"კითხვის გაკვეთილების რვეული"
52
კ ი თ ხ ვ ი ს გ ა კ ვ ე თ ი ლ ე ბ ი მოსწავლის რვეული რეკომენდებული ტექსტებით gamomcemloba ustari თბილისი 2014
Transcript of "კითხვის გაკვეთილების რვეული"
კ ი თ ხ ვ ი ს გ ა კ ვ ე თ ი ლ ე ბ ი
მოსწავლის რვეული რეკომენდებული ტექსტებით
gamomcemloba ustariთბილისი
2014
კითხვის გაკვეთილების მიზანია, მოსწავლემ შეძლოს მისი ასაკის შესაფერისი სხვადასხვა ტიპის ტექსტების გააზრება. წინამდებარე სამუშაო რვეული განსხვავებულ ტექსტებზე მუშაობის საშუალებას იძლევა და შედგება ხუთი კარისაგან:
პირველი კარი - წაკითხული ზღაპრის გააზრებამეორე კარი - წაკითხული მოთხრობის გააზრებამესამე კარი - წაკითხული ლექსის გააზრებამეოთხე კარი - რეკომენდებული ლიტერატურამეხუთე კარი - მეთოდური რეკომენდაციები
პროექტის ავტორი - მანანა ბოჭორიშვილიგამომცემლობის რედაქტორი - თამარ გელოვანი
რვეულზე მუშაობდნენ: თამარ ლორთქიფანიძე - მეცნიერებათა დოქტორი; ინგა თეთრაძე - დაწყებითი განათლების სპეციალისტი; ეკა დონაძე - ფილოლოგი, სერტიფიცირებული მასწავლებელი.
© მანანა ბოჭორიშვილი, 2014
© გამომცემლობა უსტარი, 2014
დიზაინი, დაკაბადონება - ლია სულაქველიძე
ISBN -978-9941-9395-0-1
`gamomcemloba ustari~mis. winamZRvriSvilis 119.
tel.: 2964081; 790 96 40 [email protected]
www.ustari.ge
სარჩევი
პირველი კარი - წაკითხული ზღაპრის გააზრება .....................................5
1. სათაური და ზღაპარი 2. ზღაპრის მთავარი მინიშნებები3. ჯადოსნური ლექსიკონი4. დისკუსია ზღაპრის ავტორთან5. უჩვეულო კითხვები და პასუხები6. ზღაპრის რუკა7. ზღაპრის პირამიდა
მეორე კარი - წაკითხული მოთხრობის გააზრება ....................................13
1. პესონაჟის შესახებ 2. მთავარი და არამთავარი 3. ოთხი რატომ 4. შეკითხვების კალეიდოსკოპი 5. მოთხრობის პალიტრა6. ინტერვიუ ავტორთან 7. ყველაზე ემოციური ეპიზოდი
მესამე კარი - წაკითხული ლექსის გააზრება .......................................... 21
1. პირველი სტროფის სიტყვები2. მთავარი სათქმელი3. რითმის მუსიკა4. ლექსის ჩარჩო5. შეკითხვა პოეტს6. ლექსის ყველაზე მთავარი ფრაზა7. როგორ ხასიათზე დავდექი?
მეოთხე კარი - რეკომენდებული ლიტერატურა ............................................28
მეხუთე კარი - მეთოდური რეკომენდაციები ......................................................
5
პირველი კარი
წაკითხული ზღაპრის გააზრება
1. სათაური და ზღაპარი
2. ზღაპრის მთავარი მინიშნებები
3. ჯადოსნური ლექსიკონი
4. დისკუსია ზღაპრის ავტორთან
5. უჩვეულო კითხვები და პასუხები
6. ზღაპრის რუკა
7. ზღაპრის პირამიდა
6
სათაური და ზღაპარი
სათაურის წაკითხვის შემდეგ
როგორ ფიქრობ, რაზე შეიძლება იყოს ეს ზღაპარი?
რატომ ღირს ამ ზღაპრის წაკითხვა?
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
გამოგყვა შენი განწყობა ზღაპრის ბოლომდე?
რა არის ამის მიზეზი?
მოუფიქრე ამ ზღაპარს სხვა სათაური
ზღაპრის წაკითხვის შემდეგ
7
ზღაპრის მთავარი მინიშნებები
პირველი ხაზი: წაკითხული ზღაპრის სათაური
მეორე ხაზი:
მთავარი პერსონაჟი
მესამე ხაზი:
არამთავარი ერსონაჟები
მეოთხე ხაზი:
ამბის დასაწყისი
მეხუთე ხაზი:
ძირითადი ამბები
მეექვსე ხაზი:
დასასრული
8
ზღაპრის ჯადოსნური ლექსიკონი
არსებითი სახელისაგნის აღმნიშვნელი სიტყვა
არსებითი სახელი
ზედსართავი სახელისიტყვა, რომელიც საგანს ახასიათებს
ზედსართავი სახელი
ზედსართავი სახელი
ზედსართავი სახელი
ზმნა
საგნის მოქმედების აღმნიშვნელი სიტყვა
ზმნა ზმნა
ოთხსიტყვიანი ფრაზა
.........................
.........................
......................... ......................... .........................
......................... .........................
.........................
.......................................................................................
.........................
9
დისკუსია ზღაპრის გმირთან
რაში ეთანხმები?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
რაში არ ეთანხმები?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
შენ როგორ მოიქცეოდი?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
10
უჩვეულო კითხვები
და პასუხები
ზღაპარში ჩემს გონებაში
დასვი კითხვა, რომლის პასუხი
ტექსტშია
თავად უპასუხე შენ მიერ დასმულ შეკითხვას
ტექსტშივე მოიძიე პასუხი
დასვი კითხვა, რომლის პასუხი
ტექსტში არ არის, მაგრამ იგულისხმება
11
ზღაპრის (ამბის) რუკა
სათაური:
პერსონაჟები: მოქმედების ადგილი:
___________________________ ____________________________
___________________________ ____________________________
___________________________ ____________________________
პრობლემა: ________________________________________
______________________________________________________
ამბავი #1: ____________________________________________
______________________________________________________
ამბავი #2: __________________________________________
______________________________________________________
ამბავი #3: ____________________________________________
______________________________________________________
შეჯამება: ____________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
..........................................................................
12
ზღაპრის (ამბის) პირამიდა
შეავსე პირამიდა:
1. მთავარი გმირის სახელი;2. ორი სიტყვა, რომლებიც ახასიათებს მთავარ პერსონაჟს;3. სამი სიტყვა, რომლებიც აღწერს ფაქტს;4. ოთხი სიტყვა, რომლებითაც აღიწერება პრობლემა/მიზანი 5. ხუთი სიტყვა, რომლებიც გამოხატავს პრობლემის შეჯა მებას.
________
_______ _______
_______ _______ _______
_______ _______ _______ _______
_______ _______ _______ _______ _______
1
2
3
4
5
13
მეორე კარი
წაკითხული მოთხრობის გააზრება
1. პესონაჟის შესახებ
2. მთავარი და არამთავარი
3. ოთხი რატომ
4. შეკითხვების კალეიდოსკოპი
5. მოთხრობის პალიტრა
6. ინტერვიუ ავტორთან
7. ყველაზე ემოციური ეპიზოდი
პერსონაჟის შესახებ
სახელი
______________________
______________________
დადებითია ეს პერსონაჟი თუ უარყოფითი?
______________________
______________________
გარეგნობა___________________________________________________
დაახასიათე
______________________
______________________
______________________
______________________
სახელი
______________________
______________________
______________________
გარეგნობა
______________________
______________________
______________________
დადებითია ეს პერსონაჟი თუ უარყოფითი?
______________________
______________________
დაახასიათე
______________________
______________________
______________________
______________________
15
მთავარი და არამთავარი
მოთხრობისმნიშვნელოვანი
ეპიზოდი
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
მოთხრობისუმნიშვნელო
ეპიზოდი
ამოწერე ნაწარმოების ბოლო აბზაცი.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
შენ რომ ავტორი იყო, როგორ დაასრულებდი?
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
16
ოთხი რატომ
რატომ აქვს მოთხრობას ეს სათაური?
...........................................................................................................
...........................................................................................................
...........................................................................................................
რატომ არის ეს პესონაჟი მთავარი?
...........................................................................................................
...........................................................................................................
...........................................................................................................
რატომ თვლი ასე?
...........................................................................................................
...........................................................................................................
...........................................................................................................
რატომ მოგეწონა ან არ მოგეწონა?
...........................................................................................................
...........................................................................................................
...........................................................................................................
17
შეკითხვების კალეიდოსკოპი
ნაწარმოების მიხედვით, მოიფიქრე და დაასრულე შეკითხვები:
1. ვინ/რა? .................................................................................................................
...........................................................................................................................................
2. სად?............................................................................................................................
............................................................................................................................................
3. როდის? ...................................................................................................................
............................................................................................................................................
4. რატომ? ....................................................................................................................
............................................................................................................................................
5. როგორ? ...................................................................................................................
............................................................................................................................................
6. რამდენი? ...............................................................................................................
............................................................................................................................................
7. როგორი? ................................................................................................................
............................................................................................................................................
18
მოთხრობის პალიტრა
დახატე მთავარი პერსონაჟი ან დახატე ერთი ეპიზოდი.
ჩამოთვალე, რა ფერები გამოიყენე ხატვისას.
19
შეკითხვა ავტორს ავტორისეული პასუხი
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
ინტერვიუ ავტორთან
20
დაასათაურე ეს ეპიზოდი
რა ემოციაა გადმოცემული მოთხრობაში?
რა ემოცია გამოიწვია შენში?
.........................................................
.........................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
ყველაზე ემოციური ეპიზოდი
21
1. პირველი სტროფის სიტყვები
2. მთავარი სათქმელი
3. რითმის მუსიკა
4. ლექსის ჩარჩო
5. შეკითხვა პოეტს
6. ლექსის ყველაზე მთავარი ფრაზა
7. როგორ ხასიათზე დავდექი?
მესამე კარი
წაკითხული ლექსის გააზრება
22
პირველი სტროფის სიტყვები
1. წაიკითხე პირველი სტროფი და ამოწერე ოთხი მთავარი სიტყვა.
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
1 2
34
2. გაგვიზიარე შენი მოსაზრება - რატომ ჩათვალე ისინი მთავარ სიტყვებად?
რადგან ------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------------------------
ამიტომაც ---------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------------------------
23
მთავარი სათქმელი
1. შენი სიტყვებით გადმოეცი ამ ლექსის შინაარსი.
------------------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------------------
2. რომელია ამ ლექსის ყველაზე მნიშვნელოვანი ფრაზა?
-----------------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------------------
3. რატომ ფიქრობ ასე?
------------------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------------------
24
რითმის მუსიკა
1. ამოწერე ის სიტყვები, რომლებიც რითმას ქმნის.
..............................................................
.............................................................
.............................................................
.............................................................
გარითმულ სიტყვებს მიუწერე მნიშვნელობები.
სიტყვა მნიშვნელობა
25
ლექსის ჩარჩო
შერჩეულ ლექსს გაუკეთე ჩარჩო და გააფორმე ისე, რომ მის შინაარსს შეესაბამებოდეს.
-----------------------------------
-----------------------------------------------
-----------------------------------------------
-----------------------------------------------
-----------------------------------------------
-----------------------------------------------
-----------------------------------------------
-----------------------------------------------
-----------------------------------------------
26
შეკითხვა პოეტს
წაიკითხე ლექსი და დაუსვი სამი უმთავრესი კითხვა პოეტს:
? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ლექსის მთავარი ფრაზა
.............................................
.............................................
27
რა ემოცია გამოიწვია შენში - სიხარული, სევდა თუ...
-------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------
სიტყვა, რომელიც ყველაზე მეტად მოგეწონა
----------------------------------------------------------------
ფრაზა, რომელმაც ყველაზე დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა?
-------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------
28
მეოთხე კარი
რეკომენდებული
ლიტერატურა
ზღაპრები:მეჩონგურევარსკვლავთმრიცხველი გლეხიჩემი ძაღლისამი ზარმაცი და ხანძარიციყვი და მგელიკესანეპატარა ბიჭი და მზეგულითადი მეგობრობახელმწიფე და ობოლილომი და მელიავანო და თხებიხარბი ოქრომჭედელიმელია და თხა
ლექსები:ჩიტის სიმღერა* მიყვარს ბუნება ლამაზიგაზაფხულიგაზაფხულის მაყრებიზამთარი* ნეტავი გაზაფხული ქნა* ირემმა ირემს ბალახი გაუწოდა
29
მეჩონგურე(ქართული ხალხური ზღაპარი)
იყო ერთი ხელმწიფე. ჰყავდა ერთადერთი ქალი, რომელიც სილამაზით მზეს ეცილებოდა. მამა ქალის მთხოვნელებს ეუბ ნებოდა: ამა და ამ ადგილას, ამა და ამ ბაღში იზრდება უკვდავების ვაშლის ხე, ვინც იმ ხის ნაყოფს მომიტანს, ჩემს ქალს იმას მივათ ხოვებო.
ყველა მიდიოდა ვაშლის საძებრად. ბევრი ვაჟკაცი წავიდა, მაგრამ უკან დაბრუნებული არავინ უნა ხავს.
ხელმწიფის მახლობლად ერთი მეჩონგურე ცხოვ რობდა, რომელიც გან თქმული იყო თავისი სიმღერებითა და დაკ-ვრით. მასაც მოს წონდა მზეთუნახავი, მაგრამ თხოვას აბა როგორ გაბედავდა! ერთ მშვენიერ დღეს ეს მეჩონგურეც მივიდა ხელმწიფესთან და მზეთუნახავის ხელი სთხოვა. მასაც უკვდავების ვაშლის მოტანა დაავალეს.
მეჩონგურემ აიღო თავისი ჩონგური და გაუდგა გზას. ბევრი იარა თუ ცოტა იარა, ცხრა მთა გადაიარა. მიადგა ერთ უზარმაზარ ბაღს, რომელიც ისეთი მა ღალი კედლით იყო შემოვლებული, რომ ჩიტიც ვერ გადააფრინდებოდა.
მეჩონგურემ დიდხანს უარა ბაღს, მაგრამ კარი ვერსად უპო-ვა. უვლის ბაღს მეჩონგურე ირგვლივ, უკრავს ჩონგურს და მღერის ტკბილად. ამ სიმღერას ყურს უგდებს მთელი ქვეყანა. ტყემ შეაჩერა ფოთ ლების შრიალი და ტკბება სიმღერით, ცაში მო ნავარდე ფრინველები ბაღისაკენ მიფრინავენ, სხდე-ბიან მახლობელ ხეებზე და ყურს უგდებენ მე ჩონგურის ხმას. სიმღერამ დაატკბო ყველაფერი, თვით ქვის კედელიც კი.
უცებ მეჩონგურის წინ გაიხსნა სალი კლდის კე დელი და გამოჩნდა ყვავილებით მოფენილი გზა. გზა პირდაპირ ბაღში მიდიოდა. მიჰყვება ამ ყვავილოვან გზას მეჩონგურე და თანაც მღერის თავის გულსაკლავ სიმღერას.
ის უკვდავების ვაშლის ხე, თურმე, ამ ბაღში იდგა და მას მცველად ჰყავდა გველეშაპი. ვინც ბაღს ახლოს მიეკარებოდა,
30
ცოცხლად ყლაპავდა. გველეშაპს მოესმა უცხო ხმა, ახრიალ-და, საზიზ ღარი პირი დააღო და დაიღმუვლა:
- ვინ არის ეს თავხედი, ვინ გაბედა ჩემს ბაღში შემოსვლაო. აქ ჩემი შიშით დაბლა ჭანჭველები ვერ დადიან და ცაში ფრინველები ვერ დაფრინავენო!
მეჩონგურე უკრავს და მღერის თავის სიმღერას და თვალე ბიდან თქრია ლით მოსდის მდუღარე ცრემლი, მღერის და თან ტირის. გველეშაპი ღრია ლით გამო-ქანდა მეჩონ გური საკენ, საზა რელი პირი დააღო, უნდა ჩაეყ ლაპა, მაგრამ უცებ შეჩერდა და ყური დაუგდო მას.
ტკბილმა სიმღერამ გააბრუა გვე ლეშაპი. დიდხანს უსმენდა გაჩუმებული. ვე ღარ გაუძლო მისმა ბოროტმა გულმაც და გა-სის ხლიანებული თვა ლებიდან ცრემლები გადმოს ცვივდა. აკანკალებული და აცრემლებული უც ქეროდა საზიზღარი გვე ლეშაპი მეჩონგურეს, რო მელიც კიდევ უფრო მგრძნობიარე სიმღერებს მღეროდა.
ერთი კიდევ ჩამოჰკრა მეჩონგურემ და დაწყდა ჩონგურს ლარები. შეწყდა წკრიალა ხმებიც. თავ დახრილი მეჩონგურე დგას პირდაღებული ურ ჩხულის წინაშე და გადმოსდის ცრემლი. თვა ლებდასისხლიანებული გველეშაპი დუმს, მასაც თვა ლებში ცრემლები უჩანს და სიბრალულით შეს-ცქერის მეჩონგურეს.
უცებ გველეშაპი გონს მოვიდა. ასწია თავი, მოწ ყვიტა უკვდავების ვაშლი და გაუწოდა მეჩონგურეს. მეჩონგურე შეკრთა, თვალებს არ უჯერებდა. გვე ლეშაპმა უთხრა:
- წაიღე, ნუ მორცხვობ. ჩემს სიცოცხლეში ასეთი ხმა არა მსმენია, არავინ დამლაპარაკებია მაგნაირი ენით. წადი, წაიღე ეს ვაშლი და სიტყვას გაძლევ, დღეის იქით აღარ დავღვარო შენი მოდგმის სისხლი, რა ტკბილი ყოფილა ადამიანის ხმაო!
გახარებულმა მეჩონგურემ დაავლო ხელი უკ ვდა ვების ვაშლს და უკან გამობრუნდა.
31
ვარსკვლავთმრიცხველი გლეხი(იტალიური ზღაპარი)
ხელმწიფემ ძვირფასი ბეჭედი დაკარგა. ეძება, ეძება, მაგრამ ცამ ჩაყლაპა, თუ მიწამ, ბეჭედი ვერსად ნახა. ბრძანა ხელმწიფემ: აუწყეთ ყველას, რომ ოქროში ჩავსვამ იმ ვარსკვლავთმრიცხველს, ვინც ბეჭედს მიპოვისო. ერთ ღარიბ-ღატაკ გლეხსაც მოესმა გზირის ხმა. გლეხს გამბეროს ეძახდნენ, რაც იტალიურ ენაზე კიბოს ნიშნავს. გამბერომ წერა-კითხვა არ იცოდა და ისეთი ღატაკი იყო, სულს იქით არა ებადა რა.
- ვითომ ასე ძნელია ვარსკვლავთმრიცხველობა? - გაი-ფიქრა გამბერომ. - რა იქნება, მეც ვცადო ბედიო? - ადგა და ხელმწიფეს ეახლა.
ხელმწიფის ბრძანებით გამბერო ერთ ოთახში ჩაკეტეს. ოთახში საწოლი, მაგიდა და სკამი იდგა. მაგიდაზე ეწყო სამელნე, კალამი, ქაღალდი და ვარსკვლავთმრიცხველობის წიგნი.
მიუჯდა გამბერო მაგიდას და იმ სქელ წიგნს დაუწყო ფურცვლა. მართალია, არაფერი ესმოდა, მაგრამ მაინც აიღო კალამი და აქა-იქ რაღაც ჩანიშნა. გამბეროს კალამი თავის დღეში არ სჭერია ხელში და ისეთი უცნაური ნიშნები გამოუვიდა, რომ მსახურებმა, დღეში ორჯერ რომ შეჰქონდათ მისთვის კერძი, გაიფიქრეს, ეს კაცი მართლაც დიდი ვარ-სკვლავთმრიცხველიაო. საქმე ის იყო, რომ ხელმწიფის ბეჭედი სწორედ იმ მსახურებმა მოიპარეს და სინდისი სუფ თა არა ჰქონდათ. გამბერო კი, როგორც ნამდვილ ვარ-სკვლავთმრიცხველს შეფერება, კუშტად გადახედავდა ხოლ-მე მსახურებს. მათაც შიშით ფერფური მისდიოდათ - ალბათ, ყველაფერი იცის ამ ვარსკვლავთმრიცხველმაო.
მსახურებმა აღარ იცოდნენ, როგორ მილაქუ ცებოდნენ, როგორ შემოვლებოდნენ თავს გამბეროს: - გისმენთ სინიორ
32
ვარსკვლავთმრიცხველო! რას გვიბრძანებთ, სინიორ ვარსკვ-ლავთ მრიცხველო!
მართალია, გამბერო ვარსკვლავთმრიცხველი არ იყო, მაგ-რამ გლეხი გახლდათ და ეშმაკობას ვე რავინ ასწავლიდა. ხელად აუღო ალღო, ასე რატომ ელაქუცებოდნენ მსახურები და გადაწყვიტა, მახეში უნდა გავაბა სამივეო.
ერთხელ, სადილობა რომ მოახლოვდა, გამბერო საწოლქვეშ შეძვრა. შევიდა მსახური, მიიხედ-მოი ხედა და ვერავინ დაინახა.
- აი, პირველი! - დაიძახა ამ დროს საწოლქვეშ შემძვრალმა გამბერომ.
მსახურს ელდა ეცა, თეფში ხელიდან გაუვარდა და გიჟივით გაენთო ოთახიდან.
შევიდა მეორე მსახური და თითქოს ქვესკნელი დან გაისმაო:- ეს კი მეორე!მეორე მსახურიც გავარდა ოთახიდან.შევიდა მესამე მსახური...- ესეც მესამე! - დაიძახა გამბერომ.შეიყარნენ მსახურები და მოითათბირეს:- რა ვქნათ? ვარსკვლავთმრიცხველმა ყველაფერი გაიგო.
ხელმწიფეს რომ მოახსენოს, ცხენის კუდზე გამოგვაბამენ. მოდი, ვეახლოთ და ყველაფერი გუ ლახდილად ვუთხრათ.
ადგნენ და ეახლნენ გამბეროს.- შეგვიბრალე, ბრძენთა ბრძენო. საწყალი ხალხი ვართ,
ყელს ნუ გამოგვჭრი, ნუ მოახსენებ ხელმწიფეს და აი, ეს ქისა ინებეო.
გამოართვა გამბერომ ოქროთი სავსე ქისა და უთხრა:- კარგი, რა გაეწყობა, არ გაგცემთ. ოღონდ ისე მოიქეცით,
როგორც დაგარიგებთ. აი, იმ ინ დაურს ხომ ხედავთ ეზოში? ადექით და ბეჭედი გადააყლაპეთ, დანარჩენი ჩემზე იყოსო...
ადგა მეორე დღეს გამბერო, ეახლა ხელმწიფეს და მოახსენა:- დიდი ფიქრის და ანგარიშის შემდეგ გავიგე, სად არის
თქვენი ბეჭედიო.
33
- სად არისო? - ჰკითხა ხელმწიფემ.- თქვენო უდიდებულესობავ, ბეჭედი ინდაურს გადა-
უყლაპავსო.დაკლეს ინდაური, გამო შიგნეს და იპოვეს ბე ჭე დი.
ხელმწიფემ უხ ვად დაასაჩუქ რა ვარ სკვ ლავ თ მრიც ხველი, მერე მის პატივსაცემად დიდი ნადიმი გამართა.
მოიწვია, რაც კი იმ ქვეყანაში ბარონები, გრაფები, მარკიზე-ბი და გრანდები იყვნენ.
ათასნაირ კერძთან ერთად სუფრაზე კიბორ ჩხალებიც მოიტანეს. თურმე იმ ქვეყანაში კიბორ ჩხალა თვალით არავის ენახა - სხვა ქვეყნის ხელ მწიფეს გამოეგზავნა ძღვნად.
- შენ ხომ დიდი ვარსკვლავთმრიცხველი ხარ. აბა, მითხარი, ეს რა არისო? - მიმართა ხელმწიფემ გამბეროს.
იმ საცოდავ გამბეროს თვალით არ ენახა კიბორ-ჩხალები, რა იყო, არ იცოდა და თავისთვის ჩაი -ლაპარაკა:
- ეჰ, გამბერო, გამბერო, შენი აღსასრულის წუთი დადგაო.
ხელმწიფემ არ იცოდა, რომ გლეხს გამბერო ერქვა და ვაშა, ვაშაო, წამოიძახა.
- გამოიცანი, ჩემო კარგო, მართლა კიბორჩხალე ბია. შენ ხარ უდიდესი ვარ სკვლავთ მრიცხველი დე დამიწის ზურგზეო.
34
ამირან ჭიჭინაძე
ჩემი ძაღლი
ჩემი ძაღლი ტოპი სულ არ არის ავი.გივის უყეფს იმიტომ, რომ გივი ჯაჯღანაა.ქეთის უყეფს იმიტომ, რომ ქეთი ფეხაკრეფით დადის.ძია ვახტანგს უყეფს იმიტომ, რომ ძია ვახტანგი ძალიან
მაღალი კაცია.დეიდა ანეტას უყეფს იმიტომ, რომ დეიდა ანეტას ძაღლის
ეშინია.ფოსტალიონს უყეფს იმიტომ, რომ ფოსტა ლიონი გაზეთებს
გვიკარგავს.ციალას უყეფს იმიტომ, რომ ციალამ უმიზე ზოდ იცის
სიცილი.თამრიკოს უყეფს იმიტომ, რომ თამრიკო მტირალაა.თემო აბრაზებს ტოპს, დაუყეფს, აბა, რა იქნება!ბეღურებს იმიტომ უყეფს, რომ ბეღურებთან თამაში უნდა.
მე იმიტომ, - ყურადღება მომაქციეო.გუშინ ჩვენს ეზოში არავინ არ იყო და ტოპი მაინც ყეფდა,
იმიტომ, რომ . . . მოიწყინა.სულ არ არის ჩემი ტოპი ავი!
35
სამი ზარმაცი და ხანძარი(ხალხური)
იყო სამი ძმა, სამივე ერთიმეორეზე უფრო ზარმაცი. დილიდან საღამომდის სამივე იატაკზე იყო გაჟღვართული. თუ ვინმე პირში პურს არ ჩაუდებდა, მშივრები დაიხოცე-ბოდნენ.
ერთ დღეს სახლიდან ყველა წავიდა. შინ მარტო ზარმაცი ძმები დარჩნენ. მეორე ოთახში ბუხრიდან ნაპერწკალი გადმოვარდა და ხანძარი გაჩნდა. შავი ბოლი რომ შევიდა ამ ზარმაცების ოთახში, მხოლოდ მაშინ მიხვდნენ, რომ ხანძარი გაჩენილაო. დაიწყო უფროსმა ძმამ ყვირილი:
- დედა, მამა, სახლს ცეცხლი გაუჩნდა, ვიწვითო!შემდეგ უმცროსმა დაიწყო ყვირილი:- ვიწვით, მოგვეშველეთო!შუათანა ძმა ისეთი ზარმაცი იყო, რომ ყვირილიც დაეზარა
და ძმებს შეეხვეწა:- მოდი, ჩემ მაგივრადაც თქვენ იყვირეთო.უფროსს და უმცროს ძმას ხმა რომ ჩაუწყდათ ყვირილით,
სწორედ იმ დროს მოუსწრეს მეზობლებმა და ძლივს გადაარჩინეს ზარმაცი ძმები. ძმები კი გამოიყვანეს, მაგრამ სახლს ვეღარაფერი უშველეს, ფერფლად იქცა.
36
ლ. ტოლსტოი
ციყვი და მგელი
ციყვმა ხიდან ხეზე ხტუნაობაში პირდაპირ მძინარე მგლის ზურგზე მოადინა ზღართანი. მგელი წამოხტა და შეჭმა მოუნ-დომა. ციყვი შეეხვეწა:
- გამიშვიო.მგელმა უთხრა:- კეთილი, გაგიშვებ, ოღონდ შენ ეს მითხარი, რატომ
ხართ ციყვები ასეთი მხიარულები. მე ერთთავად თავ-პირი ჩამომტირის, თქვენ კი, როცა არ უნდა შეგასწროთ კაცმა თვალი, სულ თამაშში და ხტუნაობაში ხართო.
ციყვმა უპასუხა:- ხეზე ამიშვი და იქიდან გეტყვი, თორემ შენი მეშინიაო.
მგელმა გაუშვა, ციყვი შეხტა ხეზე და ჩამოსძახა:- თავპირი იმიტომ ჩამოგტირის, რომ ბოროტი ხარ, სი-
ბოროტე გითუთქავს გულსა. ჩვენ კი ვმხიარულობთ, რადგან კეთილები ვართ და ბოროტებას არავის ვუკეთებთო.
37
გ. ტოგონიძე
კესანე
გაზაფხულის პირზე, გავახილე თვალი თუ არა, ნა მით პი რი დავიბანე, ცისფერი კაბა შევისწორე და მიმოვიხედე. ახლოს ვერავინ დავინახე. ადამიანები გარბი-გამორბოდნენ, მე კი ზედაც არავინ მიყურებდა.
- სად, სად გარბიხართ?! - წამოვიძახე გულ დაწყვეტილმა, - მიწის გორახები შემოვიცალე, მოვისწრაფოდი სულ მაღ-ლა და მაღლა, ზევით მელოდებიან-მეთქი, ვფიქრობდი. როგორც იქნა, ამოვიწვერე. გული ამიძგერდა, ამომებურცა: - ბუჰ! - იფეთქა ჩემმა პაწია კვირტმა და ყვავილად იქცა. ახლა კი ნუთუ ისე უნდა დავჭკნე, რომ ვერავინ შემამჩნიოს? შეჩერდით, ადამიანებო, ნუ გარბიხართ. შემომხედეთ. განა ჩემი ცისფერი, სიფრიფანა კაბა და ზედ განაბული ნამის ციმციმა წვეთი ვერ დაინახეთ? ბავშვები მაინც გამოუშვით აქეთ. ისინი მომეფერებიან.
ზოგი ყვავილი ახლოს არ მიგიკარებს, ეკლებს აბუძგავს, ზოგი შხამიანია, ზოგიც მყრალი და კიდევ რა ვიცი რა...
მე კი...მომწყვეტენ?სანამ მოვკვდები, ბარემ ჩემი მშვენიერებით სხვა გავახარო!ნუ, ნუ მიიჩქარით, ადამიანებო! ცოტა ხნით შეჩერდით!
ხომ ხედავთ, ამოვედი...
38
ვლ. ასლამაზიშვილი
პატარა ბიჭი და მზე
პატარა ბიჭმა დახატა საოცრად ლურჯი მთები, ყვავილებით მორთული მწვანე მინდორი, მინასავით გამჭვირვალე ნაკა-დული და კიდევ იცით რა? - გულყვითელა ჩიტი.
როცა ბიჭი ხატვას მორჩა, ფანქრები გვერდზე გადადო და ტკბილად ჩაეძინა. ჩაეძინა და დაესიზმრა: ვითომ ნაკადულის პირას იჯდა, მოფრინდა გულყვითელა ჩიტი, თვითნ რომ დახატა, ნაკადულს დაეწაფა, მაგრამ საოცარი ის იყო, წვეთიც ვერ დალია, ნაკადული მთლად გაყინულიყო.
დაღონდა გულყვითელა.დაღონდა პატარა ბიჭი. დაღონდებოდა, აბა, რა იქნებოდა,
მწვანე ბალახი, ნაირ-ნაირი ყვავილები და საოცრად ლურჯი მთები ყინულად ქცეულიყვნენ. ყველაფერი ცივი და მიუ-კარები იყო.
სითბო ენატრებოდათ მთებს.სითბო ენატრებოდა ნაკადულს.მზის სხივები ენატრებოდათ მინდვრის ყვავილებს.- მზეო, ოქროსფერო მზეო! - სევდიანად ჭიკჭიკებდა გულ-
ყვითელა.ბიჭმა როცა გაიღვიძა, საოცრად ლურჯი მთების მაღლა
დიდი, ჩახჩახა მზე დახატა!
39
გულითადი მეგობრობა
ერთ ტყეში ცხოვრობდნენ შველი, ყვავი, თაგვი და კუ.ერთხელ კუმ დაინახა, რომ ყვავი ბადეში გაბმულიყო,
ფართხალებდა, უნდოდა თავის განთავისუფლება, მაგრამ ამაოდ.
კუ შეხვეწა თაგვს:- თაგუნავ, უშველე, გაათავისუფლე ყვავი!თაგვმა მარდად მიირბინა ბადესთან, გადაღრღნა ბაწარი,
გაათავისუფლა ყვავი. ყვავმა მადლობა უთხრა თაგუნიას და კუს. კუ, თაგუნია და ყვავი დამეგობრდნენ, ყოველდღე ხვდებოდნენ ერთმანეთს წყაროსთან და უამბობდნენ თავიანთ თავგადასავალს. ერთხელ, როდესაც ყვავი ჰაერში დაბორიალებდა და თან ჩვეულებრივად ჩხაოდა, მან დაი-ნახა, რომ შველი მონადირის მიერ დაგებულ მახეში მოტა-ნებულიყო. საჩქაროდ გაეშურა წყაროსკენ, სადაც ერთად იყვნენ კუ და თაგუნია, უამბო, რა გაჭირვებაში იყო შველი.
მაშინვე გაეშურნენ შველისკენ.ყვავი მიფრინავდა, თაგვი ტყე-ტყე მიეშურებოდა. კუც
მათ გეზს გაჰყვა, მაგრამ, რასაკვირველია, ძლიერ ჩამორჩა ამხანაგებს. ყვავი და თაგვი თითქმის ერთსა და იმავე დროს მივიდნენ მახესთან. თაგვი მაშინვე შეუდგა საქმეს: თოკებს ღრღნიდა; ყვავი კი ჩაჰკრავდა ხოლმე თოკის წვეროებს ნისკარტს და ხსნიდა კვანძებს. ძლიერ ძნელი სამუშაო იყო.
ჩქარობდნენ - მონადირეს არ მიესწრო. ის იყო, გაათა-ვისუფლეს შველი და კიდეც გამოჩნდა მონადირე. შველი ისარივით დაეშვა ტყეში, თაგუნია შუმჩნევლად გაცუნცულდა ბალახებში, ყვავი აფრინდა ხეზე და იქიდან დაიწყო ყურება, რა სეირი იქნებაო.
უცებ შენიშნა, რომ კუ მხოლოდ ახლა წამოსწეოდათ და მობობღავდა ბადისაკენ, მაგრამ შეასწრო მონადირეს თვალი და გაჩერდა.
40
მონადირე ძლიერ გაჯავრებული იყო, რომ შველი ხელიდან გაუსხლტა, რომ მაინცა და მაინც რამე მიეტანა შინ, დასწვდა კუს და გამოახვია ხელსახოცში. ყვავი მაშინვე გაეშურა ამხანაგებისაკენ და შეატყობინა რა უბედურება შეემთხვა კუს.
შველმა ერთი ხერხი მოიგონა კუს დასახსნელად. უთხრა ამხანაგებს. ყველას მოეწონა და მაშინვე შეუდგნენ საქმეს. შველი წავიდა, დაწვა იმ გზაზე, რომელზედაც მონადირეს უნდა გამოევლო და თავი მოიმკვდარუნა. ყვავი დააჯდა ზე ვიდან და ჰკირკნიდა. მონადირემ დაინახა შუა გზაზე გაშ ხლართული შველი, რომელსაც ყვავი უნისკარტებდა, ეჭ ვიც არ შეჰპარვია, რომ ცოცხალია. გასწია მისკენ, კუ ხელ-სახოციანად გზის პირად დადო და მივიდა შველთან.
ვიდრე მონადირე შველს ათვალიერებდა, ყვავმა გამოხსნა ხელსახოცი, გაათავისუფლა კუ და მასთან ერთად მიიმალა ტყეში.
ბალახებიდან ისკუპა თაგვმა და მონადირეს სახელოში შეუძვრა. მონადირემ იგრძნო, რომ რაღაც დაცოცავს მის ტანზე. შეშნებულმა დაიწყო ჩოხის გახდა. შველი წამოვარდა ზეზე და ელვის სისწრაფით გაქანდა ტყისაკენ. მონადირეს სიჩქარით ხელი სახელოში გაეხლართა და როცა გაიძრო ჩოხა, უკვე გვიან იყო. შველი აღარც კი ჩანდა.
თაგვი მაშინვე მიიმალა.ასე გადაარჩინეს კუ.მას შემდეგ უფრო დამეგობრდნენ და ამ ოთხ მეგობარს
ხშირად ნახავდით ტყეში ერთად მოსეირნეს.
41
ხელმწიფე და ობოლი(ზღაპარი)
იყო და არა იყო რა, იყო ერთი ახირებული ხელმწიფე. ძა-ლიან უყვარდა ზღაპრებისა და ამბების მოსმენა, ოღონდ მთხრობელს გულს უწუხებდა შეკითხვებით, - მერე, მერეო!
ერთმა ობოლმა ბიჭმა გაიგო ეს ამბავი და ხელმწიფეს ეახლა. ბიჭმა დაიწყო: - იყო ერთი მეფე...
- მერე?- მივიდა მასთან ერთი მონადირე...- მერე?- მიუყვანა ორი ჩიტი...- მერე?- იმ მონადირემ ოთხი ჩხირი გამოჭრა...- მერე?- ორი ერთ მხარეს დაასო, ორიც - მეორე მხარეს.- მერე?- ჩხირებზე ჯოხები დააკრა...- მერე?- ჯოხებზე ჩიტები შემოსვა...- მერე?- მერე ჩიტები გადაფრინდებოდნენ...- მერე?- გადმოფრინდებოდნენ...იძახა ახირებულმა ხელმწიფემ მერე-მერეო. იძახა ბიჭმა
გადაფრინდებოდნენ-გადმოფრინდებოდნენო...ბოლოს ხელმწიფე გაბრაზდა და იყვირა:- რა ამბავია, ამდენი გადაფრინდებოდნენ-გადმოფ რინ-
დებოდნენ!- ტყუილს ხომ ვერ გაკადრებთ, დიდო მეფევ, თქვენ
რამდენი მერე ბრძანეთ, ჩიტებიც იმდენჯერ გადაფრინდ-გადმოფრინდნენ, - მიუგო ობოლმა. ხელმწიფეს გაეცინა, პასუხი მოეწონა და ბიჭი უხვად დააჯილდოვა. ამბობენ, ხელმწიფეს ამის შემდეგ მერე-მერეთი არავინ შეუწუხებიაო.
42
ლომი და მელია(ზღაპარი)
ლომი ძლიერ ავად გამხდარიყო და უძრავად იწვა თავის ბუნაგში. მოსულიყვნენ სანახავად სხვადასხვა მხეცები, თავს ევლებოდნენ და უვლიდნენ თავიანთ ბატონს. მხო-ლოდ მელია არსად ჩანდა. ყველა გაკვირვებული იყო და კითხულობდა:
- ნეტავ, სად არის დღეს მელია, რომ არ მოსულა აქაო?მგელმა დაუმატა:- როცა საერთო მოლხენა და ქეიფია, მელია ხომ არასოდეს
არ დააკლდება და დღეს რაღად მოვა, იცის, რომ გამოსარჩენს ვერაფერს გამოელისო.
ლომმა ძალიან იწყინა მელიას ასეთი უყურადღებობა. მგლის ნათქვამი მხეცებმა მელიას გადასცეს, მელია გაჯავრდა:
- დამაცადოს, მე ვაყურებინებ იმას სეირსო!მეორე დღეს, როცა მხეცები ხელახლა ეახლნენ ლომს,
მელიაც მიცუნცულდა, თავმდაბლად თავი დაუკრა და სა-ლამი მიუძღვნა. ლომმა უსაყვედურა:
- სად იყავ ამდენ ხანს, რატომ არ მნახეო?მელიამ თავი იმართლა:- თქვენო დიდებულებავ, როცა თქვენი ავადმყოფობის
ამბავი გავიგე, თავზარდაცემული გავიქეც გიჟივით, ექიმებს დავეძებდი, ყველას ვთხოვდი შველას და რჩევას, რა წამალი არგებს ჩვენს დიდებულ მეფეს-მეთქი. მირჩიეს: მგელს ფეხი მოსტეხონ, კოჭი ამოართვან და ნადირთ მეფეს მიართვანო!
მივარდა ვეფხვი მგელს და მოსტეხა უკანა ფეხი. მგელს თქრი ალით წამოუვიდა სისხლი, ფეხები სულ გაუწითლდა და მწარე ღმუილით მოშორდა მხეცებს. უკან მელია გამოედევნა და მისძახოდა:
- წითელჩექმებიანო, საით მიბრძანდები? როდესაც სიტყვას ამბობ, დაფიქრდი და სხვას ორმოს ნუ უთხრიო!
43
ვანო და თხები
ზღაპარი
ვანომ თხები საძოვრად წაიყვანა.იქვე ახლოს ბოსტანი იყო. თხები ბოსტანში შეცვივდნენ.გაიქცა ვანო თხების გამოსარეკად. ბევრი ეწვალა, ბევრი,
ვერ გამორეკა.გამოვიდა ბოსტნიდან, დაჯდა ღობესთან და ტირილი
დაიწყო.მოვიდა ძაღლი და ეკითხება:- ვანო, რადა ტირი?ვანომ ტირილით უპასუხა:თხები ბოსტანში შემიცვივდნენ და ვერ გამოვრეკე!მე გამოვრეკავ, - უთხრა ძაღლმა.შეირბინა ბოსტანში, აქეთ ურბინა, იქით ურბინა, თხები
ვერ გამორეკა.დაჯდა ვანოსთან და ტირილი დაიწყო.მოვიდა მამალი. ეკითხება ძაღლს:- ძაღლო, რადა ტირი?- იმიტომ, რომ ვანო ტირის.- ვანო, შენ რაღად ტირი?- თხები ბოსტანში შემიცვივდნენ, ვერ გამოვრეკე, იმიტომ
ვტირი.- მე გამოვრეკავ, - უთხრა მამალმა.გადაფრინდა ბოსტანში, ბევრი ყიყლიყო იძახა, მაგრამ ვერ
გამორეკა თხები. შემოჯდა ღობეზე. დაიწყო ტირილი.ვნახოთ, მოდის კურდღელი- მამალო, რად ტირი? - ეკითხება მამალს.- იმიტომ, რომ ძაღლი ტირის.- ძაღლო, შენ რაღად ტირი? - ეკითხება კურდღელი ძაღლს.- იმიტომ, რომ ვანო ტირის!- ვანო, შენ რაღად ტირი?
44
- თხები ბოსტანში შემიცვივდნენ. ვერ გამოვრეკე და იმიტომ ვტირი.
- მე გამოვრეკავ, - უთხრა კურდღელმა.შეირბინა ბოსტანში, აქეთ ურბინა, იქეთ ურბინა, ვერ
გამორეკა. დაჯდა და დაიწყო ტირილი.ამ დროს მოფრინდა ფუტკარი.-კურდღელო, რადა ტირი? - ეკითხება ფუტკარი.- იმიტომ, რომ მამალი ტირის.- მამალო, შენ რაღად ტირი?- იმიტომ, რომ ძაღლი ტირის.- ძაღლო, შენ რაღად ტირი?- იმიტომ, რომ ვანო ტირის!- ვანო, შენ რაღად ტირი?- თხები ბოსტანში შევიდნენ, ვერ გამოვრეკე და იმიტომ
ვტირი.- მე გამოვრეკავ, - უთხრა ფუტკარმა.გადაფრინდა ბოსტანში. უკბინა თხას, თხას ემწვავა.
გადახტა ღობეზე და გაიქცა. მას მიჰყვა მეორე, მესამე და თხები გამოცვივდნენ ბოსტნიდან. გაუხარდა ვანოს და წაასხა თხები მინდორში.
45
ხარბი ოქრომჭედელი (ხალხური ზღაპარი)
იყო და არა იყო რა, იყო ერთი ღარიბი კაცი, დღე და ღამე მუშაობდა, მაგრამ სიღარიბიდან თავი ვერ დაეხსნა, მემამულის მიწას აუშავებდა და მის შემოსავალს ბარაქა არა ჰქონდა: მოსავლის ნახევარი მიწის პატრონს მიჰქონდა.
ერთ გაზაფხულზე კაცმა შეუბა გუთანში ხარები და შეუდგა ხვნას. შუადღე გადასული იყო, ცხელოდა, მინდორში ისეთ ბუღი იდგა, სულის მოთქმაც კი ჭირდა, მაგრამ კაცი დასვენებას არ ფიქრობდა. უცებ სახნისი რაღაცას მოედო და მიწიდან დიდი ლოდი ამოაგდო. ლოდი ორად გატყდა და მზეზე ბრწყინვა დაიწყო. ღარიგბი კაცი შეშნდა: ფარსაგი რამე არ იყოსო.
ამოათრია ლოდი, მიწა მოაცალა და, რას ხედავს, ნამდვილი ოქროს ზოდია, ორად გატეხილი! შეახვია პერანგში, გაიდო მხარზე და შინისაკენ გასწია.
მეორე დღეს ერთ ნატეხი ბაზარში წაიღო და ოქრომჭედელს მიუტანა.
ოქრომჭედელმა გაკვირვებისაგან თვალები გადმოკარკლა; მერე საწყალი კაცის მოტყუება მოინომა. ნატეხი აწონა, სამი ოყა გამოვიდა, ღარიბ კაცს კი უთხრა ნახევარი ოყაა და ბევრი ბევრი ასი თუმანი ღირსო. ღარიბი კაცი არც ისეთი უჭკუო იყო, რომ ოქრომჭედლის ეშმაკობას ვერ მიმხვდარიყო. ნატეხი უკანვე გამოართვა და წამოსვლა დააპირა. ოქრომჭედელი არ მოეშვა: მომყიდე და მომყიდეო! მაგრამ თან ფულის გადახდაც ენანებოდა.
ბოლოს ღარიბმა კაცმა ხერხი იხმარა, ოქრომჭედელს უთ-ხრა: მომეცი ხელწერილი, რომ ჩემგან ნახევარი ოყა ოქ-როს ნატეხი იყიდე, ორმოცდაათი თუმანი დღეს მომეცი, დანარჩენი მერე იყოსო. ოქრომჭედელს სახე გაუნათდა. ორმოცდაათი თუმანი მაშინვე ჩაუთვალა და ხელწერილიც დაუწერა.
46
ღარიბმა კაცმა ხელწერილი და ფული რომ თავისად დაი-გულა, დაავლო ხელი ოქროს ნატეხსაც და მოკურცხლა. როცა ოქრომჭედელმა შეატყო, საქმე წახდაო, ყვირილი მორთო, ხალხი გაქცეულს დაედევნა და ღარიბი კაცი შეიპყრეს.
ადგილზე ბოქაულიც მობრძანდა. გამოიძია, რად ატყდა აყალმაყალი. ოქრომჭედელმა თავისი საჩივარი მოახსენა: ამ კაცმა ოქროს ნატეხი მომყიდა, ფული მივეცი, ოქროს ნატეხი კი უკანვე გაიტაცა და მიმალვას აპირებდაო.
- ტყუის ოქრომჭედელი, უთხრა ბოქაულს ღარიბმა კაცმა, - თავისი ოქროს ნატეხი მაგას ხელში მივეციო.
- მე როგორ მომცემდა, აგერ თვითონ უჭირავსო, - თქვა ოქრომჭედელმა.
- ოქრომჭედელი ახლაც ტყუის, ეს სხვა ოქროს ნატეხია - მიწის პატრონს უნდა მივართვა. თუ არა გჯერათ, ნახეთ ხელწერილი, მაგას რომ ოქროს ნატეხი მივეცი, ნახევარი ოყა იყო, ეს კი სამ ოყას იწონისო. ბოქაულმა ააწონინა ოქროს ნატეხი და მართლაც, სამი ოყა გამოვიდა. ხელწერილში კი ნახევარი ოყა ეწერა.
ხარბი ოქრომჭედელი გამტყუნდა: ოქროც დაკარგა და ფულიც.
მეორე დღეს ღარიბმა კაცმა ოქრომჭედელს თავისი ორმოც-დაათი თუმანი უკანვე გაუგზავნა, ხოლო ოქროს ზოდის ნატეხი საკადრის ფასში გაყიდა.
ჭირი - იქა, ლხინი - აქა,ქატო - იქა, ფქვილი - აქა.
47
მელია და თხა(ზღაპარი)
მელია მინდორზე მიდიოდა. მაღლა ყვავზე დარჩა თვალი და ჭაში ჩავარდა. მის ბედად ჭაში ცოტა წყალი იდგა. მართალია, ვერ დაიხრჩობოდა, მაგრამ ამოსვლასაც ვერ ახერხებდა. იდგა წყალში მელია და წუხდა.
ერთიც ვნახოთ, მოდის ბაკაბუკით თხა და ბატონ კაცურად მოაბიჯებს. თხამ გადაუხვია გზას და ჩაიხედა. დაინახა მელია და ჩასძახა:
- მანდ რას აკეთებ, მელიავ?- ვისვენებ, ჩემო გვრიტო! - ტკბილად ამოსძახა მელამ. -
მანდ მაღლა ცხელა და ამიტომ აქ ჩამოვხტი. უჰ, რა მშვენიერი სიგრილეა აქ, რომ იცოდე. ცივი წყალი რამდენიც გინდა, იმდენია!
თხას დიდი ხანია წყურვილით პირი უშრებოდა.- წყალი მართლა კარგია? - ჰკითხა თხამ.- მშვენიერი, - უპასუხა მელამ, - ჩამოხტი, ორივე დავეტევით.გაბრიყვდა თხა და ჩახტა ჭაში.- დახე, ამ უგნურს, ჩამოხტომაც ვერ მოახერხა, სულ
ერთიანად გამზუნზლა! - წყენით თქვა მელამ, ზურგზე შეახტა თხას, ზურგიდან რქებზე მოექცა, რქებიდან მაღლა ახტა და ტყისაკენ მოკურცხლა.
დარჩა ჭაში სულელი თხა, შიმშილით კინაღამ სული ამოსძვრა. ბოლოს ძლივს მიაგნეს, მოსჭიდეს რქებზე ხელი და ამოიყვანეს.
48
ვაჟა ფშაველა
ჩიტის სიმღერა
მე ჩიტი ვარ - ჩიტუნია პატარა,ფეხ-შიშველი, ტან-შიშველი, ნაცარა;სახლი არ მაქვს, კარი არ მაქვს, არც ბინა,არსად დედა, რომ ჩემთვის გაეცინა,თავის შვილი კალთაში ჩაეწვინა, -ეთქვა ჩემთვის ღიღინითა ნანინადა მეც ტკბილად იმ ხმაზე დამეძინა.
ხალხური
*მიყვარს ბუნება ლამაზიდა გრილი სიო მთისაო,მთის ფერდობებზე გაზრდილიფარები ცხვარ-ძროხისაო.მიყვარს მთის წყარო ანკარა,დილით სხივები მზისაო,ხან წვიმა კოკისპირული,ხმა ჭექა-ქუხილისაო.მას შემდეგ ქროლვა ქარისა,შრიალი ფოთლებისაო.
49
გ. აბაშიძე
გაზაფხული
აღარც ქარი, აღარც სუსხი,აღარც თოვლის ნარცენია,ტყემლის ყვავილს ფიფქი სცვივა,ატმებს ცეცხლი გასჩენია.
ცის ლაჟვარდში ტოროლები,აივანზე მერცხლებია,გამოსულან პატარები,მათ ცქერით ვერ ძღებიან.
სტვენს ბულბული, შაშვი გალობს,ბინად ტყე აქვს არჩეული,მიწას მოლი მოჰფენია,ტყეებს - მწვანე ფარჩეული.
აღარც ქარი, აღარც სუსხი,აღარც თოვლის ნარჩენია,ტყემლის ყვავილს ფიფქი სცვივა,ატმებს ცეცხლი გასჩენია!
50
აკაკი წერეთელი
გაზაფხულის მაყრები
მოიპარება ზამთარი,ძალ-ღონე გამოელია,და თვალს არიდებს გაზაფხულს?!..რა ცუდი მასპინძელია?!მის ნაცვლად ველით გაზაფხულს:ჟუჟუნა, მშვენიერი?!..იმისი ტანისამოსიუცხო და მრავალფერი?!..
ქვეყანა მაჯას გაიხსნის,გული დაუწყებს ძგერასადა საიდუმლო სიმებითიწყებს ბუნება ჟღერასა.
შიო მღვიმელი
ზამთარი
გადათეთრდა მთა და ბარი,თოვლის ფიფქი მოფრიალებს,კურდღელი კი ბუჩქის ძირასშიშისაგან ნაბავს თვალებს.
ბეღურები სიცივისგანჟღურტულებენ დაბალ ხმაზე,მათ არ მოსწონთ ეს ზამთარიდა არც თოვლის სილამაზე.
51
ხალხური
*ნეტავი გაზაფხული ქნა,ფოთოლ არ ჩამოდიოდეს,ბარში გალობდეს ბულბულიმთაში არწივი წიოდეს,ცოცხალ კაცს ცოცხალისაგანგული რად უნდა სტკიოდეს?!
მ. ფოცხიშვილი
*ირემმა ირემს ბალახი გაუწოდა,ირემმა ირემს ნეტავ რა უწოდა? -მეგობარი!წიწილამ წიწილას საკენკი დაუთმო,წიწილამ წიწილას ნეტავ რა გაუთბო?გული!მარტოკა დარჩენილ მარტორქასბეღურა ართობდა,ბეღურას რა უთხრა მარტორქამ? -- მადლობა!
52
მეხუთე კარი
1.
2.
3.
4.
5.
მეთოდური რეკომენდაციები
