วารสารแสงธรรมปริทัศน์ ปีที่ 39...

1โรงเรยนคาทอลกเปนสนามประกาศขาวด

เจาของ วทยาลยแสงธรรม คณะทปรกษา อธการบด รองอธการบดฝายวชาการ ผอำานวยการศนยสงเสรมและพฒนางานวชาการ ผอำานวยการศนยวจยคนควาศาสนาและวฒนธรรม คณบดคณะมนษยศาสตร คณบดคณะศาสนศาสตรคณะผทรงคณวฒ หมวดกฎหมายพระศาสนจกร บาทหลวงผศ.ดร.ไพยงมนราช หมวดกระแสเรยก บาทหลวงอดศกดพรงาม หมวดคำาสอน มขนายกวระอาภรณรตนบาทหลวงผศ.วชศลปกฤษเจรญ หมวดจรยธรรม บาทหลวงดร.เชดชยเลศจตรเลขา,M.I หมวดชวตดานจตใจ บาทหลวงสมชยพทยาพงศพรบาทหลวงเจรญวองประชานกล หมวดประวตศาสตรพระศาสนจกร บาทหลวงธรพลกอบวทยากลบาทหลวงดร.สรชยชมศรพนธ หมวดปรชญา บาทหลวงดร.ออกสตนสกโยปโตโย,S.J. บาทหลวงดร.วรศกดวนาโรจนสวช หมวดพระคมภร มขนายกดร.ลอชยธาตวสย บาทหลวงผศ.ทศไนยคมกฤสบาทหลวงสมเกยรตตรนกร หมวดพระสจธรรม บาทหลวงวรชนารนรกษบาทหลวงชายขนทะโฮม,C.Ss.R. บาทหลวงดร.ฟรงซสไกส,S.D.B. หมวดพธกรรม บาทหลวงเคลาดโอเบรตชอร,O.M.I. บาทหลวงอนสรณแกวขจร หมวดศาสนสมพนธและครสตสมพนธมขนายกชศกดสรสทธ บาทหลวงซกมนดแลสเชนสก,S.J.บรรณาธการบรหาร บาทหลวงเจรญวองประชานกลบรรณาธการสรางสรรค อาจารยพรพฒนถวลรตนกองบรรณาธการ อาจารยสจตตราจนทรลอย อาจารยพเชษฐรงลาวลย อาจารยชวนชมอาจณรงค นางสาวสกานดาวงศเพญจดพมพโดย ศนยสงเสรมและพฒนางานวชาการวทยาลยแสงธรรมวตถประสงค 1. เพอเสรมสรางความรทางวชาการในดานเทววทยาและปรชญา 2. เพอเปนสอกลางความรและความสมพนธอนดทางดานศาสนากำาหนดออก ปละ3ฉบบประจำาเดอนมกราคม-เมษายน,พฤษภาคม-สงหาคมและกนยายน-ธนวาคมคาบำารงสมาชก สมาชกรายป300บาทจำาหนายปลกฉบบละ120บาทสำาหรบสมาชกรายป สามารถสงเงนคาบำารงสมาชกเปนเงนสด,ตวแลกเงนไปรษณย,ธนาณตสงจาย “บาทหลวงอภสทธกฤษเจรญ”ปณ.ออมใหญ73160หรอโอนเขาบญชเงนฝากออมทรพย ธนาคารไทยพาณชยจำากด(มหาชน)สาขาเทสโกโลตสสามพรานนครปฐม

ชอบญชนายอภสทธกฤษเจรญเลขทบญช403-613134-4

วารสารแสงธรรมปรทศนวารสารราย4เดอนปท39ฉบบท3กนยายน-ธนวาคม2015/2558

2 วารสารแสงธรรมปรทศน ฉบบท 2 พฤษภาคม - สงหาคม 2010/2553

บทความทตพมพในวารสารแสงธรรมปรทศนขอสงวนสทธตามกฎหมาย

ในกรณทตองการบทความไปเผยแพรกรณาแจงขออนญาตอยางเปนทางการ

บ ท บ ร ร ณ า ธ ก า ร

หลายปทผานมา นบตงแตมนษยใหความสำาคญกบรายได ตลอดจนตวชวดทางเศรษฐ-

กจอนๆ โดยนำามาเปนปจจยสำาคญ ทแสดงถงความสำาเรจในชวต ทำาใหสงผลอยางมากตอ

วถชวตของมนษยและสงคมในภาพรวม

จากเดมทพอแมและลกๆ ทำางานรวมกน กลายเปนตางคนตางทำา แมทเคยมหนาท

หลกในการเลยงดลก กลบตองออกไปทำางานนอกบาน เพยงเพอใหมรายไดเพมมากขน เรา

ตางทมเททำางานเพอใหมผลงานทด มรายไดทด จนกระทง เราอาจลมหลายสงหลายอยาง ท

มความสำาคญตอชวตของเรา และสงหนงทเรามกจะละเลยความสำาคญ นนคอ การรกษาสมดล

ของชวต

แสงธรรมปรทศนฉบบน จงอยากจะเชญชวนทกทานไดหนกลบมาทบทวนตนเอง และ

จดลำาดบความสำาคญตางๆ ในชวต ใหสอดคลองกบธรรมชาตความเปนบคคลของเรา เพราะ

วา การทำางานไมใชเปนแคอาชพ ทชวยใหเรามรายไดเทานน แตยงเปนสวนหนงของชวต ท

ชวยใหเรารวา เราเปนใคร เรามพระพรของพระเจาประการใดบาง และจะใชพระพรเหลานน

ใหเกดประโยชนตอผอนและตนเองไดอยางไร

บางท เราอาจจะตองถามตนเองวา เราทำางานไปทำาไม งานมความหมายตอชวตของ

เราหรอไม และเราจะทำางานอยางมความสขไดอยางไร ฯลฯ เพราะบางทคำาถามบางคำาถาม

กชวยใหเรามองในมมทแตกตาง และเหนถงวถชวตทเราพงเดน

บรรณาธการสรางสรรค

ขาวประชาพนธ... ขอเชญชวนสงบทความเพอตพมพลงในวารสารแสงธรรมปรทศนฉบบตอไป

เดอนมกราคม-เมษายน 2559 ในหวขอ “คร” สงตนฉบบไดท อาจารยพรพฒน ถวลรตน

E-mail : [email protected] หรอคณสกานดา วงศเพญ E-mail : [email protected]

ภายในวนท 12กมภาพนธ2559 และขอขอบคณลวงหนาสำาหรบทกบทความทสงมารวมแบงปน

3โรงเรยนคาทอลกเปนสนามประกาศขาวด

C o n t e n t S a e n g t h a m J o u r n a lปท 39 ฉบบท 3 กนยายน - ธนวาคม 2015/2558

5วทยาศาสตรกบความเชอเรองการสรางบาทหลวง ผศ.วสนต พรฬหวงศ C.S.S.

23เทววทยาและวทยาศาสตรบาทหลวง ผศ.ดร.ฟรงซส ไกส S.D.B.

33มมมองของนกปรชญาตอโลกแหงวทยาศาสตรบาทหลวง วรศกด ยงศรปณธาน

39วทยาศาสตรกบความเชอครสตศ.กรต บญเจอ

53Room for Religion in a Scientific world.?Fr.Patrick A. Connaughton

5

23

33

39

53

4 วารสารแสงธรรมปรทศน ฉบบท 2 พฤษภาคม - สงหาคม 2010/2553

64พระสงฆ ความเชอ และวทยาศาสตร

บร.รต พรหมเดน (ผสมภาษณ)

68การบรหารจดการทรพยากรสงแวดลอมอยางมจรยธรรมผศ.ดร.ลดดาวรรณ ประสตรแสงจนทร

78วทยาศาสตรกบจรยธรรมดร.สภาวด นมคณสรณ

92จตวทยา: ศาสตรแหงความเขาใจและชวยเหลอมนษยอ.พรพฒน ถวลรตน

107วาดวยเรองของการสอนวทยาศาสตร

ในวทยาลยแสงธณรม อ.พเชษฐ รงลาวลย

116แนะนำาหนงสอบาทหลวง ผศ.สมชย พทยาพงศพร

64

68

78

92

116

บาทหลวงสงกดคณะซาเลเซยน S.D.B., อาจารยสาขาเทววทยา คณะศาสนศาสตร วทยาลยแสงธรรม

เทววทยาและวทยาศาสตร

[ หมวดพ

ระสจธรรม ]บาทหลวง ผศ.ดร. ฟรงซส ไกส, S.D.B.

วนท 30 มถนายน 2011 ทรฐ

วาตกน ในโอกาสครบรอบ 60 ปการบวช

เปนพระสงฆ สมเดจพระสนตะปาปาเบเน-

ดกตท 16 ทรงมอบ “รางวล โยเซฟ

รตซงเกอร” เปนครงแรกแกนกเทววทยา

3 คน ในค�าปราศรย พระองคทรงมโอกาส

ไตรตรองปญหาพนฐานทส�าคญวา “เทว-

วทยาคออะไร” พระองคตรสวา

“ธรรมประเพณสอนวา เทววทยา

เปนศาสตรแหงความเชอ เมอพดเชนนก

เกดค�าถามขนทนทวาจะเปนไปไดอยางไร

ดเหมอนขดแยงในตวเองมใชหรอ วทยา-

ศาสตรตรงกนขามอยางสนเชงกบความเชอ

มใชหรอ เมอความเชอกลายเปนศาสตร

กไมเปนความเชออกตอไปมใชหรอ และเมอ

วทยาศาสตรม งไปสความเชอ หรอขนอย

กบความเชอกเลกทจะเปนศาสตรมใชหรอ”

พระองค ย งทรงอธบายต อไปว า

ค�าถามเหลานลวนเปนปญหาทนกเทววทยา

สมยกลางโตเถยงกนอยแลว และในสมยน

เมอวทยาศาสตรเจรญกาวหนามากยงขน

กกลายเปนปญหาเรงดวนทดเหมอนวาแก

ไมตก ดงนน เราจงเขาใจวา เหตใดหลาย

แขนงวชาในหมวดเทววทยาจงหนไปศกษา

ดานประวตศาสตรเพอพสจนวาวชาของตน

เปนศาสตรอยางแทจรง เราตองยอมรบ

วาการศกษาเทววทยาในดานประวตศาสตร

ไดประสบความส�าเรจเพราะมผลงานยงใหญ

และค�าสอนของครสตศาสนาไดรบแสงสวาง

ใหม ทท�าใหมองเหนความมงคงภายในได

ชดเจน อยางไรกตาม ถาเทววทยาทงหมด

ยอนกลบไปศกษาเฉพาะอดตมมมองเดยว

กจะท�าใหความเชอปจจบนอยในความมด

24 วารสารแสงธรรมปรทศน ฉบบท 3 กนยายน - ธนวาคม 2015/2558

วทยาศาสตรแบงเปน 3 กลมใหญ

คอ

» 1) วทยาศาสตรธรรมชาต (Nat-

ural science) ศกษาปรากฏการณ

ธรรมชาตในสวนทเกยวกบสรรพสง

ตางๆ ยกเวนเรองปรากฏการณทเปน

พฤตกรรมของมนษย

» 2) สงคมศาสตร (Social sci-

ence) ศกษาปรากฏการณทเกยว

ของกบพฤตกรรมระหวางมนษยกบ

มนษย หรอศกษาปรากฏการณ

ทเกยวกบการอยรวมกนของมนษย

» 3) มนษยศาสตร (Humani-

ties) ศกษาปรากฏการณของมนษย

ในสวนทเปนปจเจกบคคล

คารล บารธ ไมสงสยเลยวาเทววทยา

เป นศาสตร เช นเดยวกบศาสตร อนๆ

เทววทยาเปนความพยายามของมนษยทจะ

แสวงหาความรของวตถใดวตถหนง มวธ

การทเปนขนตอนและแสดงเหตผลใหทกคน

มองเหนได วตถประสงคของความร ใน

เทววทยาคอพระเจาหรอปญหาเกยวกบ

พระเจา ดงทความหมายของค�าวา “เทว-

วทยา” เสนอแนะ ความจรงทว าเราไม

สามารถตรวจสอบพระเจา ไมท�าใหเทววทยา

สญเสยคณลกษณะในดานวชาการ โลกแหง

มโนภาพตามความคดของเพลโตกไมสามารถ

ทดสอบได แตไมมผใดตดสนวาตองขจด

ตอมานกเทววทยาไดมงเนนดานการ

ปฏบตเพอแสดงใหเหนวาเทววทยาในการ

เชอมโยงกบจตวทยาและสงคมวทยาเปน

ศาสตรทมประโยชน เพราะเสนอแนะวธ

ด�าเนนชวตอยางเปนรปธรรม การศกษาเชน

นกยงมความส�าคญอกดวย แตถาความเชอ

ซงเปนรากฐานของเทววทยาไมกลบเปนวตถ

ของความคด ถาการปฏบตมงไปสเฉพาะ

ตนเองหรอมอย เพราะได รบข อมลจาก

วทยาศาสตรมนษยเทานน การปฏบตเชนน

กจะไมมพนฐานทมาจากความเชอ วธการ

ศกษาเทววทยาเหลานจงไมเพยงพอ แมเปน

ความร ทมประโยชนและส�าคญ แตยงไม

เปนการตอบค�าถามแทจรงซงมอยวา สงท

เราเชอเปนความจรงหรอไม เทววทยาตอง

ค�านงถงเรองความจรง ซงเปนรากฐาน

สดทายและส�าคญทสดของเทววทยา

1. เทววทยาเปนศาสตรหรอไม

“ศาสตร ” หรอ “วทยาศาสตร ”

หมายถงความรเกยวกบขอเทจจรงและกฎท

จดไวอยางเปนระบบ เปนกจกรรมของมนษย

ทท�าใหไดความรทสามารถทดสอบได ซง

กระบวนการทกลาวประกอบไปดวย

» 1) การสงเกตปรากฏการณใน

ธรรมชาตแลวก�าหนดปญหา

» 2) การตงสมมตฐาน

» 3) การเกบรวบรวมขอมล

» 4) การวเคราะห

» 5) การสรปผล

เทววทยาและวทยาศาสตร 25

2. การใชวทยาศาสตรธรรมชาตในงาน

เทววทยา

นกประวตศาสตรมกถอวา แมนกบญ

โทมส อาไควนส (1224-1274) ไมได

พฒนาวทยาศาสตรการทดลองโดยตรง แต

เขากมส วนสรางความสนใจในการศกษา

ธรรมชาต โดยท�าใหอรสโตเตลเปนทรจกใน

มหาวทยาลยครสตชนตะวนตก และสงเสรม

การใชความรทางวทยาศาสตรในสมยของทาน

เขามาในความคดเทววทยา พระสมณสาสน

Aeterni Patris (1879) และ Fi-

des et Ratio (1998) ไดเสนอใหนกบญ

โทมสเปนแบบอยางส�าหรบนกวชาการและ

ผเชยวชาญในดานความรทางวทยาศาสตรใน

สมยของตนใหมวจารณญาณเชนเดยวกนทาน

เพอจะเรมการเสวนาทสรางสรรคและเกดผล

กบนกเทววทยา

สมเดจพระสนตะปาปานกบญยอหน

ปอลท 2 ทรงเขยนอยางชดเจนวา “การ

พฒนารวมสมยของวทยาศาสตรทาทาย

เทววทยาอยางลกซงยงกวาการน�าเสนอผล

งานของอรสโตเตลในยโรปตะวนตกไดทาทาย

นกเทววทยาในศตวรรษท 13 แตการ

พฒนาดงกล าวยงเป นโอกาสท�าให เกด

ทรพยากรส�าคญแกเทววทยาอกดวย ปรชญา

อรสโตเตลโดยอาศยการไตรตรองของนก

วชาการยงใหญเชนเดยวกบนกบญโทมส

อาไควนส กไดรบรปแบบใหมเพอแสดง

ค�าสอนทางเทววทยาฉนใด เราหวงไดหรอไม

ปรชญาของเพลโตออกจากหลกสตรการเรยน

การสอนในมหาวทยาลย กระบวนการความ

รใดๆ ถอวาเปนวชาการหรอศาสตร ถา

ผานการวพากษคอวเคราะหคณสมบตหรอ

ประเมนคณคาโดยเปรยบเทยบ รวมทง

สบคนแหลงขอมล ประวตและรปแบบดงเดม

เทววทยาพยายามเขาใจพระวาจาของ

พระเจาโดยอาศยแสงสวางแหงความเชอ

พยายามอธบายการเชอมโยงภายในของพระ

วาจาน และชแจงความหมายตามแบบนยยะ

ทแฝงอย เมอท�าเชนน เทววทยามกพบ

แหลงความรอนๆ จงตองค�านงถงเนอหา

ของขอมลดงกลาว แมนกเทววทยาใช “วถ

ลง” จากการเปดเผยในพระคมภรมาส สง

สราง เขาจะมองขามความจ�าเปนทจะใช

“วถขน” ไมได คอจากความรดานปรชญา

และวทยาศาสตรไปสความรทมาจากพระวาจา

ของพระเจา เพอจะไดมความร ความเขาใจ

ถงพระวาจาดยงขน ความจ�าเปนทใชการ

เคลอนไหวทงสองรปแบบนเปนทเขาใจของ

นกบญอนเซลมถงเทววทยาวา เปน “fides

quaerens intellectum” คอความเชอท

แสวงหาความเขาใจ ค�านยามนยงคงมคณคา

ในทกวนน เพราะความจรงทเทววทยาตอง

เขาใจเปนสงทตอง “แสวงหา” และสงท

ความเชอเรยกรองและรก ตามความหมายท

แตกตางกนของค�ากรยาภาษาละตน “quae-

rere”


ชดเจน ประเดนนนกคอ ตองสรางความ

สมานฉนทขนมาใหไดระหวางวถแหงโลก

ไรศาสนาของปรชญากบการเรยกรองสดขด

ของพระวรสาร นกบญโทมส อาไควนส

เสนอความพยายามหลกเลยงวธปฏเสธวถ

ของโลกพรอมคณคาทโลกมอย พยายาม

หลกเลยงความโนมเอยงแบบไมยอมออนขอ

ตอธรรมชาตดงทเคยมการปฏบตมากอน

แตในขณะเดยวกนทานนกบญกยงคงรกษา

ความเชอไวโดยไมยอมใหขอเรยกรองสงสด

และลดหยอนไมไดของระบบความจรงเหนอ

ธรรมชาต” (Fides et Ratio 43)


ปอล ท 2 ยงทรงยนยนวา “นกบญโทมส

อาไควนส มความมนใจแนวแนวา ‘ความ

จรงไมวาจะมาจากแหลงใดกลวนมาจากการ

ชแนะของพระจตเจา’ ทานนกบญรกความ

จรงดวยใจเทยงธรรมไมยอมใหความรสกสวน

ตวเขามาหกเห ทานจงแสวงหาความจรงจาก

ทกแหลงทหวงวาจะมโอกาสพบและตดตาม

ผลจนพสจน ได ว าเป นความจรงสากล”

(Fides et Ratio 44) จดมงหมายของ

การชแนะดงกลาวไมตองการเฉลมฉลอง

ความคดของนกบญโทมส แตตองการเชญ

ชวนนกเทววทยาสมยปจจบนใหปฏบตตาม

สงทนกบญโทมสเคยท�าในชวตของตน

ต อจากนกบญโทมส อาไควนส

นกเขยนทสมควรกลาวถง เพราะมความคด

เหนลกซงเกยวกบบทบาทของวทยาศาสตร

วา ศาสตรตางๆ ในปจจบน รวมทงความ

รทกรปแบบของมนษย จะสงเสรมพลงและ

สรางรปแบบใหมใหการศกษาคนควาทาง

เทววทยา ซ งแสดงความสมพนธ ของ

ธรรมชาต มนษย และพระเจ าฉนนน”

(จดหมายถงผ อ�านวยการหอดดาวของรฐ

วาตกน วนท 1 มถนายน 1988)

เราพบความคดเดยวกนนในสมณสาสน

Fides et Ratio ซงเสนอนกบญโทมส

อาไควนส เปน “ผแสวงหาความจรง” ซง

ตองศกษาและสอน ไมวาความจรงทพบนน

จากทใดและจากผใด สมเดจพระสนตะปาปา

นกบญยอหน ปอล ท 2 ทรงเขยนวา

“นกบญโทมส อาไควนส มความกลาหาญ

เดดเดยวในการยนยนความจรง มจตเสรใน

การเผชญหนากบปญหาใหมๆ รวมทงความ

สจรตทางปญญา เชนเดยวกบบรรดาผไม

ยอมใหครสตศาสนาตองเปอนหมอง ไมวา

โดยปรชญาฝายโลก หรอโดยการไมยอมรบ

ปรชญาเนองจากมอคตภายในพระศาสนจกร

ดงนน นกบญโทมส อาไควนส จงไดกลาย

เปนนกปราชญส�าคญในประวตความคดของ

ครสตชน ในฐานะทท านเป นผ บกเบก

แนวทางใหมใหเหมาะสมกบปรชญาและ

วฒนธรรมสากล ประเดนหลกในเรองนจะ

เรยกวาแกนแทของทางออกกเปนได ซงทาน

นกบญไดวางไวเปนแบบแผนส�าหรบการ

เผชญหนาครงใหมระหวางความเชอกบ

เหตผล พรอมกบการหยงรเชงพยากรณท


ทซอนอยในวฒนธรรมตางๆ ซงลวนเออ

อ�านวยใหรจกธรรมชาตของมนษยชดเจนยง

ขน และเปดหนทางใหมๆ ไปสความจรง

กยอมเปนประโยชนแกพระศาสนจกรดวย”

(Gaudium et spes 44) ขอความน

และอนๆ ทอางถงศาสตรตางๆ ไมอธบาย

เพมเตมวาวชาความรนมสวนชวยสงเสรม

เทววทยาไดอยางไร

สภาสงคายนาฯ ชนชมความร ทาง

วทยาศาสตรทเชญชวนนกเทววทยาใหเสวนา

กบ โลกอย า งมประสทธผลว า “ส งท

วทยาศาสตร ประวตศาสตร และปรชญา

คนควาและคนพบเมอเรวๆ น ท�าใหเกด

ปญหาใหมๆ ซงมผลกระทบกระเทอนถง

ชวตท�าใหนกเทววทยาตองท�าการคนควาใหม

อกตอไป นอกจากนน แมนกเทววทยาตอง

ใชวธการเฉพาะวชาของตน เขากยงไดรบ

เชญใหแสวงหาวธท เหมาะยงขนส�าหรบ

ถายทอดค�าสอนแกมนษยทกสมย เพราะ

คลงแหงความเชอหรอขอความจรงเปนอยาง

หนง สวนวธอธบายขอความจรงใหมความ

หมายและใจความอยางเดยวกนเปนอกอยาง

หนง “ (Gaudium et spes 62)


ปอล ท 2 ยงทรงอธบายในจดหมายถง

ผอ�านวยการหอดดาวของรฐวาตกนอกวา

“ถาจกรวาลวทยาของโลกโบราณตะวนออก

ใกลไดรบการช�าระใหบรสทธ และถกซม

ทราบในบทแรกๆ ของหนงสอปฐมกาล

ธรรมชาตในผลงานของนกเทววทยาคอ

โทมส กมปาเนลลา (Tommaso Cam-

panella, 1568-1639) ซงเปนนกปรชญา

รวมสมยเดยวกนกบกาลเลโอ กมปาเนลลา

เขยนบทความยอดเยยมเพอปกปองระบบ

สรยะจกรวาล ทกาลเลโอนกวทยาศาสตรชาว

อตาเลยนสนบสนน บทความนเปนการ

ทดสอบวา ทรรศนะทางปรชญาทกาลเลโอ

สนบสนนสอดคลองหรอตอตานพระคมภร

เขาใชอปมาเปรยบเทยบธรรมชาตกบหนงสอ

ทพระเจาทรงเขยน และอภปรายปญหา

ดงกลาวในบรบททกวางมากกวาการโตเถยง

ระหวางระบบจกรวาล 2 ระบบในสมยนน

กมปาเนลลาเตอนความทรงจ� าบรรดา

นกเทววทยาวา มธรรมประเพณทางพระ

คมภร บรรดาปตาจารย และเทววทยาซง

มองสงสรางเปนการเปดเผยพระสรร งโรจน

ของพระเจา กมปาเนลลาจงคดวา ถาผใด

หามนกคดครสตชนไมใหศกษาธรรมชาต

กเทากบวา ผนนหามนกคดไมใหเปนครสต-

ชน ค�าสอนครสตศาสนาแนะน�าใหศกษา

ปรากฏการณธรรมชาตเพราะไมกลวความจรง

เขาเชอวาความจรงเปนของพระเจาพระองค

เดยว ผทรงสรางฟาและดน

สภาสงคายนาวาตท 2 มจดมงหมาย

ทจะเสนอค�าสอนของพระวรสารในรปแบบ

ใหมทคนสมยนเขาใจไดดกวาเพราะมนใจ

วา “ประสบการณตลอดศตวรรษทผานมา

ความกาวหนาของวทยาศาสตรและขมทรพย


จรงทางวทยาศาสตรซงมสวนรวมในความจรง

ของพระเจ า อาจจะชวยทงปรชญาและ

เทววทยาใหเขาใจมนษยและการเปดเผยของ

พระเจาเกยวกบมนษยอยางสมบรณยงขน

เปนการเปดเผยทสมบรณและส�าเรจในพระ

ครสตเจา”

การใชผลการคนหาทางวทยาศาสตร

อยางถกตอง เรยกรองความรบผดชอบใน

การเปลยนความสนใจ จากการยอมรบเพยง

วาเทววทยาและวทยาศาสตรไมขดแยงกน

เปนการยอมรบความทาทายวาเทววทยาและ

วทยาศาสตรอาจกอใหเกดสตปญญาซงกน

และกน โดยแทจรงแลว ผลการคนหาทาง

วทยาศาสตรไมเพยงชวยใหเขาใจการเปดเผย

ของพระเจาอยางลกซงยงขนเทานน แตอาจ

จะเรยกรองใหอานพระวาจาของพระเจาแบบ

ใหม วทยาศาสตรเรยกรองใหอานพระวาจา

ในแสงสวางใหม และบางทในกรอบความคด

ทยงไมเคยใชมากอน ซงกอใหเกดปญหา

ใหม และเรยกร องการว เคราะห ทลกซ ง

มากกวา

เรองชดเจนทสดของการไตรตรอง

ระหวางเทววทยากบวทยาศาสตรคอ การ

ตความหมายของความเปนจรง เพราะเรอง

นเปนปญหาขดแยงทเคยเกดขนระหวางการ

ตความหมายของโลกทางวทยาศาสตรกบทาง

ศาสนา เปนทยอมรบวา ถาใชวธตความ

หมายอยางถกตอง เปนไปไดทจะตความ

หมายของความเปนจรงหลายรปแบบพรอมๆ

จกรวาลวทยารวมสมยอาจมสงบางอยางทจะ

เสนอใหเราไตรตรองถงการสรางกได เชน

มมมองววฒนาการน�าแสงสวางมาสเทววทยา

ดานมานษยวทยา ความหมายของมนษยใน

ฐานะภาพลกษณของพระเจา ปญหาครสต-

วทยา และแมการพฒนาค�าสอนเรองการ

สรางไดหรอไม จกรวาลวทยารวมสมยม

ความหมายท แฝงอย อะไรบ างส� าหรบ

เทววทยาเรองอนตวทยา (eschatology)

โดยเฉพาะเมอค�านงถงอนาคตทกวางใหญ

ของจกรวาล ค� าถามเช นน มมากมาย

ค�าตอบเรยกรองใหมการเสวนาอยางจรงจง

กบวทยาศาสตรรวมสมย ซงโดยทวไปยงไม

เคยมในหม นกเทววทยาผ ท�าการวจยและ

สงสอน” (จดหมายถงผอ�านวยการหอดดาว

ของรฐวาตกน วนท 1 มถนายน 1988)

วน ท 10 พฤศจกายน 2003

สมเดจพระสนตะปาปานกบญยอหน ปอล

ท 2 ประทานค�าปราศรยแกสมาชกสมณะ

บณฑตยสถานวทยาศาสตร (Pontifical

Academy of Sciences) ทรงยนยนอก

ครงหนงถงเอกลกษณของความเปนจรง และ

ทรงเหนพองตองกนวา การคนควาทาง

วทยาศาสตรอาจชวยเทววทยาใหเขาใจเนอหา

การเปดเผยของพระเจาดยงขนวา “เรารวม

เปนหนงเดยวในความปรารถนาทจะแกไข

ความเขาใจผด รบแสงสวางจากพระเจาผทรง

เปนความจรงหนงเดยวทปกครองโลกและน�า

ชวตมนษยทกคน เรามนใจแนวแนวา ความ


เปนพระเจ าองคเดยวกนผ ทรงเป ดเผย

พระองคในเหตการณทพระวจนาตถทรงรบ

สภาพมนษย สมเดจพระสนตะปาปานกบญ

ยอหน ปอล ท 2 ทรงเชญชวนนกวชาการ

อยามองขามความจรงนวา “เอกภาพของ

ความจรง เปนขอตงพนฐานของการอาง

เหตผลของมนษย เชน หลกการแหงการ

ไมขดแยงกนเปนตวอยางแสดงใหเหนอยาง

ชดเจน การเปดเผยของพระเจายงแสดงให

เหนเอกภาพไดดยงขน เพราะชใหเหนวาพระ

ผสรางเปนพระเจาแหงความรอดพนและแหง

ประวตศาสตรดวย พระเจาองคเดยวและ

พระองคเดยวกนนเองทรงวางกรอบ และทรง

รบรองใหมนษยสามารถเขาใจและอางเหตผล

ถงระเบยบตามธรรมชาตของสงตางๆ ซง

นกวทยาศาสตรอางถงอยางสนใจ พระเจา

พระองคเองทไดทรงเปดเผยองคเปนพระบดา

ของพระเยซครสตเจาองคพระผเปนเจาของ

เรา” (Fides et Ratio 34)

3. นกเทววทยามองวทยาศาสตรอยางไร

ตงแตอดตจนถง ค.ศ.1980 ต�ารา

เกยวกบการสรางหรอเทววทยาดานมานษย-

วทยาไม ค อยเชอมโยงกบวทยาศาสตร

ธรรมชาตเท าใดนก โดยปกตแลว นก

เทววทยาพจารณาปญหาความสมพนธ

ระหวางเทววทยากบวทยาศาสตรอยางรวดเรว

คราวๆ และไมชดเจน เพราะกลวจะเกด

ผลกระทบอยางรนแรง ผลตามมากคอ

กน ซงไมขดแยงกน นกวชาการกอาจจะ

ชแจงขอผดพลาดในอดตและวางรากฐานไว

ส�าหรบการท�างานรวมกนในอนาคตอยางสงบ

สข

การพฒนาการเสวนาระหวางเทววทยา

กบวทยาศาสตร จงเกดขนได เมอยอม

รบ “การทาทายทางปญญา” ซงกนและกน

ไมด�าเนนการทาทายจากความขดแยง แต

เปนโอกาสสงผลการคนหาของฝายหนงใหอก

ฝายหนงพจารณา “การเสวนาตองด�าเนน

การตอไปและเพมพนความลกซงและม

ขอบเขตมากยงขนในกระบวนการน เราตอง

เอาชนะแนวโนมตางๆ ทถอยหลงไปสการ

ลดทอนขอมลของฝายใดฝายหนง ไปส

ความกลวและแยกตวออกจากการเสวนา สง

ส�าคญทจ�าเป นคอ แตละสาขาวชาตอง

ด�าเนนการอยางตอเนองเพอเพมพน บ�ารง

และทาทายอกสาขาหนง เพอเปนสงทควร

เปนอยางเตมเปยม และมสวนรวมน�าไปส

วสยทศนทวา เราเปนผใดและจะกลายเปน

ผใด” (จดหมายถงผอ�านวยการหอดดาว

ของรฐวาตกน วนท 1 มถนายน 1988)

ความเปนไปไดทน�าผลการคนควาทาง

วทยาศาสตรเขารวมกบการไตรตรองทาง

เทววทยามพนฐานในพระสจธรรมทว า

เทววทยายอมรบวา พระวาจาทสรางโลกเปน

สงเดยวกนกบพระวาจาทตความหมายและน�า

ทศทางของประวตศาสตรมนษย คอพระเจา

ผทรงส�าแดงพระองคในพระราชกจททรงสราง


เอกปฐมพงศนยม (monogenism) และ

บทบาทของพระครสตเจาในจกรวาล

ปนเบนแบรก ไดพฒนาการไตรตรอง

ทางปรชญาท ส� าคญในการ เสาวนากบ

วทยาศาสตร เขาเขยนหนงสอในเรองนโดย

เฉพาะ รวมทงข อความจ�านวนมากใน

นตยสารตางๆ มอลทมานไดเขยนต�าราเรอง

การสรางทมจดสนใจเกยวกบการเสวนากบ

วทยาศาสตร และไดรวบรวมขอความหลาย

บทเกยวกบความสมพนธระหวางเทววทยา

ก บว ทย าศาสตร ใ นหน ง ส อท ม ช อ ว า

“วทยาศาสตรและพระปรชาญาณ” อยางไร

กตาม เขาไมค อยใหความสนใจกบการ

พจารณาอทธพลของขอมลทางวทยาศาสตร

เหนอเทววทยา แตใหความสนใจเปนพเศษ

กบการสงเสรมพนธะระหวางวทยาศาสตรกบ

ศาสนาในการชวยโลกใหพนอนตรายทจะถก

ท�าลายในอนาคต

ป แอร เทยาร ด เดอ ซาร แดง

(Pierre Teilhard de Chardin, 1881-

1955) นกวทยาศาสตรชาวฝรงเศส พระสงฆ

คณะเยซอต เปนกรณพเศษทนาสนใจ เขา

ไมเปนนกเทววทยาและไมไดใชวทยาศาสตร

ธรรมชาตภายในโครงการทางเทววทยาทเปน

ระบบ อยางไรกตาม แมความคดของเขา

ไมแนนอนและคลมเครอบาง กยงมอทธพล

มากเหนอเทววทยาทงในอดตและปจจบน

เขาเปนคนแรกทพยายามพจารณาผลการ

ค นหาทางวทยาศาสตร โดย เฉพาะ

ค�าสอนเรองพระญาณเอออาทรของพระเจา

ซงจ�าเปนตองมองธรรมชาตดงท เปนอย

ดเหมอนถกบดบงและไมไดรบการพจารณา

ตอไป ความสนใจในประเดนนเกดขนเมอ

ปลายศตวรรษท 20 เพราะไดรบแรงกระตน

จากการไตรตรองเรองวกฤตการณของระบบ

นเวศ และจากการรอฟนปญหาเกยวกบตน

ก�าเนดของโลก มนษยและชวตร วมกบ

ปญหาเกยวกบอนาคตของมนษยชาตและ

จกรวาล อยางไรกตาม นกเทววทยามกได

ไตร ตรองเพยงประเดนทางปรชญาทนก

วทยาศาสตรมผลกระทบกบวฒนธรรมและ

มตมหาชนเทานน เพราะเปนประเดนทไม

สามารถละเลยได

อยางไรกตาม ในบรรดานกเทววทยา

ร วมสมย ผลงานของคาร ล ราหเนอร

(Karl Rahner 1904-1984) โวลฟารท

ปนเบนแบรก (Wolfhart Pannenberg

1928-2014) และ ยรเกน มอลทมาน

(Jürgen Moltmann 1926-) ควรจะ

จดจ�าเปนตวอยางของเทววทยาทดเหมอนให

ความส�าคญแกวทยาศาสตรธรรมชาตอยาง

แทจรง ราหเนอรพยายามแกไขปญหานโดย

เขยนเรองสนๆ ปราศจากขอเสนอใดๆ

ทเปนระบบเกยวกบวธการทตองน�าไปใช

เขาใหความสนใจเปนพเศษแกภาษาทาง

วทยาศาสตรเพอน�ามาใชในเทววทยา และ

ป ญหาต นก� า เนดของมนษย ในบรบท

ววฒนาการของโลก รวมทงปญหาของ


กบเทววทยา เปนการเสวนาทไมเพยงจ�ากด

ในการแบงขอบเขตหรอชแจงขอผดพลาด

แตเปนการเสวนาทพยายามใชผลการคนควา

ทางวทยาศาสตรอยางระมดระวงเพอจะเกด

ผลในเทววทยา


ปอล ท 2 ทรงแนะน�าวา “ถาจะเจาะจง

มากกวาน ทงเทววทยาและวทยาศาสตรตอง

รกษาอตลกษณและความแตกตางของตน

เทววทยาไมตงอยบนพนฐานวทยาศาสตร

และวทยาศาสตรกไมเปนการขยายสาขาของ

เทววทยา แตละวชามหลกการ รปแบบ

กระบวนการ ความแตกตางในการตความ

หมาย และขอสรปเปนของตน ครสตศาสนา

มแหลงทมาซงใหเหตผลสนบสนนในตววชา

เอง และไมตองการใหวทยาศาสตรใหเหตผล

สนบสนนเชงแก วทยาศาสตรตองเปนพยาน

ยนยนคณคาในวชาของตน วชาหนงตอง

สนบสนนอกวชาหนงในฐานะมตตางกนของ

ความรสากลของมนษย และวชาหนงไมตอง

รบอกวชาหนงใหเปนขอตงทจ�าเปนของตน

วนน เรามโอกาสทไม เคยปรากฏมากอน

ส�าหรบปฏสมพนธระหวางกน ซงแตละวชา

ยงคงความสมบรณ และในเวลาเดยวกนโดย

หลกการยงเปดรบการคนควาและการหยงเหน

ของอกวชาหนง” (จดหมายถงผอ�านวยการ

หอดดาวของรฐวาตกน วนท 1 มถนายน

1988)

ววฒนาการของจกรวาลและชวต ในแสง

สวางของการเปดเผยทางพระคมภร และ

เสนอการตความหมายแบบใหมทไมเคยมใคร

ท�ามากอน ซงมผลกระทบอยางกวางขวาง

เขาไดรบแรงบนดาลใจจากการสงเกตในฐานะ

ผเชยวชาญวชาบรรพชวนวทยา และจากการ

ไตรตรองลกซงในฐานะผมความเชอ ตความ

หมายของความสมพนธระหวางพระวจนาตถ

ผทรงรบธรรมชาตมนษยกบมนษยชาตและ

จกรวาล ทรรศนะของเขากลายเปนกรอบรป

ตวอยางทนกเทววทยาบางคนใชในการ

พจารณาประเดนส�าคญ เชน ความสมพนธ

ระหวางธรรมชาตกบพระหรรษทาน หรอ

ระหวางการสรางกบการไถก อยางไรกตาม

เมอตดสนโครงการของเทยารดในมมมองของ

เทววทยา ความคดของเขาไมน�าเสนอวธการ

ทนาเชอถอในการแกปญหาส�าคญของค�าสอน

ครสตชน เชน ความเขาใจเรองบาปก�าเนด

หรอหนทางทพระเจาประทบอยในจกรวาล

เพราะเหตน ลกษณะบางอยางในความคด

ของเขาอาจน�าไปสขอสรปทตางจากค�าสอน

ทพระเจาทรงเปดเผย

4. สรป

ภาพรวมโดยทวไปของเทววทยาใน

ศตวรรษท 20 อาจน�าเราใหสรปวา นอก

เหนอขอยกเวนบางประการ ไมเกดการ

เสวนาทมประสทธผลเลยระหวางวทยาศาสตร

ยอหน ปอล ท 2, สมเดจพระสนตะปาปา. (2557). พระสมณสาสนศรทธากบเหตผล

(Faith and Reason). (แปลโดย ศ.กรต บญเจอ). นครปฐม: วทยาลยแสงธรรม.

Barbour, Ian Graeme. (2000). When Science Meets Religion. San Francico:

Harper & Row.

Flannery, Austin O.P. (1992). Vatican Council II. The Conciliar and Post

Conciliar Documents. (New Revised Edition). Collegeville, MN: Liturgical

Press.

Haught, John F. (1995). Science and Religion. From Conflict to Conversation.

New York: Paulist Press.

John Paul II, Pope. (1988). Letter to the Rev. George V. Coyne, S.J., Direc-

tor of the Vatican Observatory. in Physics, Philosophy and Theology: a

Common Quest for Understanding. Città del Vaticano: Libreria Editrice

Vaticana.

Latourelle, Rene. S.J. (1970). Theology: Science of Salvation. London: St

Paul’s Publishing.

Pannenberg, Wolfhart. (1993). Toward a Theology of Nature: Essays on

Science and Faith. Louisville: John Knox Press/Westminster.

Polkinghorne, John. (1986). One World: The Interaction of Science and

Theology. Princeton: Princeton University Press.

Russell, Robert J. Stoeger, William R. Coyne, George V., eds. (1988). Physics,

Philosophy, and Theology: A Common Quest for Understanding. Città

del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana.

Tanzella-Nitti, Giuseppe. (1992). Questions in Science and Religious Belief.

Tucson: Pachart.

Torrance, Thomas F. (1969). Theological Science. London: Oxford University

Press.

Wiles, Maurice. (1976). What is theology?. London: Oxford University Press.

บาทหลวงสงกดสงฆมณฑลเชยงใหม, อาจารยสาขาวชาปรชญาและศาสนา คณะมนษยศาสตร วทยาลยแสงธรรม

มมมองของนกปรชญา

ตอโลกแหง “วทยาศาสตร” [ หมวดปรชญ

า ]บาทหลวงวรศกด ยงศรปณธาน

บทน�ำ

โลกในปจจบน ความกาวหนาทาง

ดานวทยาศาสตรในปจจบนกลายเปนตวบงช

วา สงคมหรอประเทศใดกาวหนามากกวากน

เพราะวา โลกแหงวทยาศาสตรไดน�ามาซง

ความสะดวกสบายใหกบชวตของมนษย

และตอบสนองความอยากรอยากเหนของ

มนษย อกทงวทยาศาสตรเองไดใหค�าตอบท

ชดเจนไดในระดบหนง ซงสมยกอนมนษย

ไมสามารถหาค�าตอบไดจงท�าใหมนษยเอง

ตกอยในสภาวะทหวาดกลว แตเมอมความ

เจรญกาวหนาทางดานวทยาศาสตร มนษย

กสามารถคนพบความจรงทวา สงตางๆ หรอ

เหตการณตางๆ ทมนษยไดประสบนน เรม

ตนตรงไหน อยางไร และมสาเหตเกดจาก

อะไร แตมนษยกไมไดหยดอยเพยงเทาน

มนษยเองไดแสวงหาตอไปอยางไมหยดยง

จนพบความจรงสวนหนง และดเหมอนวา

การแสวงหานจะไมมวนสนสด ดวยเหตน

มนษยจงไดเขาใกลกบความจรงในระดบหนง

ของชวตโดยอาศยทางดานวทยาศาสตร เมอ

ยงคนพบ ยงอยากแสวงหาอกเรอยๆ จน

มนษยหลงคดวา วทยาศาสตรคอค�าตอบ

ส�าหรบทกอยาง

ยคแหงกำรแสวงหำของมนษย

บทความน จะมาพจารณาวทยา-

ศาสตรในมมมองของนกปรชญา ซงปรชญา

เองไดมองวทยาศาสตรมใชใครอน หากเปน

สวนหนงของตนเอง เราทราบวา วทยาการ

ทกแขนงลวนกอเกดมาจากปรชญา ถามวา


ประกอบของทกสง จากนนพวกเขากแสวง

เหตผลมาอธบายตางๆ นานา จนเกด

เนอหามากเพยงพอทจะแยกออกเปนศาสตร

ตางๆ ตอไป ตอมา Pythagoras (580-

570 กอนครสตศกราช) ไดรบฉายาวาเปน

ผ ทรงอทธพลมากทสดโดยเฉพาะไดดาน

วทยาศาสตรและคณตศาสตร เพราะเขา

เชอวา ทกสงลวนเกดมาพรอมกบกฎของ

คณตศาสตร เขาจงอธบายสงตางๆ โดย

ใชหลกการของคณตศาสตร และจากจดนเอง

มนษยเรมมองออกไปและอธบายสงตางๆ

โดยอาศยกฎคณตศาสตร แมกระทงดนตร

และศลธรรม มนษยจงเรมมนใจในวธการ

แบบน ชวงเวลานเอง ทมนษยแสวงหาและ

อธบายสงตางๆ โดยใชเหตและผลเพอไปส

ความจรง

สมยตอมา มนษยเรมพจารณาวาสง

ตางๆ เกดขนไดอยางไรนน ไมส�าคญ

เทากบการพจารณาวา เรามนษยควรจะเจรญ

ชวตอยางไร โสคราตส (469-399 กอน

ครสตศกราช) กลาวไววา ชวตทขาดการ

แสวงหากไมคควรกบการมชวตอย จากจดน

เองมนษยยงตะเกยกตะกายหาความรเพอดบ

ความกระหายของตวเองในการแสวงหาความ

จรงทมอยภายในจตใจ และในขณะเดยวกน

กใชประโยชนจากสงทคนพบนเพออ�านวย

ประโยชนใหกบชวตของตน แตถงกระนน

มนษยกหาไดร สกพอใจไมกบความเปนอย

ณ ป จจบนเท าใดนก มนษย ยงคงม ง

ท�าไมจงเกดจากปรชญา กเพราะปรชญาเกด

จากความทงและความประหลาดใจของมนษย

ต อส งทพบเหนรอบๆ ตวเอง นนคอ

ธรรมชาต อรสโตเตลกลาววา มนษยอยาก

รจกความจรง แมความจรงนนจะไดมาอยาง

ยากยงหรองายดายกตาม (O Lorella

Congiunti, Lineamenti di filoso-

fia dellanatura, p.20) เพราะเหตน

มนษยจงเกดค�าถามวา นคออะไร สงทมอย

เพราะเหตใดและอรสโตเตลไดอธบายใหเรา

เขาใจวา

» “การแสวงหาความจรงนน ดาน

หนงเปนสงทยาก ในขณะเดยวกน

กมอกดานหนงทงาย แตความจรง

อยางหนงทเคยงคเสมอกบมนษยคอ

มนษยสามารถพบกบความจรงไดสวน

หนง และในขณะเดยวกนกไมสามารถ

คนพบความจรงไดทงหมด” (Citato

da Lorella Congiunti a Aris-

totele, Metafisica, I, 1, 980a

20-25)

จากความพศวงของมนษยในธรรมชาต

เหลาน 5-6 ปกอนครสตศกราช ไดมนก

ปรชญาชาวกรกตงค�าถามวา โลกเกดขนได

อย างไร เช น Thales (640 ป ก อน

ครสตศกราช) เขาเชอวา โลกเกดขนมาจาก

น� า เพราะสง เกตเหนว า น� า เป นส วน

มมมองของนกปรชญาตอโลกแหงวทยาศาสตร 35

Auguste Comte (1798-1857)

ชาวฝรงเศสไดเสนอแนวความคดทส�าคญยง

เกยวกบววฒนาการความเจรญกาวหนาของ

มนษยวาเปนไปตามล�าดบ 3 ขน คอ

» 1) ขนเทววทยา (Theological

Stage) มนษยเชอในอ�านาจของสง

เหนอธรรมชาตวา เปนสาเหตของ

ปรากฏการณตางๆ

» 2) ขนอภปรชญา (Metaphysi-

cal Stage) เปนการพฒนาสงขนมา

อกระดบหนง มนษยเปลยนจากความ

เชอจากสงเหนอธรรมชาตมาสความ

เชอในสาระบางอยางวา เปนทมาของ

ปรากฏการณตางๆ

» 3) ขนปฏฐาน (Positive Stage)

มนษยจะแสวงหากฎธรรม กฎสงสด

ของจกรวาล มนษยจะตระหนกเกยว

กบกฎธรรมชาต และรวาสงตางๆ ม

ความสมพนธกนโดยมกฎควบคม

ความสมพนธ เหล านน และนคอ

โครงสรางทแทจรงของจกรวาล และ

วทยาศาสตรจะเปดเผยใหเราร จรง

ขอน (ประทม องกรโรหต ปรชญำ

ปฏบตนยม รากฐานปรชญาการ

ศกษาในสงคมประชาธปไตย ส�านก

พ มพ จฬ าลงกรณ มหาว ทยาล ย

กรงเทพฯ 2556) นคอภาพทมาทไป

ของวทยาศาสตรเขามาใหความสนใจ

กบมนษย สงทมนษยเหน กน�ามาคด

แสวงหาความจรงของสงตางๆ นต อไป

ไมวาจะเปนความจรงดานอภปรชญาหรอดาน

ฟสกสกตาม

ปรชญาสมยกลาง โดยมนกปรชญาท

ส�าคญคอ นกบญออกสตน (ค.ศ. 4) และ

นกบญโทมส อไควนส (ค.ศ. 12) ไดน�า

ปรชญาในแนวความคดของปลาโต (427-

347 กอนค.ศ.) และอรสโตเตล (384-322

กอนค.ศ.) มาผสมผสานกบความเชอได

อยางลงตวในระดบหนง โดยมนษยไดมอบ

ความเชอ ความศรทธา ไวกบพระเปนเจา

ความสมพนธระหวางมนษยกบพระเจานอยท

เหตผลและศรทธาของมนษย แตมาถงปลาย

ศตวรรษท 15 เมอ Nicholaus Cuper-

nicus (ค.ศ.1473-1543) นกดาราศาสตร

ชาวโปแลนดไดคนพบวา โลกหมนรอบดวง

อาทตย มนษยจงเกดความสงสยตอความ

เชอของตวเองทผ านมา จนนกปรชญา

René Descartes (ค.ศ.1596-1650) ไดน�า

เสนอความคดส สมยใหม ดวยค�ากลาว

‘Cogito Ergo Sum’ หรอ “I think,

therefore I am” มนษยเรมสงสยใน

ความเชอ แตสงหนงไมมใครสงสย คอ

ผคดสงผลใหการแสวงหาความรของมนษยม

ความแมนย�ามากขน และความเจรญทาง

ดานวทยาศาสตรลวนไดรบอทธพลมาจาก

แนวความคดน ความเจรญดานวทยาศาสตร

ไดน�าความมนใจใหกบมนษย จนถงกบให

ความส�าคญกบวทยาศาสตรมาก นคอการน�า

ไปสแนวความคดปฏฐานนยม (positivism)


ปรชญำมองหำควำมหมำยของทกสง

(วทยำศำสตร)

จากความทงและประหลาดใจในสง

ตางๆ ทมนษยพบเหน มนษยไดพฒนา

กระบวนการแสวงหาความจรงไมวาจะเปน

ดานรางกายหรอจตวญญาณ วทยำศำสตร

ไดคนหาความจรงของวตถตางๆ โดยม

ค�าถามอยวา มนคออะไรและประกอบดวย

อะไร แตปรชญำคนหาควำมหมำยหรอ

เปาหมายของวตถนนวา เปนอย เพอจด

หมาย ใด น น แสดงว า ปร ชญามอง

วทยาศาสตรดวยความทง และประหลาดใจ

ทจะน�าไปสความหมายของสงๆ นนวา มน

มอยหรอเปนอยดวยเหตใด นคอ การมอง

ดวยตาทเหนในสงตางๆ และตงค�าถาม

มใชรเพยงวามนคออะไรเทานน แตไปไกล

กวานนคอ มนอยดวยเหตผลใด แสดงวา

กอนทจะคนหาความหมายในมมมองของ

ปรชญา จะตองมวตถใหเหนกอน ฉะนน

ยงมความเจรญทางดานวทยาศาสตรมากขน

เทาใด ความสะดวกสบายของมนษยกด

ยงขน ยงมนษยมความสะดวกสบายยงขน

มนษยยงคนพบความหมายของสงตางๆ

ทท�าใหมนษยไดเหนคณคาและความหมาย

ของตวเองเพมมากขนเทานน นคอเหตผลท

วา ไมมความกาวหนาใดทเปนอปสรรคตอ

มนษย แตอปสรรคมาจากตวมนษยเองทปด

กนตนเองทจะรบรความหมายของสงตางๆ

ทอยรอบตนเอง มาถงตรงนแลว เราควรจะ

มองวทยาศาสตรอยางไร

ไตรตรองวา เปนอยไดอยางไรและเรา

จะเขาถงไดอยางไร เมอมนษยอธบาย

สงตางๆ ได มนษยกมความพอใจ

และเรมแสวงหาตอไป

วทยำศำสตรพำสควำมจรงระดบหนง

มนษยปฏเสธไมไดวา ตวมนษยเอง

เปนผกอใหเกดวทยาศาสตรจากความพศวง

ของตนเอง จากความเจรญกาวหนาทาง

วทยาศาสตรนเองดวย มนษยไดรบประโยชน

มากมาย เชน ตอบสนองความกระหาย

หาความรของตนเอง ใชเพออ�านวยความ

สะดวกให กบตนเองในการด�าเนนชวต

เปนตน วทยาศาสตรน�าไปสความจรง คอ

ท�าใหมนษยไดสมผสสงตางๆ ดวยประสาท

สมผสของตนเอง และมนษยกชนชมยนด

กบสงตางๆ เหลานนทตนเองไดประดษฐขน

มาดวยปญญาและความสามารถของตนเอง

ความจรงอกประการหนง คอ สงตางๆ ท

มนษย ประดษฐ ขนน ล วนท�าให มนษย

อดคดไมไดวา แลวอะไรคอวตถดบทมนษย

น�ามาสรางสรรคใหมาเปนอปกรณใชสอยเหลา

นไดอยางนามหศจรรยวทยาศาสตรไมควรลม

ทมาของตนเอง และควรระลกถงความจรงท

ตนเองเปนวทยาศาสตรไดรบใชมนษยมา

ยาวนาน และมประวตแหงววฒนาการมา

ยาวนาน และดเหมอนจะไมหยดเพยงเทาน

ยงคงมงหนาตอไป ดวยคตพจนทวา พรงน

ตองดกวาวนน

มมมองของนกปรชญาตอโลกแหงวทยาศาสตร 37

กบตนเองซงทจรง วทยาศาสตรไดใหความ

หมายแกมนษยอยแลวในความเจรญกาวหนา

ของตนเอง เมอมองแบบน มนษยตอง

ตระหนกวา ตองพฒนาตนเองและใหควำม

ส�ำคญกบชวตของมนษย หากวทยาศาสตร

ไมไดใหควำมเคำรพแกมนษยวทยาศาสตร

กไมมความหมายในตวมนเองอกตอไป

สรป

ปรชญามววฒนาการเรอยมาและอยกบ

ทกขณะชวตของมนษย ความกาวหนาทาง

วทยาศาสตรไดเผยแสดงความกาวหนาของ

มนษยชาตดวย ทงน ยงมนษยกาวหนามาก

ขนเทาใด มนษยยงเหนคณคาของตนเอง

มากเทานน โดยไมไปยดตดกบสงทตนเอง

สรางเพราะวทยาศาสตร ดานหนงบงบอกถง

ความกาวหนาทางความคดในการพฒนา

ตนเองใหดยงขน อกดานหนงกสะทอน

ความลมลกของจตใจมนษยทยงท�าใหเขาใกล

ความจรง แมจะไมไดครอบครองอยาง

เบดเสรจกตาม การกาวเดนไปดวยกนของ

วทยาศาสตรกบศาสตรตางๆ ยงคงตอง

ไตรตรองกนเสมอ เพราะหากมนษยยด

วทยาศาสตรเปนเหมอนความกาวหนาเพยง

กายภาพอยางเดยว มนษยกเสยงทจะยดเปน

แกนสารของตนได แตการแสวงหาความร

และพฒนาตนเองอยางใจกวางและเขาใจรอบ

ดาน น�ามาซงความสขใหกบชวตมนษยได

อยางลงตว

กำรเสวนำและกำวเดนไปดวยกน

เมอพบวา วทยาศาสตรเปนผลพวง

แหงความกาวหนาของมนษย กตองยอมรบ

วา วทยาศาสตรไดอยเคยงขางกบมนษยมา

ตลอด แตทงน มนษยตองไมคดวา ทกสง

ทกอยางอยเพยงในวทยาศาสตรเทานนมนษย

มไดประกอบดวยเพยงรางกายเทานน หาก

มนษยยงมจตวญญาณดวย ถามวา อธบาย

ความหมายของชวตมนษยไดอยางไรวา

มนษยไมตองการเพยงวตถเทานน ในความ

เปนจรงของชวต มนษยตองการอกมตหนง

เชน ความรก ความเมตตา ความด ความ

สมพนธ ความมน�าใจ การใหอภย ความ

สขใจ เปนตน สงตางๆ เหลาน วทยา-

ศาสตรไมมวนคนพบไดเลย เพราะเปนอก

ระดบการแสวงหาของจตวญญาณ ดงนน

การเสวนาและการกาวเดนไปดวยกน จงเปน

หนทางทมนษยควรพจารณาเพอพฒนาชวต

ของตนทงครบ

อนำคตของวทยำศำสตร

หากคดตอไปอกกาวหนงถงวทยา-

ศาสตร แมเวลาน ความกาวหนาทางวทยา-

ศาสตรจะเปนแบบวนตอวน แลวอยางนจะ

ยงคงพฒนาตอไปอกประมาณไหน ค�าตอบ

นาจะมความตอบเดยว คอ วทยาศาสตร

จะเฉดฉายมากกวานในอกไมกปขางหนา

และจะเปนแบบนตลอดไป ตราบใดโลกน

ยงมมนษยอย แตสงหนงทไมควรลมคอ

วทยาศาสตรเอง กตองคนหาความหมายให

ยง ดงโตแนล, บาทหลวง. (2551). ปรชญำสะพำนเชอมวทยำศำสตรกบศำสนำ. นครปฐม:

วทยาลยแสงธรรม.

ประทม องกรโรหต. (2556). ปรชญำปฏบตนยม รำกฐำนปรชญำกำรศกษำในสงคม

ประชำธปไตย. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ฟน ดอกบว. (2555). ปวงปรชญำกรก. กรงเทพมหานคร: ศยาม.

Congiunti, Lorella. (2010). Lineamenti difilosofia della natura. Roma:

Urbaniana University Press.

Lavine, T.Z. (1984). From Socrates to Sartre: The Philosophic Quest. New

York: Bantam Book.

King, Peter J. (2013). 100 Philosophers: A guide to the World’s Greatest

Thinkers. New York: Chartwell Books.

Rooney, Anne. (2014). The Story of Philosophy: From Ancient Greeks to

Great Thinkers of Modern Times. London: Arcturus Publishing.

Magee, Bryan. (2010). The Story of Philosophy. London: Dorling Kindersley.

Trombley, Stephen. (2013). A History of Western Thought. London: Atlantic

Books.

วทยาศาสตรกบความเชอครสต [

หมวดปรชญา ]ศ.กรต บญเจอ

ศาสตราจารยและราชบณฑต อดต สนช. อดตหวหนาภาควชาปรชญา จฬาลงกรณมหาวทยาลย

อดตคณบดคณะปรชญาและศาสนา มหาวทยาลยอสสมชญและมหาวทยาลยเซนตจอหน

ประธานโครงการปรญญาเอกปรชญาและจรยศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ประธานบรรณาธการจดท�าสารานกรมปรชญาของราชบณฑตยสถาน

บรรณาธการจดท�าสารานกรมวสามานยนามศาสนาสากลของราชบณฑตยสถาน

อนกรรมาธการศลธรรมคณธรรมจรยธรรมวฒสภา

ทปรกษากรรมาธการศาสนาและวฒนธรรมสภาผแทนราษฎร

กรรมการคณธรรมจรยธรรมส�านกงานผตรวจการแผนดน

ประธานกตมศกดองคการศาสนาเพอสนตภาพแหงเอเชย สอบถามเรองปรชญา โทร.086-045-5299

วทยาศาสตรคออะไร

“วทยา” เหนได ชดว าเป นภาษา

สนสกฤต เพราะตวสะกดตวตามไมเดนตาม

กฎ แปลวาความรทวๆ ไป (ตรงกบภาษา

ละตนวา scientia ภาษากรกวา gno-

sis) ตรงกบภาษาองกฤษวา knowledge

และ notion สมาสกบค�า “ศาสตร”

ภาษาสนสกฤตเพราะมพยญชนะ ศ ซง

แปลวา องคความรทมศาสดาหรอเจาส�านก

รบรอง วทยาศาสตรจงแปลวาความร ทม

ส�านกการศกษารบรอง ตรงกบภาษาละตน

วา studium และตรงกบภาษาบาลว า


ology), ขอเชอของชาวครสต (Christian

Articles of Faith)

วธการวทยาศาสตร

เปนทยอมรบกนในปจจบนวาวธการ

วทยาศาสตรประกอบดวยการหาความรครบ

5 ขนตอน คอ

1. รวบรวมขอมล เครองมอทใชคอ

ประสาทสมผสทง 5 (5 senses)

มนษย มประสาทตากสามารถเกบ

ขอมลจากการไดเหนและรวบรวมไว

เปนขอมลในความจ�า ถาไมมความจ�า

ความรคงไมเกดขนได มประสาทหก

สามารถเกบขอมลจากการไดยนและ

รวบรวมไวเปนขอมลในความจ�า ม

ประสาทจมกกสามารถเกบขอมลจาก

กลนและรวบรวมไวเปนขอมลในความ

จ�า มประสาทลนกสามารถเกบขอมล

จากรสและรวบรวมไวเปนขอมลใน

ความจ�า มประสาทผวกายกสามารถ

เกบขอมลจากความร สกสบาย ไม

สบายและรวบรวมไวเปนขอมลใน

ความจ�าสมองมนษยมสมรรถภาพ

อ ย า ง ห น ง เ ร ยกว า c ommon

sense (สามญส�านก) โดยเกบขอมล

จาก 5 ทางมาประเมนผลเปนหนวย

ประสบการณเกบไวเปนขอมลในความ

จ�า นบเปนความจ�าเฉพาะหนวยหรอ

จนตภาพแตละจนตภาพ สะสมเปน

วชชา แตพระพทธศาสนาใชเจาะจงใหหมาย

ถงความจรงทร อวชชาจงหมายถงความรท

ไมตรงกบความจรงท�าใหเกดทกขซงแกได

ดวยการใหวชชาคอรจรงตรงกบความเปนจรง

ภาษาไทยแผลงเปน วชาเพอหมายถงความ

รสวนหนงๆของสถาบนทมการสอนอบรม

จนกวาผเรยนจะมความรความสามารถตาม

เกณฑก�าหนดขนต�าและออกใบรบรอง ใน

ปจจบนหมายถงความร ทมหลกสตรของ

สถาบนการศกษาทวโลกรบรองและก�าหนด

กรอบใหตามความหมายของภาษาองกฤษวา

subject

ครนเอาค�าวทยาสมาสกบค�าศาสตรได

ค�าวทยาศาสตรจงจะมความหมายตรงกบ

ภาษาองกฤษวา science คอวชาทใชวธ

การวทยาศาสตร (scientific method)

อนเปนวชาทแบงเนอหาออกเปน 3 สาขา

คอ ฟสกส เคม และ ชววทยา จงไมใช

ความร อะไรกไดตามรากศพทภาษาละตน

แตเปนความรทไดผานการรบรองของวธการ

วทยาศาสตรมาอยางดแลวเทานน ความ

หมายจงแคบกวาความหมายเดมของค�า

ละตน scientia, และตางจากความหมาย

เดมของค�า วทยา, วชชา และศาสตร

อยางมาก

มค�าทตองท�าความเขาใจในเบองตนอย

5 ค�า คอ วธการวทยาศาสตร (scientific

method) , วชาฟ สกส (phys ics ) ,

วชาเคม (chemistry), วชาชววทยา (bi-

วทยาศาสตรกบความเชอครสต 41

ซงแยงความคดของแอรเรสทาทเถล

(Aristotle) ว าอวกาศว างไม ม

เพราะอวกาศ (space) เปนคณสมบต

ของสสาร มสสารถงไหนกมอวกาศถง

นน ไมมสสารกไมมอวกาศ แอรเรส

ทาทเถลจงฟนธงวา “สสารเปนสงกน

ท เปนไปไมได” ขดแยงตวเอง เพราะ

สมมตวามทวางกอนมสสารใหไปกนท

วาง แตนวตนบอกวาไมขดแยงตวเอง

เพราะทวางคอความไมมขอบเขตของ

พระเปนเจา จงมอยในนรนดรรวมกบ

พระเจากอนการสรางโลก และพระเจา

ทรงสรางโลกและเอกภพขนมาในสวน

หนงของชองวางดงกลาว นกบญโท

มส อไควนส (Saint Thomas

Aquinas) เหนดวยกบแอรเรสทาท-

เถลดวยเหตผลวาความไมมขอบเขต

ของพระเจาเปนคนละสวนกบชองวาง

ไมวาจะมขอบเขตหรอไม พระเปนเจา

ทรงไมมขอบเขตมาแตนรนดร และ

ทรงสรางอวกาศมาใหเปนคณสมบต

ของสสารและจะหายไปกบสสารหาก

สสารถกท�าลายลงไมวาดวยวธใด

วธการวทยาศาสตรหากประยกตแลว

เกดตดขดไมวาตรงไหน กใหเรมตนไลตงแต

ขอ 1 มาใหมจนถงขอ 5 เชนนเรอยไป

อยางนจงไดความจรงวทยาศาสตร ความจรง

วทยาศาสตรจงเปนความจรงชวคราวคอม

ขอมลดบใหไอควของแตละคนท�าการ

ตอไปตามอธยาศย

2. ตงสมมตฐาน สมองมนษย ม

สมรรถนะทจะน�าเอาขอมลทความจ�า

เกบสะสมไว น�ามาปะตดปะตอตดสน

ดวา ขอมลใดเปนสาเหตของขอมลใด

เรยกวาตงสมมตฐาน เชน นวตนได

เคยเหนแมเหลกดดโลหะเขาหาตน

และเหนลกแอปเปลเคลอนจากกงลงส

พนโลก จงตงสมมตฐานไดวาโลกดด

ลกแอปเปล

3. ทดสอบสมมตฐาน เชน กาล-

เลโอเอาหนกอนใหญและกอนเลกขน

ไปบนหอปซาทงลงดนพรอมกน ให

คนขางลางประเมนผลไดวาถงพนดน

พรอมกน จงตงเปนสตรความโนม

ถวงเบองตนไดวาวตถทกชนถกดดลง

สพนโลกดวยแรงดงดดในอตราเดยว

กน ไมเกยวกบความเลกใหญของ

วตถ

4. ตงทฤษฎ เชน นวตนสรปวา

“กฎความโนมถวงเปนกฎสากลอธบาย

ปรากฏการณทงหลายในทองฟาใหเปน

ระบบ” (กรต บญเจอ,2546:102)

5. ประยกต เชน นวตนประยกตกฎ

ความโนมถวงวา “อวกาศวางมอยใน

ฐานะเปนทประทบของพระเจา และ

ในเมอพระองคไมมขอบเขต อวกาศ

วางจงไมมขอบเขตเชนกน” (Ibid.)


physique (ฝรงเศส), physika (เยอรมน),

phisica (สเปน), fisica (อตาเลยน),

physica (ละตน), physikè (กรก) ตนตอ

มาจากภาษากรกทเรยกจตวา theos เรยก

สสารวา physis และเรยกจตทรวมชวตกบ

สสารวา psyche ซงแบงออกเปน bios,

zoôn, และ nous

วชาวาดวยสสารเรยกใหเตมในภาษา

กรกวา Peri Physikes ซงแปลเปนภาษา

ละตนวา De Natura แปลเปนภาษา

องกฤษวา On Nature กหมายความ

วา Natura หรอ Nature หรอธรรมชาต

เดมทเดยวหมายถงสสาร ในวฒนธรรมกรก

Peri Physikes เดมจงหมายถงวชาวา

ด วยสสาร ต อมามคนเรยกสนๆ ว า

Physikes ภาษาองกฤษยอเปน Physics

เชนเดยวกบวชา Mathematics, Linguis-

tics, Ethics, Economics, Poetics,

Hermeneutics, etc. ยกเวน Arithmetic,

Logic, Music, Rhetoric ในสมยกรก

โบราณยงไมมวชาเคมซงเรมโดยชาวอาหรบ

ในยคกลาง มาจากภาษากรก kemeia

แปลวาการแปรธาต ซงนกปราชญอาหรบ

เอาไปใส al เขาขางหนาเพอใหเปนภาษา

อาหรบ เดมหมายถงการเลนแรแปรธาตกอน

จะใชวธการวทยาศาสตรจนไดรบการยอมรบ

วาเปนสาขาหนงของวชาวาดวยสสาร

ในยคกรกโบราณ natura ธรรมชาต

หมายถงสสาร หรอธรรมชาตทไรชวตเทานน

เงอนไขวาใหเชอไปตราบใดทยงไมพบขอ

ตดขด หากพบขอตดขดเมอใดกตองคด

ใหมท�าใหมทนท เชนกอนไอนสไตนเคยเชอ

กนวามวลของสสารเปนสงคงตวอยางเดจขาด

ตามกฎความถาวรของสสาร (law of

conservation of matter) ไมมใครจะ

เพมหรอลดไดอยางเดดขาด แตไอนสไตน

สงเกตวาไมตรงกบความเปนไปของเอกภพ

จงเชอกนใหมวาสสารมมวลเปนปฏภาคสวน

กลบกบความเรวและปฏภาคสวนตรงกบการ

ลวงเวลา ท�าใหตองเปลยนความเชอทงกะบ

จากอสมพทธ (absolute) มาเปนสมพทธ

(relative) กหมายความวาวธการวทยาศาสตร

เชอไดแบบปฏบตนยมคอตราบใดท เป น

ประโยชนตอมวลมนษยไดดทสดกเชอไป

เถอะ ถาปรบเปลยนแลวจะดขนกเปลยนไป

เถอะ ไมตองไปยดตดอยางโอกสต กงต

(Auguste Comte) ทคดวาทกศาสนาคอ

ความงมงายของผยงไมรวทยาศาสตร ผร

วทยาศาสตรเปนผทนสมยของโลกจงควรเลก

นบถอศาสนาทกรปแบบ มฉะนนไมทนสมย

แตกมองไดอกมมหนงวา “เพราะฉนรความ

ตนลกหนาบางของวทยาศาสตร ฉนจงตอง

นบถอศาสนา”

ฟสกส

ทบศพทภาษาองกฤษวา physics

อาจมผ สงสยวาท�าไมตองเปนรปพหพจน

ทงๆ ทภาษาอนๆ เปนเอกพจนกนทงนน


ปรากฏการณ (epiphenomenon) หรอผล

พลอยไดอนเกดจากการผสมของธาตพอดบ

พอดได อตราส วนใหท�างานไดในระดบ

องคาพยพของมนษยคนหนงๆ เวลาตาย

วญญาณกหายไปเฉยๆเพราะรางกายขาดองค

ประกอบจ�าเปนของมนษยคนหนง วญญาณ

จงกลาวไมไดวารตายหรอไมร ตาย เพราะ

ไมมความเปนอยหรอตวตนของตนเอง

เมอฟสกสเปนปรชญา

ตวนวตน (Isaac Newton) เองแม

จะไดชอวาเปนบดาแหงวธการวทยาศาสตร

ดวยวธคนพบกฎความโนมถวงและเขยนเผย

แพรกฎฟสกสไวมากมาย แตจนแลวจนรอด

จนตลอดชวตไมรจกค�าวา “science” ใน

ความหมายวาวทยาศาสตร แตใชค�า Natu-

ral Philosophy แทนวทยาศาสตรสาขา

ฟสกส เชน ชอหนงสอเลมหนงวา Phi-

losolphiae Naturalis Principia Math-

ematica, 1687 ซงแปลเปนไทยไดวา

หลกการคณตศาสตรของปรชญาธรรมชาต

ซงกคอวชากลศาสตร ในปจจบนนนเอง

จอหน เอโทว (John Ayto) ยนยนวา

ค�าวาวทยาศาสตรและฟสกสเปลยนสงกดจาก

ปรชญามาสงกดวทยาศาสตรตงแตปค.ศ.

1840 เมอวลเลยม วเวล (Whewell)

แถลงวา “เรามความจ�าเปนอยางยงทจะ

ตองหาค�ามาเรยกผคนควาวทยาศาสตรโดย

ทวไป (science in general) ขาพเจา

ชวตไม ใช ธรรมชาต แต เป นส ง เหนอ

ธรรมชาตในฐานทอธบายดวยกฎฟสกสไมได

สญชาตญาณของสตวอยเหนอธรรมชาตมาก

ขนไปอกขนหนง ปญญาของมนษยยงอย

เหนอธรรมชาตขนไปอกจนบางคนเชอวาเปน

เทพทถกลงโทษใหมาเกดในรางทเปนสสาร

วชาทกลาวถงพลงเหนอธรรมชาตท�าการใน

ธรรมชาตเชนนเรยกวา Peri Psyches

แปลเปนละตนวา De Anima แปลเปน

องกฤษวา On the Soul แปลเปนไทย

วาจตวทยา โดยแบงจตออกเปน 3 ระดบ

คอ จตพช (Vegetative Soul), จต

ผสสะ(Sensitive Soul), และจตปญญา

(Intellective Soul)

ในยคกลาง natura นอกจากจะ

หมายความวาสสารตามภาษากรกโบราณแลว

ยงเพมใหอก 1 ความหมาย คอ หมายถง

สารตถะใชแทน essence ได เชน The

Nature of God พระธรรมชาตของ

พระเปนเจา กคอ สารตถะของพระองค

นนเอง

ในยคใหม หมายถงแนวคดทอธบาย

ทกอยางโดยไมอางถงศาสนาใด เรยกลทธวา

ลทธธรรมชาตนยม (naturalism) เพอให

ตรงขามกบลทธเทวนยม (Theism) ซง

ตงใจอธบายทกอยางใหมพระเปนเจาแทรกอย

ดวยเสมอ ลทธธรรมชาตนยมตางกบลทธ

สสารนยมตรงทเชอวามนษยมวญญาณตงแต

เกดจนตาย วญญาณจ ง เป น เพยงอน


คมภรฤคเวทของอนเดย คมภรเพนทาทค

(Pentateuch) ของยว, คมภรมหากาพย

ของโฮเมอร (Homer), คมภรเทวก�าเนด

(Theogony) ของเฮสเสยด (Hesiod)

วชาคณตศาสตรแยกออกไปเมอยคลดเผย

แพรหนงสอ Geometria (การวดพนดน)

และวทยาศาสตรแยกตวออกไปเมอนวตน

เผยแพรหนงสอ Philosophiae Natu-

ralis Principia Mathematica ในปค.ศ.

1687 ซง ณ ขณะนนมเนอหาวทยาศาสตร

มากพอสมควรแลวทไดมาโดยไมไดเจาะจงใช

วธการวทยาศาสตร และตองการการรบรอง

โดยผานเกณฑของวธการวทยาศาสตรเพอจะ

ถอไดวาเปนเนอหาของวทยาศาสตรอยางเตม

ภาคภม มฉะนนจะถกกนออกไปเป น

ไสยศาสตรอยางเตมภาคภมเชนกน กอน

หนานนใครจะจดวาเปนอะไรกตามใจใคร

เพราะยงไมมเกณฑแนนอนชวด เมอเขา

เกณฑแล ว ฟสกส ก เป นสาขาหนงของ

วทยาศาสตรทอยภายใตวธการวทยาศาสตร

อยางวานอนสอนงาย

เมอฟสกสเปนวทยาศาสตร

วชาฟสกสหรอธรรมชาตศกษาซงใน

ความหมายของชาวกรกโบราณนนหมายถง

การศกษาสสารและพลงของสสารโดยเฉพาะ

อนไดแกพลงกล พลงแสง เสยงและความ

รอน แมจะรเรองอะตอมกยงไมรจกเลนแร

แปรธาต จงยงไมมวชาเคม

เองอยากจะเรยกวานกวทยาศาสตร (scien-

tist)” (John Ayto, 1993:461) นา

สงเกตว าชอหนงสอทว เวล (William

Whewell) ใชแถลงเรองนมชอวา Philoso-

phy of the Inductive Sciences กท�า

ใหอยากรวาวชาฟสกสอยในวชาปรชญาได

อยางไร

เมอความรทกอยางเปนปรชญา

ปรชญาเรมถอก�าเนดขนมาตงแตเมอ

ใดเปนเรองยากทจะก�าหนดได แตกตอง

ยอมรบอยวา ในขณะทมนษยคนแรกอบตขน

ไมวาจะชออาดมหรอไมกตามท เขาจะตอง

มปญญาเพราะเปนมนษย เมอมปญญากตอง

คด และไมวาจะคดอะไรกยงไมมหลกสตร

วชาใดคอยรองรบ ในเมอยงไมมวชาใหสงกด

จงตองจดใหเปนผลจากความอยากรอยาก

เรยนอยากฉลาดของมนษย ซงภาษากรก

เรยกวา philosophia และภาษาไทยแปล

วาปรชญา ในระหวางนมนษยรอะไรกเปน

ปรชญาหมดจนกวาจะมการแยกเนอหาบาง

สวนออกไปท�าหลกสตรสอน สวนนนกจะ

เปนวชามชอเรยกเพอสะดวกในการเรยนการ

สอน ในลกษณะนศาสนาหรอ religion

จงเปนวชาแรกทแยกออกไปจากปรชญาเมอ

เรมมการสอนศาสนาเปนครงแรกของโลกซง

เราไมรวาตงแตเมอใด เพราะเมอปรากฏหลก

ฐานทเกาแกทสดกปรากฏวามการสอนศาสนา

อยางเปนล�าเปนสนมาระยะหนงแลว เชน


เมอไดผานเกณฑวธการวทยาศาสตรแลวจง

ไดชอวาวชาเคม (chemistry) ซงเปนเรอง

ของสสารระดบเดยวกบวชาฟสกส ท�าให

ตองหาชอรวมใหเรยก 2 วชารวมกนวา

วทยาศาสตรกายภาพ (physical science)

โดยใหฟสกสกลาวถงบทบาทของพลงในสสาร

และเคมกลาวถงบทบาทของการแยกธาตและ

รวมธาตโดยมวธการวทยาศาสตรค�าประกน

วชาจตวทยา

ตรงกบภาษาองกฤษวา psychology

ซงมาจากภาษากรกวา psychè แปลเปน

ภาษาองกฤษวา soul วญญาณ ซงแอร-

เรสทาทเถลแบงออกเปน 3 ระดบ คอ

1. ช วตพช vegetative soul

2. ชวตสตว sensit ive soul

3. ชวตปญญา noetic soul

แบงการศกษาออกเปน 3 วชา คอ

1. ชววทยา biology

2. สตววทยา zoology

3. มนษยวทยา nousology

วชาชววทยา

วธการวทยาศาสตรช วยใหร ความ

ลกลบมากมายของชวต แตกยงไปจนท

ค�าถามวา ชวตแรกสดมาจากไหน จะวาม

มาเรอยๆโดยไมมการเรมตนจะไดไหม ค�า

ตอบนหากใชตอบวาสสารมมาเรอยๆยงจะนา

เชอมากกวาตอบวาชวตมมาเรอยๆ เพราะ

วชาฟสกสเมอรบหนาทศกษาพลงของ

สสารเพยงอยางเดยวจนไดสมปทานชอวา

ธรรมชาตศกษา (กร.Peri Phuseos, ลต.

De Natura, อก.On Nature) แตเพยง

ผ เดยว แตพลงของสสารกแสดงบทบาท

อยางนาสนใจในหลายทองท จงแบงเนอหา

ออกไดเปนธรณวทยา สมทรศาสตร ฤด

วทยา และทนาทงทสดคอดาราศาสตรท

ศกษาทางกวางจนรวามกาแลกซไมนอยกวา

1 แสนกาแลกซ แตละกาแลกซมดาวฤกษ

ไมนอยกวา 10 ลานดวง ยงใหญกวาท

ปสกาลแสดงความทงไวมากมายนก สวน

ทางดานเวลาวชาดาราศาสตรกสามารถวจย

คนควา ณ เวลาเรมตนของเอกภพวา

ประมาณ 15,000 ลานปมาแลวโดยมสสาร

กอนหนง ณ ศนยกลางของเอกภพระเบด

กระจายขยายตวออกรอบตวแตกไมสามารถ

ใหค�าตอบไดวาสสารกอนดงเดมทสดมาจาก

ไหน เปดโอกาสใหสมมตและเชอกนตางๆ

นานารวมทงเชอวาตองมพระผ สรางหรอ

มฉะนนกเชอวาสสารมมาเองแตนรนดร หรอ

มฉะนนกเชอวามพระเจาไมสรางและสสารไม

ถกสรางคเคยงกนมาแตนรนดร

เมอวชาเคมแยกออกจากวชาฟสกส

การเลนแรแปรธาตนยมกนในยคกลาง

ไดชอวาศาสตรด�าหรออลเคม แตเนองจาก

ใชคาถาอาคมรวมอยมาก จงถกมองงวาเปน

ไสยศาสตร คอไมนบวาเปนธรรมชาตศกษา

ของปรชญา และไมนบเปนวชาความร ตอ


จะเตมใจเรงเราใหเกดชวตอยางรวดเรวราวกบ

บาคลงใหมชวตเตมพนผวโลกโดยเรวทสด

ซ งสวนทางกนกบทฤษฎชวตของลทธ

ธรรมชาตนยม วชาชววทยาตองยอมรบวาม

อ�านาจแอบแฝงลนใหมชวต ท�าใหมวาระ

ซอนเรนใหเปนขอพสจนส�าคญขอหนงของ

ฝายเทวนยมวาตองมผสรางชวตอยางจงใจ

วชาสตวศาสตร

วธการวทยาศาสตรชวยใหนกคนควา

ว จยสามารถเข าใจการท�างานของระบบ

ประสาทรสกซงจะตองมระบบสวนกลางคอ

มนสมองซงมสายโยงใยพงออกไปเกบขอมล

สงเขาสสวนกลางใหประเมนผลและสงการ

กลบออกไปใหทกอวยวะของรางกายเดยวกน

รวมมอกนท�างานเพอความอยรอดขององ

คาพยพหนงๆ เมอรพอสมควรแลวมนษยเรา

กพยายามเลยนแบบสรางเครอขายเทยมซง

ท�าไดยากมากและมขนาดใหญโตกยงเขาไม

ถงวาระซอนเรนอนละเอยดยบทท�าใหมน

สมองท�างานไดแมจะเปนมนสมองเลกๆของ

สตว ตวท เลกทสด โดยเฉพาะอย าง ยง

สญชาตญาณทถกควบคมโดยระบบประสาท

ของแมลงเลกๆตวหนงอยางสญชาตญาณ

เลยงลกของแมลงหมาลา

หมาลาเปนแมลงชนดหนงประเภท

แตน-ตอ มนชอบท�ารงปะตดกบฝาบานไม

กระดานไมทาสขนาดเทาฝกถวลสงญป น

เปนดนเหนยวชนดทเมอแหงแลวจะแขงมาก

สสารอาจจะเชอวามการเปลยนแปลงเปน

วฏจกรหมนเวยนนรนดรได เชน รอนๆ

เยนๆ ขยายๆ หดๆ เรอยมาและเรอยไป

แตชวตในโลกนเรารแนนอนวา มสมยหนงท

ไมมชวตเลยในโลก เพราะบรรยากาศของ

โลกไมเออใหชวตอยรอด ดงนนตองมชวต

แรกเสยกอนซงเปนชวตทไมมาจากชวตอน

หากจะเชอวาชวตแรกมาจากนอกโลกกตองม

หลกฐานใหนาเชอไดวามทนอกโลกใหชวตอย

ได แตจนแลวจนรอดกยงหาหลกฐานไมได

หากจะเชอวาชวตอาจเกดขนเองไดในโลก

ของเราน เอง โดยบงเอญแร ธาตต างๆ

บงเอญโคจรมาผสมกนอยางเหมาะเจาะทจะ

เปนเซลชวตแรก (ตามขอเสนอของลทธ

ธรรมชาตนยม) และเซลชวตแรกนนพฒนา

ตวเองตามกฎววฒนาการของชาลส ดารวน

มาตามล�าดบ แตกแยงไดวาความบงเอญ

ดงกลาวไมน าจะสร างชวตขนมาไดจรง

เพราะเซลชวตเซลหนงๆ จะตองประกอบ

ดวยอะตอมทเป นธาตชวตไม น อยกว า

5,000 ตวทสมพนธกนทางวาเลนซอยาง

เปนระเบยบ และเมอโชคดไดเปนเซลชวต

แลวกสลายตวงายมากๆ หากไมอยในสง

แวดลอมทเออตอการด�ารงชวตแลว กจะ

สลายตวตายภายในไมถงนาท จงยากเหลอ

เกนทจะตอบสนองทฤษฎววฒนาการของ

ชาลส ดารวนไดทนเวลา แตขอเทจจรงกลบ

ยนยนวา ครนโลกของเรามอณหภมลดลงถง

ระดบใหชวตอยได กดเหมอนวาธรรมชาต


เปะพอดทจะท�าใหหนอนตวนนสลบแตไม

ตาย มนคาบหนอนทส�าเรจโทษอยางนมา

หยอนลงทางปากชองสวนบนทละตวๆจน

เตมรง มนจงไขทมลกก�าลงฟกตวอยขางใน

หยอดลงไปทางปากช องบน หวงฝาก

อนาคตไวกบหนอนทสลบแตไมตายเหลานน

ครนวางไขหมดทองแลวมนกจะบนไปหาดน

เหนยวมาอดปดปากรง แลวมนกจะบนไปหา

ทสงบอารมณนอนตาย โดยไมสนใจรวาลก

ของมนจะออกจากไขหรอไมและวนใด ตว

ไหนออกจากไขกอนกจะกนหนอนทนอนสลบ

เปนเพอนในรงของมนนนแหละเปนอาหาร

โดยหนอนไมรสกเจบปวดแตประการใดเลย

ลกทกตวแขงกนออกจากไขในเวลาไลเลยกน

และกนกนกนจนเสบยงทแมเตรยมไวใหนน

หมด เรมรสกหว มนจะชวยกนแทะจนรง

ดนเหนยวทะล มนไตออกมานอกรง รสก

อากาศสดชนภายนอก มนหว พยายามขยบ

ปกแกหวกรสกตววาบนได มนจงลองบนด

และบนเรอยๆ ไปจนเจออะไรทรสกอยากกด

กดแลวรสกอยากเคยว เคยวแลวรสกอรอย

กลนเขากระเพาะกอรอย จงหากนจนอมจง

หยดกน แล วกถอโอกาสโผบนอย าง

สนกสนาน จนไดเวลาเลอกค ฮอรโมนจะ

หลงออกมาใหมนร สกอยากมค มนกจะ

ปฏบตซ�ารอยพอแมของมนทกประการ ทงๆ

ทมนไมเคยมโอกาสเรยนร อะไรจากพอแม

ของมนเลยแมแตนอย นาสงสาร! และนา

ทง! มนท�าไดอยางไร มนมสญชาตญาณ

ตองทบจงจะแตก หากทบดขางในจะพบ

หนอนตวเรยวยาวขนาดเท าไม จมฟ น

ประมาณ 10 ตว ซงคลานยวเยยเอาชวต

รอด นนไมใชลกของมน แตเปนอาหาร

ส�าหรบลกของมนทจะตองออกจากไขมากน

ไปเรอยๆ จนหมดกพอดมปกกลาแขงพอจะ

บนออกไปหากนใหเตบโตจนสบพนธไดและ

ท�ารงใหลกของมนอยเหมอนทแมของมนได

ท�าไวใหมนโดยมนไมมโอกาสไดเหนหนาพอ

แมของมนเลย เพราะหมาลาเกดมาเพอ

เตบโตจนมลกครงเดยวกตายทงตวผและตว

เมย คอตวผมโอกาสผสมพนธทเดยวแลวก

หมดแรงตาย ไมมโอกาสไดชวยตวเมยท�ารง

วางไข สวนตวเมยจะตองรกษาชวตลกในไข

ทคอยๆ เตบโตโดยมนตองตายกอนจะได

เหนหนาลกของมน ระหวางอมทองไขลกอย

นนมนตองเจยดเวลาหากนมาหาท�าเลสรางรง

ไววางไขซงจ�าเปนตองเปนพนตงทยอมใหดน

เหนยวเกาะตดแนน เมอไดทแลวมนกจะเร

หาดนเหนยวเปยกทมคณภาพ กดมาทละ

กอนเลกๆ เคยวผสมน�าลายใหนม คายลง

ตรงททเลอกไว กอสรางจากสวนลางสดไล

ขนมาขางบน ครนไดความยาวพอสมควร

แลวกจะท�าปากทางเขาเปนปากกลมเสรมสง

ขนนดหนอย มนไมเขาไปอาศยอย แตจะเร

หาหนอนตามสเปกทลกของมนจะชอบกน

มนใชเหลกหมาดทกนของมนแทงบนหวของ

หนอนตรงศนยควบคมประสาทสวนกลางของ

หนอนทกตวอยางแมนย�า ตรงสวนกลางตรง


ขอเชอของชาวครสต

คอสตรส�าเรจรปทศาสนาครสตแตละ

นยายก�าหนดขนใหสมาชกของตนตองรและ

เชอ ซงเพมไดแตลดไมได ซงส�าหรบชาว

คาทอลกได แก ข อเชอไนซน (Nicene

Creed) เพมอก 3 ขอ คอ ความไมผด

พลงของพระสนตะปาปาเมอประกาศ โดย

อางต�าแหนงประมขครสตจกรคาทอลก ซง

จนถงขณะนไดกระท�าเพยง 2 ครง คอ

ประกาศวาพระแมมารยทรงปฏสนธนรมลและ

พระกายเสดจสสวรรคแลว นอกจากนนเปน

ค�าสอนขยายผลขอเชอดงกลาวขางตนทงสน

จงอาจปรบปรงไดตามความตองการของ

สถานการณ

วทยาศาสตรกบพระศาสนจกร

สงคายนาวาตกนท 1 (ค.ศ.1870)

ประณามลทธนวยคนยม (modernism)

คอประณามพวกนยมใชวธการวทยาศาสตร

และขอมลจากวทยาศาสตรเทาทแตละคนร

ตความพระคมภรและโจมตขอความเชอของ

พระศาสนจกร พวกทไม เกรงกลวพระ

ศาสนจกรกยงวจารณและโจมตพระศาสนจกร

หนกขอมากขน เชน ฮายนรช เพาลส

(Heinrich Paulus 1760-1850) เขยน

วาพระเยซเปนมนษยสามญคนหนงทถก

อปโลกนขนโดยผหลงงมงาย ดาวด สเทราส

(David Friedrich Strauss 1808-

74) เขยนวาพระเยซมไดมตวตนจรงๆ คน

น�าทาง สญชาตญาณคออะไร ตอบอยางไร

กไมนาพอใจจนกวาจะไดฟงนกเทววทยา

สรปวาตองมพระผสราง แตกเปนทางออกท

เคยรเคกอรดเรยกวา Leap of Faith

กาวกระโดดแหงศรทธา ใครจะเชอหรอไม

กตามใจใคร

วชามนษยวทยา

วธการวทยาศาสตรไมสามารถเขาถง

การท�างานของปญญา จะเขาถงไดตองใชการ

ตรกตรอง (speculation) และอชฌตก-

ญาณ (intuition) เทานน แอรเรสทาทเถล

จงเรยกวชานวาปรชญาตน (the first

philosophy) แตลกศษยของแอรเรสทาทเถล

ชอวาแอลเลกแซนเดอร แอฟเฝรอดสเสยส

(Alexander Aphrodisias) เรยกวา

Metaphysics เพราะคดวาตองเรยนตอจาก

วชา Physics และใชวธการของ Physics

ไมได วธการวทยาศาสตรเขาถงไดแคผลท

เกดจากการท�างานของปญญา อนไดแกงาน

สรางสรรคตางๆ และแยกเปน 2 สวน

2 วชา คอ สวนแรกไดแกวชามานษยวทยา

(anthropology) ศกษางานสรางสรรคของ

ปญญาระดบดกด�าบรรพ สวนหลงศกษางาน

สรางสรรคของทกยคทกสมย อนไดแก

ศลปกรรมทกสาขา ตรรกวทยาและปรชญา


นกปราชญจ�านวนหนง ร สกว าทางฝ าย

ศาสนจกรคาทอลกใชอ�านาจเครงครดเกนไป

โดยไมพยายามเขาใจวาวทยาศาสตรก�าลงจะ

มบทบาทส�าคญส�าหรบมนษยนบวนแตจะ

มากขน จงเสนอทางออกให ใช วธการ

วทยาศาสตรในเรองทใชได ในเรองทใชวธ

การวทยาศาสตรไมไดจงยอมรบวาเปนเรอง

ของศรทธา ผทพยายามท�าเชนนในชวงนน

ไดชอวานวยคนยมคาทอลก (the Catholic

modernism) ทส�าคญได แก อลเฟรด

ลวซ (Alfred Loisy 1857-1940),

หลย ดอเชสเนอ (Louis Duchesne

1843-1922), โมรส บลงเดล (Maurice

Blondel 1861-1949), ลาแบรทอนนแอร

(Labertonnière 1860-1932), เอดวร

เลอ รว (Éduard le Roi), เตยารด

เดอ ชารแดง (Teilhard de Chardin),

โรโมโล มรร (Romolo Murri 1870-

1944), อนโตนโอ ฟากซซาโร (Antonio

Fagazzaro 1842-1911), เอรเนสโต

บวน อายโต (Ernesto Buonaiuto

1881-1946), จอรจ ทรเรล (George

Tyrrell 1861-1909), ฟรดรช ฟอน

ฮอเกล (Friedrich von Hügel 1852-

1925)

พระสนตะปาปาพายเอสท 10 (Pius

10) ออกสมณสาสน Pascendi Domini

Gregis 1907 ประนามลวซ พระสงฆชาว

ฝรงเศสทเปนอาจารยสอนทมหาวทยาลย

อยากไดพระเมสสยาหชวยกนมโนขนทงสน

เฟอรดนองด บาวเออร (Ferdinand

Christian Bauer 1792-1860)) เขยน

วาผกอตงศาสนาครสตทแทคอนกบญเปาโล

ทยกพระเยซขนเปนหนเชด อดอลฟ ฟอน

ฮารนค(Adolf von Harnack 1851-

1930) เขยนวาศาสดาตวจรงคอนกปฏรป

การเมองหวรนแรงทใชพระเยซเปนเครองมอ

วลเลยม รด (William Wrede 1859-

1906) เขยนวาพระเยซถกใชเปนเหยอ

การเมองสมยนน ยเลยส เวลฮาวเสน (Ju-

lius Welhausen 1844-1918) เขยนวา

เรองราวของพระธรรมเดมอาจอธบายไดดวย

หลกสงคมวทยาทงสน

พระสนตปาปาลโอท13 ทรงตอบโต

ดวยสมณสาสน Aeterni Patris, 1879

ทรงก�าชบใหนกปราชญคาทอลกเดนตาม

ปรชญาของนกบญทอมส อไควนสอยาง

เครงครดโดยพยายามศกษาวชาการมาชวย

สนบสนนอไควนส คศ.1883 ทรงเปดหอ

สมดจดหมายเหตวาตกนเพอสงเสรมการวจย

สมณสาสน Providentissimus Deus,

1893 เรงเราใหนกปราชญคาทอลกชวยกน

เขยนตอบโตพวกสอนขดแยงพระศาสนจกร

คาทอลก ผลกคอเกดขดแยงกนเองในหม

นกปราชญคาทอลกดวยกน นกปราชญ

โปรเตสแตนตกลบเหนวาควรสนใจใชวธการ

ของลทธนวยคนยมโดยไมตองเสยความเชอ

และชกชวนนกปราชญคาทอลกใหรวมมอ


พระสนตะปาปาจอหนท 23 ประกาศ

ณ วนท 25 มกราคม ค.ศ.1959 วา

พระศาสนจกรตองปรบตวใหทนสมยใน

ทกดาน (Aggiornamento) อนเปนทศทาง

ของพระสงคายนาวาตกนท 2

พระสงคายนาวาตกนท 2 ออก

แถลงการณ Dei Verbum 1965 แนะน�า

ใหตความคมภรไบเบลตามรปแบบวรรณกรรม

(literary form interpretation) และ

แถลงการณ Nostra Aetate 1965 ระบ

วาพระศาสนจกรคาทอลกรบรความจรงและ

ความดในนกายและศาสนาอนๆ (ซงตอง

เขาใจวาไมรวมถงไสยศาสตรทกรปแบบท

แอบแฝงอย ในทกศาสนาแมแตในศาสนา

ครสตเองดวย)

พระสนตะปาปาพอลท 6 (Paul VI)

ตรสแกผเชยวชาญพระคมภรเขาเฝาเมอวนท

19 เมษายน ค.ศ.1968 ใหรวมมอศกษา

พระคมภรไบเบลกบพนองชาวยวและชาว

โปรเตสแตนตเพอแลกเปลยนความรและ

ประสบการณกนและกนอยางมวจารณญาณ

ไมใชยอมรบหรอปฏเสธอยางมวซว และตรส

แกคณะกรรมาธการพระคมภรทเขาเฝาเมอวน

ท 14 มนาคม ค.ศ.1974 วา เทววทยา

มไดหลายระบบส�าหรบความเชอเดยวกน

พระสนตะปาปาจอหนปอลท 2 เมอ

วนท 7 เมษายน 1986 ประณามการ

เขาใจพระคมภร ตามตวอกษรวาเปนการ

บดเบอนเจตนาของพระคมภรทเปดทางให

ปารสวาตกขอบแลว เปนการปรามคนอนท

ใช ลทธนวยคตความค� าสอนของพระ

ศาสนจกรล�ายคเกนไป ผลกลายเปนวา

นกปราชญคาทอลกอนๆ จ�านวนมากขยาด

เกนไปทจะขดขน ปลอยใหฝายสสารนยม

รกไลท�าลายความเชอกนตามสบาย ตงแต

กระแนะกระแหนอยางนทเช (Nietzshe)

จนถงย�าเละอยางเองเกล (Engel)

พระสนตะปาปาเบเนดกต ท 15

(Benedict XV) ออกสมณสาสน Spiritus

Paraclitus 1920 เนนย�าใหนกปราชญ

คาทอลกระวงตวอยาออกนอกกรอบค�าสอน

ของพระศาสนจกรเปนอนขาด

พระสนตะปาปาพายเอสท 12 (Pius

XII) ออกสมณสาสนระหวางสงครามโลก

ครง ท 2 Divino Aflante Spiritu

1943 อนญาตใหใชวธการทนสมยอธบาย

ค�าสอนคาทอลกได แตอยาเปลยนหรอเพม

ขอก�าหนดของพระศาสนจกร นกปรชญา

คาทอลกตอบสนองโดยตงขบวนการสงเสรม

ลทธโทมสใหม (Neo-Thomism) ตอมา

ออกสมณสาสน Humani Generis

1950 อนญาตให รบพ จารณาทฤษฎ

ววฒนาการได แตอยาถงกบสรปวาเปน

ทฤษฎ เดยวทต องใช อธบายพระคมภร

นกปรชญาคาทอลกตอบสนองโดยตงขบวน

การสนบสนนลทธอสสมาจารยนยมใหม

(Neoscholasticism)


ความจรงของไบเบลและค�าสอนของพระ

ศาสนจกร

ตอบค�าถามแรกเสยกอน ความจรง

วทยาศาสตรคอความจรงทสรปจากขอมลเทา

ทมอยขณะสรป ความจรงวทยาศาสตรจง

เปลยนแปลงไดและตองปรบเปลยนอยเสมอ

เมอมขอมลมาใหมจากเดม เชน สมยหนง

นกวทยาศาสตรเชอวาสสารทงหมดประกอบ

ขนจากธาต 4 คอ ดน น�า ลม ไฟ ก

ถอไดวาจรงตามขอมลสมยนนและกใชเปน

สตรรกษาโรคภยไขเจบ รกษาสขภาพและ

รกษาความปลอดภยไดระดบหนงอยางสบาย

ตอมาพบขอมลใหมวาธาต 4 เองยงไมใช

ธาตสดทาย แตประกอบขนจากอะตอมของ

ธาต 92-110 ชนด เปนขอมลใหม ความ

จรงวทยาศาสตรกตองปรบเปลยนไปตาม

ครรลองและประยกตใชไดดมากกวาเดม แต

แลวกตองยอมจ�านนตอขอมลใหมวาอะตอม

เองประกอบขนจากอนภาค 4 ชนดไมใช

ดนน�าลมไฟ แตเปนอเลคตรอน โปรตอน

โปซตรอน และน วตรอน ความจร ง

วทยาศาสตรกเลยตองเปลยนไปตอบสนอง

ขอมลใหมดงกลาว นกวาจะจบ ทไหนได

มการพบวาอนภาคกยงประกอบขนจากควาค

(quark) ไมนอยกวา 62 ชนด ตอนน

เลยตองท�าใจพรอมทจะเปลยนความจรง

วทยาศาสตรตอไปอก ทงๆทยงมองไมออก

วาจะไปทางทศไหนตอไป

พบความหมายของชวตใหละเอยดสขมและ

ลกซงยงๆขนอยางไมร จบ ตอมาไดออก

สมณสาสน Fides et Ratio 1998

ปลดปรชญาออกจากการเปนสาวใชของราชน

เ ท วว ท ย า แต ย กป ร ชญา ( ร วมท ง

วทยาศาสตรและวชาการทกสาขา) ขนเปน

กระแสเรยกค เคยงกบเทววทยาในพระ

ศาสนจกรของพระครสตและในอาณาจกร

ของพระเจา ผลจากสมณสาสนนทส�าคญก

คอ พระสนตะปาปาเบเนดกตท 16 เขยน

ในหนงสอ Jesus of Nazareth 2012

วา “ขาวดเปนขาวแหงความชนชมยนดมสข”

และพระสนตะปาปาฟรงซสออกสมณสาสน

เตอนใจ Evangelii Gaudium 2013

(ความชนชมยนดแหงพระวรสาร) ทายลาสด

คอสมณสาสน Laudato Si’ 2015 ท

แหวกแนวโดยใชภาษาอตาเลยนโบราณ เปน

ชอสมณสาสนแทนทจะใชชอเปนภาษาละตน

ทรงก�าชบใหทวโลกศกษาและใชวทยาศาสตร

ในการรกและรกษโลกตามเจตนาสรางโลกของ

พระเปนเจา นบเปนพระพรอนยงใหญทพระ

จตเจาทรงประทานลงมาอยางตอเนองแก

ประชากรของพระองคในยคของเราน

สรป

ค�าถามสดทายทควรจะถามเพอความ

สบายใจของทกคนทเกยวของกบวทยาศาสตร

กคอความจรงวทยาศาสตรคออะไร จะขด

แยงกบความจรงศาสนาตรงไหนไดบาง เชน


คนใกลชดวา “ไมวาจะสอนหรอไมสอน

อยางไร โลกมนกยงโคจรรอบดวงอาทตยอย

วนยงค�าจนกวามนจะเปลยนแปลงของมนเอง

เพราะมนเปลยนแปลงได ทงนกเพราะวา

La scienza insegna come va il

cielo, la religione però insegna

come va in cielo. วทยาศาสตรสอนให

รวาฟาเปนไปอยางไร สวนศาสนาสอนใหรวา

ไปสวรรคชนฟาอยางไร ในส�านวนอตาเลยน

มการเล นค�าและตระหวดส�านวนได ไม

ธรรมดา หากคณะลกขนของศาสนาไดรจก

แยกประเดนอยางนกาลเลโอกคงไมเดอดรอน

และกจะไมรอนถงพระสนตะปาปายอหนปอล

ท 2 ตองลกขนมาขอโทษวทยาศาสตรแทน

ศาลศาสนาทตดสนลงโทษกาลเลโออยางนน

Errare humanum est, sed perse-

verare in errore est diabolicum.

ความพลาดพลงเปนเรองปรกตของมนษย

(และของสตวแม มถง 4 เทายงรพลาด

แมนกปราชญยงร พลง) แตการจมอยใน

ความพลาดพลงไมยอมปรบตว เปนปรกต

ของปศาจมารราย

ใ นท� า นอ ง เ ด ย ว ก น คว ามจ ร ง

ประวตศาสตรขนกบหลกฐานเทาทม ความ

จรงคณตศาสตรขนกบนวมอ 2 ขางรวมกน

ความจรงปรชญาขนกบกระบวนทรรศน และ

ความจรงศาสนาขนกบประมวลขอเชอทแตละ

คนรบเชอ ขอเชอของแตละศาสนาไมเปลยน

แตการตความขององคกรและความเขาใจของ

ศาสนกอาจจะปรบพฒนาได แตไมใชปรบ

เปลยน หากปรบเปลยนกจะกลายเปนศาสนา

ใหม ไมใชศาสนาเดม

ความจรงของครสตจกรคาทอลกตาม

ขอเชอคาทอลกเปลยนไมได ปรบเปลยนแต

การตความและการท�าความเขาใจภายใตการ

ดแลของสนตะส�านก แมจะมการประกาศขอ

เชอใหมกเปนเพยงขยายผลขอเชอทมมาแต

ตน ไมใชสรางขอเชอใหมถอดดามอยางท

บางคนเขาใจ จงตางกบความจรงวทยา-

ศาสตรอยางคนละมตชนดไมมทางจะมาขวาง

ทางขดแยงกนได อยางทกาลเลโอเขาใจและ

ปรารภหลงจากทศาลศาสนาตดสนหามการ

เผยแพรขอมลใหมทางดาราศาสตรขณะนน

เรองโลกโคจรรอบดวงอาทตย โดยปรารภกบ

ขอใหทกคนเกงวทยาศาสตรและศรทธาเตมทในศาสนาอยางสบายใจ

พระสมณสาสน Fides et Ratio, 1998.

พระสมณสาสน Laudato Si’,2015.

วารสารแสงธรรมปริทัศน์ ปีที่ 39...

Documents

Transcript of วารสารแสงธรรมปริทัศน์ ปีที่ 39...