ฉลาดล้ำด้วยธรรมะ ปัญญาดี...

หลวงตาปญญาด หลวงตาปญญาด

หลวงตาปญญาดฉลอง ๑๐๐ ป ชาตกาล ปญญานนทภกข

ฉลาดล�าดวยธรรมะ สไตล

คดด พดด ท�ำด คบคนด ไปสสถำนทด

หลวงตาปญญาดฉลอง ๑๐๐ ป ชาตกาล ปญญานนทภกข

ฉลาดล�าดวยธรรมะ สไตล

คดด พดด ท�ำด คบคนด ไปสสถำนทด

ค�ำน�ำหนำ

หนงสอ หลวงตาปญญาด เลมน ธรรมสภำ สถำบนบนลอธรรมและศษยำนศษย ไดจดท�ำในวำระฉลอง ๑๐๐ ป ชำตกำล พระพรหมมงคลำจำรย หลวงพอปญญำนนทภกข ในปพทธศกรำช ๒๕๕๔ เป นระยะเวลำนำนหลำยปทหลวงพ อป ญญำนนทะได ดบขนธ ต งแต วนท ๑๐ ตลำคม ๒๕๕๐ ยงควำมระลกถงแก ศษยำนศษยเป นอยำงมำก ควำมระลกถงเช นน หลวงพอปญญำนนทภกข ได บอกแก บรรดำศษยำนศษย ว ำ “ไม มอะไรดไปกว าการปฏบตธรรม” ตำมทหลวงพอไดสงสอนไว และใหเผยแพรธรรมะค�ำสอนของหลวงพอ อนเป นกำรสบทอดธรรมะในตวของหลวงพอให คงอย ไปไม มวนตำย ตลอดระยะเวลำทผ ำนมำ ธรรมสภำและสถำบนบนลอธรรม ไดสบทอดธรรมะและเผยแพรค�ำสอนของหลวงพอปญญำนนทะอย เสมอ แก เหล ำพทธบรษททงหลำย ตำมปณธำนของหลวงพอปญญำนนทะท ได ส งสอนไว แก ศษยำนศษย อำทเช น กำรตอต ำนอบำยมข กำรปฏรปประเพณ กำรปฏวต เลกเชอส งงมงำยไร สำระ และกำรปฏบตตนให เป นคนดตำมแนวทำง ๕ ด ส ควำมเป นมนษย ได แก ๑. คดด ๒. พดด ๓. ท�ำด ๔. คบคนด ๕. ไปส สถำนทด หนงสอฉลำดล�ำดวยธรรมะสไตลหลวงตำปญญำด เล มน เปน อกเล มหนงทธรรมสภำและสถำบนบนลอธรรม จดท�ำขนอยำงประณต

ฉลอง ๑๐๐ ป ชำตกำล หลวงพอปญญำนนทภกข เพอให ธรรมะได แพร หลำยในหม พทธศำสนกชนมำกยงขน หลกธรรมของหลวงพอปญญำนนทภกข ทถ ำยทอดจำกค�ำสอน ขององคสมเดจพระสมมำสมพทธเจ ำมอย มำกมำย อำทเช น หลกการของชาวพทธ ในเรอง. . .หลกกำรนบถอพระรตนตรย อยำงมนคง ไม ง อนแง นคลอนแคลนไปในทำงส งงมงำยไร สำระ หลกการท�างาน โดยมอดมกำรณว ำ งำนคอชวต ชวตคองำน บนดำลสข ท�ำงำนให สนก เป นสขเมอท�ำงำน หลกการพฒนาตน มหลกกำรว ำ ตนตว ว องไว ก ำวหนำ ท�ำงำนแข งกบเวลำ เพอพฒนำสงคม หลกการด�าเนนชวต มหลกกำรว ำ อย กนด วยควำมรก อยำ เหลวไหล หำงไกลอบำยมข เดนให ถกทำง. . .ย งให ย งได ฯลฯ อำนสงส จำกกำรจดพมพหนงสอ “หลวงตาปญญาด” เล มนธรรมสภำ สถำบนบนลอธรรม และเหล ำศษยำนศษย ถวำยแดพระพรหมมงคลำจำรย หลวงพอปญญำนนทภกข พระผ เป นแสงสว ำงของชำวพทธทงหลำยตลอดกำลนำนเทอญ.

ด วยควำมสจรต หวงดธรรมสภำปรำรถนำให โลกพบกบควำมสงบสข

ค�ำน�ำหนำ

หนงสอ หลวงตาปญญาด เลมน ธรรมสภำ สถำบนบนลอธรรมและศษยำนศษย ไดจดท�ำในวำระฉลอง ๑๐๐ ป ชำตกำล พระพรหมมงคลำจำรย หลวงพอปญญำนนทภกข ในปพทธศกรำช ๒๕๕๔ เป นระยะเวลำนำนหลำยปทหลวงพ อป ญญำนนทะได ดบขนธ ต งแต วนท ๑๐ ตลำคม ๒๕๕๐ ยงควำมระลกถงแก ศษยำนศษยเป นอยำงมำก ควำมระลกถงเช นน หลวงพอปญญำนนทภกข ได บอกแก บรรดำศษยำนศษย ว ำ “ไม มอะไรดไปกว าการปฏบตธรรม” ตำมทหลวงพอไดสงสอนไว และใหเผยแพรธรรมะค�ำสอนของหลวงพอ อนเป นกำรสบทอดธรรมะในตวของหลวงพอให คงอย ไปไม มวนตำย ตลอดระยะเวลำทผ ำนมำ ธรรมสภำและสถำบนบนลอธรรม ไดสบทอดธรรมะและเผยแพรค�ำสอนของหลวงพอปญญำนนทะอย เสมอ แก เหล ำพทธบรษททงหลำย ตำมปณธำนของหลวงพอปญญำนนทะท ได ส งสอนไว แก ศษยำนศษย อำทเช น กำรตอต ำนอบำยมข กำรปฏรปประเพณ กำรปฏวต เลกเชอส งงมงำยไร สำระ และกำรปฏบตตนให เป นคนดตำมแนวทำง ๕ ด ส ควำมเป นมนษย ได แก ๑. คดด ๒. พดด ๓. ท�ำด ๔. คบคนด ๕. ไปส สถำนทด หนงสอฉลำดล�ำดวยธรรมะสไตลหลวงตำปญญำด เล มน เปน อกเล มหนงทธรรมสภำและสถำบนบนลอธรรม จดท�ำขนอยำงประณต

ฉลอง ๑๐๐ ป ชำตกำล หลวงพอปญญำนนทภกข เพอให ธรรมะได แพร หลำยในหม พทธศำสนกชนมำกยงขน หลกธรรมของหลวงพอปญญำนนทภกข ทถ ำยทอดจำกค�ำสอน ขององคสมเดจพระสมมำสมพทธเจ ำมอย มำกมำย อำทเช น หลกการของชาวพทธ ในเรอง. . .หลกกำรนบถอพระรตนตรย อยำงมนคง ไม ง อนแง นคลอนแคลนไปในทำงส งงมงำยไร สำระ หลกการท�างาน โดยมอดมกำรณว ำ งำนคอชวต ชวตคองำน บนดำลสข ท�ำงำนให สนก เป นสขเมอท�ำงำน หลกการพฒนาตน มหลกกำรว ำ ตนตว ว องไว ก ำวหนำ ท�ำงำนแข งกบเวลำ เพอพฒนำสงคม หลกการด�าเนนชวต มหลกกำรว ำ อย กนด วยควำมรก อยำ เหลวไหล หำงไกลอบำยมข เดนให ถกทำง. . .ย งให ย งได ฯลฯ อำนสงส จำกกำรจดพมพหนงสอ “หลวงตาปญญาด” เล มนธรรมสภำ สถำบนบนลอธรรม และเหล ำศษยำนศษย ถวำยแดพระพรหมมงคลำจำรย หลวงพอปญญำนนทภกข พระผ เป นแสงสว ำงของชำวพทธทงหลำยตลอดกำลนำนเทอญ.

ด วยควำมสจรต หวงดธรรมสภำปรำรถนำให โลกพบกบควำมสงบสข

ธรรมะขอท ๑. ควำมอยำก ธรรมะขอท ๒. ธรรมะหลอเลยงใจ ธรรมะขอท ๓. ทำสตวตน ธรรมะขอท ๔. ขดเกลำควำมเหนแกตว ๘ ธรรมะขอท ๕ ขดเกลำควำมบกพรอง ธรรมะขอท ๖. จตรกษำเรำ ธรรมะขอท ๗. สวรรคในอกนรกในใจ ธรรมะขอท ๘. ร จกตวทกข ธรรมะขอท ๙. เจรญภำวนำเพอฝกจต ธรรมะขอท ๑๐. หำยใจเข ำพทธ หำยใจออกโธ

สารบาญ

ธรรมะขอท ๑๑. กระทบอำรมณธรรมะขอท ๑๒. ควำมดต องรบท�ำธรรมะขอท ๑๓. บำป บญ เกำะในใจธรรมะขอท ๑๔. ปรงแตงบญบำปธรรมะขอท ๑๕. ปรงแตงในจตธรรมะขอท ๑๖. เกดๆ ดบๆ ธรรมะขอท ๑๗. ไฟกเลส ธรรมะขอท ๑๘. สตกบปญญำ

ธรรมะขอท ๑๙ พจำรณำ ธรรมะขอท ๒๐. อำยตนะ ๖ธรรมะขอท ๒๑. สงเกตดธรรมะขอท ๒๒. สภำพเดม ธรรมะขอท ๒๓. พนจำกกองทกข ธรรมะขอท ๒๔. มองโลกตำมจรงธรรมะขอท ๒๕. อยำเชอ ธรรมะขอท ๒๖. อย ทตวเรำ ธรรมะขอท ๒๗. รอตนออกจำกทกขธรรมะขอท ๒๘. อปำทำน ธรรมะขอท ๒๙. เปลยนไปตำมสภำพ

ธรรมะขอท ๓๐. ธรรมะเปนเครองปลอบจตใจ ธรรมะขอท ๓๑. อยำคำดหวง ธรรมะขอท ๓๒. เอำธรรมะน�ำไปขำงหนำธรรมะขอท ๓๓. ร จกแบงปน ธรรมะขอท ๓๔. กำยกบใจ ธรรมะขอท ๓๕. มจฉำทฏฐ ธรรมะขอท ๓๖. พจำรณำตวเองธรรมะขอท ๓๗. ขนต

ธรรมะขอท ๑. ควำมอยำก ธรรมะขอท ๒. ธรรมะหลอเลยงใจ ธรรมะขอท ๓. ทำสตวตน ธรรมะขอท ๔. ขดเกลำควำมเหนแกตว ๘ ธรรมะขอท ๕ ขดเกลำควำมบกพรอง ธรรมะขอท ๖. จตรกษำเรำ ธรรมะขอท ๗. สวรรคในอกนรกในใจ ธรรมะขอท ๘. ร จกตวทกข ธรรมะขอท ๙. เจรญภำวนำเพอฝกจต ธรรมะขอท ๑๐. หำยใจเข ำพทธ หำยใจออกโธ

สารบาญ

ธรรมะขอท ๑๑. กระทบอำรมณธรรมะขอท ๑๒. ควำมดต องรบท�ำธรรมะขอท ๑๓. บำป บญ เกำะในใจธรรมะขอท ๑๔. ปรงแตงบญบำปธรรมะขอท ๑๕. ปรงแตงในจตธรรมะขอท ๑๖. เกดๆ ดบๆ ธรรมะขอท ๑๗. ไฟกเลส ธรรมะขอท ๑๘. สตกบปญญำ

ธรรมะขอท ๑๙ พจำรณำ ธรรมะขอท ๒๐. อำยตนะ ๖ธรรมะขอท ๒๑. สงเกตดธรรมะขอท ๒๒. สภำพเดม ธรรมะขอท ๒๓. พนจำกกองทกข ธรรมะขอท ๒๔. มองโลกตำมจรงธรรมะขอท ๒๕. อยำเชอ ธรรมะขอท ๒๖. อย ทตวเรำ ธรรมะขอท ๒๗. รอตนออกจำกทกขธรรมะขอท ๒๘. อปำทำน ธรรมะขอท ๒๙. เปลยนไปตำมสภำพ

ธรรมะขอท ๓๐. ธรรมะเปนเครองปลอบจตใจ ธรรมะขอท ๓๑. อยำคำดหวง ธรรมะขอท ๓๒. เอำธรรมะน�ำไปขำงหนำธรรมะขอท ๓๓. ร จกแบงปน ธรรมะขอท ๓๔. กำยกบใจ ธรรมะขอท ๓๕. มจฉำทฏฐ ธรรมะขอท ๓๖. พจำรณำตวเองธรรมะขอท ๓๗. ขนต

เรอง.. .ฉลำดท�ำกบควำมนกคด ๘๗เรอง.. .ฉลำดในมนษยสมพนธ ๘๙เรอง.. .ศลปะในกำรปฏบตตว ๙๑เรอง.. . วธรบธรรมะตอนสงอำย ๙๓เรอง.. .ร หนำทบตร ๙๕เรอง.. .ปฏบตถกในกำรรกษำชำต ๙๗เรอง.. .เป นครทด ๙๙เรอง.. .ร ซงคณคำของธรรมะ ๑๐๑เรอง.. .ตระหนกกำรผกผอนจตใจ ๑๐๓เรอง.. .ใฝ เจรญรอยอรยชน ๑๐๕เรอง.. . วธนกคดท�ำใหไม เป นทกข ๑๐๗เรอง.. .เจรญวยเจรญธรรม ๑๐๙

อมตวาจาหลวงพอปญญำนนทภกข

เรอง.. .ฉลำดท�ำกบควำมนกคด ๘๗เรอง.. .ฉลำดในมนษยสมพนธ ๘๙เรอง.. .ศลปะในกำรปฏบตตว ๙๑เรอง.. . วธรบธรรมะตอนสงอำย ๙๓เรอง.. .ร หนำทบตร ๙๕เรอง.. .ปฏบตถกในกำรรกษำชำต ๙๗เรอง.. .เป นครทด ๙๙เรอง.. .ร ซงคณคำของธรรมะ ๑๐๑เรอง.. .ตระหนกกำรผกผอนจตใจ ๑๐๓เรอง.. .ใฝ เจรญรอยอรยชน ๑๐๕เรอง.. . วธนกคดท�ำใหไม เป นทกข ๑๐๗เรอง.. .เจรญวยเจรญธรรม ๑๐๙

อมตวาจาหลวงพอปญญำนนทภกข

ควำมอยำก

ควำมทกข หรอ ควำมหนำวทำงจตนน เกดจำกกเลสตณหำทเกดขนในใจเรำ คอมควำมอยำกได

อยำกม อยำกเปน อยำกไดนนไดนมนกเปนควำมหนำวใจอย เพรำะจตใจไมอบอน

ถำไดมำสมใจกมควำมสบำยใจชวขณะหนง แตวำพนจำกนนกอยำกไดใหมตอไป

อย ดวยกำรไมอมไมพอ...ควำมหนำวใจเชนนมแตควำมทกขตลอดเวลำ

๑๑๑๐

ควำมอยำก

ควำมทกข หรอ ควำมหนำวทำงจตนน เกดจำกกเลสตณหำทเกดขนในใจเรำ คอมควำมอยำกได

อยำกม อยำกเปน อยำกไดนนไดนมนกเปนควำมหนำวใจอย เพรำะจตใจไมอบอน

ถำไดมำสมใจกมควำมสบำยใจชวขณะหนง แตวำพนจำกนนกอยำกไดใหมตอไป

อย ดวยกำรไมอมไมพอ...ควำมหนำวใจเชนนมแตควำมทกขตลอดเวลำ

๑๑๑๐

กำรมชวตทสมบรณทำงจตใจนน เรำตองเอำพระธรรมมำหลอเลยงใจ ชวตของเรำจงจะสมบรณขน....ถำเรำไมใช

ธรรมะหลอเลยงใจ ชวตจะบกพรอง จะมควำมทกขมปญหำ อย คนเดยวกเปนทกขแบบคนเดยว อย สองคนกเปนทกขแบบอย สองคน แลวกทะเลำะเบำะแวงกน อย กนเปนกล มเปนพวก

กไมอย กนดวยควำมรกควำมสำมคค ไมไดรวมแรงรวมใจกน แตกแยกแตกรำวกน เพรำะเรำไมมธรรมะเปนหลกใจ มแตกเลส

คอควำมเหนแกตวเปนหลกครองใจ...ท�ำใหเกดควำมเดอดรอนกนไปทว

ธรรมะหลอเลยงใจ

๑๓๑๒

กำรมชวตทสมบรณทำงจตใจนน เรำตองเอำพระธรรมมำหลอเลยงใจ ชวตของเรำจงจะสมบรณขน....ถำเรำไมใช

ธรรมะหลอเลยงใจ ชวตจะบกพรอง จะมควำมทกขมปญหำ อย คนเดยวกเปนทกขแบบคนเดยว อย สองคนกเปนทกขแบบอย สองคน แลวกทะเลำะเบำะแวงกน อย กนเปนกล มเปนพวก

กไมอย กนดวยควำมรกควำมสำมคค ไมไดรวมแรงรวมใจกน แตกแยกแตกรำวกน เพรำะเรำไมมธรรมะเปนหลกใจ มแตกเลส

คอควำมเหนแกตวเปนหลกครองใจ...ท�ำใหเกดควำมเดอดรอนกนไปทว

ธรรมะหลอเลยงใจ

๑๓๑๒

เรำเปนทำสของอ�ำนำจอตตำตวตน หรอควำมเหนแกตว ท�ำอะไรกเพอตว แมท�ำบญท�ำทำนกท�ำเพอตวทงนน ไมไดท�ำเพอเสยสละ ท�ำแตเพยงทำน ยงหวงผลตอบแทนอย พระพทธเจำไมใหเรำท�ำอะไรเพอตวเอง แตใหท�ำเพอคนอน เพอใหคนอนเปนสข ถำทกคนทเปนพทธบรษทชวยกนคด ชวยกนพด ชวยกนท�ำเพอใหคนอนเปนสขแลวโลกมนกเปนสข แตนเรำไมไดคดเพอใหคนอนเปนสข แตเรำคดเพอตวเรำเปนสข เอำควำมสขเฉพำะตวเรำ คนอนจะไดทกขเดอดรอนอยำงไรกชำงเขำ อยำงนควำมเหนแกตวมนออกหนำ ปญญำกไมม...

ทำสตวตน๓

๑๕๑๔

เรำเปนทำสของอ�ำนำจอตตำตวตน หรอควำมเหนแกตว ท�ำอะไรกเพอตว แมท�ำบญท�ำทำนกท�ำเพอตวทงนน ไมไดท�ำเพอเสยสละ ท�ำแตเพยงทำน ยงหวงผลตอบแทนอย พระพทธเจำไมใหเรำท�ำอะไรเพอตวเอง แตใหท�ำเพอคนอน เพอใหคนอนเปนสข ถำทกคนทเปนพทธบรษทชวยกนคด ชวยกนพด ชวยกนท�ำเพอใหคนอนเปนสขแลวโลกมนกเปนสข แตนเรำไมไดคดเพอใหคนอนเปนสข แตเรำคดเพอตวเรำเปนสข เอำควำมสขเฉพำะตวเรำ คนอนจะไดทกขเดอดรอนอยำงไรกชำงเขำ อยำงนควำมเหนแกตวมนออกหนำ ปญญำกไมม...

ทำสตวตน๓

๑๕๑๔

หลกค�ำสอนของพระพทธเจำ สอนใหเรำช�ำระขดเกลำ...ขดเกลำอะไร...กขดเกลำควำมเหนแกตว ซงควำมเหนแกตวนนมนแตกดอกออกชอมำเปนควำมโลภ เปนควำมโกรธ เปนควำมหลง เปนควำมรษยำพยำบำท อำฆำตจองเวร แขงดถอตวดวยประกำรตำง ๆ... สงนมนแตกดอกออกมำจำกควำมเหนแกตวนนเอง เรำจงตองตงฐำนใหเปนสมมำทฏฐ โดยเฉพำะท�ำอะไรทกอยำงตองท�ำดวยควำมขดเกลำควำมเหนแกตวใหเบำบำงลง ใหนอยลงไปทกเวลำนำทของชวต.... แลวท�ำตนใหเปนประโยชนแกผ อน...

ขดเกลำควำมเหนแกตว

๑๗๑๖

หลกค�ำสอนของพระพทธเจำ สอนใหเรำช�ำระขดเกลำ...ขดเกลำอะไร...กขดเกลำควำมเหนแกตว ซงควำมเหนแกตวนนมนแตกดอกออกชอมำเปนควำมโลภ เปนควำมโกรธ เปนควำมหลง เปนควำมรษยำพยำบำท อำฆำตจองเวร แขงดถอตวดวยประกำรตำง ๆ... สงนมนแตกดอกออกมำจำกควำมเหนแกตวนนเอง เรำจงตองตงฐำนใหเปนสมมำทฏฐ โดยเฉพำะท�ำอะไรทกอยำงตองท�ำดวยควำมขดเกลำควำมเหนแกตวใหเบำบำงลง ใหนอยลงไปทกเวลำนำทของชวต.... แลวท�ำตนใหเปนประโยชนแกผ อน...

ขดเกลำควำมเหนแกตว

๑๗๑๖

กำรปฏบตกจในทำงพระพทธศำสนำเชนใหทำน กเพอกำรขดเกลำ... รกษำศลกเพอกำรขดเกลำ...เจรญภำวนำกเพอกำรขดเกลำ... เรำมำฟงธรรมนกฟงเพอกำรขดเกลำ ตองฟงใหเกดปญญำ

แลวน�ำปญญำนนไปเปนเครองมอ ขดเกลำจตใจของเรำ เอำไปใชเปนแวนกระจก ส�ำหรบมองดตวเรำวำมควำมบกพรองอะไรบำง

เรำไมดไมงำมทตรงไหนบำง ควำมประพฤตของเรำเปนอยำงไร...ถำเรำเหนวำมนผดมนไมถกตอง เรำกแกไขท�ำเสยใหด...

ขดเกลำควำมบกพรอง

๑๙๑๘

จตของคนเรำนนเมอยงไมไดฝก มนดนรนกลบกลอกรกษำยำก หำมยำกซกซนยงกวำลง ชอบไปในทต�ำ ไปในททเปนกเลส ไหลไปตำมอ�ำนำจควำมโลภ ไหลไปตำมอ�ำนำจควำมโกรธ

ไหลไปตำมอ�ำนำจควำมหลง ควำมรษยำ ควำมพยำบำท...รป...มำกระทบตำกไหลไปกบรป

เสยง...มำกระทบหกไหลไปกบเสยง กลน...มำกระทบจมกกไหลไปตำมกลน รส...มำกระทบลนกไหลไปกบรส เรยกวำมนไมหยด ไมสงบ ไมตงมน ไมออนโยน

ไมเหมำะทจะใชงำนปรำณตสงขนไป...เรำจงตองฝกสมำธ...

เพอใหสมำธรกษำเรำ...

จตรกษำเรำ๖

๒๑๒๐

จตของคนเรำนนเมอยงไมไดฝก มนดนรนกลบกลอกรกษำยำก หำมยำกซกซนยงกวำลง ชอบไปในทต�ำ ไปในททเปนกเลส ไหลไปตำมอ�ำนำจควำมโลภ ไหลไปตำมอ�ำนำจควำมโกรธ

ไหลไปตำมอ�ำนำจควำมหลง ควำมรษยำ ควำมพยำบำท...รป...มำกระทบตำกไหลไปกบรป

เสยง...มำกระทบหกไหลไปกบเสยง กลน...มำกระทบจมกกไหลไปตำมกลน รส...มำกระทบลนกไหลไปกบรส เรยกวำมนไมหยด ไมสงบ ไมตงมน ไมออนโยน

ไมเหมำะทจะใชงำนปรำณตสงขนไป...เรำจงตองฝกสมำธ...

เพอใหสมำธรกษำเรำ...

จตรกษำเรำ๖

๒๑๒๐

คนไทยโบรำณพดไวถกตองวำ สวรรคในอก...นรกในใจ...

นพพำนอย ไหน กอย ในใจนนแหละอะไร ๆ มนกอย ทใจของเรำทงนน ควำมสขกอย ทใจ

ควำมทกขกอย ทใจ อะไรทเกดขนในชวตของเรำมนเกดขนจำกใจเรำคดกอนทงนน เมอใจเรำคด

ปำกเรำกพด มอเรำกท�ำ มนกเปนตวกรรมขนมำกรรมมนเกดขนจำกใจตงใจ ถำใจไมตงใจกไมเปนกรรม....

สวรรคในอกนรกในใจ

๒๓๒๒

คนไทยโบรำณพดไวถกตองวำ สวรรคในอก...นรกในใจ...

นพพำนอย ไหน กอย ในใจนนแหละอะไร ๆ มนกอย ทใจของเรำทงนน ควำมสขกอย ทใจ

ควำมทกขกอย ทใจ อะไรทเกดขนในชวตของเรำมนเกดขนจำกใจเรำคดกอนทงนน เมอใจเรำคด

ปำกเรำกพด มอเรำกท�ำ มนกเปนตวกรรมขนมำกรรมมนเกดขนจำกใจตงใจ ถำใจไมตงใจกไมเปนกรรม....

สวรรคในอกนรกในใจ

๒๓๒๒

ชวตทเปนอย ขณะน มนเวยนวำย จมลง...ผดขน จมลง...ผดขน ในกองทกขอย ตลอดเวลำ

ตรำบใดทเรำยงไมร ว ำควำมทกขคออะไร เหตใหเกดทกขคออะไร ควำมทกขเปนเรองดบได...ดบไดโดยวธใดเรำไมร ไมเขำใจ

เรำกด�ำผดด�ำวำยในกระทะทองแดง กระทะทองแดงคอ ภำวะควำมเปนทกข

ควำมเปนทกขอย ทไหน?...ควำมเปนทกขอย ในใจของเรำ...นเอง...

รจกตวทกข

๒๕๒๔

ชวตทเปนอย ขณะน มนเวยนวำย จมลง...ผดขน จมลง...ผดขน ในกองทกขอย ตลอดเวลำ

ตรำบใดทเรำยงไมร ว ำควำมทกขคออะไร เหตใหเกดทกขคออะไร ควำมทกขเปนเรองดบได...ดบไดโดยวธใดเรำไมร ไมเขำใจ

เรำกด�ำผดด�ำวำยในกระทะทองแดง กระทะทองแดงคอ ภำวะควำมเปนทกข

ควำมเปนทกขอย ทไหน?...ควำมเปนทกขอย ในใจของเรำ...นเอง...

รจกตวทกข

๒๕๒๔

จดมงหมำยของกำรเจรญภำวนำมใชเพออะไร เพอฝกจตของเรำเอง...ฝกจตใหสงบ...

มใหวงไปวงมำ ใหตงมนอย ในอำรมณเดยว แลวกใหออนโยนเหมำะทจะใชท�ำงำนเหมอนกบเรำฝกสตวปำนนแหละ

สตวในปำทเรำไดมำใหม ๆ มนยงไมเชอง เชนวำ มำปำมนกไมเชอง ชำงมนกไมเชอง เรำตองฝกใหมน

หยดดนกอน ใหมนฟงค�ำสงตอไป กเอำมำใชได....กำรฝกจตกเชนกน ตองท�ำใหจตมนเชอง...จงจะใชได

เจรญภำวนำเพอฝกจต

๒๗๒๖

จดมงหมำยของกำรเจรญภำวนำมใชเพออะไร เพอฝกจตของเรำเอง...ฝกจตใหสงบ...

มใหวงไปวงมำ ใหตงมนอย ในอำรมณเดยว แลวกใหออนโยนเหมำะทจะใชท�ำงำนเหมอนกบเรำฝกสตวปำนนแหละ

สตวในปำทเรำไดมำใหม ๆ มนยงไมเชอง เชนวำ มำปำมนกไมเชอง ชำงมนกไมเชอง เรำตองฝกใหมน

หยดดนกอน ใหมนฟงค�ำสงตอไป กเอำมำใชได....กำรฝกจตกเชนกน ตองท�ำใหจตมนเชอง...จงจะใชได

เจรญภำวนำเพอฝกจต

๒๗๒๖

สมำธแบบงำยทสดเปนประโยชนมำกทสดกคอ “เจรญอำนำปำนสต”อำนำปำนสตท�ำงำย ๆ นงตวตรงหรอ

นอนกได ถำเรำลกขนไมไดกนอนท�ำ...หำยใจเขำชำ ๆ หำยใจออกชำ ๆ

หำยใจเขำก�ำหนดร ตำมลมหำยใจ หรอจะภำวนำวำหำยใจเขำ “พท” หำยใจออก “โธ” กได หรอไมใชค�ำนนแตก�ำหนดร วำเขำ ร ตำมลมเขำไป เมอหำยใจออกกร

ร ตำมลมออกมำ นงท�ำทไหนกได นงท�ำทชำยหำดกได...แลวจะร ทไหน ? กร ทใจฉนเอง...

หำยใจเขำพท หำยใจออกโธ

๑๐

๒๙๒๘

สมำธแบบงำยทสดเปนประโยชนมำกทสดกคอ “เจรญอำนำปำนสต”อำนำปำนสตท�ำงำย ๆ นงตวตรงหรอ

นอนกได ถำเรำลกขนไมไดกนอนท�ำ...หำยใจเขำชำ ๆ หำยใจออกชำ ๆ

หำยใจเขำก�ำหนดร ตำมลมหำยใจ หรอจะภำวนำวำหำยใจเขำ “พท” หำยใจออก “โธ” กได หรอไมใชค�ำนนแตก�ำหนดร วำเขำ ร ตำมลมเขำไป เมอหำยใจออกกร

ร ตำมลมออกมำ นงท�ำทไหนกได นงท�ำทชำยหำดกได...แลวจะร ทไหน ? กร ทใจฉนเอง...

หำยใจเขำพท หำยใจออกโธ

๑๐

๒๙๒๘

เวลำเรำกระทบอำรมณอะไรทมนจะเปนควำมทกขนะโยม พอร สกวำอำรมณมนไมคอยด รบหำยใจแรง ๆ ... พอหำยใจแรงอำรมณมนกเปลยน ควำมโกรธมนกลดลงไป หำยใจแรงแลวอดไวในปอด หำยใจเขำแลวอดไว อดไวนำนหนอยแลวหำยใจออกเสย อดเขำไป...หำยใจออกอำรมณนนหำยไป ควำมเครยดหำยไป มนตงตวได คอมนตงตวไดตอนเอำลมหำยใจอดไวนเองถำเรำท�ำไวบอย ๆ จนกระทงวำชน ท�ำบอย ๆ เวลำเจบหนกใกลจะหมดลมหำยใจ เรำจะไดก�ำหนดลมหำยใจของเรำ จะหลบตำตำยอยำงสงบ ไมกงวล ไมหวงใย...

กระทบอำรมณ

๑๑

๓๑๓๐

เวลำเรำกระทบอำรมณอะไรทมนจะเปนควำมทกขนะโยม พอร สกวำอำรมณมนไมคอยด รบหำยใจแรง ๆ ... พอหำยใจแรงอำรมณมนกเปลยน ควำมโกรธมนกลดลงไป หำยใจแรงแลวอดไวในปอด หำยใจเขำแลวอดไว อดไวนำนหนอยแลวหำยใจออกเสย อดเขำไป...หำยใจออกอำรมณนนหำยไป ควำมเครยดหำยไป มนตงตวได คอมนตงตวไดตอนเอำลมหำยใจอดไวนเองถำเรำท�ำไวบอย ๆ จนกระทงวำชน ท�ำบอย ๆ เวลำเจบหนกใกลจะหมดลมหำยใจ เรำจะไดก�ำหนดลมหำยใจของเรำ จะหลบตำตำยอยำงสงบ ไมกงวล ไมหวงใย...

กระทบอำรมณ

๑๑

๓๑๓๐

กำรท�ำควำมด...เรำตองรบท�ำ กอนทรำงกำยจะออนเพลยไปไมไหว...จะไปรกษำศลแตเรำใหเขำหำมไปรกษำ อยำงนมนรกษำไมไหวแลว เพรำะวำมนออนเพลยเตมท แลวเวลำทใกลจะตำย เขำจะบอกวำ“อะระหง...อะระหง” ...ฮ ! อะไรหง ๆ กฟงไมร เรอง เพรำะไมเคยร จกวำ “อะระหง” คออะไร ไมร วำ “พทโธ” คออะไร กวำสงเดชไปเทำนนเองมนไมไดเรองหรอก อยำงนเขำเรยกวำขำศกประชดก�ำแพงแลวจงฝกทหำร แลวจะไปรบกบใครได เรองอยำงนมนตองเตรยมไวกอน ตองรกษำศลไวกอน ตองเจรญภำวนำไวกอน หมนฟงธรรม หมนประพฤตดประพฤตชอบ เขำหำพระศำสนำ...

ควำมดตองรบท�ำ๑๒

๓๓๓๒

กำรท�ำควำมด...เรำตองรบท�ำ กอนทรำงกำยจะออนเพลยไปไมไหว...จะไปรกษำศลแตเรำใหเขำหำมไปรกษำ อยำงนมนรกษำไมไหวแลว เพรำะวำมนออนเพลยเตมท แลวเวลำทใกลจะตำย เขำจะบอกวำ“อะระหง...อะระหง” ...ฮ ! อะไรหง ๆ กฟงไมร เรอง เพรำะไมเคยร จกวำ “อะระหง” คออะไร ไมร วำ “พทโธ” คออะไร กวำสงเดชไปเทำนนเองมนไมไดเรองหรอก อยำงนเขำเรยกวำขำศกประชดก�ำแพงแลวจงฝกทหำร แลวจะไปรบกบใครได เรองอยำงนมนตองเตรยมไวกอน ตองรกษำศลไวกอน ตองเจรญภำวนำไวกอน หมนฟงธรรม หมนประพฤตดประพฤตชอบ เขำหำพระศำสนำ...

ควำมดตองรบท�ำ๑๒

๓๓๓๒

สมเดจพระพทธเจำบอกวำ ในพระไตรปฎกกลำวไว เมอพระพทธเจำ...

ทรงเหนชำวเมองพำกนอำบน�ำคงคำเพอลำงบำป...บำปบญนนไมไดอย ทผวกำย

ไมเหมอนกบฝ นขโคลน ทมำจบอย ตำมผวหนง บำปบญเปนสงทเกดขนในใจ เปนเรองของจตแท ๆ

เรำจะมำลำงเพยงรำงกำยนนลำงไมได ถำจะลำงสงทเปนบำปคอควำมชวในใจ

เรำกตองลำงดวยกำรประพฤตสงทตรงกนขำมกบสงทเกดบำป คอท�ำดนนเอง ตองลำงดวยศล ตองลำงดวยสมำธ

ตองลำงดวยปญญำ ไมใชลำงดวยน�ำดงททำนกระท�ำกนอย ดงน ...

บำป บญ เกำะในใจ

๑๓

๓๕๓๔

สมเดจพระพทธเจำบอกวำ ในพระไตรปฎกกลำวไว เมอพระพทธเจำ...

ทรงเหนชำวเมองพำกนอำบน�ำคงคำเพอลำงบำป...บำปบญนนไมไดอย ทผวกำย

ไมเหมอนกบฝ นขโคลน ทมำจบอย ตำมผวหนง บำปบญเปนสงทเกดขนในใจ เปนเรองของจตแท ๆ

เรำจะมำลำงเพยงรำงกำยนนลำงไมได ถำจะลำงสงทเปนบำปคอควำมชวในใจ

เรำกตองลำงดวยกำรประพฤตสงทตรงกนขำมกบสงทเกดบำป คอท�ำดนนเอง ตองลำงดวยศล ตองลำงดวยสมำธ

ตองลำงดวยปญญำ ไมใชลำงดวยน�ำดงททำนกระท�ำกนอย ดงน ...

บำป บญ เกำะในใจ

๑๓

๓๕๓๔

ทเปนบญเปนบำปขนในใจของเรำ หรอวำเปนกศล เปนอกศลขนในใจของเรำนน

กเพรำะสงภำยนอกเขำมำกระทบ แลวกท�ำใหเกดควำมคดปรงแตงขนมำ

ควำมคดปรงแตงทเกดขนในใจของเรำ ทเรำสวดมนตวำ “สงขำรำ อนจจำ สงขำรำ อนตตำ”

ตวสงขำรตวนแหละเขำเรยกวำ กำรปรงแตงของจต เมอเกดกำรปรงแตงขน กเปนไปในรปตำง ๆ

เชนปรงแตงใหเปนกศลกได ใหเปนอกศลกได สดแลวแตอำรมณและเรองทมำกระทบ...

ปรงแตงบญบำป

๑๔

๓๗๓๖

ทเปนบญเปนบำปขนในใจของเรำ หรอวำเปนกศล เปนอกศลขนในใจของเรำนน

กเพรำะสงภำยนอกเขำมำกระทบ แลวกท�ำใหเกดควำมคดปรงแตงขนมำ

ควำมคดปรงแตงทเกดขนในใจของเรำ ทเรำสวดมนตวำ “สงขำรำ อนจจำ สงขำรำ อนตตำ”

ตวสงขำรตวนแหละเขำเรยกวำ กำรปรงแตงของจต เมอเกดกำรปรงแตงขน กเปนไปในรปตำง ๆ

เชนปรงแตงใหเปนกศลกได ใหเปนอกศลกได สดแลวแตอำรมณและเรองทมำกระทบ...

ปรงแตงบญบำป

๑๔

๓๗๓๖

สมมตวำเรำไดเหนอะไร แลวสงนนมนกอใหเกดกำรปรงแตงขนในใจของเรำ เชนเกดควำมโลภบำง เกดควำมโกรธบำง เกดควำมหลงบำง เกดควำมรษยำพยำบำทบำง

หรอวำเกดควำมศรทธำเลอมใส อยำกจะท�ำบญสนทำนตำง ๆ อนนเรยกวำเปนเรองปรงแตง

มนเกดขนเพรำะอำรมณมำกระทบจตใจของเรำ มนกระทบตรงไหน...กมำกระทบทประตนนเอง

ประตตำ ประตห ประตจมก ประตลน ประตกำยแลวมนกไปเกดกำรปรงแตงขนทจตของเรำ

ท�ำใหจตของเรำเปลยนสภำพจำกควำมสงบขนมำจำกกำรไมดไมชว กลบกลำยเปนเรองดเรองชวขนมำ สดแลวแตมนจะมำกระทบปรงแตง...ในจตของเรำ

ปรงแตงในจต๑๕

๓๙๓๘

สมมตวำเรำไดเหนอะไร แลวสงนนมนกอใหเกดกำรปรงแตงขนในใจของเรำ เชนเกดควำมโลภบำง เกดควำมโกรธบำง เกดควำมหลงบำง เกดควำมรษยำพยำบำทบำง

หรอวำเกดควำมศรทธำเลอมใส อยำกจะท�ำบญสนทำนตำง ๆ อนนเรยกวำเปนเรองปรงแตง

มนเกดขนเพรำะอำรมณมำกระทบจตใจของเรำ มนกระทบตรงไหน...กมำกระทบทประตนนเอง

ประตตำ ประตห ประตจมก ประตลน ประตกำยแลวมนกไปเกดกำรปรงแตงขนทจตของเรำ

ท�ำใหจตของเรำเปลยนสภำพจำกควำมสงบขนมำจำกกำรไมดไมชว กลบกลำยเปนเรองดเรองชวขนมำ สดแลวแตมนจะมำกระทบปรงแตง...ในจตของเรำ

ปรงแตงในจต๑๕

๓๙๓๘

เมอเรองอนใดเกดขนแลว...ไมใชมนจะอย ถำวรอยำงนนหำมได เมอเกดแลวมนกดบไปสนไป...ควำมดเกดขนมนกดบไป

ควำมชวเกดขนมนกดบไป...พระพทธศำสนำสอนใหเรำเขำใจวำอะไร ๆ ทเกดขนนนมนเกดขนชวขณะเทำนน

เกด...ดบ ๆ อย ตลอดเวลำ เมอมเชอ...สงนนกเกดขนหมดเชอสงนนกแตกดบไป คลำย ๆ กบไฟ

ไฟไมไดมอย ตลอดเวลำ แตวำมนเกดขนเพรำะกำรกระทบคอกำรกระทบของสงทกอใหเกดไฟ มเชอไปวำง

พอเกดควำมรอนกตดไฟขนมำ...จตของเรำกเชนกน

เกด ๆ ดบ ๆ

๑๖

๔๑๔๐

เมอเรองอนใดเกดขนแลว...ไมใชมนจะอย ถำวรอยำงนนหำมได เมอเกดแลวมนกดบไปสนไป...ควำมดเกดขนมนกดบไป

ควำมชวเกดขนมนกดบไป...พระพทธศำสนำสอนใหเรำเขำใจวำอะไร ๆ ทเกดขนนนมนเกดขนชวขณะเทำนน

เกด...ดบ ๆ อย ตลอดเวลำ เมอมเชอ...สงนนกเกดขนหมดเชอสงนนกแตกดบไป คลำย ๆ กบไฟ

ไฟไมไดมอย ตลอดเวลำ แตวำมนเกดขนเพรำะกำรกระทบคอกำรกระทบของสงทกอใหเกดไฟ มเชอไปวำง

พอเกดควำมรอนกตดไฟขนมำ...จตของเรำกเชนกน

เกด ๆ ดบ ๆ

๑๖

๔๑๔๐

ไฟกเลสมนเกดขนในใจแลวท�ำใหรอน เชนควำมโลภเกดขนมนกรอนควำมโกรธเกดขนมนกร อน ควำมหลงเกดขนกร อน แลวกไมร อนเปลำ ท�ำใหมดมวไป ท�ำใหมองไมเหนอะไรชดเจนแจมแจง อนนมนเปนไฟทลกขนในใจของเรำ ลกขนแลวมนกดบไป แตวำเรำมกจะใสเชอใหมน เชอทเรำเอำมำใสนน คอ กำรร เทำไมถงกำรณ ไมร เหตผลของสงนน ๆ วำสงนนมนเกดขนอยำงไร มนตงอย ดวยอะไร แลวพษสงของมนขนำดไหนเรำไมร เมอไมร เทำทนมนกเพมเชอ กำรเพมเชอไฟกคอกำรคดถงสงนนบอย ๆ เชน เรำคดถงสงทเรำชอบใจกเกดไฟรำคะ คดถงสงทไมชอบใจกเกดไฟโทสะ หรอวำเกดไฟโมหะขนมำในใจของเรำลกขนแลวกดบไป จะนำนแคไหน...อย ทใจของเรำเอง...

ไฟกเลส๑๗

๔๓๔๒

ไฟกเลสมนเกดขนในใจแลวท�ำใหรอน เชนควำมโลภเกดขนมนกรอนควำมโกรธเกดขนมนกร อน ควำมหลงเกดขนกร อน แลวกไมร อนเปลำ ท�ำใหมดมวไป ท�ำใหมองไมเหนอะไรชดเจนแจมแจง อนนมนเปนไฟทลกขนในใจของเรำ ลกขนแลวมนกดบไป แตวำเรำมกจะใสเชอใหมน เชอทเรำเอำมำใสนน คอ กำรร เทำไมถงกำรณ ไมร เหตผลของสงนน ๆ วำสงนนมนเกดขนอยำงไร มนตงอย ดวยอะไร แลวพษสงของมนขนำดไหนเรำไมร เมอไมร เทำทนมนกเพมเชอ กำรเพมเชอไฟกคอกำรคดถงสงนนบอย ๆ เชน เรำคดถงสงทเรำชอบใจกเกดไฟรำคะ คดถงสงทไมชอบใจกเกดไฟโทสะ หรอวำเกดไฟโมหะขนมำในใจของเรำลกขนแลวกดบไป จะนำนแคไหน...อย ทใจของเรำเอง...

ไฟกเลส๑๗

๔๓๔๒

เรองของกเลสกเหมอนกน เรำตองร วำมนเกดขนมำทำงใด มำจำกไหน อะไรเปนเหตปจจยใหเกดขน...อนนตองใชสองอยำง เขำเรยก “สต” กบ “ปญญำ” ตวสตกบปญญำนใชมำก เรำจงไดยนพระทำนพดบอย ๆ วำ ตองใชสตปญญำเปนตวกนกระแส สตเปนเครองกน ปญญำเปนเครองกรองอกทหนง สองอยำงมำรวมมอรวมใจกน แลวเจำกเลสมนหลดเขำมำไมได มนถกสตกนไว ปญญำกรองไวมนตดอย ตรงนน มนไมหลดเขำไปขำงใน ไมไปรบกวนจตใจของเรำได...

สตกบปญญำ๑๘

๔๕๔๔

เรองของกเลสกเหมอนกน เรำตองร วำมนเกดขนมำทำงใด มำจำกไหน อะไรเปนเหตปจจยใหเกดขน...อนนตองใชสองอยำง เขำเรยก “สต” กบ “ปญญำ” ตวสตกบปญญำนใชมำก เรำจงไดยนพระทำนพดบอย ๆ วำ ตองใชสตปญญำเปนตวกนกระแส สตเปนเครองกน ปญญำเปนเครองกรองอกทหนง สองอยำงมำรวมมอรวมใจกน แลวเจำกเลสมนหลดเขำมำไมได มนถกสตกนไว ปญญำกรองไวมนตดอย ตรงนน มนไมหลดเขำไปขำงใน ไมไปรบกวนจตใจของเรำได...

สตกบปญญำ๑๘

๔๕๔๔

ธรรมะสองตวนตองคอยใชไว ตวสตใชกนไวกอนแลวปญญำกมำพจำรณำ มำพจำรณำวำสงนคออะไร มพษสงอยำงไร

ใหทกขใหโทษอยำงไร เรำเอำมำแยกแยะพจำรณำ เอำทละตว พจำรณำทละเรอง ไมพจำรณำทเดยวแลวจบเรอง

ตองคอยพจำรณำไป เรยกวำคอยร เทำ ร ทนมำกขน เขำใจเรองปญหำชวตมำกขน

เขำใจเรองอะไรตำง ๆ ชดเจนแจมแจงมำกขนเมอเรำเขำใจชดในเรองเหลำนน มนกหมดฤทธไปเอง

ไมรบกวนเรำใหเกดควำมทกขควำมเดอดรอนไดเพรำะเรำร วำอะไรมนเปนอะไร ถกตองมำกยงขน

อนนเปนเรองส�ำคญ...ในกำรใชสตและปญญำ

พจำรณำ

๑๙

๔๗๔๖

ธรรมะสองตวนตองคอยใชไว ตวสตใชกนไวกอนแลวปญญำกมำพจำรณำ มำพจำรณำวำสงนคออะไร มพษสงอยำงไร

ใหทกขใหโทษอยำงไร เรำเอำมำแยกแยะพจำรณำ เอำทละตว พจำรณำทละเรอง ไมพจำรณำทเดยวแลวจบเรอง

ตองคอยพจำรณำไป เรยกวำคอยร เทำ ร ทนมำกขน เขำใจเรองปญหำชวตมำกขน

เขำใจเรองอะไรตำง ๆ ชดเจนแจมแจงมำกขนเมอเรำเขำใจชดในเรองเหลำนน มนกหมดฤทธไปเอง

ไมรบกวนเรำใหเกดควำมทกขควำมเดอดรอนไดเพรำะเรำร วำอะไรมนเปนอะไร ถกตองมำกยงขน

อนนเปนเรองส�ำคญ...ในกำรใชสตและปญญำ

พจำรณำ

๑๙

๔๗๔๖

ทำงเกดของกเลสมนกม ทำงห ทำงตำ ทำงจมกทำงลน ทำงกำย ทำงใจ ทเรำเรยกกวำอำยตนะหกบำง ทวำรหกบำง อำยตนะแปลวำ ทตอ คออำยตนะภำยในมนไปตอกบภำยนอก ภำยในกมตำ ห จมกลน กำย ใจ ภำยนอกกค กบ รป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ และธรรมำรมณ รปมำตอกบตำ เสยงมำตอกบห กลนมำตอกบจมก รสมำตอกบลน โผฏฐพพะมำตอกบกำยประสำทธรรมำรมณกเกดทใจของเรำ มนตอเนองกนอยำงน เมอมำเชอมโยงเขำกนแลว มนกเกดปฏกรยำขนมำทนท...

อำยตนะ ๖

๒๐

๔๙๔๘

ทำงเกดของกเลสมนกม ทำงห ทำงตำ ทำงจมกทำงลน ทำงกำย ทำงใจ ทเรำเรยกกวำอำยตนะหกบำง ทวำรหกบำง อำยตนะแปลวำ ทตอ คออำยตนะภำยในมนไปตอกบภำยนอก ภำยในกมตำ ห จมกลน กำย ใจ ภำยนอกกค กบ รป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ และธรรมำรมณ รปมำตอกบตำ เสยงมำตอกบห กลนมำตอกบจมก รสมำตอกบลน โผฏฐพพะมำตอกบกำยประสำทธรรมำรมณกเกดทใจของเรำ มนตอเนองกนอยำงน เมอมำเชอมโยงเขำกนแลว มนกเกดปฏกรยำขนมำทนท...

อำยตนะ ๖

๒๐

๔๙๔๘

ในวถชวตของเรำในวนหนง ๆ น เรำเกดควำมเพลดเพลน เกดควำมขดแยง เกดควำมหลง เกดควำมรษยำ เกดอะไรตออะไรมำกมำยกำยกอง แลวในขณะทสงเหลำนนมนเกดกระทบอยในตวของเรำนน เรำสงเกตดวำมนรอนหรอเยน มนสขหรอทกข

มนวนวำยหรอมนสงบ ถำพจำรณำแลวกจะเหนวำมนรอนมนรอนทงนน...มนรอนดวยควำมอยำก...

มนรอนดวยควำมไมอยำกเปนตน....

สงเกตด

๒๑

๕๑๕๐

ในวถชวตของเรำในวนหนง ๆ น เรำเกดควำมเพลดเพลน เกดควำมขดแยง เกดควำมหลง เกดควำมรษยำ เกดอะไรตออะไรมำกมำยกำยกอง แลวในขณะทสงเหลำนนมนเกดกระทบอยในตวของเรำนน เรำสงเกตดวำมนรอนหรอเยน มนสขหรอทกข

มนวนวำยหรอมนสงบ ถำพจำรณำแลวกจะเหนวำมนรอนมนรอนทงนน...มนรอนดวยควำมอยำก...

มนรอนดวยควำมไมอยำกเปนตน....

สงเกตด

๒๑

๕๑๕๐

ถำเรำมจตไมถกปรงแตงกเรยกวำเรำมจตเปนพทธะขนมำ เปนผ ร ขนมำทนท...

ร อะไรถกตองขนมำ แลวกเปนตวเองอยำงแทจรง สภำพมนอย คงท

หนำตำดงเดมของมนปรำกฏอยอยำงนน ไมถกฉำบดวยกเลส เรยกวำไมถกปรงแตง

สภำพจตมนกเปนอยำงน เปนของมอย แลวไมใชไมมพทธะมอย ในตวทำนแลว พระพทธเจำมอย ใน

ตวทำนแลว แตทำนไมร จกไปเทยวคนหำภำยนอก ไปหำพระพทธเจำ

จำกขำงนอก มนจะพบไดอยำงไรพระพทธเจำไมไดอย ขำงนอกตวเรำ พระพทธเจำ

ทแทกคอ จตทไมถกปรงแตงนนเอง...

สภำพเดม

๒๒

๕๓๕๒

ถำเรำมจตไมถกปรงแตงกเรยกวำเรำมจตเปนพทธะขนมำ เปนผ ร ขนมำทนท...

ร อะไรถกตองขนมำ แลวกเปนตวเองอยำงแทจรง สภำพมนอย คงท

หนำตำดงเดมของมนปรำกฏอยอยำงนน ไมถกฉำบดวยกเลส เรยกวำไมถกปรงแตง

สภำพจตมนกเปนอยำงน เปนของมอย แลวไมใชไมมพทธะมอย ในตวทำนแลว พระพทธเจำมอย ใน

ตวทำนแลว แตทำนไมร จกไปเทยวคนหำภำยนอก ไปหำพระพทธเจำ

จำกขำงนอก มนจะพบไดอยำงไรพระพทธเจำไมไดอย ขำงนอกตวเรำ พระพทธเจำ

ทแทกคอ จตทไมถกปรงแตงนนเอง...

สภำพเดม

๒๒

๕๓๕๒

ขอปฏบตตงแตศล สมำธ ปญญำ ขนไปโดยล�ำดบกมเปำหมำยส�ำคญอยทตองกำรท�ำตนใหพนจำกกองทกขนนเอง เมอพนจำกกองทกขแลวจะเรยกวำไมมควำมทกขตอไป เพรำะ... พระพทธเจำตรสไววำ ในโลกนมควำมทกข ควำมทกขเทำนนเกดขน ควำมทกขเทำนนตงอย ควำมทกขเทำนนดบไป นอกจำกทกขหำมอะไรไม แปลวำเตมไปดวยควำมทกขตลอดเวลำ...

พนจำกกองทกข

๒๓

๕๕๕๔

ขอปฏบตตงแตศล สมำธ ปญญำ ขนไปโดยล�ำดบกมเปำหมำยส�ำคญอยทตองกำรท�ำตนใหพนจำกกองทกขนนเอง เมอพนจำกกองทกขแลวจะเรยกวำไมมควำมทกขตอไป เพรำะ... พระพทธเจำตรสไววำ ในโลกนมควำมทกข ควำมทกขเทำนนเกดขน ควำมทกขเทำนนตงอย ควำมทกขเทำนนดบไป นอกจำกทกขหำมอะไรไม แปลวำเตมไปดวยควำมทกขตลอดเวลำ...

พนจำกกองทกข

๒๓

๕๕๕๔

พระพทธเจำมองโลกอยำงไร มองตำมสภำพทมนเปนอยจรง ใหเขำใจตำมสภำพทมนเปนอยจรง ๆ ไมไดมองในแงดและแงรำย คนเรำถำมองในแงดมำกไป กเหนแตแงด อำจจะเกด “ตด” ควำมด ยดมนในควำมดกได ถำมองในแงรำยเกนไปกจะไป “ตด” อยทควำมรำยอก ท�ำใหไมเขำใจเรองนนถกตอง พระพทธเจำทำนจงสอนวำ...ใหมองในแงจรง ๆ มองอะไรมองใหเหน ตำมสภำพทเปนจรง ค�ำศพทพเศษค�ำนเรยกวำ “ยถำภตญำณทสสนะ” แปลวำ เหนทกสงทกอยำงตำมทมนเปนอยจรง ๆกำรมองใหถงควำมจรงนนแหละ เรำจะพบกบควำมจรง และจะท�ำใหเรำรควำมจรงในสงนนถกตอง และพนไปจำกปญหำในชวตประจ�ำวน...

มองโลกตำมจรง

๒๔

๕๗๕๖

พระพทธเจำมองโลกอยำงไร มองตำมสภำพทมนเปนอยจรง ใหเขำใจตำมสภำพทมนเปนอยจรง ๆ ไมไดมองในแงดและแงรำย คนเรำถำมองในแงดมำกไป กเหนแตแงด อำจจะเกด “ตด” ควำมด ยดมนในควำมดกได ถำมองในแงรำยเกนไปกจะไป “ตด” อยทควำมรำยอก ท�ำใหไมเขำใจเรองนนถกตอง พระพทธเจำทำนจงสอนวำ...ใหมองในแงจรง ๆ มองอะไรมองใหเหน ตำมสภำพทเปนจรง ค�ำศพทพเศษค�ำนเรยกวำ “ยถำภตญำณทสสนะ” แปลวำ เหนทกสงทกอยำงตำมทมนเปนอยจรง ๆกำรมองใหถงควำมจรงนนแหละ เรำจะพบกบควำมจรง และจะท�ำใหเรำรควำมจรงในสงนนถกตอง และพนไปจำกปญหำในชวตประจ�ำวน...

มองโลกตำมจรง

๒๔

๕๗๕๖

ในทำงพระพทธศำสนำนน ไมตองกำรใหใครเชองำย ๆ พระพทธเจำไมตองกำรใหพทธบรษท เปนคนเชองำยเชอดำยในเรองอะไรตำง ๆ แตใหเปนคนมเหตผล เอำไปคดเอำไปตรองใหละเอยด กรองหลำย ๆ ชน กรองจนกระทงเหลอแตน�ำใส...เรำกจะไดพบของจรง แคฟงเขำพดอะไรกเชอ ใครพดอะไรใหฟงกเชอ ไมได...พระพทธเจำไมใหเชออยำงนน...

อยำเชอ

๒๕

๕๙๕๘

ในทำงพระพทธศำสนำนน ไมตองกำรใหใครเชองำย ๆ พระพทธเจำไมตองกำรใหพทธบรษท เปนคนเชองำยเชอดำยในเรองอะไรตำง ๆ แตใหเปนคนมเหตผล เอำไปคดเอำไปตรองใหละเอยด กรองหลำย ๆ ชน กรองจนกระทงเหลอแตน�ำใส...เรำกจะไดพบของจรง แคฟงเขำพดอะไรกเชอ ใครพดอะไรใหฟงกเชอ ไมได...พระพทธเจำไมใหเชออยำงนน...

อยำเชอ

๒๕

๕๙๕๘

ปญหำชวตทงหลำยทงปวงนน เกดจำกตวเรำ ไมไดเกดจำกผ อนสงอน แมจะมผ อนเขำมำเกยวของ แตมนกตงตนทตวเรำ ส�ำคญอยทตวเรำ ตวกำรใหญมนอย ทตวเรำเอง ทน คนเรำไมคอยจะคดตำมหลกกำรน เพรำะฉะนนเวลำมควำมทกข ควำมเดอดรอนใจ แทนทจะมองดำนในตวเอง กลบไปมองสงภำยนอกแลวกไปพดวำดวงไมดบำง ดำวนนมำชน ดำวนนมำแทรกดำวนบำง เปนไปตำมเรองโหรำศำสตร ไมใชเรองพระพทธศำสนำ...

อยทตวเรำ๒๖

๖๑๖๐

ปญหำชวตทงหลำยทงปวงนน เกดจำกตวเรำ ไมไดเกดจำกผ อนสงอน แมจะมผ อนเขำมำเกยวของ แตมนกตงตนทตวเรำ ส�ำคญอยทตวเรำ ตวกำรใหญมนอย ทตวเรำเอง ทน คนเรำไมคอยจะคดตำมหลกกำรน เพรำะฉะนนเวลำมควำมทกข ควำมเดอดรอนใจ แทนทจะมองดำนในตวเอง กลบไปมองสงภำยนอกแลวกไปพดวำดวงไมดบำง ดำวนนมำชน ดำวนนมำแทรกดำวนบำง เปนไปตำมเรองโหรำศำสตร ไมใชเรองพระพทธศำสนำ...

อยทตวเรำ๒๖

๖๑๖๐

พระพทธเจำสอนใหคด ใหตรองเพอจะใหร สำเหตของเรองอะไรตำง ๆ อนเปนตวควำมทกข แลวพระองคทรงสอนวำ “จงรอตนออกจำกทกข” อนนหมำยควำมวำอยำงไร หมำยควำมวำ...เรำมนจมอยในกองทกข เปนปถชน เปนคนทสตนอย ปญญำนอยนกเรยกวำจมอย ในกองทกขตลอดเวลำ เมอร ตววำจมอย ในกองทกข จะยอมจมอยท�ำไม เรำนกถกควำมทกขมนดดไวจมลงไปเรอย ๆ นนมนเพรำะเรองอะไร เพรำะเรำเขำไปยดถอในเรองนน... ยดมนในเรองนน ยดมนในเรองโลก...

รอตนออกจำกทกข๒๗

๖๓๖๒

พระพทธเจำสอนใหคด ใหตรองเพอจะใหร สำเหตของเรองอะไรตำง ๆ อนเปนตวควำมทกข แลวพระองคทรงสอนวำ “จงรอตนออกจำกทกข” อนนหมำยควำมวำอยำงไร หมำยควำมวำ...เรำมนจมอยในกองทกข เปนปถชน เปนคนทสตนอย ปญญำนอยนกเรยกวำจมอย ในกองทกขตลอดเวลำ เมอร ตววำจมอย ในกองทกข จะยอมจมอยท�ำไม เรำนกถกควำมทกขมนดดไวจมลงไปเรอย ๆ นนมนเพรำะเรองอะไร เพรำะเรำเขำไปยดถอในเรองนน... ยดมนในเรองนน ยดมนในเรองโลก...

รอตนออกจำกทกข๒๗

๖๓๖๒

ควำมทกขมนเกดจำก “ควำมยดตด” ซงในภำษำธรรมะเรยกวำ “อปำทำน”

อปำทำนกคอ กำรเขำไปยดเขำไปถอในสงนนไว...คนทตดใน “ตว” ท�ำอะไรกเพอตว ไมคอยท�ำอะไรเพอท�ำลำยตว

หรอเพอถอนควำมยดมนถอมนในตว ใหมนจำงหำยไป กเลยตดอย ตลอดเวลำ เหมอนเรำตดอะไรมนกเปนทกข

เกดควำมเดอดรอนใจ มปญหำขนในชวตดวยประกำรตำง ๆ เรำไมเคยมองเหนทกขของสงนน ไมเคยเหนโทษของสงนน...

อปำทำน๒๘

๖๕๖๔

ควำมทกขมนเกดจำก “ควำมยดตด” ซงในภำษำธรรมะเรยกวำ “อปำทำน”

อปำทำนกคอ กำรเขำไปยดเขำไปถอในสงนนไว...คนทตดใน “ตว” ท�ำอะไรกเพอตว ไมคอยท�ำอะไรเพอท�ำลำยตว

หรอเพอถอนควำมยดมนถอมนในตว ใหมนจำงหำยไป กเลยตดอย ตลอดเวลำ เหมอนเรำตดอะไรมนกเปนทกข

เกดควำมเดอดรอนใจ มปญหำขนในชวตดวยประกำรตำง ๆ เรำไมเคยมองเหนทกขของสงนน ไมเคยเหนโทษของสงนน...

อปำทำน๒๘

๖๕๖๔

คนเรำนกเหมอนกน...ถำเขำพดถงเรองควำมดบทกข บำงคนไมเขำใจ เพรำะไมเคยคดวำ ตวมทกขอยำงละเอยดอยำงลกซง อย ในจตใจ

คดแตเรองยงสนกอย ยงเพลดเพลนอย ยงสบำยใจอย กบสงเหลำนนเรำไดทรพยสมบตอนใดมำ เรำกชนชมในสงเหลำนน

ยดถออย ในสงเหลำนน ไมมควำมคดอนใดแทรกขนมำในใจวำ สงทงหลำยมนไมเทยง มควำมเปลยนแปลงอย ตลอดเวลำเมอมนเปลยนแปลงขนมำ เรำกเสยใจ นงเปนทกข ตรมตรอมใจ

พอทกขมำก ๆ สภำพจตกเปลยนแปลงไป เรยกวำสขภำพจตเสอม เมอสขภำพจตเสอม

สขภำพกำยกพลอยเสอมไปดวย...

เปลยนไปตำมสภำพ ๒๙

๖๗๖๖

คนเรำนกเหมอนกน...ถำเขำพดถงเรองควำมดบทกข บำงคนไมเขำใจ เพรำะไมเคยคดวำ ตวมทกขอยำงละเอยดอยำงลกซง อย ในจตใจ

คดแตเรองยงสนกอย ยงเพลดเพลนอย ยงสบำยใจอย กบสงเหลำนนเรำไดทรพยสมบตอนใดมำ เรำกชนชมในสงเหลำนน

ยดถออย ในสงเหลำนน ไมมควำมคดอนใดแทรกขนมำในใจวำ สงทงหลำยมนไมเทยง มควำมเปลยนแปลงอย ตลอดเวลำเมอมนเปลยนแปลงขนมำ เรำกเสยใจ นงเปนทกข ตรมตรอมใจ

พอทกขมำก ๆ สภำพจตกเปลยนแปลงไป เรยกวำสขภำพจตเสอม เมอสขภำพจตเสอม

สขภำพกำยกพลอยเสอมไปดวย...

เปลยนไปตำมสภำพ ๒๙

๖๗๖๖

ถำใจเรำอย กบธรรมะ พออะไรเกดขน เรำกนกในใจไดวำ“กวำแลววำมนจะเปนอยำงนน กวำแลววำมนจะเปนอยำงน”

เพรำะเรำร วำธรรมดำมนเปนอยำงนน แลวใครในโลกทจะหนกฎธรรมชำตไปได หนธรรมดำไปแลว

ไมมสกรำยเดยว ยอมเปนไปตำมเรองของมนทงนน พระพทธเจำทำนจงสอนใหเรำ “มนะสกำร”

หมำยควำมวำ ใหคดไวบอย ๆ พจำรณำไวบอย ๆในเรองตำง ๆ ทเกดขนในชวตของเรำ

อยำไปยนดในสงทมทได อยำไปยนรำยในสงทไมมไมได เวลำไดอะไรมำ กอยำไปดอกดใจลงโลดวำ

เรำได เพรำะวนหนงมนอำจไมได ถำเรำดใจเมอไดสกเทำใด เวลำไมไดกเสยใจเทำนน...

ธรรมะเปนเครองปลอบจตใจ๓๐

๖๙๖๘

ถำใจเรำอย กบธรรมะ พออะไรเกดขน เรำกนกในใจไดวำ“กวำแลววำมนจะเปนอยำงนน กวำแลววำมนจะเปนอยำงน”

เพรำะเรำร วำธรรมดำมนเปนอยำงนน แลวใครในโลกทจะหนกฎธรรมชำตไปได หนธรรมดำไปแลว

ไมมสกรำยเดยว ยอมเปนไปตำมเรองของมนทงนน พระพทธเจำทำนจงสอนใหเรำ “มนะสกำร”

หมำยควำมวำ ใหคดไวบอย ๆ พจำรณำไวบอย ๆในเรองตำง ๆ ทเกดขนในชวตของเรำ

อยำไปยนดในสงทมทได อยำไปยนรำยในสงทไมมไมได เวลำไดอะไรมำ กอยำไปดอกดใจลงโลดวำ

เรำได เพรำะวนหนงมนอำจไมได ถำเรำดใจเมอไดสกเทำใด เวลำไมไดกเสยใจเทำนน...

ธรรมะเปนเครองปลอบจตใจ๓๐

๖๙๖๘

สงทงหลำยในโลกน อยำไปหวงใหมนมำกเกนไป ลงทนท�ำอะไร อยำไปคดวำครำวนตองไดก�ำไรงำม อยำคดอยำงนน มนอำจจะไมไดอยำงทคดเพรำะเหตกำรณของโลก มนผนผวนเหลอเกน กำรเงนกำรทองกเปลยนแปลงทกวน เชำอยำงหนงสำยอยำงหนง มนเปลยนแปลง คำมนกไมยนยงคงท เรำจะไปหวงอะไรจำกสงเหลำนนไมได อยำไปหวงใหเปนทกขเลย นกแตเพยงวำฉนมหนำทท�ำสงน...เรำบงคบไมไดวำใหไดเทำนน ใหไดเทำน...มนไมไดดงใจทงนน เพรำะสงทงหลำยในโลกนมนเปลยนแปลงอย ตลอดเวลำ...อยำไปหวง ท�ำไปเถอะ ท�ำตำมหนำท แตวำท�ำใหดทสด ใหเรยบรอยทสด...

อยำคำดหวง๓๑

๗๑๗๐

สงทงหลำยในโลกน อยำไปหวงใหมนมำกเกนไป ลงทนท�ำอะไร อยำไปคดวำครำวนตองไดก�ำไรงำม อยำคดอยำงนน มนอำจจะไมไดอยำงทคดเพรำะเหตกำรณของโลก มนผนผวนเหลอเกน กำรเงนกำรทองกเปลยนแปลงทกวน เชำอยำงหนงสำยอยำงหนง มนเปลยนแปลง คำมนกไมยนยงคงท เรำจะไปหวงอะไรจำกสงเหลำนนไมได อยำไปหวงใหเปนทกขเลย นกแตเพยงวำฉนมหนำทท�ำสงน...เรำบงคบไมไดวำใหไดเทำนน ใหไดเทำน...มนไมไดดงใจทงนน เพรำะสงทงหลำยในโลกนมนเปลยนแปลงอย ตลอดเวลำ...อยำไปหวง ท�ำไปเถอะ ท�ำตำมหนำท แตวำท�ำใหดทสด ใหเรยบรอยทสด...

อยำคำดหวง๓๑

๗๑๗๐

คณธรรมเปนเรองส�ำคญส�ำหรบชวต ทเรำตองมตองใชในชวตประจ�ำวนเรำจะไปไหน จะเกยวของอะไรกบใครกตำมใจ เรำตองไปโดยธรรมะเอำธรรมะน�ำทำงไปขำงหนำ เปนดวงประทปน�ำทำงชวต อยำเอำควำมมดน�ำทำง เพรำะเดนมด ๆ มนตกหลมได สะดดตอไมได เหยยบงได เสยหำยได ถำเรำเดนดวยแสงสวำง พบใคร...เรำปฏบตตอคนนนโดยธรรม เรำจะพดอะไรกบใคร เรำกพดกบเขำโดยธรรมะ คอไมเอำเปรยบใคร ไมเหนแกตวไมคดเอำประโยชนถำยเดยว คนเรำมนตองแบงกนกนแบงกนใช ใครมงมแลวกนคนเดยวมนกเหมอนคนจน ท�ำไมจงจน? ...เพรำะไมมเพอนไมมมตรสหำย ไดอะไรกหนหนำเขำมมกลวคนจะเหนแลวกนงกนอยคนเดยว กนคนเดยวมนอรอยทไหน กนหลำยคนมนคอยอรอยหนอย...

เอำธรรมะน�ำไปขำงหนำ๓๒

๗๓๗๒

คณธรรมเปนเรองส�ำคญส�ำหรบชวต ทเรำตองมตองใชในชวตประจ�ำวนเรำจะไปไหน จะเกยวของอะไรกบใครกตำมใจ เรำตองไปโดยธรรมะเอำธรรมะน�ำทำงไปขำงหนำ เปนดวงประทปน�ำทำงชวต อยำเอำควำมมดน�ำทำง เพรำะเดนมด ๆ มนตกหลมได สะดดตอไมได เหยยบงได เสยหำยได ถำเรำเดนดวยแสงสวำง พบใคร...เรำปฏบตตอคนนนโดยธรรม เรำจะพดอะไรกบใคร เรำกพดกบเขำโดยธรรมะ คอไมเอำเปรยบใคร ไมเหนแกตวไมคดเอำประโยชนถำยเดยว คนเรำมนตองแบงกนกนแบงกนใช ใครมงมแลวกนคนเดยวมนกเหมอนคนจน ท�ำไมจงจน? ...เพรำะไมมเพอนไมมมตรสหำย ไดอะไรกหนหนำเขำมมกลวคนจะเหนแลวกนงกนอยคนเดยว กนคนเดยวมนอรอยทไหน กนหลำยคนมนคอยอรอยหนอย...

เอำธรรมะน�ำไปขำงหนำ๓๒

๗๓๗๒

พระพทธเจำตรสวำ “เนกำส ละภะเต สขง” กนคนเดยวไมเปนสข ร�ำรวยคนเดยวมนกไมเปนสข ท�ำอะไรคนเดยวมนกไมเปนสข

เรำตองแบงสนปนสวนสงทเรำมเรำได ใหแกคนอนบำงตำมโอกำสตำมควำมสำมำรถ เพอนมนษยกจะไดรบควำมสขจำกเรำ

ไดรบควำมรมเยนจำกเรำ ธรรมะแผกระจำยไปยงบคคลเหลำนน เขำกจะมควำมสข...คนเรำถำมควำมสขแลว กไมคดชว

ไมคดทจะกอกรรมท�ำเขญกบใคร ๆ ไมอยำกจะท�ำเรองใหมนยง เพรำะเทำนกสบำยอยแลว จะไปยงท�ำไมอก บำนนน ต�ำบลนน กอยกนดวยควำมสข

เพรำะมธรรมะคมครองรกษำ...

รจกแบงปน

๓๓

๗๕๗๔

พระพทธเจำตรสวำ “เนกำส ละภะเต สขง” กนคนเดยวไมเปนสข ร�ำรวยคนเดยวมนกไมเปนสข ท�ำอะไรคนเดยวมนกไมเปนสข

เรำตองแบงสนปนสวนสงทเรำมเรำได ใหแกคนอนบำงตำมโอกำสตำมควำมสำมำรถ เพอนมนษยกจะไดรบควำมสขจำกเรำ

ไดรบควำมรมเยนจำกเรำ ธรรมะแผกระจำยไปยงบคคลเหลำนน เขำกจะมควำมสข...คนเรำถำมควำมสขแลว กไมคดชว

ไมคดทจะกอกรรมท�ำเขญกบใคร ๆ ไมอยำกจะท�ำเรองใหมนยง เพรำะเทำนกสบำยอยแลว จะไปยงท�ำไมอก บำนนน ต�ำบลนน กอยกนดวยควำมสข

เพรำะมธรรมะคมครองรกษำ...

รจกแบงปน

๓๓

๗๕๗๔

คนเรำมแตรำงกำย แลวจะเปนอย ไดเมอไร ?เรำตองมใจดวย เรำจงพดวำกำยกบใจ รปกบนำม

รปกคอรำงกำย นำมกคอเรองใจ มนม ๒ เรอง ๒ อยำง ถำสองอยำงนอย ดวยกนอยำงถกตอง ชวตกดขนแตถำสองอยำงนอย ดวยกนไมถกตอง ชวตกไมดขนคอมแตรำงกำย...แตไมมใจ ใจทไมมธรรมะกเหมอนกบ

ไมมชวตชวำ เขำเรยกวำเปนซำกศพเดนได แลวไมเดนเปลำนะ เดนไปสรำงปญหำในสงคมไปเทยวฉกชงวงรำว ลวงกระเปำไปตำมเรองตำมรำว

มนสรำงปญหำ...

กำยกบใจ

๓๔

๗๗๗๖

คนเรำมแตรำงกำย แลวจะเปนอย ไดเมอไร ?เรำตองมใจดวย เรำจงพดวำกำยกบใจ รปกบนำม

รปกคอรำงกำย นำมกคอเรองใจ มนม ๒ เรอง ๒ อยำง ถำสองอยำงนอย ดวยกนอยำงถกตอง ชวตกดขนแตถำสองอยำงนอย ดวยกนไมถกตอง ชวตกไมดขนคอมแตรำงกำย...แตไมมใจ ใจทไมมธรรมะกเหมอนกบ

ไมมชวตชวำ เขำเรยกวำเปนซำกศพเดนได แลวไมเดนเปลำนะ เดนไปสรำงปญหำในสงคมไปเทยวฉกชงวงรำว ลวงกระเปำไปตำมเรองตำมรำว

มนสรำงปญหำ...

กำยกบใจ

๓๔

๗๗๗๖

ใจเปนมจฉำทฏฐ ไมมธรรมะเปนหลกค มครองใจนอนตรำย เขำไปตรงไหน กอนตรำยแกคนตรงนน

อย ทไหน กเปนอนตรำยแกสงคมตรงนน คนอนตรำยนมนขำดธรรมะ

ไมมธรรมะเปนเครองค มครองจตใจจงไดเปนเชนนน...

มจฉำทฏฐ

๓๕

๗๙๗๘

ใจเปนมจฉำทฏฐ ไมมธรรมะเปนหลกค มครองใจนอนตรำย เขำไปตรงไหน กอนตรำยแกคนตรงนน

อย ทไหน กเปนอนตรำยแกสงคมตรงนน คนอนตรำยนมนขำดธรรมะ

ไมมธรรมะเปนเครองค มครองจตใจจงไดเปนเชนนน...

มจฉำทฏฐ

๓๕

๗๙๗๘

มองดตวเองใหดวำ มนขำดธรรมะไปบำงไหม มกำรฉนเฉยวบำงไหม หงดหงดบำงไหม

โกรธใครจนลมตว แลวแสดงอะไร ๆ ออกในทำงทไมเหมำะไมควรบำงไหม ถำเรำแสดงอำกำรอยำงนนออกไป กแสดงวำ

ขณะนนธรรมะไมมอย ในใจของเรำ เมอธรรมะไมมอย ในใจของเรำ อะไรกระทบมนกเกดระเบดขนมำทนท แสดงออกมำภำยนอก

เชน ทำงกำรพด หนำตำ มอไม ท�ำทำทำงแปลก ๆ แตถำเรำมธรรมะค มครองอย สม�ำเสมอ

อะไรมำกระทบเรำเขำ เรำกรบไดอยำงใจเยน ใจสงบคอยพดคอยจำ ไมตองใชอำรมณ แตใชเหตผล...

พจำรณำตวเอง

๓๖

๘๑๘๐

มองดตวเองใหดวำ มนขำดธรรมะไปบำงไหม มกำรฉนเฉยวบำงไหม หงดหงดบำงไหม

โกรธใครจนลมตว แลวแสดงอะไร ๆ ออกในทำงทไมเหมำะไมควรบำงไหม ถำเรำแสดงอำกำรอยำงนนออกไป กแสดงวำ

ขณะนนธรรมะไมมอย ในใจของเรำ เมอธรรมะไมมอย ในใจของเรำ อะไรกระทบมนกเกดระเบดขนมำทนท แสดงออกมำภำยนอก

เชน ทำงกำรพด หนำตำ มอไม ท�ำทำทำงแปลก ๆ แตถำเรำมธรรมะค มครองอย สม�ำเสมอ

อะไรมำกระทบเรำเขำ เรำกรบไดอยำงใจเยน ใจสงบคอยพดคอยจำ ไมตองใชอำรมณ แตใชเหตผล...

พจำรณำตวเอง

๓๖

๘๑๘๐

ควำมอดทนไดนกเปนธรรมะตวหนงเรยกวำ ขนต มควำมอดทน ใครจะท�ำอะไรแกเรำกทนได ไมเปนไรเรองมนกไมย ง แตถำเกดทนไมได กจะเกดกำรเปรยงปรำงขนมำทนท สรำงปญหำ คอควำมทกขควำมเดอดรอน...

ขนต

๓๗

๘๓๘๒

ควำมอดทนไดนกเปนธรรมะตวหนงเรยกวำ ขนต มควำมอดทน ใครจะท�ำอะไรแกเรำกทนได ไมเปนไรเรองมนกไมย ง แตถำเกดทนไมได กจะเกดกำรเปรยงปรำงขนมำทนท สรำงปญหำ คอควำมทกขควำมเดอดรอน...

ขนต

๓๗

๘๓๘๒

อมตวาจา

ฉลำดท�ำกบควำมนกคด

หลวงพอปญญำนนทะ

คนเรำ...เวลำมควำมทกขถำคดตรวจใจดใหดแลวจะมองเหน ‘ควำมจรง’

จะจบไดวำ....ทไดเปนทกขนเพรำะอะไรกเพรำะวำเรำคดแตเรองนนเรองเดยว

....เรองทจะทกขเรองเดยวเรองอนม....แตเรำไมคด คดอยแตเรองนน

แลวกนงกล มอกกลมใจอยตลอดเวลำท�ำไมจงกล ม?....

กก�ำลงไปคดถงแตเรองทท�ำใหกล มนนเองอะไร ๆ ทเกดขนในใจของคนเรำนนมนเกดมำจำก....ควำมคดของเรำเอง ไมไดเกดมำจำกอะไรอน

๘๗๘๖

ฉลำดท�ำกบควำมนกคด

คนเรำ...เวลำมควำมทกขถำคดตรวจใจดใหดแลวจะมองเหน ‘ควำมจรง’

จะจบไดวำ....ทไดเปนทกขนเพรำะอะไรกเพรำะวำเรำคดแตเรองนนเรองเดยว

....เรองทจะทกขเรองเดยวเรองอนม....แตเรำไมคด คดอยแตเรองนน

แลวกนงกล มอกกลมใจอยตลอดเวลำท�ำไมจงกล ม?....

กก�ำลงไปคดถงแตเรองทท�ำใหกล มนนเองอะไร ๆ ทเกดขนในใจของคนเรำนนมนเกดมำจำก....ควำมคดของเรำเอง ไมไดเกดมำจำกอะไรอน

๘๗๘๖

ปญหำอำจจะเกดขนวำ....เรำจะปฏบตธรรมอะไร ?เรำจงจะอย ดวยควำมสข

ควำมสงบตำมสมควรแกฐำนะธรรมะทเรำจะน�ำมำเปนหลกปฏบตนนมมำก

แตวำในเบองตน....ทเรำควรจะใชกอนอะไรทงหมดน คอ

เรำจะตองอย กนดวย...ควำม “เมตตำปรำน” ตอกน

อย กนดวยควำม “เหนอกเหนใจ” กนอนนเปนคณธรรมชนแรก....

ชนพนฐำน ทมใหเรำทงหลำยปฏบต

ฉลำดในมนษยสมพนธ

๘๙๘๘

ปญหำอำจจะเกดขนวำ....เรำจะปฏบตธรรมอะไร ?เรำจงจะอย ดวยควำมสข

ควำมสงบตำมสมควรแกฐำนะธรรมะทเรำจะน�ำมำเปนหลกปฏบตนนมมำก

แตวำในเบองตน....ทเรำควรจะใชกอนอะไรทงหมดน คอ

เรำจะตองอย กนดวย...ควำม “เมตตำปรำน” ตอกน

อย กนดวยควำม “เหนอกเหนใจ” กนอนนเปนคณธรรมชนแรก....

ชนพนฐำน ทมใหเรำทงหลำยปฏบต

ฉลำดในมนษยสมพนธ

๘๙๘๘

พระพทธองคทำนสอนวำ....ไดเหน ไดยน ไดชม ไดลม ไดจบ

ไดตองสงใด มอะไรเกดขนในใจของเรำเรองใด....เรำจะตองคดแยกแยะวจยออกไปวำ....

สงนคออะไร มำจำกอะไร ใหคณใหโทษอยำงไรจะน�ำใหเกดประโยชนทำงธรรมชำตอยำงไร

มนใหรอน...หรอใหเยน ทใจอยำงไรสงบหรอว นวำย เหลำนตองพจำรณำ

ถำเรำไดพจำรณำทกครง...ทมอะไรเกดขนแกเรำเรำจะเปนคนฉลำดขน มควำมร เรองชวตมำกขน

เมอมควำมร ในเรองชวตมำก ๆอะไรมำกระทบเรำกเฉยได ไมหวนไหว

ศลปะในกำรปฏบตตว

๙๑๙๐

พระพทธองคทำนสอนวำ....ไดเหน ไดยน ไดชม ไดลม ไดจบ

ไดตองสงใด มอะไรเกดขนในใจของเรำเรองใด....เรำจะตองคดแยกแยะวจยออกไปวำ....

สงนคออะไร มำจำกอะไร ใหคณใหโทษอยำงไรจะน�ำใหเกดประโยชนทำงธรรมชำตอยำงไร

มนใหรอน...หรอใหเยน ทใจอยำงไรสงบหรอว นวำย เหลำนตองพจำรณำ

ถำเรำไดพจำรณำทกครง...ทมอะไรเกดขนแกเรำเรำจะเปนคนฉลำดขน มควำมร เรองชวตมำกขน

เมอมควำมร ในเรองชวตมำก ๆอะไรมำกระทบเรำกเฉยได ไมหวนไหว

ศลปะในกำรปฏบตตว

๙๑๙๐

คนโบรำณเขำจงแบงไววำ....ตอนเดกเรยนเมอจบแลวกครองบำนครองเรอน ท�ำหนำท

พอแกตวลงคลอยออกปำ...คนปนนเปนพวกสนยำส หมำยควำมวำไปอย สงบ ๆ เขำวดเขำวำ ถอศลกนเพล

ถอขำงควำมสงบดำนจตใจเหมอนญำตโยมทหมนมำวดมำฟงธรรม

กเรยกไดวำ...มำหำควำมสงบมำท�ำจตใจใหสบำยไปในรปธรรมะ

ศกษำธรรม มองเหนควำมจรงของสงทงหลำย....ตำมสภำพทเปนจรง

โดยไมกอปญหำ ไมเปนผ มปญหำทำงจต

วธรบธรรมะตอนสงอำย

๙๓๙๒

คนโบรำณเขำจงแบงไววำ....ตอนเดกเรยนเมอจบแลวกครองบำนครองเรอน ท�ำหนำท

พอแกตวลงคลอยออกปำ...คนปนนเปนพวกสนยำส หมำยควำมวำไปอย สงบ ๆ เขำวดเขำวำ ถอศลกนเพล

ถอขำงควำมสงบดำนจตใจเหมอนญำตโยมทหมนมำวดมำฟงธรรม

กเรยกไดวำ...มำหำควำมสงบมำท�ำจตใจใหสบำยไปในรปธรรมะ

ศกษำธรรม มองเหนควำมจรงของสงทงหลำย....ตำมสภำพทเปนจรง

โดยไมกอปญหำ ไมเปนผ มปญหำทำงจต

วธรบธรรมะตอนสงอำย

๙๓๙๒

บญคณของพอแมทำนเปรยบดวยของหนกของใหญทงนน

เปรยบดวยแผนดน เปรยบดวยอำกำศเปรยบดวยภเขำพระสเมรซงมนใหญเหลอเกน

เปนภเขำหมำลยสงสด....สงทสดในโลก....ทำนเปนบคคลแรกซงมบญคณแกเรำ

เรำจงตองควรจะไดนกถงโดยเฉพำะสวนทเรำควรจะตอบแทนอยำงไร

ถำดตำมหลกในทำงธรรมะแลวมวำ....ทำนเลยงเรำมำ เรำตองเลยงทำน

ประพฤตตนใหสมควรทจะไดรบมรดกของทำนเมอทำนเจบไขไดปวย กตองดแลรกษำ....

รหนำทบตร

๙๕๙๔

บญคณของพอแมทำนเปรยบดวยของหนกของใหญทงนน

เปรยบดวยแผนดน เปรยบดวยอำกำศเปรยบดวยภเขำพระสเมรซงมนใหญเหลอเกน

เปนภเขำหมำลยสงสด....สงทสดในโลก....ทำนเปนบคคลแรกซงมบญคณแกเรำ

เรำจงตองควรจะไดนกถงโดยเฉพำะสวนทเรำควรจะตอบแทนอยำงไร

ถำดตำมหลกในทำงธรรมะแลวมวำ....ทำนเลยงเรำมำ เรำตองเลยงทำน

ประพฤตตนใหสมควรทจะไดรบมรดกของทำนเมอทำนเจบไขไดปวย กตองดแลรกษำ....

รหนำทบตร

๙๕๙๔

อน “คนทรกชำต” น....ยอมไมมควำมคดทจะท�ำอะไรในทำงเหนแกตว

ไมกอบโกยเอำประโยชนสวนรวม....มำเปนประโยชนสวนตว

มควำมพอใจในสงทตนมตนไดสมมตวำ....

เรำเปนขำรำชกำร เรำท�ำงำนตำมหนำทกำรท�ำงำนตำมหนำทนนกเรยกวำรกชำตแลว

เพรำะควำมรกชำตนน ตอง.... “รกชำตกอปกรณยแนวไว” นนคอ....“ท�ำงำนในหนำทใหสมบรณ ใหเรยบรอย”

ปฏบตถกในกำรรกษำชำต

๙๗๙๖

อน “คนทรกชำต” น....ยอมไมมควำมคดทจะท�ำอะไรในทำงเหนแกตว

ไมกอบโกยเอำประโยชนสวนรวม....มำเปนประโยชนสวนตว

มควำมพอใจในสงทตนมตนไดสมมตวำ....

เรำเปนขำรำชกำร เรำท�ำงำนตำมหนำทกำรท�ำงำนตำมหนำทนนกเรยกวำรกชำตแลว

เพรำะควำมรกชำตนน ตอง.... “รกชำตกอปกรณยแนวไว” นนคอ....“ท�ำงำนในหนำทใหสมบรณ ใหเรยบรอย”

ปฏบตถกในกำรรกษำชำต

๙๗๙๖

ในชวตของแตละคนน...เรำเปนทงสองอยำง....เป นครในบำงครง เปนศษยในบำงครำว

เพรำะฉะนน....เมอใดเรำเปนครกตองเปนครใหสมบรณ

ใหเรยบรอย อยำนกแตวำครคอคนทสอนหนงสอในโรงเรยนเทำนน....ไมใช

ทกคนเปนครในฐำนะเปนพอเปนแมผ ทเปนผ ใหญ เปนพอเปนแม

เปนครสอนหนงสอ เปนอะไรกตำมตองมเวลำส�ำหรบทจะใหแกผ นอย ใหแกศษย

ใหแกลก คอมเวลำทจะนงคยกน แนะน�ำพร�ำเตอนใหเขำไดเกดควำมคดนกในทำงทถกทชอบ

เปนครทด

๙๙๙๘

ในชวตของแตละคนน...เรำเปนทงสองอยำง....เป นครในบำงครง เปนศษยในบำงครำว

เพรำะฉะนน....เมอใดเรำเปนครกตองเปนครใหสมบรณ

ใหเรยบรอย อยำนกแตวำครคอคนทสอนหนงสอในโรงเรยนเทำนน....ไมใช

ทกคนเปนครในฐำนะเปนพอเปนแมผ ทเปนผ ใหญ เปนพอเปนแม

เปนครสอนหนงสอ เปนอะไรกตำมตองมเวลำส�ำหรบทจะใหแกผ นอย ใหแกศษย

ใหแกลก คอมเวลำทจะนงคยกน แนะน�ำพร�ำเตอนใหเขำไดเกดควำมคดนกในทำงทถกทชอบ

เปนครทด

๙๙๙๘

ชวตของคนเรำนน....มปญหำอยตลอดเวลำเดยวเรองนน เดยวเรองน

เกดขนในจตใจของเรำบอย ๆถำเรำไมมเครองมอส�ำหรบไวแกไขกล�ำบำกเหมอนขบรถไปไหนไมมเครองมอตดไปดวย....เกดขดของอะไรขนมำ กเดอดรอนกนใหญ

ในชวตของเรำแตละคนนกเหมอนกนถำเรำไมมเครองอ นใจคอ “ธรรมะ”

ไวส�ำหรบแกไขปญหำทเกดขนเรำกหนกใจไปตลอดทำง

ถงครำวทกข....ทกขมำก มควำมเดอดรอนมำกดงททำนทงหลำยเคยประสบมำแลวทงนน

รซงคณคำของธรรมะ

๑๐๑๑๐๐

ชวตของคนเรำนน....มปญหำอยตลอดเวลำเดยวเรองนน เดยวเรองน

เกดขนในจตใจของเรำบอย ๆถำเรำไมมเครองมอส�ำหรบไวแกไขกล�ำบำกเหมอนขบรถไปไหนไมมเครองมอตดไปดวย....เกดขดของอะไรขนมำ กเดอดรอนกนใหญ

ในชวตของเรำแตละคนนกเหมอนกนถำเรำไมมเครองอ นใจคอ “ธรรมะ”

ไวส�ำหรบแกไขปญหำทเกดขนเรำกหนกใจไปตลอดทำง

ถงครำวทกข....ทกขมำก มควำมเดอดรอนมำกดงททำนทงหลำยเคยประสบมำแลวทงนน

รซงคณคำของธรรมะ

๑๐๑๑๐๐

ควำมเจรญของพระศำสนำทแทจรงนนกคอ... ‘ควำมเจรญแหงจตใจคน’ นนเอง

และจตใจคนทจะเจรญนนกตองอำศยธรรมในทำงพระศำสนำเปนเครองหลอเลยง....ไมมทำงอน

ถำเรำเอำศลธรรมทำงศำสนำมำหลอเลยงจตใจจตใจของเรำกจะเจรญอยดวยควำมสะอำด

เจรญอยดวยควำมสวำง เจรญอยดวยควำมสงบแตถำเรำไมใชศลธรรมในทำงศำสนำเปนเครองชวย...จตใจเรำกไมเจรญ

คอมนตกไปตำมอ�ำนำจของควำมโลภ...ควำมโกรธ ควำมหลง...ว นวำยตลอดเวลำ

ตระหนกกำรพกผอนจตใจ

๑๐๓๑๐๒

สงทงหลำยมนเกดเพรำะเรำไมระวงถำเรำระวงแลว...มนไมเกด เชน เรำเดน

....ถำเรำเดนระวงมนกไมหกลม ไมเหยยบแกวไมถล�ำตกรอง ไมเกดควำมเสยหำย

แตถำเดนพรวดพรำดขำดสตขำดสมปชญญะยอมเกดเรองบอย ลนบำง ลมบำงเตะนน ชนน วนวำยไปหมด....นนเปนเพรำะขำดควำมระวง

ใจนถำไมระวงแลวมกรกเรอย....เกลยดเรอยตลอดทำง แลวกสะสมขนมำเรองทงดทงเสย

ด....มกจะนอย แตมกจะเสยมำกกวำฉะนน....ตองระวงไวใหด มำฝกตำมรอยนกนเถด

ใฝเจรญรอยอรยชน

๑๐๕๑๐๔

สงทงหลำยมนเกดเพรำะเรำไมระวงถำเรำระวงแลว...มนไมเกด เชน เรำเดน

....ถำเรำเดนระวงมนกไมหกลม ไมเหยยบแกวไมถล�ำตกรอง ไมเกดควำมเสยหำย

แตถำเดนพรวดพรำดขำดสตขำดสมปชญญะยอมเกดเรองบอย ลนบำง ลมบำงเตะนน ชนน วนวำยไปหมด....นนเปนเพรำะขำดควำมระวง

ใจนถำไมระวงแลวมกรกเรอย....เกลยดเรอยตลอดทำง แลวกสะสมขนมำเรองทงดทงเสย

ด....มกจะนอย แตมกจะเสยมำกกวำฉะนน....ตองระวงไวใหด มำฝกตำมรอยนกนเถด

ใฝเจรญรอยอรยชน

๑๐๕๑๐๔

ทเรำยงกล มอย น....เพรำะเรำมองไมเหนไมเหนวำมนไมเทยงจรง มนเปนทกขจรง

มนเปนอนตตำจรง....ยงมองไมเหนเมอมองไมเหนกอยำงนนแหละ....

ยงไมปลง ปลงไมไดเพรำะยงไมเหน....มนตองเหนดวยปญญำ

เมอเหนดวยปญญำ เรำกปลงไดวำงได....ชวตกดขน

เรำอย ในโลก ตองตอส กบปญหำรอยแปดเรำกตองใชปญญำมำปลอบโยนจตใจ

น�ำเอำมำพจำรณำในเรองนน ๆ ตำมเรองตำมรำวเรำกจะพนจำก “ควำมทกข” ในชวตประจ�ำวน

วธนกคดท�ำใหไมเปนทกข

๑๐๗๑๐๖

ทเรำยงกล มอย น....เพรำะเรำมองไมเหนไมเหนวำมนไมเทยงจรง มนเปนทกขจรง

มนเปนอนตตำจรง....ยงมองไมเหนเมอมองไมเหนกอยำงนนแหละ....

ยงไมปลง ปลงไมไดเพรำะยงไมเหน....มนตองเหนดวยปญญำ

เมอเหนดวยปญญำ เรำกปลงไดวำงได....ชวตกดขน

เรำอย ในโลก ตองตอส กบปญหำรอยแปดเรำกตองใชปญญำมำปลอบโยนจตใจ

น�ำเอำมำพจำรณำในเรองนน ๆ ตำมเรองตำมรำวเรำกจะพนจำก “ควำมทกข” ในชวตประจ�ำวน

วธนกคดท�ำใหไมเปนทกข

๑๐๗๑๐๖

คนทท�ำงำนท�ำกำรกเหมอนกน....ถำร สกตววำแก....ขหลงขลมควรผอนเลกไดแลว

พกผอนสบำย ๆ....หำควำมสขทำงใจตอนทำยของชวต

พกผอนเสยบำง....แลวหดคนอนใหท�ำงำนแทนเรำในขณะทเรำยงมชวตอย ....

ท�ำเพยงเปนทปรกษำ ควบคมดแลเขำมอะไรบกพรองจะไดสอนไดเตอนเขำถำเรำท�ำเสยจนกระทงหมดลมหำยใจลกเรำกท�ำงำนไมเปน ทนมนกย งอก

เรำตองฝกสอนเขำไวท�ำงำนลกกท�ำงำนเปนทกคน อยำงนเรยกวำฉลำด

เจรญวย เจรญธรรม

๑๐๙๑๐๘