Μιγκέλ Ερνάν�θΕΕ λλ εε γγ εε ίί αα

δίγλωσ� έκδο�Ενδυμίων

Μιγκέλ Ερνάν�θΕ λ ε γ ε ί α

δίγλωσ� έκδο�Με�φρα�: Βα�λης Λαλιώ�ς

Ενδυμίων

(En Orihuela, su pueblo y el mío, se me hamuerto como del rayo Ramón Sijé, con quien

tanto quería.).

[6]

(Σ�ν Οριουέλα, � χωριό �υ και � δικό μου,μου vjνε σαν α{ κεραυνό ο Ραμόν Σιτζέ, zυ �σο

�ν αγαzύσα.)

[7]

YΟ QUIERO ser llorando el hortelanode la tierra que ocupas y estercolas,compañero del alma, tan temprano.

.Alimentando lluvias, caracoles

Y órganos mi dolor sin instrumento,a las desalentadas amapolas

.daré tu corazón por alimento.

Tanto dolor se agrupa en mi costado,que por doler me duele hasta el aliento.

.Un manotazo duro, un golpe helado,

un hachazo invisible y homicida,un empujón brutal te ha derribado.

.No hay extensión más grande que mi herida,

lloro mi desventura y sus conjuntosy siento más tu muerte que mi vida.

.Ando sobre rastrojos de difuntos,y sin calor de nadie y sin consuelovoy de mi corazón a mis asuntos.

..Temprano levantó la muerte el vuelo,

temprano madrugó la madrugada,temprano estás rodando por el suelo.

[8]

ΘΕΛΩ κλαίγον� να ’μαι ο uρβολάρης�ς gς zυ �z xάνεις και λιsίνεις,�ν�οφε �ς ψυχής μου νωρίς �σο.

Τρέφον� με βροχές, με σαλιγκάριακι αρμόνια έναν χωρίς όργανο {νο,σ�ς αzκαρδιωμένες ssρούνες

μον’ �ν καρδιά σου για �οφή j δώ�.Τόσος ο {νος zυ �ρεύει � πλευρό μου,zυ απ’ �ν {νο μου zνάει ως κι η ανάσα.

Σκληρό ένα ράxσμα, χ�wμα tγος,μια τσεκουριά αmα� και �υ φόνου,μια άγρια σ|ωξιά σ’ έχει τσακίσει.

Έκ�� δεν υtρχει xο μεγάλη απ’ �ν πληh μου,κλαίω �ν �χη �ν κακή μου κι όσα φέρνει

και νιώq xο zλύ � kνα� σου απ’ � ζωή μου.

Βαδίζω tνω σε χωράφια ujμένων,με κανενός � ζέσ� και �ν sρηγόριαtω α{ �ν καρδιά σ� βάσανά μου.

Νωρίς �κωσε ο kνα�ς φ�ρούγες,νωρίς ξημέρωσε και � ξημέρωμα,

νωρίς είσαι απ’ � χώμα κυλισμένος.

[9]

No perdono a la muerte enamorada,no perdono a la vida desatenta,

no perdono a la tierra ni a la nada..

En mis manos levanto una tormentade piedras, rayos y hachas estridentessedienta de catástrofe y hambrienta

.Quiero escarbar la tierra con los dientes,

quiero apartar la tierra partea parte a dentelladas secas y calientes.

.Quiero minar la tierra hasta encontrarte

y besarte la noble calaveray desamordazarte y regresarte

.Volverás a mi huerto y a mi higuera:por los altos andamios de mis flores

pajareará tu alma colmenera.

de angelicales ceras y labores.Volverás al arrullo de las rejasde los enamorados labradores.

.Alegrarás la sombra de mis cejas,

y tu sangre se irá a cada ladodisputando tu novia y las abejas.

[10]

Δεν �γχωρώ �ν έρω� σ� kνα�,δεν �γχωρώ και � ζωή α|όσεχ�,δεν �γχωρώ � g ού� � �z�.

Μια pεrα �κώνω μες σ� χέρια μουασ�αvς, v�ες, κοφ�ρά τσεκούρια

με δί� α{ κα�σ�οφές και uινασμένη.

Θέλω � g ν’ ανα�αλέψω με � δόν�α,mλω � g να � χωρί� μέρη μέρημε δαγκωνιές ξερές και φλογισμένες.

Θέλω � g να ορυχέψω ώσzυ να σ’ έβρωκαι � ευγενές κρανίο σου να φιλή�και να σε ξεφιμώ� να σε φέρω y�.

Θα ξαναρlίς σ� uριβόλι σ� �κιά μου:απ’ � ψηλά �ν λουλουδιών � ικριώμα�

j κυνηhσει tλι η μελισσουργός ψυχή σου.

αfελικά κεριά κι ωραίους κόzυς.Θα ξαναρlίς σ�ν οργωμά�ν � νανούρισμα

απ’ �υς αγρό�ς �υς ερω�υμένους.

Χαρά j δώσεις σ� �ο�δι �ν φρυδιών μου,και � αίμα σου j sν σε κάl μέρος

με � μνησ� σου οι μέλισσες φιλονικών�.

[11]

Tu corazón, ya terciopelo ajado,llama a un campo de almendras espumosas

mi avariciosa voz de enamorado..

A las aladas almas de las rosas...de almendro de nata te requiero,:

que tenemos que hablar de muchas cosas,compañero del alma, compañero.

.(1 0 de enero de 1936)

[12]

Και η καρδιά σου, xα βελούδο ζαρωμένο,καλεί α{ κάμz μυγδαλιές αφρό γεμά�

αυ� μου � φωνή �υ ερω�υμένου.

Σ�ς φ�ρω�ς ψυχές �ν ρόδων�ς xο όμορφης αμυγδαλιe σε uριμένω,κι έχουμε για zrά να κάνουμε κουβέν�

�ν�οφε �ς ψυχής μου, �ν�οφε.

(10 Ιανουαρίου 1936)

[13]

ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΑ

Ο Μιγκέλ Ερνάν�θ ανήκει σ� λεγόμενη γενιά �υ ’36, sναuίσ� γενιά zυ αμέ�ς έu�ι εκείνης �υ Λόρκα. Το γεγονός αυ� μαζί με� ιδιαί�ρα σ�ιχεία �υ βίου �υ, ο Ερνάν�θ είναι ένd αυ�δίδακ�ς γι-δοβο�ός, δημιουργούν μιαν εκφρασ�κή yε� σ� έργο �υ zυ κινεί�ιδοκιμάζον� �όzυς έκφρα�ς zυ αfίζουν � όρια �υ μανιερισμού. Αρ-κε� α{ � zιήμα� �υ αz�λούν οριακές εκφράσεις �ς ισsνικήςγλώσσd. Ένα α{ � xο φημισμένα είναι και αυ� zυ με�φράζουμε εδώ.Συ�ε�ζε�ι tν� με � Θρήνο για �ν Ιiάnο Σάντσεθ Μεχίd �υ Λόρκακαι lωρεί�ι ένα είδος αtν��ς.

Το mμα �υ zιήμα�ς είναι ο kνα�ς �υ σ�νού φίλου �ς εφη-βείd �υ Ερνάν�θ σ�ν Οριουέλα, � χωριό �υ, �υ Ραμόν Σιτζέ. Το |αγ-μα�κό �υ όνομα ή�ν Χοσέ Μαρίν Γκου�έρρεθ. Είχε γεννηlί � 1913. Σ�19 ή�ν κιόλd δικηγόρος και δημο�ευε � |ώ� �υ δοκίμια σ�ν �xκό�z. Πέjνε ξαφνικά με� α{ �ν�μη ασmνεια σ�ς 24 Δεκεμβρίου �υ1935, σε ηλικία 21 ε�ν. Σ� διάσ�μα αυ� ο Ερνάν�θ βρι�ό�ν σ� Μα-δρί�. Το zίημα με ημερομηνία 10 Ιανουαρίου 1936, |ω�sρου�άσ�κεσ� uριοδικό Revista de Occidente, �ν ίδια χρονιά και |οκάλεσε εν�-}� σ�υς λογο�χνικούς κύκλους �ς εzχής. Ό}ς ή�ν φυ�κό η εx-�χία �υ zιήμα�ς μυozίησε �σο � βίο �υ Ραμόν Σιτζέ όσο και ��έ� �ν δύο φίλων.

Ποrά α{ � zιήμα� �υ Ερνάν�θ κινούν�ι σ� όρια �υαμε�φρασ�υ. Ένα α{ αυ� j έλεγα }ς είναι και � αzδιδόμενο εδώ.Παρ’ όλα αυ� xσ�ύω }ς εις βάρος �ς ρίμd �υ με�φέρε�ι xσ� ορυθμός και η mρμη �υ σε εyuδο άξιο για δημο�ευ�. Συγχρω�ζομαι γιαχρόνια και απ’ ό� φαίνε�ι δεν j tψω να �γχρω�ζομαι μ’ αυ� � zί-

[17]

ημα. Για αυ� d zύμε }ς η με�φρα� αυ� είναι ένα είδος |ώ�ς δο-κιμής zυ μου υsγόρευσε η α~λεια �υ φίλου Σ�φανου Βερλή, «νωρίς�σο».Τα με�φράζειν για μένα είναι κι ένα είδος δωρεe. Αυ� � φορά είναι χα-ρισμένη σ�ν Χοσέ Αν�νιο Μορένο Χουράδο, zιη� με�φρασ� και εrη-νισ�, zυ |ιν zrά χρόνια μου εvσ�σε �ν |οσοχή σ� zίημα, καισ� τζιτζίκια zυ με �νόδε�ν.

Β. Λαλιώ�ς

[18]

Η ΕΛΕΓΕΙΑ ΤΟΥ ΜΙΓΚΕΛ ΕΡΝΑΝΤΕΘΣΤΟΙΧΕΙΟΘΕΤΗΘΗΚΕ ΨΗΦΙΑΚΑ

ΑΠΟ ΤΟ ΒΑΣΙΛΗ ΛΑΛΙΩΤΗ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΤΟ ΝΟΕΜΒΡΙΟ

ΤΟΥ 2013f