ëýõ ç¿éë áàñ íèëýýí áàéíà ãýæ õàðëàà. Àâëèãàòàé òýìöýõ ýíý àñóóäàë áîë õóóëèéí áàéãóóëëàãóóäûí àæëûí óÿëäàà õîëáîîòîé ÷óõàë. Õýäèéãýýð ÀÒÃ-í ìºðäºí øàëãàñàí õýðã¿¿äýä õÿíàëò òàâüäàãã¿é ÷ ãýñýí, ø¿¿õýýñ áóöäàã õýðã¿¿äèéã áàéíãà óíøäàãèéí õóâüä ìàíàé áàéãóóëëàãóóäûí óÿëäàà õîëáîî ìàø ìóó áàéíà, õýäýí òèéøýý õàðñàí áàéíà, ãîë àñóóäëóóäàà çàíãèäàæ ÷àäàõã¿é áàéíà. Õóóëü òîãòîîìæèíä ººð÷ëºëò îðîõã¿é áîë àâëèãàòàé òýìöýõ àñóóäàë ýíý áàéäãààðàà ë áàéãààä áàéíà, ÿìàð ÷ ýðõ ç¿éí áàéõã¿é áàéãààä áàéíà. Ìºí ìýðãýøñýí ø¿¿ã÷ ïðîêóðîðóóä áàéõ ¸ñòîé. Ìºðäºí áàéöààã÷ íàðûí õóâüä øàëãàæ áàéãàà õýðã¿¿ä ìàø õ¿íä ñàíõ¿¿, íÿãòëàí á¿ðòãýë, òàòâàð, ãààëèéí ìýäëýã áàéíãà øààðääàã. Ïðîêóðîðûí õóâüä ãýâýë ïðîêóðîðóóäàà ìýðãýø¿¿ëýõ øèíýòãýëèéí ç¿éë¿¿ä ãýýä áàéãàà.

Äàðààãèéí àñóóäëûí õóâüä áîë ìàíàé Ãýðýë ïðîêóðîð äýëãýðýíã¿é òàéëáàðëà÷èõ øèã áîëëîî. Áàÿíìºíõ ÷óõàë àñóóëò àñóóëàà, çàõèðãààíû áàéãóóëëàãóóä ðóó ÷èãëýõ ¸ñòîé áàéõã¿é þó, Ñèíãàïóðûí òóðøëàãààñ õàðõàä áîë 4Àãèéí íýã íü çàõèðãààíû áàéãóóëëàãà ðóó ÷èãëýñýí þì áàéíà, èíãýæ áàéæ òýð áàéãóóëëàãà äýýð ÿìàð íýãýí çºð÷èë ãàðàõã¿é áàéõ ãýñýí þì õàðàãäààä áàéíà. Èëòãýã÷ íàðòàà áàÿðëàëàà.

Ï.Áîëä: Ãàëäàà ïðîêóðîðûí àñóóëòàíä õàðèóëúÿ. ÀÒÃ äýýð õèéñýí óóëçàëòûí ¿åýð òîäîðõîé õýìæýýíèé ñóðãàëò òàíèëöóóëãà õèéãäñýí, ýíý ¿åýð ìàíàé áàãèéí ç¿ãýýñ àñóóñàí àñóóëò ãýâýë àëáàí òóøààëòàí àâëèãûí ãýìò õýðýãò õîëáîãäñîí òîõèîëäîëä òàíàé áàéãóóëëàãà õýðõýí àæèëëàæ áàéíà âý? ãýñýí àñóóëò òýäíèé àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºí øàëãàõ òîâ÷îî íü çºâõºí àâëèãà áóþó õýýë õàõóóëèéí ãýìò õýðãèéã ìºðäºí øàëãàäàã, àëáàí òóøààëàà óðâóóëñàí, õýòð¿¿ëñýí õýðãèéã öàãäààãèéí áàéãóóëëàãà íü øàëãàäàã ãýñýí ìýäýýëýë ºãñºí ýíý òàëààð ººð ºãºõ ìýäýýëýë áèäýíä àëãà àà õýìýýí õàðèóëñàí. Õàðèí àâëèãûí ¿éëäëèéã íèëýýí çàäàëæ ¿çäýã, àâëèãà ºãñºí àâñíààð çîãñîõã¿é àâëèãà ºãºõèéã øààðäñàí, àìëàñàí, õºíãºëºëò ¿ç¿¿ëñýí, øàãíàë óðàìøóóëàë ºãñºí, ºìíººñ íü òºëáºðèéí õààñàí, çýýë îëãîñîí, çýýëèéí õºíãºëºëò ¿ç¿¿ëñýí, áýëãèéí áóþó ñåêñ ¿éë÷èëãýý àâñàí áóþó ¿ç¿¿ëñýíèéã õ¿ðòýë àâëèãà ãýæ ¿çýæ øèéäâýðëýäýã èéì þì áèëýý. ¯¿íèéãýý àâëèãûí õóóëèíäàà èë¿¿ äýëãýðýíã¿é çààãààä ºãñºí áàéäàã þì áèëýý.

Îðîëöîã÷: Ñèíãàïóð óëñûí õóâüä áîë õ¿í àìûí õóâüä ìàíàéõòàé îéðîëöîî þì øèã ñîíñîãäëîî. Ìèíèé õóâüä àâëèãûã òàíèë òàëààñàà ýõýëäýã áàéõ ãýæ áîääîã ë äîî, òýãýõýýð Ñèíãàïóð óëñàä ÿã ¿¿íèéã çîõèöóóëñàí õóóëü áàéäàã þì áîëîâ óó ãýæ àñóóõ ãýñýí þì.


Ï.Áîëä: Àíõíààñàà Ñèíãàïóð óëñ ìàø èõ òýìöýë ÿâóóëñàí, ýíý õ¿÷òýé òýìöëèéí ¿ð ä¿íä ãîë íü øóäàðãà áàéõ ãýäýã çàð÷ìûã áàðèàä ÿâñàí, òºðèéí àëáàí õààã÷ øóäàðãà áàéõ ¸ñòîé ãýäýã ç¿éëèéã óõàìñàðëàñàí áàéäàã. Æèøýý íü, òºðèéí àëáà õàøèæ áàéãàà õ¿íèé íýð äýýð áàéäàã àæ àõóéí íýãæèéí ¿éë àæèëëàãààã çîãñîîäîã áàéãàà, ìàíàéä áîë îäîî ãýð á¿ëèéí ãèø¿¿íèé íýð äýýð øèëæ¿¿ëäýã áîë, Ñèíãàïóðò á¿ãä çîãñîîäîã. Ïàðëàìåíòûí ãèø¿¿äèéí õóâüä áîë õóâèéí êîìïàíè, íýãæèéí òàëààð áàéíãà îëîí íèéòýä ìýäýýëæ áàéäàã, õýðýâ ÿìàð íýãýí òýíäåðò äàâóó áàéäàë îëæ àâñàí áîë ¿éë àæèëëàãààã íü çîãñîîäîã, èéì çîõèöóóëàëòòàé þì áèëýý.

À.Áàÿíìºíõ: Óëñ òºðèéí õ¿ñýë çîðèã ãýæ áàãø ìààíü çºíäºº ÿðèñàí ë äàà ò¿ð¿¿í õ¿ì¿¿ñ ìààíü áàñ äóðüäëàà, òýãõýýð ¿¿íèéã óëñ òºð÷èéí õ¿ñýë çîðèã ãýæ áèòãèé îéëãîîñîé ãýæ õ¿ñüå. Íýã þì ñîíèðõóóëæ õýëýõýä ñóðãàëòûí ¿åýð áèä Ñèíãàïóðûí Àðäûí ¿éë õýðãèéí íàìûí áàéðààð î÷ñîí. Àðäûí íàìûí áàéð íü õîòîîñ íèëýýí çàéòàé, 4 äàâõàð õóó÷íû áàéð áàéäàã þì áèëýý. Íàìûí íàðèéí áè÷èã íü áèäíèéã óãòàæ àâñàí ìàíàé íàì àíõíààñàà ýä õºðºíãºã¿é áàéõ çàð÷èìòàé, ýíý áàéðûã áîë ÒÁÁ-ààñ ò¿ðýýñëýæ ñóóäàã þì àà ãýæ õýëñýí. Àíõíûõàà õóðëààð ë áèä öýâýð ãýäãýý õàðóóëíàà ãýýä öàãààí õóâöàñ ºìñºæ áàéñàí þì áèëýý. ªíººäðèéã õ¿ðòýë àðäûí íàìûí ãèø¿¿ä íü öàãààí õóâöàñòàé áàéãàà þì áèëýý. Àâëèãàòàé òýìöýõ õ¿ñýë çîðèëãî íü øóóä õàðàãäàõóéö, ìýäðýãäýõ¿éö áàéäàã þì áèëýý.

Ï.Áîëä: Íýìýýä þì õýëýõýä, Ñèíãàïóð íü 32 óëñ òºðèéí íàìòàé, ýíäýýñ ÿã ïàðëàìåíòàä ñóóäàëòàé íü 16 íàì, àðäûí íàì íü áîë äèéëýíõ ñóóäëûí àâñàí, 60-ààä æèë òºð çàñãèéí ýðõèéã áàðèàä ÿâæ áàéãàà. Óëñ òºðèéí íàìûí òóõàé õóóëèàðàà áîë íàì ºì÷òýé áàéíà ºì÷ã¿é áàéíà ãýñýí çààëò áîë áàéõã¿é, ãýõäýý àðäûí óäèðäëàãóóä áîë àíõíààñàà ºì÷òýé áîëú¸ ãýæ áîäîîã¿é, óëñ òºðèéí íàì áîë óëñ òºðèéí ¿éë àæèëëàãàà ë ÿâóóëàõ ¸ñòîé, ò¿¿íýýñ ºì÷ öóãëóóëæ áèçíåñ õèéõ ¸ñã¿é ãýñýí òàéëáàð òàâüæ áàéñàí. Ìºí 16 íàìààñ íýã íàì íü ë ººðèéí ãýñýí ºì÷òýé þì áèëýý.

Ö.Àìàðãýðýë, Óëñûí äýýä ø¿¿õèéí ýð¿¿ãèéí òàíõèìûí ø¿¿ã÷èéí òóñëàõ: Ñàéí áàéöãààíà óó, áè ººðò òîõèîëäñîí ÿâäëààñàà ÿðúÿ ãýæ áîäëîî. Ò¿ð¿¿í õýëëýý ë äýý æèæèã øàí õàðàìæ, õýýë õàõóóëèéã òîîõã¿é áîë öààøèä òîì àâëèãà õýýë õàõóóëèéí ¿íäýñ ñóóðü áîëäîã ãýæ. Íàäàä íýã èéì ç¿éë òîõèîëäëîîëäîî. Ìàðòûí 8-íû ìàðãààø íü ìàíàé õ¿¿õýä öýöýðëýã ð¿¿ãýý ÿâàõäàà ýýæýý òà ìàíàé áàãøèä áýëýã àâàõã¿é ÿàñàí þì áý ãýýä óéëñàí. Ýíäýýñ õàðàõààð öýöýðëýãèéí íàñíû õ¿¿õäèéí ñýòãýõ¿éä ÿìàð þì øèíãýñýí áàéíà, òýíäýýñ íü áèä àæèëëàæ ýõëýõ ¸ñòîé þì áîëîâ óó? Áàãààñàà èíãýæ áàéãàà þì ÷èíü ÿìàð õ¿í áîëæ òºëºâøèõ ¿¿ ãýæ ñàíàà çîâæ áàéëàà. Ñèíãàïóðûí òóðøëàãààñ õàðàõàä æèæèã ãýëòã¿é þìûã àíõààð÷ áàãààñ íü òºëºâø¿¿ëæ ºãºõ õýðýãòýé áàéõ ãýæ áîäîæ áàéíà. ¯¿íèéã àíõààðàõ õýðýãòýé áàéõ ãýñýí ñàíàë õýëæ áàéíà.

À.Áàÿíìºíõ: Çà áàÿðëàëàà, Àçèéí ñàíãèéí ç¿ãýýñ áîë áàéãóóëëàãóóäòàé áàéíãà õîëáîîòîé áàéæ õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîìæòîé àæëóóäàä õàìòðàí àæèëëàõ áîëíî. ªíººäðèéí óóëçàëòûí ìàòåðèàëûã òà á¿ãäýä èìýéëýýð ÿâóóëàõ áîëíî. Òà á¿ãäýä áàÿðëàëàà.


ÀÂËÈÃÀÀÑ ÓÐÜÄ×ÈËÀÍ ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÜ(Á¯ËÝÃ 241)

(Àíõ áàòàëñàí: 1960 îíû 39 ä¿ãýýð øèéäâýð)

1993 ÎÍÛ ØÈÍÝ×ÈËÑÝÍ ÍÀÉÐÓÓËÃÀ(1993 îíû 3 äóãààð ñàðûí 15)Àâëèãûí ãýìò õýðãýýñ èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõýä ÷èãëýãäñýí õóóëü [1960 îíû 6-ð ñ àðûí 17]

I ÕÝÑÝÃ ÅÐªÍÕÈÉ ÇÀÀËÒÓÓÄ

1. Õóóëèéí òîâ÷ íýð

Ýíýõ¿¿ õóóëèéã Àâëèãààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ õóóëü ãýæ íýðëýæ áîëíî. 2. Òàéëáàð

Àãóóëãà íü ººðººð îéëãîõûã øààðäàñíààñ áóñàä òîõèîëäîëä ýíýõ¿¿ õóóëüä äàðààõ ¿ãñèéã äîð äóðäñàí áàéäëààð îéëãîíî:

“àãåíò áóþó òºëººëºõ ýòãýýä” ãýäãèéã áóñäàä õºäºëìºðèéí ãýðýýãýýð àæèëëàäàã ýñâýë áóñäûã òºëººëäºã ýòãýýä, ¿¿íä èòãýìæëýãäñýí ýòãýýä, ¿¿ðýã áèåë¿¿ëýã÷ áîëîí ã¿éöýòãýã÷, ò¿¿í÷ëýí Çàñãèéí ãàçðûí àæèëòàí ýñâýë àëèâàà êîðïîðàöè ýñâýë íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé áàéãóóëëàãûí àæèëòàí ãýæ îéëãîíî. Ìºí ýíýõ¿¿ õóóëèéí 8 äóãààð ç¿éëèéí õ¿ðýýíä àãåíò ãýäýãò òóñëàõ ãýðýýò ã¿éöýòãýã÷ áîëîí òóñëàõ ã¿éöýòãýã÷èéí àæèëòàí ýñâýë òºëººëºã÷èéã õàìðóóëæ îéëãîíî;

“ÀÕÌÒ-íû àëáàí õààã÷” ãýäãèéã Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºõ àëáàíû ýíãèéí áîëîí àõëàõ àëáàíû àëáàí õààã÷ ãýæ îéëãîíî;

“Äàðãà” ãýäãèéã ýíýõ¿¿ õóóëèéí 3 äóãààð ç¿éëä çààñíû äàãóó Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºõ òîâ÷îîíû äàðãààð òîìèëîãäñîí ýòãýýä ãýæ îéëãîíî;

“øàí õàðàìæ” ãýäýãò äàðààõ ç¿éëñ õàìààðíà: (à) Ìºíãº ýñâýë àëèâàà áýëýã ñýëò, çýýë, õóðààìæ, øàãíàë, øèìòãýë,

¿íýò öààñ ýñâýë áóñàä ýä õºðºíãº ýñâýë àëèâàà òºðëèéí õºäëºõ ýñâýë ¿ë õºäëºõ õºðºíãèéí õóâü ýçýìøèë;

(á) Àëèâàà àëáàí òóøààë, àæèë ýñâýë ãýðýý;(â) Àëèâàà òºëáºð, òºëáºðèéã õ¿÷èíã¿é áîëãîõ, ìºí çýýë, ¿¿ðýã ýñâýë

àëèâàà áóñàä õàðèóöëàãààñ á¿ðýí ýñâýë õýñýã÷ëýí ÷ºëººëºõ;(ã) àëèâàà áóñàä ¿éë÷èëãýý, òóñëàëöàà ýñâýë äàâóó áàéäàë, ¿¿íä ¿¿ññýí

ýñâýë íîãäóóëñàí àëèâàà õàðèóöëàãà ýñâýë õÿçãààðëàëò, ýñâýë ñàõèëãûí ýñâýë ýð¿¿ãèéí øèíæ ÷àíàðòàé ýõë¿¿ëñýí áà ýõë¿¿ëýýã¿é õýðýã õÿíàí øèéäâýðëýõ àæèëëàãààíààñ õàìãààëàõ, ò¿¿í÷ëýí àëèâàà ýðõ ýñâýë àëáàí ¸ñíû ýðõ ìýäýë ýñâýë àëáàí ¿¿ðãýý ã¿éöýòãýõ ýñâýë ã¿éöýòãýõã¿é áàéõ ¿éëäë¿¿ä; áîëîí


(ä) (à), (á), (â) áà (ã)-ä çààñàí óòãûí õ¿ðýýíä àëèâàà øàí õàðàìæèéã ñàíàë áîëãîõ, õýðýãæ¿¿ëýõ ýñâýë àìëàõ;

“ÈÍÂÅÑÒ ñàí” ãýäãèéã Äîòîîäûí ä¿ðýìò õóâöàñ á¿õèé àëáàí õààã÷äûí òýòãýâðèéí õóóëü-èéí III Õýñýãò çààñàí÷ëàí áàéãóóëñàí ÈÍÂÅÑÒ ñàí ãýæ îéëãîíî;

“ãèø¿¿í” ãýäãèéã ýíýõ¿¿ Õóóëüä çààñíû äàãóó áàéãóóëñàí Òýòãýâðèéí òîãòîëöîîíä õàìðàãäàã÷ ãýæ îéëãîíî;

“ýðõ á¿õèé ýòãýýä” ãýäýãò àæèë îëãîã÷, èòãýìæëýëèéí äàãóó ýðõ õ¿ëýýí àâàã÷, áîëîí õóâü õ¿í ìýò òîîöîãäîõ èòãýìæëýëä áàéãàà ýä õºðºíãº áîëîí íàñ áàðñàí õ¿íèé õºðºíãèéã øèëæ¿¿ëýí àâàõ ñîíèðõîë á¿õèé àëèâàà ýòãýýä áîëîí õóâü õ¿í ìýò òîîöîãäîõ íàñ áàðñàí õ¿íèé õºðºíãº, ò¿¿í÷ëýí Çàñãèéí ãàçàð ýñâýë íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé áàéãóóëëàãàä àæèëëàæ áàéãàà õ¿íèé õóâüä òóõàéí òîõèîëäëîîñ õàìààð÷ Çàñãèéí ãàçàð ýñâýë íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé áàéãóóëëàãà õàìààðíà;

“íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé áàéãóóëëàãà” ãýäãèéã íèéòèéí ýð¿¿ë ìýíä ýñâýë íèéòèéí óñ áà öàõèëãààíû ¿éë÷èëãýýòýé õîëáîîòîé áè÷ãýýð ãàðãàñàí àëèâàà õóóëèéí äàãóó áîëîí ò¿¿íèéã õýðýãæ¿¿ëýõ õ¿ðýýíä àðãà õýìæýý àâ÷ õýðýãæ¿¿ëýõ, ýñâýë àëèâàà áè÷ãýýð ãàðãàñàí õóóëèéí äàãóó çîõèõ õóâü õýìæýýãýýð íîãäóóëñàí ýñâýë õóðààñàí ìºíãºí õºðºíãèéã çàõèðàí çàðöóóëàõ ýðõ á¿õèé êîðïîðàöè, çºâëºë, õîðîî, êîìèññ ýñâýë áóñàä ýòãýýä ãýæ îéãëîíî;

“Òýòãýâðèéí ñèñòåì” ãýäãèéã ýíý õóóëèéí 4À-ä çààñàí æóðìûí äàãóó áàéãóóëñàí Ìýðãýæëèéí òýòãýâðèéí ñèñòåì ãýæ îéëãîíî;

“àëáà” ãýäãèéã ÀÕÌÒ-íû àëáàí õààã÷èéí ýíãèéí àëáà (öàãèéí ýñâýë áàéíãûí) ãýæ îéëãîíî;

“òóñãàé ìºðäºí áàéöààã÷” ãýäãèéã Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºõ òîâ÷îîíû òóñãàé ìºðäºí áàéöààã÷ ãýæ îéëãîíî.

II ÕÝÑÝÃÀËÁÀÍ ÕÀÀÃ×ÄÛÃ ÒÎÌÈËÎÕ

3. Äàðãà áîëîí áóñàä àëáàí õààã÷äûã òîìèëîõ

(1) Äàðààõ òîõèîëäîëä Åðºíõèéëºã÷ Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºõ òîâ÷îîíû Äàðãûã òîìèëæ áîëíî:Åðºíõèéëºã÷ íü Çàñãèéí ãàçðûí ýñâýë Çàñãèéí ãàçðààñ îëãîñîí á¿ðýí ýðõèéí õ¿ðýýíä àæèëëàæ áóé Ñàéäûí ºãñºí ñàíàë ýñâýë çºâëºìæòýé ñàíàë íèéëýõã¿é áîë á¿ðýí ýðõèéíõýý õ¿ðýýíä Äàðãûã òîìèëõîîñ òàòãàëçàõ ýñâýë òîìèëãîîã õ¿÷èíã¿é áîëãîæ áîëíî.

(2) Åðºíõèéëºã÷ íü Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºõ òîâ÷îîíû äýä äàðãà, òóñëàõ äàðãà áîëîí òóñãàé ìºðäºí áàéöààã÷äûí òîîã ººðèéí ¿çýìæýýð òîãòîîæ áîëíî. (3) Ýíýõ¿¿ õóóëüä çààñàí Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºõ òîâ÷îîíû Äàðãûí á¿ðýí ýðõ áîëîí ÷èã ¿¿ðãèéã Äàðãûí òóøààë áîëîí çàõèðàìæèéã ¿íäýñëýí òóñ òîâ÷îîíû äýä äàðãà ýñâýë òóñëàõ äàðãà ýäëýõ ýñâýë ã¿éöýòãýæ áîëíî.


(4) Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºõ òîâ÷îîíû äýä äàðãà áîëîí òóñëàõ äàðãà íü ýíýõ¿¿ Õóóëèàð îëãîñîí á¿ðýí ýðõèéã òóñãàé ìºðäºí áàéöààã÷ äýýð àøèãëàæ áîëíî. (5) Åðºíõèéëºã÷ íü äýä äàðãà, òóñëàõ äàðãà áîëîí òóñãàé ìºðäºí áàéöààã÷äûí ÿëãààòàé çýðýãëýëèéã ººðèéí ¿çýìæýýð òîãòîîæ áîëíî.

4. Äàðãà áîëîí àëáàí õààã÷äûã òºðèéí àëáàí õààã÷èä òîîöîõ íü

(1) Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºõ òîâ÷îîíû Äàðãà, äýä äàðãà, òóñëàõ äàðãà áîëîí òóñãàé ìºðäºí áàéöààã÷äûã Ýð¿¿ãèéí õóóëüä çààñàí óòãûí õ¿ðýýíä òºðèéí àëáàí õààã÷ ãýæ ¿çíý.(2) Äýýð äóðäñàí Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºõ òîâ÷îîíû àëáàí õààã÷ òóñ á¿ðò ¿íýìëýõ îëãîõ áºãººä ýíý íü òóõàéí ýòãýýäèéã ýíýõ¿¿ õóóëèéí äàãóó àæèëä òîìèëñíû íîòîëãîî áîëíî.

4A. Ìýðãýæëèéí òýòãýâðèéí ñèñòåì áàéãóóëàõ íü

(1) Ñàéä æóðàì ãàðãàæ 2001 îíû 11 ä¿ãýýð ñàðûí 1-íèé ºäðººñ õîéø àæèëä òîìèëîãäñîí ÀÕÌÒ-íû á¿õ àëáàí õààã÷äàä çîðèóëàí Ìýðãýæëèéí òýòãýâðèéí ñèñòåì áàéãóóëàõ áºãººä òýäãýýð àëáàí õààã÷èä íü òóñ ñèñòåìèéí ãèø¿¿í áàéíà.

(2) Ýíýõ¿¿ ç¿éëèéí 1-ä çààñàí æóðàìä äàðààõ òýòãýâýð òýòãýìæèéã îëãîõûã çààñàí áàéíà: —

(a) Òýòãýâðèéí ñèñòåìèéí ãèø¿¿í àëáàíä áàéõ õóãàöààíäàà íàñ áàðñàí ýñâýë àëáàíààñ ººðèéí õ¿ñýëòýýð ãàðñàí, òýòãýâýðò ãàðñàí ýñâýë àëáàí ¿¿ðãýýñýý ÷ºëººëºãäñºí òîõèîëäîëä ò¿¿íä, ýñâýë ò¿¿íèé õóóëü ¸ñíû áèå òºëººëºã÷ ýñâýë àñðàí õàìãààëóóëàã÷èä øàãíàë óðàìøèë, ìºíãºí îëãîâîð, òýòãýâýð ýñâýë ¿¿íòýé òºñòýé áóñàä òýòãýìæèéã îëãîíî;

(á) Òýòãýâðèéí ñèñòåìèéí ãèø¿¿í àæèë àëáàà ã¿éöýòãýæ áàéõ ÿâöäàà ýñâýë àæèë àëáàòàéãàà õîëáîîòîéãîîð àìü íàñàà àëäñàí ýñâýë ãýìòýæ áýðòñýíèé óëìààñ îëãîõ òýòãýâýð, øàãíàë óðàìøèë, ìºíãºí îëãîâîð, íºõºí òºëáºð ýñâýë áóñàä òýòãýìæ; áîëîí

(â) Òýòãýâðèéí ñèñòåìèéí õóó÷èí ãèø¿¿íèéã àëáàà äóóñãàæ òýòãýâýðò ãàðñàíû äàðàà îëãîõîîð çààæ áîëîõ àëèâàà ìºíãºí îëãîâîð, ñàíõ¿¿ãèéí òóñëàìæ ýñâýë áóñàä òýòãýìæ¿¿ä (3) Ýíýõ¿¿ ç¿éëèéí 1-ä çààñàí æóðàìä äàðààõ ç¿éëñèéã òóñãàæ áîëíî: (a) Ãèø¿¿í òóñ á¿ðèéí òºëáºë çîõèõ øèìòãýëèéí òºëáºð;

(á) Ãèø¿¿íèé òýòãýâýðò ãàð÷ áîëîõ ýñâýë ãàðàõ øààðäëàãàòàé íàñ;(â) Òýòãýâðèéí ñèñòåìýýñ îëãîõ òýòãýâýð, øàãíàë óðàìøèë, ìºíãºí îëãîâîð

áîëîí ýäãýýðòýé òºñòýé áóñàä òýòãýìæèéã ¿íýëýõ, îëãîõ áîëîí òºëºõ, ò¿¿í÷ëýí Òýòãýâðèéí ñèñòåìèéã çàõèðàí çàðöóóëàõ òýòãýìæ õàðèóöñàí àæèëòíû òîìèëãîî; ìºí

(ã) Òýòãýìæ õàðèóöñàí àæèëòíû øèéäâýðèéã äàâæ çààëäàõ, ò¿¿í÷ëýí äàâæ


çààëäàõ íýõýìæëýëèéã ñîíñîæ òýòãýìæ õàðèóöñàí àæèëòíû øèéäâýðèéã õÿíàæ ¿çýõ íýã ýñâýë ò¿¿íýýñ äýýø òîîíû ýòãýýäèéã òîìèëîõ.

(4) Ñàéä íü ýíýõ¿¿ ç¿éëèéí 1-ä çààñàí æóðìûã ãàðãàõäàà äàðààõ ç¿éëñèéã òóñãàñàí áàéíà

(a) 2001 îíû 11 ä¿ãýýð ñàðûí 1-íèé ºäðººñ ºìíº òîìèëîãäñîí, Òýòãýâðèéí õóóëèéí äàãóó (ºíäºð íàñíû òýòãýâýðò ãàðñàí ýñâýë àæèë àëáàà ã¿éöýòãýæ áàéãààä ýñâýë ¿¿íòýé õîëáîîòîéãîîð àìü íàñ, ýð¿¿ë ìýíäýýðýý õîõèðñîíû óëìààñ) àëèâàà òýòãýâýð, øàãíàë óðàìøèë ýñâýë áóñàä òýòãýìæ àâàõ ýðõ á¿õèé ÀÕÌÒ-íû àëáàí õààã÷ á¿ðèéí ìýäýýëýë; ìºí

(á) 2001 îíû 11 ä¿ãýýð ñàðûí 1-íèé ºäðººñ ºìíº ãýðýýíèé ¿íäñýí äýýð òîäîðõîé õóãàöààãààð òîìèëîãäñîí áºãººä ãýðýýíèé äàãóó àëèâàà øàãíàë óðàìøèë ýñâýë ¿¿íòýé òºñòýé áóñàä òýòãýìæ àâàõ ýðõ á¿õèé ÀÕÌÒ-íû àëáàí õààã÷ á¿ðèéí ìýäýýëýë, Ñèñòåìèéí ãèø¿¿íýýð ýëñýõ ýðõ áîëîí ýíýõ¿¿ ýðõòýé õîëáîîòîé íºõöºë áà øààðäëàãóóä

(5) Ýíýõ¿¿ ç¿éëèéí 4-ä äóðäñàí ÀÕÌÒ-íû àëáàí õààã÷èäòàé õîëáîîòîéãîîð ãàðãàõ æóðàìä äàðààõèéã çààñàí áàéíà:

(a) Ýíýõ¿¿ ç¿éëèéí 4(à)-ä çààñàí àëáàí õààã÷ Òýòãýâðèéí ñèñòåìä ãèø¿¿íýýð ýëñýõ òîõèîëäîëä Òýòãýâðèéí õóóëüä çààñàí òýòãýìæ¿¿äèéã àâàõ áîëîìæã¿é áîëîõ áîëîâ÷ Òýòãýâðèéí ñèñòåìä ãèø¿¿íýýð ýëñýõýýñ ºìíº òýòãýâýðò ãàðñàí ýñâýë àæèë àëáàà ã¿éöýòãýõ ÿâöäàà àìü íàñ ýñâýë ýð¿¿ë ìýíäýýðýý õîõèðñíû óëìààñ Òýòãýâðèéí õóóëèéí äàãóó àâàõ áàéñàí àëèâàà òýòãýâýð, øàãíàë óðàìøèë, ýñâýë áóñàä òýòãýìæèéí õýìæýýíýýñ áàãàã¿é õýìæýýíèé òýòãýìæ¿¿äèéã Òýòãýâðèéí ñèñòåìýýñ àâàõ áîëîìæòîé áîëíî; ìºí

(á) Ýíýõ¿¿ ç¿éëèéí 4(á)-ä çààñàí àëáàí õààã÷ íü Òýòãýâðèéí ñèñòåìä ãèø¿¿íýýð ýëñýõ òîõèîëäîëä òóõàéí àëáàí õààã÷ Òýòãýâðèéí ñèñòåìä ãèø¿¿íýýð ýëñýõýýñ ºìíº ãýðýýíä çààñàí àëáàíû õóãàöààãàà ä¿¿ðãýñýí íºõöºëä ãýðýýíèé äàãóó àâàõ áàéñàí àëèâàà øàãíàë óðàìøèë ýñâýë ¿¿íòýé òºñòýé áóñàä òýòãýìæèéí õýìæýýíýýñ áàãàã¿é õýìæýýíèé òýòãýìæ¿¿äèéã àâàõ áîëîìæòîé õýâýýð áàéíà.

(6) Ýíýõ¿¿ ç¿éëèéí 4-ä çààñàí ÀÕÌÒ-íû àëáàí õààã÷äèéí õóâüä Òýòãýâðèéí ñèñòåìä ãèø¿¿íýýð ýëñýõ ýñâýë ¿ë ýëñýõòýé õîëáîîòîéãîîð 2001 îíû 11 ä¿ãýýð ñàðûí 1-íèé ºäðººñ ºìíº õýðýãæ¿¿ëñýí ýðõèéã ýíýõ¿¿ ç¿éëèéí 1-ä çààñàí æóðìûí äàãóó õýðýãæ¿¿ëñýíä òîîöíî.

4Á. Òýòãýìæ àâàõ íü ýðõ áèø áîëîõ òóõàé

(1) Ãèø¿¿í íü ºíãºðñºí õóãàöààíä ã¿éöýòãýñýí àæèëä íºõºí òºëáºð àâàõ ýñâýë Òýòãýâðèéí ñèñòåìýýñ îëãîæ áîëîõ àëèâàà òýòãýâýð, øàãíàë óðàìøèë, ìºíãºí îëãîâîð ýñâýë áóñàä òýòãýìæ àâàõ á¿ðýí (àáñîëþò) ýðõ ýäëýõã¿é. (2) Ýíýõ¿¿ õóóëèéí àëèâàà ç¿éë çààëò íü Íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé çºâëºë ýñâýë ò¿¿íèé òºëººëºã÷èéí ÀÕÌÒ-íû àëáàí õààã÷èéã àëáàíààñ íü íºõºí òºëáºðã¿éãýýð ÷ºëººëºõ ýðõèéã õÿçãààðëàõã¿é.


(3) ¯íäñýí õóóëèéí 113 äóãààð çààëòûí øààðäëàãûã õàíãàñàí íºõöºëä ãèø¿¿íèéã áîëãîîìæã¿é áîëîí áóðóóòàé ¿éëäýë ýñâýë ñàõèëãûí çºð÷èë ãàðãàñàí áîëîõûã òýòãýìæ õàðèóöñàí àæèëòàíä õàíãàëòòàé íîòîëñîí òîõèîëäîëä òýòãýìæ õàðèóöñàí àæèëòàí òóõàéí ãèø¿¿íä Òýòãýâðèéí ñèñòåìýýñ îëãîãäîõ áàéñàí òýòãýâýð, øàãíàë óðàìøèë, îëãîâîð ýñâýë áóñàä òýòãýìæèéí õýìæýýã áóóðóóëàõ ýñâýë á¿õýëä íü îëãîõã¿é áàéæ áîëíî.

4Â. Òýòãýìæèéã ¿ë øèëæ¿¿ëýõ òóõàé

(1) Òýòãýâðèéí ñèñòåìýýñ îëãîõ (ãèø¿¿í íàñ áàðñàí, òýòãýâýðò ãàðñàí ýñâýë îãöîðñîí áîëîí áóñàä øàëòãààíû óëìààñ) àëèâàà òºëáºð, ìºíãºí îëãîâîð ýñâýë áóñàä òýòãýìæ, ìºí Çàñãèéí ãàçðààñ Òýòãýâðèéí ñèñòåìä îðóóëàõ õºðºíãº áîëîí ýäãýýðýýñ ¿¿ñýõ õ¿¿ã øèëæ¿¿ëýõ ýñâýë äàìæóóëàõûã, ò¿¿í÷ëýí äîð çààñíààñ áóñàä àëèâàà ºð ýñâýë òºëáºðèéí ¿¿ðãèéã äýýð äóðäñàí ìºíãºí îëãîâîð áîëîí òýòãýìæýýñ àëèâàà áàéäëààð àëáàäàí òºë¿¿ëýõèéã õîðèãëîíî:

(a) Çàñãèéí ãàçàðò òºëºõ ºð; ýñâýë(á) Òºëáºð, ìºíãºí îëãîâîð ýñâýë áóñàä òýòãýìæ îëãîõîîð çààñàí ãèø¿¿íèé

ýõíýð ýñâýë õóó÷èí/ºìíºõ ýõíýð ýñâýë íàñàíä õ¿ðýýã¿é õ¿¿õäèéí (õóóëü ¸ñíû ýñýõýýñ ¿ë õàìààðàí) àìüæèðãààíä çîðèóëàí òîãòìîë ìºíãºí òºëáºð òºëºõèéã çààñàí ø¿¿õèéí øèéäâýð.

(2) ýíýõ¿¿ ç¿éëèéí 4(À)-ä çààñàí àëèâàà æóðìûí çààëòóóäûã õàðãàëçàí, ãèø¿¿í íàñ áàðñíààð Òýòãýâðèéí ñèñòåìýýñ îëãîñîí ýñâýë îëãîõ á¿õ ìºíãºí òºëáºð íü:

(a) íàñ áàðñàí ãèø¿¿íèé ãýðýýñëýë ýñâýë ãýðýýñëýë áàéõã¿é òîõèîëäîëä õóóëèéí äàãóó ýðõ á¿õèé ýòãýýäèéí èòãýìæëýëä î÷ñîíä òîîöíî;

(á) Ò¿¿íèé ýä õºðºíãèéí íýã õýñýã áîëîõã¿é ýñâýë ò¿¿íèé ºðèéã òºë¿¿ëýõýä çîðèóëàãäàõã¿é; ò¿¿í÷ëýí

(â) Ýä õºðºíãèéí òàòâàðûí õóóëèéí çîðèëãîîð òóõàéí ýòãýýä íàñ áàðñíààð øèëæèæ áóé ºì÷èä òîîöîãäîíî.

4Ã. Øààðäëàãà õàíãààã¿é áàéäëûã ¿ë õàðãàëçàí îëãîñîí òýòãýìæèéã áóöààí àâàõ

Ãèø¿¿íèéã òýòãýâýðò ãàðàõ ýñâýë àæëààñàà îãöðîõîîñ ºìíº ìýäýãäñýí òîõèîëäîëä ò¿¿íèéã àæèë àëáàíààñ íü õàëàõ ýñâýë öàëèíã íü áóóðóóëàõ ¿íäýñëýë áîëîõ ìàòåðèàëëàã ìýäýýëëèéã ñàíààòàéãààð íóóí äàðàãäóóëàõ çàìààð òýòãýìæ àâñàí ýñâýë èéì ìýäýýëëèéã ¿ë õàðãàëçàí òýòãýìæ îëãîñîí òîõèîëäîëä Òýòãýâðèéí ñèñòåìýýñ ãèø¿¿íä îëãîñîí òýòãýâýð, øàãíàë óðàìøèë, ìºíãºí îëãîâîð ýñâýë áóñàä òýòãýìæèéã Çàñãèéí ãàçàð áóöààí òºë¿¿ëýõ, öóöëàõ ýñâýë õýìæýýã áóóðóóëæ áîëíî.

4Ä. Ãèø¿¿í äàìïóóðñàí áà ÿë àâñàíû óëìààñ ò¿¿íä îëãîõ òýòãýìæèä ¿ç¿¿ëýõ íºëºº

(1) Çàñãèéí ãàçðààñ Òýòãýâðèéí ñèìòåìä îðóóëàõ øèìòãýë áîëîí ò¿¿íèé õ¿¿ íü Òýòãýâðèéí ñèìòåìèéí ãèø¿¿íèé ºðèéã òºëºõºä çîðèóëàãäàõã¿é áºãººä ãèø¿¿í


äàìïóóðñàí òîõèîëäîëä äýýð äóðäñàí øèìòãýë áîëîí õ¿¿ íü Àëáàí ¸ñíû ýðõ ¿¿ðýã õ¿ëýýí àâàã÷èä øèëæèõã¿é.

(2) Ø¿¿õýýñ ãèø¿¿íèéã äàìïóóðñàí ýñâýë òºëáºðèéí ÷àäâàðã¿é áîëñíûã òîãòîîñîí ýñâýë çàðëàñàí òîõèîëäîëä Äàìïóóðëûí õóóëèéí õ¿ðýýíä äýýð äóðäñàí øèìòãýë áîëîí õ¿¿ã äàìïóóðñàí ýòãýýäèéí ºì÷èä õàìààðàõã¿é ãýæ ¿çíý. (3) Òýòãýâðèéí ñèìòåìèéí Ãèø¿¿í íü òýòãýâýðò ãàðàõ ýñâýë àëáàíààñ îãöðîõäîî Ñèíãàïóð óëñûí ýñâýë áóñàä óëñûí õàðüÿàëàãäàõ ø¿¿õèéí øèéäâýðýýð äàìïóóðñàí íü òîãòîîãäñîí áºãººä èéì òîãòîîë ýñâýë øèéäâýðýýñ ÷ºëººëºãäººã¿é òîõèîëäîëä òýòãýìæ õàðèóöñàí àæèëòàí òóõàéí ãèø¿¿íä îëãîãäîõ áàéñàí àëèâàà òýòãýâýð, øàãíàë óðàìøèë ýñâýë áóñàä òýòãýìæèéã îëãîõîîñ òàòãàëçàæ áîëíî. (4) Ýíýõ¿¿ õóóëèéí äàãóó òýòãýâýð ýñâýë áóñàä òýòãýìæ àâñàí àëèâàà ýòãýýä íü

(a) Ñèíãàïóð óëñûí ýñâýä áóñàä óëñûí õàðüÿàëàãäàõ ø¿¿õèéí øèéäâýðýýð äàìïóóðñàí íü òîãòîîãäñîí; ýñâýë

(á) Ñèíãàïóð óëñûí ýñâýä áóñàä óëñûí õàðüÿàëàãäàõ ø¿¿õýýñ àëèâàà ãýìò õýðýã ýñâýë çºð÷èë ãàðãàñíû óëìààñ öààçààð àâàõ ýñâýë õîðèîíä õºäºëìºð ýðõë¿¿ëýõ ýñâýë àëèâàà õîðèõ ÿë àâñàí òîõèîëäîëä

Ñàéä òóõàéí ýòãýýäèéí òýòãýâýð òýòãýìæèéã äàðóé çîãñîîõ øèéäâýð ãàðãàæ áîëîõ áºãººä ¿¿íèé äàãóó õîëáîãäîõ òýòãýâýð òýòãýìæèéã çîãñîîíî.

(5) Òýòãýâðèéí ñèñòåìèéí Ãèø¿¿í ýñâýë ãèø¿¿í áàéñàí ýòãýýä äàìïóóðñíû óëìààñ ò¿¿íä òýòãýâýð, øàãíàë óðàìøèë ýñâýë ìºíãºí îëãîâîð îëãîõã¿é áîëñîí ýñâýë ýíýõ¿¿ ç¿éëèéí 4(à)-ä çààñíû äàãóó òýòãýâýð ýñâýë ìºíãºí îëãîâðûã çîãñîîñîí òîõèîëäîëä Ñàéä òóõàéí ýòãýýä äàìïóóðààã¿é ýñâýë ãýìò õýðýãò ÿë àâààã¿é áàéñàí òîõèîëäîëä ò¿¿íèé òýòãýâýð, øàãíàë óðàìøèë ýñâýë ìºíãºí îëãîâðèéí õýëáýðýýð àâàõ áàéñàí ìºíãºí õºðºíãèéã á¿õýëä íü ýñâýë õýñýã÷ëýí äàðààõ á¿õ ýñâýë çàðèì ýòãýýä¿¿äèéí àìüæèðãàà áîëîí òóñëàëöàà ýñâýë àøèã òóñûí òóëä ººðèéí çîõèìæòîé ãýæ ¿çñýí õóâü õýìæýý áîëîí õýëáýðýýð îëãîõ áóþó çàðöóóëæ áîëíî:

(a) ãèø¿¿í ýñâýë õóó÷èí ãèø¿¿í ººðºº; ìºí(á) ò¿¿íèé ýõíýð/íºõºð ýñâýë õ¿¿õýä áóþó õ¿¿õä¿¿ä.

(6) Ñàéä ýíýõ¿¿ ç¿éëèéí 5-ä çààñàí á¿ðýí ýðõýý ãèø¿¿í ýñâýë ãèø¿¿í áàéñàí ýòãýýäèéí àìüäðàëûí ¿ëäñýí õóãàöààíä ýñâýë ººðèéí çîõèìæòîé ãýæ ¿çñýí ¿ðãýëæèëñýí ýñâýë ¿ðãýëæèëñýí áóñ èë¿¿ áîãèíî õóãàöààíä õýðýãæ¿¿ëæ áîëíî.

(7) Ýíýõ¿¿ ç¿éëèéí çààëòóóäûí äàãóó òýòãýâýð ýñâýë ìºíãºí îëãîâîð àâààã¿é ýñâýë ýäãýýðèéã ò¿¿íä îëãîõûã çîãñîîñîí áàéñàí ýòãýýä äàìïóóðëààñ á¿ðýí áºãººä çîõèõ áàéäëààð ÷ºëººëºãäñºí òîõèîëäîëä òóõàéí ÷ºëººëºãäñºí ºäðººñ ýõëýí ò¿¿íèé òýòãýâýð ýñâýë ìºíãºí îëãîâðûã ñýðãýýíý.


(8) Ýíýõ¿¿ ç¿éëèéí 5 äóãààð çààëòûí õóâüä ãèø¿¿í ýñâýë ãèø¿¿í áàéñàí ýòãýýäèéí ºðèéã áàðàãäóóëàõàä çàðöóóëñàí ìºíãºí õºðºíãèéã òóõàéí ýòãýýäèéí àøèã òóñä çîðèóëñàí ãýæ ¿çíý.

(9) Ýíýõ¿¿ ç¿éëèéí 4-ä çààñíûã ¿ë õàðãàëçàí 4(á)-ä çààñíû äàãóó çîãñîîñîí òýòãýâýð ýñâýë ìºíãºí îëãîâðûã òóõàéí ýòãýýä ÿë àâñíààñ õîéø àëèâàà õóãàöààíä ºðøººëä õàìðàãäñàí òîõèîëäîëä áóöààí õýðýãëýõ ¿éë÷ëýëòýéãýýð ñýðãýýæ îëãîíî.

(10) Ýíýõ¿¿ ç¿éëèéí 4(á)-ä çààñíû äàãóó àëèâàà ýòãýýäèéí òýòãýâýð ýñâýë ìºíãºí îëãîâðûã çîãñîîñîí òîõèîëäîëä Ñàéä ò¿¿íèé òýòãýâýð ýñâýë ìºíãºí îëãîâðûí õýëáýðýýð àâàõ áàéñàí ìºíãºí õºðºíãèéã á¿õýëä íü ýñâýë õýñýã÷ëýí ò¿¿íèé ýõíýð áóþó íºõºð, õ¿¿õýä ýñâýë õ¿¿õä¿¿ä, ýñâýë ÿë ýäëýõ õóãàöàà íü äóóñãàâàð áîëñíû äàðàà ò¿¿íèé ººðèéí àøèã òóñàä íü çîðèóëàí ýíýõ¿¿ ç¿éëèéí 5-ä çààñàí äàìïóóðëûí òîõèîëäîëòîé èæèë íºõöºë áîëîí èæèë øàëãóóð áà õÿçãààðëàëòòàéãààð çàðöóóëàõ ýñâýë îëãîæ áîëíî.

4F. Òýòãýâðèéí ñèñòåìèéã ÈÍÂÅÑÒ Ñàíãààñ á¿ðä¿¿ëýõ íü

(1) ÈÍÂÅÑÒ Ñàí äàðààõ ýõ ¿¿ñâýðýýñ á¿ðäýíý(a) ÈÍÂÅÑÒ Ñàíãèéí ýíýõ¿¿ õóóëèàð õ¿ëýýñýí ÷èã ¿¿ðãèéã íü õàíãóóëàõ

çîðèëãîîð àëèâàà áè÷ãýýð ãàðãàñàí õóóëèéí äàãóó Íýãäñýí Ñàíãààñ ÈÍÂÅÑÒ Ñàíä îðóóëàõûã çºâøººðñºí õºðºíãº;

(á) Ýíýõ¿¿ õóóëèéí 4(À)-ä çààñàí æóðìûí äàãóó Òýòãýâðèéí ñèñòåìä õàìðàãäàõ ýðõýý õýðýãæ¿¿ëýõ ýíýõ¿¿ õóóëèéí 4(À)4(à)-ä äóðäñàí ÀÕÌÒ-íû á¿õ àëáàí õààã÷äàä õàìààðàõ Òýòãýâðèéí Ñàíãèéí õýñãèéã Ñàíãèéí Ñàéäûí òîãòîîñîí õýìæýýãýýð Òýòãýâðèéí Ñàíãèéí õóóëèéí äàãóó áàéãóóëàãäñàí Òýòãýâðèéí Ñàíãààñ ãàðãàõ õºðºíãº

(2) Ýíýõ¿¿ ç¿éëèéí 1-ä çààñàí ìºíãºí õºðºíãººñ á¿ðäýõ ÈÍÂÅÑÒ Ñàí íü çºâõºí äàðààõ çîðèëãûã õàíãàõàä àøèãëàãäàíà:

(a) Òýòãýâðèéí ñèñòåìýýñ çºâøººðñºí àëèâàà òýòãýâýð, øàãíàë óðàìøèë, íºõºí òºëáºð ýñâýë ¿¿íòýé òºñòýé áóñàä òýòãýìæèéã îëãîõ; ìºí

(á) Òýòãýâðèéí ñèñòåìýýñ àëèâàà òýòãýâýð, øàãíàë óðàìøèë, ìºíãºí îëãîâîð, íºõºí òºëáºð ýñâýë ¿¿íòýé òºñòýé áóñàä òýòãýìæ îëãîõòîé õîëáîîòîé áºãººä ýíýõ¿¿ õóóëüä çààñàí æóðìûí äàãóó ÈÍÂÅÑÒ Ñàíãààñ ãàðãàõààð çààñàí áóñàä çàðäëûã òºëºõ.

(3) ýíýõ¿¿ ç¿éëèéí 1-ä çààñàí ìºíãºí õºðºíãº íü ÈÍÂÅÑÒ Ñàíä õºðºíãº îðóóëàëòûí ìºíãºí õºðºíãº áàéäëààð îðîõ áºãººä Òýòãýâðèéí ñèñòåìýýñ àëèâàà íîãäîë àøèã òºëºõ çîðèëãîîð àøèãëàãäàõã¿é.


III ÕÝÑÝÃÇªÐ×ÈË ÁÀ ÕÀÐÈÓÖËÀÃÀ

5. Àâëèãûí çºð÷ëèéí øèéòãýë

Àëèâàà ýòãýýä ººðºº ýñâýë áóñàäòàé õàìòðàí ýñâýë áóñäààð äàìæóóëàí – àëèâàà ýòãýýäýä áîäèò ýñâýë ñàíàë áîëãîñîí àëèâàà àñóóäàë ýñâýë õýëöýëòýé õîëáîîòîéãîîð àëèâàà ¿éëäëèéã ã¿éöýòãýõ ýñâýë ã¿éöýòãýõã¿é áàéõûí òºëºº ýñâýë íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé áàéãóóëëàãûí õóâüä òóõàéí áàéãóóëëàãûí ãèø¿¿í, àëáàí õààã÷ ýñâýë àæèëòàíä áîäèò ýñâýë ñàíàë áîëãîñîí àëèâàà àñóóäàë ýñâýë õýëöýëòýé õîëáîîòîéãîîð àëèâàà ç¿éëèéã ã¿éöýòãýõ ýñâýë ã¿éöýòãýõã¿é áàéõûí òºëºº ººðòºº ýñâýë áóñäàä àëèâàà øàí õàðàìæ õóóëü áóñààð ºã¿¿ëýõ, àâàõ ýñâýë àâõààð òîõèðîõ ýñâýë õóóëü áóñààð áóñäàä ºãºõ, àìëàõ ýñâýë ñàíàë áîëãîñîí òîõèîëäîëä òóõàéí ýòãýýäýä 100,000 õ¿ðòýë äîëëàðûí òîðãóóëü íîãäóóëàõ ýñâýë 5 õ¿ðòýë æèëýýð õîðèõ ýñâýë ýäãýýð õàðèóöëàãûã äàâõàð õ¿ëýýëãýíý.

6. Òºëººëºõ ýòãýýäòýé õóóëü áóñ õýëöýë õèéñýí çºð÷èëä õ¿ëýýëãýõ õàðèóöëàãà

Õýðýâ:(a) àëèâàà òºëººëºõ ýòãýýä ººðèéí ýðõ á¿õèé ýòãýýäèéí àæèë õýðýã ýñâýë

áèçíåñòýé õîëáîîòîéãîîð àëèâàà ¿éëäëèéã õèéõ ýñâýë õèéõã¿é áàéõ, ýñâýë õèéñýí ýñâýë õèéãýýã¿éí òºëºº, ýñâýë ººðèéí ýðõ á¿õèé ýòãýýäèéí àæèë õýðýã ýñâýë áèçíåñòýé õîëáîîòîéãîîð àëèâàà ýòãýýäýäèéã õàðæ ¿çýõ ýñâýë ÿëãàâàðëàõ ¿éëäýë, ýñ ¿éëäýë ãàðãàñíû òºëºº àëèâàà ýòãýýäýýñ ººðòºº ýñâýë áóñäàä õóóëü áóñààð àëèâàà øàí õàðàìæ àâàõ ýñâýë îëæ àâàõ, ýñâýë àâàõûã çºâøººðºõ ýñâýë îëæ àâàõûã çàâäñàí;

(á) àëèâàà ýòãýýä àëèâàà òºëººëºõ ýòãýýä ò¿¿íèé ýðõ á¿õèé ýòãýýäèéí àæèë õýðýã ýñâýë áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààòàé õîëáîîòîéãîîð àëèâàà ¿éëäëèéã ã¿éöýòãýõ ýñâýë ã¿éöýòãýõã¿é áàéõ, ýñâýë ã¿éöýòãýñýí ýñâýë ã¿éöýòãýýã¿éí òºëºº, ýñâýë ò¿¿íèé ýðõ á¿õèé ýòãýýäèéí àæèë õýðýã ýñâýë áèçíåñòýé õîëáîîòîéãîîð àëèâàà ýòãýýäèéã õàðæ ¿çýõ ýñâýë ÿëãàâàðëàõ ¿éëäýë, ýñ ¿éëäýë ãàðãàñíû òºëºº õóóëü áóñààð àëèâàà øàí õàðàìæ ºãñºí ýñâýë ºãºõººð çºâøººðñºí, ýñâýë ñàíàë áîëãîñîí; ýñâýë

(â) Òºëººëºõ ýòãýýä íü ýðõ á¿õèé ýòãýýäýý õóóðàí ìýõëýõ çîðèëãîîð ÿìàðâàà íýãýí õóäàë, áóðóó ýñâýë àëäààòàé ìýäýýëýë àãóóëñàí òºëáºðèéí áàðèìò, äàíñ òîîöîî ýñâýë áóñàä áàðèìò áè÷ãèéã ñàíààòàéãààð àøèãëàñàí, ýñâýë àëèâàà ýòãýýä èéì áàðèìò áè÷ãèéã òºëººëºõ ýòãýýäýä ñàíààòàéãààð ºãñºí áîë òóõàéí ýòãýýäèéã çºð÷èë ãàðãàñàíä òîîöîæ ò¿¿íä 100,000 õ¿ðòýë äîëëàðààð òîðãîõ ýñâýë 5 æèë õ¿ðòýë õóãàöààãààð õîðèõ ýñâýë àëü àëü õàðèóöëàãûã äàâõàð õ¿ëýýëãýíý.


7. Çàðèì òîõèîëäîëä õàðèóöëàãûí äýýä õýìæýýã íýìýãä¿¿ëýõ

Çàñãèéí ãàçàð ýñâýë ò¿¿íèé àëèâàà àãåíòëàã ýñâýë àëèâàà íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé áàéãóóëëàãàòàé õèéõ ãýðýý ýñâýë ãýðýý õèéõ ñàíàë, ýñâýë èéìýðõ¿¿ ãýðýýíä çààñàí àæëûã ã¿éöýòãýõ òóñëàí ã¿éöýòãýõ àæëûí ãýðýýòýé õîëáîîòîéãîîð ýíýõ¿¿ õóóëèéí 5 áà 6 äóãààð ç¿éëä çààñàí çºð÷èë ãàðãàñàí ýòãýýäèéã 100,000 õ¿ðòýë äîëëàðààð òîðãîõ ýñâýë 7 æèë õ¿ðòýë õóãàöààãààð õîðèõ ýñâýë àëü àëü õàðèóöëàãûã äàâõàð õ¿ëýýëãýíý.

8. Çàðèì òîõèîëäîëä àâëèãûí õýðýã ¿éëäñýíä òîîöîõ

Ýíýõ¿¿ õóóëèéí 5 áà 6 äóãààð ç¿éëä çààñàí çºð÷èë ãàðãàñàí ýòãýýäèéí õýðãèéã ø¿¿õýýð õÿíàí øèéäâýðëýõ ÿâöàä Çàñãèéí ãàçàð, ò¿¿íèé àëèâàà àãåíòëàã ýñâýë íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé áàéãóóëëàãàòàé àëèâàà àæèë õýðãèéí õàðèëöààòàé ýñâýë èéì õàðèëöàà òîãòîîõûã çîðüæ áóé ýòãýýä ýñâýë ò¿¿íèéã òºëººëñºí ýòãýýäýýñ Çàñãèéí ãàçàð, ò¿¿íèé àëèâàà àãåíòëàã ýñâýë íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé áàéãóóëëàãûí àæèëòàíä àëèâàà øàí õàðàìæ òºëñºí, ºãñºí ýñâýë õ¿ëýýí àâñàí áîëîõ íü íîòëîãäâîë òóõàéí øàí õàðàìæèéã ýíýõ¿¿ õóóëüä çààñàí÷ëàí õóóëü áóñààð øèéäâýð ãàðãóóëàõûí òóëä áóþó ãàðãóóëñíû òºëºº òºëñºí, ºãñºí ýñâýë õ¿ëýýí àâñàí ãýæ ¿çíý.

9. Øàí õàðàìæ àâñàí ýòãýýäèéã òóõàéí çîðèëãîî ã¿éöýòãýñýí ýñýõýýñ ¿ë õàìààðàí áóðóóòàéä òîîöîõ

(1) Ýíýõ¿¿ õóóëèéí 6(à)-ä çààñàí çºð÷èëòýé õîëáîîòîéãîîð àëèâàà òºëººëºõ ýòãýýäèéí õýðãèéã ø¿¿õýýð õÿíàí øèéäâýðëýõ ÿâöàä òóõàéí ýòãýýä ÿìàðâàà íýãýí øàí õàðàìæèéã õóóëü áóñààð õ¿ëýýí àâñàí, îëæ àâñàí, àâàõààð çºâøººðñºí ýñâýë îëæ àâàõ ãýæ îðîëäñîí íü íîòëîãäñîí áºãººä òóõàéí øàí õàðàìæèéã ò¿¿íèé ýðõ á¿õèé ýòãýýäèéí àæèë õýðýã ýñâýë áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààòàé õîëáîîòîéãîîð àëèâàà ¿éëäëèéã ã¿éöýòãýõ ýñâýë ã¿éöýòãýõã¿é áàéõ, ýñâýë àëèâàà ýòãýýäèéã õàðæ ¿çýõ ýñâýë ÿëãàâàðëàõûí òóëä ýñâýë èíãýñíèé òºëºº ñàíàë áîëãîñîí ãýæ ¿çýõ ýñâýë ñýæèãëýõ ¿íäýñëýëòýé òîõèîëäîëä òóõàéí ýòãýýäýä èíãýæ ã¿éöýòãýõ ýñâýë ã¿éöýòãýõã¿é áàéõ, õàðæ ¿çýõ ýñâýë ÿëãàâàðëàõ á¿ðýí ýðõ, ýðõ ìýäýë ýñâýë áîëîìæ áàéõã¿é, ýñâýë òóõàéí ¿éëäýë, ýñ ¿éëäëèéã ã¿éöýòãýõ ñàíààã¿éãýýð øàí õàðàìæûã àâñàí, ýñâýë øàí õàðàìæ àâñàí ÷ òóõàéí ¿éëäýë, ýñ ¿éëäëèéã ã¿éöýòãýýã¿é ýñâýë òóõàéí ¿éëäýë, ýñ ¿éëäýë íü ò¿¿íèé ýðõ á¿õèé ýòãýýäèéí àæèë õýðýã ýñâýë ¿éë àæèëëàãààòàé õàìààðàëã¿é áàéñàí çýðãýýñ ¿ë õàìààðàí òóõàéí ýòãýýäèéã çºð÷èë ãàðãàñàí ãýì áóðóóòàé ãýæ ¿çíý.

(2) Ýíýõ¿¿ õóóëèéí 6(á)-ä çààñàí çºð÷èëòýé õîëáîîòîéãîîð àëèâàà ýòãýýäèéí õýðãèéã ø¿¿õýýð õÿíàí øèéäâýðëýõ ÿâöàä òóõàéí ýòãýýä àëèâàà òºëººëºõ ýòãýýäèéã ººðèéí ýðõ á¿õèé ýòãýýäèéí àæèë õýðýã ýñâýë áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààòàé õîëáîîòîéãîîð àëèâàà ¿éëäëèéã ã¿éöýòãýõ ýñâýë ã¿éöýòãýõã¿é áàéõ, ýñâýë àëèâàà ýòãýýäèéã õàðæ ¿çýõ ýñâýë ÿëãàâàðëàõ ¿éëäýë, ýñ ¿éëäýë ãàðãàõ çîõèõ ýðõ ìýäýëòýé ýñâýë áîëîìæòîé ãýæ ¿çýõ áóþó òààìàãëàí àëèâàà


¿éëäýë ã¿éöýòã¿¿ëýõ ýñâýë ã¿éöýòã¿¿ëýõã¿é áàéõ ýñâýë àëèâàà ýòãýýäèéã õàðæ ¿çýõ ýñâýë ÿëãàâàðëàõ ¿éëäýë, ýñ ¿éëäýë ã¿éöýòã¿¿ëýõýýð ýñâýë ã¿éöýòãýñíèé òºëºº ò¿¿íä õóóëü áóñààð àëèâàà øàí õàðàìæ ºãñºí, ºãºõººð çºâøººðñºí ýñâýë ñàíàë áîëãîñîí íü íîòëîãäâîë òóõàéí òºëººëºõ ýòãýýäýä ººðèéí ýðõ á¿õèé ýòãýýäèéí àæèë õýðýã ýñâýë áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààòàé õîëáîîòîéãîîð çîõèõ ýðõ ìýäýë ýñâýë áîëîìæ áàéãààã¿é, ýñâýë òóõàéí ¿éëäýë, õàðæ ¿çýõ ýñâýë ÿëãàâàðëàõ ¿éëäýë íü ò¿¿íèé ýðõ á¿õèé ýòãýýäèéí àæèë õýðýã ýñâýë áèçíåèéí ¿éë àæèëëàãààòàé õàìààðàëã¿é áàéñàí ýñýõýýñ ¿ë õàìààðàí òóõàéí ýòãýýäèéã çºð÷èë ãàðãàñàí ãýì áóðóóòàé ãýæ ¿çíý.

10. Ñîíãîí øàëãàðóóëàëòààñ õóóëü áóñààð òàòãàëçóóëàõ

Àëèâàà ýòãýýä:(a) Çàñãèéí ãàçàð ýñâýë àëèâàà íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé áàéãóóëëàãàä àæèë

¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ ýñâýë áàðàà ìàòåðèàë íèéë¿¿ëýõ ãýðýýíèé ýðõ îëæ àâàõ çîðèëãîîð ñîíãîí øàëãàðóóëàëòàíä ñàíàëàà ºãñºí àëèâàà áóñàä ýòãýýäýä òóõàéí ñàíàëûã íü òàòàæ àâàõóóëàõûí òóëä ýñâýë èíãýæ òàòàæ àâñíûõ íü òºëºº øàí õàðàìæ ñàíàë áîëãîñîí áîë; ò¿¿í÷ëýí

(á) Ñîíãîí øàëãàðóóëàëòàíä îðóóëñàí ñàíàëàà òàòàæ àâàõ áóþó òàòàæ àâñíûõàà òºëºº áóñäààñ øàí õàðàìæ íýõñýí ýñâýë àâñàí áîë ò¿¿íä 100,000 õ¿ðòýë äîëëàðûí òîðãóóëü ýñâýë 7 æèë õ¿ðòýë õóãàöààãààð õîðèõ øèéòãýë ýñâýë àëü àëü õàðèóöëàãûã äàâõàð õ¿ëýýëãýíý.

11. Ïàðëàìåíòûí ãèø¿¿íä àâëèãà ºãºõ, àâàõ

Àëèâàà ýòãýýä: (à) Ïàðëàìåíòûí ãèø¿¿íä ãèø¿¿íèéõýý õóâüä àëèâàà ¿éëäëèéã ã¿éöýòãýõ

ýñâýë ã¿éöýòãýõã¿é áàéõûí òºëºº àëèâàà øàí õàðàìæ ñàíàë áîëãîñîí áîë; ìºí(á) Ïàðëàìåíòûí ãèø¿¿íèéõýý õóâüä ººðèéí àæèë ¿¿ðýãòýé õîëáîîòîéãîîð

àëèâàà ¿éëäëèéã ã¿éöýòãýõ ýñâýë ã¿éöýòãýõã¿éí òºëºº àëèâàà øàí õàðàìæ íýõñýí ýñâýë õ¿ëýýí àâñàí áîë òóõàéí ýòãýýäèéí áóðóóòàéã òîãòîîñíîîð ò¿¿íä 100,000 õ¿ðòýë äîëëàðààð òîðãîõ ýñâýë 7 æèë õ¿ðòýë õóãàöààãààð õîðèõ ýñâýë àëü àëü õàðèóöëàãûã äàâõàð õ¿ëýýëãýíý.

12. Íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé áàéãóóëëàãûí ãèø¿¿íä àâëèãà ºãºõ, àâàõ

Àëèâàà ýòãýýä:(à) Íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé áàéãóóëëàãûí ãèø¿¿íä äàðààõ çîðèëãîîð øàí

õàðàìæ ñàíàë áîëãîñîí áîë: (i) òóõàéí ãèø¿¿íýýð íèéòèéí ¿é÷èëãýýíèé áàéãóóëëàãûí õóðëààð øèéäâýðëýõ àëèâàà àðãà õýìæýý, øèéäâýð ýñâýë àñóóëãûã äýìæñýí ýñâýë ýäãýýðèéí ýñðýã ñàíàë ºã¿¿ëýõ ýñâýë ñàíàë ºãºõººñ òàòãàëçóóëàõ; (ii) òóõàéí ãèø¿¿íýýð àëèâàà àëáàí ¸ñíû àêò øèéäâýðèéã ã¿éöýòã¿¿ëýõ ýñâýë ã¿éöýòãýõýýñ òàòãàëçóóëàõ, ýñâýë èéì àêò øèéäâýð ãàðãóóëàõàä òóñëóóëàõ, ò¿ðãýâ÷ë¿¿ëýõ, óäààõ, ã¿éöýòãýëä ñààä ó÷ðóóëàõ ýñâýë çîãñîîõ;


(iii) òóõàéí ãèø¿¿íýýð àëèâàà íýã ýòãýýäýä çîðèóëàí ñàíàë ãàðãóóëàõ, ñàíàë ºã¿¿ëýõã¿é áàéõ, ãýðýýíèé ýðõ ýñâýë äàâóó áàéäàë îëãîõîä òóñëóóëàõ;

(á) ýñâýë òóõàéí ýòãýýä ººðºº íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé áàéãóóëëàãûí ãèø¿¿íèé õóâüä ýíýõ¿¿ ç¿éëèéí (à)-èéí (i), (ii) áîëîí (iii)-ä çààñàí ¿éëäýë ã¿éöýòãýõ, ýñâýë ã¿éöýòãýõýýñ òàòãàëçñíûõàà òºëºº áóñäààñ øàí õàðàìæ øààðäàõ ýñâýë õ¿ëýýí àâñàí áîë, òóõàéí ýòãýýäèéí áóðóóòàéã òîãòîîñíîîð ò¿¿íä 100,000 õ¿ðòýë äîëëàðààð òîðãîõ ýñâýë 7 æèë õ¿ðòýë õóãàöààãààð õîðèõ ýñâýë àëü àëü õàðèóöëàãûã äàâõàð õ¿ëýýëãýíý.

13. Áóñàä õàðèóöëàãààñ ãàäíà íýìæ òîðãóóëü íîãäóóëàõ íü

(1) Ø¿¿õýýñ àëèâàà ýòãýýäèéã ýíýõ¿¿ õóóëèéã çºð÷èí øàí õàðàìæ àâ÷ çºð÷èë ãàðãàñàí ãýì áóðóóòàéã òîãòîîñîí áºãººä òóõàéí øàí õàðàìæ íü ìºíãºí õºðºíãº ýñâýë ¿íý öýíèéã íü òîäîðîéëæ áîëîõóéö ç¿éë áàéõ òîõèîëäîëä ø¿¿õ òóõàéí áóðóóòàé ýòãýýäýä áóñàä õàðèóöëàãûã õ¿ëýýëãýõýýñ ãàäíà çààñàí õóãàöààíä òóõàéí øàí õàðàìæèéí ä¿íòýé òýíöýõ ýñâýë ø¿¿õýýñ òóõàéí õàðàìæèéí ¿íý öýíýòýé ä¿éöýõ¿éö ãýæ ¿çñýí õýìæýýíèé ìºíãºí õºðºíãèéã òîðãóóëü õýëáýðýýð òºë¿¿ëíý. (2) Ýíýõ¿¿ õóóëèéã çºð÷èí øàí õàðàìæ àâ÷ õî¸ð áóþó ò¿¿íýýñ äýýø òîîíû çºð÷èë ãàðãàñàí ýòãýýäèéã òýäãýýð çºð÷ëèéí àëü íýãýýð ýñâýë çàðèìààð íü ãýì áóðóóòàéä òîîöñîí áºãººä ø¿¿õýýñ ò¿¿íä ÿëûí øèéòãýë îíîãäóóëàõ çîðèëãîîð 2010 îíû Ýð¿¿ãèéí áàéöààí øèéòãýõ õóóëèéí 148 äóãààð ç¿éëä çààñàí÷ëàí ÿë íîãäóóëààã¿é áóñàä çºð÷ëèéã íü õàðãàëçàí ¿çñýí íºõöºëä ø¿¿õ ýíýõ¿¿ ç¿éëèéí 1-ä çààñàí òîðãóóëèéí õýìæýýã õàðãàëçàí ¿çñýí áóñàä çºð÷èëä õîëáîãäîõ øàí õàðàìæèéí íèéò ä¿í ýñâýë ò¿¿íèé ¿íý öýíýýñ èë¿¿ã¿é õýìæýýãýýð íýìýãä¿¿ëæ áîëíî.

14. Íóóöààð ºãñºí áýëãèéí ¿íèéí ä¿íã ýðã¿¿ëýí îëæ àâàõ íü

(1) Àëèâàà ýòãýýä ýíýõ¿¿ õóóëèéã çºð÷èí ÿìàðâàà íýãýí øàí õàðàìæèéã òºëººëºõ ýòãýýäýä ºãñºí áîë ýðõ á¿õèé ýòãýýä íü òóõàéí øàí õàðàìæ ýñâýë ò¿¿íèé ¿íý öýíýòýé òýíöýõ¿éö ìºíãºí õºðºíãèéã òóõàéí òºëººëºõ ýòãýýä ýñâýë øàí õàðàìæ ºãñºí ýòãýýäýýñ ýðã¿¿ëýí îëæ àâ÷ áîëîõ áºãººä õàðèóöàã÷èä ýíýõ¿¿ õóóëüä çààñàí çºð÷èëòýé õîëáîîòîéãîîð îíîãäóóëñàí ÿë ýñâýë ãýì áóðóóã¿éä òîîöîõ øèéäâýð íü øàí õàðàìæ ýñâýë ò¿¿íèé ¿íý öýíýòýé òýíöýõ¿éö ìºíãºí õºðºíãèéã ýðã¿¿ëýí îëæ àâàõûí òóëä ø¿¿õýýð øèéäâýðë¿¿ëýõýä õîðèã õÿçãààðëàëò áîëîõã¿é.

(2) Ýíýõ¿¿ ç¿éëèéí àëèâàà çààëò íü ìºíãºí õºðºíãº ýñâýë ýä õºðºíãèéã ýðã¿¿ëýí îëæ àâàõòàé õîëáîîòîé ýðõ á¿õèé ýòãýýäèéí õóóëèàð îëãîãäñîí àëèâàà ýðõèéã õÿçãààðëàõã¿é ýñâýë ò¿¿íä íºëººëºõã¿é.


IV ÕÝÑÝÃÁÀÐÈÂ×ËÀÕ ÁÀ ÌªÐÄªÍ ÁÀÉÖÀÀÕ Á¯ÐÝÍ ÝÐÕ

15. Áàðèâ÷ëàõ á¿ðýí ýðõ

(1) ÀÕÌÒ-íû Äàðãà ýñâýë òóñãàé ìºðäºí áàéöààã÷ íü ýíýõ¿¿ Õóóëüä çààñàí çºð÷èë/ãýìò õýðýãò õàìààðàëòàé ýñâýë ººðèéíõ íü ýñðýã ¿íäýñëýë á¿õèé ãîìäîë ãàðñàí ýñâýë èòãýë òºð¿¿ëýõ¿éö ìýäýýëýë õ¿ëýýí àâñàí ýñâýë õàìààðàëòàé áàéæ áîëîõ ¿íäýñëýë á¿õèé ñýæèã áàéãàà òîõèîëäîëä àëèâàà ýòãýýäèéã çºâøººðºëã¿éãýýð áàðèâ÷èëæ áîëíî. (2) ÀÕÌÒ-íû Äàðãà ýñâýë òóñãàé ìºðäºí áàéöààã÷ íü ýíýõ¿¿ ç¿éëèéí 1-ä çààñíû äàãóó àëèâàà ýòãýýäèéã áàðèâ÷ëàõäàà òóõàéí ýòãýýäèéã íýãæèæ ò¿¿íýýñ îëäñîí ãýìò õýðãèéí àøèã îëç ýñâýë áóñàä áàðèìò íîòîëãîî ãýæ ¿çýõ ¿íäýñëýëòýé á¿õ ýä ç¿éëèéã õóðààí àâ÷ áîëîõ áºãººä èíãýõäýý ýìýãòýé õ¿íä õèéõ íýãæëýãèéã çºâõºí ýìýãòýé õ¿íýýð õèéëãýíý.

(3) Äýýð çààñíû äàãóó áàðèâ÷èëñàí ýòãýýäèéã Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºõ òîâ÷îî ýñâýë öàãäààãèéí ãàçàðò õ¿ðãýíý.

15A. Äàðãà áà àëáàí õààã÷äûã çýâñãýýð õàíãàõ

(1) Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºõ òîâ÷îîíû õîëáîãäîõ àëáàí õààã÷ á¿ðèéã àëáàí ¿¿ðãýý ã¿éöýòãýõýä íü øààðäëàãàòàé áàéæ áîëîõ áîðîîõîé, çýâñýã, ñóì áîëîí áóñàä õýðýãñëýýð õàíãàíà.(2) Ýíýõ¿¿ ç¿éëèéí 1-ä çààñàí “Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºõ òîâ÷îîíû õîëáîãäîõ àëáàí õààã÷” ãýäýãò Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºõ òîâ÷îîíû Äàðãà, äýä äàðãà, òóñëàõ äàðãà ýñâýë òóñãàé ìºðäºí áàéöààã÷ õàìààðíà.

16. Áàòëàí äààëò ýñâýë áàðüöààãààð ñóëëàõ

(1) ÀÕÌÒ-íû Äàðãà ýñâýë òóñãàé ìºðäºí áàéöààã÷èéí áàðèâ÷èëñàí àëèâàà ýòãýýäèéã ÀÕÌÒ-íû Äàðãà ýñâýë òóñãàé ìºðäºí áàéöààã÷ ýñâýë öàãäààãèéí àëáàí õààã÷èéí çºâøººðñíèé äàãóó áàòëàí äààëò ýñâýë áàðüöààãààð ñóëëàæ áîëíî.

(2) 2010 îíû Ýð¿¿ãèéí áàéöààí øèéòãýõ õóóëèéí VI õýñãèéí 5 äóãààð ç¿éëèéí çààëòóóä íü ýíýõ¿¿ ç¿éëä çààñíèé äàãóó çºâøººðñºí àëèâàà áàòëàí äààëò ýñâýë áàðüöààíä ìºí àäèë ¿éë÷èëíý. ¯¿íòýé õîëáîîòîéãîîð -

(a) “àëáàí õààã÷”, “öàãäààãèéí àëáàí õààã÷” ýñâýë “ò¿ð¿¿÷ýýñ äîîøã¿é öîëòîé öàãäààãèéí àëáàí õààã÷” ãýäýãò ÀÕÌÒ-íû Äàðãà ýñâýë òóñãàé ìºðäºí áàéöààã÷äûã õàìðóóëæ îéëãîíî;

(á) 2010 îíû Ýð¿¿ãèéí áàéöààí øèéòãýõ õóóëèéí 92 äóãààð ç¿éëä çààñàí Öàãäààãèéí äàðãà ãýäýãò ÀÕÌÒ-íû Äàðãûã õàìðóóëæ îéëãîíî.


17. Ìºðäºí áàéöààõ á¿ðýí ýðõ

(1) Äàðààõ çºð÷èë ¿éëäýãäñýí àëèâàà õýðýãò: (a) Ýð¿¿ãèéí õóóëèéí 165 ýñâýë 213-ààñ 215 äóãààð ç¿éëä çààñàí çºð÷èë,

ýñâýë ýäãýýð ç¿éëä çààñàí çºð÷ëèéã ¿éëäýõýýð ¿ãñýí õóéâàëäñàí, ¿éëäýõèéã çàâäñàí, ýñâýë ºäººí äýìæñýí;

(á) Ýíýõ¿¿ õóóëüä çààñàí çºð÷èë; (â) Ýíýõ¿¿ õóóëèéí äàãóó ã¿éöýòãýõ ìºðäºí áàéöààõ àæèëëàãààíû ÿâöàä èëýð÷

áîëîõ àëèâàà áóñàä õóóëüä çààñàí íîöòîé çºð÷èë ÀÕÌÒ-íû Äàðãà ýñâýë òóñãàé ìºðäºí áàéöààã÷ íü Ïðîêóðîðûí òóøààëã¿éãýýð Ýð¿¿ãèéí áàéöààí øèéòãýõ õóóëèàð îëãîãäñîí, öàãäààãèéí ìºðäºí áàéöààõ àæèëëàãààòàé õîëáîîòîé á¿õ ýñâýë àëèâàà íýã á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëæ áîëíî.

Èíãýõäýý Ýð¿¿ãèéí õóóëüä çààñàí çºð÷ëèéã ìºðäºí áàéöààõ àæèëëàãààã öàãäààãèéí ìºðäºí áàéöààõ àæèëëàãàà ãýæ ¿çýõ áºãººä ¿¿íä Ýð¿¿ãèéí áàéöààí øèéòãýõ õóóëèéí 23 áîëîí 258 äóãààð ç¿éëèéí çààëòóóä ÀÕÌÒ-íèé Äàðãà ýñâýë òóñãàé ìºðäºí áàéöààã÷èä öàãäààãèéí àëáàí õààã÷èéí íýãýí àäèë ¿éë÷èëíý.

(2) 2010 îíû Ýð¿¿ãèéí áàéöààí øèéòãýõ õóóëèéí 20(1) áîëîí 258(2) äóãààð ç¿éëèéí õ¿ðýýíä ÀÕÌÒ-íû Äàðãà ýñâýë òóñãàé ìºðäºí áàéöààã÷èéã öàãäààãèéí ìºðäºí áàéöààã÷ààñ äîîøã¿é öîëòîé àëáàí õààã÷ ãýæ ¿çíý.

18. Ìºðäºí áàéöààõ òóñãàé á¿ðýí ýðõ

(1) Ïðîêóðîð íü, àëèâàà áóñàä õóóëüä çààñàí ÿìàðâàà íýãýí ç¿éë çààëòûã ¿ë õàðãàëçàí, ýíýõ¿¿ õóóëüä çààñàí çºð÷èë ¿éëäýãäñýí ãýæ ñýæèãëýõ çîõèõ ¿íäýñëýë áàéíà ãýæ ¿çâýë çàõèðàìæ ãàðãàí ÀÕÌÒ-íû Äàðãà ýñâýë öàãäààãèéí îôèöåðýýñ (assistant superintendent) äýýø öîëòîé öàãäààãèéí àëáàí õààã÷ ýñâýë òóñãàé ìºðäºí áàéöààã÷èéã íýð öîõèí òóõàéí çàõèðàìæèíä çààñàí õýëáýð áàéäëààð óã õýðãèéã ìºðäºí áàéöààõ çºâøººðëèéã îëãîæ áîëíî. Òóõàéí çàõèðàìæààð àëèâàà áàíêíû äàíñ, õóâüöààíû äàíñ, õóäàëäàí àâàëòûí äàíñ, çàðëàãûí äàíñ ýñâýë àëèâàà áóñàä äàíñ, áàíêèí äàõü õàäãàëàìæèéí õàéðöàãèéã ¿çýæ øàëãàõ ýðõ îëãîæ áîëîõ áºãººä óã çàõèðàìæ íü ýðõ á¿õèé ìºðäºí áàéöààõ àæèëòíû øààðäàæ áîëîõ á¿õ áóþó àëèâàà ìýäýýëýë, äàíñ, áàðèìò áè÷èã ýñâýë ýä ç¿éëèéã çàäðóóëàõ áóþó ãàðãàæ ºãºõ õàíãàëòòàé ¿íäýñëýë áîëíî.

(2) Ýðõ á¿õèé ìºðäºí áàéöààõ àæèëòàíä äýýð äóðäñàí ìýäýýëýë, äàíñ, áàðèìò áè÷èã ýñâýë ýä ç¿éëèéã ãàðãàæ ºãººã¿é ýòãýýäèéã çºð÷èë ãàðãàñàíä òîîöîæ ãýì áóðóóòàéã íü òîãòîîñíîîð ò¿¿íä 2,000 õ¿ðòýë äîëëàðààð òîðãîõ ýñâýë 1 æèë õ¿ðòýë õóãàöààãààð õîðèõ ýñâýë àëü àëü õàðèóöëàãûã õ¿ëýýëãýíý.

19. Ïðîêóðîðûí çºâøººðñºí ìºðäºí áàéöààõ àæèëëàãààíû á¿ðýí ýðõ

Ïðîêóðîð íü çàõèðàìæ ãàðãàí ÀÕÌÒ-íû Äàðãà ýñâýë òóñãàé ìºðäºí áàéöààã÷èä õóóëüä çààñàí àëèâàà çºð÷ëèéí õóâüä öàãäààãèéí ìºðäºí áàéöààõ àæèëëàãààòàé


õîëáîîòîé Ýð¿¿ãèéí áàéöààí øèéòãýõ õóóëüä çààñàí á¿õ áóþó àëèâàà á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëýõ ýðõ îëãîæ áîëíî.

20. Áàíêíû äàíñ á¿ðòãýëèéã øàëãàõ ýðõ îëãîõ Ïðîêóðîðûí á¿ðýí ýðõ

(1) Ïðîêóðîð íü Çàñãèéí ãàçàð ýñâýë ò¿¿íèé àãåíòëàã ýñâýë íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé áàéãóóëëàãûí àæèëòàí ýíýõ¿¿ õóóëüä çààñàí ýñâýë Ýð¿¿ãèéí õóóëèéí 161-ýýñ 165, 213-ààñ 215 äóãààð ç¿éëä çààñàí çºð÷ëèéã ¿éëäñýí ýñâýë ¿éëäýõýýð ¿ãñýí õóéâàëäñàí, ¿éëäýõèéã çàâäñàí ýñâýë ¿éëäýõèéã ºäººí äýìæñýíèéã íîòëîõ áàðèìò òóõàéí ýòãýýäýä, ò¿¿íèé ýõíýð áóþó íºõºð, õ¿¿õýä ýñâýë òóõàéí ýòãýýäèéí èòãýìæëýãäñýí ýòãýýä ýñâýë òºëººëºã÷ ãýæ ¿çýõ ¿íäýñëýëòýé ýòãýýäýä õàìààðàëòàé àëèâàà áàíêíû äàíñ á¿ðòãýëýýñ îëäîæ áîëçîøã¿é ãýæ ¿çâýë çàõèðàìæ ãàðãàí ÀÕÌÒ-íû Äàðãà ýñâýë íýð çààí äóðäñàí òóñãàé ìºðäºí áàéöààã÷ ýñâýë öàãäààãèéí îôèöåð (assistant superintendent) áóþó ò¿¿íýýñ äýýø öîëòîé öàãäààãèéí àëáàí õààã÷èä àëèâàà äàíñ á¿ðòãýëèéã øàëãàõ ýðõ îëãîæ áîëîõ áºãººä èéíõ¿¿ ýðõ îëãîãäñîí ÀÕÌÒ-íû Äàðãà ýñâýë òóñãàé ìºðäºí áàéöààã÷ ýñâýë öàãäààãèéí àëáàí õààã÷ íü çàõèðàìæèíä íýð äóðäñàí áàíêèíä çîõèìæòîé ÿìàð ÷ ¿åä íýâòðýí îðæ äàíñ á¿ðòãýëèéã øàëãàí øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çñýí äàíñ á¿ðòãýëèéí ìýäýýëëèéã õóóëáàðëàí àâ÷ áîëíî.

(2) Ýíýõ¿¿ ç¿éëèéí õ¿ðýýíä:“áàíê” ãýäãèéã õóóëèéí äàãóó áàéãóóëàãäàæ, òóñãàé çºâøººðºë àâñàí, Ñèíãàïóð óëñàä áàíêíû ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áóé àëèâàà êîìïàíè ãýæ îéëãîíî;“áàíêíû äàíñ á¿ðòãýë” ãýäãèéã áàíêíû õýâèéí ¿éë àæèëëàãààíä àøèãëàãääàã àëèâàà æóðíàë, äàíñ, áýëýí ìºíãºíèé á¿ðòãýë, äàíñíû á¿ðòãýë áîëîí áóñàä äàíñ ýñâýë áàðèìò áè÷èã ãýæ îéëãîíî.

21. Ìýäýýëýë àâàõ Ïðîêóðîðûí á¿ðýí ýðõ

(1) Çàñãèéí ãàçàð, ò¿¿íèé àãåíòëàã ýñâýë íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé áàéãóóëëàãàä àæèëëàäàã ýòãýýäèéí ýíýõ¿¿ õóóëü ýñâýë Ýð¿¿ãèéí õóóëèéí 161- 165 äóãààð ç¿éë áîëîí 213 – 215 äóãààð ç¿éëä çààñàí çºð÷ëèéã ¿éëäñýí ýñâýë ¿éëäýõýýð ¿ãñýí õóéâàëäñàí, ¿éëäýõèéã çàâäñàí áîëîí ºäººí äýìæñýíòýé õîëáîîòîé ìºðäºí áàéöààõ ýñâýë ø¿¿õ àæèëëàãààíû ÿâöàä Ïðîêóðîð áóñàä õóóëüä ººðººð çààñíûã ¿ë õàðãàëçàí áè÷ãýýð ìýäýãäýë ãàðãàæ:

(a) òóõàéí ýòãýýäýýñ ººðèéí áîëîí ò¿¿íèé ýõíýð/íºõºð, õ¿¿ áîëîí îõèíû ºì÷ëºë áîëîí ýçýìøèëä áàéãàà á¿õ õºäëºõ áîëîí ¿ë õºäëºõ õºðºíãèéí ìýäýýëýë áîëîí òýäãýýðèéã õóäàëäàæ àâñàí, áýëãýíä àâñàí, õàíäèâààð àâñàí, ºâëºí àâñàí ýñâýë áóñàä áàéäëààð îëæ àâñàí îãíîîíû ¿íýí çºâ ìýäýýëëèéã áè÷ãýýð ãàðãàæ ºãºõèéã øààðäàæ áîëíî.

(á) òóõàéí ýòãýýäýýñ ººðèéí ýñâýë ò¿¿íèé ýõíýð/íºõºð, õ¿¿ áîëîí îõèíû Ñèíãàïóðààñ ãàäààä óëñðóó øèëæ¿¿ëñýí àëèâàà ìºíãºí õºðºíãº ýñâýë áóñàä õºðºíãèéí ¿íýí çºâ ìýäýýëëèéã ìýäýãäýëä çààñàí õóãàöààíä ãàðãàæ ºãºõèéã øààðäàæ áîëíî.


(â) Ïðîêóðîð ìºðäºí áàéöààõ àæèëëàãààíä òóñ áîëîõ áîëîìæòîé ãýæ ¿çâýë òóõàéí ýòãýýäèéí ºì÷ëºë áîëîí ýçýìøèëä áàéãàà á¿õ õºäëºõ áîëîí ¿ë õºäëºõ õºðºíãèéí ¿íýí çºâ ìýäýýëëèéã áè÷ãýýð ãàðãàæ ºãºõèéã àëèâàà áóñàä ýòãýýäýýñ øààðäàæ áîëíî.

(ã) Òàòâàðûí áàéöààã÷ààñ òóõàéí ýòãýýä, ò¿¿íèé ýõíýð/íºõºð, õ¿¿ áîëîí îõèíä õàìààðàõ á¿õèé ë ìýäýýëýë, ò¿¿í÷ëýí Òàòâàðûí áàéöààã÷èéí ýçýìøèë ýñâýë ìýäýëä áàéæ áîëîõ òýäãýýðò õîëáîãäîõ àëèâàà áè÷èã áàðèìò ýñâýë áè÷èã áàðèìòûí áàòàëãààò õóóëáàðûã ãàðãàæ ºãºõèéã øààðäàæ áîëíî.

(ä) Çàñãèéí ãàçðûí àëèâàà àãåíòëàã, ãàçàð ýñâýë áàéãóóëëàãûí óäèðäàõ àëáàí òóøààëòíààñ ýñâýë íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé áàéãóóëëàãûí åðºíõèéëºã÷, äàðãà, ìåíåæåð ýñâýë ã¿éöýòãýõ çàõèðëààñ ò¿¿íèé ýçýìøèë áóþó ìýäýëä áàéãàà àëèâàà áè÷èã áàðèìò ýñâýë áè÷èã áàðèìòûí áàòàëãààò õóóëáàðûã ãàðãàæ ºãºõèéã øààðäàæ áîëíî.

(å) Àëèâàà áàíêíû ìåíåæåðýýñ òóõàéí ýòãýýä ýñâýë ò¿¿íèé ýõíýð/íºõºð, õ¿¿ áîëîí îõèíû òóõàéí áàíêèí äàõü äàíñíû ìýäýýëëèéí õóóëáàðûã ãàðãàæ ºãºõèéã øààðäàæ áîëíî.

(2) Ýíýõ¿¿ ç¿éëèéí 1-ä çààñàí÷ëàí Ïðîêóðîðîîñ ìýäýãäýë õ¿ëýýí àâñàí ýòãýýä àëèâàà õóóëüä ººðººð çààñíûã ýñâýë àëèâàà íóóöëàë õàäãàëàõ àìëàëòûã ¿ë õàðãàëçàí òóõàéí ìýäýãäýëä äóðäñàí øààðäëàãûã çààñàí õóãàöààíä áèåë¿¿ëíý. Ìýäýãäýëä çààñàí øààðäëàãûã ñàíààòàéãààð ¿ë õàéõàðñàí ýñâýë áèåë¿¿ëýýã¿é ýòãýýäýä 10,000 õ¿ðòýë äîëëàðààð òîðãîõ ýñâýë 1 æèë õ¿ðòýë õóãàöààãààð õîðèõ ýñâýë àëü àëü õàðèóöëàãûã äàâõàð õ¿ëýýëãýíý. 22. Íýãæèõ áîëîí õóðààõ á¿ðýí ýðõ

(1) Ø¿¿ã÷ ýñâýë ÀÕÌÒ-íû Äàðãà øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çñýí ìýäýýëýëòýé òàíèëöàæ ýñâýë ñóäàëãàà õèéñíèé äàðàà àëèâàà íýãýí îðîí áàéðàíä äàðààõòàé õîëáîîòîé íîòëîõ áàðèìò, ýä ç¿éë áîëîí ýä õºðºíãº áàéæ áîëîõ õàíãàëòòàé ¿íäýñëýë áàéíà ãýæ ¿çâýë:

(a) ýíýõ¿¿ õóóëü ýñâýë Ýð¿¿ãèéí õóóëèéí 161- 165 äóãààð ç¿éë áîëîí 213- 215 äóãààð ç¿éëä çààñàí çºð÷èë ¿éëäýãäñýí;

(á) ýäãýýð çºð÷ëèéã ¿éëäýõýýð ¿ãñýí õóéâàëäñàí, ¿éëäýõèéã çàâäñàí áîëîí ºäººí äýìæñýí ¿éëäýë

Ø¿¿ã÷ ýñâýë ÀÕÌÒ-íû Äàðãà íü òóñãàé ìºðäºí áàéöààã÷ ýñâýë ìºðäºí áàéöààã÷ààñ äîîøã¿é öîëòîé öàãäààãèéí àëáàí õààã÷èä çºâøººðºë îëãîæ òóõàéí îðîí áàéðàíä øààðäëàãàòàé áîë õ¿÷ýýð íýâòðýí îðæ íýãæëýã õèéí õîëáîãäîõ áàðèìò áè÷èã, ýä ç¿éë ýñâýë ýä õºðºíãèéã õóðààí àâàõ áîëîí ñààòóóëàõ äààëãàâàð ºã÷ áîëíî. (2) Òóñãàé ìºðäºí áàéöààã÷ ýñâýë ìºðäºí áàéöààã÷ààñ äîîøã¿é öîëòîé öàãäààãèéí àëáàí õààã÷ àëèâàà íýãýí îðîí áàéðàíä äîîðõòîé õîëáîîòîé àëèâàà íîòëîõ áàðèìò áè÷èã, ýä ç¿éë ýñâýë ýä õºðºíãèéã íóóñàí ýñâýë áàéðøóóëñàí áàéõ õàíãàëòòàé ¿íäýñëýë áàéíà ãýæ ¿çâýë -


(à) ýíýõ¿¿ õóóëü ýñâýë Ýð¿¿ãèéí õóóëèéí 161- 165 äóãààð ç¿éë áîëîí 213 – 215 äóãààð ç¿éëä çààñàí çºð÷èë ¿éëäýãäñýí;

(á) ýäãýýð çºð÷ëèéã ¿éëäýõýýð ¿ãñýí õóéâàëäñàí, ¿éëäýõèéã çàâäñàí áîëîí ºäººí äýìæñýí ¿éëäýë, ìºí òóñãàé ìºðäºí áàéöààã÷ ýñâýë öàãäààãèéí àëáàí õààã÷ íü íýãæëýã õèéõ çºâøººðºë àâàõòàé õîëáîîòîéãîîð öàã àëäñàíû óëìààñ õàéæ áóé áè÷èã áàðèìò, ýä ç¿éë ýñâýë ýä õºðºíãèéã îëîõ áîëîìæã¿é áîëîõ ìàãàäëàëòàé ãýæ ¿çýõ õàíãàëòòàé ¿íäýñëýë áàéãàà òîõèîëäîëä òóõàéí ìºðäºí áàéöààã÷ ýñâýë öàãäààãèéí àëáàí õààã÷ íü òóõàéí îðîí áàéðòàé õîëáîãäóóëàí ýíýõ¿¿ ç¿éëèéí 1-ä çààñàí á¿õ á¿ðýí ýðõèéã òóñ ç¿éëä çààñíû äàãóó ò¿¿íä çºâøººðºë îëãîñîí ìýò á¿ðýí õýðýãæ¿¿ëæ áîëíî.

V ÕÝÑÝÃÍÎÒÎËÃÎÎ

23. Çàíøèë ãýæ ¿çýõ íîòîëãîîã çºâøººðºõã¿é áàéõ

Ýíýõ¿¿ õóóëèéí äàãóó ã¿éöýòãýõ àëèâàà èðãýíèé ýñâýë ýð¿¿ãèéí õýðýã õÿíàí øèéäâýðëýõ àæèëëàãààíä ýíýõ¿¿ õóóëüä çààñàí àëèâàà øàí õàðàìæèéã ºã÷ àâàõ íü àëèâàà àæèë ìýðãýæëèéí õóâüä çàíøèë áîëñîí òóõàé íîòîëãîîã çºâøººðºõã¿é. 24. Ìºíãºí õºðºíãº ýñâýë ýä õºðºíãèéí íîòîëãîî

(1) Ýíýõ¿¿ õóóëü ýñâýë Ýð¿¿ãèéí õóóëèéí 161 – 165 áîëîí 213 – 215 äóãààð ç¿éëä çààñàí çºð÷èë ¿éëäñýí, ýñâýë ¿éëäýõýýð ¿ãñýí õóéâàëäñàí, ¿éëäýõèéã çàâäñàí ýñâýë ºäººí äýìæñýí õýðãèéã ø¿¿õýýð õÿíàí øèéäâýðëýõ ýñâýë õÿíàí øàëãàõ àæèëëàãààíä ø¿¿ãäýã÷ ýòãýýä íü ººðèéí ìýäýãäýæ áóé îðëîãûí ýõ ¿¿ñâýðòýé íèéöýõã¿é õýìæýýíèé ìºíãºí õºðºíãº ýñâýë ýä õºðºíãº ýçýìøäýã áºãººä ò¿¿íèéãýý õóóëèéí äàãóó îëæ àâñàí ãýäãýý õàíãàëòòàé áàòàëæ ÷àäàõã¿é áàéãàà, ýñâýë ñýæèãëýãäýæ áóé çºð÷èë ¿éëäýãäýõ ¿åä ø¿¿ãäýã÷ ººðèéí ìºíãºí õºðºíãº ýñâýë ýä õºðºíãºº íýìýãä¿¿ëñýí áºãººä ò¿¿íèéãýý õóóëèéí äàãóó îëæ àâñàí ãýäãýý õàíãàëòòàé áàòàëæ ÷àäàõã¿é áàéãàà íü ø¿¿ãäýã÷ ýòãýýä áóñäààñ øàí õàðàìæ àâñàí, àâàõààð çºâøººðñºí ýñâýë îëæ àâàõûã çàâäñàí áºãººä øàí õàðàìæûã õóóëü áóñààð àâñàí, àâàõààð çºâøººðñºí ýñâýë îëæ àâàõûã çàâäñàí áîëîõûã ø¿¿õýä íîòîëæ áîëîõ áà ãýð÷èéí ìýä¿¿ëãèéã áàòàëãààæóóëæ áîëíî.

(2) Ýíýõ¿¿ ç¿éëèéí 1 ä¿ãýýð çààëòûí õ¿ðýýíä àëèâàà áóñàä ýòãýýäèéí ìýäýëä áàéãàà ýä õºðºíãèéã òóõàéí ýòãýýä áîëîí ø¿¿ãäýã÷ ýòãýýäèéí õîîðîíäûí õàðèëöàà ýñâýë àëèâàà áóñàä íºõöºë áàéäëûã õàðãàëçàí òóõàéí ýòãýýä ø¿¿ãäýã÷èéí ºìíººñ ººðèéí ìýäýëä áàéëãàæ áàéãàà ýñâýë àëèâàà íýìýãäýë õºðºíãèéã ò¿¿íèé èòãýìæèëñíýýð îëæ àâñàí ýñâýë ø¿¿ãäýã÷ ýòãýýäýýñ àâñàí áýëýã õýëáýðýýð ººðèéí ýçýìøèëä áàéëãàæ áàéãàà ãýæ ¿çýõ ¿íäýñëýëòýé òîõèîëäîëä ø¿¿ãäýã÷ ýòãýýäèéã òóõàéí ýä õºðºíãèéã ýçýìøäýã ýñâýë íýìýãäýë õºðºíãº îëæ àâñàí ãýæ ¿çíý.


25. Õàìòðàã÷èéí íîòîëãîî

Àëèâàà õóóëüä ººðººð çààñíûã ¿ë õàðãàëçàí 24 ä¿ãýýð ç¿éëä çààñàí àëèâàà õýðýã õÿíàí øèéäâýðëýõ ýñâýë øàëãàõ àæèëëàãààíä àëèâàà ãýð÷èéã òºëººëºõ ýòãýýä ýñâýë íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé ãèø¿¿íä øàí õàðàìæ òºëñºí, õ¿ðãýæ ºãñºí ýñâýë ò¿¿íèé ºìíººñ ºãñºí ãýäýã øàëòãààíààð íàéäâàðã¿éä òîîöîæ áîëîõã¿é.

VI ÕÝÑÝÃÁÓÑÀÄ

26. Íýãæëýã ¿çëýã õèéõ àæèëä ñààä ó÷ðóóëàõ

Àëèâàà ýòãýýä:(à) îðîí áàéðàíä íýâòðýõ ýñâýë íýãæëýã õèéõ çºâøººðºë á¿õèé ÀÕÌÒ-íû

Äàðãà ýñâýë àëáàí õààã÷èéã íýâòð¿¿ëýõýýñ òàòãàëçñàí;(á) ÀÕÌÒ-íû Äàðãà ýñâýë àëáàí õààã÷èéã ýíýõ¿¿ õóóëèàð îëãîãäñîí íýâòðýõ

ýðõýý õýðýãæ¿¿ëýõýä ýñâýë àëèâàà áóñàä ÷èã ¿¿ðýã áîëîí á¿ðýí ýðõýý ã¿éöýòãýõýä íü ýñýðã¿¿öñýí, ñààä áîëñîí ýñâýë ñààòóóëñàí;

(â) ÀÕÌÒ-íû Äàðãà ýñâýë àëáàí õààã÷èéí ç¿ãýýñ ýíýõ¿¿ õóóëüä çààñàí àæèë ¿¿ðãýý ã¿éöýòãýõòýé õîëáîîòîéãîîð òàâüñàí õóóëü ¸ñíû øààðäëàãûã áèåë¿¿ëýýã¿é;

(ã) ººðèéí ýðõ ìýäëèéí õ¿ðýýíä ãàðãàæ ºãºõ áîëîìæòîé ìýäýýëëèéã ãàðãàæ ºãºõººñ òàòãàëçñàí ýñâýë ãàðãàæ ºãººã¿é áîë òóõàéí ýòãýýäèéã çºð÷èë ãàðãàñàí ãýì áóðóóòàéä òîîöîæ ò¿¿íä 10,000 õ¿ðòýë äîëëàðûí ýñâýë 1 æèë õ¿ðòýë õóãàöààãààð õîðèõ ýñâýë àëü àëü õàðèóöëàãûã äàâõàð õ¿ëýýëãýíý.

27. Ìýäýýëýë ãàðãàæ ºãºõ õóóëèàð õ¿ëýýñýí ¿¿ðýã

ÀÕÌÒ-íû Äàðãà ýñâýë àëèâàà àëáàí õààã÷ íü ýíýõ¿¿ õóóëüä çààñàí øàëãàæ ñóäëàõ àæèë ¿¿ðýãò íü õàìààðàõ àñóóäëààð àëèâàà ýòãýýäýýñ ìýäýýëýë ãàðãàæ ºãºõèéã øààðäàæ áîëîõ áºãººä èéíõ¿¿ øààðäñàíû äàãóó ìýäýýëýë ãàðãàæ ºãºõ áîëîìæòîé ýòãýýä òóõàéí ìýäýýëëèéã ãàðãàæ ºãºõ ¿¿ðýã õ¿ëýýíý.

28. Õóäàë ìýä¿¿ëýã, ìýäýýëýë ºãºõ

Àëèâàà ýòãýýä çîðèóäààð:(à) ýíýõ¿¿ õóóëüä çààñàí ýñâýë Ýð¿¿ãèéí õóóëèéí 165, 213, 214, áîëîí 215

äóãààð ç¿éëä çààñàí çºð÷èëòýé õîëáîîòîé àëèâàà õóäàë ýñâýë òººðºãä¿¿ëñýí ìýäýýëýë ºãñºí ýñâýë ºãºõºä íºëººëñºí;

(á) ÀÕÌÒ-íû Äàðãà ýñâýë òóñãàé ìºðäºí áàéöààã÷èä àëèâàà áóñàä õóäàë ýñâýë òººðºãä¿¿ëñýí ìýäýýëýë ºãñºí ýñâýë ºãºõºä íºëººëñºí áîë, ò¿¿íä 10,000 õ¿ðòýë äîëëàðààð òîðãîõ ýñâýë 1 æèë õ¿ðòýë õóãàöààãààð õîðèõ ýñâýë àëü àëü õàðèóöëàãûã äàâõàð õ¿ëýýëãýíý.

29. Çºð÷èë ãàðãàõàä ºäººí äýìæèõ

Ýð¿¿ãèéí õóóëüä çààñàí÷ëàí äàðààõèéã ºäººí äýìæñýí ýòãýýäèéã—(à) Ýíýõ¿¿ õóóëüä çààñàí çºð÷èë ¿éëäýõèéã;


(á) Ñèíãàïóð óëñàä ¿éëäñýí òîõèîëäîëä ýíýõ¿¿ õóóëèéí äàãóó çºð÷èëä òîîöîãäîõ àëèâàà ¿éëäëèéã Ñèíãàïóðò áàéðëàõ áóþó îðøèí ñóóõ ýðõ á¿õèé ýòãýýäèéí àæèë õýðýã ýñâýë áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààòàé õîëáîîòîéãîîð ãàäààä óëñàä ¿éëäýõèéã, çºð÷èë ãàðãàñàí ãýì áóðóóòàéä òîîöîæ òóõàéí çºð÷èëä íü õàðãàëçàõ õàðèóöëàãûã õ¿ëýýëãýíý.

30. Çºð÷èë ¿éëäýõýýð çàâäàõ

Ýíýõ¿¿ õóóëüä çààñíû äàãóó õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýõ çºð÷ëèéã ¿éëäýõýýð çàâäñàí àëèâàà ýòãýýäèéã òóõàéí çºð÷ëèéã ¿éëäñýíä òîîöîæ ò¿¿íä òóõàéí çºð÷èëä õàðãàëçàõ õàðèóöëàãûã õ¿ëýýëãýíý.

31. ¯ãñýí õóéâàëäàõ

Ýíýõ¿¿ õóóëüä çààñàí çºð÷ëèéã ¿éëäýõýýð Ýð¿¿ãèéí õóóëüä çààñàí÷ëàí ¿ãñýí õóéâàëäñàí àëèâàà ýòãýýäèéã çºð÷èë ¿éëäñýíä òîîöîæ ò¿¿íä òóõàéí çºð÷èëä õàðãàëçàõ õàðèóöëàãûã õ¿ëýýëãýíý. 32. Çºð÷èë íîöòîé áîëîõ íü

1) Ýíýõ¿¿ õóóëüä çààñàí çºð÷èë á¿ðèéã Ýð¿¿ãèéí áàéöààí øèéòãýõ õóóëèéí õ¿ðýýíä íîöòîé çºð÷èë ãýæ ¿çíý.(2) Òºðèéí àëáàí õààã÷ íü ò¿¿íä õóóëü áóñààð àëèâàà øàí õàðàìæ ºãñºí ýñâýë ñàíàë áîëãîñîí ýòãýýäèéã áàðèâ÷èëæ õàìãèéí îéð áàéðëàõ öàãäààãèéí ãàçàð õ¿ëýýëãýæ ºãíº. Ýíýõ¿¿ çààëòûã àëèâàà õ¿íäýòãýí ¿çýõ øàëòãààíã¿éãýýð áèåë¿¿ëýýã¿é òîõèîëäîëä òóõàéí ýòãýýäèéã çºð÷èë ãàðãàñàí áóðóóòàéä òîîöîæ ò¿¿íä 5,000 õ¿ðòýë äîëëàðûí òîðãóóëü íîãäóóëàõ ýñâýë 6 ñàð õ¿ðòýë õóãàöààãààð õîðèõ ýñâýë àëü àëü õàðèóöëàãûã äàâõàð õ¿ëýýëãýæ áîëíî.

33. ßëûã ïðîêóðîðûí çºâøººðëººð îíîãäóóëàõ íü

Ýíýõ¿¿ õóóëèéí äàãóó îíîãäóóëàõ ÿëûã çºâõºí ïðîêóðîð ýñâýë ò¿¿íèé çºâøººðëººð îíîãäóóëíà.

34. Ýíýõ¿¿ õóóëüä çààñàí çºð÷ëèéã ä¿¿ðãèéí ø¿¿õýýð õÿíàí øèéäâýðëýõ íü

Àëèâàà áè÷ãýýð ãàðãàñàí õóóëüä ººðººð çààñíûã ¿ë õàðãàëçàí ýíýõ¿¿ õóóëüä çààñàí àëèâàà çºð÷ëèéã õÿíàí øèéäâýðëýõ áîëîí õîëáîãäîõ á¿ðýí øèéòãýëèéã íîãäóóëàõ àæèëëàãàà Ä¿¿ðãèéí ø¿¿õýä õàðüÿàëàãäàíà.

35. Õýðýãòíèéã áàéöààí øàëãàõ

(1) Ýíýõ¿¿ õóóëü ýñâýë Ýð¿¿ãèéí õóóëèéí 161 – 165 áîëîí 213 – 215 äóãààð ç¿éëä çààñàí çºð÷èë ¿éëäñýí, ýñâýë ¿éëäýõýýð ¿ãñýí õóéâàëäñàí, ¿éëäýõèéã çàâäñàí ýñâýë ºäººí äýìæñýí õýðýãò õî¸ð ýñâýë ò¿¿íýýñ äýýø òîîíû ýòãýýä ÿëëàãäàæ áàéãàà òîõèîëäîëä ø¿¿õýýñ òýäãýýðèéí íýã ýñâýë ò¿¿íýýñ äýýø òîîíû ýòãýýäèéã ãýð÷èéí õóâèàð íîòîëãîî ºãºõèéã øààðäàæ áîëíî.


(2) Òàíãàðàã ºðãºí õóóëü ¸ñíû àñóóëòàíä õàðèóëàõààñ òàòãàëçñàí äýýð äóðäñàí ýòãýýäýä èíãýæ òàòãàëçñàí ãýð÷èä õóóëèéí äàãóó àâàõ àðãà õýìæýýíèé íýãýí àäèë àðãà õýìæýýã Õîòèéí ýñâýë Ä¿¿ðãèéí ø¿¿õ àâ÷ áîëíî. (3) Ýíýõ¿¿ ç¿éëèéí 1-ä çààñíû äàãóó íîòîëãîî ºãºõ øààðäëàãàòàé ýòãýýä ø¿¿õèéí ¿çýæ áóéãààð áàéöààí øàëãàñàí á¿õèé ë ç¿éëä ¿íýí çºâ áºãººä á¿ðýí ìýäýýëýë ºãñºí òîõèîëäîëä òóõàéí ýòãýýä ¿íýí çºâ áà á¿ðýí ìýäýýëýë ºãñºí áºãººä òóõàéí ìýäýýëýëä äóðäñàí àëèâàà ç¿éëòýé õîëáîîòîéãîîð ò¿¿íèé ýñðýã ¿¿ñãýæ áîëîõ á¿õèé ë õýðýã õÿíàí øèéäâýðëýõ àæèëëàãààíààñ õàìãààëñíûã äóðäñàí õàðèóöëàãààñ ÷ºëººëºõ ãýð÷èëãýýã Ø¿¿ã÷ýýñ àâàõ ýðõòýé áîëíî.

36. Ìýäýýëýã÷èéã õàìãààëàõ

(1) Ýíä çààñíààñ áóñàä òîõèîëäîëä ýíýõ¿¿ õóóëüä çààñàí çºð÷èëòýé õîëáîîòîé àëèâàà ãîìäëûã àëèâàà èðãýíèé ýñâýë ýð¿¿ãèéí õýðýã õÿíàí øèéäâýðëýõ àæèëëàãààíä íîòîëãîî áîëãîí àâ÷ ¿çýõã¿é áºãººä àëèâàà ãýð÷èä ìýäýýëýã÷èéí íýð ýñâýë õàÿãèéã çàäðóóëàõ, ýñâýë òóõàéí ìýäýýëýã÷èéã èë÷ëýõýä õ¿ðãýæ áîëçîøã¿é àëèâàà ç¿éëèéã ìýä¿¿ëýõèéã ¿¿ðýã áîëãîõã¿é ýñâýë çºâøººðºõã¿é. (2) Ø¿¿õýä èðãýíèé ýñâýë ýð¿¿ãèéí õýðãèéã õÿíàí øèéäâýðëýõ àæèëëàãààíä íîòëîõ áàðèìò áîëîí àøèãëàãäàõ ýñâýë øàëãàãäàõ àëèâàà áàðèìò áè÷èãò ìýäýýëýã÷èéí íýðèéã äóðäñàí ýñâýë ò¿¿íèéã òîäîðõîéëñîí ýñâýë ìýäýýëýã÷èéã èë÷ëýõýä õ¿ðãýæ áîëçîøã¿é àëèâàà áè÷èëò, òýìäýãëýãýý àãóóëàãäñàí òîõèîëäîëä ø¿¿õ ìýäýýëýã÷èéã õàìãààëàõ ¿¿äíýýñ øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çñýí õýìæýýíä èéì á¿õèé ë áè÷èëò, òýìäýãëýãýýã õýðýã õÿíàí øèéäâýðëýõ àæèëëàãààíààñ ºìíº íóóí äàëäëóóëàõ ýñâýë àðèëãóóëíà. (3) Ø¿¿õ ýíýõ¿¿ õóóëüä çààñàí çºð÷èëòýé õîëáîîòîé õýðãèéã á¿ðýí õÿíàæ ¿çýýä ìýäýýëýã÷èéã ººðèéí ãîìäîëäîî õóäàë ãýäãèéã íü ìýäýæ áàéñàí ýñâýë õóäàë ãýæ èòãýæ áàéñàí ýñâýë ¿íýí áóñ ãýæ èòãýæ áàéñàí íîöòîé ìýäýýëëèéã ñàíààòàéãààð îðóóëñàí ãýæ ¿çâýë, ýñâýë àëèâàà áóñàä õýðýã õÿíàí øèéäâýðëýõ àæèëëàãààíä ìýäýýëýã÷èéã èë÷ëýõã¿éãýýð õýðãèéã øóäàðãààð øèéäâýðëýõ áîëîìæã¿é ãýæ ¿çâýë ø¿¿õ ãîìäëèéí ýõ õóóëáàðûã àøèãëàõûã øààðäàæ áîëîõ áºãººä ìýäýýëýã÷èä õîëáîãäîõ øàëãàëò ÿâóóëàõ áîëîí ìýäýýëëèéã á¿ðýí çàäðóóëàõûã øààðäàæ áîëíî.

37. Ñèíãàïóð óëñûí èðãýäèéí ãàäààäàä ¿éëäñýí ãýìò õýðýãò õ¿ëýýõ õàðèóöëàãà

(1) Ýíýõ¿¿ õóóëèéí çààëòóóä íü Ñèíãàïóð óëñàä áîëîí ãàäààäàä îðøèí ñóóãàà Ñèíãàïóð óëñûí èðãýäýä õ¿÷èí òºãºëäºð ¿éë÷èëíý; ò¿¿í÷ëýí ýíýõ¿¿ õóóëüä çààñàí ãýìò õýðãèéã Ñèíãàïóð óëñûí èðãýí Ñèíãàïóðààñ áóñàä àëèâàà óëñàä ¿éëäñýí òîõèîëäîëä òóõàéí ãýìò õýðãèéã Ñèíãàïóð óëñàä ¿éëäñýíòýé íýãýí àäèë ¿çýæ òóõàéí ýòãýýäýä õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýæ áîëíî. (2) Ýíýõ¿¿ ç¿éëèéí äàãóó àëèâàà ýòãýýäýä õîëáîãäîõ õýðýã õÿíàí øèéäâýðëýõ àæèëëàãàà íü òóõàéí ýòãýýäèéí ýñðýã Ñèíãàïóðààñ áóñàä óëñàä ¿éëäñýí òóõàéí õýðýãòýé õîëáîîòîéãîîð äàõèí õÿíàí øèéäâýðëýõ àæèëëàãàà ÿâóóëàõààñ õàìãààëíà.


Ñóðãàã÷ áàãøèéí òîâ÷ íàìòàð

Íýð: ×óà ×åð ßàê

Òºðñºí îí, ñàð, ºäºð: 1947 îíû 6 äóãààð ñàðûí 21

Àêàäåìèê çýðýã: Áàêàëàâð, Ñèíãàïóðûí èõ ñóðãóóëü, 1970 îí

Ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ñóðãàëò: Óìàðä-ºìíºäèéí èõ ñóðãóóëü, ÀÍÓ, 1977

Áðàìøèë öàãäààãèéí êîëëåæ, ÈÁÓÈÍÂÓ, 1984

Õàÿã: 22 Æàëàí ×åíãàì, Ñèíãàïóð 578305

Ýëåêòðîí øóóäàí: [email protected]

Àæèë ýðõëýëòèéí áàéäàë:

• Ìºðäºí áàéöààã÷, 1970-1972

• Àõëàõ îôèöåð, 1972

• Öàãäààãèéí íººö àíãèéí õýðãèéã ò¿ð õàìààðàã÷, 1973-1974

• Òºëºâëºëò õàðèóöñàí îôèöåð, 1974-1976

• Óìàðä-ºìíºäèéí èõ ñóðãóóëüä ñóðãàëòàä õàìðàãäñàí, 1976-1977

• Çàìûí öàãäààãèéí ãàçðûí äàðãà, 1977-1978

• “Á” äèâèçèéí çàõèðàã÷, 1978-1979

• “Ã” äèâèçèéí çàõèðàã÷, 1979-1980

• Ñóðãàëòûí òºâèéí äàðãà, 1980-1985

• Õ¿íèé íººö, òàìãûí õýëòñèéí äàðãà, 1985-1987

• Ýð¿¿ãèéí ìºðäºí áàéöààõ ãàçðûí äàðãà, 1987-1991

• Õîðèõ áàéãóóëëàãóóäûã õàðèóöñàí ãàçðûí îðëîã÷ äàðãà, 1991-1994

• Àâëèãûí õýðãèéã ìºðäºõ òîâ÷îîíû äàðãà, 1994-2005

• Öàãäààãèéí àêàäåìèéí òýðã¿¿í äàðãà, 2005

• Çàñàãëàë áîëîí àâëèãàòàé òýìöýõ îëîí óëñûí çºâëºõ, 2005 îíîîñ ºíººã õ¿ðòýë

• Òºðèéí àëáàíû êîëëåæèä áàãø, 2005 îíîîñ ºíººã õ¿ðòýë

• Òºðèéí àëáàíû áîäëîãûí Ëè Êóàí Èõ ñóðãóóëèéí áîëîâñðîë õàðèóöñàí çàõèðàë, 2005 îíîîñ ºíººã õ¿ðòýë

• Ñèíãàïóðûí ¿íäýñíèé èõ ñóðãóóëèéí Áèçíåññèéí ñóðãóóëèéí ïðîôåññîð, 2010-2011

• Ñèíãàïóðûí ¿íäýñíèé èõ ñóðãóóëèéí ïðîôåññîð, 2010

Óäèðäàí ÿâóóëñàí ñóðãàëòóóä:

• Àâëèãàòàé òýìöýõ ñóðãàëò, Í¯Á-ûí Àçè, Àëñ Äîðîíäûí Èíñòèòóò, 2003

• Ìºðäºí áàéöààëòûã óäèðäàí ÿâóóëàõ áà àæëûí ¿ð ä¿íãèéí øàëãóóðûí òîãòîëöîî, Áðóíåé, 2005


• Àâëèãàòàé òýìöýõ ñóðãàëò, Àâñòðàëèéí ¿íäýñíèé èõ ñóðãóóëü, 2005

• Õàìòûí íºõºðëºëèéí îðíóóäàä çîðèóëñàí àâëèãàòàé òýìöýõ ñóðãàëò, Ñèíãàïóðûí òºðèéí àëáàíû êîëëåæ, 2005-2010

• Àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçðûí ìºðäºí áàéöààõ, õÿíàëò, óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ¿éë àæèëëàãàà, Áóòàí, 2007

• ÀÑÅÀÍ-û îðíóóäàä çîðèóëñàí àâëèãàòàé òýìöýõ ñóðãàëò, Ñèíãàïóðûí òºðèéí àëáàíû êîëëåæ, 2007

• Ñòðàòåãèéí ìåíåæìåíò áà àâëèãàòàé òýìöýõ õºòºëáºð, Ìàëàéçûí àâëèãàòàé òýìöýõ êîëëåæ, 2007

• Íîìõîí äàëàéí àðëûí îðíóóäàä çîðèóîñàí àâëèãàòàé òýìöýõ ñóðãàëò, Ìàëàéçûí àâëèãàòàé òýìöýõ êîëëåæ, 2007

• Àâëèãàòàé òýìöýõ ñóðãàëò, Í¯Á-ûí Õºãæëèéí õºòºëáºð, Âüåòíàì, 2005-2006

• Àâëèãàòàé òýìöýõ ñóðãàëò, Ìàëàéçûí àâëèãàòàé òýìöýõ êîëëåæ, 2007-2008

• Àâëèãàòàé òýìöýõ ñóðãàëò, Õîíãêîíãèéí èõ ñóðãóóëü, 2007-2010

• Êàçàêñòàíû òºðèéí àëáàí õààã÷äàä çîðèóëñàí àâëèãà áà ñ¿¿äðèéí ýäèéí çàñãèéí òóõàé ñóðãàëò, Òºðèéí àëáàíû áîäëîãûí Ëè Êóàí Èâ ñóðãóóëü, 2010

• ¯ð ä¿íòýé õÿíàí øàëãàëò áà òºðèéí õÿíàëò øàëãàëòûí áàéöààã÷äûí ñóðãàëò, Âüåòíàì, 2007-2008

• Ñèíãàïóðûí òóðøëàãûã òàíèëöóóëàõ ñóðãàëò, Áýýæèí, 2008

• Àâëèãààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ¿ð ä¿íòýé ìåõàíèçì, ñòðàòåãè òºëºâëºëò áà ìåíåæìåíò, Ôèëèïïèí, 2009

• Àâëèãàòàé òýìöýõ ñóðãàëò, Áîòñâàíà, 2009

• Àâëèãàòàé òýìöýõ ñóðãàëò, Çàìáè, 2009

• Ìîíãîë Óëñûí Áîëîâñðîë, ñî¸ë, øèíæëýõ óõààíû ÿàìíû àæèëòàí àëáàí õààã÷äàä çîðèóëñàí àâëèãàòàé òýìöýõ ñóðãàëò, Ìîíãîë, 2009

• ÁÍÑÂÓ-ûí òºðèéí àëáàí õààã÷äàä çîðèóëñàí àâëèãàòàé òýìöýõ ñóðãàëò, Âüåòíàì, 2009

• Àâëèãàòàé òýìöýõ îëîí óëñûí òóðøëàãà, àðãà áàðèë, Êàçàêñòàí, 2010

• ÁÍÑÂÓ-ûí òºðèéí àëáàí õààã÷äàä çîðèóëñàí àâëèãàòàé òýìöýõ ñóðãàëò, Âüåòíàì, 2010

Çºâëºõººð àæèëëàñàí òºñºë õºòºëáºð¿¿ä:

• Êàìáîæèéí àâëèãûí ýñðýã õóóëü, 2005

• Áàíãëàäåøèéí àâëèãàòàé òýìöýõ áàéãóóëëàãà, 2005

• Íèãåðèéí ýäèéí çàñàã, ñýíõ¿¿ãèéí ãýìò õýðýãòýé òýìöýõ õîðîî, 2006

• Âüåòíàìûí õºäºº àæ àõóé, õºäººãèéí õºãæëèéí ÿàìíû àëáàí õààã÷äûí ñóðãàëò, 2005-2006


• ÁÍÑÂÓ-ûí àâëèãààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ¿éë àæèëëàãààíû òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ, 2006

• Áóòàí Óëñûí àâëèãàòàé òýìöýõ ¿íäýñíèé ñòðàòåãè, 2006

• Áóòàí Óëñûí Àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçàðò çîðèóëñàí ñóðãàëò, 2006-2007

• Øðè-Ëàíêûí àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçðûí ñòðàòåãèéã òºëºâëºõ, 2007

• Êàìáîæèéí àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçðûã áàéãóóëàõ, 2007

• Ìîíãîë Óëñûí Áîëîâñðîë, ñî¸ë, øèíæëýõ óõààíû ÿàìíû àâëèãààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ¿éë àæèëëàãààíû òºëºâëºãººã áîëîâñðóóëàõàä äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ, ¸ñ ç¿éí ä¿ðýì áîëîâñðóóëàõ, 2009

Àâëèãàòàé òýìöýõ ÷èãëýëýýð õèéñýí ñóäàëãààíû àæëóóä:

• “Ñïîðòûí ñàëáàð äàõü àâëèãà”,Õîíãêîíãèéí àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçàð, 1995

• “Ñàéí õ¿í. Ñàéí õóóëü”, Õîíãêîíãèéí àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçàð, 1999

• “Àâëèãà: Õÿíàëò: Àðãà çàì”, 2002

• “Òºðèéí àëáàíû øóäàðãà ¸ñ áà àâëèãàòàé òýìöýõ”, ÁÍÕÀÓ, 2002

• “Àâëèãûã õÿíàõ: çºâõºí òîãòîëöîî, äýã, ¿éë àæèëëàãààíààñ õàìààðàõã¿é”, 2003

• “Àâëèãûã õÿíàõ: Ñèíãàïóðûí ÷èã õàíäëàãà”, Ìàëàéç, 2004

• “Àâëèãààñ àíãèæèðñàí Ñèíãàïóð æîð: íîìîíä áè÷èãäýýã¿é ç¿éëñ”, 2005

• “Àâëèãûã õÿíàõ: õºãæèë äýâøèë áà ºíãºðñíºº ýðãýí õàðàõ”, Ìîíãîë Óëñ, 2005

• “Àâëèãàòàé òýìöýõ Ñèíãàïóðûí àðãà çàì”, Àâñòðàëè, 2005

• “Ñèíãàïóðûí öàãäààãèéí ãàçðûí àâëèãûí ýñðýã òýìöýë”, Ìàëàéç, 2006

• “Ìîíãîë Óëñûí Áîëîâñðîë, ñî¸ë, øèíæëýõ óõààíû ÿàì äàõü àâëèãà: àâëèãàò ºðòºìõèé áàéäàë”, 2010


ÒÝÌÄÝÃËÝË

бүгд найрамдах сингапур улсад зохион байгуулсан...

Art & Photos

Transcript of бүгд найрамдах сингапур улсад зохион байгуулсан...