Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος

ΤΕΥΧΟΣ 59 • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2007

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗΝΑΥΤΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ

ΜΑΡΙΝΑ ΖΕΑΣ - ΠΕΙΡΑΙΑΣ 185 37Επιχορηγείται από ΥΠ.ΠΟ. - ΥΕΘΑ/ΓΕΝ-ΝΑΤ

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

03

04

16

24

32

36

38

40

43

44

50

52

58

60

62

64

69

78

Χαιρετισμός Εκδότη

Επετειακό Ημερολόγιο - Μνήμες Ηρώων• Η Αποδημία του Στόλου. Απρίλης 1941.Του Ιωάννη Παλούμπη, Αντιναυάρχου Π.Ν. ε.α.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ 25 ΧΡΟΝΙΑ HELMEPA• Τι είναι η HELMEPA• Τι είναι η Παιδική HELMEPA• Εκδηλώσεις της HELMEPA το έτος 2006• 25 χρόνια HELMEPA

ΑΝΔΡΟΣ: ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ - ΘΑΛΑΣΣΑ - ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ• Έκθεση Ν.Μ.Ε. στην Άνδρο• Εκδηλώσεις Ναυτικού Ομίλου Αδρία

Το Ν.Μ.Ε. στο ΠαλέρμοΔιεθνής Έκθεση στο Ν.Μ.Ε.

ΔΙΕΘΝΗΣ ΗΜΕΡΑ ΜΟΥΣΕΙΩΝ - 18 Μαΐου 2007Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός«Τρίτωνας»: 18 Μαΐου 2007 - 18 Μαΐου 2008

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΑΡΤΑ ΝΕΩΝ - Euro < 26Το Ν.Μ.Ε. στηρίζει τους νέους

Εκπρόσωπος της Αμερικανικής Ακτοφυλακήςστο Ν.Μ.Ε.

Οι θησαυροί των ΛιμανιώνΤου Κων/νου Τζιαμπάση, Αρχαιολόγου - Ερευνητού

Οι Ελληνικοί Υδρογονάνθρακες σε νησαίες, παράκτιες και υποθαλάσσιες περιοχές & η διασφάλιση των συναφών δικαιωμάτων μας.Του Γ. Κ. Γιαγκάκη. Νησιολόγου - Οικονομολόγου

ΜΕΤΑΛΛΙΟ ΓΕΝΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΝΑΥΤΙΚΟΥ (ΝΑΥΑΡΙΝΟ)Δημήτριος Γιαννόγλου. Υπίατρος Ελ. Ειδ. Δυνάμεων

ΑΠΟΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΝΟΡΜΑΝΔΙΑ• Τα παρασκήνια της πρώτης ημέρας της αποβάσεως του Ι. Κούσουλα• Η απόβαση της Νορμανδίας. Απέραντος ευγνωμοσύνη στους ήρωες του Αρ. Πετρόπουλου.• Επιστολή του Eisenhower• Απόσπασμα από το ημερολόγιο αμερικανού στρατιώτη• Ανέκδοτο φωτογραφικό υλικό του Ν.Μ.Ε.

Διάλεξη του Γερουσιαστή της Πολιτείας του Rhode Island κ. Λεωνίδα Ραπτάκη

1η Αμφικτιονία του Διεθνούς Ιπποκράτειου Ιδρύματος της Κω

ΣΥΝEΔΡΙΟ Port State Control and Ship Registers

Λογοτεχνία & Θάλασσα• Βιβλιοπαρουσιάσεις• Δωρεές βιβλίων & περιοδικών

Ημερολόγιο ΜουσείουΕκδηλώσεις - Το Ν.Μ.Ε. ήταν εκεί - Δωρεές - Νέα Μέλη - Ανακοινώσεις

ΒαρόμετροΓράφει ο Σκάπουλος

τεύχος 59ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2007

ÅîþöõëëïÏé ãëÜñïé ôçò Èáóïðïýëáò.

Öùô.: Á. Áíáãíùóôïðïýëïõ

Tñéìçíéáßá ¸êäïóç ôïõ ÍáõôéêïýÌïõóåßïõ ôçò ÅëëÜäïò

Kùä. 2528

ÉäéïêôÞôçò:Íáõôéêüí Ìïõóåßïí ôçò ÅëëÜäïòÌáñßíá ÆÝáò, ÐåéñáéÜò 185 37

Ôçë.: 210 45 16 264Fax: 210 45 12 277

Åêäüôçò - ÄéåõèõíôÞò:Áíáóôáóßá Áíáãíùóôïðïýëïõ - Ðáëïýìðç

Ðñüåäñïò ôïõ Íáõôéêïý Ìïõóåßïõ ÅëëÜäïò

Äéåýèõíóç Óýíôáîçò:ÃéÜííçò Ðáëïýìðçò

ÅðéìÝëåéá ¸êäïóçò:Áíáóôáóßá Áíáãíùóôïðïýëïõ - Ðáëïýìðç

ÉùÜííá ÌðåñìðßëçÁñ÷áéïëüãïò Ì.Ä.Å. ÂõæáíôéíÞò Áñ÷áéïëïãßáò

×áñÜëáìðïò ÔïñôïñÝëçòÐáéäáãùãüò - Ìïõóåéïëüãïò

Äéáöçìßóåéò:Í. Íéêïëáßäçò

Ôçë./Fax: 210 24 35 075

Ãñáììáôåßá:ÅëÝíç ÃáóôåñÜôïõ

Êáëëéôå÷íéêÞ ÅðéìÝëåéá:ÔÜôóç ÅëÝíç

Åêôýðùóç:ÐÁËËÇÓ ÁÂÅÅ

Óôá ìÝëç ôïõ ÌïõóåßïõäéáíÝìåôáé ÄùñåÜí

Ïé áðüøåéò ðïõ åêöñÜæïíôáé óôïí ÐÅÑÉÐËÏÕ åßíáé ðñïóùðéêÝò ôùí óõããñáöÝùí êáé äå äåóìåýïõí

ôï Í.Ì.Å. ïýôå åñìçíåýïõí ôçí ðïëéôéêÞ Þ ôéò áðïöÜóåéò ôïõ.

52

4

24

43

16

Αγαπητά μας μέλη...Αγαπητά μας μέλη...

Η Ελλάδα της Αργοναυτικής εκστρατείας και του Ιάσονα, η Ελλάδα των δύο πελαγίσιων πολιτισμών του Κυκλαδικού και του Μινωικού, η Ελλάδα

της πρώτης παγκοσμίως θαλάσσιας εκστρατείας μεγάλης κλίμακας στην Τροία, δεν έχει Ναυτικό Μουσείο.Η Ελλάδα της μεγαλύτερης θαλασσινής περιπέτειας, της Οδύσσειας, η Ελλάδα των αποικιών της Ιταλίας, της Σικελίας, της Μασσαλίας, του Πόντου, η Ελλάδα των τριήρεων, της Σαλαμίνας και του Θεμιστοκλή, δεν τιμά και δεν αναγνωρίζει το Ναυτικό της Μουσείο.Η Ελλάδα του Νεάρχου, του Πυθέα, του Κοσμά του Ινδι-κοπλεύστη, των δρομώνων, του υγρού πυρός, η Ελλάδα των 3000 νησαίων εδαφών της επικράτειάς της, δεν μπορεί να διατηρήσει το μοναδικό Ναυτικό της Μουσείο ανοιχτό. Η Ελλάδα των παγκοσμίων εμπορικών δικτύων, η Ελλάδα των περιφήμων ναυτιλιακών Οίκων, η Ελλάδα του Με-σολογγίου, του Γαλαξιδίου, της Ύδρας, των Σπετσών, των Ψαρών, της Χίου, της Εγνούσας, της Κεφαλονιάς και της Ιθάκης, της Άνδρου και της Μυκόνου, της Σύρου και της Κάσου, δεν ενδιαφέρεται για το Ναυτικό της Μουσείο.Η Ελλάδα του Λάμπρου Κατσώνη, των πυρπολικών, η Ελλά- δα του Κανάρη, του Μιαούλη, του Τομπάζη και του Σαχτού-

ρη, του Ματρόζου και του Παπανικολή, της Μπουμπουλί-νας, η Ελλάδα του Ναυαρίνου, η Ελλάδα της Καρτερίας, του πρώτου παγκοσμίως πολεμικού ατμόπλοιου, δεν νοιά-ζεται κι αν κλείσει το Ναυτικό της Μουσείο.Η Ελλάδα των Βαλκανικών Πολέμων, του Αβέρωφ, του Κουντουριώτη, των ναυμαχιών της Έλλης και της Λήμνου, η Ελλάδα του πρώτου υποβρυχίου παγκοσμίως που έβαλε τορπίλη σε πολεμικές επιχειρήσεις, του Δελφίνος, η Ελλάδα της πρώτης παγκοσμίως αεροπορικής επίθεσης κατά πλοίων επιφανείας με αεροπόρους τον Λοχαγό Μουτούση και τον Σημαιοφόρο Μωραϊτίνη, δεν ενδιαφέρεται να διατηρήσει τις ιστορικές παρακαταθήκες και να προβάλλει την ιστορία της στο Ναυτικό Μουσείο. Η Ελλάδα της ανεκτίμητης συνεισφοράς της εμπορικής της Ναυτιλίας σε νεκρούς και πλοία και στους δύο παγκοσμίους πολέμους, δεν ενδιαφέρεται για την συγκράτηση και την καταγραφή της ιστορικής μνήμης στο Ναυτικό της Μουσείο. Η Ελλάδα των μεγάλων απωλειών του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η Ελλάδα της Όλγας, του Αδρία, των Ψαρών, της Ύδρας, της Έλλης, του Λέοντος, του Πρωτέα του Γλαύκου,

του Νηρέα, του Κατσώνη, του Τρίτωνα, θεωρεί περιττή τη συνέχιση λειτουργίας του Ναυτικού της Μουσείου.Η Ελλάδα του τρεχαντηριού, του μπάρκου, της τράτας, της Συμιακής σκάφης, η Ελλάδα του περάματος, του επτανη-σιακού Γατζάο, της Ψαριανής γαλιότας, του κέρκουρου, της σκαμπαβίας, η Ελλάδα των βρικιών και των ταρσανάδων, δεν χρειάζεται Ναυτικό Μουσείο να συγκρατήσει τις μνή-μες της ναυτικής της παράδοσης.Η Ελλάδα των καραβομαραγκών, των καρφωτών, των σιδεράδων, η Ελλάδα των καλαφατιστών, η Ελλάδα της παραδοσιακής ναυπηγικής, δεν συντηρεί ούτε τα παραδο-σιακά επαγγέλματα, ούτε και τις μαρτυρίες ύπαρξής τους.Η Ελλάδα των Ράλληδων, των Βαλλιάνων, του Λυκιαρδό-πουλου, του Βεργωτή, των Σταθάτων, η Ελλάδα του Ωνά- ση, του Νιάρχου, του Λιβανού, του Εμπειρίκου, του Γου-λανδρή, του Δρακόπουλου, η Ελλάδα των Ποταμιάνων, του Χανδρή, του Τσάκου, του Λάτση, του Προκοπίου, του Κωνσταντακόπουλου, δεν μπορεί να καλύψει το κόστος λειτουργίας του Ναυτικού της Μουσείου.Η Ελλάδα της ναυτοσύνης κοιτάζει μόνο τα εντυπωσιοθη-ρικά. Τα ανεκτίμητα εκθέματα του υπαρκτού Ναυτικού Μου- σείου καταστρέφονται από υγρασία και έλλειψη συντήρησης.

Τα 2500 εκθέματα που έχουν συγκεντρωθεί και οι χιλιά-δες σελίδων των αρχείων είναι εκεί, περιμένουν σιωπηλά την εκδήλωση του ενδιαφέροντος της Πολιτείας, βοώντας εύγλωττα τις θυσίες των κατά θάλασσα αγώνων και τη ναυτική παράδοση των 100 και πλέον αιώνων, που μας έρχεται από την αχλύ της προϊστορίας. Γι’ αυτό παρακαλούμε το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτι- λίας ν’ αναλάβει τις απαιτούμενες ενέργειες για την επαναφορά (του πόρου του ΝΑΤ) των χρημάτων που έχουν παρακρατηθεί από το 1992 και παραμένουν αδιάθετα. Η θεσμοθέτηση αυτών των εσόδων είχε γίνει από το 1966 για να καλύπτει τα λειτουργικά έξοδα του Μουσείου και προέρχεται από την εφοπλιστική κοινότη-τα. Το ΝΑΤ είχε οριστεί από την πολιτεία μόνο ως φορέας συγκέντρωσης τους. Διατηρούμε την βεβαιότητα ότι ο πολιτισμός του Υπουρ-γού Εμπορικής Ναυτιλίας θα δώσει λύση.

Αναστασία Αναγνωστοπούλου - ΠαλούμπηΠρόεδρος του Ν.Μ.Ε.

Η ΕΛΛAΔΑ ΤΟ ΝΑΥΤΙΚO ΜΟΥΣΕIΟ

3Ðåñßðëïõò

Απρίλης του 1941 ήταν σκλη-ρός για την Ελλάδα. Η ανα-μενόμενη από καιρό επίθεση της Γερμανίας στα βόρεια σύ-

νορα ξεκίνησε στις 6 του μήνα με στόχο να τελειώσει γρήγορα την Ελληνική υπό-θεση, ώστε απερίσπαστη να βαδίσει προς Ανατολάς. Ήταν διττή η Γερμανική πρό-θεση, αφ` ενός να κλείσει ένα μέτωπο που θα μπορούσε να αποτελέσει αγκάθι στη δεξιά πλευρά της προς Ανατολάς πορείας, αφ` ετέρου να απαγκιστρώσει τη σύμμαχό της, τη φασιστική Ιταλία από μια ταπεινωτική ήττα, που έδινε ελπίδες σ` όλο τον κόσμο πως οι δυνάμεις του άξονα δεν ήσαν ανίκητες.Η χώρα βρέθηκε απέναντι σε δύο ισχυ-ρότατους στρατούς τον Γερμανικό και τον Ιταλικό, πίσω από τους οποίους διαγού-μιζαν σαν ύαινες Βουλγαρικές και Αλβα-νικές ορδές.Το Πολεμικό Ναυτικό της εποχής ανα-κάλυπτε για πρώτη φορά το σκληρό πρόσωπο του πολέμου μέσα από τις ακατάπαυστες Γερμανικές αεροπορικές επιδρομές, που έκαναν την προηγούμενη περίοδο του Ελληνοϊταλικού πολέμου να μοιάζει με εποχή αθωότητας. Το μέχρι τότε έργο που είχε επιτελεσθεί από το Ναυτικό ήταν μεγάλο και σημα-ντικό και συνίστατο στην εκτέλεση όλων των σχεδίων μεταφορών εφέδρων και εφοδίων από τα νησιά, αλλά και τα μα-κρινά νότια λιμάνια της χώρας και η προ-ώθησή τους στο βορειοδυτικό μέτωπο. Η υποτονική παρουσία της Ιταλικής αε-ροπορίας και του Ιταλικού ναυτικού, όχι μόνο διευκόλυνε την απρόσκοπτη ολο-κλήρωση του έργου του Ναυτικού μας, αλλά επέτρεψε στην Ελληνική στρατιωτική ηγεσία να τολμήσει να αναλάβει ναυτικές επιχειρήσεις επιφανείας στην Αδριατική, μαζί με τις αντίστοιχες των υποβρυχίων που διεξάγονταν από την αρχή του πολέμου.Η μεταφορά του πολέμου από τη Γερμα-νική αεροπορία σε όλες τις λιμενικές εγκαταστάσεις και οι επιθέσεις στα πο-λεμικά και εμπορικά πλοία στα λιμάνια και τα αγκυροβόλια του Σαρωνικού, άρχι- σε αμέσως από το πρωί της 6ης Απρι-λίου με αεροπορικές αναγνωρίσεις προ- άγγελους των επιδρομών που άρχισαν από το βράδυ της ίδιας μέρας. Η ισχνή αεροπορική κάλυψη από τα ελάχιστα αεροσκάφη διώξεως, που είχαν διατε-θεί από την Αγγλία, δεν ήταν σε θέση να εμποδίσει αποτελεσματικά τα Γερμα- νικά βομβαρδιστικά και μετά τις πρώτες μέρες του πολέμου και την προέλαση προς Νότον των Γερμανικών στρατευμά-των εξαφανίστηκε τελείως. Έτσι ως μό- να αμυντικά μέσα παρέμεναν οι πυρο-βολαρχίες της αντιαεροπορικής άμυνας, σκορπισμένες σε επίκαιρα σημεία πά-νω απ` το λιμάνι του Πειραιά και τον

Ναύσταθμο και τα αντιαεροπορικά πυ-ροβόλα των ίδιων των πλοίων.Προφανής σκοπός των αεροπορικών επιθέσεων ήταν αφ` ενός η μετάδοση παρα-λυτικού τρόμου ώστε να εξατμισθεί κάθε διάθεση αντίδρασης, αφ` ετέρου η απο-κοπή της οδού διαφυγής του μικρού Βρε-τανικού εκστρατευτικού σώματος που υπο-χωρούσε κι αυτό προς Νότον.Παράλληλα με τους βομβαρδισμούς τα Γερμανικά αεροσκάφη πόντιζαν και μα-γνητικές νάρκες στις εισόδους των λιμέ-νων και τις προσβάσεις των αγκυροβο-λίων, επιφέροντας απερίγραπτη σύγχυση και προσθέτοντας έναν ακόμα θανάσιμο κίνδυνο στην ασφάλεια των πλοίων.Στο ιστορικό που ακολουθεί καταβλήθηκε προσπάθεια να συλλεγούν και να κωδι-κοποιηθούν τα κυριότερα γεγονότα, ώστε να χωρέσουν στον περιορισμένο χώρο του παρόντος σημειώματος.Πρωινές ώρες της 6ης Απριλίου, σχεδόν ταυτόχρονα με τη γνωστοποίηση της Γερμανικής επίθεσης, δύο Γερμανικά ανα-γνωριστικά αεροσκάφη υπερέπτησαν του λιμένος του Πειραιώς, του Ναυστάθμου και των λιμενικών εγκαταστάσεων του Κε- ρατσινίου. Το δεύτερο που πετούσε σε χαμηλό ύψος 5.500-6.500 μέτρων εβλή-θη και κατέπεσε στη Ναύπακτο.Το ίδιο βράδυ έλαβαν χώρα δύο ημερινές και έξι νυχτερινές επιδρομές εναντίον του λιμένος του Πειραιά. Βυθίστηκε το Βρετανικό Cyrian Prince στο Κερατσίνι και εβλήθη και ανεφλέγη το Βρετανικό φορτηγό Clan Frazer που εκφόρτωνε

παραβεβλημένο στο πρώτο λιμενικό υπό- στεγο του λιμένος Πειραιώς. Με την επο-μένη αεροπορική επιδρομή εβλήθη και πάλι η περιοχή με αποτέλεσμα το πλοίο, το υπόστεγο και οι φορτηγίδες εκφόρτωσης να παρουσιάζουν ένα φλεγόμενο σύνο- λο. Το Βρετανικό πλοίο περιείχε μεταξύ άλλων και 400 τόνους τροτύλη που προ- ορίζονταν για το Ελληνικό πυριτιδοποιείο.Την 070300 το Clan Frazer εκρήγνυται και δημιουργεί σκηνές κόλασης στο λιμάνι και στην πόλη. Λόγω της έκρηξης:• Βυθίστηκαν ή καταστράφηκαν το Clan Frazer, το ναυαγοσωστικό Viking, το ρυ- μουλκό Κεραυνός, τα ατμόπλοια Ακρό-πολις, Πατρίς, City of Roubaix, Κυρά Πα-ναγιά.• Ρυμουλκήθηκαν και προσαράχθηκαν φλεγόμενα στα Σελίνια της Σαλαμίνας τα ατμόπλοια Πεταλιοί, Αγαλιανή, Στυλιανή, Ευβοϊκός.• Σώθηκαν εν όλω ή εν μέρει τα ατμό-πλοια Πολικός (πλωτό νοσοκομείο), Ζά-κυνθος, Clam Caming, Daviς, Μόσχα Γουλανδρή, Γεώργιος, Αθηνά Σ., Κ. Λουλούδης.Τα Βρετανικά πολεμικά Ajax και Calcut-ta που ζητούσαν από νωρίτερα χάρτες με τις θέσεις των ποντισθεισών από την πρώτη επίθεση ναρκών ώστε να εξέλθουν από το λιμάνι του Πειραιά, αποπλέουν για να αποφύγουν την καταστροφή και εξέρχονται άθικτα.Τις επόμενες μέρες η εχθρική αεροπορι- κή δραστηριότητα συνεχίζεται αμείωτη.Την 9η Απριλίου, η 11η Μοίρα Ναυτικής

Åðåôåéáêü Çìåñïëüãéï

Ç Áðïäçìßá ôïõ Óôüëïõ. Áðñßëçò 1941. Του Ιωάννη Παλούμπη, Αντιναυάρχου Π.Ν. ε.α.

ÌíÞìåò Çñþùí

Τα υποβρύχια “Κατσώνης”, “Παπανικολής”, “Πρωτεύς” στο λιμάνι των Πατρών με το συνοδό Υ/Β – πλωτό συνεργείο “Ήφαιστος” σε συνδυασμένες ασκήσεις τον Ιούνιο του 1938.

4 Ðåñßðëïõò

ÅÐÅÔÅÉÁÊÏ ÇÌÅÑÏËÏÃÉÏ

Αεροπορίας συμπτύσσεται από το Βαλ-τούδι του Παγασητικού στο Φάληρο.Την 10η Απριλίου ο Α/ΓΕΝ υποβάλλει υπόμνημα στον Πρωθυπουργό με θέμα τη μετακίνηση του Στόλου προς Νότον. Συγκαλείται ΑΝΣ στο οποίο συμμετείχαν ο Υφυπουργός Ναυτικών Ι. Παπαβασιλεί-ου, ο ΓΕΒΝ (Γενικός Επιθεωρητής Βασιλι-κού Ναυτικού) Αντιναύαρχος Οικονό- μου, ο Α/ΓΕΝ Υποναύαρχος Σακελλαρί-ου, ο ΑΣ Υποναύαρχος Καββαδίας, και ο ΑΒΝ (Αρχηγός Βασιλικού Ναυστάθμου) Υποναύαρχος Δελαγραμμάτικας. Όλοι συμφωνούν, πλην του Ναυάρχου Οικο-νόμου, ότι σε περίπτωση καταλήψεως της χώρας ο Στόλος πρέπει να μετασταθμεύσει στην Αλεξάνδρεια για να συνεχίσει τον αγώνα στο πλευρό της Αγγλίας. Ο Ναύαρχος Οικονόμου θεωρούσε ότι με-ταστάθμευση ενός τμήματος του Ναυτι-κού, συγκεκριμένα των υπηρετούντων στο Στόλο, θα δίχαζε μεταπολεμικά το

ρά, Κουντουριώτης, Αετός και Υ/Β Πα- πανικολής που για διάφορους λόγους βρέθηκαν έξω από τον όρμο, όλος ο υπό-λοιπος Στόλος βρίσκεται αποκλεισμένος.Την ίδια νύχτα στο στενό Καφηρέως βομβαρδίζεται και βυθίζεται το πλωτό νο- σοκομείο Αττική. Ο Κυβερνήτης του, Έφε-δρος Πλοίαρχος Μελετόπουλος, πεθαίνει από καρδιακή προσβολή κολυμπώντας δίπλα στο πλοίο του, ενώ κατευθυνόταν προς αυτό, για να βυθισθεί μαζί του. Το πρωί της 12ης Απριλίου ο Κουντουριώτης (Αντιπλοίαρχος Δ. Γαζής) περισυλλέγει 63 ναυαγούς από την περιοχή.Το απόγευμα της 12ης Απριλίου ο ΑΣ επι-βαίνει προσωπικά στον Λέοντα και προ- κινδυνεύοντας, οδηγεί τις τρεις Μοίρες Αντιτορπιλικών του Στόλου εκτός αγκυρο-βολίου από τον Πόρο Μεγάρων. Η πε-ραιτέρω πρόθεσή του είναι να διασώσει τα πλοία απομακρύνοντάς τα από το Σαρωνικό. Η Κυβέρνηση διατηρεί επιφυ-

δεν εκτελείται. Παρατηρείται αναβλητικό-τητα. Δεν υπάρχει πίεση από το ΓΕΝ προς την Κυβέρνηση. Το ηθικό του προσωπικού πέφτει συνεχώς.

Η ΤΥΧΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΤΟΡΠΙΛΙΚΟΥ “ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ” (ΑΝΤΙΠΛΟΙΑΡΧΟΣ ΠΥΡΟΣ ΛΑΠΠΑΣ) Την νύχτα 13-14 Απριλίου στον όρμο Σοφικού χτυπήθηκε το αντιτορπιλικό Βα-σιλεύς Γεώργιος, το ένα από τα δύο, μαζί με το Βασίλισσα Όλγα, περισσότερο σύγ-χρονα αντιτορπιλικά του Β.Ν.Στην πραγματικότητα βόμβα μεγάλης εκρηκτικής ισχύος εξερράγη κοντά στο αριστερό ισχύον του πλοίου προκαλώντας τεράστιο ρήγμα στα ύφαλα.Παρατηρείται αταξία και σύγχυση και μεγάλο μέρος του πληρώματος εγκαταλεί-πει το πλοίο χωρίς να έχει δοθεί εντολή προς τούτο. Ο Γεώργιος, τελικά, με μεγά- λη κλίση αριστερά της τάξεως των 20

προσωπικό του σώματος σε πολεμιστές της Μέσης Ανατολής και σε μη πολεμιστές, αυτούς που θα παρέμεναν πίσω. Τον νέο αυτό διχασμό τον θεωρούσε καταστρο- φικό και έτσι ήταν αντίθετος με την αρχή της μεταστάθμευσης.Ο ίδιος επιχειρηματολογεί ότι η διατα-γή για μεταστάθμευση που ακολούθησε, άσχετα αν ήταν αναπόφευκτη η προετοι-μασία αποχώρησης του Στόλου, υπήρξε θανάσιμο πλήγμα για το ηθικό του προ-σωπικού του Ναυτικού.Με βάση τα πρακτικά του ΑΝΣ και το υπόμνημα του Α/ΓΕΝ εκδίδεται η υπ’ αριθ. 927/11-4-1944 απόρρητη διαταγή του Προέδρου της Κυβέρνησης. Την επο- μένη μάλιστα, 12η Απριλίου, υπενθυμίζεται δια σήματος το απόρρητο της διαταγής, δηλαδή ότι προορίζεται για Αρχηγούς και Ανώτερους Διοικητές και επομένως τα μέ- τρα που θα ελαμβάνοντο θα έπρεπε να ήσαν καμουφλαρισμένα και με περίσκεψη. Την νύχτα της 11-12 Απριλίου μετά τις 2200 άνω των 50 Γερμανικών αερο-σκαφών σε αλλεπάλληλα κύματα βομ-βαρδίζουν το αγκυροβόλιο του Στόλου στην Ελευσίνα και ναρκοθετούν τις προ- σβάσεις. Εκτός από τα αντιτορπιλικά Ψα-

λάξεις προβάλλοντας την τυχόν αιφνίδια ανάγκη του Βασιλέως.Την νύχτα 12-13 Απριλίου ναρκοθετού-νται οι προσβάσεις του λιμένος του Βό-λου στον Παγασητικό με μαγνητικές και ακουστικές νάρκες.Την 13η Απριλίου βομβαρδίζεται το Λη-ξούρι της Κεφαλονιάς και πολυβολείται επί 10λεπτον το πλωτό νοσοκομείο Ελλη-νίς (Έφεδρος Πλοίαρχος Χ. Ρεβίδης) που έπλεε κοντά στη Λευκάδα.Την 14η Απριλίου εξαπολύεται αεροπορι- κή επίθεση πάλι εναντίον του λιμένος Βό- λου. Την ίδια μέρα βομβαρδίζεται η Πρέ- βεζα από σμήνος 14 Ιταλικών αεροσκαφών. Την 16η Απριλίου εκδίδεται η 944 δια-ταγή του Υφυπουργού Παπαβασιλείου που διευκρινίζει τις κινήσεις του προ-σωπικού των Υπηρεσιών Ξηράς μετά τη μεταστάθμευση του Στόλου. Η διευ- κρινιστική αυτή διαταγή προήλθε μάλλον από παρέμβαση του Ναυάρχου Οικονό-μου στον Βασιλέα και κατά πάσα πιθα-νότητα αποδοχή της παρέμβασης αυτής, διότι κατ` ουσίαν διευκρινίζει ότι οι υπη-ρετούντες σε Υ.Ξ. θα παρέμεναν στη Ελλάδα. Παρά την έκδοση των διαταγών, η 927

μοιρών φθάνει δι΄ ιδίων μέσων στον ναύσταθμο το πρωί της 14ης Απριλίου και επιτυγχάνεται ο δεξαμενισμός του μόλις την 17η Απριλίου, οπότε λόγω των εκτεταμένων ζημιών που διαπιστώνονται, λαμβάνεται απόφαση να βυθισθεί. Λόγω σκότους αναβάλλεται η βύθιση για την επομένη, κατά την οποία προσέρχεται στο πλοίο ο Α/ΓΕΝ για να σχηματίσει προσωπική αντίληψη της κατάστασης. Διατάσσεται να μετατεθεί το πλήρωμα στον ΑΔΣ (Ανώτερο Διοικητή Σχολών). Επικρατούν ψυχραιμότερες εκτιμήσεις για προχειρότατη επισκευή μέχρι την 24η Απριλίου. Επιστρέφει ο Κυβερνήτης και το πλήρωμα. Στις 23 Απριλίου σε μία αεροπορική επίθεση το πλοίο βάλλεται στη δεξαμενή και υφίσταται νέες ζημιές που θα επιβραδύνουν την επισκευή κατά 5-7 ημέρες. Την 24η Απριλίου διατάσσεται εκ νέου αποβίβαση του πληρώματος και παραλαβή των υλικών που μπορούσαν να αποκομισθούν. Το ίδιο βράδυ ο ΑΒΝ (Αρχηγός Βασιλικού Ναυστάθμου) διέταξε τον Κυβερνήτη να βυθίσει το πλοίο. Λόγω των ρηγμάτων το πλοίο δεν μπορούσε να αποδεξαμενισθεί. Την 25η Απριλίου ο Λάππας παρουσιάζεται στο Υπουργείο

Το αντιτορπιλικό “Βασιλεύς Γεώργιος”.

5Ðåñßðëïõò

Ναυτικών και ο, παραλαβών εν τω μεταξύ Υπουργός Ναύαρχος Σακελλαρίου, δια-τάσσει να καταστραφεί το πλοίο μαζί με τη δεξαμενή, κατόπιν εκτελεστικού σήματος που θα εσημαίνετο από το Υπουργείο. Το εκτελεστικό δεν δόθηκε. Το βράδυ της 25ης Απριλίου ο Ναύαρχος Οικονό- μου, ο οποίος αντικαθιστούσε τον Υπουρ-γό που έλειπε, διέταξε να καταστραφεί το πλοίο χωρίς να θιγεί η δεξαμενή, πα- ρά τις διαμαρτυρίες του ΑΒΝ για το ανεφάρμοστο της διαταγής. Την 26η Απριλίου επιχειρήθηκε να προκληθούν βλάβες στους στροβίλους του πλοίου με δύο εναυσματοδόκες.Οι ζημιές που προκλήθηκαν ήταν μικρές και το πλοίο έπεσε στα χέρια του εχθρού, επισκευάσθηκε και χρησιμοποιήθηκε.Την νύχτα 14-15 Απριλίου ο καπετάνιος του Βρετανικού φορτηγού Clam Caming αγχωμένος από τις συνεχείς αεροπορικές επιθέσεις αποπλέει μόνος του από τον Πειραιά και πλέει προς Νότον, χωρίς να ζητήσει οδηγίες πλου από την ΝΑΠ3 (Ναυτική Αμυντική Περιοχή) και προφανώς αγνοώντας την ύπαρξη του ναρκοπεδίου Αιγίνης – Φλεβών. Οι άνδρες του οχυ-ρού αντιλαμβανόμενοι την επικίνδυνη πο- ρεία του φορτηγού επιχειρούν να το ει-δοποιήσουν με φωτεινά σήματα και βολή πυροβόλου. Όταν η ειδοποίηση γίνεται αντιληπτή είναι αργά. Επιχειρώντας το φορτηγό να αναστρέψει χτυπά την πρύμη του σε νάρκη και βυθίζεται γρήγορα. Ο ΑΣ επιβαίνων του Όλγα (Πλοίαρχος Α. Λεοντόπουλος) σπεύδει και διασώζει 150 ναυαγούς.Την 15η Απριλίου ο Ήφαιστος, έχοντας εξέλθει μόνος του από τον Πόρο Μεγά-ρων και όντας αγκυροβολημένος στη Σκάλα Μεγάρων, υφίσταται αεροπορική επίθεση χωρίς να βληθεί. Ο Κυβερνήτης (Αντιπλοίαρχος Κ. Φιλίππου) αποφασίζει αυτοβούλως να αλλάξει αγκυροβόλιο και πλέει στον όρμο Τρούπικα Σαλαμίνος.Την ίδια μέρα η Σφενδόνη (Αντιπλοίαρχος Καλκανδής) υφίσταται αεροπορική επίθε-ση στον Νότιο Ευβοϊκό χωρίς να βληθεί.

Την ίδια μέρα βομβαρδίζεται ο Βόλος.Την 16η Απριλίου βομβαρδίζεται η Χαλκί- δα και βυθίζεται ένα από τα αγκυροβο-λημένα εκεί φορτηγά.Λόγω των συνεχών αεροπορικών επι-θέσεων στο λιμάνι του Πειραιά και την πόντιση μαγνητικών ναρκών στις προσβά-σεις, τα φορτηγά πλοία Κεχρέα, Αντίκλεια, Ευανθία, Αντώνιος, Τζούλια, και Ουρανία Νικολάου, περιμένοντας συνοδεία προς Νότον, διαδρομούν μεταξύ Πούντας και Φαλήρου. Την 16ην Απριλίου ο Κουντου-ριώτης διατάσσεται να συνοδεύσει τα φο-ρτηγά στον Πόρο. Αργότερα η κάλυψη των φορτηγών ανατίθεται διαδοχικά στον Ιέρακα (Αντιπλοίαρχος Β. Κύρης) και στα Ψαρά (Αντιπλοίαρχος Π. Κώνστας), μέχρι τη νύχτα της 18-19 Απριλίου, οπότε οδηγούνται στο Φάληρο και εντάσσονται σε νηοπομπή που αποπλέει προς Νότον.

Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΤΟΡΠΙΛΙΚΟΥ “ΛΕΩΝ” (ΠΛΟΙΑΡΧΟΣ Π. ΠΡΩΤΟΠΑΠΠΑΣ)Την 14-15 Απριλίου ο Λέων συνόδευσε στη Σούδα το επιβατηγό Αρντένα. Κατά τον πλουν υπέστη τορπιλική επίθεση από υποβρύχιο με δύο τορπίλες που αστό-χησαν και πέρασαν πολύ κοντά από την πλώρη του. Έβαλε 4 βόμβες βάθους στην υποτιθέμενη θέση του υποβρυχίου και συνέχισε το ταξίδι του.Μετά την εκφόρτωση του επιβατηγού, το συνόδευε πάλι προς τον Πειραιά. Τα δύο πλοία απέπλευσαν από τη Σούδα τη νύχτα της 17ης Απριλίου.Προέπλεε ο Λέων σε απόσταση 800 μέ- τρων, χωρίς ελίγδην ή άλλους χειρι- σμούς. Την 0120 της 18ης το Αρντένα προσκρούει στην πρύμη του αντιτορπιλι- κού. Οι τρεις αξιωματικοί της γεφύρας του Λέοντα δεν έδωσαν ικανοποιητική εξήγηση των κινήσεων των δύο πλοίων. Αποκόπηκαν εννέα μέτρα της πρύμης του αντιτορπιλικού. Μία ή δύο βόμβες βά-θους εκρήγνυνται παρά τις ασφαλιστικές διατάξεις. Οι δύο άξονες στρεβλώθηκαν και η κίνηση του πλοίου κατέστη αδύνα-

τη. Δύο αξιωματικοί φονεύονται, ο Ανθυ- ποπλοίαρχος Σπυρίδωνος και ο Σημαιο-φόρος Μηχ. Δασκόλιας. Το στεγανό του ηλεκτροστασίου άντεξε και το πλοίο πα-ρέμεινε στην επιφάνεια.Ο Λέων έστειλε σήμα για άμεση ανάγκη συνδρομής νότια της Φαλκονέρας. Ο ΑΣ επιβαίνων της Όλγας έσπευσε. Ο Κυβερ-νήτης του Λέοντος, βλέποντας ότι δεν υπήρχε άμεσος κίνδυνος, διέταξε το Αρντένα να τον ρυμουλκήσει. Παρά την καθησυχαστική αναφορά, ο ΑΣ με την Όλγα συνέχισε και στις 0600 το πρωί συνάντησε το ζεύγος.Ο ΑΣ παρά την εκτίμησή του ότι το πλοίο θα έπρεπε να βυθισθεί επί τόπου, για ζήτημα γοήτρου και ηθικού επέμεινε να το επαναφέρει στον Ναύσταθμο. Ανέθεσε την περαιτέρω συνοδεία του ζεύγους στο Σπέτσαι που είχε ήδη καταπλεύσει στην περιοχή.Την επομένη, απόπειρα ρυμουλκήσεως του πλοίου από τον Πάνθηρα στη Σούδα απέτυχε και το πλοίο παρέμεινε στον Σα-ρωνικό ουσιαστικά αχρηστευμένο.Τη νύχτα της 21ης Απριλίου το ρυμουλκό Ειρήνη Βερνίκου άρχισε τη ρυμούλκηση του Λέοντος προς Κρήτη, συνοδευόμενο από το Σφενδόνη, με ταχύτητα 3-5 κόμ-βων. Κατέπλευσαν στη Σούδα την 0600 της 23ης Απριλίου ύστερα από ένα δύσκολο ταξίδι 40 ωρών.Την 24η Απριλίου ο όρμος της Σούδας δεχόταν επανειλημμένες προσβολές, λό-γω της εκεί παρουσίας μεγάλης Βρετανι-κής νηοπομπής, που απεβίβαζε στρατό.Ο Λέων εβλήθη και βυθίστηκε μέσα στον όρμο.

ΤΑ ΓΕΓΟΝOΤΑ ΤΟΥ ΩΡΩΠΟY Ήδη από την 14η Απριλίου και μετά την τύχη του αντιτορπιλικού Βασ. Γεώργιος, εί- χε εκδοθεί σήμα από ΓΕΝ/Γ να ευρίσκο- νται σε ετοιμότητα στη διάθεση του Προέ-δρου της Κυβέρνησης το αντιτορπιλικό Βασ. Όλγα και ένα τύπου Ύδρας.Την 0021 της 17ης Απριλίου ο ΑΣ διέταξε τα Όλγα, Σπέτσες και Αετό να είναι


Αντιτορπιλικό “Λέων”



έτοιμα για άπαρση την 2000. Την διαταγή ακύρωσε το μεσημέρι και επανέφερε σε ισχύ στις 1438 της ίδιας μέρας. Από τον Υφυπουργό Εμπορικής Ναυτιλίας κρίθηκε ότι τα τρία πλοία δεν ήσαν αρκετά για την μεταφορά των αξιωματούχων της Κυβέρνησης και διέθεσε πρόσθετα το επιβατηγό Σοφία, το οποίο στάλθηκε να παραλάβει από τον Ωρωπό μέλη της Κυβέρνησης και ανώτερους κρατικούς λειτουργούς.Ο Ιέραξ, που λίγο νωρίτερα είχε παραλά-βει από τον Ωρωπό 9 κιβώτια του Γενι- κού Στρατηγείου για μεταφορά τους στη Σούδα και βρισκόταν ήδη εν πλω, διατάσ-σεται να επιστρέψει για να συνοδεύσει το Σοφία και επαναπλέει στον Ωρωπό, περί τα μεσάνυχτα της 17ης Απριλίου.Σάλος, σύγχυση, νευρικότητα, επικρατούν ενώ στο πλοίο λαμβάνονται εν πλω σπα-σμωδικές διαταγές για απόλυση εφέ-δρων, καταστροφή αρχείων και πληρωμή έκτακτης μισθοδοσίας 3-6 μηνών στα στελέχη του Β.Ν. Ο Κυβερνήτης Αντι-πλοίαρχος Β. Κύρης καλεί το πλήρωμά του, αναλαμβάνει την ευθύνη μη υπακοής στις διαταγές απόλυσης, που αφορούν τα δύο τρίτα του πληρώματός του και απειλεί με εκτέλεση όποιον έχει αντίρρηση. Όλοι πειθαρχούν. Στο μεταξύ, με τον κατάπλου στον Ωρω-πό, έγινε αντιληπτή η έκταση της ταραχής και της ασυναρτησίας. Στην παραλία συνωστίζονταν επίσημοι με ποικίλες απο-σκευές και οι αντικρουόμενες διαταγές για επιβίβαση και αποβίβαση διαδέχονταν οι μεν τις δε. Τη σύγχυση επέτειναν και οι συχνές αεροπορικές επιθέσεις. Τα δύο πλοία, Ιέραξ και το επιβατηγό Σοφία, απέφευγαν τις βόμβες, απάροντας εγκαί-ρως και ελισσόμενα με μεγάλη ταχύτητα.Τα πλοία παρέμειναν δύο μέρες σ΄αυτή την κατάσταση και όταν καταστάλαξε η μεγάλη σύγχυση, από πληροφορίες που έφεραν τη Γερμανική είσοδο στην Αθήνα, όχι τόσο άμεση, όσο είχε νομισθεί, διατάχθηκε ο Ιέραξ (18/4) να οδηγήσει το Σοφία στη Σκάλα Ωρωπού να φορτώσει

από εκεί είδη του Γενικού Στρατηγείου και να αποπλεύσει το ταχύτερο για την Κρήτη. Ύστερα και από σχετική έγκριση του Υφυπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας προς τον καπετάνιο του Σοφία, που πρόσθεσε μια ακόμα κωμικοτραγική καθυστέρηση, τα δύο πλοία φόρτωσαν και έφυγαν για τη Σούδα.

Ο ΣΤΑΣΙΑΣΤΙΚOΣ ΑΠOΠΛΟΥΣ ΤΟΥ “ΑΒEΡΩΦ” Η τύχη του Αβέρωφ είχε απασχολήσει πολύ το Επιτελείο ένεκα της μειωμένης μαχητικής του ικανότητας, λόγω παλαιότη-τας. Μετά την αεροπορική επίθεση της 11-12 Απριλίου, αποφασίσθηκε να εγκα- ταλειφθεί το πλοίο γιατί θεωρήθηκε καταδικασμένο να βυθισθεί. Την 12η Απριλίου διατάχθηκε η εκκένωση και η αφαίρεση του αντιαεροπορικού οπλισμού που είχε εγκατασταθεί. Την 13 Απριλίου

επεκράτησαν άλλες απόψεις και διατά-χθηκε η ανασυγκρότηση του πλοίου και η επάνοδος του πληρώματος.Ύστερα από εξέταση πολλών ενδεχομέ-νων σεναρίων, μεταξύ των οποίων και της αυτοβύθισης του πλοίου, για να μην πέσει στα χέρια του εχθρού, λήφθηκε η απόφαση να κατέλθει στην Αλεξάνδρεια, εντασσόμενο σε πρώτη ευκαιρία σε νηοπομπή με αντιαεροπορική και ανθυπο-βρυχιακή προστασία.Έτσι από τη νύχτα της 14-15 Απριλίου, ο Α.Σ επέβη σιωπηρά στο Όλγα, χωρίς να υποστείλει επίσημα το σήμα του από τον Αβέρωφ και παράλληλα εγκατέστησε τον Αρχιεπιστολέα του Πλοίαρχο Ζαρόκω-στα (κυβερνήτη του Αβέρωφ) στα γραφεία του ΑΔΣ (Ανώτερος Διοικητής Σχολών) στο Σκαραμαγκά, με αποστολή την επιλο- γή επίλεκτου προσωπικού από τα δια- λυόμενα οχυρά και τις Ναυτικές Διοικήσεις, καθώς ο εχθρός προωθείτο προς Νότον.Η απομάκρυνση του ΑΣ και του Κυβερ-νήτη Ζαρόκωστα παρεξηγήθηκε από το πλήρωμα, μηδέ των Αξιωματικών εξαι-ρουμένων, και εξελήφθη ότι σήμαινε την εγκατάλειψη του πλοίου και την αδιαφο-ρία για την τύχη του. Αργότερα ειδοποιή- θηκε ο Ύπαρχος Αντιπλοίαρχος Παπα-βασιλείου, ότι ορίσθηκε Κυβερνήτης του πλοίου ο Πλοίαρχος Βλαχόπουλος και το πλοίο θα απέπλεε την επομένη 16η Απριλίου και ώρα 1600 το απόγευμα.Η είδηση έγινε δεκτή με ενθουσιασμό και τη νύχτα 15-16 Απριλίου το πλήρωμα παρέλαβε 600 τόνους γαιάνθρακες και ετοίμασε το πλοίο για απόπλου με αξι-έπαινη ταχύτητα. Ο Βλαχόπουλος επέβη το πρωί της 16ης Απριλίου.Η ευχάριστη ατμόσφαιρα σκιάσθηκε και πάλι όταν αναγγέλθηκε η αναβολή του απόπλου της νηοπομπής στην οποία επρό-κειτο να ενταχθεί ο Αβέρωφ. Την 17η Απριλίου το αίσθημα της εγκατάλειψης είχε καταλάβει το πλήρωμα. Ο Κυβερνήτης κατέστρεψε τα αρχεία όπως όριζαν οι διαταγές και μετέβη στην Αθήνα για να προκαλέσει διαταγή σύντομου απόπλου.Το πλοίο παρέμενε σε ετοιμότητα 4ώρου απόπλου. Κατά τις 1600 το απόγευμα πλησίασε τον Αβέρωφ η Βρετανική κορ-βέτα Salvia και ανέφερε ότι είχε γριπίσει την έξοδο από νάρκες και κάλεσε το πλοίο να την ακολουθήσει προς την έξοδο. Ο Ύπαρχος ανακοίνωσε στο Βρετανικό πλοίο τα σχετικά με την αναστολή απόπλου.Ο Πλοίαρχος Βλαχόπουλος δεν κατόρ-θωσε να εκμαιεύσει διαταγή απόπλου του Αβέρωφ και έβλεπε να ματαιώνεται ο πλους μέσα στη γενική σύγχυση που επικρατούσε στην Αθήνα. Παράλληλα έκπληκτος συναντά τον Ύπαρχο Παπα-βασιλείου στο Υπουργείο Ναυτικών, παρά την διαταγή που του είχε δώσει να μην εξέλθει από το πλοίο. Ο τελευταίος τον πληροφορεί ότι μολονότι οι αρχικές του προθέσεις ήσαν να ακολουθήσει το πλοίο, λόγοι οικογενειακοί τον υποχρέωναν να παραμείνει στην Αθήνα. Ο Βλαχόπουλος αφού τον μετέπεισε, παρέλαβε τον Ύπαρ- χό του και αφού μάταια αναζήτησαν υπεύθυνο στο Υπουργείο, κατέβηκαν προς τα Μέγαρα, για να συναντήσουν τον ΑΣ. Διερχόμενοι από την Ελευσίνα ο Βλαχό-

Ο Ναύαρχος Π.Ν. ε.α. Β. Κύρης.

Το αντιτορπιλικό “ΙΕΡΑΞ”

7Ðåñßðëïõò

πουλος διατάσσει τον Ύπαρχο να επιβεί στον Αβέρωφ, ενώ ο ίδιος συνεχίζει προς τα Μέγαρα να συναντήσει τον ΑΣ.Ο Ύπαρχος επιβαίνει στο πλοίο τα με-σάνυχτα 17-18 Απριλίου και βρίσκει το πλήρωμα επαναστατημένο και έτοιμο για απόπλου. Το απόγευμα της 17ης μετά την έξοδο Κυβερνήτου και Υπάρχου, το πλήρωμα θεώρησε ότι εγκαταλείπεται να συλληφθεί από τους Γερμανούς ή ότι το πλοίο προορίζεται να αυτοβυθισθεί. Το πλήρωμα αποκρούοντας τα δύο αυτά ενδεχόμενα και επιθυμώντας να συμπε-ριληφθεί σε πολεμικές επιχειρήσεις επα- ναστατεί, με πρωτεργάτες τον Σημαιο- φόρο Ηλιομαρκάκη και τον εμπνευσμέ-νο αρχιμανδρίτη του Στόλου Παπανικο-λόπουλο και ζητεί τον άμεσο απόπλου του πλοίου. Στη στάση προσχωρεί και ο αμέσως αρχαιότερος επιβαίνων Αξιω-ματικός Πλωτάρχης Δαμηλάτης και δια-τάσσει να ετοιμαστεί το πλοίο για απόπλου την 0100 της 18ης Απριλίου.Μετά την επιβίβασή του, ο Παπαβασιλεί-ου αντιλαμβάνεται την οχλοκρατική κατά- σταση που είχε επικρατήσει, αποκρούει την πρόταση να αναλάβει τη διακυβέρνη-ση του πλοίου και προσπαθεί να πείσει τους Αξιωματικούς για το άστοχο της ενέργειας.Τελικά εν μέσω οχλοκρατικών αποδοκι-μασιών, προπηλακισμών, ακόμα και πυρο- βολισμών, αποβιβάζεται με αριθμό ανδρών που δεν επιθυμούσαν να παραμείνουν.Το πλοίο άρχισε το ταξίδι του την 0100 της 18ης Απριλίου. Μπροστά στο παρα-τηρητήριο της Ψυτάλλειας κράτησε για να ανοίξει η θύρα του φράγματος και άρχισε μια ανταλλαγή σημάτων, απ΄ ευθείας από τον εξορκίζοντα Α/ΓΕΝ προς το παρατη-ρητήριο και από εκεί οπτικά προς τον Αβέρωφ.Στο μεταξύ ο Βλαχόπουλος επιστρέφει στο αγκυροβόλιο της Ελευσίνας, πληροφορεί-ται τον απόπλου, τηλεφωνεί στον Α/ΓΕΝ και διευκρινίζει ότι οι προθέσεις των στα-σιαστών είναι πατριωτικές, παίρνει μια βενζινάκατο και προλαβαίνει το πλοίο στις Φλέβες, όπου επιβιβάζεται και τηλε-γραφεί στον Α/ΓΕΝ.«Πάντες πειθαρχούν. Πλέομεν Αργολικόν

Ναυτικών και ζήτησαν να σταλούν στο πλοίο. Διατάχθηκαν να επιβούν άλλοι στα αντιτορπιλικά και άλλοι στο ατμόπλοιο Ζάκυνθος, για να μεταβούν στην Κρήτη και να επιβούν στον Αβέρωφ.

Η ΣΤAΣΗ ΣΤΟΝ “ΑΕΤO”Την ταραχώδη 17η Απριλίου ο ΑΣ ευρι-σκόμενος στο Υπουργείο Ναυτικών δέ- χθηκε τον Κυβερνήτη του Αετού, Αντι-πλοίαρχο Οικονόμου-Γκούρα, ο οποίος μόλις είχε επιστρέψει με το πλοίο του από την εκκένωση της Θράκης μετά το κα- τάρρευση του μετώπου. Από τη συζήτηση έγινε φανερό ότι τα νεύρα του Αξιωματι- κού είχαν σπάσει και ζήτησε να απομα-κρυνθεί από το πλοίο του ισχυριζόμε-νος ότι τα πάντα είχαν χαθεί. Ο ΑΣ, αντί άλλου ριζικότερου μέτρου, τον απέπεμψε σε 5νθήμερη άδεια, μέχρι να βρεθεί άλλος καταλληλότερος Κυβερνήτης από τη διαλυόμενη επάκτια άμυνα.


όπου αναμένομεν διαταγάς σας».″Προ του τετελεσμένου γεγονότος ο Α/ΓΕΝ στις 0855 στέλνει σήμα.«Ο Θεός μαζί σας. Συνεννοούμαι με τους συμμάχους δια πλουν σας».″Ο Αβέρωφ κατέπλευσε στη Σούδα στις 19 Απριλίου και από κει εντάχθηκε σε νηοπομπή και έφθασε στην Αλεξάνδρεια.Όσοι από το πλήρωμά του είχαν αποβι-βασθεί, παρουσιάσθηκαν στο Υπουργείο

Ο ΑΣ προβληματίσθηκε για την ψυχο-λογική κατάσταση του Αντιπλοιάρχου και αυθημερόν κατέβηκε στο αγκυροβόλιο των Μεγάρων, για να σχηματίσει ιδία αντί-ληψη επί του ηθικού των πληρωμάτων. Επιβιβαζόμενος στον Αετό παραβρέθηκε στην σκηνή παράδοσης, εκείνη ακριβώς την ώρα, καθηκόντων Κυβερνήτου από τον Αντιπλοίαρχο Οικονόμου-Γκούρα στον Ύπαρχο του πλοίου Πλωτάρχη Λυκάκη,

Ο Ναύαρχος Π.Ν. ε.α. Ιωάννης Τούμπας

Το αντιτορπιλικό “ΑΕΤΟΣ”



Ο Ναύαρχος Π.Ν. Αλ. Σακελλαρίου και ο Aρχιεπιστολέας Πλωτάρχης Π. Κώνστας το 1935.

όπως είχε ερμηνεύσει ο Γκούρας την χο-ρήγηση της 5νθήμερης άδειας που του εί- χε χορηγήσει ο ΑΣ. Ο παραδίδων Κυ-βερνήτης μάλιστα, εκφωνούσε πατριωτι-κό λόγο στο εν επιθεωρήσει ιστάμενο πλήρωμα. Ο ΑΣ αναγκάσθηκε να ευχηθεί επιτυχία στον νέο Κυβερνήτη, ο οποίος τον διαβεβαίωσε πως το πλοίο είναι σε πλήρη τάξη και έτοιμο για εκτέλεση κάθε αποστολής, και γύρισε στη ναυαρχίδα του Όλγα. Μετ΄ ολίγον δέχεται την επί-σκεψη του Πλωτάρχου Λυκάκη, ο οποίος του αναφέρει πως το πλήρωμα, οι Αξιω-ματικοί και ο ίδιος δεν επιθυμούσαν να αποπλεύσει το πλοίο για τη Σούδα.Την στιγμή εκείνη παρουσιάζεται στον Αρχηγό ο Πλωτάρχης Τούμπας, ο οποίος προερχόταν από το Οχυρό του Μεγάλου Εμβόλου της Θεσσαλονίκης και μετά την κατάρρευση είχε επιστρέψει στην Αθήνα με όλο του το πλήρωμα σε πλήρη τάξη. Αξιοσημείωτο γεγονός αποτελεί, πως εκεί-νη ακριβώς την ημέρα ο Τούμπας είχε πληροφορηθεί τον θάνατο του αδελφού

Ο Τούμπας βρίσκει τον Αετό σ΄ αυτή την κατάσταση, ενώ στο μεταξύ οι ναύτες οπλίσθηκαν και έστρεψαν τα πολυβόλα προς το πρυμναίο κατάστρωμα και τα πυροβόλα του πλοίου προς την ναυαρχίδα την Όλγα. Ο Τούμπας κατευθύνεται στο πρόστεγο για να μιλήσει στο πλήρωμα ενώ οι στασιαστές με επικεφαλής τον ναύκληρο Κελευστή Αρμ. Σαββίδη τον απειλούν με πιστόλια. Ο Κυβερνήτης με ηρεμία υποδεικνύει σε όλους το καθήκον τους και προτρέπει όσους δεν θέλουν να συνεχίσουν να φύγουν από το πλοίο. Αποχωρούν όλοι οι Υπαξιωματικοί πλην τριών και οι μισοί ναύτες. Κατά την απο- χώρηση ο ναύκληρος συναντά τον Τα-μία του Αετού, Οικονομικό Αξιωματικό Κωνσταντινίδη, να κρατά βαλίτσα με χρή-ματα με τις μισθοδοσίες του πληρώματος και του την αφαιρεί με τη βία.Στο μεταξύ ο ΑΣ αφού διέταξε τις ομο-χειρίες της Όλγας να στρέψουν τα πυ- ροβόλα προς τον Αετό επιβαίνει βενζι-νακάτου και επιβιβάζεται στον Αετό με

Αντιτορπιλικών Πλοίαρχος Αντωνόπου-λος είχε υποστεί όλες τις ημέρες συνεχείς αεροπορικές επιθέσεις στον Σαρωνικό. Στις 17 Απριλίου όταν ελήφθη η διαταγή τα Όλγα, Σπέτσες και Αετός να είναι έτοιμα για μεταφορά της Κυβέρνησης στην Κρήτη, ο Διοικητής αντιλήφθηκε ότι ο Κυβερνήτης Αντιπλοίαρχος Ασημάκης ήταν δύσθυμος και εξαιρετικά νευρικός. Το απόγευμα που ο ΑΣ ανέβηκε στο πλοίο να διαπιστώσει το ηθικό του προσωπικού, άκουσε με κατάπληξη να εκφράζονται τα αισθήματα λιποψυχίας και οι θεωρίες ηττοπάθειας του Κυβερνήτη Ασημάκη. Ο ΑΣ αρκέσθηκε να παρατηρήσει αυστηρά τον Κυβερνήτη, δήλωσε ότι θα σκεφθεί την αντικατάστασή του και έφυγε. Στην συζήτηση δεν παρίστατο ο ΔΜ/2 Πλοίαρχος Αντωνόπουλος, που εκείνη τη στιγμή είχε βγει στην ξηρά.Όταν ο ΔΜ/2 επέστρεψε, ο Ασημάκης του ανέφερε ανακριβώς ότι μετατέθηκε από τον ΑΣ στο Υπουργείο Ναυτικών. Ο Αντωνόπουλος έχοντας επίγνωση του

του, που ήταν Έφεδρος Αξιωματικός του Στρατού και ζητούσε να τοποθετηθεί σε πλοίο για να πολεμήσει και να εκδικηθεί.Ο ΑΣ διατάσσει άμεσα την ανάληψη της Κυβέρνησης του Αετού από τον Τού- μπα και τοποθετεί τον Λυκάκη Επιτελή του ΑΔΑ (Ανώτερος Διοικητής Αντιτορ- πιλικών) του οποίου άμεσα καθορίζει ως έδρα τον Αετό. Περίεργη πράγματι στάση του ΑΣ προς τον Λυκάκη. Η ανεκτική αυτή στάση του ΑΣ αποθρασύνει τον Πλωτάρ-χη, ο οποίος επανέρχεται στο πλοίο, πα-ραλαμβάνει τον Υποπλοίαρχο Κιμούλη και τον Πλωτάρχη Μηχ. Μπαλούμη, ύποπτο δολιοφθοράς του Αετού κατά την ναυμαχία του Ματαπά και απέρχονται στην Αθήνα. Στον Αετό παραμένουν οι Σημαιοφόροι ενώ το πλήρωμα θορυβεί και διαμαρτύρεται ότι οι Αξιωματικοί τους πούλησαν.

πρόθεση να βοηθήσει στην επιβολή της τάξεως. Τελικώς η τάξη αποκαθίσταται, το πλήρωμα συμπληρώνεται από ναύτες προερχόμενους από διαλυόμενες Υπηρε- σίες Ξηράς και επιθυμούντες να συνεχί-σουν τον πόλεμο. Το βράδυ της ίδιας ημέρας επιβαίνει στο πλοίο ο ΑΔΑ Πλοίαρχος Μεζεβίρης.Ο ναύκληρος Κελ. Αρμ. Σαββίδης που άρπαξε τη βαλίτσα με τα χρήματα συν-ελήφθη, παραπέμφθηκε αμέσως σε ανά- κριση και αυθημερόν στο Διαρκές Ναυ-τοδικείο Πειραιά. Καταδικάσθηκε εις θά-νατον και εκτελέσθηκε με τoυφεκισμό την Κυριακή του Πάσχα 20 Απριλίου.

ΛΙΠΟΨΥΧIΑ ΤΟΥ ΚΥΒΕΡΝHΤΟΥ ΤΩΝ ΣΠΕΤΣΩΝ Τα Αντιτορπιλικό Σπέτσες, στο οποίο επέβαινε ο Διοικητής της 2ης Μοίρας

κλονισμένου ηθικού του Ασημάκη έσπευ-σε να του χορηγήσει Φύλλο Πορείας.Το πλήρωμα αντιλαμβανόμενο την απο-χώρηση του Κυβερνήτη, καθώς και τα επεισόδια της στάσης στον παραπλεύρως αγκυροβολημένο Αετό, εκδήλωσε εμφα-νή ανησυχία για την μελλοντική τύχη του. Η επέμβαση του Πλοιάρχου Αντωνόπου-λου καθησύχασε τα πνεύματα, ίσως δε σ΄ αυτό να συνετέλεσε και η αναστολή απόπλου για μεταφορά της Κυβέρνησης, που ήταν προγραμματισμένη για το βρά-δυ της 17ης Απριλίου.Την επομένη, 18η Απριλίου, το πλοίο έπλευσε χωρίς πρόβλημα προς συνάντη-ση του ρυμουλκουμένου Λέοντος από το Αρντένα και συνόδευσε το ζεύγος μέχρι τα Μέγαρα.Την επομένη, 19η Απριλίου, παρά την τονωτική για το ηθικό επίσκεψη του Α/ΓΕΝ

Ο Ναύαρχος Π.Ν. Αλ. Σακελλαρίου και ο Άγγλος μηχανικός Jones κατά την παρα-λαβή τορπιλών το 1931.

9Ðåñßðëïõò


Υποναυάρχου Σακελλαρίου, οι τάσεις λι- ποψυχίας του πληρώματος επανεμφανί-σθηκαν υποχρεώνοντας τον Πλοίαρχο Αντωνόπουλο να μεταθέσει τον Οπλο-νόμο Αρχικ. Πυρ. Γ. Λάφη και τον Κελ. Σημ. Κ. Βαφειάδη και να ζητήσει την απο- χώρηση του Υπάρχου Πλωτάρχου Δο-μεστίνη. Όπως αποδείχθηκε και οι τρεις εξασκούσαν δυσμενή επιρροή στο πλή-ρωμα. Ο νέος Ύπαρχος, Πλωτάρχης Τετεμ- πίλης, βοήθησε σημαντικά τον Πλοίαρχο Αντωνόπουλο στην ανύψωση του ηθικού των ανδρών και τη διατήρηση της τάξεως.Την ίδια ημέρα (19/4) ο ΑΣ πληρο-φορήθηκε με οργή την αποβίβαση του Αντιπλοιάρχου Ασημάκη, εναντίον του οποίου υπέβαλε μήνυση για εγκατάλειψη θέσεως ενώπιον του εχθρού. Σε αντικα-τάστασή του τοποθετήθηκε προσωρινά ο Αντιπλοίαρχος Λάππας του Βασ. Γεωρ-γίου, η επισκευή του οποίου φαινόταν εκείνη τη στιγμή αδύνατη.

Ο ΑΠΟΛΟΥΣ ΤΩΝ ΥΠΟΒΡΥΧΙΩΝΑπό την 15η Απριλίου, οι δυσάρεστες ειδήσεις από το μέτωπο προκάλεσαν συ- ζητήσεις, δισταγμούς και ανησυχίες μετα-ξύ των Κυβερνητών των Υποβρυχίων, σχε-τικά με τη συνέχιση του αγώνα από το Στόλο. Η επέμβαση του ΑΔΥ (Ανώτερος Διοικητής Υποβρυχίων) Πλοιάρχου Ξηρού, προσπάθησε να τονώσει το ηθικό και να εδραιώσει την αντίληψη του καθήκοντος.Την 17η Απριλίου ο ΑΣ επισκέφθηκε τη βάση των Υποβρυχίων. Σε σύσκεψη με τον ΑΔΥ αποφάσισαν να αποπλεύσουν τα Υποβρύχια ως εξής:″• Νηρεύς, Τρίτων και Κατσώνης την 19η Απριλίου.• Γλαύκος, μόλις ολοκληρώσει την επι-σκευή του, δηλαδή μετά δύο ημέρες.• Παπανικολής να πλεύσει απ΄ ευθείας στην Αλεξάνδρεια από την περιπολία του στην Αδριατική.Στη συζήτηση με τους Κυβερνήτες που ακολούθησε, από την οποία απουσίαζαν οι Αντιπλοίαρχοι Σπανίδης και Ρώτας, ο τελευταίος ως ασθενής, δεν έγινε φανερό τι εννοούσε η κάθε πλευρά με “συνέχιση του αγώνα”, έτσι δεν φανερώθηκαν οι ανησυχίες που εκφράζονταν από μερι-κούς Αξιωματικούς, ως ερμηνεύοντες δή- θεν τους δισταγμούς και μέρους των πλη-ρωμάτων.Την επομένη, 18η Απριλίου, ο Α/ΓΕΝ σε μια προσπάθεια να αντιληφθεί ο ίδιος

προσωπικά την κατάσταση του ηθικού των πληρωμάτων του Στόλου, επισκέπτεται πρώτα τη βάση Υποβρυχίων. Συνομιλεί με τους Αξιωματικούς, χαρακτηρίζει δειλούς όσους φρονούν αντίθετα με τη συνέχιση του πολέμου και εκδιώκει βιαίως από την αίθουσα τρεις Αξιωματικούς που επιχεί- ρησαν να προβάλλουν ασθενείς αντιρρή-σεις.Στη συνέχεια επιθεωρεί τα πληρώματα, τους ομιλεί, προτρέπει όσους θέλουν να αποχωρήσουν και διατάσσει τους λοιπούς να ετοιμάσουν τα πλοία τους για άμεσο απόπλου προς την Αλεξάνδρεια.Μετά τη ραγδαία παρέμβαση του Α/ΓΕΝ και κατόπιν συνεργασίας με τον Αρχιεπιστολέα της Διοίκησης, Βρετανό Αντιπλοίαρχο Baker, κατορθώθηκε να αποπλεύσουν το μεσημέρι της 18ης, ο Τρίτων υπό τον Υποπλοίαρχο Κοντογιάννη και ο Νηρεύς υπό τον Υποπλοίαρχο Εγκολφόπουλο. Ο Κατσώνης θα απέπλεε την επομένη, ύστερα από αίτηση του Κυ-βερνήτη του Αντιπλοιάρχου Σπανίδη. Ο Παπανικολής, παρά τη διαταγή να πλεύσει απ΄ευθείας από την Αδριατική στην Αλε-ξάνδρεια, κατέπλευσε πρώτα στη βάση στις 19 Απριλίου για μικρή επισκευή και

μετά εργώδη προσπάθεια απέπλευσε στις 22 Απριλίου για Σούδα μόνος, λόγω της στο μεταξύ επισυμβάσης καταβύθισης της Ύδρας που επρόκειτο να τον συνοδεύσει.Ο Γλαύκος διατάχθηκε από τον ΑΔΥ να αποπλεύσει υπό τον Γ’ Αξιωματικό, Ανθυποπλοίαρχο Μέρλιν, στον όρμο Τρούπικα Σαλαμίνας για να ολοκληρώσει τις δοκιμές του. Κατά τον απόπλου του Γλαύκου από τον Ναύσταθμο επέβη, κατόπιν διαταγής Α/ΓΕΝ και ΑΣ, ο Βρε-τανός Αρχιεπιστολέας της Διοίκησης, ο οποίος και ανέλαβε καθήκοντα Κυβερ-νήτου. Μετά τις δοκιμές ο Γλαύκος απέ-πλευσε τη νύχτα της 19ης απ΄ ευθείας για Αλεξάνδρεια.Ο Κυβερνήτης του Γλαύκου και άλλοι Αξιωματικοί των Υποβρυχίων κατάφεραν να επιβιβασθούν στα Αντιτορπιλικά Σπέ- τσες και Αετό και να κατέλθουν στην Αλεξάνδρεια, όπου συνάντησαν τα Υπο-βρύχιά τους και επέβησαν σ΄ αυτά.Οι Κυβερνήτες που μεταστάθμευσαν τα Υποβρύχια στην Αλεξάνδρεια ήσαν οι ακόλουθοι: ″• Κατσώνης, Αντιπλοίαρχος Α. Σπανίδης. Κανονικός Κυβερνήτης.• Παπανικολής, Αντιπλοίαρχος Μ. Ιατρί-

Πάνω: Το αντιτορπιλικό “ΠΙΝΔΟΣ”. Κάτω: Το επιτελείο του αντιτορπιλικού “Πίνδος”. Από τα αριστερά προς τα δεξιά διακρίνονται οι Ι. Παπαδόπουλος, Ε. Κουρής, άγγλος αξιωματικός σύνδεσμος, ο Α. Στεργιόπουλος (Α΄ Αξιωματικός), ο Ν. Κογεβίνας (αξιωματικός Ναυτιλίας), Δ. Φοίφας (Κυβερνήτης), Α. Παυλής (Ύπαρχος), Αγγελάτος (Β΄ Μηχανικός). Φωτογραφία Μ. Μαρή, έφεδρου Ανθυποπλοιάρχου.



δης. Κανονικός Κυβερνήτης.• Νηρεύς, Πλωτάρχης Κ. Εγκολφόπουλος αντί του Κυβερνήτου Πλωτάρχου Β. Ρώτα.• Τρίτων, Πλωτάρχης Ε. Κοντογιάννης, αντί του Κυβερνήτου Πλωτάρχου Γ. Ζέππου.• Γλαύκος, Βρετανός Αντιπλοίαρχος Baker, αντί του Κυβερνήτου Αντιπλοιάρχου Δ. Ζέππου.

ΕΥΧAΡΙΣΤΕΣ ΑΝΤΙΘEΣΕΙΣΣτα δυσάρεστα και αποκαρδιωτικά συμ- πτώματα που αναφέρθηκαν θα μπορού- σαν να αντιπαρατεθούν πολλαπλάσια αντίθετα παραδείγματα Αξιωματικών, Υπαξιωματικών και ναυτών, που επέδειξαν εξαιρετική διαγωγή είτε διοικητικής στι-βαρότητας, είτε ανδρείας και πατριωτικής ευψυχίας. Τα παραδείγματα αυτά, που απο-τέλεσαν τον κανόνα της συμπεριφοράς

των ανδρών του ΒΝ, είναι εκείνα που κοσμούν την ιστορία του Σώματος.Θα πρέπει να αναφερθεί ότι οσάκις οι Κυβερνήτες ή οι Αξιωματικοί πλοίου ή υπηρεσίας επέδειξαν πνεύμα διοικητικής σταθερότητας, συνδυαζόμενο με μέριμνα για τις ανάγκες του προσωπικού, δηλαδή όποτε εφαρμόσθηκαν τα αρχικά πρωτό-λεια της διοίκησης, όπως διδάσκονται στη Σχολή Δοκίμων, τα πληρώματα πει- θάρχησαν και ακολούθησαν τους Αξιω-ματικούς τους με ενθουσιασμό.Το πνεύμα πρωτοβουλίας των Αξιωματι-κών τους καθιστούσε μπροστάρηδες στην κίνηση άρνησης συνθηκολόγησης και συνέχισης του αγώνα και πίσω τους στοιχίζονταν έμπειροι Υπαξιωματικοί και πληρώματα του ΒΝ, προερχόμενα απ΄ όλες τις γωνιές της χώρας.

Σταχυολογούμε ορισμένα άξια μνείας παραδείγματα θαρραλέας στάσης Αξιω-ματικών και Κυβερνητών, παρά το γεγονός ότι όλο το Ναυτικό ανταποκρίθηκε κατά τρόπο υποδειγματικό στις δύσκολες συν-θήκες που βρέθηκε.Σημειώσαμε ήδη τον τρόπο με τον οποίο ο Κυβερνήτης του Ιέρακα Αντιπλοίαρχος Β. Κύρης συγκράτησε το πλήρωμά του από την διαλυτική επιρροή που εξάσκησαν οι αψυχολόγητες διαταγές που λαμβάνονταν στο πλοίο.Η υποδειγματική συμπεριφορά του πλη-ρώματος του Πάνθηρα που επισκευαζό-ταν στον Ναύσταθμο, υπό τις συνεχείς Γερμανικές αεροπορικές επιδρομές, οφει-λόταν σε μεγάλο ποσοστό στον Κυβερνή-τη του, Πλοίαρχο Γολέμη. Το πλήρωμα όχι μόνο δεν καλυπτόταν κατά τις επιθέ-σεις, όπως έκαναν τα πληρώματα άλλων πλοίων και τα συνεργεία του Ναυστάθμου, αλλά εξόπλιζαν τα αντιαεροπορικά πυ-ροβόλα του πλοίου και δεν έπαυαν να μάχονται.Στο Τορπιλοβόλο Ασπίς, η σθεναρή στάση του Κυβερνήτη Αντιπλοιάρχου Γ. Μπλέσ- σα, συγκράτησε τη διαρροή του πληρώ-ματος και κατόρθωσε να αποπλεύσει το πλοίο του από τον Ναύσταθμο σε πλήρη τάξη. Ο Πλωτάρχης Μπλέσσας έδωσε δείγματα λαμπρής διοίκησης και στη συ-νέχεια του πολέμου.Στο Τορπιλοβόλο Νίκη, η σώφρων και σταθερή στάση του Υπάρχου Ανθυπο-πλοιάρχου Μουργινάκη, κατόρθωσε να συγκρατήσει το πλήρωμα και να οδηγήσει το πλοίο στο αγκυροβόλιο των Μεγάρων, παρά την λιποψυχία του Κυβερνήτου Αντι-πλοιάρχου Αγγελή και του Α’ Μηχανικού Σ. Σταματίου. Αξιοσημείωτο είναι το γεγο- νός ότι ο Κυβερνήτης παρέστη στον από-πλου του πλοίου από τον Ναύσταθμο, εξέφρασε τη λύπη του γιατί δεν μπόρεσε να ακολουθήσει το πλοίο και ευχήθηκε καλή τύχη στον Ύπαρχο. Καθήκοντα Α’ Μηχανικού εξετέλεσε ο Δίοπος Μηχ. Χ. ΧρυσοχόουΣτη Σφενδόνη άλλαξαν τρεις Κυβερνήτες. Ο Αντιπλοίαρχος Καλκανδής αντικατα-στάθηκε από τον ΑΣ για όχι εμφανείς λόγους, δεδομένου ότι το πλοίο είχε λά- βει μέρος σε πολλαπλές επιχειρήσεις και είχε επιδείξει πολύ καλή διαγωγή, παρά το πεπαλαιωμένο του υλικού του. Παραδόξως αντικαταστάτης τοποθετήθη-κε ο Πλωτάρχης Δομεστίνης, μολονότι ως Ύπαρχος στο Σπέτσαι δεν ενέπνευσε εμπι- στοσύνη. Ο Δομεστίνης παρέλαβε το πλοίο σε ετοιμοπόλεμη κατάσταση και σε οκτώ ημέρες το παρέδωσε με το ηθικό του πληρώματος σημαντικά μειωμένο. Ο νέος Κυβερνήτης Πλωτάρχης Δ. Φοίφας εργάσθηκε σκληρά και κατέβασε το Σφενδόνη στην Αλεξάνδρεια. Νομίζω πως σ΄ αυτό το εδάφιο θα έπρε-πε να συμπεριλάβω με δυο λόγια το επει-σόδιο του ιστιοφόρου″Παλαίμων. Ο Αν- θυποπλοίαρχος Τσάλης, ναυαγός μετά τη βύθιση του Τορπιλοβόλου Θύελλα (21/4/41), παραλαμβάνοντας τρία μέλη του τορπιλοβόλου ως πλήρωμα, θα ανα- χωρήσει με το κότερό του Παλαίμων από τον όρμο της Μουνιχίας στις 22 Απριλίου με προορισμό την Αλεξάνδρεια. Στις 12

Αφιέρωμα του περιοδικού “Αγγλία, Ελλάδα, Ρωσσία, Αμερική” στη μεγάλη επιτυχία του ελληνικού αντιτορπιλικού “Πίνδος”, τεύχος Οκτωβρίου 1943.

11Ðåñßðëïõò


ημέρες του ταξιδιού του το ιστιοφόρο θα συναντήσει σημάδια από όλη τη φρίκη και τον παραλογισμό της περιόδου.Με τον απόπλου συναντά δύο πλοιάρια που μεταφέρουν νεκρούς, τραυματίες και ναυαγούς του Αντιτορπιλικού Ύδρα που μόλις είχαν βυθισθεί.Στο πρώτο σκέλος της διαδρομής του προς τις Σπέτσες διακρίνει περίπου 30 αεροσκάφη που βομβαρδίζουν το στενό του Πόρου.Στις 24 Απριλίου από το αγκυροβόλιο των Σπετσών οι επιβάτες του ιστιοπλοϊκού ακούνε τον βομβαρδισμό του λιμένος του Ναυπλίου. Την ίδια ημέρα, ιστιοδρομώντας κοντά στην Ανατολική ακτή της Πελοποννήσου, παρίστανται μάρτυρες του βομβαρδισμού μιας νηοπομπής, που απέπλεε από το Ναύ-πλιο και άλλης, που κατευθυνόταν προς το ίδιο λιμάνι.Στις 25 Απριλίου, αγκυροβολημένοι στην Μονεμβασιά, παρευρίσκονται στην κατα-βύθιση των πλησίον αγκυροβολημένων Τορπιλοβόλου Κυδωνίαι και του επιτάκτου Ζάκυνθος, ενώ το ίδιο το ιστιοφόρο μόλις και γλιτώνει.Στον επόμενο σταθμό τους, στην παλαιά Μονεμβασιά, παρίστανται στην καταστρο-φή πέντε Ελληνικών υδροπλάνων από τη Γερμανική αεροπορία.Στο ταξίδι προς τα Κύθηρα γίνονται στό-χος ανεπιτυχούς αεροπορικής επίθεσης.Στο λιμάνι των Κυθήρων γίνονται μάρτυ-ρες της βύθισης τριών συμμαχικών πλοίων και καταστροφής δύο υδροπλάνων.Με την μεσολάβηση του Ανθυποπλοιάρ-χου Τσάλη, κάποιο Βρετανικό σκάφος, παραλαμβάνει από τα Κύθηρα 12 Ευέλπι-δες και Έλληνες Αξιωματικούς, ενώ ο ίδιος ο Ανθυποπλοίαρχος αρνείται να εγκατα-λείψει το ιστιοφόρο.Μετά την αναχώρησή τους από τα Κύθη- ρα παρακολουθούν άλλη μια αεροναυ-μαχία που θα στοιχίσει ένα συμμαχικό αεροσκάφος.Στις 5 Μαΐου το″Παλαίμων θα συναντήσει μια νηοπομπή από την Κρήτη και στις 7 Μαΐου θα καταπλεύσει στην Αλεξάν-δρεια.Ο Ανθυποπλοίαρχος Τσάλης παρουσιά-

σθηκε στον Στόλο και τοποθετήθηκε στον Αβέρωφ.Δυο λόγια θεωρούνται ως επιβεβλημένα για τον Ανθυποπλοίαρχο Τσάλη για να γί-νει αντιληπτός ο περιπετειώδης χαρακτή-ρας του. Αποτάχθηκε ως Ανθυποπλοίαρ-χος με το κίνημα του ΄35 και εγκλείστηκε στις φυλακές Ωρωπού. Την 1/12/35 του απονεμήθηκε χάρη του υπολοίπου της ποινής του. Με την κήρυξη του πολέμου ανακλήθηκε ως έφεδρος και τοποθετή- θηκε στο Τορπιλοβόλο Θύελλα. Την 14/5/41 προήχθη σε Υποπλοίαρχο, μόνιμο εξ εφέδρων. Την 1/8/1942 κα-ταδικάσθηκε από το έκτακτο Στρατοδικείο των Ινδιών σε φυλάκιση έξι μηνών, λόγω της συμμετοχής του στα έκτροπα του Μαΐου 1942 στη Βομβάη και εγκλείσθηκε για έκτιση της ποινής του στις φυλακές Ναζίκ και στις 4/10/42 αποτάχθηκε από το Ελληνικό Ναυτικό. Ύστερα από την απόταξή του κατατάχθηκε ως Αξιωματικός στο Ινδικό Βασιλικό Ναυτικό (24/7/43 – 6/8/46) συνεχίζοντας από τις τάξεις του τη συμμετοχή στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Διετέλεσε Κυβερνήτης σε δύο πλοία του Ινδικού Ναυτικού. Στις 4/7/43 επαναφέρθηκε στην υπηρεσία ως μηδέ-ποτε απομακρυνθείς.

ΒYΘΙΣΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΤΟΡΠΙΛΙΚΟY “ΨΑΡA” Η αυτοκτονία του Πρωθυπουργού Κορυ- ζή το μεσημέρι της 18ης Απριλίου αποτέ-λεσε έναν ακόμη παράγοντα σύγχυσης και βραδύτητας στην απόφαση που επι-βαλλόταν να ληφθεί για την αναχώρηση της Κυβέρνησης και την μεταστάθμευση του Στόλου. Νέος Πρωθυπουργός ανέ-λαβε ο Τσουδερός την 21η Απριλίου, ενώ τα πλοία του Στόλου ανέμεναν στα αγκυροβόλια των Μεγάρων υφιστάμενα τις επιθέσεις της Γερμανικής αεροπορίας.Το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα 20ης Απριλίου βρίσκονταν αγκυροβολη-μένα στα Μέγαρα τα Αντιτορπιλικά Όλγα, Ιέραξ, Πάνθηρ και Ψαρά. Λίγο παρακάτω και στον ίδιο όρμο, ήταν αγκυροβολημέ- να τα Σπέτσαι, Ύδρα και Λέων με απο-κομμένη την πρύμνη.Το απόγευμα στις 1730 σημάνθηκε ο έβδομος κατά σειράν συναγερμός λόγω

αεροπορικής επιδρομής. Τα πλοία ήρθαν σε τάξη απάρσεως, αλλά δεν πρόλαβαν να ανασπάσουν τις άγκυρές τους.Στη γέφυρα της Όλγας σκοτώθηκε ο Έφεδρος Σημαιοφόρος I. Δουρής από πο-λυβολισμό.Το Ψαρά δέχεται δύο βόμβες στο πρόστε-γο και τρίτη βόμβα εκρήγνυται πολύ κο-ντά στην αριστερή του πλευρά. Το πλοίο χωρίσθηκε σε τρία μέρη από τα οποία το πρωραίο γρήγορα βυθίσθηκε. Το πλοίο υπό την κυβέρνηση του Αντιπλοιάρχου Π. Κώνστα συνέχισε να βάλλει εναντίον των εχθρικών αεροσκαφών ενώ βυθιζόταν. Οι άνδρες του είχαν την ικανοποίηση να δουν να καταρρίπτονται δύο αεροσκάφη από τα πυρά τους. Καμία ενέργεια για διάσωση του πλοίου ή προσάραξη δεν μπορούσε να τελεσφορήσει, έτσι τα γύ-ρω πλοία, υπό τον ΑΣ, διέσωσαν τους επιζώντες και το πλοίο βυθίσθηκε.

ΤΑ ΤΟΡΠΙΛΟΒΟΛΑΑπό τον Ιανουάριο του 1941, όλα τα Τορπιλοβόλα είχαν τεθεί υπό τον ΑΝΑΠ (Αρχηγός Ναυτικής Άμυνας Περιοχών) Αντιναύαρχο Οικονόμου και είχαν συγκρο- τηθεί σε Στολίσκο υπό τον Πλοίαρχο Μ. Θεοφανίδη. Ο Στολίσκος χωρίσθηκε σε τέσσερις Μοίρες. Η 1η περιελάμβανε τα Ασπίς, Νίκη, Θύελ- λα και Σφενδόνη τα οποία χρησιμοποιή-θηκαν σε διάφορες συνοδείες στον Βό-ρειο και Νότιο Ευβοϊκό, Βόρειο Αιγαίο και Κυκλάδες. Η 2η περιελάμβανε τα τύπου Π και Κ, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για περιπολίες στην είσοδο του Πατραϊκού υπό τις δια-ταγές του ΝΑΠ1.Η 3η περιελάμβανε τα τέσσερα τύπου Αίγλη και χρησιμοποιήθηκε σε περιπολίες στον Σαρωνικό.Τέλος, η 4η περιελάμβανε τις δύο τορπι-λακάτους που είχαν διατεθεί για υπη-ρετικούς σκοπούς ανά μία στις ΝΑΠ1 και ΝΑΠ3.Μετά τη Γερμανική επίθεση, ο ΑΣ υπέβαλ- λε επανειλημμένως αιτήσεις να υπαχθούν υπ΄ αυτόν τα τορπιλοβόλα και να τα οδη-γήσει στην Αλεξάνδρεια. Στην προσπά-θεια αυτή αντιδρούσε ο Αντιναύαρχος

Από αριστερά: οι Ναύαρχοι Π.Ν. Π. Βούλγαρης, Π. Λάππας, Κ. Αλεξανδρής.



Οικονόμου, ο οποίος ήταν και ο αρχαιό-τερος Αξιωματικός του Ναυτικού.Μετά από πολλές αντεγκλήσεις, διαταγές και ανακλήσεις, μόνο τα Ασπίς, Νίκη και Σφενδόνη κατορθώθηκε να διασωθούν και να κατέλθουν στην Αλεξάνδρεια.

ΟΙ ΣΥΝΟΛΙΚEΣ ΣΥΝEΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΒΡΑΔYΤΗΤΑΣΣυνοψίζονται κατωτέρω οι απώλειες του Πολεμικού Ναυτικού: ″• Β. Γεώργιος. Δεν κατορθώθηκε η επι-σκευή του. Έπεσε στα χέρια του εχθρού.• Ύδρα. Βυθίστηκε στο Σαρωνικό.• Ψαρά. Βυθίστηκε στο αγκυροβόλιο Με-γάρων.• Λέων. Βυθίστηκε στη Σούδα.• Προύσα. Βυθίστηκε στην Κέρκυρα.• Θύελλα. Βυθίστηκε στη Βουλιαγμένη.• Κυδωνίαι. Βυθίστηκε στη Μονεμβασία.• Δωρίς. Βυθίστηκε στο Πόρτο Ράφτη• Αλκυόνη. Αυτοβυθίστηκε στη Βουλιαγ-μένη.• Κίος. Αυτοβυθίστηκε στη Βουλιαγμένη. • Αίγλη. Αυτοβυθίστηκε στη Βουλιαγμένη.• Αρέθουσα. Αυτοβυθίστηκε στη Βουλιαγ-μένη.• Κύζικος. Αυτοβυθίστηκε στον Ναύσταθ-μο.• Πέργαμος. Αυτοβυθίστηκε στον Ναύ-σταθμο.• Τένεδος. Βυθίστηκε στο Σαρωνικό.• Αύρα. Προσαράχθηκε στη Βουλιαγμένη. • Κιλκίς. Βυθίστηκε στα αβαθή του Ναυ-στάθμου. • Άρης. Παρέμεινε στον Ναύσταθμο, ως πολύ βραδύ για να ακολουθήσει το Στό-λο.• Πλειάς. Βυθίστηκε στο Κρυονέρι.• Αλιάκμων. Βυθίστηκε στον Κορινθιακό.• Νέστος. Βυθίστηκε στον Κορινθιακό.• Δύο τορπιλάκατοι Θόρνικροφτ. Βυθίστη-καν.• 11η Μοίρα Υδροπλάνων. Από τα 7 Φέ-ρι, 4 καταστράφηκαν στη Μονεμβασία. Ένα καταστράφηκε σε αερομαχία πάνω από τη Σκύρο.• 12η Μοίρα Υδροπλάνων. Από τα τρία Ντορνιέ, ένα ήταν υπό επισκευή, ένα αποτεφρώθηκε στα Παλούκια, το τρίτο έφθασε στην Αλεξάνδρεια.• 13η Μοίρα Υδροπλάνων. Από τα 9 Άνσον, απωλέσθησαν 4 στο έδαφος από αεροπορική επίθεση. Τα υπόλοιπα 5 έφθασαν στην Αλεξάνδρεια.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ - ΣΧΟΛΙΑ Από τα μικρά μου χρόνια, όταν διάβαζα το ιστορικό των 20 ημερών του τραγικού Απριλίου του ΄41, αισθανόμουνα πάντα διστακτικός στο να εκφράσω κρίσεις και σχόλια, παρά το γεγονός ότι τα συμ-βάντα προσφέρονται για πικρόχολες πα- ρατηρήσεις και εύκολους σκωπτικούς σχολιασμούς.Θα προσπαθήσω στη συνέχεια να πα- ραθέσω τις σκέψεις μου με όλο τον προ- σήκοντα σεβασμό, προς τις προσωπικό- τητες που πρωταγωνίστησαν στην ατυχή για το Ναυτικό αυτή περίοδο, κατά την οποία ο Ελληνικός στόλος βρέθηκε σχε- δόν ανυπεράσπιστος κάτω από τις ανηλε- είς αεροπορικές επιδρομές. Θα πρέπει να ληφθεί ιδιαίτερα υπόψη ότι για πρώτη

φορά στην μέχρι τότε ανθρώπινη ιστορία, το αεροπορικό όπλο χρησιμοποιήθηκε σε τέτοια έκταση και τόση ένταση, όπως κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.Όσο κι αν φαίνεται τυπολατρική η παρα-τήρηση, θα πρέπει να επισημανθεί ευθύς εξ αρχής, η έλλειψη εθνικών σχεδίων για τα διάφορα σενάρια εξέλιξης των πο-λεμικών επιχειρήσεων.Δεν θα ασχοληθούμε με την έλλειψη σχεδίων του Στρατού, για συγκρότηση οργανωμένης αντίστασης προς τον κατα-κτητή, επάνω στα βουνά της χώρας υπό την αιγίδα του, παρόλον ότι, η έλλειψη αυτών ακριβώς των σχεδίων συνετέλεσε, ώστε η επιθυμία για αντίσταση των Ελ-λήνων πατριωτών που γύριζαν από τα μέτωπα μετά την κατάρρευση, να γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης από το κομ-μουνιστικό κόμμα, που μόνον αυτό από όλες τις πολιτικές δυνάμεις διέθετε ανά- λογη οργάνωση. Η κομμουνιστική αντί-σταση που αναπτύχθηκε στα βουνά και που βιαίως μονοπώλησε, κατά μεγάλο ποσοστό, την παρουσία στην Ελληνική ύπαιθρο, είχε τα γνωστά δραματικά επα-κόλουθα της δεκαετίας του ΄40. Στη συγκεκριμένη όμως περίπτωση θα πρέ-πει να επισημανθεί η έλλειψη αναλόγων σχεδίων από την πλευρά του Ναυτικού. Ο ρόλος της ύπαρξης των σχεδίων είναι να μη χρειάζεται η σύγκληση συσκέψεων, κάθε φορά που υπάρχει μια πολεμική εξέλιξη, για να ληφθούν αποφάσεις εν θερμώ, με σύγχυση, σε στενότητα χρόνου και με όλους τους προσωπικούς παράγοντες να επηρεάζουν τους συσκεπτόμενους και αποφασίζοντες. Αντίθετα, ο σκοπός των σχεδίων είναι ο προγραμματισμός μιας σειράς ενεργειών που ακολουθούνται αυτομάτως, ανεξάρτητα από την φυσική

παρουσία ή μη των διοικούντων.Η μεταστάθμευση ή μη του Στόλου στην Αλεξάνδρεια συνδεόταν άμεσα με την επιθυμία ή απόφαση, της συνέχισης από τη χώρα της πολεμικής προσπάθειας με-τά την κατάληψη του εθνικού εδάφους. Επιχειρώντας να κρατηθούμε μακριά από την καπηλεία ηρωικών τοποθετήσεων ύστερα από 66 χρόνια, δεν παίρνουμε θέση στο ποια θα έπρεπε να ήταν η απόφαση, απλά σχολιάζουμε την έλλειψη απόφασης.Είναι πολύ δύσκολο να επιχειρείς να κρίνεις ανθρώπους, που υφίστανται συνε- χείς αεροπορικούς βομβαρδισμούς και βλέπουν δίπλα τους να βυθίζονται καρά-βια, φίλους τους να σκοτώνονται και πα-ράλληλα να τους ζητείται να αφήσουν τις οικογένειες και τους προσφιλείς τους στην πατρίδα και να ξενιτευτούν για απροσδιόριστο χρόνο, για να συνεχίσουν τον πόλεμο.Δεν είναι δυνατόν όμως να αφεθεί ασχολίαστη η συμπεριφορά μονίμων Αξιωματικών και Υπαξιωματικών, που έχουν ένα λόγο παραπάνω από τους στρα-τευσίμους, λόγω ηλικίας και εκπαίδευσης, να παραμένουν ψύχραιμοι, λογικοί και συγκρατημένοι, ακόμα κι όταν όλα γύρω δείχνουν να καταρρέουν. Το θέαμα μο-νίμων στελεχών, είτε υποκρινόμενων ασθένεια, είτε εμφανώς λιποψυχούντων, ενώ καταλαμβάνεται η χώρα, δεν περιποι-εί τιμή ούτε σ΄ αυτούς, ούτε στο Σώμα.Όταν διάβασα τα γεγονότα από διάφορες πηγές αποκόμισα την εντύπωση ότι η διχογνωμία μέσα στο ΑΝΣ, ως προς την απόφαση μεταστάθμευσης ή μη του Στόλου (του αρχαιοτέρου Αντιναυάρχου Οικονόμου έχοντος αντίθετη με την μετα-στάθμευση γνώμη) είχε φθοροποιό επί-

ο Υποπλοίαρχος Π.Ν. Ρουσσεν



δραση στο ηθικό όλου του προσωπικού του Ναυτικού. Δεν ήταν, κατά τη γνώμη μου, η απόφαση της μεταστάθμευσης που έσπασε το ηθικό των ανδρών, όπως ισχυ-ρίζεται ο Αντιναύαρχος Οικονόμου, αλλά οι δύο κατευθύνσεις που έστω ανεπίση-μα, έστω ψιθυριστά, πλην όμως ευκρινώς βοερά, βγήκαν από το ΑΝΣ. Μία η δική του, της αποδοχής της ήττας και παραμονής στη χώρα όλου του προσωπικού του Β.Ν. και μία των λοιπών Ναυάρχων, να συνεχίσουν τον αγώνα από το εξωτερικό.Πουθενά δεν βρήκα απάντηση στο αυ-τονόητο ερώτημα, που ασφαλώς θα ετέ-θη, ποια θα ήταν η τύχη των πλοίων εάν υιοθετείτο η άποψη του Αντιναυάρχου Οι- κονόμου. Θα αυτοβυθίζονταν;; ή θα αφήνονταν στα χέρια του εχθρού;; διότι στη δεύτερη περίπτωση η κατηγορία της συνεργασίας θα ήταν στοιχειοθετημένη και το ιστορικό στίγμα ανεξίτηλο.Τέλος, αφού πάρθηκε η απόφαση της μεταστάθμευσης δεν κατάλαβα γιατί κρα- τήθηκε απόρρητη. Όπως απέδειξαν τα πράγματα δύο τρεις μέρες αργότερα, έκαναν περισσότερο κακό οι φήμες, οι διαδόσεις, οι συζητήσεις και η συνε-χής ενασχόληση του προσωπικού με τη μελλοντική προοπτική. Κατά τη γνώμη μου, θα ήταν προτιμότερο να επιχειρηθεί η αναγγελία της απόφασης, επενδεδυμένη με πατριωτικά λόγια, που να προξενούν έξαρση και να μεταδίδουν αισιοδοξία και πίστη στην τελική νίκη. Είναι αναμ-φίβολο ότι και πάλι θα υπήρχαν κρού-σματα λιποψυχίας και απειθαρχίας, αλλά ασφαλώς λιγότερα και μικρότερης έντα- σης. Εάν μάλιστα η αναγγελία συνδυα-ζόταν πολύ σύντομα, με ένα σφιχτό προ-γραμματισμό αναχώρησης και αναθέτο- νταν υπευθυνότητες προετοιμασίας των πλοίων, ώστε να καταστούν όσο το δυ-νατόν πιο ετοιμοπόλεμα, πιστεύω πως θα ελαχιστοποιούνταν τα δυσάρεστα κρούσματα. Εξυπακούεται πως, στα προς μεταστάθμευση πλοία, θα συμπεριλαμ-βάνονταν όλα τα πλωτά μέσα (και τα Τορπιλοβόλα), ανεξάρτητα από την αντί-δραση του Ναυάρχου Οικονόμου, ενώ από το προσωπικό των Υπηρεσιών Ξηράς θα συμπληρώνονταν τα πληρώματα και θα ελαμβάνετο μέριμνα για τη διευκόλυν-ση των επιθυμούντων να κατέβουν στην Αίγυπτο. Οι ενδεχόμενες απείθειες προς αυτή τη διαταγή, εκ μέρους τουλάχιστον των Αξιωματικών, θα έπρεπε, όπως απέδειξαν και τα γεγονότα, να αντιμετωπίζονται με

σκληρό τρόπο στο πλαίσιο του Στρατιωτι-κού Ποινικού Κώδικα. Όποτε εφαρμό- σθηκε αυτή η μέθοδος είχε αποτελέσμα-τα, αντίθετα η χαλαρή συμπεριφορά, η χο- ρήγηση αδειών περισυλλογής στους λι-ποψυχούντες, χειροτέρευε τα πράγματα και αποτελούσε κακό παράδειγμα για τους λοιπούς.Η αργοπορία στην έκδοση διαταγών και ιδιαίτερα στην υλοποίηση των διαταγών, που έστω αργά εκδόθηκαν, για τη μετα-στάθμευση των πλοίων προς Νότον (Σού- δα, Αλεξάνδρεια) εμφανίζεται ως ακα-τανόητη και είχε τραγικά αποτελέσματα, από τη στιγμή μάλιστα που δεν υπήρχε καμία φιλία αεροπορική δύναμη κάλυ-ψης.Η διαφαινόμενη από όλες τις πηγές αι-τιολογία της παραμονής του Στόλου για την παραλαβή της Βασιλικής οικογενείας και των Κυβερνητικών αξιωματούχων, εάν αληθεύει, είναι απαράδεκτη και δεν περιποιεί τιμή στα στελέχη της Κυβέρνη-σης, ούτε δικαιολογία στην ηγεσία του Ναυτικού, που έπρεπε να είχε αντιδράσει εγκαιρότερα και πλέον έντονα.Δεδομένης της σύγχυσης και της ουσια- στικής έλλειψης Κυβερνητικής κατευθύν-σεως, εκτιμάται πως η ηγεσία του Ναυ-τικού θα έπρεπε να είχε αναλάβει δρα-στικότερες ενέργειες και πρωτοβουλίες προστασίας των πλοίων και των ανδρών του Ναυτικού.Έχω την εντύπωση ότι, παρά την επιθυμία μας, υποκύψαμε στον πειρασμό εκφοράς καταγγελτικού λόγου, εκ της ασφαλούς θέσεώς μας του έτους 2007.Το Πολεμικό Ναυτικό, παρά τις αδυναμίες του, μεταστάθμευσε σύσσωμο, όσο απέ-μεινε, στην Αίγυπτο και αποτέλεσε την πλέον συμπαγή Ελληνική Κρατική οντότη- τα που πολεμούσε στο πλευρό των συμ-μάχων κατά των φασιστικών δυνάμεων κατοχής της χώρας. Τα καταστρώματα των πλοίων, αποτέλεσαν την προέκταση του εθνικού εδάφους, που παρέμεινε ελεύθε-ρο χάρις στην ευψυχία των Αξιωματικών και των πληρωμάτων και έδινε υπόσταση στην εξόριστη Ελληνική Κυβέρνηση του Καΐρου να διαπραγματεύεται ως ίσος με τις λοιπές συμμαχικές αρχές.Η περίοδος του Απριλίου του ΄41 έμεινε στη συνείδηση των ανδρών του Πολεμικού Ναυτικού ως η εποχή, που το Σώμα, μόνο αυτό, απ΄ όλο το Ελληνικό κράτος αρνήθη-κε να συνθηκολογήσει και ακολούθησε το δρόμο της τιμής, συνεχίζοντας τον πό-λεμο μέχρι την τελική νίκη.

3. Αναμνήσεις και σκέψεις ενός παλαιού Ναυτικού. Μέρος Β’. Πλοιάρχου Ν. Δ. Πετρόπουλου.4. Ο απόπλους του στόλου για τη Μέση Ανατολή (Ναυτική Επιθεώρηση). Αρχιπλοιάρχου Κ. Βάρφη.5. Βιογραφικό λεξικό των αποφοίτων ΣΝΔ.Αντιναυάρχου Α. Δημητρακόπουλου.6. Το χρονικό του στόλου που αρνήθηκε να συνθηκολογήσει. (Ναυτ. Επιθ) Αντιναυάρχου Κ. Παϊζη – Παραδέλλη.

ΓεώργιοςΠιπερόπουλος

Η δουλειά του Γεώργιου Πιπερόπου-λου επαληθεύει το προσωπικό του

ύφος, που χαρακτηριστικά έχει τη συν-θετική αρτιότητα και τη δική του εσω-τερική αλήθεια, ενώ παράλληλα διαφαί-νεται η καλλιέργεια μιας αυτόνομης σχεδιαστικής ικανότητας, που συνδυά-ζεται με την ιμπρεσσιονιστική αφομοίω-ση του αντικειμένου σε μια φωτεινή χρωματική ατμόσφαιρα, η οποία μετα-μορφώνεται το “κοινότυπο” σε ποιητική στιγμή. Στη ρυθμική άρθρωση και στον παλμό της σύνθεσης οφείλουν τα έργα του τη “μουσικότητά” τους και την προ- σωπική εικαστική τους γλώσσα με τις χρωματικές εντάσεις που εκπέμπουν φως και θερμότητα.

(Δημήτριος Γιακουμάκης,Ιστορικός Τέχνης)

Ο Γεώργιος Πιπερόπουλος γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1949. Από

το 1978 ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Μαθήτευσε κοντά στο δάσκαλο της ζωγραφικής Β. Βλαχόπουλο, κι από την εποχή της πρώτης εμφανίσεώς του (1983) μέχρι τώρα έχει λάβει μέρος σε πλήθος ομαδικών και ατομικών εκθέσεων στην Ελλάδα και την Κύπρο, αποσπώντας πο-λύ καλές κριτικές.

Υδατογραφία σε πλαίσιο και ξύλινη κορνίζαΔιαστάσεις: 38x57cm, 58x77cm με κορνίζα

Tηλ.: 210 4516264, 210 4516822Fax: 210 4512277

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦIΑ1. Έκθεση σχετικά με τη δράση του Ναυτικού κατά τον πόλεμο 1940-44. Αντιναυάρχου Δ. Φωκά.

2. Ο Ναυτικός πόλεμος του 1940 όπως τον έζησα. Αντιναυάρχου Ε. Καββαδία.

3. Αναμνήσεις και σκέψεις ενός παλαιού Ναυτικού. Μέρος Β’. Πλοιάρχου Ν. Δ. Πετρόπουλου.

4. Ο απόπλους του στόλου για τη Μέση Ανατολή (Ναυτική Επιθεώρηση). Αρχιπλοιάρχου Κ. Βάρφη.

5. Βιογραφικό λεξικό των αποφοίτων ΣΝΔ.Αντιναυάρχου Α. Δημητρακόπουλου.

6. Το χρονικό του στόλου που αρνήθηκε να συνθηκολογήσει. (Ναυτ. Επιθ) Αντιναυάρχου Κ. Παϊζη - Παραδέλλη.


Mαζί

Mαζί, ο κόσµος γίνεται καλύτερος!Ο κόσµος µας ανήκει όταν αναλαµβάνουµε την ευθύνη του! Η Alpha Bank αντιλαµβάνεται ως υποχρέωση την κοινωνική δράση

που εστιάζει στον άνθρωπο και στις ανάγκες του, για να στηρίξει το παρόν και να προετοιµάσει ένα καλύτερο αύριο.Ως χορηγός υποστηρίζει µία σειρά οργανωµένων προγραµµάτων µε σκοπό την προστασία και διαχείριση του Περιβάλλοντος,τη διάσωση και διάδοση του Πολιτισµού και την ενίσχυση του Αθλητισµού. Όλοι έχουµε ευθύνη για κάθε πράξη που µπορεί

να κάνει τη διαφορά. Η Alpha Bank στηρίζει τη συντονισµένη προσπάθεια γιατί πιστεύει ότι Μαζί, ο κόσµος γίνεται καλύτερος!

Koin Ef_Ydrog_210x290.indd 1 6/7/07 11:44:58 AM

25 ΧΡΟΝΙΑ HELMEPA

E Θ Ε Λ Ο Ν Τ Ι Κ H Σ Δ E Σ Μ Ε Υ Σ Η Σ16 Ðåñßðëïõò


ΤΙ ΕIΝΑΙ HELMEPA;H ελληνική ένωση προστασίας θαλασσίου περιβάλλοντος, εθελοντικός, μη κυβερνητικός και μη κερδοσκοπικός οργανι-σμός που ίδρυσαν στον Πειραιά την 4 Ιουνίου 1982 Έλληνες ναυτικοί και πλοιοκτήτες με προτροπή του αειμνήστου πλοιοκτήτη Γεωργίου Π. Λιβανού.

ΠΟΙA ΕIΝΑΙ Η ΑΠΟΣΤΟΛH ΤΗΣ;Η δημιουργία περιβαλλοντικής συνείδησης στη ναυτιλία ώστε να επικρατήσει πνεύμα πρόληψης της ρύπανσης αλλά και ασφάλειας που να συμπληρώνει την υπάρχουσα νομοθεσία.

ΠΟΙA ΕIΝΑΙ ΤΑ ΜEΛΗ ΤΗΣ;Ελληνικές και ξένες εταιρίες και οργανισμοί, ελληνόκτητα πλοία και κάθε ένας, από πλοιοκτήτη μέχρι ναύτη, που θέλει να δεσμευ- τεί για τη προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Σήμε- ρα μέλη είναι 500 ελληνόκτητα ποντοπόρα πλοία, συνολικού εκτοπίσματος 42 εκ. τόνων dwt, 170 εταιρίες και οργανισμοί και πάνω από 13.000 αξιωματικοί και ναυτικοί οι οποίοι δεν επιβαρύνονται οικονομικά.

ΠΟΙEΣ ΕIΝΑΙ ΟΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙOΤΗΤEΣ ΤΗΣ;Στο ναυτιλιακό χώρο, προσφέρει στους εθελοντές μέ- λη, από πλοιοκτήτη μέχρι ναύτη, πληροφόρηση, ενη- μέρωση και εκπαίδευση, με τη βοήθεια μεταξύ άλλων: Ετησίων εκπαιδευτικών προγραμμάτων στο Πειραιά και πάνω στα πλοία, Ειδικά σχεδιασμένων ενημερωτικών και εκπαιδευτικών βοηθη-μάτων, ελληνικά και αγγλικά, Περιβαλλοντικού οπτικοακουστικού, εντύπου και ηλεκτρονικού υλικού και στις δύο γλώσσες, Ατομικών επιχειρησιακών “check-lists”.

Στο χώρο της κοινωνικής περιβαλλοντικής ενημέρωσης προσφέρει: Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα “Παιδική Ηelmepa” στο οποίο πήραν μέρος την τελευταία δεκαετία περισσότερα από 30.000 παιδιά από 6-13 ετών και 1.200 εκπαιδευτικοί σε όλη τη χώρα. Η “Παιδική Ηelmera” κάνει τη νέα γενιά τον πιο αποτελεσματικό φορέα περιβαλλοντικών μηνυμάτων και τη βοηθά να γνωρίσει από κοντά τη ναυτιλία και έτσι να διευρύνει τους μελλοντικούς της επαγγελματικούς ορίζοντες. Ενημερωτικές εκστρατείες που με σύμβολο το γλάρο διαδί-δουν το μήνυμα για “Καθαρές Θάλασσές και Ακτές’’ μέσα από περιβαλλοντικές εκθέσεις, εθελοντικούς καθαρισμούς ακτών, τηλεοπτικά μηνύματα, έντυπο υλικό και μαθητικούς διαγωνισμούς αφίσας. Τα θετικά για το περιβάλλον αποτελέσματα της μακρόχρονης συνεργασίας της Helmepa με φορείς της Ελληνικής Πολιτείας όπως το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας με το Λιμενικό Σώ- μα, το Υπουργείο Παιδείας με το εκπαιδευτικό του δυναμικό, τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης και άλλους. Στα παιδιά των Ελλήνων ναυτικών τη δυνατότητα μεταπτυχια-κών σπουδών στο εξωτερικό, με την υποτροφία που έχει θεσπί-σει από το 1997 τιμώντας τη μνήμη του Γιώργου Π. Λιβανού

ΤΙ ΠΡΟΣΦEΡΕΙ ΣΤΑ ΜEΛΗ;Σε κάθε πλοίο: Tη σημαία της Helmepa με οποία αναγνωρίζουν Αρχές Λιμέ-νων, Το Πιστοποιητικό Μέλους που ανανεώνεται ετησίως, Πλήρη σειρά εκπαιδευτικών βοηθημάτων παραγωγής Helmepa, Τη δυνατότητα να προβάλλει την εθελοντική δέσμευση πλοιο-κτήτριας, πλοιάρχου και αξιωματικών για ποιοτική ναυτιλία με σεβασμό στη θάλασσα και διατήρηση υψηλού επιπέδου ασφαλείας.

Σε κάθε εταιρία: To πιστοποιητικό μέλους που ανανεώνεται ετησίως, Εμπιστευτικό πρόσβασης στα αρχεία ναυτιλιακών ατυχημάτων των Lloyd’s και δυνατότητα διόρθωσης λανθασμένων αναφορών που αντανακλούν στη ποιότητα της λειτουργίας του πλοίου, Συμμετοχή στελεχών και αξιωματικών στα εκπαιδευτικά προ-γράμματα, Άμεση ενημέρωση στη διεθνή και εθνικές ναυτιλιακές Αρχές επιθεωρήσεων πλοίων, Προβολή της περιβαλλοντικής της ευαισθησίας με υποστήριξη συγκεκριμένων δράσεων ή παραγώγων της Helmepa, Δυνατότητα προώθησης σε ανάλογες αρχές προτάσεων που αφορούν τεχνικές και διαδικασίες που τηρούνται στα πλοία σύμφωνα με απαιτήσεις του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ)

Σε κάθε ναυτικό: Aτομική Ταυτότητα Μέλους που χαίρει εκτίμησης και σεβασμού από Αρχές κρατών λιμένων, Τακτική πληροφόρηση για θέματα ναυτιλιακής νομοθεσίας και άλλου διεθνούς ενδιαφέροντος με την έκδοση ΝΕΑ της Helmepa, Συμμετοχή στα εκπαιδευτικά προγράμματα μέσω της εταιρίας του/της ή της Πανελλήνιας Ναυτικής Ομοσπονδίας (ΠΝΟ), Δυνατότητα προώθησης σε ανάλογες αρχές προτάσεων του /της που αφορούν σε τεχνικές και διαδικασίες που τηρούνται στα πλοία σύμφωνα με απαιτήσεις του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) Ανταλλαγή προσωπικών εμπειριών και προτάσεών μεταξύ όλων όσων συμμετέχουν κάθε χρόνο στα εκπαιδευτικά προγράμματα της Helmepa.

ΠΩΣ ΕΞΑΠΛΩΝΕΤΑΙ ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΔΙΕΘΝΩΣ;Mέσω συνεργασίας με τους: Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (ΙΜΟ) που ιδιαίτερα προωθεί την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση των νέων διεθνώς στο πρότυπο της Παιδικής Helmepa, Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα Ηνωμένων Εθνών στη Μεσόγειο (UNEP/MAP), Νηογνώμονες και ναυτασφαλιστικούς οργανισμούς μέλη της Helmepa, Διεθνές Ναυτιλιακό Πανεπιστήμιο (WMU) στη Σουηδία, Green Award Foundation (Rotterdam), Αρχές κρατών με λιμένες, όπως η Αμερικανική, Καναδική και Αυστραλιανή Ακτοφυλακή, Ναυτιλιακούς οργανισμούς όπως Intertanko, Seatrade Orga-nization, Ποσειδώνια Έκθεση ΑΕ και άλλους, Ocean Conservancy, ΗΠΑ, για την ευαισθητοποίηση του πα-γκοσμίου ενήλικου κοινού, Τις ανάλογες εθελοντικές οργανώσεις Ausmepa-Αυστραλία, Britmepa-Μ.Βρετανία, Cymepa-Κύπρος, Philmepa-Φιλιππίνες, Turmepa-Τουρκία, και Urumepa-Ουρουγουάη.

Ετήσια συνδρομή μελών Πλοία, εταιρείες και οργανισμοί 1.150 EURO Ναυτικοί και άλλοι δεν χρεώνονται εισφορά

Περισσότερες πληροφορίεςΣτις ιστοσελίδες: www.helmepa.gr, www.helmepajunior.grΔιεύθυνση: Helmepa, Περγάμου 5, 17121 Αθήνατηλ.: + 30 210 93 41 233, + 30 210 93 43 088, fax: +30 210 93 53 847, e-mail: [email protected]



ΙΔΡΥΣΗΤο πρόγραμμα δημιουργήθηκε το 1993 ύστερα από προτάσεις 150.000 μαθητών που επισκέφθηκαν τις περιβαλλοντικές εκθέσεις HELMEPA την περίοδο 1983-1992 και ενημερώθηκαν για τη σημασία του θαλασσίου περιβάλλοντος και για τους κινδύνους που το απειλούν.Η συντονισμένη έρευνα που έγινε μεταξύ των παιδιών έδειξε ότι οι ηλικίες 6-13 ετών είναι το πιο δεκτικό τμήμα της νεολαίας στο περιβαλλοντικό μήνυμα της HELMEPΑ. Επίσης, προτάσεις πολλών μαθητών έδειξαν ότι τα παιδιά ζητούσαν να τους δωθεί ένα βήμα από όπου να μπορούν να εκφράζουν τις ανησυχίες τους για το περιβάλλον, να προβάλλουν τις ιδέες τους και να διεκδικούν από τους μεγαλύτερους το σεβασμό που δικαιούνται.

ΣΚΟΠΟΣΝα δώσει τη δυνατότητα στα παιδιά που συμμετέχουν στο Πρόγραμμα να γίνουν υπεύθυνοι, περιβαλλοντικά ενήμεροι και ενεργοί αυριανοί πολίτες.Με την συμμετοχή τους αυτή, τα παιδιά γνωρίζουν το φυσικό περιβάλλον της πα- τρίδας μας μαθαίνοντας πόσο σημαντικό είναι και γιατί πρέπει να το προστατεύσου-με. Μέσα από τις δραστηριότητες του Προγράμματος αναδεικνύεται η σχέση με- ταξύ της καθημερινής ατομικής συμπερι-φοράς και ρύπανσης του περιβάλλοντος. Τα παιδιά ανακαλύπτουν ότι η λύση ση-μαντικών προβλημάτων, όπως είναι τα σκουπίδια στις ακτές, δεν δίνεται μόνο από ΟΤΑ και κυβερνήσεις αλλά και από την πε-ριβαλλοντικά υπεύθυνη συμπεριφορά του καθενός μας. Το Πρόγραμμα στοχεύει ακό- μη και στη δημιουργία συλλογικού πνεύ-ματος ανάμεσα στους εθελοντές-μέλη του.Μέσα στην Ομάδα, τα 10 μέλη της μα-θαίνουν να συνεργάζονται μεταξύ τους, να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και να αναπτύσσουν ικανότητες οργάνωσης και συντονισμού. Έτσι, μέσα από το συναγω-νισμό που αναπτύσσεται μεταξύ των Ομάδων, τα παιδιά αναπτύσσουν αρχές ευγενικής μεταξύ τους άμιλλας.Με τις εμπειρίες που αποκτούν από τη συμμετοχή τους στο Πρόγραμμα, τα μέ-λη του ευαισθητοποιούνται και γίνονται οι αποτελεσματικοί φορείς σωστών περι-βαλλοντικών μηνυμάτων στην τοπική τους κοινωνία. Τέλος, τα παιδιά έχουν τη δυ- νατότητα να γνωρίσουν τον κόσμο της ναυτιλίας και να πάρουν χρήσιμες πλη-

ροφορίες για τον δυναμικό αυτό επιχει-ρηματικό χώρο, στον οποίο οι Έλληνες πρωτοστατούν διεθνώς.Τα σημερινά παιδιά όπως είναι φυσικό, θα διαδεχθούν κάποια μέρα τα στελέχη της ναυτιλιακής βιομηχανίας, είτε σαν Αξιωματικοί του Εμπορικού Ναυτικού επάνω στα ελληνόκτητα πλοία είτε σαν τεχνοκράτες σε διαχειρίστριες εταιρίες, ναυπηγεία, νηογνώμονες και αλλού.Στο χώρο της ναυτιλίας συνεχώς εφαρ- μόζονται οι εξελίξεις της υψηλής τεχνο-λογίας και αναπτύσσονται διεθνείς σχέ-σεις που προάγουν το παγκόσμιο εμπόριο και την ειρηνική συνεργασία.Το πέρασμα των παιδιών μέσα από το Πρόγραμμα της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA ίσως τα βοηθήσει και στον επαγγελματικό τους προσανατολισμό.

Στατιστικά ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA 1993-2006Από την ίδρυση της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA, περισσότεροι από 41.000 μαθητές και 1.650 εθελοντές Εκπαιδευτικοί σε 753 σχολεία όλης της χώρας έχουν πάρει μέ-ρος στο πρόγραμμα.Μέχρι σήμερα, εκτός του νομού Αττικής, η μεγαλύτερη συμμετοχή παιδιών στο Πρόγραμμα προέρχεται από το νομό Μα-γνησίας με 3.880 παιδιά και ακολουθούν οι νομοί Μεσσηνίας με 3.392 παιδιά, Ζακύνθου με 3.370 παιδιά, Χίου με 2.260 παιδιά και Λέσβου με 1.260 παι-διά.Τη σχολική χρονιά 2005-2006, το 71%

TI EINAI H ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA;Το πρόγραμμα Παιδική HELMEPA είναι μια πρωτοβουλία της HELMEPA που προσφέρει κάθε χρόνο τη δυνατότητα σε 3.000 μικρούς μαθητές, που γίνονται εθελοντικά μέλη του, να ενημερωθούν και να αναλάβουν δράση για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος της πατρίδας μας.Οργανωμένοι σε ομάδες των 10 και υπό την επίβλεψη ενός εθελοντή Εκ- παιδευτικού, οι μαθητές επιλέγουν και πραγματοποιούν δραστηριότητες του Προγράμματος για διάστημα ενός έτους.



των παιδιών-μελών συμμετείχαν για πρώ- τη φορά στην ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA, ενώ το υπόλοιπο 29% είχε συμμετάσχει τουλά-χιστον άλλη μια φορά στο παρελθόν.Από τη σχολική χρονιά 1995-1996, συμ-μετέχουν στην ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA και νηπιαγωγεία από όλη τη χώρα, των οποίων ο αριθμός αυξάνεται σταθερά κάθε χρό- νο. Ο ενθουσιασμός που παρατηρείται στις ομάδες αυτές, αλλά και τα θετικά σχόλια των Εκπαιδευτικών τους, δείχνουν πως η παιδική HELMEPA έχει μεγάλη απή-χηση και στα μικρά παιδιά.Η πιο δημοφιλής δραστηριότητα των Ομάδων ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA είναι ο εθε- λοντικός καθαρισμός ακτής και ακολου-θούν η δημιουργία έργων με φυσικά υλικά, η τοποθέτηση πινακίδας με ειδικό μήνυμα για την προστασία του περιβάλ-λοντος της περιοχής, η συγγραφή τραγου-διών, ποιημάτων και παραμυθιών, οι κα- τασκευές από «άχρηστα» υλικά και η δημιουργία και διανομή περιβαλλοντικού υλικού στη τοπική κοινωνία.Τα τελευταία χρόνια στα πλαίσια της δρα-στηριότητας της Ανακύκλωσης Υλικών, πολλές ομάδες εισήγαγαν στο σχολείο τους προγράμματα Ανακύκλωσης σε συν- εργασία με Οργανισμούς Τοπικής Αυτο- διοίκησης και άλλους φορείς. Η αντα-πόκριση των παιδιών στη δραστηριότητα της ανακύκλωσης είναι μεγάλη κυρίως σε Ομάδες Νηπιαγωγείων. Ακολουθώντας το παράδειγμα των παιδιών η συμμετοχή όλων μας στην ανακύκλωση των απορριμ-μάτων πρέπει να γίνει τρόπος ζωής.

Επιτεύγματα ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPAΓια περισσότερα από 41.000 παιδιά που έχουν πάρει μέρος από το 1993 στο Πρό- γραμμα, η ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA υπήρξε μέσο περιβαλλοντικής ενημέρωσης και δραστηριοποίησης και ίσως κινητοποίησης φίλων, συγγενών, τοπικών φορέων και κοινωνιών σε πολλές περιοχές της χώρας.

τους για την εθελοντική τους συμμετοχή και δράση στο περιβαλλοντικό αυτό πρό-γραμμα. Στην τελετή αυτή τιμήθηκαν οι υπεύθυνοι Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης που συνέδραμαν τη λειτουργία του προ- γράμματος, εκπρόσωπος-μέλος της CY-MEPA JUNIOR, ο Επίτιμος Πρόεδρος της HELMEPA Καπετάν Βασίλης Κ. Κων-σταντακόπουλος και η συντονίστρια της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA.Ήδη προωθείται η δημιουργία ενός δι- εθνούς δικτύου επικοινωνίας και συν-εργασίας με παιδιά άλλων χωρών όπου η HELMEPA βοήθησε να ιδρυθούν παρό- μοια προγράμματα. Συγκεκριμένα λει-τουργούν ήδη οι εξής παρόμοιες με τη HELMEPA Ενώσεις αντίστοιχα στις χώ- ρες, AUSMEPA-Αυστραλία, BRITMEPA-Αγ- γλία, CYMEPA-Κύπρος, PHILMEPA-Φιλιπ-πίνες, TURMEPA-Τουρκία, URUMEPA-Ου-ρουγουάη. Τον Οκτώβριο του 2004, Ομάδες των παιδικών Προγραμμάτων των HELMEPA και TURMEPA, αντάλλαξαν επισκέψεις στη Χίο και το Cesme.Τα παιδιά από τις δύο χώρες, συνοδευόμε-να από γονείς, εκπαιδευτικούς και στελέ-χη των δύο Ενώσεων, είχαν την ευκαιρία να ανταλλάξουν απόψεις, να εγκαινιάσουν μία έκθεση ζωγραφικής με έργα παιδιών από την TURMEPA, να πραγματοποιήσουν συμβολικούς καθαρισμούς σε παραλίες και των δύο περιοχών, να δώσουν συνε-ντεύξεις σε δημοσιογράφους και ΜΜΕ και να αποδείξουν σε όλους πως το πε-ριβάλλον δεν έχει σύνορα.Η επικοινωνία μεταξύ των παιδιών από διαφορετικές χώρες μπορεί να βοηθήσει στην εξάλειψη των προκαταλήψεων μεταξύ λαών και την κατανόηση της παγκόσμιας διάστασης των περιβαλλοντικών απειλών. Έτσι, ίσως γίνει κοινή συνείδηση σε όλους ότι η θαλάσσια ρύπανση δε γνωρίζει ανθρώπινα σύνορα και ανταγωνισμούς και πως η ζωή στον πλανήτη μας εξαρτάται από ένα ισορροπημένο, καθαρό θαλάσ-σιο περιβάλλον.

Η δραστηριοποίηση των παιδιών θα ήταν αδύνατη χωρίς την υποστήριξη περισσο-τέρων από 1600 Εκπαιδευτικών που πλαι-σίωσαν εθελοντικά τις Ομάδες ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA όλα αυτά τα χρόνια στο έργο τους.Όπως οι ίδιοι γράφουν στην ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA, το Πρόγραμμα αποτελεί για τους εκπαιδευτικούς πολύτιμο εργαλείο για να εκφράσουν τη δημιουργικότητά τους και να καλλιεργήσουν αίσθημα εθελο- ντικής κοινωνικής προσφοράς στη χώρα.Σημαντικός παράγοντας επιτυχίας είναι η ενθάρρυνση που δίνουν οι γονείς στα παιδιά τους να συμμετέχουν στην ΠΑΙ-ΔΙΚΗ HELMEPA, που τους προσφέρει την απαραίτητη συναισθηματική δύναμη να εκφραστούν ελεύθερα σε μία τέτοια συλλογική πρωτοβουλία.Η πρώτη διεθνής αναγνώριση της ΠΑΙ-ΔΙΚΗΣ HELMEPA ήρθε το 1998 από το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα UNEP του Ο.Η.Ε., που απένειμε στα παιδιά της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA το Βραβείο Global 500.Το Μάρτιο του 2000 ο Διεθνής Ναυ-τιλιακός Οργανισμός (IMO) προσκάλεσε στην έδρα του στο Λονδίνο δύο παιδιά-μέλη της ΠΑΙΔΙΚΗΣ HELMEPA, τα οποία μίλησαν στην ολομέλεια των μελών του, που είναι 166 χώρες και 63 μη-κυβερ-νητικοί οργανισμοί.Με απλά, θερμά λόγια τα παιδιά αυτά περιέγραψαν τις ανησυχίες τους για το θαλάσσιο περιβάλλον και πως δραστη-ριοποιούνται οι Έλληνες μαθητές με τη συμμετοχή τους στην ΠΑΙΔΙΚΗ HELMEPA. Από τότε, η Περιβαλλοντική Ευαισθητο-ποίηση των Νέων αποτελεί θέμα των τακτικών Συνόδων της Επιτροπής Προστα-σίας θαλάσσιου Περιβάλλοντος του Δι-εθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (MEPC/IMO).Το Νοέμβριο 2002 το Γραφείο του Ευ- ρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα βρά-βευσε τα 2.667 παιδιά-μέλη της ΠΑΙΔΙ-ΚΗΣ HELMEPA και τους εκπαιδευτικούς



Οι παιδικές φωνές δύο 12χρονων μαθητριών - μελών της Παιδικής HEL-MEPA από την Ελλάδα και της TURME-PA από την Τουρκία αντίστοιχα, ακού-στηκαν στον επιβλητικό χώρο του Westminster Central Hall στην καρδιά του Λονδίνου, την 10η Οκτωμβρίου 2006 όπου πραγματοποιήθηκε η 55η Σύνοδος της Επιτροπής Προστασίας

Θαλασσίου Περιβάλλοντος του Διεθ-νούς Ναυτιλιακού ΟργανισμούΗ Διονυσία Λυμπεροπούλου από τη Λέρο και η Serra Kuman από την Κων-σταντινούπολη απηύθυναν μήνυμα στα μέλη περισσοτέρων από 130 εθνικών αντιπροσώπων, μεταφέροντας την ανη-συχία τους για το ότι δεν υπάρχουν πια χρονικά περιθώρια για αναβολή της προσπάθειας προστασίας του πε-ριβάλλοντος.Ο Γενικός Γραμματέας του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού Ευθ. Μητρό-πουλος επαίνεσε την οργανωμένη προ- σπάθεια που καταβάλλουν σε τοπικό επίπεδο οι παιδικές ομάδες της INTER- MEPA, εξαγγέλλοντας δράσεις συνεργα-σίας του Οργανισμού με αυτές και ανάπτυξη του οράματος να γίνουν τα παιδιά πρεσβευτές για την προστασία του περιβάλλοντος.

Μετά από πρόσκληση της UNEP/MAP και των Μεσογειακών Κρατών, η HELME-PA συμμετείχε στην 11η Συνάντηση της Μεσογειακής Επιτροπής για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (MCSD) μεταξύ 24-26 Μαΐου 2006 στη Λευκωσία της Κύπρου.Την επιτροπή αποτελούν κυβερνητικοί εκπρόσωποι των 22 Κρατών της Μεσογείου, φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης και της βιομηχανίας, μη κυβερνητικοί οργανισμοί, καθώς και αξιωματούχοι της UNEP και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Σκοπός της MCSD είναι να συμβουλεύει και να υποστηρίζει τις προσπάθειες των Μεσογειακών Κρατών να εφαρμόσουν σε εθνικό επίπεδο τη Μεσογειακή Στρατηγική για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη.Τη διετία 2006-2008 η HELMEPA θα συμβάλλει στις εργασίες της επιτροπής συμμετέχοντας στις ομάδες εργασίας εμπειρογνωμόνων για την πρόληψη της θαλάσσιας ρύπανσης από πλοία.

Εκδηλώσεις HELMEPA κατά το 2006

Στις 16 Σεπτεμβρίου 2006 με το συντονισμό της HELMEPA και στο πλαίσιο της «Με-σογειακής Εκστρατείας Ενημέρωσης για Απορρίμματα σε Θάλασσες και Ακτές», 958 εθε-λοντές σ’ όλη την Ελλάδα καθάρισαν συμβολικά 50 χιλιόμετρα ακτών συλλέγοντας 5.340 κιλά σκουπιδιών.Τα στοιχεία έδειξαν ότι το 45% των απορριμμάτων που συνέλεξαν οι εθελοντές προέρχεται, όπως κάθε χρονιά, από δραστηριότητες αναψυχής στην παραλία και είναι κυρίως: πλαστικά μπουκάλια (10%), πλαστικές σακούλες και συσκευασίες τροφίμων (8%), καπάκια από μπουκάλια (7%), κουτάκια αναψυκτικών (6%),και καλαμάκια (5%). Για άλλη μια χρονιά, οι καθαρισμοί απέδειξαν ότι τα αποτσίγαρα, με ποσοστό 44%, επιμένουν να διεκδικούν την πρώτη θέση ανάμεσα στα απορρίμματα που συναντάμε στις ακτές.

Μεταξύ 26 και 30 Αυγούστου 2006 πραγματοποιήθηκε στην Putrajaya της Μαλαισίας, υπό την αιγίδα του Προ-γράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το περιβάλλον (UNEP), το Διεθνές Συνέδριο Παιδιών για το Περιβάλλον, στο οποίο συμμετείχαν 200 παιδιά από 67 χώρες του κόσμου.Τη χώρα μας αλλά και ολόκληρη την Ευ-ρώπη εκπροσώπησε ο 14χρονος Νι- κόλας Θεοφιλίδης, μέλος της Παιδι-κής HELMEPA από την Κάλυμνο. Ο Νι- κόλας ήταν μέλος του Παιδικού Συμ-βουλίου της UNEP στο οποίο εκλέχτη- κε κατά τη διάρκεια του Παγκοσμίου Συμβουλίου Παιδιών για το Περιβάλ- λον το 2005 στο Aichi της Ιαπωνίας.Μαζί με τα άλλα 10 μέλη του Συμ-βουλίου, ο Νικόλας εργάστηκε για το σχεδιασμό και την οργάνωση του Συνεδρίου στη Μαλαισία. Μετέφερε στο διεθνές προσκήνιο τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίσει το θα-λάσσιο περιβάλλον ακόμα και στις πλέον απόμακρες περιοχές του πλανή-τη μας. «Πρέπει όλοι να αλλάξουμε τη συμπεριφορά μας προς το περιβάλλον διότι η Γη είναι το μοναδικό μας σπίτι και καταστρέφοντάς την καταστρέφου-με τους εαυτούς μας».Το επόμενο Διεθνές Συνέδριο των παιδιών για το περιβάλλον θα πραγ-ματοποιηθεί το 2008 στο Stavanger της Νορβηγίας.

Μεταξύ 28 Φεβρουαρίου και 2 Μαρτί-ου η HELMEPA συμμετείχε στη Διεθνή Ναυτιλιακή Έκθεση China Maritime 2006 στο Hong Kong, με περίπτερο που ευγενικά διέθεσαν οι διοργανωτές Baird Publications. Ο Αυστραλός διοργανωτής Neil Baird, υποστηρικτής της AUSMEPA, στη συνέντευ-ξη τύπου που προηγήθηκε της τελετής έναρξης, παρουσίασε τη HELMEPA και έδωσε την ευκαιρία στο Γενικό Διευθυντή, Δ. Κ. Μητσάτσο να μιλήσει στους δημο-σιογράφους και να τους προσκαλέσει να επισκεφθούν το περίπτερο της Ένωσης για καλύτερη ενημέρωση για τους στόχους και τις δραστηριότητές της. Αμέσως μετά τα εγκαίνια, το περίπτερο της HELMEPA επισκέφθηκε μεταξύ άλλων, ο Πρόεδρος της Ένωσης Εφοπλιστών του Hong Kong, David C.C. Koo.

Στο πλαίσιο της μακρόχρονης συνεργασίας της HELMEPA με το Διεθνές Ναυτιλια- κό Πανεπιστήμιο (WMU) η Ένωση πραγματοποίησε για ακόμη ένα χρόνο τετρα- ήμερο Σεμινάριο για τους φοιτητές του μεταπτυχιακού τμήματος Ναυτιλιακής Διοί-κησης.Οι 19 φοιτητές - στελέχη κυβερνητικών υπηρεσιών και άλλων ναυτιλιακών φορέων σε Βόρειο και Νότιο Κορέα, Γεωργία, Ελλάδα, Ιαπωνία, Καμερούν, Κένυα, Μαλαι-σία, Μογγολία, Μπαγκλαντές, Σιγκαπούρη, Σουηδία και Φιλλιπίνες, συνοδεύονταν από τον Καθηγητή τους Captain J. Liljedahl.Εισηγητές από τις Εταιρείες - μέλη American Bureau of Shipping, Bureau Veri-tas, Costamare, Danaos, Gemanischer Lloyd, Lloyd’ s Register, Swedish Club, Tsakos Shipping, καθώς και την Πανελλήνια Ένωση Πλοηγών, πραγματοποίησαν παρουσιάσεις με σκοπό να διευρύνουν τις γνώσεις των φοιτητών σχετικά με την ιστορική Ελληνική ναυτιλιακή βιομηχανία.



Με την ευπρέπεια που αρμό-ζει σε κάθε οργάνωση που έχει να παρουσιάσει κοινω- νικό και εκπαιδευτικό έργο

για 25 συνεχόμενα χρόνια, γιόρτασε την Τετάρτη 6 Ιουνίου, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, η Ελληνική Ένωση Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος - HELMEPA, την 25η επέτειό της από την ίδρυσή της από τον αείμνηστο Γιώργο Π. Λιβανό.Την τελετή τίμησαν με την παρουσία τους εκπρόσωποι της Πολιτείας, της Ευρωπαϊ-κής Επιτροπής, του Διπλωματικού Σώμα-τος, στελέχη της Ελληνικής και διεθνούς ναυτιλιακής κοινότητας, καθώς και Πρόε-δροι και στελέχη των αδελφών Ενώ- σεων AUSMEPA-Αυστραλία, CYMEPA-Κύ-προ, TURMEPA-Τουρκία και URUMEPA-Ουρουγουάη.Την τελετή χαιρέτησε ο Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου Νίκος Παππαδά-κης και στη συνέχεια παρουσιάστηκε μια αναδρομή του έργου της 25ετίας από τον Γενικό Διευθυντή της HELMEPA Δημήτρη Μητσάτσο.Το έργο της HELMEPA χαιρέτησαν ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Εμπο-ρικής Ναυτιλίας Ιωάννης Τζωάννος ως εκπρόσωπος της Κυβέρνησης, ο Πρόε-δρος της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Βουλής Θανάσης Κατσιγιάννης ο οποίος και μετέφερε χαιρετισμό της Προέδρου της Βουλής κας. Μπενάκη, ο Γιάννης Σα- ραντινός εκ μέρους της Υπουργού Εξωτε-ρικών κας. Ντόρας Μπακογιάννη και ο πρώην Υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας Χρήστος Παπουτσής, υπεύθυνος για θέ-ματα Ναυτιλίας στο ΠΑΣΟΚ, εκ μέρους της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης.Την εκδήλωση παρουσίασε η έγκριτη δη- μοσιογράφος κα Ειρήνη Νικολοπούλου.Ακολούθησε απονομή αναμνηστικών πλακετών στην Πανελλήνια Ναυτική Ομο-

1

2

Ε Κ Δ Η Λ Ω Σ Η

25ΕΤΙΑΣ HELMEPAM Ε ΓΑ Ρ Ο Μ Ο Υ Σ Ι Κ Η Σ Α Θ Η Ν Ω Ν 6 Ι Ο Υ Ν Ι Ο Υ 2 0 0 7



1. Ο Πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος - HELMEPA κ. Νίκος Παππαδάκης μαζί με τον Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας κ. Ιωάννη Τζωάννο. 2. Ο Γενικός Διευθυντής της HELMEPA κ. Δημήτρης Μητσάτσος. 3. Στην εκδήλωση μεταξύ άλλων επισήμων παρευρέθηκαν οι: Καπετάν Βασίλης Κωνσταντακόπουλος - Επίτιμος Πρόεδρος της HELME-PA, κ. Χρήστος Παπουτσής - πρώην Υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας και οι Γενικοί Γραμματείς του ΥΕΝ κ. Τζωάννος και κ. Βλάχος. 4. Παιδιά-μέλη της Παιδικής HELMEPA φωνάζουν τα συνθήματα “Να σώσουμε τις θάλασσες” και “Πριν νά ’ναι πολύ αργά”. 5. Ο κ. Θανάσης Κατσιγιάννης χαιρετίζει την εκδήλωση εκπροσωπώντας την Βουλή των Ελλήνων και ως Πρόεδρος της Επιτροπής της Βουλής για το Περιβάλλον. 6. Ένα από τα πολλά banner τα οποία έντυσαν τους χώρους του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών την βραδιά της εκδήλωσης.

3

4

5 8

σπονδία και την Ένωση Ελλήνων Εφο-πλιστών, Ιδρυτές της HELMEPA, από τον Καπετάν Βασίλη Κ. Κωνσταντακόπουλο, Επίτιμο Πρόεδρο της Ένωσης και τον Νίκο Παππαδάκη, αντίστοιχα.Τα θερμά χειροκροτήματα της κατάμε- στης αίθουσας του Μεγάρου Δ. Μητρό-πουλου, εισέπραξαν μέλη του Λυκείου Ελληνίδων της Καλαμάτας που χόρεψαν Ελληνικούς χορούς ντυμένες με παρα-δοσιακές στολές, καθώς και η Παιδική χορωδία Kodály.Το στίγμα έδωσαν στο κλείσιμο της τελετής, παιδιά-μέλη της Παιδικής HELMEPA όπου ξεχύθηκαν στην σκηνή και ντυμένα στα χρώματα της Ελλάδας βροντοφώναξαν σε όλους τους παρευρισκόμενους, ζητώντας τους να Σώσουν τις Θάλασσες πριν να είναι πολύ αργά!


A Ν Δ Ρ Ο ΣΦιλοξενία Θάλασσα ΠολιτισμόςΜια σειρά εορταστικών εκδηλώσεων με τον τίτλο «AΝΔΡΟΣ, Φιλοξενία, Θάλασσα, Πολιτισμός» έλαβαν χώρα στο όμορφο νησί της Άνδρου, από τις 17 έως τις 22 Μαΐου 2007, διοργάνωση του Ναυτικού Ομίλου «Αδρίας», τον οποίο ίδρυσε και στον οποίο προεδρεύει το μέλος του Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδος κ. Γεώργιος Δεσποτόπουλος.

Κατά την διάρκεια των εκδηλώ-σεων χαιρετισμό απηύθυνε η Πρόεδρος του Ναυτικού Μου-σείου της Ελλάδος κα Αναστασία

Αναγνωστοπούλου - Παλούμπη ενώ ομι-λίες πραγματοποίησαν οι κ.κ. Π. Στάμου, Πλοίαρχος Π.Ν. ε.α., με θέμα «Ο Λά-μπρος Κατσώνης και η σχέση του με την Άνδρο», στην οποία φωτίστηκαν άγνωστες στιγμές της ζωής και της δράσης του με-γάλου Έλληνα αγωνιστή. Ι. Παλούμπης, Αντιναύαρχος Π.Ν. ε.α., με θέμα «Η συμβολή του Εμπορικού Ναυτικού στην ανάπτυξη της Ελλάδος τον 20ο αιώνα», στην οποία μετά από μια αναδρομή σε σημαντικούς σταθμούς της ιστορίας της

Ελληνικής Εμπορικής Ναυτιλίας από την αρχαιότητα, παρουσιάστηκαν τα βήματα που οδήγησαν στην παγκόσμια κορυφή το Ελληνικό Εμπορικό Ναυτικό. Ξ. Μαυ-ρογιάννης, Αντιναύαρχος Π.Ν. ε.α., με θέμα «Η Ελληνική Θαλάσσια Ένωση θε-μελιωτής της ιστιοπλοΐας στην Ελλάδα», κατά την οποία παρουσιάστηκε η ιστορία του αγωνίσματος της ιστιοπλοΐας και η καθιέρωση πρωταθλημάτων στην χώρα μας. Γ. Χαραμής, Καθηγητής Πληρο-φορικής, με θέμα «Η δράση των Ελλη-νικών Υποβρυχίων στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο», στην οποία παρουσιάστηκαν οι πρωταγωνιστές σημαντικών στιγμών της Ελληνικής Ιστορίας. Γ. Δάμπασης, Σκη-

νοθέτης, με θέμα «Δημήτριος Πολέμης ο Ιστορικός» κατά την οποία προβλήθη-καν μαγνητοσκοπημένα αποσπάσματα από συνεντεύξεις του μεγάλου ιστορικού της Άνδρου (παρακάτω δημοσιεύονται αποσπάσματα των ομιλιών).Παράλληλα πραγματοποιήθηκαν προβο-λή της ταινίας «η Άνδρος του Ανδρέα Εμπειρίκου», χορευτική βραδιά με παρα- δοσιακούς χορούς με συμμετοχή του Συλλόγου Γυναικών Άνδρου και του Χο-ρευτικού Συλλόγου «Υδρούσα», παιδικοί αγώνες επιδείξεως ιστιοπλοΐας με συμμε-τοχή αθλητών του Ναυτικού Ομίλου Ελλά-δος και ρεσιτάλ του Μουσικού Συλλόγου Άνδρου.


Κεντρική εκδήλωση των εορτασμών στην Άνδρο ήταν η έκθεση που πραγματοποίησε το Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος στην αί-θουσα εκδηλώσεων του ξενοδοχείου An-dros Holidays.Τα εγκαίνια της έκθεσης πραγματοποίησε ο Δήμαρχος του Δήμου Υδρούσας κ. Κυ-ριάκος Θωμάς.Η έκθεση λειτούργησε σε τρία παράλλη-λα επίπεδα. Εκτέθηκαν κειμήλια του ιστο- ρικού Αντιτορπιλικού «Αδρίας», από το οποίο πήρε και την ονομασία του ο δι- οργανωτής όμιλος, καθώς και προσωπι-κά αντικείμενα του Κυβερνήτη του, Ναυάρχου Ιωάννη Τούμπα. Επίσης πα-

ρουσιάστηκε μέρος της συλλογής χαρτών του Μουσείου με σπάνιους χάρτες της Εύβοιας και των Κυκλάδων διάσημων χαρτογράφων του 16ου, 17ου και 18ου αιώνα και τονίστηκε η σημασία της πε-ριοχής για το διαμετακομιστικό εμπόριο καθώς και ως ενδιάμεσος σταθμός των θαλάσσιων επικοινωνιών της Δύσης με την Κωνσταντινούπολη. Τέλος εκτέθηκαν πίνακες από την ναυτική πινακοθήκη ση- μαντικών θαλασσογράφων, όπως ο Χα-τζής, Ρωμανίδης, Προσαλέντης και άλλοι.Επιμελητής της έκθεσης ήταν ο κ. Χαρά-λαμπος Τορτορέλης, Παιδαγωγός - Μου-σειολόγος του Ν.Μ.Ε.

ΤΟ ΝΑΥΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΗΝ ΑΝΔΡΟ

2

4

1

3

5

6

1. Από τις εκδηλώσεις στο Ξενοδοχείο ANDROS HOLIDAYS. 2. Το Μνημείο του Αφανούς Ναύτη και το Ναυτικό Μουσείο Άνδρου στην Χώρα του νησιού. 3. Στιγμιότυπο από τις εκδηλώσεις στο Ξενοδοχείο ANDROS HOLIDAYS. 4. Στιγμιότυπο από τις εκδηλώσεις στο Ξενοδοχείο ANDROS HOLIDAYS. Διακρίνονται από αριστερά ο κ. Ν. Αλαφασός, Ταμίας του Ν.Μ.Ε., η Πρόεδρος του Ν.Μ.Ε., οι κυρίες Δούση και Μανιάτη, οι Ναύαρχοι ε.α. κ.κ. Μανιάτης, Παλούμπης, Παληογιώργος και Μαυρογιάννης. 5.6. Η έκθεση του Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδος στην Άνδρο.Φωτογραφίες: Ν. Παναγιωτόπουλος

[ΑΝΔΡΟΣ]


[ΑΝΔΡΟΣ]

ΑΠΟΣΠAΣΜΑΤΑ ΟΜΙΛΙΩΝ

Χαιρετισμός Προέδρου Ναυτικού Μου- σείου της Ελλάδος κα Αναστσίας Ανα-γνωστοπούλου - Παλούμπη:«Κυρίες και Κύριοι, φίλες και φίλοι,Το Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος χαιρε-τίζει την δημιουργία του νέου Ναυτικού Ομίλου Άνδρου «Αδρίας» και με τις μικρές του δυνάμεις θα προσπαθήσει να σταθεί αρωγός και συμπαραστάτης στο έργο του κυρίου Δεσποτόπουλου.Εκτός από τη συγγένεια των στόχων του Ναυτικού Μουσείου και του Ομίλου «Α-δρίας» πιστεύουμε πως ο οποιοσδήποτε παρόμοιος όμιλος που οργανώνεται στην επαρχία αποτελεί ένα κύτταρο πολιτισμού και ψυχαγωγίας των τοπικών κοινωνιών και ως τέτοιο είναι ευπρόσδεκτο και πρέπει να τυγχάνει της υποστήριξης όλων μας.Στο νέο Ναυτικό Όμιλο της όμορφης Άνδρου ευχόμαστε καλή τύχη και ευόδωση των στόχων του. Πιστεύουμε πως η πρω-τοβουλία του κ. Δεσποτόπουλου έχει πολ-λά να δώσει στο ναυταθλητισμό του νησιού στην αναβάθμιση της κοινωνικής ζωής αλ-λά και στον τουρισμό της περιοχής.Συγχαρητήρια και καλή τύχη»

Απόσπασμα ομιλίας κ. Πάνου Στάμου, Πλοιάρχου Π.Ν. ε.α.:(...) «Σαν σ’ αρέσει μπάρμπα Λάμπρο ξανά πέρνα ‘πό την Άνδρο!.... Ένα δίστιχο, δέκα λέξεις που σημειώνουν μια τραγική για τον Ελληνικό Αγώνα ιστο-ρική στιγμή, την περίφημη ναυμαχία, που έγινε στ’ ανοιχτά της Άνδρου, στο Στενό του Καφηρέα, του περίφημου Κάβο Ντό- ρο, το 1790 μεταξύ των ναυτικών δυ-νάμεων του Καπουδάν Πασά και του Λά-μπρου Κατσώνη.Είναι σε όλους γνωστό ότι στη ναυμαχία αυτή, που ξεκίνησε στις 6/17 (παλαιό/ ν. ημερολόγιο) Μαΐου αντιπαρατάχθηκαν

στην αρχή 20 Τουρκικά πλοία απέναντι σε επτά του Λ. Κατσώνη. Το μεσημέρι της 7ης/18ης Μαΐου «…ξεκίνησε η σκληρό-τερη σε ένταση ναυμαχία, η οποία συνε- χιζόταν μέχρι αργά το βράδι και συνολικά ήταν αρκετά επιτυχής για τους γενναίους Έλληνες…» γράφει ο Ρώσος ιστορικός Γιούρι Πριάχιν. Ξαφνικά όμως, τα ξημερώ- ματα της δεύτερης μέρας εμφανίστηκε στην περιοχή Αλγερινός Στόλος από 11 πολεμικά πλοία, που έφτασε για να συν-δράμει τον Τούρκο Στόλαρχο (...).Στην άνιση μάχη ο Λ. Κατσώνης χάνει την ναυαρχίδα του, την Αθηνά της Άρκτου, «…πέντε συνολικά πλοία του, 620 καλά

Πάνω: Ο κ. Δεσποτόπουλος, Πρόεδρος του Ναυτικού Ομίλου «Αδρίας», η Πρόεδρος του Ν.Μ.Ε. και ο Δήμαρχος Υδρούσας Άνδρου πραγματοποιούν τα εγκαίνια της έκθεσης του Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδος. Κάτω: Ο κ. Δεσποτόπουλος παραδίδει τον Θυρεό του Ομίλου στην Πρόεδρο του Ν.Μ.Ε. Φωτογραφίες: Ν. Παναγιωτόπουλος

εκπαιδευμένους και δοκιμασμένους στις μάχες και τις καταδρομές άνδρες του Ρω-σικού Ελαφρού Στολίσκου του, από τους οποίους πάνω από 50 αιχμαλωτίστηκαν και σύντομα εκτελέστηκαν ως πειρατές…» γράφει ο Πριάχιν. Και συνεχίζει «…Οι απώλειες των Τούρκων και των Αλγερινών αποδείχθηκαν πολύ σοβαρότερες. Περι-λάμβαναν 3000 νεκρούς και πολλούς τραυματίες. Πολλά σκάφη τους με σοβα- ρές ζημιές αναγκάστηκαν να ρυμουλ-κηθούν…και μερικά από αυτά βούλιαξαν κατά τη ρυμούλκηση…τα υπόλοιπα γύ-ρισαν στην Κωνσταντινούπολη , όπου με πάταγο και κανονιοβολισμούς γιόρτασαν τη νίκη κρεμώντας τους Λαμπρινούς, τους συντρόφους του Κατσώνη, από τα κατάρτια τους μπροστά στη ρωσική σημαία…». Δεν σταμάτησαν όμως μόνον εδώ οι Τούρ-κοι, αμέσως εκδικητικά κατέστρεψαν ό, τι βρήκαν στη Τζιά, που αποτελούσε τη ναυτική βάση του Κατσώνη. Κρέμασαν τον Ανδριώτη αρχιερέα που πάντρεψε τον Κα-τσώνη με τη Μαρία Σοφιανού την κόρη του προεστού της Τζιάς Πέτρου Σοφιανού.Μετά τη ναυμαχία, ο Ρώσος Ανώτατος Διοικητής στρατάρχης Ποτέμκιν, βεβαιώ-νοντας σε αναφορά του προς την Αικα-τερίνη ΙΙ, ότι «…παρά την βαριά ήττα, αξιολόγησε πολύ θετικά τις Επιχειρήσεις που ενήργησε ο Κατσώνης ως Διοικητής του Στολίσκου. Υπογράμμισε το θάρρος και την πίστη του στο στρατιωτικό καθήκον, την ετοιμότητά του να συνεχίσει τον αγώνα κατά του εχθρού,…το μίσος προς τον Τούρκο κατακτητή και τους συνενόχους του ανάμεσα στον τοπικό πληθυσμό….», πρότεινε την προαγωγή του Κατσώνη. Ο Λάμπρος Κατσώνης θεωρήθηκε ου-


[ΑΝΔΡΟΣ]

σιαστικά από τους προϊσταμένους του νικητής και στις 29 Ιουλίου 1790 έγινε Συνταγματάρχης. Το Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου του απονεμήθηκε το υψηλό στρα-τιωτικό Παράσημο του Τάγματος των Ιπ-ποτών του Αγίου Γεωργίου Δ’ Τάξεως. Έτσι έγινε και Ιππότης.Δεν θα αποτελούσε επομένως υπερβολι-κή ιστορική κρίση, αν διατυπώναμε το ακόλουθο συμπέρασμα:Η ναυμαχία του Κάβο Ντόρο (6 παλαιό ημερολόγιο,18 Μαΐου νέο, 1790) απο-τελεί μοναδικό παράδειγμα στην ναυτι-κή ιστορία, όπου ο νικημένος Διοικητής Ναυτικής Δυνάμεως (Ελαφρός Ρωσικός Στολίσκος Μεσογείου) αμείβεται με ξε- χωριστές τιμές από τον αρχηγό του κρά-τους της Σημαίας του, προαγωγή ‘επ’ ανδραγαθία’ και ανώτατο παράσημο που συνοδεύεται από τίτλο Ευγενείας!» (...).

Απόσπασμα ομιλίας κ. Ιωάννη Παλούμπη, Αντιναυάρχου Π.Ν. ε.α.:(...) «Έτσι τον 18ο αιώνα οι έλληνες κά- τοικοι των νησιών, αλλά και των παραλίων ναυτότοπων σε όλο τον ελληνικό χώρο αποτελούν πηγή ναυτικής γνώσης και πλη- ροφόρησης. Εργάζονται ως πλοηγοί, κα-πετάνιοι, ναύκληροι, ναυτικοί σύμβουλοι, ναυπηγοτεχνίτες είτε στον Οθωμανικό στόλο, είτε σε εμπορικά πλοία δυτικοευ-ρωπαϊκών χωρών, είτε ακόμα σε Μαλτέ-ζικα και Μπαρμπερίνικα πειρατικά και κουρσάρικα.Η σύνθεση όλων αυτών των παραγόντων, οι διεθνείς συνθήκες της εποχής, το άγονο του εδάφους των νησιών, η φτώχεια των επαγγελμάτων της ξηράς, η ναυτική γνώση και εμπειρία όχι μόνο στη ναυσιπλοΐα, αλλά και σε συνθήκες αντιμετώπισης κουρσάρων και πειρατών, ή η συμμετοχή

Πάνω: Ο κ. Δεσποτόπουλος παραδίδει τον Θυρεό του Ομίλου στον Ναύαρχο ε.α. κ. Σωτηρίου. Κάτω: Ο κ. Δεσποτόπουλος παραδίδει τον Θυρεό του Ομίλου στον Αντιναύαρχο Π.Ν. ε.α. κ. Ι. Παλούμπη.

σε κουρσάρικες ή πειρατικές επιχειρήσεις αποτέλεσε τη βάση και το υλικό πάνω στο οποίο οικοδομήθηκε, αφ` ενός η ανά- πτυξη της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας, αφ` ετέρου ο ελληνικός στόλος του εθνι-κοαπελευθερωτικού αγώνα του 1821.Συνοψίζοντας μπορούμε να αναφέρουμε ότι η δημιουργία του ελληνικού εμπορικού στόλου ξεκινά στις αρχές του 18ου αιώνα από τα νησιά και τα λιμάνια του Ιονίου με παράλληλη αύξηση του στόλου των νησιών του ανατολικού Αιγαίου. Οι στόλοι των νησιών του δυτικού Αιγαίου αναπτύχθηκαν στα τελευταία χρόνια του 18ου αιώνα με την απογείωση της Ύδρας των Σπετσών και των Ψαρών κατά τους Ναπολεόντειους πολέμους. Ο αγγλικός αποκλεισμός έδωσε τεράστια ώθηση στους στόλους των τριών αυτών νησιών καθώς είχαν αναλάβει σχεδόν κατ’ απο-

κοπή τη διάσπαση και τον επισιτισμό της Γαλλίας. Η Συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή το 1774 έδωσε επίσης ώθηση στην ελληνική ναυτιλία όχι μόνο λόγω της χρήσης της Ρωσικής σημαίας από τα πλοία, αλλά πολύ συνετέλεσε και η ανάπτυξη ελληνικών παροικιών στα παράλια του Ευξείνου, όπως στην Κριμαία, Αζόφ, Οδησσό κ.α. Έτσι τις παραμονές της ελληνικής επανά- στασης ο ελληνόκτητος στόλος αριθμούσε:

Η μεγάλη έμφαση που έχει δοθεί στη ναυτιλία των νησιών Ύδρας, Σπετσών και Ψαρών προέρχεται από την ενεργό τους παρουσία στην επανάσταση του `21, με αποτέλεσμα να ταυτίζεται η ελληνική εμπορική ναυτιλία με το στόλο αυτών των νησιών. Ο στόλος τους όμως κατά το 1813 αποτελείτο από 240 σκάφη, ποσοστό μι-κρότερο από το ένα τρίτο του συνολικού στόλου των ελλήνων. Γίνεται ωστόσο αποδεκτό πέραν πάσης αμφισβήτησης ότι η συσσώρευση πλούτου των τριών αυτών νησιών έπαιξε καθορι-στικό ρόλο, ιδίως τα τρία πρώτα χρόνια του αγώνα. Ήταν οι ίδιοι εμποροκαπε-τάνιοι που έσπαγαν αποκλεισμούς και αντιμετώπιζαν κουρσάρους και πειρατές οι οποίοι μετεξελίχθηκαν σε πολεμιστές του αγώνα. Υδραίοι εμποροκαπετάνιοι όπως ο Μιαούλης, ο Τομπάζης, ο Σαχτούρης, ο Κριεζής, ο Τσαμαδός, υπήρξαν οι ναυμα-

Νησιά και λιμάνια του Ιονίου257 σκάφη

Νησιά και λιμάνια δυτικού Αιγαίου 268 σκάφη

Kυκλάδες117 σκάφη

Νησιά Ανατολικού Αιγαίου136 σκάφη

Κρήτη40 σκάφη


[ΑΝΔΡΟΣ]

χοί και οι πρωτεργάτες της “ναυτικής εποποιίας” του `21. Και απλοί ναύτες όπως οι Κανάρης, Παπανικολής, Πιπίνος, Ματρόζος, Νικόδημος, Βώκος κ.α. ανα- δείχθηκαν στους περίφημους μπουρλο-τιέρηδες.Στο ελληνικό κράτος που δημιουργείται και αναγνωρίζεται μετά την απελευθέρωση η εμπορική ναυτιλία της Ύδρας δεν απέκτησε ποτέ πια τα πρωτεία. Η ναυτιλία της υποσκελίσθηκε από το στόλο των νη-σιών του Ιονίου και των άλλων νησιών του Αιγαίου. Οι Υδραίοι εμποροκαπετάνιοι που διετέλεσαν ναύαρχοι δεν ξανάγιναν ποτέ εμποροκαπετάνιοι» (...).

Απόσπασμα ομιλίας κ. Ξενοφώντα Μαυ-ρογιάννη, Αντιναυάρχου Π.Ν. ε.α. και Προέδρου της Ε.Θ.Ε.:Η σημερινή ολιγόλεπτη ομιλία μου έχει ως θέμα : «Η Ε.Θ.Ε. θεμελιωτής της ελληνι-κής ιστιοπλοΐας».Η ιστιοπλοΐα περισσότερο σαν ένα δια-σκεδαστικό παιχνίδι παρά ένα εθνικό αγώνισμα, ξεκίνησε στην Αγγλία το 18ο αιώνα. Όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, ου-σιαστικά εγκαινιάστηκε από το 1812. Το άθλημα υποστηρίχθηκε από τους βασιλείς και το κράτος και αναπτύχθηκε σύντομα. Στην Ελλάδα ήρθε περισσότερο από ένα αιώνα μετά. Το 1931 ιδρύεται η «Ελληνική Θαλάσσια ΄Ενωση» (Ε.Θ.Ε.) κατόπιν πανηγυρικής συνεδρίας στον «Παρνασσό» όπου πα-ραβρέθηκε όλο το επίσημο κράτος από του πρώτου άρχοντος μέχρι του τελευταίου.Τον επόμενο χρόνο, δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ο ιδρυτικός νόμος που προβλέπει ως κύριο σκοπό «την προαγωγή του ναυτικού πνεύματος παρά τω Ελληνικώ Λαώ.»Η ιστορική μνήμη στέκεται στην έκκληση που είχε κάνει το 1933 ο υπουργός των Ναυτικών και πρόεδρος της Ε.Θ.Ε.,

ναύαρχος Αλέξανδρος Χατζηκυριάκος για την ενίσχυση της αρτισύστατης Ε.Θ.Ε. Χαρακτηριστικό απόσπασμα: «…Εξορκίζω τους ΄Ελληνας να καταβάλουν όλας των τας δυνάμεις δια την επίτευξιν των σκοπών της Ε.Θ.Ε., σκοπών τους οποίους νομίζω ότι δύναμαι να συνοψίσω εις την ανάπτυ-ξιν της Ναυτικής Σκέψεως, την ενίσχυσιν της εμφύτου Ναυτικής Συνειδήσεως των Ελλήνων και την διάδοσιν της αντιλήψεως περί της μεγάλης αξίας και της χρησιμό-τητας του Ναυτικού παράγοντος δι΄αυτήν ταύτην την ζωήν του ΄Εθνους μας».Η Ε.Θ.Ε., ευθύς εξ αρχής αναπτύσσει σημαντική δραστηριότητα και ξεκινά να συνεγείρει το Πανελλήνιο στην αξιοποίη-ση της θάλασσας ως στίβου άσκησης και ψυχαγωγίας.Το 1932 διοργανώνει τους πρώτους ιστιο- πλοϊκούς αγώνες στο πλαίσιο των δραστη-

ριοτήτων του Πολεμικού Ναυτικού και, ταυτόχρονα, το άθλημα αποκτά τους πρώτους φίλους, έξω από το Ναυτικό, μεταξύ των νέων των λεγόμενων «καλών οικογενειών», γίνεται δηλαδή ένα «ελιτί-στικο» άθλημα γιατί θέλει χρόνο και χρήμα. Το 1934, ελάχιστοι φίλοι της θάλασσας, ανταποκρινόμενοι στην έκκληση της Ε.Θ.Ε. συνέρχονται στα γραφεία της και στη συνέχεια στο Μουσείο Μπενάκη και βάζουν τις βάσεις της σύστασης του «Ναυτικού Ομίλου Αθηνών», του μετέπει-τα «ΒΝΟΕ» και σημερινού «ΝΟΕ».΄Ηταν τότε η εποχή που ελάχιστοι ασχο-λούνταν με τη θάλασσα. Οι ακτές του Φαληρικού όρμου ήταν ανοργάνωτες, σ΄όλο το μήκος του υπήρχαν ξύλινες πα- ράγκες και τσαντίρια. Η περιοχή από

Πάνω: Το όμορφο Μπατσί της Άνδρου. Κάτω: Οι Ναύαρχοι ε.α. κ.κ. Χατζημιχάλης, Ταπίνης, Μανωλόπουλος, Σωτηρίου και Φιλιππάκης πλαισιώνουν τον νεαρό Δήμαρχο Υδρούσας της Άνδρου στην έκθεση του Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδος. Φωτογραφίες: Ν. Παναγιωτόπουλος

Τζιτζιφιές μέχρι το Φαληρικό Δέλτα ήταν, σχεδόν, ακατοίκητη. Το πανί των ερασι-τεχνών ιστιοπλόων ήταν σχεδόν άγνωστο και μόνο ψαράδες με τις τράτες τους έβλεπες σ’ όλα τα σημεία της ακτής (...).

Απόσπασμα ομιλίας κ. Γεωργίου Χαραμή, Καθηγητή Πανεπιστημίου Μακεδονίας:Κατά την δεκαετία πριν την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το Yποβρύχιο (Y/B) ως όπλο είχε εξελιχθεί σημαντικά από τους Γερμανούς και Βρεταννούς σε χαρακτηριστικά, όπως οι δεξαμενές έρματος (θαλασσέρματα), ζωτικής φύσης μηχανήματα, αναδιπλούμενα πρωραία πηδάλια βάθους, εισαγωγή δεξαμενής ταχείας κατάδυσης και μηχανισμό αφα-νούς βολής των τορπιλλών. Τα 6 ελληνικά υποβρύχια δεν διέθεταν τέτοιου είδους χαρακτηριστικά και κατά την έναρξη του


πολέμου είχαν υπερβεί το τότε παραδε-δεγμένο όριο ζωής που ήταν τα δέκα (10) χρόνια.Οι συνθήκες διαβίωσης ήταν εξαιρετικά δύσκολες και οι κίνδυνοι μεγάλοι για τους άνδρες των υποβρυχίων. Συνθήκες ούτως ή άλλως δύσκολες στα υποβρύχια της εποχής, οι οποίες γίνονταν πολύ δυσκολότερες στα ελληνικά σκάφη λόγω της παλαιότητάς τους και της έλλειψης σύγχρονων για την εποχή συστημάτων.Θα ήταν παράλειψη όμως να μην ανα- φερθεί η από κάθε άποψη άρτια εκπαί-δευση των πληρωμάτων των υποβρυχίων μας και κυρίως το «πνεύμα του αήττητου», από το οποίο εμπνέονταν όλοι οι άνδρες του Πολεμικού Ναυτικού (Π.Ν.)Ποτέ ελληνικό πλοίο δεν έχει υποστείλει τη σημαία του, δεν έχει παραδοθεί στον εχθρό.Άλλα μειονεκτήματα των τότε υποβρυ-χίων μας, ήταν το περιορισμένο βάθος ασφαλείας (ελλείψει ανθεκτικότητας του παλαιού υλικού τους), οι μικρές ταχύτητες εν επιφανεία και εν καταδύσει, και ο πε- ριορισμένος σχετικά χρόνος για την πα-ραμονή τους σε συνεχή περιπολία.Κάτω από αυτές τις συνθήκες το Π.Ν. και ιδιαίτερα τα 6 ελληνικά Y/B έναντι των 119 ιταλικών, είχαν να ικανοποιήσουν την απαίτηση του Γ.Ε.Σ. να ανακόψει ο ελληνικός στόλος τον από θαλάσσης ανεφοδιασμό των ιταλικών στρατευμάτων στην Αλβανία. Ιδιαίτερη μνεία χρειάζεται να γίνει σε αυτό το σημείο στην συμβολή των ελληνικών υποβρυχίων στην διακίνη-ση καταδρομέων, εφοδίων και οπλισμού από την Αίγυπτο προς την σκλαβωμένη Ελλάδα και την παραλαβή από την πα-τρίδα Ελλήνων αντιστασιακών, ως και την ελπίδα που έδιναν στους Έλληνες, με την εμφάνισή τους στα ελληνικά νερά.Λίγο πριν οι Γερμανοί καταλάβουν ολό-κληρη την Ελλάδα τα πέντε παλαίμαχα υποβρύχια μας «Τρίτων», «Νηρεύς», «Γλαύκος», «Παπανικολής» και «Κατσώ-

[ΑΝΔΡΟΣ]

νης» (ο «Πρωτεύς» είχε ήδη απωλεσθεί, αύτανδρος στην Αδριατική), διέφυγαν στη Μέση Ανατολή, για να συνεχίσουν ορμώ- μενα από συμμαχικές ναυτικές βάσεις της Μεσογείου τον σκληρό και αμφίρροπο ακόμη τότε αγώνα εναντίον των φασιστι-κών δυνάμεων. Η διαφυγή του υποβρυχίου «Γλαύκος» ήταν και η πιο ηρωική, γιατί δεν είχε τε-λειώσει ακόμη τη γενική του επισκευή στον Ναύσταθμο Σαλαμίνος και δεν ήταν καν επανδρωμένος με κανονική σύνθεση πληρώματος.Έτσι, με προσωρινό κυβερνήτη τον νέο ύπαρχό του υποπλοίαρχο Ν. Μέρλιν ετοιμάστηκε βιαστικά, όπως-όπως, και αφού έκανε δοκιμαστικές καταδύσεις στον κόλπο των Μεγάρων, κάτω από τους σφοδρούς βομβαρδισμούς των γερμανι-κών στούκας, κατόρθωσε τελικά να δια-φύγει κι αυτός από την Ελλάδα στις 19-4-41 και να φτάσει στη μεγάλη βρεταννική

ναυτική βάση της Αλεξάνδρειας, στην Αίγυπτο.Στις 27-4-41, όταν οι Γερμανοί ύψωναν τη σημαία του κατακτητή στην Ακρόπολη ο Αρχηγός Διοικήσεως Υποβρυχίων (ΑΔΥ) Πλοίαρχος Αθαν. Ξηρός, που είχε παραμείνει στην Ελλάδα λόγω αντίξοων περιστάσεων, που δεν του επέτρεψαν να συμμετάσχει στην παραπέρα προσπάθεια των Υ/Β για την αντιμετώπιση του εχθρού και την απελευθέρωση της Ελλάδος, βλέ-ποντας την θυσία των ανδρών του, έθεσε τέρμα στη ζωή του. Υπενθυμίζεται ότι μη αντέχοντας την ιδέα της κατάκτησης της Ελλάδος, επίσης ηυτοκτόνησαν: Ο άνθρω- πος των Γραμμάτων: Πηνελόπη Δέλτα, ο πρωθυπουργός Αλέξανδρος Κορυζής, ο ταγματάρχης Πυροβολικού: Ιωάννης Βαρσής, και ο Εύζωνας, Σκοπός της Ση- μαίας εις την Ακρόπολη: Κωνσταντίνος Κουκίδης. Καμμία χώρα στον κόσμο δεν έχει να υποδείξει κάτι παρόμοιο.

Πάνω: Στιγμιότυπα από τους παιδικούς αγώνες επιδείξεως ιστιοπλοΐας με συμμετοχή αθλητών του Ναυτικού Ομίλου Ελλάδος. Κάτω: Ο Αντιναύαρχος Π.Ν. ε.α. κ. Μαυρογιάννης, Πρόεδρος της Ε.Θ.Ε., ο Ναύαρχος ε.α. κ. Σωτηρίου και η Πρόεδρος του Ν.Μ.Ε. με τους νεαρούς βραβευθέντες των ιστιοπλοϊκών επιδείξεων. Φωτογραφίες: Ν. Παναγιωτόπουλος


OI ΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣΤ Ο Ν Α Υ Τ Ι Κ Ο Μ Ο Υ Σ Ε Ι Ο Τ Η Σ Ε Λ Λ Α Δ Ο Σ Σ Τ Ο Π Α Λ Ε Ρ Μ Ο


18 Ιουνίου - 5 Ιουλίου 2007 Τερασσίνι - Παλέρμο (ΙΤΑΛΙΑ) Museo Palazzo d’Aumale

18 Ιουλίου - 30 Ιουλίου 2007 Πειραιάς (ΕΛΛΑΔΑ) Ναυτικό Μουσείο Ελλάδας

4 Αυγούστου - 30 Αυγούστου 2007 Χανιά Κρήτης (ΕΛΛΑΔΑ) Ναυτικό Μουσείο Κρήτης

5 Σεπτεμβρίου - 25 Σεπτεμβρίου 2007 Πιράν (ΣΛΟΒΕΝΙΑ) Marittime Museum Pomorski “Sergej Masera”

11 Οκτωβρίου - 31 Οκτωβρίου 2007 ΒΕΝΕΤΙΑ (ΙΤΑΛΙΑ) Museo Storico Navale - Arsenale

5 Νοεμβρίου - 25 Νοεμβρίου 2007 ΓΕΝΟΒΑ (ΙΤΑΛΙΑ) Galata

28 Νοεμβρίου - 15 Δεκεμβρίου 2007 Νάπολη (ΙΤΑΛΙΑ) Museo Anton Dohrn

19 Δεκεμβρίου 2007 - 20 Ιανουαρίου 2008 Βαρκελώνη (ΙΣΠΑΝΙΑ) Museum Maritim

20 Φεβρουαρίου 2008 ΑΛΙΚΑΝΤΕ (ΙΣΠΑΝΙΑ) Fundaciòn MARQ Museo Arqueològico Provincial de Alicante

Tέλη Μαρτίου 2008 Μασσαλία (ΓΑΛΛΙΑ) Musée de la Marine e de l’Economie

Το Ναυτικό Μουσείο στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του, που έχουν ως σκοπό την διάδοση του ελληνικού ναυτικού πολιτισμού και την εκπροσώπηση της χώρας μας σε διεθνείς οργανισμούς και ενώσεις με συναφές αντικείμενο ενδιαφέροντος, συμμετέχει ύστερα από πρόσκληση ως εταίρος (partner) στο ΠΕΠ Σικελίας 2000-2006 Άξονας VI Δράση 6.06C Δίκτυο των Φορέων και των Μουσείων για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της Μεσογείου. Συντονιστής του προγράμματος είναι το Περι- φερειακό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και της Σικελιάνικης άμαξας, Palazzo d’ Aumale του Τερασσίνι στο Παλέρμο της Σικελίας.Στόχος είναι η δημιουργία ενός δικτύου συνεργασίας μεταξύ πολιτιστικών φορέων που έχουν ως αντικείμενο τη ναυτική κληρονομιά και παράδοση των λαών της Μεσογείου. Σε αυτό συμμετέχουν συνολικά 65 φορείς από την Ιταλία, την Ισπανία, την Γαλλία, την Ελλάδα, την Σλοβενία, την Μάλτα, το Γιβραλτάρ, την Τουρκία και την Αλγερία.Από την Ελλάδα ειδικότερα, επίσης συμμετέχουν στο Δίκτυο το Ναυτικό Μουσείο Κρήτης, το Ναυτικό Μουσείο Αιγαίου, το Μουσείο Μπενάκη, το Ναυτικό και Λαογραφικό Μουσείο Σύμης, και το Μουσείο Ναυτικής Παράδοσης και Σπογγαλείας της Νέας Κούταλης στη Λήμνο. Στα πλαίσια του προγράμματος πραγματοποιείται κάθε χρόνο συνέδριο στις εγκαταστάσεις του μουσείου Palazzo d’ Aumale του Τερασσίνι στο Παλέρμο όπου μέσα από τον διάλογο και την ανταλλαγή εμπειριών παράγεται ένα κοινό πολιτιστικό αγαθό από όλους τους φορείς που ασχολούνται με την προβολή και διάσωση της ναυτικής κληρονομιάς της Μεσογείου.Στο συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στις 18 Ιουνίου 2007 το Μουσείο εκπροσώπησαν η αρχαιολόγος-βυζαντινολόγος κα Πηνελόπη Βουγιουκλάκη και η αρχειονόμος κα Κλεοπάτρα Ρηγάκη, όπου παρουσίασαν τα αποτελέσματα από το έργο της ψηφιοποίησης των συλλογών μας και τα προσδοκόμενα οφέλη. Την ίδια μέρα σε στρογγυλή τράπεζα συζητήθηκαν μεταξύ των συμμετεχόντων θέματα όπως η κτιριακή υποδομή, η συντήρηση αντικειμένων, ερευνητικά προγράμματα συνεργασίας, προβλή- ματα έλλειψης ερευνητικού προσωπικού, δημιουργία εκπαι-δευτικών προγραμμάτων με θέματα εμπνευσμένα από τη Με-σόγειο Θάλασσα.Προϊόντα αυτής της διεθνούς συνεργασίας είναι η δημιουργία ενός ιστοχώρου (web site), όπου θα παρουσιάζονται όλοι οι συμμετέχοντες φορείς του Δικτύου και η περιοδική έκθεση «Οι Δρόμοι της Θάλασσας» που εγκαινιάστηκε στις 18 Ιουνίου στο μουσείο του Τερασίνι και πρόκειται να ταξιδέψει σε δέκα χώρες. Η διεθνής έκθεση θα παρουσιαστεί και στο Ναυτικό Μουσείο από 18 έως 30 Ιουλίου 2007.Προς ενημέρωσή σας δημοσιεύουμε το πρόγραμμα της έκ-θεσης:


Περιοδική έκθεση

«ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ» Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος

18 - 30 Ιουλίου 2007Εγκαίνια: Τετάρτη 18 Ιουλίου 2007 και ώρα 20:00

Ωράριο: ΤΡΙ έως ΣΑΒ 9:00-14:00 - ΚΥΡ 9:30-14:00

Με αφορμή το ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Δίκτυο των Φορέων και των Μουσείων για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της Μεσογείου » αλλά και την αγάπη για την θάλασσα δημιουργήθηκε η πε-ριοδεύουσα έκθεση «Οι Δρόμοι της θάλασσας» η οποία περικλείει πάνω από 65 μουσεία που συμμετέ-χουν με τα αντικείμενά τους.

Με την βοήθεια των σύγχρονων τεχνολογιών και της εικονικής πραγματικότητας επιχειρείται μία πολύπλευρη ανασύνθε-ση της ιστορίας της Μεσογείου (γεωλογική, ιστορική, αρχαιολογική λαογραφική, οικονομική).

Αρχαιολογικά αντικείμενα, πολύτιμα έργα μικροτεχνίας από κοράλλια, αναπαραστάσεις αρχαίων ναυαγίων, ομοιώματα πλοίων, φωτογραφίες με στιγμιότυπα από την καθημερινή ζωή των κατοίκων παραθαλάσσιων περιοχών, λατρευτικές εικόνες και φυλακτά που ξορκίζουν τα στοιχειά της θάλασσας, παλαιοί χάρτες με σημειωμένα τα λιμάνια και τις ρότες των εμπορικών πλοίων, γεωλογικοί χάρτες με ανάγλυφο των βυθών, των θαλασσίων ρευμάτων και των ακτών, κοχύλια και απολιθώματα θαλασσίων οργανισμών είναι μόνο μερικές από τις κατηγορίες αντικειμένων που έδωσαν σάρκα και οστά στην έκθεση. Στόχος είναι να προβληθούν οι δεσμοί όλων των λαών και μεγάλων πολιτισμών που γεννήθηκαν και αναπτύχθηκαν στην αγκαλιά της Μεσογείου και να προσφέρει στους επισκέπτες της ένα ταξίδι στα κύματα της ιστορίας της.

Την περιοδική έκθεση επιμελήθηκε η διεθύντρια του Μουσείου Palazzo d’ Aumale και πρόεδρος της επιστημονικής επιτροπής του προγράμματος κα Βαλέρια Πατρίτσια Λι Βίνι, η οποία όπως δήλωσε ευελπιστεί αυτή η διεθνής έκθεση να είναι μόνο η αρχή μίας βαθύτερης και ουσιαστικότερης συνεργασίας μεταξύ των μουσείων και φορέων που συμμετέχουν στο πρόγραμμα.

Όσοι από τους αναγνώστες μας θα βρίσκονται στην Αθήνα και τον Πειραιά εκείνες τις ημέρες και ειδικότερα κατά τα εγκαίνια προσκαλούνται να παρευρεθούν. Η παρουσία σας και μόνο ενισχύει το έργο που επιτελεί το Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος.

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ


Α Γ Γ Ε Λ Ι Κ ΑΚ Ο Ρ Ο Β Ε Σ Η

πωλητήριοΝαυτικού Μουσείου Ελλάδος

«Η γλύπτρια Αγγέλικα Κοροβέση χρη- σιμοποιώντας τα μέσα που της προσφέ-ρει η τεχνολογία μετατρέπει έντεχνα τον ήχο μιας λέξης με το δικό της προ-σωπικό εικαστικό λόγο, σε έργα έτοιμα να επικοινωνήσουν με το κοινό, ανεξάρ-τητα από τη γνώση της τεχνολογίας. Μετατρέπει το συγκεκριμένο ηχογρά-φημα σε ένα τρισδιάστατο γλυπτό αφη-ρημένης τέχνης».

Γ. Ζογγόπουλος, Γλύπτης

«Η Αγγέλικα Κοροβέση επινόησε και ανέπτυξε ένα πρωτότυπο εικονιστικό λεξιλόγιο γλυπτικής που ταράζουν την καθιερωμένη αισθητική της παραδοσια-κής γλυπτικής».

Γιάννης ΚολοκοτρώνηςΕπ. Καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης

Πολυτεχνείου Θράκης

«...Είναι μια πρωτοποριακή σε διεθνή κλίμακα πρόταση. Η πολυσυζητημένη στις μέρες μας σχέση Τέχνης και Τε-χνολογίας έχει σπάνια διατυπωθεί με τόσο πρωτότυπες και πρωτοποριακές λύσεις...».

Αγγέλα Ταμπάκη Ιστορικός Τέχνης,

Επιμελήτρια Εθνικής Πινακοθήκης & Μουσείου Α. Σούτσου

Tηλ.: 210 4516264, 210 4516822, Fax: 210 451227

Προσωπικά και εταιρικά

πολυτελή δώρα.

Πρωτότυπα γλυπτά της Ελληνίδας Γλύπτριας

Αγγέλικας Κοροβέση.

Κάθε έργο συνοδεύεται από Πιστοποιητικό

Γνησιότητας.

«Τα μουσεία ως φορείς πολιτισμικών ανταλλαγών σκοπεύουν στην ανάπτυξη της μόρφωσης και της αμοιβαίας κατανόησης, στη συνεργασία και στην ειρήνη ανάμεσα στους λαούς».Σύμφωνα με αυτόν τον ορισμό, πριν 30 χρόνια, το 1977, το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων, το ICOM, ο επίσημος και σημα-ντικότερος οργανισμός που συγκεντρώνει τους επαγγελματίες των μουσείων όλου του κόσμου, καθιέρωσε την 18η Μαΐου ως την ημερομηνία που θα εορτάζεται σε παγκόσμιο επίπεδο η Ημέρα των Μουσείων. Η αντίληψη του ICOM για τον μεταβαλλόμενο και εξελισσόμενο ρόλο των μουσείων του 20ου και 21ου αιώνα, που πέρα από τον ερευνητικό, επιστημονικό, ιστορικό, καλλιτεχνικό και τεχνολογικό τους χαρακτήρα αποκτούν και ένα κοινωνικό πρόσωπο με σημα- ντική συμβολή και επιρροή στην διαπολιτισμικότητα, στην ανταλ-λαγή ιδεών και στη συνεργασία μεταξύ των λαών, οδήγησε σε μια διεθνή εορτή με κοινό θέμα για παραπάνω από 145 χώρες.Η κοινή θεματολογία της εορτής κάθε χρόνο που επιλέγεται από το ICOM σκοπεύει στην ανάπτυξη ενός διεθνούς διαλόγου σχετικά με θέματα που αφορούν απλούς ανθρώπους. Τα οργανωμένα μουσεία που συμμετέχουν στην εορτή προσφέρουν τα κίνητρα και ερεθίσματα στους επισκέπτες τους και λειτουργούν ως οργανωτές αυτού του διεθνούς διαλόγου. Παλαιότερα θέματα της εορτής αποτέλεσαν «Τα Μουσεία και το Περιβάλλον», «Τα Μουσεία πίσω από την σκηνή», «Συλλέγοντας σήμερα για αύριο», «Η ικα-νοποίηση της ανακάλυψης», «Μουσεία ειρήνης και αρμονίας στην κοινωνία», «Τα Μουσεία και η Παγκοσμιοποίηση», «Τα μουσεία χτίζοντας την κοινωνία», «Τα Μουσεία και οι φίλοι τους», κτλ. Η ημέρα που αφιερώνεται στα μουσεία τους δίνει την ευκαιρία να οργανώσουν ποικίλες εκδηλώσεις, όπως συναυλίες, εκπαιδευτι-κά προγράμματα, εκθέσεις, θεατρικά δρώμενα, ομιλίες, ενώ στο κοινό προσφέρεται δωρεάν είσοδος με διευρυμένο ωράριο των μουσείων. Παράλληλα κάθε χώρα διοργανώνει συμπλη-ρωματικούς εορτασμούς κατά την Διεθνή Ημέρα Μουσείων, όπως η Βολιβία με την εορτή «Σπίτι - Μουσείο των κοινωνικών κινημάτων του Wálter Solón Romero», η Αργεντινή με την εορτή «Μάης Μουσείων», ενώ στην Ευρώπη, με πρωτοβουλία του Γαλλικού Υπουργείου Πολιτισμού, καθιερώθηκε η «Νύχτα Μου- σείων» με νυχτερινές εκδηλώσεις σε παραπάνω από 2.000 ευρωπαϊκά μουσεία. Θέμα του φετινού εορτασμού ήταν «Μου- σεία και πολιτιστική κληρονομιά - Αναθεωρήσεις και νέες προ-σεγγίσεις». Με την επιλογή αυτού του θέματος, το ICOM επιθυμεί να φέρει τους νέους πιο κοντά στα μουσεία, να γνωρίσουν τον κόσμο μέσα από τις δυνατότητες που τους προσφέρουν οι καλλιτεχνικές και άλλες δημιουργίες καθώς και οι μαρτυρίες του παρελθόντος, για να μπορέσουν να ανοίξουν νέους δρόμους για ανταλλαγή ιδεών και δημιουργικό διάλογο.Τιμώμενο μουσείο της χώρας μας ήταν η Εθνική Πινακοθήκη - Μουσείο Αλέξανδρου Σούτζου - Εθνική Γλυπτοθήκη, στο οποίο πραγματοποιήθηκαν ομιλίες της Καθηγήτριας, Διευθύντριας της Εθνικής Πινακοθήκης κα Μαρίνας Λαμπράκη - Πλάκα και του Αρχιτέκτονα, Καθηγητή του ΕΜΠ κ. Γεώργιου Παρμενίδη.Συνολικά 60 Μουσεία και Πολιτιστικοί Οργανισμοί πραγμα-τοποίησαν περιοδικές εκθέσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, ομιλίες και άλλες εκδηλώσεις στην Ελλάδα. Ξεχωρίζουμε τις εκδηλώσεις του Λαογραφικού - Ιστορικού - Φιλολογικού Μου-σείου Αιτωλοακαρνανίας, στο Αγρίνιο, με την Λαϊκή Γιορτή στην πλατεία Χατζοπούλου και ομιλία με θέμα τα βιομηχανικά κτίρια του Αγρινίου στο Παπαστράτειο Μέγαρο Γυμναστικής Εταιρείας Αγρινίου, τις εκθέσεις στο Μουσείο Αιάνης «Μαυροπηγή - Πο- ντοκώμη: προσέγγιση στον τόπο και τον άνθρωπο της Νεο-λιθικής Εορδαίας» και «Σύγχρονοι εικαστικοί δημιουργοί της Εορδαίας», την έκθεση «Το Ελληνικόν Άστυ:Ναύπλιον 1822-1922» στο Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα, την Ημερίδα

ΔΙΕΘΝΗΣΗΜΕΡΑ 18 Μαΐου 2007

ΜΟΥΣΕΙΩΝΣ Υ Μ Μ Ε ΤΟ Χ Η Ν ΑΥ Τ Ι Κ Ο Υ Μ Ο Υ Σ Ε Ι Ο Υ Ε Λ Λ Α Δ Ο Σ

«Μουσειολογία, Μουσειολόγοι, Μουσεία - Συνεργαζόμαστε για τη Θεσσαλονίκη», την έκθεση ζωγραφικής με θέμα τον Διονύσιο Σολωμό και Ούγκο Φώσκολο του Μουσείου Σολωμού και Επι-φανών Ζακυνθίων, την έκθεση αρχαίων ηλιακών ρολογιών στον δημοτικό κήπο Σπάρτης και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Μύθοι και Θρύλοι της θάλασσας» του Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Παράδοσης.Το Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος συμμετείχε στις εκδηλώσεις με δωρεάν είσοδο στους επισκέπτες του, ξεναγήσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα και προβολές, ενώ παρέμεινε ανοιχτό μέχρι τις 20:00. Παράλληλα, ανακοινώθηκε ότι διοργανώνεται Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός μαθητών όλων των Βαθμίδων της εκ-παίδευσης που θα διαρκέσει από τις 18 Μαΐου 2007 έως τις 18 Μαΐου 2008 (ακολουθεί δελτίο τύπου του διαγωνισμού). Με το τέλος του διαγωνισμού, την Ημέρα των Μουσείων της επόμενης χρονιάς, θα πραγματοποιηθούν τα εγκαίνια της έκθεσης των έργων, θα βραβευθούν οι καλύτερες ενώ θα προσφερθούν δώρα και βεβαιώσεις συμμετοχής σ’ όλους τους μαθητές και άλλες εκδηλώσεις, για τις οποίες θα σας κρατάμε ενήμερους.

Παρουσίαση: Χάρης Τορτορέλλης


εγκλωβίζεται σε ήσυχες και μουχλιασμέ-νες σκοτεινές αίθουσες, αλλά να βρίσκει διέξοδο σε έντονη δραστηριότητα συμ-βάλλοντας ενεργά στην εκπαίδευση και την ψυχαγωγία.Στην βιβλιοθήκη του Μουσείου, τη με-γαλύτερη ναυτική βιβλιοθήκη της Ελλά-δος και μία από τις μεγαλύτερες στη Με-σόγειο, οι μαθητές θα βρουν πλούσιο υλικό για τις εργασίες τους, ενώ στο προ-σωπικό του Μουσείου θα συναντήσουν συμπαραστάτες, σύμβουλους και βοηθούς για κάθε τους προσπάθεια.Για περισσότερες πληροφορίες παρακα-λώ μην διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας στα τηλέφωνα του Μουσείου, από Τρίτη έως Σάββατο, 08:30 - 15:00.

Έναρξη διαγωνισμού: 1η Μαΐου 2007 Λήξη διαγωνισμού: 1η Μαΐου 2008Εγκαίνια έκθεσης έργων: 18 Μαΐου 2008

ΒΡΑΒΕIΑ: Το πρώτο βραβείο θα αποτελέσει το εξώφυλλο του περιοδικού του Μουσείου «Περίπλους Ναυτικής Ιστορίας» για το τεύχος 63 (Ιούλιος 2008). Τα πέντε πρώτα βραβεία θα έχουν τα πλεονεκτήματα των μελών του Μουσείου για 2 χρόνια δωρεάν και των εκδόσεων του Μουσείου για το διάστημα αυτό. Όλοι οι συμμετέχοντες στο διαγωνισμό θα λάβουν αναμνηστικά δώρα και εκδό-σεις του Μουσείου καθώς και βεβαίωση συμμετοχής. Όλα τα σχολεία μετά την αποστολή των έργων (σε περίπτωση ομαδικής απο- στολής) θα παραλάβουν βιβλία και επο-πτικό υλικό για τον εμπλουτισμό των βιβλιοθηκών τους.

Στα πλαίσια της προσπάθειας του Ναυτι- κού Μουσείου της Ελλάδος για μια πιο διαρκή επαφή με τους μαθητές που συμμετέχουν στα εκπαιδευτικά προγράμ- ματα «Τρίτωνας» αλλά και για την επικοι-νωνία με σχολεία που λόγω απόστασης δεν μπορούν να μας επισκεφθούν, δι-οργανώνεται Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός για όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.Το θέμα του διαγωνισμού αποτελεί η Θάλασσα, αυτό το βασικό και κυρίαρχο στοιχείο της φύσης που καλύπτει το με- γαλύτερο μέρος του πλανήτη μας, περικυ-κλώνει ηπείρους, διαμορφώνει με τη δύ- ναμή του τις ακτές και διαλύει βράχους. Περιβάλλον στο οποίο, σύμφωνα με τους βιολόγους, γεννήθηκε η ζωή. Τόπος όπου διαδραματίσθηκαν κοσμοϊστορικά γεγο-νότα, φοβερές ναυμαχίες που άλλαξαν την πορεία της ιστορίας. Δίοδος επικοινωνίας διαφορετικών λαών και πολιτισμών για ανταλλαγή ιδεών και αγαθών. Εμπνέει καλλιτέχνες και μας ξυπνάει αισθήματα ρομαντισμού, μας καλεί να ονειρευτούμε.Οι εργασίες μπορεί να είναι ατομικές ή ομαδικές, να πραγματοποιηθούν μέσα στα πλαίσια του σχολικού προγράμματος ή στον ελεύθερο χρόνο των μαθητών, ανά-λογα με τις προτιμήσεις των συμμετεχόντων ή τις αποφάσεις των διδασκόντων τους.Η μορφή της τέχνης που θα παρουσιά-σει το θέμα, επίσης μπορεί να επιλεγεί, ανάλογα με τα ενδιαφέροντα των μα-θητών. Η ζωγραφική, η γλυπτική, η τρισδιάστατη κατασκευή, το κολάζ, το ψη- φιδωτό, η φωτογραφία ακόμα και η κινη- ματογράφηση, αλλά και η συγγραφή πρω- τότυπων κειμένων ναυτικών περιπετειών, μπορούν να παρουσιάσουν το μεγαλείο της φύσης, τη δράση του ανθρώπου σ’ αυτή και τη συνεχή σχέση του Έλληνα με την θάλασσα. Όλες οι μορφές τέχνης και η δημιουργικότητα των μαθητών θα

βρουν θέση στο μεγαλύτερο Ναυτικό Μουσείο της χώρας μας και σ’ ένα από τα σημαντικότερα στο είδος του παγκο-σμίως.Μετά την αποστολή των εργασιών, η επι-βεβαίωση της συμμετοχής των σχολείων πραγματοποιείται με την αποστολή εκδό- σεων και εποπτικού υλικού του Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδος για τον εμπλουτι-σμό των σχολικών βιβλιοθηκών και την στήριξη του διδακτικού έργου των διδα-σκόντων.Στο τέλος της σχολικής χρονιάς η επιτρο- πή του διαγωνισμού (το Δ.Σ., η εκπαιδευ-τική ομάδα και μέλη-καλλιτέχνες του Μου-σείου) θα κατηγοριοποιήσει τις εργασίες ανάλογα με το θέμα και την ηλικία του νεαρού καλλιτέχνη ή συγγραφέα, θα επι- λέξει και θα βραβεύσει τις πιο πρωτό-τυπες, τις οποίες θα εκθέσει στους χώρους του Μουσείου και θα δημοσιεύσει στον τύπο, ενώ θα προσφερθούν και ατομικά δώρα συμμετοχής. Παράλληλα καλούμε τους εκπαιδευτι-κούς να παροτρύνουν τους μαθητές να επισκεφθούν το Μουσείο για να γνωρί-σουν από κοντά την πορεία της Ναυτικής μας Παράδοσης και Κληρονομιάς, τη Ναυ- τική μας συνέχεια.Εμπορική και Πολεμική Ιστορία μέσα από 2.500 κειμήλια, έργα τέχνης, ιστορικά αντικείμενα, ναυτικά όργανα, διοράματα, αναπαραστάσεις, τμήματα και μοντέλα πλοίων, που εκτιθέμενα χρονολογικά και θεματικά, μας ταξιδεύουν στις ελληνικές θάλασσες και παρουσιάζουν τα μεγάλα ναυτικά επιτεύγματα του Έλληνα Ναυτικού επί του υγρού στοιχείου όλου του πλα-νήτη.Η Διοίκηση του Μουσείου και η επιστη-μονική ομάδα θεωρούν ότι ο ρόλος ενός σύγχρονου μουσείου δεν πρέπει να

Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός «Τρίτωνας»18 Μαΐου 2007 - 18 Μαΐου 2008

ΣΤΗΡΙΞΤΕ ΤΟΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΜΑΘΗΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟ ΤΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.Η χορηγία της Εταιρείας σας και η συμβολή σας στα δώρα του διαγωνισμού θα συμβάλλει καθοριστικά στη διάδοση του πνεύματος της αγάπης προς τη θάλασσα και τη ναυτική μας ιστορία και θα στηρίξει το έργο του Μουσείου για την ενημέρωση της νεολαίας προς την ίδια κατεύθυνση.Παρακαλούμε επικοινωνήστε με το προσωπικό του Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδος.


ΕΥΡΩΠΑΪΚH ΚAΡΤΑ ΝEΩΝ E U R O < 2 6Το Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος στηρίζει τους νέους

ΤΟ ΝΑΥΤΙΚO ΜΟΥΣΕIΟ ΤΗΣ ΕΛΛAΔΟΣ συμμετέχει στο Πανευρωπαϊκό Δίκτυο Μουσείων, Οργανισμών και εται-ρειών που στηρίζουν τους νέους. Από τον Μάιο του 2007 σε συνεργασία με το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων και την Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς, οι νέοι κάτοχοι της κάρτας μπορούν να επισκεφθούν το Μουσείο με μειωμένη είσοδο, εκπτώσεις στα είδη πω-λητηρίου, ενώ οργανώνεται ηλεκτρονικό δίκτυο για την συνεχή ενημέρωσή τους για τις εκδηλώσεις και τις δρα-στηριότητες του Μουσείου.

Η Ευρωπαϊκή Κάρτα Νέων EURO<26 αποτελεί ένα εργαλείο ψυχαγωγίας, επικοινωνίας, συνεργασίας και πληροφόρησης των νέων Ευρωπαίων πολιτών και προωθείται στην Ελλάδα από την Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς - Ινστιτούτο Νεολαίας του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, σε συνεργασία με τη European Youth Card Assosiation (EYCA). Δεδομένου του διαπολιτισμικού της, αλλά κυρίως του κοινωνικού της χαρακτήρα, η Κάρτα Νέων έχει την υποστήριξη τόσο της Ευρωπαϊκής Επι-τροπής όσο και του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Η κάρτα απευθύνεται σε νέους από 13 - 26 χρονών και προσφέρει στους κατόχους της εκπτώσεις και διαφόρων ειδών προνόμια σε αγαθά και υπηρεσίες στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες 40 χώρες στο εξωτερικό. Η κάρτα χρησιμοποιείται ήδη από περί- που 5 εκατομμύρια νέους, στους οποίους προσφέρεται ένας κατάλογος άνω των 100.000 προσφορών για ταξίδια, πολιτιστικά γεγονότα, μεταφορικά μέσα, υπηρεσίες, καταστήματα και πολλά άλλα.

Ο Ευρωπαϊκός αυτός θεσμός έχει ως απώτερο σκοπό:

την ανάπτυξη της κινητικότητας και της διαπολιτισμι-κής επαφής των νέων στην ελληνική αλλά και ευρωπαϊ-κή αγορά,

την δημιουργία δικτύων ενημέρωσης που θα αυξή-σουν και θα βελτιώσουν την πληροφόρηση των νέων σε θέματα που τους αφορούν,

την αύξηση της αγοραστικής δύναμης των νέων.

Στην Ελλάδα η κάρτα υποστηρίζεται και από το Υπουργείο Εθνικής Αμύνης και παρέχεται σ’ όλους τους νεοσύλλεκτους ηλικίας έως 26 χρονών.

Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επισκεφτούν την ευρωπαϊκή ιστοσελίδα www.euro26.org ή την ιστοσελίδα της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς www.neagenia.gr

Αποκτήστετη συλλεκτική και πολυτελή έκδοση

Βαλκανικοί Πόλεμοι 1912 - 13Ο Ναυτικός Αγώνας

Λόγω εξαντλήσεως επανεκδόθηκε με την ευγενική χορηγίατου Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας

Το Ιστορικό Λεύκωμα «Βαλκανικοί Πόλεμοι. Ο Ναυτικός Αγώνας 1912-1913» έκδοσης του Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδος διατίθεται στην τιμή των 70€, εκτός του χώρου του Μουσείου στα εξής βιβλιοπωλεία:

ΠΕΙΡΑΙΑΣ: Γ. Σωτηρόπουλος, «Η φωλιά του βιβλίου», Κολοκοτρώνη 90, Πειραιάς • Χ. & Μ. Τσαμαντάκη, Καραόλη & Δημητρίου 43, Πειραιάς ΑΘΗΝΑ: Χρ. Ψιακή & Σία, Ιπποκράτους 112, Αθήνα • Παπασωτηρίου, Στουρνάρη 35 & Τζωρτζ, τηλ.: 210 33 23 300 • ΙΑΝΟΣ, Σταδίου 24, τηλ.: 210 32 17 917 • ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: ΙΑΝΟΣ, Αριστοτέλους 7, Θεσσαλονίκη • Προμηθεύς, Βύρωνος 4, Θεσσαλονίκη • Ε. & Γ. Μπαρμπουδάκης, Αριστοτέλους 4, Θεσσαλονίκη • ΣΥΡΟΣ: Ν. Κανακάρης, Σταματίου Πρωίου, Σύρος

Πάνω: Το μετάλλιο τιμής της Αμερικάνικης Ακτοφυλακής. Κάτω: Το μετάλλιο τιμής που αφιερώθηκε στους πληγέντες του Τυφώνα Κατρίνα και εκείνους που συνεισέφεραν στις προσπάθειες αποκα-τάστασης.

[ΜΕΤΑΛΛΙΟ 1] Η Ακτοφυλακή των Η.Π.Α., εκτελώντας με ιδιαίτερη επιδεξιό- τητα αναγνωριστικές αποστολές, παρά-κτιες περιπολίες και επιχειρήσεις για την ασφάλεια των λιμένων σε εθνικό επίπε-δο, αποτελεί ζωτικής σημασίας τμήμα της Εθνικής Άμυνας της Αμερικής.Βασικό τμήμα του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, η Ακτοφυλακή παρατάσσει τις εξειδικευμένες ναυτικές και αεροπορικές τις δυνάμεις για την προστασία των ακτών της Αμερικής, των λιμένων και των υδά-τινων διόδων της ενδοχώρας.Περιπολώντας και προστατεύοντας περισ-σότερα από 95.000 μίλια ακτογραμ- μής, 360 λιμάνια και 3,4 εκατομμύρια τετραγωνικά μίλια ωκεανών, οι γενναίοι

Το Σάββατο, 26 Μαΐου 2007, δεχτήκαμε μια αναπάντεχη επί- σκεψη στα γραφεία του Μου-

σείου, που αποδεικνύει την δύναμη και την επιρροή που ασκούν οι πολι- τιστικοί οργανισμοί σε θέματα γνωρι-μίας των λαών και ανταλλαγής ιδεών.Ο κύριος Ian G. Shrallow, Πλωτάρχης του Τμήματος Νέας Ορλεάνης της Αμερικανικής Λιμενικής Ακτοφυλα-κής, επισκέφτηκε το Μουσείο και ζή- τησε να γνωριστεί με το προσωπικό του. Εξέφρασε τον θαυμασμό του για τα εκθέματα του Μουσείου, μίλησε για τις πιο δύσκολες στιγμές της κα-ριέρας του, που έζησε κατά τον τυφώ-να Κατρίνα ο οποίος έπληξε την πόλη του το 2005 και πρόσφερε δύο μετάλ-λια, ένα θυρεό και το καπέλο, εξάρτη- μα της στολής του. Αποχαιρετώντας μας διαβεβαίωσε ότι θα κρατήσει επικοινωνία με το Μουσείο και ότι επιθυμεί να μας αποστείλει διακριτι-κά των υποβρυχίων άλλων χωρών από την προσωπική του συλλογή, ώστε να εμπλουτιστεί η συλλογή του Ελληνικού Ναυτικού Μουσείου.

ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ

ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΑΚΤΟΦΥΛΑΚΗΣ στο Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος

άνδρες και γυναίκες της Αμερικανικής Ακτοφυλακής είναι πάντα σε ετοιμότητα για να αντιμετωπίσουν και να αντιπαρέλ- θουν απειλές εναντίον των κρίσιμων εθνι- κών τους συμφερόντων. Προστατεύοντας την ακεραιότητα των θαλασσίων συνόρων της Αμερικής και υπηρετώντας ως παρα- θαλάσσια δύναμη συλλογής πληροφο-ριών, η Αμερικανική Ακτοφυλακή δια- δραματίζει κεντρικό ρόλο στην ενδυνά-μωση των εσωτερικών αμυντικών δυνατο-τήτων.Αυτό το μετάλλιο τιμά την Αμερικανική Ακτοφυλακή για την αποστολή της να ενι- σχύει την άμυνα της Αμερικής, ως άγρυ-πνος φρουρός των θαλασσίων διόδων της χώρας.

[ΜΕΤΑΛΛΙΟ 2] Ο τυφώνας Κατρίνα ήταν η μεγαλύτερη φυσική καταστροφή στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών, η οποία είχε ως αποτέλεσμα μαζικές κατα- στροφές και ανείπωτο ανθρώπινο πόνο.

Σε διάστημα πέντε ημερών, από τις 25 έως τις 29 Αυγούστου του 2005, η καται-γίδα με καταστροφικούς ανέμους που έφταναν τα 160 μίλια την ώρα διέσχισε την περιοχή του Αμερικανικού κόλπου προκαλώντας πρωτοφανείς καταστροφές στις περιοχές της Φλόριντα, της Λουιζιά-να, της Αλαμπάμα και του Μισισιπή. Η τρομακτική καταιγίδα, η οποία προκά-λεσε και τη φοβερή πλημμύρα στην Νέα Ορλεάνη, είχε ως επακόλουθο περισσό-τεροι από 1.000 άνθρωποι να χάσουν τη ζωή τους και περίπου ένα εκατομμύριο να εκκενώσουν την περιοχή.Ανταποκρινόμενες στην καταστροφή με θάρρος και μεγαλοψυχία οι ένοπλες δυ-νάμεις των Ηνωμένων Πολιτειών βοήθη-σαν στην αποκατάσταση των ζημιών.Αυτό το μετάλλιο αφιερώνεται στα εκα-τομμύρια των ανθρώπων που επλήγησαν από τον Τυφώνα Κατρίνα και σε όλους αυτούς που συνεισέφεραν στις τρέχουσες προσπάθειες αποκατάστασης.


Η θάλασσα που χωρίζει τις στε-ριές ήταν από τα πανάρχαια χρόνια για εμάς εδώ το κατ’ εξο- χήν στοιχείο που ενώνει, το στοι-

χείο που έπαιξε πρωταρχικό ρόλο στην ανάπτυξη του τόπου και του λαού που τον κατοίκησε. Τα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου πελάγους που έσπαζαν την απεραν- τοσύνη της θάλασσας χρησίμευσαν από τα πρώτα χρόνια ως σταθμοί στο μέσο ενός ταξιδιού και οι κάτοικοι αυτού του τόπου έζησαν πάντα μαζί με τη θάλασσα και χάρη στη θάλασσα. Αυτή η θάλασσα πριν από τη στεριά ξύπνησε την περιέρ-γεια του ανθρώπου και τον έκανε τα ταξι- δέψει αναζητώντας νέες γνώσεις σε άγνωστους τόπους. Στη αρχαιότητα η ξη-ρά ήταν δύσβατη και γεμάτη κινδύνους, ενώ η θάλασσα, ακόμη και όταν ήταν φουρτουνιασμένη, έκρυβε την υπόσχεση της ηρεμίας και οι άνθρωποι ήξεραν ότι τότε θα τους μετέφερε κάπου αλλού. Έτσι άρχισαν οι συναλλαγές με σύντομα ταξί-δια κατά μήκος των ακτών στις κλειστές θάλασσες της Μεσογείου και έτσι άρχισαν να φτιάχνονται τα πρώτα πλοία και να δημιουργούνται τα πρώτα λιμάνια. Στις ακτές του Λιβάνου των νησιών του Αιγαίου και της Κρήτης έζησαν οι πρώτοι ναυτικοί της Μεσογείου. Θα πρέπει να ήταν έμπειροι ναυτικοί οι νησιώτες του Αιγαίου και της Κρήτης, καθώς ξέρουμε ότι από την πρώιμη εποχή του Χαλκού εί-χαν αρχίσει να ανταλλάσσουν αγαθά αλλά και τεχνογνωσία με τους άλλους λαούς που ζούσαν στα παράλια της Μεσογείου. Σε παραστάσεις τοιχογραφιών και αγγείων βλέπουμε τα πλοία τους και χάρη στη σύγχρονη τεχνολογία βρίσκουμε τώρα τα ναυάγια στον βυθό της θάλασσας. Από απεικονίσεις της εποχής εκείνης φαίνεται ότι υπήρχαν πολλοί και διαφορετικοί τύποι πλοίων, πολεμικών και εμπορικών. Στις περισσότερες, αν όχι σε όλες όμως τις παραστάσεις, τα αρχαία πλοία αποδίδονται εν πλω και δεν έχουμε μαρτυρίες από τα αρχαία λιμάνια. Και κατά έναν περίεργο τρόπο και η έρευνα των αρχαίων λιμανιών

είναι από τους πιο παραμελημένους τομείς της αρχαιολογίας.Τα πλοία προσελκύουν το ενδιαφέρον, την περιέργεια και τη φαντασία μας. Τα λιμάνια όμως και τα λιμενικά κτίσματα είναι αυτά που έκαναν δυνατή όχι μόνο την πλεύση τους αλλά και την κατασκευή τους και στις λιμενικές εγκαταστάσεις μπορούμε να βρούμε πολλές απαντήσεις για το είδος, αλλά ακόμη και για τις διαστάσεις των πλοίων, ιδιαίτερα μάλιστα των πολεμικών. Σε αυτό το σημείο πρέπει να θυμίσουμε ότι, ενώ έχουν βρεθεί πολλά αρχαία ναυάγια εμπορικών πλοίων, δεν έχουμε κανένα ναυάγιο πολεμικού πλοίου. Το βάρος του φορτίου των εμπορικών πλοίων είναι αυτό που τα κράτησε στον πυθμένα και δεν τα άφησε να καταστραφούν από τα θαλάσσια ρεύματα, σε αντίθεση με τα πολεμικά, που, ελαφρύτερα, χωρίς φορτίο, παράδερναν στον βυθό και μοιραία διαλύθηκαν. Αναπόφευκτα λοιπόν, τις πληροφορίες για τα πολεμικά κυρίως πλοία, πέρα από τις παραστάσεις και τις αρχαίες περιγρα-φές, τις αντλούμε από τις λιμενικές εγκα-ταστάσεις.Οι νεώσοικοι ή τα νεώρια, όπου στεγά-ζονταν τα πολεμικά πλοία όταν δεν ήταν εν δράσει, κρύβουν πολλά μυστικά της ναυπηγικής τέχνης των αρχαίων Ελλήνων. Τα περισσότερα νεώρια φαίνεται ότι έχουν σταθερό καθαρό πλάτος 6 μ. ή λί- γο μικρότερο και πρέπει να είναι τα τυ-ποποιημένα νεώρια τριήρεων, τα οποία αποτελούν μαρτυρίες για το μέγιστο πλά- τος της τριήρους. Επρόκειτο για μακρό-στενα κτίρια με επικλινή οροφή και ομαλή κλίση προς τη θάλασσα, συχνά λαξευμένα στα βράχια. Το μήκος τους κυμαινόταν μεταξύ 21 και 47 μ., ανάλογα με το μήκος των πλοίων. Τέτοια παραδείγματα υπάρχουν πολλά στην Κρήτη (Πόρος, Κομμός, Τρυ-

Οι θησαυροί των λιμανιών

ΤΟΥ ΚΩΝ/ΝΟΥ ΤΖΙΑΜΠΑΣΗ

Aρχαιολόγος - ερευνητής, επιστημονικός συνεργάτης στο University of Naples (Italy) και μέλος της διεθνούς συντονιστικής επιτροπής Rete dei Musei e degli Enti di ricerca del patrimonio culturale marino Mediterraneo (Συντονιστής των ελληνικών φορέων).

1. Φωτογραφία της Ελλάδας από δορυφόρο. 2. Η τοιχογραφία των πλοίων από το Ακρωτήρι της Σαντορίνης. 3. Το στενό πέρασμα του αρχαίου λιμανιού της Ελούντας (αρχαίας Ολούς) στην Κρήτη. 4. Άποψη του αρχαίου λιμανιού της Ελούντας (αρχαίας Ολούς) στην Κρήτη. 5. Ελληνιστικό-ρωμαϊκό νεώριο στη θέση Τρυπητός Σητείας. 6. Άποψη της παραλίας που χρησιμοποιείτο σαν αρχαίο λιμάνι στον Τρυπητό Σητείας

1

2

3


πητός Σητείας κ.α.), στον Πειραιά, στη Ρόδο, στη Θάσο, στις Οινιάδες, στην Νό-τια Ιταλία (Νεάπολη, Τάραντας κ.α.) και στην Καρχηδόνα, ενώ σημαντικά λείψανα βρέθηκαν πρόσφατα στο Κίτιο της Κύπρου και στη Μασσαλία, ενώ μερικά λείψανα νεωρίων ανακαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια σωστικών ανασκαφών στη Νάξο της Σικελίας.

ΑΡΧΑΙΑ ΝΑΥΠΗΓΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΑΘΗΜΑΤΑ Εκτός από τις παραστάσεις σε αγγεία και τοιχογραφίες, πολλές πληροφορίες για τα αρχαία λιμάνια και την αρχαία ναυ-πηγική αντλούνται και από αναθήματα που βρίσκονται σε αρχαία ιερά. Ο Στρά- βων περιγράφει σειρά νεωρίων τα οποία στέγαζαν κάθε τύπο πλοίου που αιχμα-λώτισε ο Οκταβιανός κατά τη ναυμαχία

στο Άκτιο και ο Αθηναίος μας λέγει ότι ο Αντίγονος ΙΙ ο Γονατάς αφιέρωσε την ίδια τη ναυαρχίδα του στη Δήλο μετά τη νίκη του στην Κω εναντίον του στόλου του Πτολεμαίου στα μέσα του 3ου αιώνα. Εκτός όμως από ολόκληρα πλοία, με-ρικές φορές και τμήματα πλοίων είχαν αφιερωθεί ως λάφυρα πολέμου. Έτσι, υπάρχουν αφιερώματα από πραγματικές πλώρες ή ακρόπρωρα ή έμβολα, που ήταν το κύριο χαρακτηριστικό του αρχαίου πολεμικού πλοίου ως πλέοντος όπλου. Ανάμεσα στα έμβολα που έχουν διασωθεί είναι ένα τεράστιο που ζυγίζει 465 κιλά και προέρχεται από μια πολυήρη και άλλα μικρότερα που τώρα βρίσκονται στο Μουσείο Fitzwilliam, στο Μουσείο Κανελλοπούλου και στο Μουσείο του Bre-merhaven, και ένα μικρό λίθινο ανάγλυφο στο Μουσείο της Ρόδου. Ενώ όμως για το μεγάλο έμβολο δεν υπάρχει αμφιβολία, για τα μικρότερα προκύπτει το ερώτημα κατά πόσον είναι σε φυσική κλίμακα ή προέρχονται από ομοιώματα υπό κλίμακα. Είναι αλήθεια ότι τα αρχαία λιμάνια δεν προσφέρουν θεαματικά ευρήματα στο κοινό. Ό,τι έχουν να μας πουν τα αρχαία λιμάνια το λένε χάρη στην περιέργεια του ερευνητή, που έχει τον άχαρο ρόλο να κά- νει θαλάσσια αρχαιολογία χωρίς να βρέ-χεται, ενώ λίγα μέτρα πιο πέρα οι πρόοδοι στις μεθόδους υποβρύχιας ανίχνευσης κατέστησαν δυνατή την πρόσβαση στις αρχαιολογικές θέσεις που βρίσκονται σε μεγάλο βάθος και τα ευρήματα εκεί είναι ασφαλώς περισσότερο φωτογενή. Από την άλλη μεριά όμως, δεν πρέπει κανείς να ξεχνά ότι το ίδιο αυτό επίτευγμα, η κα-τάδυση στα μεγάλα βάθη δηλαδή, αποδει- κνύεται καταστροφικό, καθώς οι υποβρύ- χιες αυτές θέσεις και τα ναυάγιά τους χά-νουν τη φυσική προστασία τους. Στα ρηχά το πρόβλημα της προστασίας είναι οξύτερο. Εκεί, οι αρχαίες θέσεις και τα ναυάγια είναι ιδιαίτερα ευάλωτα και βρίσκονται υπό συνεχή απειλή, άλλοτε από σύγχρονα δημόσια έργα τουριστικά ή βιομηχανικά και άλλοτε ακόμη και από τη ρύπανση. Ένα από τα σημαντικότερα πρώιμα ναυάγια, το οποίο βρέθηκε πολύ κοντά σε μια ακτή της Ισπανίας, καταστράφηκε από την κα-τασκευή μιας μαρίνας. Το κείμενο αυτό είναι μια συντομη πα-ρουσίαση από παλιότερη διαλεξη που δό- θηκε στη Νεάπολη της Ιταλίας, την πε-ρίοδο του Μαίου του 2004, στα πλαίσια των εκδηλωσεων που πραγματοποιεί ο Δημος της Νεάπολης Maggio dei Monu-menti, στην έδρα της associazione cul-turale MANIEVULCANI και είχε θέμα «Μερικές σκέψεις για τα αρχαία λιμάνια της Μεσογείου, από το προϊστορικό Αιγαίο έως και τους ενετικούς εμπορικούς σταθμούς». («Alcuni Pensieri sui antichi porti del Mediterraneo, dalla protostoria del Egeo nei porti commerciali della Venezia»).

4

5

6


Επειδή πολλοί διακηρύσσουν αφε-λώς ή επιπολαίως επί σειρά ετών ότι πετρέλαιο στην Ελλάδα δεν υπάρχει, προετοιμάζοντες την

κοινή γνώμη ότι κάθε προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση είναι μάταιη, θα επι-διωχθεί, με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία, μια προσέγγιση του θέματος της υπάρξεως υδρογονανθράκων περιοριστικώς στις ευρύτερες παράκτιες, νησαίες και υποθα-λάσσιες περιοχές του Ελληνισμού. Εξ αρχής πρέπει να τονισθεί ότι για την διαπίστωση / επαλήθευση και μέτρηση κοι-τασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου και της ποιότητάς τους είναι απαραίτητη η διεξαγωγή ερευνητικών γεωτρήσεων.Με την τιμή του πετρελαίου στα σημε-ρινά και πρόσφατα ύψη (55-70 δολά-ρια το βαρέλι) και με την βάσιμη προ- οπτική για περαιτέρω αύξησή της η αξιο- ποίηση του χερσαίου, νησαίου και υπο- θαλάσσιου ορυκτού πλούτου μας πρέπει να αποτελέσει στόχο πρώτης άμεσης προ-τεραιότητος, προς μείωση αφ’ ενός της μεγάλης εξαρτήσεώς μας από τις εισα-γωγές υγρών καυσίμων (οι εισαγωγές καυσίμων τείνουν να ξεπεράσουν το 70% του συνόλου των ενεργειακών αναγκών, ποσοστό υπερβολικά υψηλό και επικίν-δυνο για την εθνική οικονομία και κατά

πολύ υψηλότερο από τον μέσον όρο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενώσεως) και προς αναβάθμιση αφ’ετέρου της στρατηγικής / διαπραγματευτικής θέσεως της χώρας στη διεθνή σκηνή.Οι υψηλές τιμές πετρελαίου αποτελούν σοβαρό πρόβλημα για τις χώρες που ει-σάγουν πετρέλαιο και τους καταναλωτές, όμως, συγχρόνως συνιστούν σπουδαίο κί-νητρο για τις εταιρίες πετρελαίου, οι οποίες επενδύουν σημαντικά ποσά σε έρευνα για την ανακάλυψη και εκμετάλλευση νέων κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αε- ρίου: Πολλά ήσσονος σημασίας ή δύ-σκολης εκμεταλλεύσεως κοιτάσματα, για τα οποία το ενδιαφέρον είναι σχεδόν ανύπαρκτο όσο οι τιμές παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα, αποκτούν πλέον άλλη σημασία και επισύρουν την προσοχή για έρευνα. Κοιτάσματα που άλλοτε –μέχρι πρόσφατα– θα θεωρούντο αρνητικού / οριακού οικονομικού αποτελέσματος ή δυσκόλως εκμεταλλεύσιμα σήμερα έχουν μια άλλη προοπτική. Η αξιοποίηση ενός κοιτάσματος είναι, κυρίως, συνάρτηση των εξής παραγόντων: α) της ποιότητός του β) των ισχυουσών τιμών γ) των δυσχερειών στην εκμετάλλευσή του (μεγάλα βάθη κλπ.) και της αυτονόητης προϋποθέσεως ότι τούτο δεν κείται σε διεκδικούμενη από

δύο ή περισσότερες χώρες περιοχή. Η Ευρωπαϊκή Ένωση προσφέρει κίνητρα στις χώρες - μέλη για την αντικατάσταση του πετρελαίου με άλλα καύσιμα αλλά και με εναλλακτικές πηγές (όπως οι ανα-νεώσιμες πηγές ενέργειας: αιολική, ηλιακή, γεωθερμική κ.ά.) αλλά και κίνητρα για την ανάπτυξη και προώθηση της ερεύνης στον τομέα των υδρογονανθράκων.Όμως, η ερευνητική δραστηριότης στον τομέα των υδρογονανθράκων, κατά τα τελευταία έτη, είναι στη χώρα μας υπο- βαθμισμένη. Είτε εξ αγνοίας των αρμο-δίων, είτε επειδή η όλη διαδικασία για την ανακάλυψη κοιτασμάτων είναι χρονο-βόρος και περίπλοκη και απαιτεί στενή παρακολούθηση από πλευράς πολιτείας, το θέμα έχει τεθεί στο περιθώριο. Εν τούτοις είναι σκόπιμο να υπομνησθεί ότι η παραγωγή του κοιτάσματος του Πρί-νου (δυτικώς της νήσου Θάσου), κατά την δεκαετία του 1980 ήταν 25-30.000 περίπου βαρέλια αργού πετρελαίου ημε-ρησίως, ποσότης που κάλυπτε τότε το 10% περίπου των πετρελαϊκών αναγκών της χώρας και παρείχε αμέσως ή εμμέ-σως απασχόληση σε 2000 περίπου εργαζομένους. Το κοίτασμα τούτο στα-διακώς εξαντλείται (η παραγωγή έχει πε- ριορισθεί σε 2.000-2.500 βαρέλια ημε-

Οι Ελληνικοί Υδρογονάνθρακες σε νησαίες, παράκτιες και υποθα-λάσσιες περιοχές & η διασφάλιση των συναφών δικαιωμάτων μας.

Του Γεωργίου Κ. Γιαγκάκη | Νησιολόγου - Οικονομολόγου


ρησίως) αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι τα κοιτάσματα πετρελαίου στην ευρύτερη πε-ριοχή της Θάσου έχουν εξαντληθεί. Στη συνέχεια παρατίθενται περιοχές (που καλύπτει η παρούσα εργασία) όπου έχουν πραγματοποιηθεί έρευνες ή/ και υφίστανται βάσιμες πιθανότητες πετρε-λαϊκών κοιτασμάτων, σύμφωνα, ως επί το πλείστον, με πρόσφατα στοιχεία που έχουν δημοσιεύσει1 έγκυροι αναλυτές: Α) Θαλάσσιος χώρος δυτικώς Κερκύρας. Έχουν πραγματοποιηθεί έρευνες και δυο γεωτρήσεις.Β) Θαλάσσιος χώρος Παξών. Είχε εντο-πισθεί κοίτασμα από την ιταλική εταιρία Agip, η οποία το 1984 είχε διενεργήσει βαθειά γεώτρηση. Γ) Θαλάσσιος χώρος Πάργας. Έχουν πραγματοποιηθεί έρευνες και κάποιες γεωτρήσεις.Δ) Θαλάσσιος χώρος βορείως, νοτίως και ανατολικώς Κεφαλληνίας. Έχουν πραγ-ματοποιηθεί έρευνες και δύο γεωτρήσεις.Ε) Ζάκυνθος. Έχουν πραγματοποιηθεί νη- σαίες έρευνες δεκαεννέα γεωτρήσεις. Υπάρχουν βεβαιωμένα κοιτάσματα. Το πη-γάδι με την πίσσα στο Κερί είναι γνωστό από τον Ηρόδοτο και θεωρείται η πρώτη αναφορά στον κόσμο για πετρέλαιο. Η φυσική πίσσα λέγεται ότι χρησιμοποιείτο για το καλαφάτισμα των πλοίων. ΣΤ) Θαλάσσιος χώρος ανατολικώς Ζα-κύνθου και ΒΔ Πελοποννήσου. Έχουν πραγματοποιηθεί έρευνες και δύο γεω-τρήσεις.Ζ) Κυπαρισσιακός κόλπος. Έχουν πραγ-ματοποιηθεί θαλάσσιες έρευνες και πέντε γεωτρήσεις. Το κοίτασμα ερευνήθηκε αρχι-

κώς, από την τότε υφιστάμενη ΔΕΠ, κατά τα έτη 1978-1982. οι πρώτες εκτιμήσεις κατέληγαν σε περιορισμένες ποσότητες πετρελαίου. Νεώτερες εκτιμήσεις, όπως αναφέρει ο Κ.Ν. Σταμπολής, μπορεί να καταλήξουν σε απολήψιμες ποσότητες των 15-20 εκ. βαρελιών, υπό την προϋπόθεση οτι θα διενεργηθούν πρόσθετες ερευ-νητικές γεωτρήσεις. Η) Μεσσηνιακός κόλπος, Λακωνικός κόλπος - θάλασσα Κυθήρων, Μυρτώο πέλαγος. Έχουν πραγματοποιηθεί έρευ-νες.Θ) Κορινθιακός κόλπος, Βόρειος και Νότιος Ευβοικός, Β. Σποράδες. Έχουν πραγματοποιηθεί έρευνες.Ι) Θερμαϊκός κόλπος. Έχουν πραγματο-ποιηθεί θαλάσσιες έρευνες και τέσσερις γεωτρήσεις. Υπάρχει βεβαιωμένο κοίτα-σμα.ΙΑ) Επανωμή-Δυτ. Χαλκιδική. Έχουν πραγ- ματοποιηθεί χερσαίες έρευνες και πέντε γεωτρήσεις. Όπως αναφέρει ο Κ.Ν. Στα-μπολής, το κοίτασμα αερίου της Επανωμής υπολογίζεται οτι περιέχει απολήψιμες πο- σότητες 280-320 εκατ. κυβ. μέτρων αερίου.ΙΒ) Θαλάσσιος χώρος Χαλκιδικής. Έχουν πραγματοποιηθεί έρευνες.ΙΓ) Κόλπος Ορφανού. Έχουν πραγμα-τοποιηθεί θαλάσσιες έρευνες και δύο γεωτρήσεις.ΙΔ) Δέλτα Νέστου. Έχουν πραγματοποιηθεί θαλάσσιες έρευνες και τρεις γεωτρήσεις.ΙΕ) Δέλτα Έβρου. Έχουν πραγματοποιηθεί στο Δέλτα και στην ευρύτερη περιοχή του νότιου τμήματος του νομού χερσαίες έρευνες και 11 γεωτρήσεις.

ΙΣΤ) Θαλάσσιος χώρος Θάσου. Έχουν πραγματοποιηθεί έρευνες και 49 γεω-τρήσεις. Στην πέριξ της Θάσου περιοχή υφίστανται σημαντικά κοιτάσματα υδρο-γονανθράκων, των οποίων έχει γίνει μόνο μερική εκμετάλλευση. Η κυριότερη αξιο-ποίηση έλαβε χώρα κατά τα έτη 1981 –1997 από την γεώτρηση του Πρίνου, από την Εταιρεία Πετρελαίου Βορείου Αιγαίου (NAPC), η οποία κατά την δεκαετία του 1980 είχε φθάσει να παράγει 25-30000 βαρέλια αργού πετρελαίου ημερησίως, όπως προαναφέρεται. ΙΖ) Βόρειο Θρακικό πέλαγος. Όπως κατ’ επανάληψη έχει δημοσιευθεί στον ημε-ρήσιο τύπο, η περιοχή πέριξ της Θάσου (βλ. αμέσως ανωτέρω) έχει βάσει εκτι- μήσεων γεωλόγων πετρελαίου, εξακρι-βωμένα κοιτάσματα πετρελαίου με απο- λήψιμες ποσότητες της τάξεως των 200-300 εκατ. βαρελιών (STB) και μη εξακριβωμένα ενδεχομένως άλλα τόσα. Η θαλάσσια περιοχή ανατολικώς της Θά-σου μέχρι και πέραν της Σαμοθράκης εκτι-μάται ότι περιέχει πέριξ των 900 εκατ. βαρελιών (STB) μη εξακριβωμένων. Για να λάβει χώρα επαλήθευση των οπωσδήποτε αξιόλογων αυτών αποθεμάτων πρέπει να διενεργηθούν προηγουμένως ερευνητικές γεωτρήσεις. Όμως τμήματα της θαλάσσιας αυτής περιοχής κείνται εκτός των σημε-ρινών χωρικών υδάτων μας (αιγιαλίτιδος ζώνης) των 6 ναυτ. μιλίων και σε δι-εκδικούμενο από την Τουρκία τμήμα της υφαλοκρηπίδος, με συνέπεια να μην είναι εφικτή σ’ αυτά η επαλήθευση και εν συνεχεία η εκμετάλλευση των υφιστά-μενων αποθεμάτων, με το σημερινό ισο-ζύγιο ισχύος Ελλάδος-Τουρκίας.Στην Ζουράφα ή Λαδοξέρα2, βορειοανα-τολική - χαμηλή και μικρότατη - νησαία προεξοχή της χώρας αγνοούμενη από τους περισσότερους Έλληνες, την οποία η κρατική αβελτηρία, σε αντίθεση με τα συμβαίνοντα σε άλλες χώρες, άφησε απροστάτευτη από την αέναη δράση των στοιχείων της φύσεως με αποτέλεσμα βραδέως αλλά ασφαλώς να υφαλοποιεί-ται, διαπιστώθηκε η ύπαρξη πετρελαίου το 1874 προσωπικώς από τον διακε-κριμένο λόγιο της Σαμοθράκης Νικόλαο Φαρδύ (1853-1901)2.ΙΗ) Θαλάσσιος χώρος Λέσβου. Έχουν εντοπισθεί κοιτάσματα υδρογονανθρά-κων. ΙΘ) Θαλάσσιος χώρος ΝΑ Σποράδων («Δωδεκανήσοι»). Έχουν εντοπισθεί κοιτά-σματα υδρογονανθράκων.Κ) Ρόδος. Έχουν πραγματοποιηθεί νησαίες έρευνες και δύο γεωτρήσεις.ΚΑ) Κρήτη. Έχουν πραγματοποιηθεί νη-σαίες έρευνες στο ΝΔ τμήμα της. ΚΒ) Θαλάσσιος χώρος ΝΔ Κρήτης. Έχουν πραγματοποιηθεί έρευνες και υφί- στανται ενδείξεις για πιθανή ύπαρξη κοι-τασμάτων.


ΚΓ) Θαλάσσιος χώρος ΝΑ Κρήτης. Έχουν πραγματοποιηθεί έρευνες και υφίστανται ενδείξεις για πιθανή ύπαρξη κοιτασμάτων. (Στο παραπάνω πανόραμα δεν περιλαμ-βάνονται κάποια παράκτια τμήματα ευ-ρύτερων ηπειρωτικών περιοχών, καθώς και η ΒΔ Πελοπόννησος, όπου, ωσαύτως, έχουν πραγματοποιηθεί έρευνες). Είναι σκόπιμο να επισημανθεί ότι υφί-στανται εκτεταμένες περιοχές στον ευρύ- τερο Ελλαδικό χώρο οι οποίες παρου-σιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον για κοιτάσμα-τα υδρογονανθράκων και παραμένουν ανεξερεύνητες, καθώς οι μέχρι σήμερα διενεργηθείσες έρευνες περιορίσθηκαν σε μικρά σχετικώς βάθη στην ξηρά και στη θάλασσα. Η συνεχής, όμως, εξέλιξη της τεχνολογίας καθιστά πλέον εφικτή την εξερεύνηση και εκμετάλλευση κοιτασμά-των σε σαφώς μεγαλύτερα βάθη.3 Ειδικότερα για την ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Ελλάδος έχει υποστηριχθεί4, ότι, επειδή η γεωλογική δομή της αποτελεί συνέχεια της Νότιας Ιταλίας και της Αλβανίας –όπου έχουν ανακαλυφθεί ση- μαντικά πετρελαϊκά κοιτάσματα– και αυ- τή καταλαμβάνει το 1/3 της περί-Αδριατικής λεκάνης, θα μπορούσε να πε-ρικλείει ποσότητες της τάξεως των δισεκ. βαρελιών πετρελαίου, εάν η γένεση υδρο-γονανθράκων είναι η ίδια με την υπόλοι-πη περιοχή και έχει παρόμοια δομή. Όμως για να προωθηθεί η έρευνα και η εν συνεχεία εκμετάλλευση των υδρο-γονανθράκων είναι απαραίτητο η πολιτεία να προχωρήσει το ταχύτερο δυνατό στη δημιουργία του ευέλικτου κρατικού φο-ρέως, ο οποίος θα έχει την εποπτεία και το συντονισμό των ερευνών, καθώς και την διαχείριση των δικαιωμάτων του Δη-μοσίου στον τομέα της ερεύνης και της παραγωγής των υδρογονανθράκων. Δηλαδή η έρευνα και η τυχόν αξιοποίηση των κοιτασμάτων είναι θέμα κρατικής βου- λήσεως, όπως αυτή εκφράζεται από την

εκάστοτε κυβέρνηση.

Η Κυπριακή ΔημοκρατίαΗ Κυπριακή Δημοκρατία είναι αρχιπε- λαγικό κράτος το οποίο αποτελείται από άνω των 80 νησιών και νησίδων μικρού σχετικώς μεγέθους, πλην της μεγαλονή-σου, τα οποία όλα κείνται σε μικρή από-σταση από την Κύπρο.Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει αιγιαλίτιδα ζώνη εύρους 12 ν.μ., πρέπει όμως, να σημειωθεί ότι αυτή ελέγχει σήμερα μόνο το 35% περίπου των ακτών της, οι οποίες έχουν συνολικό μήκος 773 χλμ. Περίπου το 55% αυτών κατέχεται από την Τουρκία και το 10% αντιστοιχεί στις Βρετανικές Βάσεις.Επειδή υπάρχουν βάσιμες ενδείξεις (από δορυφορικές και σεισμικές έρευνες) για αξιόλογα κοιτάσματα πετρελαίου και φυ-σικού αερίου στον ευρύτερο θαλάσσιο χώρο της5, η Κυπριακή Δημοκρατία, παρά τις δυσμενείς περιστάσεις, επιδιώκει την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδος και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης με τα γειτνιάζοντα κράτη, προκειμένου να προ- βεί στη συνέχεια στη συστηματική έρευ-να για υδρογονάνθρακες και, κατά περί- πτωση, στην εκμετάλλευση αυτών. Προ-σφάτως (2005) προέβη σε σχετικές ενέρ-γειες προς το Ισραήλ και τον Λίβανο.Η Κύπρος έχει υπογράψει συμφωνία με την Αίγυπτο για την οριοθέτηση της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης των δύο χωρών και προσφάτως (Ιούλιος 2005) μνημόνιο συναντιλήψεως, με το οποίο αποβλέπει να αξιοποιήσει τις εμπειρίες και την τεχνογνωσία της Αιγύπτου σε ότι αφορά τις έρευνες και την εκμετάλλευση του πετρελαίου και του φυσικού αερίου.

Η παγκόσμια αύξηση ζητήσης ενέργειαςΗ παγκόσμια αύξηση της ζητήσεως για ενέργεια θα προέβαλλε σήμερα λιγότερο

απειλητική εάν οι κυβερνήσεις των προηγ-μένων χωρών είχαν εγκαίρως προωθήσει την έρευνα μεθόδων, οι οποίες θα είχαν ως αποτέλεσμα τη μείωση της εξαρτήσεως των χωρών τους από το πετρέλαιο και είχαν παρακινήσει δραστηρίως τον πληθυσμό τους σε έναν άλλο τρόπο ζωής.Με δεδομένη την περιορισμένη επί του παρόντος (αλλά και σε μία προοπτική μερικών δεκαετιών) συμβολή των ανανεώ-σιμων πηγών ενέργειας στο παγκόσμιο ενεργειακό δυναμικό (παρά τη σημαντική συμμετοχή τους στην κάλυψη των ενερ-γειακών αναγκών μερικών χωρών), η εξάρτηση από το πετρέλαιο επί πλανητικής βάσεως θα παραμείνει έντονη για αρκε-τές δεκαετίες, ανεξαρτήτως της διαφωνίας των ειδικών ως προς το πραγματικό ύψος των αποθεμάτων. Υπάρχει, αναμφιβόλως, μία τάση για στροφή προς τα εναλλακτικά καύσιμα, όμως στον τομέα των μεταφορών δεν υφίσταται μία άμεση και γενικευμένη εναλλακτική λύση. Εξάλλου η χρήση του αυτοκινήτου διαχέεται ταχέως και στα ευ- ρύτερα στρώματα του πληθυσμού των ανα-πτυσσόμενων χωρών, όπως στην Κίνα, την Ινδία και σε άλλες χώρες της ΝΑ Ασίας.Μία προσεκτική ματιά στο χάρτη της ΝΑ Ευρώπης και της Εγγύς Ανατολής πείθει ότι ο Ελληνισμός ουσιαστικώς δεσπόζει στις θαλάσσιες / υποθαλάσσιες εκτάσεις της Ανατολικής Μεσογείου, νομίμως, βάσει δι-καιωμάτων που πηγάζουν ευθέως από το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, όπως αυτό άλλωστε εφαρμόζεται στην πράξη από την πλειονότητα των παράκτιων κρατών.Οι θαλάσσιες διαστάσεις μόνον της Ελ-ληνικής Δημοκρατίας (αιγιαλίτις ζώνη, όπου ασκείται κυριαρχία, αποκλειστική οικονομική ζώνη / υφαλοκρηπίς, όπου υφίστανται αποκλειστικά ή μη κυριαρχικά δικαιώματα) υπολογίζονται, κατ’ εκτίμηση, υπερδιπλάσιες της ηπειρωτικής επιφά-νειας της χώρας, εκτεινόμενες σε πέντε θά-λασσες (Αδριατική όπου στο νότιο άκρο


της, το αρχιπέλαγος των Διαποντίων με τα 153 νησαία εδάφη μας, Ιόνιο, Λιβυκό-Αιγυπτιακό πέλαγος, Αιγαίο, θάλασσα Λυκίας – όπου το μικρό αρχιπέλαγος της Μεγίστης/ Καστελόριζου). Υπογραμμίζεται οτι η κυριαρχία σ’ αυτό τον ευρύτατο θαλάσσιο χώρο οφείλεται ουσιαστικώς στην ενσωμάτωση των νήσων, καθώς τυχόν κατοχή τους από τρίτους θα συνεπήγετο την ασφυξία κυριολεκτικώς της Ελλάδος από τη θάλασσα. Τμήμα αυτού του χώ-ρου αμφισβητείται εντόνως ιδίως στις ανατολικές θάλασσες, ενώ σχεδόν στο σύνολό του δεν έχει οριοθετηθεί (πλην της υφαλοκρηπίδος στο Ιόνιο μεταξύ Ιταλίας και Ελλάδος).Η προάσπιση και η εδραίωση των σχετι-κών δικαιωμάτων μας προϋποθέτει στρα- τιωτική ισχύ, ευφυή και ευέλικτη διπλω-ματία, ισχυρή οικονομία και εθνική ομο- ψυχία με υψηλό φρόνημα, καθώς, παρά τη διάχυτη σε πολλούς αισιοδοξία, η επιθετικότης και οι αξιώσεις της εξ ανα- τολών γείτονος δεν διαφαίνεται ότι θα πε- ριορισθούν... Εξάλλου το μεγαλεπήβολο νέο πρόγραμμα ναυτικής ισχύος της Τουρ-κίας σε συνδυασμό με την αεροπορική υπεροχή, προϊδεάζουν επαρκώς για τα σχεδιαζόμενα (άλλωστε από μακρού) από την γείτονα ως προς τον αυθαίρετο με-ρισμό των ανατολικών θαλασσών μας, τα οποία θα υλοποιηθούν με κάποιο πρό-σχημα, εφόσον θα τελούμε εν υπνώσει ή αποπροσανατολισμένοι από τη σκληρή πραγματικότητα του Διεθνούς περιγύρου μας, στο έλεος της καταναλωμανίας.Όμως, με βάση τα προεκτεθέντα, είναι αμέσως εφικτή η εντατικοποίηση των ερευ- νών για τον εντοπισμό και την εν συνε-χεία εκμετάλλευση υδρογονανθράκων, σε περιοχές εντός του ορίου των χωρικών υδάτων των 6 ν.μ., πέραν αυτού σε πε-ριοχές που δεν αμφισβητούνται, καθώς και στον ευρύτατο χώρο του Ιονίου πε-λάγους, στον οποίο έχει οριοθετηθεί η υφαλοκρηπίς της Ιταλίας και της Ελλάδος βάσει της μεταξύ τους από 24 Μαΐου 1977 συμφωνίας (ΦΕΚ - Τεύχος Α 101/21.6.1978). Η συνολική έκταση του Ιονίου πελάγους υπολογίζεται σε 185.000 τ.χλμ. περίπου (του Αιγαίου σε 215-240.000 τ.χλμ., της Αδριατικής σε 131.000 τ.χλμ.).Είναι βέβαιο ότι η Ελλάς δεν έχει τα πε- τρελαϊκά κοιτάσματα της Σαουδικής Αρα- βίας, έχει, όμως, τη δυνατότητα να παρά-γει αξιόλογες ποσότητες πετρελαίου και φυσικού αερίου, ικανές να συμβάλλουν στην ενεργειακή της ασφάλειά, την οποία τα πρόσφατα γεγονότα στον πλανήτη κα- θιστούν πάλι επίκαιρη (φυσικές καταστρο-φές, τρομοκρατικά κτυπήματα, αύξηση παγκόσμιας ζητήσεως με περιορισμένες δυνατότητες της προσφοράς κ.λπ.) ενι-σχύοντας συγχρόνως τη γεωπολιτική της θέση.

Ενδεικτικώς αναφέρεται οτι ο Κ.Ν. Στα-μπολής έχει υποστηρίξει6 ότι η πλήρης εκ-μετάλλευση μόνον των εντός των χωρικών υδάτων μας πετρελαϊκών κοιτασμάτων της περιοχής Πρίνου/Καλλιράχης (Θά-σου) «θα μπορούσε άνετα να εξασφαλί-σει ποσότητες της τάξεως των 40.000 – 50.000 βαρ./ ημέρα».Βεβαίως, η χώρα μας έχει μεγάλες δυνα-τότητες για ουσιώδη αύξηση της συμμετο-χής των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό της ισοζύγιο, όπως έχουμε επισημάνει από τριακονταετίας, όμως η μέχρι σήμερα αξιοποίησή τους είναι πολύ περιορισμένη. Αναφέρεται ενδεικτικώς και μόνον ως προς την αιολική ενέργεια ότι η εγκατεστημένη ισχύς στη χώρα μας είναι 380 MW περίπου και στη Γερμανία πολλαπλάσια...Η παρατεθείσα ανάλυση θεωρείται ότι συμβάλλει στην ανάδειξη μιας μόνο πτυ-χής –ασφαλώς όχι της σημαντικότερης– της σπουδαιότητος των νησαίων και θά-λασσιων εκτάσεών μας. Για την τελευταία γενικότερα βλ. σε άλλες εργασίες μας.Τέλος, αντί επιλόγου, αξίζει να σημειωθεί ότι η διερεύνηση των υπερθαλάσσιων, θαλάσσιων και υποθαλάσσιων πόρων στις ζώνες θαλάσσιας κυριαρχίας/κυριαρ-χικών δικαιωμάτων του Ελληνισμού (όπως αυτές περιγράφονται επιγραμματικώς στο παρατιθέμενο γλωσσάριο και αναλύονται εκτενέστερα σε άλλες μελέτες μας και στα εγχειρίδια του διεθνούς δικαίου) και η εν συνεχεία – σε μια μακροχρόνια προοπτική που θα συμβαδίζει με την περαιτέρω ανάπτυξη της τεχνολογίας – εκμετάλλευσή τους, δίνουν άλλες διαστάσεις στο φά-σμα διατηρήσιμης αναπτύξεως του Ελ-ληνισμού. Όμως, οι διόλου αμελητέες αυτές θαλάσσιες/υποθαλάσσιες ζώνες επιβάλλουν τη συνεχή εγρήγορσή του κράτους για την προάσπισή τους, όπως και άλλοτε έχει τονισθεί.

Σημειώσεις(1) Βλ., μεταξύ άλλων, σε πρόσφατα σχε-τικώς δημοσιεύματα:Α) Κ.Ν. Σταμπολή «Ανεκμετάλλευτα τα ελληνικά κοιτάσματα πετρελαίου», στην Οικονομική Καθημερινή» της 22.8.2004.Β) Κ.Ν. Σταμπολή «Πετρελαϊκή σωτηρία ανατολικά της Θάσου», στην Οικονομική Καθημερινή της 24.10.2004,Γ) Κ.Ν. Σταμπολή «Η μεγάλη...υφαρπαγή των πετρελαίων Πρίνου», στην Οικονομι-κή Καθημερινή της 31.10.2004,Δ) Κ.Ν. Σταμπολή «’Ωρα στροφής στα εγχώρια πετρελαϊκά κοιτάσματα», στην Οικονομική Καθημερινή της 18.9.2005,Ε) Ευστ. Λ. Μπουροδήμου «Το υδρογόνο και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας», στην Εστία της 23.3.2005.Σημειώνεται οτι πολλά κοιτάσματα, επειδή δεν έχουν ερευνηθεί σε μεγάλη έκταση ή βάθος, δεν διαθέτουν επαρκή στοιχεία

για την αξιολόγησή τους. Εξάλλου, όπως αναφέρει το Ινστιτούτο Ενέργειας ΝΑ Ευ- ρώπης (βλ. Οικονομική Καθημερινή της 18.9.2005). στην Δυτική Ελλάδα (χερ-σαίες, νησαίες και υποθαλάσσιες περιο-χές) παρατηρούνται εμφανίσεις πετρελαί-ου σε 200 συνολικά τοποθεσίες. Επισημαίνεται οτι το κόστος των ερευνών κυμαίνεται από 1-3 εκατ. δολάρια για γεώτρηση μικρού βάθους και δύναται να φθάσει μέχρι 12-30 εκατ. δολ. για γεώτρηση σε μεγάλα βάθη.(2) Βλ. Γεωργίου Κ. Γιαγκάκη «Η Ζουράφα μας: Βορειοανατολική νησαία προεξοχή της χώρας». Χίος, 1996, ό.π.(3) Σημειώνεται ότι πρωτοποριακή μέθο-δος για τον εντοπισμό κοιτασμάτων με την χρησιμοποίηση των σεισμικών κυμάτων από μικροσεισμούς (0,1-2) αναπτύχθηκε προ πενταετίας από το Εργαστήριο Σει-σμολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών. Βλ. «Ελευθεροτυπία» της 28.5.2005. Η νέα μέθοδος ανιχνεύσεως ήδη εφαρμό-ζεται στο εξωτερικό.(4) Βλ. εκτενέστερα Κ.Ν. Σταμπολή στην Οικονομική Καθημερινή της 22.8.2004 και 18.9.2005.(5) Βλ. μεταξύ άλλων, στην Ελευθεροτυπία της 2.8.2005.(6) Βλ. Οικονομική Καθημερινή της 22.8.2004.

ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ ΣΥΝΑΦΩΝ ΟΡΩΝ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ (α) 1. Αιγιαλίτις ζώνη (ή χωρικά ύδατα/χωρι-κή θάλασσα). Θαλάσσια ζώνη εφαπτόμε-νη στη χερσαία/νησαία επικράτεια ή και στα εσωτερικά ύδατα ενός παράκτιου κράτους μέσα στην οποία το κράτος αυτό ασκεί κυριαρχία, η οποία εκτείνεται στον εναέριο χώρο πάνω από αυτή και στο βυθό και στο υπέδαφός του κάτω από αυτή. Η συντριπτική πλειονότης των παράκτιων κρατών έχει καθιερώσει εύρος αιγιαλίτι-δος ζώνης 12 ναυτικά μίλια, όπως προ-βλέπεται από τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας του Montego Bay (1982), η οποία κωδικοποιεί εν προκειμένω το ήδη ισχύον εθιμικό δίκαιο.2. Αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ). Περιοχή πέραν και παρακείμενη της αι-γιαλίτδος ζώνης, η οποία υπόκειται σε ει- δικό καθεστώς που προβλέπεται από την ως άνω Σύμβαση για το Δίκαιο της Θά-λασσας και της οποίας το εύρος δεν δύ- ναται να υπερβεί τα 200 ναυτ. μίλια (=370,4 χλμ) από τις γραμμές βάσεως από τις οποίες μετράται το εύρος της αι-γιαλίτιδος ζώνης.Στην αποκλειστική οικονομική ζώνη το παράκτιο κράτος έχει: Α) κυριαρχικά δικαιώματα ως προς την εξερεύνηση και την εκμετάλλευση, την διατήρηση και την διαχείριση των φυσικών


πόρων, ζώντων ή μη, των υδάτων, του βυ-θού και του υπεδάφους του, καθώς και ως προς άλλες δραστηριότητες για την οικονομική εκμετάλλευση και εξερεύνηση της ζώνης, όπως η παραγωγή ενεργείας από τα ύδατα, τα ρεύματα και τους ανέ-μους.Β) Δικαιοδοσία όσον αφορά την εγκατά-σταση και χρήση τεχνητών νησιών και κατασκευών, την θαλάσσια επιστημονική έρευνα και την διατήρηση του θαλάσσιου περιβάλλοντος.Γ) Άλλα δικαιώματα και υποχρεώσεις, όπως προβλέπονται στην ως άνω Σύμβα-ση. Η Σύμβαση θεσπίζει δικαιώματα και υποχρεώσεις στην ΑΟΖ τόσο για το πα- ράκτιο κράτος όσο και για τα άλλα κρά-τη. 3. Υφαλοκρηπίς. Το άρθρο 76 παρ.1 της Συμβάσεως για το Δίκαιο της Θάλασσας του Montego Bay ορίζει την υφαλοκρηπί- δα ως εξής: « Η υφαλοκρηπίς ενός πα-ράκτιου κράτους περιλαμβάνει το βυθό και το υπέδαφος των υποθαλάσσιων πε- ριοχών, που εκτείνονται πέρα από την αιγιαλίτιδα ζώνη του καθ’ όλη τη φυσική προέκταση του χερσαίου εδάφους του μέχρι το εξωτερικό άκρο του υφαλο-πλαισίου ή μέχρις αποστάσεως 200 ν.μ. από τις γραμμές βάσεως από τις οποίες μετράται το εύρος της αιγιαλίτιδος ζώ- νης, όπου το εξωτερικό όριο του υφαλο-πλαισίου δεν φθάνει μέχρις εκείνης της αποστάσεως».Το ίδιο άρθρο προβλέπει περιπτώσεις επεκτάσεως του εξωτερικού ορίου της υφαλοκρηπίδος (και πέρα των 350 ν.μ.)Το παράκτιο κράτος ασκεί επί της υφα-λοκρηπίδος αποκλειστικά κυριαρχικά δικαιώματα για τη διερεύνηση και εκμε-τάλλευση των φυσικών πόρων της, τα οποία δεν εξαρτώνται από οιαδήποτε κατοχή πραγματική ή θεωρητική και από οιαδήποτε ρητή διακήρυξη. Δηλαδή η υφαλοκρηπίς υφίσταται αυτοδικαίως και ab initio.Αντιθέτως, η άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων του παράκτιου κράτους στην αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) συνεπάγεται την οριοθέτησή της με ρητή διακήρυξη εκ μέρους του παράκτιου κρά-τους. Συναφώς επισημαίνεται ότι με την οριοθέτηση τα φυσικά δικαιώματα του παράκτιου κράτους στην υφαλοκρηπίδα του απλώς ενεργοποιούνται χωρίς να απο-κτώνται μ’ αυτήν.Ευκόλως από τα παραπάνω συνάγεται οτι η ΑΟΖ είναι θεσμός ευρύτερος, πε-ριεκτικότερος, της υφαλοκρηπίδος.Βλ. για εκτενέστερη ανάλυση και για τους λοιπούς σχετικούς όρους στα εγχει-ρίδια του διεθνούς δικαίου, καθώς και σε άλλες εργασίες του γράφοντος, με-ταξύ των οποίων το «Νησιολόγιο των κατοικούμενων ελληνικών νησιών 1940-

1991» (1995), σελ. 74-81, και «Το νο-μικό καθεστώς των Βραχονησίδων και των Βράχων των Ελληνικών θαλασσών» (1992). ΜΝΗΜΟΝΙΟ1. Τα 2/3 περίπου των (μέχρι σήμερα) γνωστών κοιτασμάτων πετρελαίου ευρί-σκονται στην ευρύτερη περιοχή του Περ- σικού κόλπου, ενώ αναφέρεται (βλ. Κα-θημερινή της 11.10.2005), ότι, κατά τη Γεωλογική Υπηρεσία των ΗΠΑ, το των μη ανακαλυφθέντων κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου υπάρχει στον Αρκτικό ωκεανό. 2. Η χρήση του φυσικού αερίου για πα-ραγωγή ηλεκτρισμού συνεπάγεται λιγότε-ρη μόλυνση και μικρότερη συμμετοχή στη δημιουργία του φαινομένου του θερ-μοκηπίου σε σύγκριση με την καύση του άνθρακος ή πετρελαίου.3. Προ μερικών δεκαετιών, η μέση πο-σότης πετρελαίου που ήταν δυνατό να αντληθεί από τα κοιτάσματα έφθανε το 20%. Σήμερα, χάρις στην τεχνολογική πρόοδο, το ποσοστό αυτό είναι 35% και ευλόγως πιθανολογείται η αύξησή του στο μέλλον.4. Η τεχνολογική πρόοδος θα καταστήσει στο μέλλον δυνατή την αξιοποίηση κοιτα-σμάτων που ενδεχομένως υπάρχουν σε βάθος μεγαλύτερο των 10.000 μ. υπό την επιφάνεια της θάλασσας. 5. Το κόστος ανευρέσεως και κατεργασίας του πετρελαίου αυξάνεται συνεχώς, όμως πριν από 25 χρόνια μόνο το 1/6 των εξορύξεων κατέληγε σε επιτυχία, ενώ σή-μερα το ποσοστό προσεγγίζει τα 4/6.6. Οι μεγαλύτεροι καταναλωτές πετρε-λαίου είναι οι ΗΠΑ (25%) και η Κίνα. Όσον αφορά την Ινδία αναφέρεται, ενδει- κτικώς, ότι μόνο το 56% των νοικοκυριών είναι συνδεδεμένο με το δίκτυο ηλεκτρι-κής ενέργειας και οι κάτοικοί της κατα- ναλώνουν ετησίως, κατά μέσο όρο, λι-γότερο από τις μισές μονάδες ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνουν ετησίως, κατά μέσο όρο, οι κάτοικοι της Κίνας. Όμως, μόνο το 11% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας προέρχεται από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο (το 60% από γαιάνθρακες) - Βλ. και «Οικονομική Κα-θημερινή» της 1.10.2005.7. Η κρατική Σαουδαραβική εταιρία Ar-amco διαθέτει τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο (259 δισεκ. βα-ρέλια), είκοσι φορές περισσότερα από τα αντίστοιχα της ιδιωτικής αμερικανικής εταιρίας Exxon Mobil.

Ν.Β. Βλ. μεταξύ άλλων, την ειδική έκ-δοση «The Economist - Η Καθημερινή» «Χορεύοντας με το πετρέλαιο», Σεπτέμ-βριος 2005.

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣΧ Α Τ Ζ Ι Ν Α Σ

Στα πλαίσια του λυρικού ιμπρε-

σιονισμού με στοιχεία ονειρικού

σουρεαλισμού, αφαίρεσης και

συμβολισμού θαλασσογραφεί ο Αιγι-

νήτης ζωγράφος, που μαθήτευσε δί-

πλα στον διακεκριμένο ζωγράφο Δη-

μήτριο Γιαννουκάκη και θαύμασε τον

Παρθένη και τον Γουναρόπουλο.

Ο Δημήτριος Χατζίνας έχει συμμε-

τάσχει σε πολλές εκθέσεις στην Ελλά-

δα και το εξωτερικό και έχει λάβει

πλήθος τιμητικών διακρίσεων για το

έργο του.

Στους καμβάδες του το χρυσαφένιο

φόντο των αιγαιοπελαγίτικων ηλιοβα-

σιλεμάτων δημιουργεί ένα ονειρικό

περιβάλλον που μας συνεπαίρνει σε

μακρινά θαλασσινά ταξίδια με καρά-

βια στα οποία η λεπτομέρεια δεν έχει

καμιά απολύτως σημασία. Αποπνέουν

αέρα μεσογειακού περίπλου.

Tηλ.: 210 4516264, 210 4516822Fax: 210 4512277

1. Eλαιογραφία σε μικρή, διακριτική κορνίζα, 102 x 102cm2. Eλαιογραφία σε μικρή, διακριτική κορνίζα, 81,5 x 102cm3. Eλαιογραφία σε μικρή, διακριτική κορνίζα, 102 x 102cm4. Eλαιογραφία σε μικρή, διακριτική κορνίζα, 81,5 x 102cm

1 2

43


Στο τεύχος 57 του «Περίπλου» δημο- σιεύθηκε αφιέρωμα για την Ναυμαχία του Ναυαρίνου. Το μέλος του Μουσείου, Υπίατρος των Ελληνικών Ειδικών Δυνά-μεων κ. Δ. Γιαννόγλου, αποσπασμένος στην Γερμανία, μελέτησε το αφιέρωμα και μας απέστειλε το παρακάτω άρθρο ώστε να εμπλουτιστεί το θέμα. Τον ευχα-ριστούμε θερμά.

Περίπλους

Μόλις το 1847 η βρετανική κυβέρνηση θέσπισε μετάλλιο που απονεμήθηκε σε όσους συμμετείχαν σε ναυμαχίες και άλλες θαλάσσιες συρράξεις μεταξύ των ετών 1793-1840. Το μετάλλιο Γενικής Υπηρεσίας Ναυτικού θεσπίστηκε για να απονεμηθεί στους επιζώντες, αρχικά μό-νον της Γαλλικής Επαναστάσεως και των Ναπολεόντειων Πολέμων, σχεδόν άμεσα ωστόσο, οι απονομές επεκτάθηκαν ώστε να καλύψουν όλες τις ναυτικές δράσεις ως το 1840 (Εκστρατεία στη Συρία).Το μετάλλιο είναι κυκλικό, διαμέτρου 36 mm, κατασκευασμένο από άργυρο. Στην πρόσθια όψη φέρει την κεφαλή της βασίλισσας Βικτωρίας και την επιγραφή “VICTORIA REGINA 1848”. Έχει επο-μένως την ιδιομορφία να μην φέρει την κε-φαλή του βασιλέως που βρισκόταν στην εξουσία όταν έγιναν οι μάχες για τις οποίες δόθηκε το μετάλλιο. Στην οπίσθια όψη φέρεται η Βρετανία, με μορφή γυναίκας, που κρατάει τρίαινα και κάθεται πάνω σε θαλάσσιο ίππο. Η ταινία του μεταλλίου, λευκή με γαλάζια άκρα, αναρτάται από οριζόντια μεταλλική μπάρα. Αποτελεί έργο του Βρετανού χαράκτη William Wyon. Επί της ταινίας τοποθετούνται μεταλλικές διεμβολές, που φέρουν ονόματα ή ημε-ρομηνίες ναυμαχιών, μικρότερης κλίμακας μαχών, ναυτικών επιχειρήσεων, ή πλοίων που υπηρέτησε ο τιμώμενος. Πάνω από 230 τέτοιες διεμβολές είχαν εγκριθεί και κατασκευαστεί. Σε δύο περιπτώσεις απονεμήθηκαν μετάλλια με 7 διεμβολές, ενώ, από την άλλη, σε 14 περιπτώσεις διεμβολών εμφανίστηκε μόνον ένας υπο-ψήφιος προς απονομή. Υπήρξαν εξ άλλου περιπτώσεις διεμβολών που στην ουσία δεν απονεμήθηκαν, καθώς δεν υπήρχαν επιζώντες δικαιούχοι! Το ελληνικό ενδιαφέρον για το σπάνιο, σχετικά και ιστορικό αυτό βρετανικό στρα-τιωτικό μετάλλιο (~21.000 απονομές) συνοψίζεται στα 1142 μετάλλια που απο-νεμήθηκαν στους επιζώντες (το 1848) της Ναυμαχίας του Ναυαρίνου.Το Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος φέρει στη συλλογή του δύο Μετάλλια Γενικής Υπηρεσίας Ναυτικού με διεμβολή «Ναυα-ρίνο», δωρεά Γεωργίου Γεωργιόπουλου. Εκτίθενται σε αίθουσα του Μουσείου.

ΜΕΤΑΛΛΙΟ ΓΕΝΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΝΑΥΤΙΚΟΥ (ΝΑΥΑΡΙΝΟ)NAVAL GENERAL SERVICE MEDAL (NAVARINO)

ΔΗΜHΤΡΙΟΣ ΓΙΑΝΝOΓΛΟΥ | Υπίατρος Ελληνικών Ειδικών Δυνάμεων

Βιβλιογραφία: DNW catalogue sale June 2003 • Medal Yearbook 2005, Token Publish-ing • National Maritime Museum files • Sothebys catalogue sale May 2000 • Spink Cata-logue sale London November 2004 • Stamco costume manufacturers-Greek history, battle of Navarino.

1.2. Οι δύο όψεις του μεταλλίου Γενικής Υπηρεσίας Ναυτικού (Ναυαρίνο). Εκθέματα Ν.Μ.Ε.: 3. Αργυρό αναμνηστικό μετάλλιο. Φέρει έκτυπες προσωπογραφίες των 3 Ναυάρχων Κόδριγκτον, Δεριγνύ, Χέϋδεν. 4. Ορειχάλκινο αναμνηστικό μετάλλιο. Φέρει έκτυπη προσωπογραφία του Άστιγγος. 5. Έκτυπη παράσταση πορτραίτου Ναυάρχου Κόδριγκτον, σχήματος ωοειδούς & φυσιοκρατικό διάκοσμο στον περίγυρο. 6. Έκτυπη παράσταση πορτραίτου Ναυάρχου Δεριγνύ, σχήματος ωοειδούς & φυσιοκρατικό διάκοσμο στον περίγυρο. 7. 2 μετάλλια καταφανούς ανδρείας που απονεμήθηκαν στους James Ashton και John Adams. 8. Έκτυπη παράσταση με ηρώον της Ναυμαχίας Ναυαρίνου. Φέρει επιγραφή: “Aux Heros de Navarin”. 9. Έκτυπη παράσταση της Ναυμαχίας Ναυαρίνου.

1. 2.

4.

4.

4.

3. 4.

5.

6.

7.

8. 9.


Τα νέα κατά τις πρώτες ώρες της D-DAY, ήσαν ικανοποιητικά. Η Με- γάλη Αρμάδα, παρά τις φοβερές αντιξοότητες, λόγω καιρικών συν-

θηκών, είχε κατορθώσει να προσεγγίσει την ακτή χωρίς αντίδραση εκ μέρους των Γερμανών. Όλες οι Ναυτικές και Αε-ροπορικές μονάδες είχαν επιτύχει τον σκοπό τους και από παρατηρήσεις των πιλότων εφαίνετο, ότι η περίφημη τε-θωρακισμένη Μεραρχία Lehr, δεν είχε μετακινηθεί προς τις ακτές. Όλα τα μέτρα μυστικότητας και προφυλάξεως είχαν παί-ξει τον ρόλο τους.Πάντως ο κυριότερος παράγων ήταν ο και-ρός, ο οποίος και επέτρεψε στον Εisen-hower να βάλει πόδι στην Ευρώπη. Απλώς να βάλει πόδι, καθόσον οι Γερμανοί με τις απεριόριστες δυνατότητές τους μπορού-σαν να ανατρέψουν την κατάσταση.Ήδη ο Εisenhower, ήταν έτοιμος, έχοντας γράψει σχετικό σημείωμα, να αναλάβει όλη την ευθύνη, σε περίπτωση αποτυ-χίας... στο Λονδίνο στο Γενικό Επιτελείο, διά-χυτη ήταν η εντύπωση ότι «οι Γερμανοί πιάστηκαν στον ύπνο» αλλά η δυσκολία των Αμερικανών στην ακτή ΟΜΑΗΑ, δυ- σκόλεψε λίγο τα πράγματα. Εν πάση πε-ριπτώσει, ένα μήνυμα ευφορίας εξεδόθη και απεστάλη εις το Γενικόν Επιτελείον της Ουάσινγκτον και της Μόσχας. στις 09:30 κατ’ εντολήν του Εisenho-wer ανεκοινώθη η απόβαση. Το μήνυμα έλεγε: «Συμμαχικαί ναυτικαί μονάδες

υποστηριζόμεναι από ισχυράς αεροπορι-κάς δυνάμεις, ήρχισαν να αποβιβάζουν στρατεύματα, σήμερον την πρωΐαν, εις ακτήν της Γαλλίας». Επίσης, κατ’ εντολήν του ανωτάτου Διοικητού, εδόθη το σύν-θημα να ανακοινωθεί απο το BBC η από-βαση και να ακολουθήσει εν συνεχεία η ανάγνωση διαγγελμάτων των συμμάχων ηγετών, που ευρίσκοντο εν εξορία, στην Αγγλία. Τα διαγγέλματα είχαν γραφεί κατά τοιούτον τρόπον ώστε να περιπλέκουν τους Γερμανούς ως προς τον τρόπον, την φύσιν και τους σκοπούς της αποβάσεως και κυρίως να τονίζουν προς τη Γαλλική αντίσταση, τη σημασία της υπακοής προς τις εντολές του συμμαχικού αρχηγείου. Έτσι, περί την 10:00 μεταδόθηκε διάγγελ-μα του Aisenhower, που έκανε λόγο για μία «Αρχική απόβαση», αφήνοντας να εννοηθεί ότι θα επακολουθήσουν και άλλες, μετά μήνυμα του Βασιλέως της Νορβηγίας και των Πρωθυπουργών της Ολλανδίας και του Βελγίου.Κατόπιν προσωπικής πρωτοβουλίας ο στρατηγός Ντε Γκωλ, θα μιλούσε με δικό του κείμενο εις τους συμπατριώτες του, εις την Γαλλία. Εις το Λονδίνο, η Βουλή των Κοινοτήτων κρατούσε καλά το μυστικό της αποβάσεως. Κατά τη συνεδρίαν της Βουλής τίποτα δεν φανέρωνε αυτό που αργότερα απεκλήθη ως «Η μεγαλύτερη πράξις πολέμου εις την ιστορίαν». Κατ’ αρχήν, ο ιερεύς διάβασε την προ-σευχή, ακολούθως ο Πρόεδρος (the spea-

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΑΠΟΒΑΣΗ

ker) ανήγγειλε τον θάνατον ενός μέλους του Κοινοβουλίου και ακολούθησε η ανά- γνωση μερικών τηλεγραφημάτων του εξωτερικού. Επακολούθησε η ώρα των ερωτήσεων για διάφορα θέματα, όπως, αν εξασφαλίζεται το δικαίωμα ψήφου των στρατευμένων ή ποιές οι ώρες λειτουργίας στις καντίνες κ.λπ. Τότε ο Lloyd George σηκώθηκε και έκανε ένα νεύμα ότι κάτι σημαντικό λαμβάνει χώραν. Ακολούθως, εισήλθεν ο αδελφός του στρατηγού Mont-gomery, που υπηρετούσε ως ιερεύς στας ενόπλους δυνάμεις, ως και η κυρία Τσώρτσιλ. Τέλος, αφίχθη ο πρωθυπουργός και αφού ανέβηκε στο βήμα, ανήγγειλε την κατάληψη της Ρώμης από τα στρα-τεύματα του αμερικανού στρατηγού Clark. Αφού μίλησε επί δεκάλεπτον για το λαμπρό αυτό γεγονός μετά ανεφέρθη στο οτι: «Κα-τά την διάρκειαν της νύχτας και τας πρωι-νάς ώρας, η πρώτη από μίαν ολόκληρον σειράν αποβάσεων εις την Ευρώπην, έλα-βε χώραν εις τας ακτάς της Γαλλίας». Κατά τον ίδιον τρόπον ο Πρόεδρος των Ηνωμέ-νων Πολιτειών ανήγγειλε στο Αμερικα-νικό Έθνος αφήνοντας υπονοούμενα οτι θα επακολουθήσουν και άλλες αποβά-σεις. Ο μόνος, που δεν άφησε περιθώρια, ήταν ο στρατηγός Ντε Γκωλ που μιλώντας στους συμπατριώτες του στη Γαλλία, τους είπε οτι αυτή είναι η απόβαση, και καλούσε τους Γάλλους να μην υπακούσουν στις διαταγές του Εisenhower ή του ανωτάτου συμμαχικού Στρατηγείου, αλλά μόνον στη Γαλλική Κυβέρνηση, θεωρώντας οτι αυτός είναι ο αρχηγός του Γαλλικού κράτους, χωρίς φυσικά να έχει καμία ανάλογη νο-μική κάλυψη. Σκόπιμα δεν ανέφερε ούτε στρατηγούς, ούτε ναυάρχους, ούτε συμμαχικές δυνά-μεις, που έκαναν πράξη την απόβαση. Θεώρησε το θέμα ως καθαρά Γαλλικό αν και μόνο μία χούφτα Γάλλων με 9 πολεμι-κά πλοία, συμμετείχαν στην επιχείρηση. Κατά το τέλος της ημέρας τα νέα από τη μακρινή ακτή, βέβαια, δεν ήσαν και τόσον ευχάριστα. Πάντως ήτο φανερόν, παρά τις δυσκολίες των Αμερικανικών αερομεταφερόμενων μεραρχιών και των μονάδων πεζικού στην ακτή OMAHA, ότι είχε αποτραπεί ένα ολοκαύτωμα. Οι απώλειες ήταν βαριές. Περίπου 12.000 άνδρες ανεφέρθη οτι εθεωρούντο νε- κροί, τραυματίες ή αγνοούμενοι έναντι ενός εκτιμηθέντος ανωτάτου ορίου απω- λειών 75.000 σε περίπτωση που δεν «πιάνανε τον εχθρό στον ύπνο». Όσο για τα υλικά, οι καταστροφές ήταν τρομακτικές.Η εντύπωσις, πάντως στο Λονδίνο ήτο οτι ο Εisenhower είχε θριαμβεύσει.

ΤΑ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΑ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ ΤΗΣ ΑΠΟΒΑΣΕΩΣ Του Ιωάννη Κούσουλα

Στις 6 Ιουνίου του 1944, στις Γαλλικές ακτές της Νορμανδίας, ξεκινούσε η μεγαλύτερη αποβατική ενέργεια της

ανθρώπινης ιστορίας και παράλληλα το τελευταίο κεφάλαιο του Β’ παγκοσμίου Πολέμου.

Πριν κλείσει χρόνος από την απόβαση, ο πόλεμος στην Ευρώπη θα τελείωνε με την παράδοση της Γερμα-

νίας στις 5 Μαΐου 1945, ενώ ο πόλεμος στον Ειρηνικό θα κρατούσε λίγο παραπάνω, με την Ιαπωνία να παραδίδεται

στις 7 Σεπτεμβρίου 1945.


ΣΤΗΝ ΝΟΡΜΑΝΔΙΑ

τα υποψήφια θύματα και το γνώριζαν. Γι΄αυτό και είναι ήρωες. Όταν ο στρατη- γός Αϊζενχάουερ αποχαιρετούσε το πρώ- το σώμα αλεξιπτωτιστών ήξερε ότι από αυτούς μόνο μικρός αριθμός ανδρών θα ξανάβλεπαν το φως της επόμενης ημέρας.Κι όλα αυτά για να νικηθεί ένας ύπουλος εχθρός που αντιπροσώπευε μια ολοκλη-ρωτική ιδεολογία που αφάνιζε και κα-τέτρωγε τα σπλάχνα της Ευρώπης, ο Ναζισμός.Η απόβαση της Νορμανδίας θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως έργο της Νέμεσης.

Η ΑΠΟΒΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΡΜΑΝΔΙΑΣ.ΑΠΕΡΑΝΤΟΣ ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗ ΣΤΟΥΣ ΗΡΩΕΣ.Του Αριστείδη Πετρόπουλου

Με την ευκαιρία των 63 χρόνων από τη μεγάλη ιστορική απο-βατική συμμαχική επιχείρη- ση στην Ευρώπη (6 Ιουνίου

1944) αξίζει να μνημονεύσουμε και την Ελληνική συμμετοχή. Λιγοστοί οι εναπο-μείναντες στη ζωή βετεράνοι ήρωες και απόμαχοι αξιωματικοί και ναύτες του Πολεμικού και Εμπορικού ναυτικού που κουβαλάνε την ανάμνηση της «πιο μεγάλης ημέρας του πολέμου».Πριν από εξήντα τρία χρόνια στις 6 Ιουνίου άρχιζε η συμμαχική απόβαση. Τότε όλα τα μάτια του κόσμου στράφηκαν σε πέντε ακτές της Νορμανδίας, όπου παιζόταν η τύχη του πολέμου. Σε εκείνες τις ακτές κατάφεραν να αποβιβαστούν μερικές εκα-τοντάδες άνδρες ακολουθούμενοι από δε-κάδες χιλιάδες άλλους.Η απόβαση εκείνη θα πρέπει να διδάσκε-ται στις στρατιωτικές σχολές και στα πανεπιστήμια γιατί εάν δεν γινόταν, δύο εκατομμύρια ψυχές της Ευρώπης θα έχαναν τη ζωή τους από τη λαίλαπα του ναζιστικού πολέμου.Δύο πολεμικά του Ναυτικού μας, οι κορβέτες «Κριεζής» και «Τομπάζης» με τα δύο φορτηγά του εμπορικού μας στό- λου «Άγιος Γεώργιος» και «Άγιος Σπυ-ρίδων» ήταν μία ηρωική προσφορά από το πολεμικό και εμπορικό ναυτικό μας.Είναι γεγονός ότι ο κόσμος ολόκληρος γνωρίζει την ανεκτίμητη συμβολή του πολεμικού και εμπορικού ναυτικού στον συμμαχικό αγώνα και είναι βέβαιο ότι το γόητρο και η υπερηφάνεια που διακατέ-χουν τους δύο αυτούς σημαντικούς παράγο- ντες του πολέμου είναι υπεράνω πάσης διαφημιστικής προσπάθειας.Τα μαζικά πυρά και από τις δύο πλευρές ήταν αμείλικτα. Η φωτιά και το σίδερο ανακατεύτηκαν σε μία προσπάθεια αλλη- λοεξόντωσης, ενώ οι πρώτοι που θα τολ- μούσαν το πρώτο βήμα στην ακτή ήταν

Ήταν η εκδίκηση της λογικής στην ύβρι της παράνοιας. Ήταν η επανόρθωση της Δημοκρατίας που πήρε αψήφιστα κι επι-πόλαια την άνοδο του Χιτλερισμού, στην Ήπειρο της ιστορίας και της διανόησης.Η Ελλάδα με τα τέσσερα πλοία της, όπως αναφέρθηκαν παραπάνω και τα ηρωικά τους πληρώματα, είχε τη δική της συμβολή σ’ αυτή την πράξη δικαίωσης του καλού κι αγαθού επί του ολοκληρωτι-σμού. Ας ευχηθούμε να μην ξαναζήσουμε τέτοια γεγονότα και ας επαγρυπνούμε, παράλληλα, γιατί οι ευχές από μόνες τους δεν αρκούν.

Δύο εκλεκτοί φίλοι του Μουσείου οι κ.κ. Αριστείδης Πετρόπουλος και Ιωάννης Κούσουλας μας απέστειλαν και με χαρά

δημοσιεύουμε τα άρθρα τους για την επέτειο.

Μαζί δημοσιεύουμε (πρωτότυπο και μετάφραση) την διαταγή / χαιρετισμό του Αμερικανού Αρχιστράτηγου Dwight Eisen-

hower προς όλους τους στρατευμένους της απόβασης και μια προσωπική νότα ενός μαχητού, μια σελίδα του προσωπικού

ημερολογίου ενός Υπαξιωματικού ηλεκτρολόγου του Αμερικανικού Ναυτικού, από το πολεμικό θέατρο της Β. Αφρικής.


ΑΝΩΤΑΤΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΣΥΜΜΑΧΙΚΩΝ ΕΚΣΤΡΑΤΕΥΤΙΚΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ

Στρατιώτες, Ναύτες και Αεροπόροι των Συμμαχικών Εκστρατευτικών Δυνάμεων!

Είστε έτοιμοι να ξεκινήσετε τη Μεγάλη Σταυροφορία για την οποία κοπιάζαμε όλους αυτούς τους μήνες. Τα μάτια όλου του κόσμου είναι στραμμένα πάνω σας. Οι ελπίδες και οι προσευχές όλων –όπου κι αν βρίσκονται– όσων αγαπούν την Ελευθερία συντάσσονται μαζί σας. Μαζί με τους γενναίους Συμμάχους μας και τους συναδέλφους μας εν όπλοις στα άλλα Μέτωπα, θα επιφέρουμε την κατα-στροφή της Γερμανικής Πολεμικής Μηχανής, τον αφανισμό του Ναζιστικού τυράννου πάνω στους καταπιεσμένους ανθρώπους της Ευρώπης, θα εδραιώσουμε και την ασφάλεια όλων μας σε έναν ελεύθερο κόσμο.

Η αποστολή σας δεν θα είναι εύκολη. Ο εχθρός σας είναι καλά εκπαιδευμένος, καλά εξοπλισμένος και σκληραγωγημένος στις μάχες. Θα πολεμήσει με αγριότητα.

Είναι, όμως, το έτος 1944! Πολλά έχουν συμβεί από την εποχή των Ναζιστικών θριάμβων του 1940-41. Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν καταφέρει μεγάλα πλήγματα στους Γερμανούς, στις ανοιχτές σώμα με σώμα μάχες. Οι αεροπορικές μας δυνάμεις έχουν μειώσει αισθητά την από αέρος δύναμή τους και την ικανότητά τους να διεξάγουν πόλεμο στο έδαφος. Τα Εσωτερικά μας Μέτωπα μας προσέφεραν ακαταμάχητη υπεροχή σε όπλα και πολεμοφόδια και έθεσαν στη διάθεσή μας μεγάλες εφεδρείες εκπαιδευμένων μαχητών. Οι καιροί άλλαξαν! Οι ελεύθεροι άνδρες του κόσμου οδεύουν μαζί προς τη Νίκη!

Έχω απόλυτη εμπιστοσύνη στην ανδρεία, την αφοσίωση στο καθήκον και στις ικανότητές σας στη μάχη. Δεν θα δεχτούμε τίποτα λιγότερο από την πλήρη Νίκη!

Καλή Τύχη! Και ας προσευχηθούμε όλοι να έχουμε την ευλογία του Παντοδύναμου Θεού για αυτό το μεγάλο και γενναίο εγχείρημα.

Dwight D. Eisenhower


Δουλεύω, αντιμετωπίζοντας βομβαρδισμούς, χάσαμε πολλούς από το πλήρωμά μας, πολλοί είναι οι τραυματισμένοι, επισκευάζοντας πλοία που κατάφεραν να επιστρέψουν, όλα με σοβαρές ζημιές, χτυπημένα από ριπές, γεμάτα τρύπες, μία βόμβα χτύπησε τα λουτρά των Ανθυπασπιστών (CPO), ήμουν μέσα αλλά έτρεξα να σωθώ πριν το χτυπήσει η βόμβα (χωρίς ρούχα), έχασα ένα βιβλίο τσέπης, όλες τις φωτογραφίες μου, 150 δολάρια που είχα για καινούριες στολές, σημαντική απώλεια αλλά είμαι χαρούμενος που δεν ήμουν στα λουτρά όταν χτύπησε η βόμβα, είμαι τόσο κουρασμένος, τόσο απασχολημένος για να γράψω ή να σκεφτώ ή οτιδήποτε άλλο, μετά δυσκολίας έχω χρόνο να φάω ή να κοιμηθώ, στην πραγματικότητα δεν μπορεί να κοιμηθεί κανείς από τις αεροπορικές επιδρομές… πρέπει να επαναφέρουμε τα πλοία σε ενέργεια όσο πιο γρήγορα μπορούμε, τα παιδιά κάνουν θαυμάσια δουλειά… Δεν παίρνουμε πρόσθετες αμοιβές εδώ, ούτε κάνουμε απεργίες. Παντοδύναμε, σε ευχαριστώ πραγματικά που οι δικοί μου είναι Αμερικάνοι, ζουν στην Αμερική… τις τελευταίες μέρες οι Γερμανοί στέλνουν τηλεκατευθυνόμενα αεροπλάνα, χωρίς πιλότους, ένα αεροπλάνο γεμάτο ΤΝΤ, όλο το αεροπλάνο εφορμά στο έδαφος και στοχεύει, ένα έπεσε μερικά τετράγωνα πιο πέρα από τη Βάση καταστρέφοντας εκατοντάδες σπίτια… πήγαμε να βοηθήσουμε τον κόσμο, όσο μπορούσαμε, απομακρύνοντας τα ερείπια, ανασύροντας σώματα. Σήμερα

ανέσυρα το σώμα ενός παιδιού περίπου δεκαπέντε μηνών, ενός μωρού μέσα από το καρότσι του, ήταν κομματιασμένο και ένα άλλο μωρό σφιχταγκαλιασμένο με τη μητέρα του στο θάνατο. Συνολικά ανασύραμε πάνω από εκατό σώματα… οι άνθρωποι προσπαθούσαν να σώσουν ότι μπορούσαν απ’ τα ερείπια, είναι κρίμα να βλέπεις τόσους άστεγους… Θεέ μου, είναι τόσο άσχημο γι’ αυτούς τους ανθρώπους. Θεέ μου, είμαι ευτυχισμένος που οι δικοί μου είναι σώοι και ασφαλείς… έχω πλέον συνηθίσει τόσο το θάνατο και την καταστροφή που σχεδόν δεν με ενοχλεί πια, εκτός από αυτές τις απαίσιες σκέψεις που είναι πάντα μαζί μου… έχω δει το θάνατο σε όλες τις άσχημες μορφές του… μόνο το ποτό με κάνει να ξεχνώ, μόνο το ποτό με κάνει ευτυχισμένο. Κάθε φορά που βγαίνω στην στεριά μεθάω, είναι καλύτερα έτσι… Έχω μεθύσει πολύ κατά τη διάρκεια αεροπορικών επιδρομών, δεν έχει καμιά διαφορά αν μια βόμβα γράφει το όνομά σου, θα σε βρει όπου κι αν είσαι, είτε μεθυσμένο είτε ξεμέθυστο… Έχω περάσει τόσα πολλά, κουράστηκα, αν δεν υπήρχε η Μάργκαρετ και τα παιδιά και ο αμερικάνικος τρόπος ζωής, δεν θα έδινα μία, αλλά πολεμάω γι’ αυτούς και θα συνεχίσω, ώστε να μην περάσουν τίποτε από όλα αυτά που περνούν αυτοί οι άνθρωποι εδώ. Παλεύω ώστε να ζουν πάντα στη γη της Ελευθερίας σώοι και ασφαλείς απολαμβάνοντας τον αμερικάνικο τρόπο ζωής, ακόμα κι αν αυτό μου κοστίσει τη ζωή μου…

ΤΟ ΗΜΕΡΟΛOΓΙΟ ΤΟΥ CHET HALL, Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, 1941-1944. Σελίδα 102.

Ο Chet Hall, Chief Electrician’s Mate του Αμερικανικού Ναυτικού, έγραψε αυτό το ημερολόγιο εξιστορώντας με λεπτομέρειες την καθημερινή ζωή στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και τις εμπειρίες του ως μέλους των αμφιβίων ναυτικών δυνάμεων στο θέατρο πολέμου της Βορείου Αφρικής.

7 Ιουνίου έως και 18 Ιουνίου 1944


Ανέκδοτο φωτογραφικό υλικό της απόβασης της Νορμανδίας από το αρχείο του Ν.Μ.Ε.

Δεξιά: Το “Renown” ή “Repulse” έτοιμο για

βομβαρδισμούς στην απόβαση Βόρειας

Γαλλίας, 6 Ιουνίου 1944. Φωτογρ. από τον “Τομπάζη” από

Εφ. Ανθ/χο Μ. Μαρή.

Πάνω: Η κορβέττα “Κριεζής” με κυβερνήτη τον Αντ. Κιοσέ περνά το ταχυδρομείο στην κορβέττα “Τομπάζης” με κυ-βερνήτη τον Γ. Παναγιωτόπουλο. Ιούνιος 1944, κάπου στο English Channel. Φωτογρ. από Μ. Μαρή. Δεξιά: Ο έφεδρος ανθυποπλοίαρχος Μ. Μαρής, ο αντ/χος Ρ. Νικολαίδης στην γέφυρα του “Τομπάζη” σε νηοπομπή στο English Channel. Απρίλιος 1944.

Πάνω αριστερά: Ο “Τομπάζης” ρίχνει βόμβες βυθού σε περιπολία στο English Channel. Απρίλιος 1944. Πάνω δεξιά: Απόβασις Βορείου Γαλλίας. 6 Ιουνίου 1944. Φωτογρ. από την κορβέτα “Τομπάζης” με κυ-βερνήτη τον Γ. Παναγιωτόπουλο.


Αριστερά: Επιστρέφοντας από την απόβαση της Γαλλίας, 6 Ιουνίου 1944. Αρ. προς δεξ. Θ. Λυμπεράκης, Μ. Μάρης, Ρ. Νικολαίδης, Γ. Παναγιωτόπουλος - Κυβερνήτης. Κάτω: Ο κυβερνήτης της κορβέττας “Τομπάζης” αντιπλοίαρχος Γ. Παναγιωτόπουλος. Φωτογρ. από Μ. Μαρή έφεδρο ανθυποπλοίαρχο - Μάϊος 1944.

Πάνω: Ξεκίνημα ομάδος κρούσεως L.C.T. για την απόβαση της Βορείου Γαλλίας - απόγευμα 5 Ιουνίου 1944. Αρχηγός ομάδος Αντ/χος Γ. Παναγιωτόπουλος - Κυβερνήτης “Τομπάζη”. Φωτογρ. από έφεδρο ανθ/χο Μ. Μαρή.

Αριστερά: Αγγλικά αντιτορπιλλικά/καταδρομικά προχωρούν για την απόβαση Βορείου Γαλλίας, 5 Ιουνίου 1944. Φωτογρ. από έφεδρο ανθ/χο Μ. Μαρή. Δεξιά πάνω: Αγγλικές τορπιλλάκατοι προχωρούν εις περιπολία. Ξεκίνημα για την απόβαση, 5 Ιουνίου 1944. Φωτογρ. από την κορβέτα “Τομπάζης”.


Στην παρουσίασή του ο Ελληνο-Αμε-ρικανός Γερουσιαστής έκανε ιδιαί- τερη μνεία στον ιστορικό τύπο

πλοίου «Liberty» που διαδραμάτισε ση- μαίνοντα ρόλο στη μεταφορά πυρομα-χικών, εφοδίων παντός τύπου, στρατιωτι-κών οχημάτων και φαρμακευτικού υλικού κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά και στο γεγονός ότι μετά την λήξη του πολέμου 100 πλοία Liberty παραχωρήθηκαν από τις Η.Π.Α. με συμφέρουσες δανειακές συμβάσεις σε Έλληνες Πλοιοκτήτες και συνέβαλαν στην ανοδική πορεία της Ελλη-νικής Ναυτιλίας.

Παράλληλα παρουσιάστηκε το σχέδιο του κ. Ραπτάκη και ο πρωταγωνιστικός του ρόλος στη δωρεά ενός από τα τελευταία διασωζόμενα πλοία Liberty, του «Arthur M. Huddell» από τις Η.Π.Α. στην Ελλάδα, με σκοπό να μετατραπεί σε πλωτό μουσειακό έκθεμα στον Πειραιά, ένα έκθεμα που θα θυμίζει τους πάνω από 2.500 Έλληνες ναυτικούς που έχασαν την ζωή τους κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Σημειώνεται ότι από τα 2.571 Liberty, που ναυπηγήθηκαν στις Η.Π.Α. μεταξύ του 1940 - 45, σώζονται παγκοσμίως μόνο τρία, το «John W. Brown» στη Βαλτιμόρη, το «Jeremiah O,Brian» στο Σαν Φραντζί-σκο και το «Arthur M. Huddell» που σήμε- ρα βρίσκεται στη Βιρτζίνια, και προβλέ-πεται να μετονομαστεί σε «Ελευθερία» με την μετατροπή του σε μουσειακό έκθεμα.

Τέλος ο κ. Ραπτάκης αναφέρθηκε σε πλωτά μουσεία που σήμερα λειτουργούν παγκοσμίως, όπως το Θωρηκτό «Αβέ-ρωφ» στο Φάληρο, το «Queen Mary» στην Καλιφόρνια και το «Maiden Voyage» στο Άμστερνταμ και σημείωσε ότι την ίδια πορεία θα ήταν ευχής έργο ν’ ακο-

1. Από αριστερά η κ. Ξ. Μόρφη, Διεθνολόγος, ο κ. Η. Μπίσιας, Δικηγόρος και εκδότης του περιοδικού «Ναυτικά Χρονικά», ο κ. Μ. Αλιφιεράκης, σύμβουλος του Υπουργού Ναυτιλίας, ο κ. Ελ. Θαλασσινός, Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιώς, ο Βουλευτής κ. Π. Σγουρίδης, η ζωγράφος Φρειδερίκη Παππά, ο κ. Λ. Ραπτάκης, ο Πρόεδρος της ΑΧΕΠΑ Ελλάδος κ. Δ. Κώνστας και τα μέλη του Δ.Σ. Δ. Παπαβασιλείου και Π. Λιάτσος. 2. Ο κ. Ελ. Θαλασσινός, Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιώς, η Πρόεδρος του Ναυ-τικού Μουσείου της Ελλάδος και ο Γερουσιαστής κ. Λ. Ραπτάκης. 3.4.5. Τα τρία τελευταία Liberty «John W. Brown» στη Βαλτιμόρη, το «Jeremiah O,Brian» στο Σαν Φραντζίσκο και το «Arthur M. Huddell» που σήμερα βρίσκεται στη Βιρτζίνια. 6-7. Το Liberty «Arthur M. Huddell» στην κατάσταση που βρίσκεται σήμερα.

Ο ρόλος και η ιστορική σημασία των πλοίων «Liberty» στην ανάπτυξη της Ελληνικής Εμπορικής ΝαυτιλίαςΔιάλεξη του Γερουσιαστή της Πολιτείας του Rhode Island κ. Λεωνίδα Ραπτάκη

Την Τετάρτη, 18 Απριλίου 2007 πραγματοποιήθηκε διάλεξη του Γερουσιαστή

της Πολιτείας του Rhode Island κ. Λεωνίδα Ραπτάκη με θέμα «Ο ρόλος και η ιστορική σημα- σία των πλοίων «Liberty» στην ανάπτυξη της Ελληνικής Εμπο-ρικής Ναυτιλίας». Η εκδήλωση, διοργάνωση του Μεταπτυχια-κού Προγράμματος Σπουδών στη Ναυτιλία του Πανεπιστη- μίου Πειραιώς, πραγματοποιή-θηκε στην αίθουσα διαλέξεων του Χρηματιστηρίου Αξιών Αθη-νών.

λουθήσει μαζί με το «Arthur M. Huddell» και το πρώην Ελληνικό Υπερωκεάνιο «Ολυμπία».

Από την πλευρά του Υπουργείου Εμπορι-κής Ναυτιλίας, ο σύμβουλος του Υπουργού κ. Μανόλης Αλιφιεράκης υπογράμμισε τις προσπάθειες που πρέπει να γίνουν και τον συντονισμό των αρμόδιων φο- ρέων για την προσαρμογή του πλοίου

στις αυστηρές περιβαλλοντικές προδια-γραφές των Ηνωνένων Πολιτείων κάθως και την ασφαλή μεταφορά του στην Ελλάδα, ενώ ο Πρόεδρος του Μεταπτυ-χιακού Τμήματος Ναυτιλιακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιά κ. Ελευθέριος Θαλασσινός εξήρε την προσπάθεια του γερουσιαστή και υπενθύμισε ότι η προ-σπάθεια έχει ξεκινήσει εδώ και δύο χρόνια.

1

3

4

5 6 7

2


Η ΝΟΣΟΣ ΤΩΝ ΔΥΤΩΝ ΣΤΟΥΣ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΟΥΣ ΣΠΟΓΓΑΛΙΕΙΣ-----------------------------------------------------------------Ιωάννης ΔώδοςΥποπλοίαρχος (ΥΙ) Π.Ν. Ειδικευόμενος ΨυχίατροςΝαυτικό Νοσοκομείο Αθηνών / Γ.Ν.Ν.Θ.Α. “Η ΣΩΤΗΡΙΑ”-----------------------------------------------------------------

Η σχέση των Ελλήνων με την αλιεία των σπόγγων ξεκινά από πολύ παλιά. Χρονική κορύφωση της σχέσης αυτής ήταν η 80ετία 1860-1940, στα νησιά του Αιγαίου, και ειδικότερα

στο σύμπλεγμα των Δωδεκανήσων. Η περίοδος αυτή κατέστη ένα αληθινό Έπος, άγνωστο όμως σε όλες τις πτυχές του. Το Έπος αυτό “στοιχειώθηκε” από τη Νόσο των Δυτών και τα όσα συσχετίσθηκαν με αυτή. Η Νόσος δεν ήταν άγνωστη στους αλιείς των σπόγγων, αλλά, για συγκεκριμένους λόγους και αιτίες, οι οποίοι και διερευνώνται στην παρούσα εργασία, εξαπλώθηκε τότε ραγδαία. Οι λόγοι σχετίζονται άμεσα και καίρια με την εντατικοποίηση της αλιείας σπόγγων με σκοπό την μεγιστοποίηση του οικονομικού οφέλους κέρδους, παράλληλα, με την άγνοια του σκάφανδρου στην κατάδυση. Άγνωστες πτυχές του Έπους αποτελούν και η πρωτοπόρα, σε παγκόσμιο επίπεδο, επιστημονική διερεύνηση μελέτη τεκμη-ρίωση της Νόσου των Δυτών κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, από ‘Έλληνες Ιατρούς και ειδικότερα από Ιατρούς

1H Αμφικτιονία του Διεθνούς Ιπποκρατείου Ιδρύματος της ΚωΣΠΟΓΓΑΛΙΕΙΑ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ ΠΕΛΑΓΟΣ ΤΟΝ 19Ο ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ΟΥ ΑΙΩΝΑ: IATΡΙΚΕΣ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΠΛΕΥΡΕΣΤην Δευτέρα 28 Μαίου 2007 η Εταιρεία Στρατιωτικής Ιατρικής συμμετείχε στην 1η Αμφικτιονία του Διεθνούς Ιπποκρατείου Ιδρύματος της Κω, σε στρογγυλή Τράπεζα που συντόνισε ο κ. Ι. Πολυχρονί-δης. Στην συνέχεια παραθέτουμε αποσπάσματα από τις παρουσιάσεις των εισηγητών:

του Πολεμικού Ναυτικού της Ελλάδος, η οποία, στα κατοπινά χρόνια, οδήγησε στην εδραίωση /ανάπτυξη της Υπερβαρικής - Καταδυτικής Ιατρικής στην Ελλάδα

ΟΙ ΑΠΟΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΙΚΟΥ ΠΛΟΙΟΥ «ΚΡΗΤΗ» ΓΙΑ ΙΑΤΡΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΤΟΥΣ EΛΛΗΝΕΣ ΣΠΟΓΓΑΛΙΕΙΣ (1900-1906)-----------------------------------------------------------------Λαυρέντης ΜπεσμέρτηςΑντιπλοίαρχος (ΥΙ),Νευρολόγος, Δντής Νευρολογικού τμήματοςΝαυτικό Νοσοκομείο Κρήτης, Σούδα Χανίων-----------------------------------------------------------------

Η εισαγωγή του σκαφάνδρου στη σπογγαλιεία στο Αιγαίο, περί τα μέσα του 19ου αιώνος στα Δωδεκάνησα, ενώ αύξησε τις ποσότητες των σφουγγαριών και οδήγησε

σε οικονομική ανάπτυξη τα περισσότερα νησιά της περιοχής, κυρίως τη Κάλυμνο και τη Σύμη, προκάλεσε μεγάλο αριθμό θανάτων και παραλύσεων, λόγω προσβολής των σφουγγαράδων, που αγνοούσαν ακόμη τις σωστές διαδικασίες των καταδύσεων με σκάφανδρο, από τη νόσο των δυτών.Η κατάσταση αυτή κινητοποίησε το ενδιαφέρον της ελληνικής κυβερνήσεως, η οποία αποφάσισε, στις αρχές του 20ου αιώνα, την αποστολή του πολεμικού πλοίου «Κρήτη» στα βόρεια παράλια της Αφρικής για να υποστηρίξει, κυρίως ιατρικά, όχι μόνο τους σπογγαλιείς που προέρχοταν από τα νησιά του ελληνικού κράτους( Αίγινα, Σπέτσες, Ύδρα, κλπ), αλλά και τους Δωδεκανήσιους, οι οποίοι βρίσκονταν ακόμη υπό Οθωμανική κυριαρχία.Κατά τη διάρκεια των αποστολών του «Κρήτη», από τον Μάιο έως τον Οκτώβριο των ετών 1900-1906, μεγάλος αριθμός σφουγ-γαράδων, οι οποίοι είχαν προσβληθεί από τη νόσο των δυτών, μεταφέρονταν για νοσηλεία στο πλοίο, το οποίο διέθετε ιατρό και νοσηλευτικό προσωπικό.H ιατρική υποστήριξη των σπογγαλιέων, τα προληπτικά μέτρα, οι έλεγχοι και οι επιθεωρήσεις των σπογγαλιευτικών πλοιαρίων για την εφαρμογή των σχετικών κανονισμών οδήγησαν προοδευτικά στη μείωση των θανάτων και των σοβαρών προσβολών από τη νόσο των δυτών. Παράλληλα έδωσαν τη δυνατότητα στους ιατρούς του Πολεμικού Ναυτικού να μελετήσουν συστηματικά τις διαταραχές από τις καταδύσεις και να εφαρμόσουν προληπτικά και θεραπευτικά μέτρα για την αντιμετώπισή τους. Στις παρατηρήσεις και μελέτες αυτές βασίστηκε η λεπτομερής «Έκθεσις περί της νόσου των δυτών και των μέσων της απ’ αυτής προφυλάξεως», την οποία, κατόπιν εντολής του υπουργείου Ναυτικών, συνέγραψε το 1904 ο Κ. Σάββας, καθηγητής Υγιεινής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Ο ΚΑΡΟΛΟΣ ΦΛΕΓΚΕΛ ΚΑΙ Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΤΩΝ ΣΠΟΓΓΑΛΙΕΩΝ-----------------------------------------------------------------Δαμιανός ΤζαβέλαςΑνθυποπλοίαρχος (ΥΝ), Τμήμα Υπερβαρικής Ιατρικής.Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών-----------------------------------------------------------------

Ο μεγάλος αριθμός των θανάτων και των παραλύσεων από τη νόσο των δυτών στους έλληνες σπογγαλιείς, μετά την εισαγωγή του σκαφάνδρου στη σπογγαλιεία, το δεύτερο

μισό του 19ου αιώνα προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στις τοπικές


κοινωνίες, καθώς και πιέσεις προς τις κυβερνήσεις των χωρών της ανατολικής Μεσογείου για απαγόρευση της χρήσης του.Μεταξύ αυτών που πρωτοστάτησαν στις προσπάθειες κατάργη-σης η περιορισμού της σπογγαλιείας με σκάφανδρο και παροχής βοήθειας στους σπογγαλιείς, που είχαν προσβληθεί από τη νόσο των δυτών ήταν ο Κάρολος Φλέγκελ, καθηγητής κλασσικών σπουδών, από τη Λιθουανία. Η επίσκεψή του στη Κάλυμνο, το 1892, και η διαπίστωση του μεγάλου αριθμού των θυμάτων από τη χρήση των σκαφάνδρων, τον επηρέασε βαθύτατα, ώστε να αρχίσει μια διεθνή προσπάθεια για την απαγόρευσή τους.Μεταξύ των προσπαθειών του προς τις διάφορες κυβερνήσεις για την απαγόρευση της σπογγαλιείας με σκάφανδρο, πού είχαν αρκετές φορές θετικά, αλλά προσωρινά, αποτελέσματα, κύρια θέση κατέχει η ίδρυση στα Χανιά Κρήτης, το 1910, της Διεθνούς Εταιρείας για τη Προστασία των σπογγαλιέων. Τα Χανιά, πρωτεύουσα της Κρητικής Πολιτείας (1898-1913) πρόσφεραν υποστήριξη στον Φλέγκελ και διέθεσαν οίκημα για τους σκοπούς της Εταιρείας, η οποία υπό την προστασία της βασίλισσας Όλγας και του πρίγκηπα Αλβέρτου του Μονακό και με μέλη τις διακεκριμένες προσωπικότητες της εποχής, κατέβαλε έντονες προσπάθειες για την επιτεύξη των στόχων της. Η διεθνής κινητοποίηση της εταιρείας, ακόμη και όταν δεν επιτυγχανόταν η απαγόρευση της χρήσης του σκαφάνδρου, οδήγησε στη λήψη μέτρων προστασίας των σπογγαλιέων και στη βελτίωση των συνθηκών της ζωής τους.Ο Κ. Φλέγκελ πέθανε στην αγαπημένη του Κάλυμνο το 1928 και η ρομαντική και ευαίσθητη ψυχή του πλανιέται , μαζί με τη μνήμη του, στους ανθρώπους και τις θάλασσες του Αιγαίου.

ΤΟ ΝΑΥΑΓΙΟ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ: Η ΠΡΩΤΗ ΥΠΟΒΡΥΧΙΑ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ ΑΠΟ ΣΥΜΙΑΚΟΥΣ ΣΠΟΓΓΑΛΙΕΙΣ-----------------------------------------------------------------Λυσίμαχος ΠολυχρονίδηςΘαλάσσιος Βιολόγος, Αθήνα-----------------------------------------------------------------

Η υποβρύχια αρχαιολογία είναι σύγχρονη επιστήμη, η οποία απαιτεί αυστηρή, χρονοβόρα και ακριβή μεθοδολογία, παράλληλα με την καλή φυσική κατάσταση και εκπαίδευση

στις καταδυτικές δραστηριότητες και τις ιδιαιτερότητες και απαι-τήσεις του υποβρύχιου αρχαιολογικού περιβάλλοντος.Στην Ελλάδα η υποβρύχια αρχαιολογία ξεκινά το 1900, όταν σπογγαλιείς από τη Σύμη, ανακαλύπτουν, τυχαία, στα Αντικύθη-ρα, σε βάθος 60 περίπου μέτρων, βουτώντας για σφουγγάρια, το «Ναυάγιο των Αντικυθήρων», το οποίο χρονολογείται από τον 1ο αιώνα π.Χ. και το οποίο περιείχε, μεταξύ πολλών ευρημάτων, τον «Έφηβο» και τον «Υπολογιστή των Αντικυθήρων».Σφουγγαράδες από τη Σύμη, που ανήκε ακόμη στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, στο ταξίδι της επιστροφής τους από τις σπογγο-φόρες θάλασσες της Β.Αφρικής, την άνοιξη του 1900, κατέφυγαν λόγω καιρού στον ήσυχο όρμο του Ποταμού στα Αντικύθηρα, όπου ανέλκυσαν, από το βάθος των 42 μέτρων, αντικείμενα από αρχαίο ναυάγιο εμπορικού πλοίου. Μετά την επιστροφή στη

Σύμη, αποφασίζουν να έλθουν σε επαφή με την ελληνική κυ-βέρνηση, η οποία, με τη βοήθεια πολεμικών πλοίων διοργανώνει υποβρύχια αρχαιολογική έρευνα, την πρώτη στην Ελλάδα και πιθανώς και παγκόσμια, με 10 συνολικά σφουγγαράδες.Η εργασία της ανέλκυσης των αρχαιολογικών ευρημάτων ήταν δύσκολη, ολοκληρώθηκε τον Νοέμβριο του 1901, με βαρύ αν-θρώπινο κόστος, αφού ένας σφουγγαράς πέθανε και δύο έμειναν παράλυτοι από τη νόσο των δυτών. Πολλά χρόνια αργότερα, το 1976, ο Κουστώ με το «Καλυψώ» ολοκλήρωσε την εξερεύνηση του ναυαγίου με τη βοήθεια βαθυ-σκάφους. Το ιστορικό της περιπετειώδους ανακάλυψης και ανέλκυσης των αρχαιολογικών θησαυρών του ναυαγίου των Αντικυθήρων από τους σπογγαλιείς της Σύμης, που αποτελεί μια άγνω- στη σελίδα της σπογγαλιείας, αλλά και τη πρώτη υποβρύχια αρχαιολογική έρευνα στην Ελλάδα παρουσιάζεται στην ανακοί-νωση.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΠΛΕΥΡΕΣ ΤΗΣ ΣΠΟΓΓΑΛΙΕΙΑΣ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ-----------------------------------------------------------------Ιωάννης Πολυχρονίδης,Υποναύαρχος(ΥΙ) ε.α., Νευρολόγος-ΨυχίατροςΠρόεδρος Εταιρείας Στρατιωτικής Ιατρικής, Αθήνα-----------------------------------------------------------------

Η εξέλιξη της σπογγαλιείας, ιδιαίτερα από την εισαγωγή του σκαφάνδρου κατά τα μέσα του 19ου αιώνα, κυρίως στα Δωδεκάνησα αλλά και σε άλλες περιοχές της Ελλάδος,

επηρέασε και επηρεάστηκε από τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτισμικές συνθήκες.Η εισαγωγή νέας τεχνολογίας, όπως το σκάφανδρο, σ’ ένα κατ’ εξοχή παραδοσιακό επάγγελμα, όπως ήταν από αιώνες η σπογγαλιεία με «γυμνούς δύτες» προκάλεσε ποικίλες μεταβολές σε διάφορους τομείς. Κατ’ αρχήν στην οικονομία, με την αύξηση του εισοδήματος των τοπικών κοινωνιών, αλλά και στην κοινωνι-κή οργάνωση και τις αντιδράσεις λόγω του μεγάλου αριθμού των θανάτων και των παραλύσεων των σφουγγαράδων, τη μετα-βολή στη ψυχολογία και τη συμπεριφορά των πλοιοκτητών- εκκι-νητών και των δυτών λόγω της πίεσης για μεγαλύτερα κέρδη, πιο ριψοκίνδυνες καταδύσεις, κοκ. Το «σπογγαλιευτικό ζήτημα», όπως ονομάστηκε η σύγκρουση μεταξύ της παραδοσιακής και της σπογγαλιείας με σκάφανδρο και οι προσπάθειες για απαγόρευσή του, ήταν για πολλές 10ετίες κυρίαρχο στη ζωή των νησιών των σφουγγαράδων.Οι ιστορικές πλευρές της σπογγαλιείας, τα προνόμια αρχικά από την Οθωμανική διοίκηση, η μετέπειτα αλλαγή της στάσης της με τις επιπτώσεις στη ζωή των Δωδεκανησίων, οι προσωρινές απαγορεύσεις της χρήσεως του σκαφάνδρου, οι προσπάθειες παράνομης σπογγαλιείας, η οικονομική εκμετάλλευση και η επίδρασή της στη ψυχολογία των σπογγαλιέων και τις κοινωνικές σχέσεις αποτελούν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες πλευρές του σπογγαλιευτικού ζητήματος, οι οποίες θα παρουσιαστούν στην ανακοίνωση.

Οπλιταγωγό - Βοηθητικό Εύδρομο «ΜΥΚΑΛΗ» (Κυβερνήτης: Aντιπλοίαρχος Θεοχάρης), το οποίο συμμετείχε στην ανέλκυση των αρχαιοτήτων από το ναυάγιο των Αντικυθήρων.


Στο σημερινό πολύπλοκο ναυτι-λιακό περιβάλλον, ένα υπεύθυ- νο Νηολόγιο θα πρέπει να ισορ- ροπεί ανάμεσα σε δύο ρόλους,

αυτόν του ρυθμιστή των κανονισμών και αυτόν του παροχέα υπηρεσιών και «συνεργάτη» του πλοιοκτήτη. Αυτό ήταν το μήνυμα που πέρασε ο Θεόφιλος Ξε-νακούδης, Γενικός Διευθυντής της In-ternational Registries, Inc. (IRI) στο Γραφείο του Πειραιά, στο συνέδριο με θέμα “Port State Control and Ship Re- gisters” που έγινε στην Αθήνα στις 23-25 Απριλίου του 2007. Τα σχόλια του κου Ξενακούδη, συμπίπτουν με την ανέλιξη του Νηολογίου των Marshall Islands στην τέταρτη θέση παγκοσμίως, αφού πρό- σφατα ανακοινώθηκε ότι ο στόλος της Σημαίας ξεπέρασε συνολικά τα 36 εκα-τομμύρια κόρους ολικής χωρητικότητας (gross tons).Ένα Νηολόγιο δεν πρέπει να θεωρείται απλά σαν ο τελευταίος κρίκος της αλυ-σίδας, τόνισε ο κος Ξενακούδης στο συ-νέδριο, αλλά αντίθετα ως «συνεργάτης» ο οποίος θα συνεισφέρει στην επιτυχία του πλοιοκτήτη, καθώς και στην ασφάλεια στην ναυτιλιακή βιομηχανία γενικά. Συ-νεπώς, μια εταιρία θα πρέπει να βασίσει την επιλογή της για ένα Νηολόγιο σε βα- σικούς δείκτες, όπως η κατάταξη του στο Port State Control, η ποιότητα του στόλου του και η ενεργή συμμετοχή του στον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (IMO), καθώς και το κατά πόσο ταιριάζει με τη δι- κή του μελλοντική επιχειρησιακή στρατηγική.

«Στην νέα ναυτιλιακή εποχή, ο ρόλος της σημαίας δεν τελειώνει με την εγγραφή ενός πλοίου και τη διασφάλιση του ονό- ματος και της εθνικότητας. Στην πραγμα-τικότητα, αυτή είναι η στιγμή που η υπο-δομή και τα λειτουργικά χαρακτηριστι- κά ενός Νηολογίου γίνονται τα πιο σημα-ντικά για τον πλοιοκτήτη. «Με τους νέους νόμους, τους αυξανόμενους και πολύπλοκους κανονισμούς, τα σύνθετα και υψηλών προδιαγραφών πλοία, την έλ-λειψη που παρατηρείται σε επαρκώς κα-ταρτισμένους ναυτικούς και την τεράστια αύξηση νέων εμπορικών διαδρομών, ένα ποιοτικό Νηολόγιο έχει πραγματικά πολλά να δώσει και να διαδραματίσει έναν πιο ενεργό ρόλο», δήλωσε ο κος Ξενακούδης.Σύμφωνα με τον κο Ξενακούδη, ο μοντέρ-νος ρόλος ενός Νηολογίου ως ρυθμιστή κανονισμών, έχει αυξήσει τις ευθύνες και τα καθήκοντα των Νηολογίων σε σχέση με την ασφάλεια των πλοίων και των πληρωμάτων, την ασφάλεια γενικότερα (“security”) και την προστασία του περιβάλλοντος. Με τη συνεχή αύξηση των κανονισμών, μια έγκριτη σημαία έχει ακό-μα μεγαλύτερη ευθύνη στο να ενημερώ-νει και να συμβουλεύει τους εφοπλιστές, όσον αφορά τον αυξανόμενο αριθμό των διεθνών νόμων, συνθηκών και κανονι-σμών και όχι να «κρύβεται» πίσω απ’ αυτές τις ευθύνες.«Ένα Νηολόγιο, θα μπορούσε να «βοη-θήσει» τον πλοιοκτήτη «ελαφρύνοντάς» τον από βραχυπρόθεσμες ευθύνες, παρα- μερίζοντας κάποιους νόμους και κανονι-σμούς. Δυστυχώς όμως, με την πράξη αυτή η έκθεση του πλοίου σε επιχειρησιακά ρίσκα και κινδύνους, αυξάνει δραματικά. Όπως είπα, η σημαία θεωρείται συνεργά-της του πλοιοκτήτη και είναι χρέος του να τον προστατεύει, ελαχιστοποιώντας οποιοδήποτε ρίσκο και κίνδυνο».Σύμφωνα με τον κο Ξενακούδη, ένα μοντέρνο και ποιοτικό Νηολόγιο, μπορεί να αντιπροσωπεύσει τα συμφέροντα των πλοιοκτητών καλύτερα, μέσα από την ενεργή συμμετοχή στον IMO, διορίζοντας εκπροσώπους υψηλού κύρους και με κα- λή τεχνική κατάρτιση. «Η μόνιμη αντιπρο-

σώπευση στον IMO είναι κάτι περισσότε-ρο από θεμελιώδης για μια Σημαία, η οποία θέλει να ηγείται της ναυτιλιακής νομοθεσίας και όχι απλά να επικυρώνει νέους κανονισμούς και συνθήκες», δήλω-σε. Επίσης αναγνώρισε ως ουσιαστική τη διεξοδική και αποδοτική έρευνα των ατυχημάτων και την έγκαιρη δημοσίευση αναφορών (“reports”) με υποδείξεις και προτάσεις, ως μέσα, βάσει των οποίων τα Νηολόγια μπορούν να συνεισφέρουν στην ασφαλή λειτουργία των πλοίων και σε καθαρότερους ωκεανούς. Αναγνωρίζοντας το ρόλο του service pro-vider στη σχέση του Νηολογίου με τον στόλο του, ο κος Ξενακούδης είπε:«Υποστηρίζω θερμά την άποψη ότι ένας σημαντικός παράγοντας για την επιτυχία ενός μοντέρνου Νηολογίου, είναι η απο-κέντρωση (“decentralization”) σ’ όλο το φάσμα των επιχειρησιακών λειτουργιών και υπηρεσιών. Ένα μοντέρνα σχεδιασμένο και ποιοτικό Νηολόγιο, πρέπει να ανα-πτυχθεί περιφερειακά, με την ανάθεση σημαντικών ευθυνών και εξουσιών σε γραφεία, τα οποία είναι στρατηγικά εγκα-τεστημένα στα κυριότερα ναυτιλιακά κέ- ντρα του κόσμου, επανδρωμένα με έμπει-ρο προσωπικό, διατηρώντας άμεση επα- φή και επικοινωνία με την τοπική ναυτι-λιακή κοινότητα και ικανά να παίρνουν αποφάσεις χωρίς καθυστέρηση (“deci-sion-making in local time zone”).Επίσης παραδέχτηκε ότι το ενώ το decen-tralization είναι μια σοβαρή επένδυση για μια Σημαία, το όφελος για τους πλοιο-κτήτες είναι η άνεση της αμεσότητας, η προσωπική επαφή και υποστήριξη, με γρήγορες και αποτελεσματικές αποφάσεις, κατανόηση της τοπικής αγοράς και ανά-πτυξη δραστηριοτήτων τοπικά.«Είναι σημαντικό», ολοκλήρωσε ο κος Ξενακούδης, «για τα τοπικά γραφεία να έχουν αυτονομία και εξειδίκευση / τεχνο-γνωσία, ώστε να χειρίζονται νηολογήσεις πλοίων, εγγραφές υποθηκών και άλλων σχετικών εγγράφων, να εκδίδουν τα πιστο-ποιητικά των πλοίων και των ναυτικών, καθώς και να παρέχουν συμβουλές όταν ζητηθεί, σε θέματα τεχνικά (“technical”) και ασφάλειας (“safety”) των πλοίων».

Σ Υ Ν E Δ Ρ Ι Ο

Port State Control and Ship Registers


ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ & ÈÁËÁÓÓÁËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ & ÈÁËÁÓÓÁ

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ

αλλά και το αρχέγονο δέσιμο της φυλής με τη θάλασσα.Δεν είναι πρώτη φορά που ο κ. Καταγάς ασχολείται με τη λογοτεχνία. Ύστερα από την εξαιρετική του σταδιοδρομία στο Π.Ν. έχει εκδώσει τις ποιητικές συλλογές «Ο ναυτικός σάκκος», «Από τον ήλιο ως τον Θουκυδίδη» και έχει επιμεληθεί την έκδο-ση «Φιλοσοφικά απανθίσματα Γρηγ. Λιόνη».Ο κ. Καταγάς είναι μέλος του ΝΜΕ και συντάκτης για τρία χρόνια του περιοδι-

«Ομηρικά Ναυτικά Θέματα»

Κωνσταντίνου Γ. ΚαταγάΕκδόσεις Ι. Σιδέρης, Αθήνα 2006

Ο Όμηρος, ο μεγαλύτερος ποιητής όλων των εποχών, έχει ξεπερά-σει προ πολλών χρόνων και επο-χών τα όρια της μικρής Ελλάδας

και διδάσκεται σ’ όλα τα σχολεία και Πα- νεπιστήμια του κόσμου. Εκτός από τις θαυ-μάσιες ρίμες και το μέτρο του λόγου του, σε μια γλώσσα εκπληκτικής ωραιότητας και άφθαστης περιγραφικής δύναμης, τα έπη του Ομήρου αποτελούν ανεξάντλητες πηγές πληροφοριών για την καθημερινή ζωή των αρχαίων κατοίκων του Ελληνικού χώρου, αλλά και για τη γεωγραφία και τα θαλασσινά ταξίδια της εποχής του Ποιητή 11-12 αιώνες π.Χ.Μέσα από τους ευχάριστους μύθους και τους πνευματώδεις θρύλους, αξεχώριστα δεμένους με τα πραγματικά αληθινά γε-γονότα της Ελληνικής ιστορίας, τα Ομηρικά έπη παρουσιάζουν, πολύ πιθανόν, μια σύνοψη της γνώσης που αποκτήθηκε από τα εξερευνητικά ταξίδια που είχαν γίνει στη Μεσόγειο μέχρι την εποχή του Ομήρου.Ο Αντιναύαρχος Κώστας Καταγάς, γνω-στός στους κύκλους του Πολεμικού Ναυ-τικού για την ενασχόλησή του και τη βα- θειά του γνώση της αρχαιοελληνικής γραμ-ματείας έγραψε τα «Ομηρικά Ναυτικά Θέ- ματα» με επιδίωξη να φωτίσει και να το-νίσει το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Ομηρικών επών, αυτό της ζύμωσής τους με τη θάλασσα.Το θέμα αναδεικνύεται με ιδιαίτερη ενάρ-γεια από τον συγγραφέα, ο οποίος λόγω του θαλασσινού του παρελθόντος ξέρει να ξεχωρίζει και να αξιολογεί τις θαλασσινές πληροφορίες, που αντλούνται μέσα από την Ιλιάδα και φυσικά ακόμη περισσότερο απ’ την Οδύσσεια.Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του βιβλίου είναι η παράθεση και του ομηρικού κειμένου κάθε θαλασσινής περιγραφής ή ναυτικού επεισοδίου της Οδύσσειας. Φυσικά παρα- τίθεται και αντίστοιχη ερμηνεία στη ση-μερινή δημοτική γλώσσα σε απόδοση Εφταλιώτη για όλες τις ραψωδίες, εκτός από τις δύο τελευταίες σε απόδοση Θ. Τσοχαλή.Σημαντικό στοιχείο, κατά την άποψή μου, αποτελεί η ανάδειξη των αρχαιοελληνικών ναυτικών όρων της ομηρικής γλώσσας που διατηρούνται σχεδόν αναλλοίωτοι στη σημερινή ναυτική γλώσσα του Πολεμικού Ναυτικού. Δείχνει αφ’ ενός την αδιά-σπαστη συνέχεια της ελληνικής γλώσσας

κού του Μουσείου «Περίπλους Ναυτικής Ιστορίας».Τα «Ομηρικά Ναυτικά Θέματα» θα πωλούνται στο πωλητήριο του ΝΜΕ.Ο συγγραφέας έχει παραχωρήσει τα δι-καιώματά του υπέρ της ανέγερσης του γη-ροκομείου της ιδιαίτερής του πατρίδας της Νεάπολης Λακωνίας.

Αναστασία ΑναγνωστοπούλουΠρόεδρος Δ.Σ.


επιμελούμενος την τακτοποίηση και συν- τήρηση του αρχείου των παλαιών ναυ-πηγικών σχεδίων του Μουσείου.Θεωρούμε πως το πνευματικό πόνημα του κυρίου Φιλλίπου αποτελεί ένα ντο-κουμέντο απ’ το οποίο μπορούν να αντληθούν στοιχεία για την ιστορική εξελικτική διαδρομή τόσο της Ναυτικής τεχνολογίας, όσο και της Εμπορικής μας Ναυτιλίας στη διάρκεια του αιώνα.Παράλληλα το βιβλίο αναδεικνύει τα πρώτα σπέρματα δημιουργίας της Ελλη-νικής αστικής τάξης που προερχόταν απ’ τις απελευθερωμένες αγροτικές περιοχές, μια διεργασία που έλαβε χώρα στα τέλη του 19ου αιώνα.Πέραν του αναμφισβήτητου συναισθημα-τικού οικογενειακού κειμηλίου για την οι- κογένεια Φιλλίπου, το βιβλίο είναι πολύ ενδιαφέρον γιατί περιγράφει και τις κοι-νωνικές συνθήκες που επικρατούσαν τό-σο στη χώρα μας, όσο και στη μακρινή Σκωτία στις αρχές του περασμένου αιώνα

Από τον Αντιναύαρχο Π.Ν. ε.α. κ. Ιωάννη Παλούμπη.Ο Κώστας Φιλίππου είναι Ναυπηγός. Προέρχεται από την παλιά εκείνη φρουρά των επιστημόνων μηχανολόγων που σπού- δαζαν την επιστήμη τους ξεκινώντας απ’ τις στοιχειώδεις βασικές αρχές της Φυ-σικής και ανέβαιναν σκαλί, σκαλί την κλί-μακα της γνώσης, για να φτάσουν στην θεωρητική κορύφωση του σχεδιασμού υπερωκεανίων, φορτηγών, πολεμικών και γενικά όλων των τύπων πλοίων. Στην διαδρομή αποκτούσαν ένα τρόπο « σκέπτεσθαι »που ανταποκρινότανε στην επίλυση μαθηματικών ή μηχανολογικών προβλημάτων και εφαρμοζόταν παράλ-ληλα σε όλα τα στάδια και τις καταστά-σεις της ζωής, ανεξάρτητα αν, σ’ αυτά τα τελευταία, δεν χρησιμοποιούνταν λο-γάριθμοι ή τριγωνομετρικοί αριθμοί υπο-λογισμένοι με τη βοήθεια μαθηματικών σειρών.Ο μαθηματικός αυτός τρόπος «σκέψης» είναι εμφανής στο πόνημα του Κώστα Φιλίππου, στο οποίο ο συγγραφέας αφιέ-ρωσε ένα σημαντικό χρονικό διάστημα για να το συνθέσει και να το παρουσιάσει, με την αναμενόμενη, από εμάς τους επίσης «παλιάς φρουράς» αναγνώστες, επιμέλεια, σειρά, κατάταξη των γεγονότων και στοι-χείων που όσο πάει και σπανίζουν τη σημερινή εποχή, τώρα που η τεχνολογία καλπάζει και τα στοιχεία ξεχειλίζουν σε αφθονία από τις ηλεκτρονικές βιβλιοθή-κες, τους υπολογιστές και το διαδίκτυο.Έτσι ενώ θα μπορούσε, ενδεχομένως, να προσδώσει μια περισσότερο «συγγρα-φική» προσέγγιση στο περιεχόμενο του βιβλίου, ξεκινώντας π.χ. με τη δική του μαθητεία στο Πανεπιστήμιο της μακρινής και ομιχλώδους Γλασκώβης και να παρου-σιάσει στη συνέχεια με αναδρομές την αντίστοιχη περίοδο του Αλεξάνδρου, πα- τέρα του, όπως αναδύεται μέσα από τα νεανικά ημερολόγια του τελευταίου, προ-

ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΝΟΣ ΑΙΩΝΑ 1900-2000

Κωνσταντίνος Α. ΦιλλίπουΕκδόσεις Τζέι & Τζέι ΕλλάςΑθήνα 2007

Το εκλεχτό και πολύ δραστήριο μέ-λος του Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδος κύριος Κωνσταντίνος Φιλ-λίπου πραγματοποίησε την πρώτη

του έκδοση με τίτλο «ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΝΟΣ ΑΙΩΝΑ 1900-2000» από τα προσωπικά του αρχεία καθώς και του αείμνηστου πατέρα του Αλέξανδρου Φιλλίπου. Η πολύ προσεγμένη έκδοση συνοδεύεται και από την ιστοσελίδα www.nafpigika.gr όπου οι αναγνώστες θα βρουν την ευκαιρία να εμβαθύνουν περισσότερο στα θέματα ναυπηγικής που πραγματεύεται.Το βιβλίο προλόγισαν μεταξύ άλλων η Πρόεδρος του Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδος κα Αναγνωστοπούλου - Παλού-μπη καθώς και ο Διευθυντής Σύνταξης του «Περίπλου» Αντιναύαρχος Π.Ν. ε.α. κ. Ιωάννης Παλούμπης. Στην συνέχεια σας παραθέτουμε τους δύο προλόγους. Από την πρόεδρο του Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδος κ. Αναστασίας Αναγνωστοπούλου-ΠαλούμπηΤο Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος αισθά-νεται υπερήφανο διότι ένα μέλος του που χαίρει ιδιαίτερης εκτίμησης και ανα- γνώρισης, ο κ. Κώστας Φιλλίπου απο-φάσισε να εκδώσει το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του, που μέσα από την οικογενεια-κή του ιστορία, πραγματεύεται την εξέλιξη της ναυπηγικής τεχνολογίας καθ’ όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα.Το διοικητικό συμβούλιο του ΝΜΕ έχει και κατά το παρελθόν εκφράσει τις ευ- χαριστίες του προς τον κ. Κώστα Φιλ-λίπου για την πολύτιμη εργασία που προ-σέφερε εθελοντικά και αφιλοκερδώς,

τίμησε την απλή, σοβαρή και στιβαρή εξιστόρηση της οικογενειακής ιστορίας των Φιλίππου, απ’ τη Θεσσαλική φάρμα με την αγροικία του 19ου αιώνα, στην ανατολή του 21ου, με τη διαφορετικότητα σπουδών και επαγγέλματος των γιών, του Αλεξάνδρου και του Αντρέα, δείγμα και αυτό της εποχής και της καλπάζουσας τεχνολογικής ανάπτυξης.Ήταν ό,τι ακριβώς θα περίμενε κανείς από ένα μηχανολόγο - ναυπηγό που με μόνα βοηθήματα το λογαριθμικό κανόνα και το σχεδιαστικό «Ταυ» και βέβαια τη βαθιά θεωρητική γνώση της επιστήμης του υπολόγιζε και σχεδίαζε βυθίσματα, εκτοπίσματα, ναυπηγικές γραμμές, πειρά-ματα ευστάθειας και αντιμετώπιζε ένα πλήθος διαφορετικών μηχανολογικών προβλημάτων σε καζάνια, τουρμπίνες, μηχανές εσωτερικής καύσεως, ιππάρια, εργάτες, τζιφάρια κλπ κλπ.Ο Κώστας Φιλίππου παρακινήθηκε να συγγράψει το βιβλίο του, από τα νεανικά ημερολόγια του πατέρα του και βεβαία από το εκπληκτικό αρχείο του οικογενεια-κού αρχείου, το οποίο κληρονόμησε ο ίδιος και το διατήρησε και το συνέχισε με μια ιεραποστολική, θα έλεγε κα-νείς, αφοσίωση, και συνέπεια. Αυτό το αρχείο, αυτή η καταγραφή τόσων πολλών περιστατικών και επιθεωρήσεων πλοίων, που διατρέχει έναν αιώνα, αποτέλεσε το κύριο εργαλείο της επαγγελματικής διαδρομής του Κώστα Φιλίππου, αλλά παράλληλα και το κύριο αποδεικτικό στοι-χείο της επιστημονικής κορύφωσης.Μέσα απ’ το θαυμαστό ντοκουμέντο αναδύεται ανάγλυφα η ιστορία της καθιέ-ρωσης του ναυπηγικού επαγγέλματος στην Ελληνική ναυτική κοινωνία καθ’ όλο τον 20ο αιώνα, συγχρόνως όμως σε δεύτερο πλάνο ξεδιπλώνεται η εξέλιξη της Εμπορικής μας Ναυτιλίας απ’ τα καρ-βουνιάρικα των αρχών του αιώνα, στα υπερσύγχρονα εξειδικευμένης χρήσης των αρχών του 21ου αιώνα.Τρεις γενιές Φιλίππου….!! Αλέξανδρος - Κώστας - Αλέξανδρος. Κι οι τρεις ναυπηγοί μηχανολόγοι απ’ το Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης.Αναμφισβήτητα μεγάλης οικογενειακής και συναισθηματικής αξίας. Για τον απλό όμως αναγνώστη που ενδεχομένως δεν θα συμμερισθεί αυτό το οικογενειακό συναισθηματικό δέσιμο, το βιβλίο έχει να του δώσει μια πολύ ωραία διατριβή της εξέλιξης της ναυπηγικής τεχνολογίας κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα και μια, συνδικαλιστικής φύσεως, προσπάθεια των Φιλίππου για τη κατοχύρωση του επαγγέλματος του Ναυπηγού, που πα-ρουσιάζει ακόμη σήμερα τα ίδια περίπου προβλήματα απ’ την εποχή του πρώτου Έλληνα ναυπηγού Γ. Τομπάζη το 1837.Ενδιαφέρον πόνημα, με ωραίες αφηγη-ματικές εικόνες της κοινωνικής ζωής της Ελληνικής επαρχίας και πρωτεύουσας, αλλά και της μακρινής Σκωτίας των αρχών του περασμένου αιώνα.


Πως θα μπορούσε κανείς να απαντήσει στην ερώτηση: «Τι είναι, τέλος πάντων, ο Τάσος Τζαμτζής;» .Μια συνοπτική απάντηση θα ήταν: «Πολύς και για πολλά!». Μια πιο περιεκτική απάντηση για την ζωή

και το έργο του θα μπορούσε να πάρει τη μορφή: « Άνθρωπος της θάλασσας με πνευματικές ανησυχίες που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων όλες συνδεδεμένες με το υγρό στοιχείο και την ναυτιλία, την οποία υπηρέτησε (και, ευτυχώς, συνεχίζει να υπηρετεί) σαν καπετάνιος σε ωκεανοπόρα πλοία, αρχιπλοίαρχος σε ναυτιλιακές εταιρίες, εκπρόσωπος νηολογίων στη Μεσόγειο, ερευνητής, ιστο-ρικός, συγγραφέας, επιμελητής ναυτιλιακών εκδόσεων, ενεργό μέλος ναυτιλιακών ιδρυμάτων κ.λ.π. »Έχοντας παρακολουθήσει την πολυσχιδή σταδιοδρομία του και εκτιμήσει την πολυποίκιλη προσφορά του στα ναυτιλιακά πράγματα της χώρας και ανα-γνωρίζοντας το μέγεθος της αξίας του και της συμβολής του, θεώρησα ιδιαίτερη τιμή την παράκληση-πρόσκλησή του να γράψω δύο λόγια, σαν πρόλογο, στο ανα χείρας πό-νημά του, το τελευταίο μιας σειράς γραπτών αποδείξεων του ανήσυχου πνεύματός του. Και δέχτηκα, με πολλή χαρά, να ανταποκριθώ στην επιθυμία του, γιατί έτσι μου δινόταν η ευκαιρία να εκφράσω και δη-μόσια τον θαυμασμό μου για το έργο του και τα συγχαρητή-ριά μου για τα επιτεύγματά του.Με τη νέα εργασία, τούτη τη φορά, ο Τάσος Τζαμτζής επιχει-ρεί μια αναδρομή στην ελλη-νική ναυτιλία, όπως υπήρχε και λειτούργησε πριν δύο περίπου αιώνες. Περιγράφοντας με άνεση γλωσσικού χειρισμού, ευκρίνεια και τρόπο γλαφυρό, πως και με ποια βοηθήματα ναυσιπλοΐας ταξίδευαν τα ελληνικά καράβια της εποχής, εκφράζει έκπληξη διαπιστώνοντας ότι η ύλη σε ορισμένα βιβλία θεωρητικής ναυτιλίας των αρχών του 19ου αιώνα παρέμεινε σχεδόν η ίδια με εκείνα που ο ίδιος διδάχτηκε στις επαγγελματικές σπουδές του μεσούντος του 20 ου. άρα για να έχουν τόση μεγάλη διαχρονική αξία, θα ήταν, συμπεραίνει, τουλάχιστον καλογραμμένα και, κατά συνέπειαν, αξία να επιτελέσουν το σκοπό τους.Αφού ιστορικά αμφισβητείται η σε βάθος μόρφωση των ελλη-

νικών ναυτικών της εποχής εκείνης (αρχές 19ου αιώνα), η πρώτη ερώτηση που θέτει στον εαυτό του ο συγγραφέας είναι: «Σε ποιους ήταν δυνατόν να απευθύνονται (εκείνα τα πρώτα βοηθήματα θεωρητικής ναυτιλίας )- αν σκεφτεί κανείς το κόστος της εκτύπωσής τους και τις δυσκολίες διάθεσής τους στους ναυτίλους της εποχής;Εκτός αν η πιο πάνω αμφισβήτηση έχει καταγραφεί λανθασμέ-να και στην ουσία τα βιβλία εύρισκαν το δρόμο τους προς αυ-τούς για τους οποίους υποτίθεται είχαν γραφτεί: τους χρήστες, στη πράξη, των θεωρητικών γνώσεων που αποσκοπούσαν σε ασφαλή ναυσιπλοΐα.Τα πιο πάνω εύλογα ερωτήματα, που κατά τον Α.Τζαμτζή πα-

ραμένουν αναπάντητα, κέντρι-σαν και ερέθισαν τη φαντασία του συγγραφέως να ερευνήσει ποιες ήταν άραγε οι έντυπες εκείνες ναυτικές εκδόσεις του 19ου αιώνα -το αποτέλεσμα της έρευνας είναι τούτο το βιβλίο, ένα βιβλίο στηριγμένο όχι στην εξερεύνηση του τι υπήρχε και διετίθετο τον 19ο αιώνα αλλά και σε μια αναδρομική αναζή-τηση πηγών σε χειρόγραφες και άλλες συναφείς εκδόσεις πρακτικής ναυτικής που ξεκι-νούν από τον 16ο αιώνα.Υπό την έννοια αυτή, το ανα χείρας πόνημα προσφέρει ση- μαντική υπηρεσία στα ναυτι-λιακά πράγματα της χώρας κι έρχεται να εμπλουτίσει την όχι και τόσο πλούσια ναυτιλιακή μας βιβλιογραφία. Η σκοπιά υπό την οποία επιχειρεί ο συγγραφέας την ανάλυση και εξέταση του θέματος με τα οποία καταπιάνεται είναι πρω- τότυπη και ευρηματική, κατα-μαρτυρώντας συγχρόνως όχι μόνο με το ρηξικέλευθο του πνεύμα αλλά και τη δίψα του να δώσει. Όλα αυτά συντελούν στην επίτευξη ενός καρποφό-ρου αποτελέσματος για το

οποίο ο συγγραφέας δικαιούται να νιώθει ικανοποιημένος και περήφανος.(...)Σε μένα απομένει να τον ευχαριστήσω για την τιμητική πρό-σκληση να προλογίσω το έργο του, να τον συγχαρώ για την μεγάλη συμβολή του στα ναυτιλιακά πράγματα της πατρίδας μας και να του ευχηθώ κάθε επιτυχία στην πραγμάτωση όλων των προσδοκιών του που σχετίζονται με το παρόν βιβλίο.

ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣΓενικός Γραμματέας Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ)


ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ

Ναυτική Γνώση και Παιδεία στη Νεότερη Ελλάδα 16ος - 19ος αιώνας

Α. Ι. ΤζαμτζήςΕκδόσεις Βόλος


Tην Δευτέρα 11 Ιουνίου στις 8 το βράδυ, στο κατάμεστο αμφιθέατρο του Πολεμικού Μουσείου παρουσιάστηκε το βιβλίο του επίτιμου Α/ΓΕΕΘΑ Ναυάρχου Χρήστου Λυμπέρη «Πλοία και Μοναστήρια,

Παράλληλοι Βίοι». Την παρουσίαση του βιβλίου έκαμαν:• Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Θηβών και Λεβαδείας κ. Ιερώνυμος.• Ο τέως Υπουργός Στέλιος Παπαθεμελής, Βουλευτής.• Ο Αντιναύαρχος ε.α. Κ. Καταγάς.Συντόνισε ο οικονομολόγος - δημοσιογράφος κ. Μάκης Παπαγεωργίου.Απ’ όσους Αξιωματικούς έχω γνωρίσει εκτι- μώ ότι μόνο ο Ναύαρχος Λυμπέρης θα μπο- ρούσε να διεξέλθει επιτυχώς το συγκεκριμένο θέμα και να αναδείξει παρομοιώσεις και κοι- νούς συμβολισμούς στους δύο αυτούς, επι- φανειακά αταίριαστους θεσμούς, τα πλοία και τα μοναστήρια. Είχα την τύχη να γνωρίσω από κοντά τον Ναύαρχο Λυμπέρη, όχι μόνο στη Σχολή Ναυ- τικών Δοκίμων που ήταν διοικούσα μου, αλλά και αργότερα αρκετές φορές στη σταδιοδρομία μου, που υπηρέτησα υπ’ αυτόν. Πιστεύω πως σ’ όλη του τη ζωή κατάφερε να συνθέσει κατά κάποιο τρόπο αξιοθαύμαστο, το φορτίο των ηθικών και χριστιανικών αρχών που κουβαλούσε μέσα του από παιδί, με μια επιτυχημένη και τεχνοκρατική επαγγελματική ζωή, υψηλού επιπέδου.Το βιβλίο, πρωτότυπο στη σύλληψη, αποδεικνύει πως ο Ναύαρ-

χος έχει ενδιατρίψει στα θεολογικά κείμενα των μεγάλων Πα-τέρων της εκκλησίας και φανερώνει τη βαθειά και ενσυνείδητη γνώση που έχει αποκομίσει από αυτά.Θεωρώ πως θα βοηθούσε τον αναγνώστη να αντιληφθεί καλύτε-ρα τα νοήματα που διαπραγματεύεται ο κ. Λυμπέρης, αν γνώριζε πως μετά την αποστρατεία του, έχει αποσυρθεί στο χωριό που

γεννήθηκε στην Άσκρη Θηβών. Εκεί, μέσα στα γνώριμα τοπία, στις γνώριμες απ’ τα παι-δικά χρόνια λεπτομέρειες, στους γνωστούς ήχους, ο Ναύαρχος ξαναζεί το παρελθόν του, εκεί που σφυρηλάτησε την ψυχική του καλ- λιέργεια, στα σχολεία, στα κατηχητικά, στην εκκλησία, εκεί που πρωτοήλθε σε επαφή με το Θείο.Το βιβλίο, πέραν των ηθικών του διδαγμάτων, ανεκτίμητων για την ψυχική ισορροπία του κάθε ανθρώπου, περιέχει μια ενδελεχή κα-ταγραφή των αναφορών της Βίβλου και των Πατερικών κειμένων, στη θάλασσα και τους ναυτικούς. Αυτό και μόνο το τελευταίο χαρακτηριστικό το καθιστά πηγή άντλησης σημαντικών πληροφοριών για το ναυτικό επάγγελμα κατά τις εποχές της Βίβλου.Το κύριο όμως πεδίο του βιβλίου είναι η βαθειά φιλοσοφική του διάθεση και η ανα-ζήτηση στοιχείων μέσα από τις εθνικές κι-

βωτούς, όπως ιστορικά έχουν αναδειχθεί τα ορθόδοξα μονα-στήρια, και τα μοναστήρια του έθνους, όπως παρομοιάζει τα πλοία πολεμικά κι εμπορικά ο συγγραφέας.Αναζητεί στοιχεία διατήρησης της εθνικής μας ταυτότητας, στοιχεία σωτηρίας της ψυχής, μέσα σε μια κοινωνία που καθημερινά όλο και περισσότερο μοιάζει με τις κοινωνίες απωλείας που περιγράφει η Βίβλος.

Ιωάννης Παλούμπης

ΠΛΟΙΑ ΚΑΙ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ, Παράλληλοι Βίοι

Χρήστος Λυμπέρης, Ναύαρχος ε.α.Εκδόσεις Εν Πλω, Αθήνα 2007

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, χίλιες τριακόσιες ημέρες

Ηρακλής ΛαλάγκαςΕκδόσεις University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2007

Το μέλος του Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδος κ. Ηρακλής Λαλάγκας θέλησε να διαφυλάξει τη μνήμη των χιλίων τριακοσίων ημερών γερμανικής κατοχής της συμπρωτεύουσας και να καταγράψει τον αγώνα επιβίωσης των κατοίκων της πόλης κατά τα σκληρά εκείνα χρόνια

Πρόκειται για ένα ζωντανό ιστορικό μυθιστόρημα – ντοκουμέντο, γεμάτο ανέκδοτα και περιπέτειες που με γλαφυρό, κομψό και απλό ύφος γραψίματος αναζωπυρώνει την καθημερινή ζωή μιας αντιπροσωπευτικής οικογένειας της Θεσσαλονίκης.Ο Ηρακλής Λαλάγκας γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1933 και είναι απόφοιτος του Ελληνο-Γαλλικού Κολεγίου Δελασάλ. Μετά τη στρατιωτική του θητεία ξενιτεύτηκε το 1960 μαζί με εκατοντάδες χιλιάδες άλλων νέων σε αναζήτηση μιας νέας ζωής. Βρέθηκε στην Αμερική όπου παράλληλα με την προσπάθεια επιβίωσής του παρακολουθούσε μαθήματα στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και απέκτησε τους τίτλους Bachelor of Science στη Λογιστική και Master of Business Administration σε Διεθνείς Επιχειρήσεις. Εργάστηκε ως οικονομολόγος σε πολλές Ευρωπαϊκές και Αμερικανικές Εταιρείες. Σήμερα ζει στη Θεσσαλονίκη. Έχει δημοσιεύσει άρθρα και διηγήματα σε εφημερίδες και περιοδικά.Το Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος του εύχεται καλή επιτυχία στην πρώτη του αυτή ολοκληρωμένη εκδοτική προσπάθεια και καλή συνέχεια στο συγγραφικό του έργο.


• Kύριον Θεόδωρο Δρίτσα: «Πειραιάς, ένας περίπατος στην αρχαιότητα...» ημερολόγιο 2007.

• Κύριον Αναστάσιο Τζαμτζή: «Ναυτική γνώση και παιδεία στην νεότερη Ελλάδα 16-19ος αι.» του κ. Τζαμτζή.

• Κύριον Κωνσταντίνο Φιλίππου: 1. «Διαδρομή ενός αιώνα 1900-2000: Από τα αρχεία και τις αναμνήσεις του Αλέξανδρου και Κωνσταντίνου Φιλίππου» του κ. Φιλίππου και 2. «Κοινές ημερίδες 2002-2004: Απομαγνητοφωνημένα Πρακτικά εισηγή-σεων-συζητήσεων»χολής Ναυτικών Δοκίμων» δίτομο έργο του Αντιναυάρχου Π.Ν. Αναστ. Κ. Δημητρακόπουλου.

• Κύριον Ηλία Μεταξά: 1. «Οι αλεξιπτωτισταί στην Κρήτη» του Πάνου Παπαθανασόπουλου και 2. « Τα κατά συνθήκην ψεύδη» του Μάξ Νορντάου.

• Κύριον Γεώργιο Κολοβό: «Η δράση του Ελληνικού Ναυτικού στη διάρκεια του Β’ Π.Π» του κ. Κολοβού.

• Την Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών: 1. «Άγγελος Σικε-λιανός: 50 χρόνια από το θάνατό του». Πρακτικά ΣΤ’ Συμποσίου. 2. «Πατριδο-γραφήματα» του Σπύρου Ι. Ασδραχά. 3. «Σικε- λιανός. 1884-1951» σύνθεση-επιμέλεια Γεράσιμος Γρηγόρης. 4. «Ιστορία της νήσου Λευκάδος» τομ.Α,Β. Του Π.Γ.Ροντογιάννη. 5. «Φιλαρμονική Λευκάδος» τομ.Α,Β’. Του Αντώνη Π.Φίλιππα.

• Κύριον Κωνσταντίνο Παναγόπουλο: 1. «Βιογραφικό λεξικό των αποφοίτων της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων» δίτομο έργο του Αντιναυάρχου Π.Ν. Αναστ. Κ. Δημητρακόπουλου.

• Κύριον Ηλία Παπαφακλή: Πλήθος σημαντικών περιοδι-κών εκδόσεων ναυτικού περιεχομένου ,όπως «Model boats”, “Yacht capital”, “Greek Boating Market”, “Nautica”, “Θάλασσα και Γιώτιγκ”.

• Κύριον Κ.Σαραντίδη: τρία τεύχη του ετήσιου περιοδι-κού «Μεσότοπος: Παράδοση και πολιτισμός» (1998,1999 και 2004).

Δώρησαν στη βιβλιοθήκη του Μουσείου και ευχαριστούμε θερμά τους:

ÐÅÑÉÏÄÉÊÁ:

1. SHIPPING (ôåý÷ç 427-430)2. ÍÁÕÔÉÊÇ ÅËËÁÓ (ôåý÷ç 882-885)3. ËÉÌÁÍÉ (ôåý÷ç 169-172)4. ÓÔÑÁÔÉÙÔÉÊÇ ÉÓÔÏÑÉÁ (ôåý÷ç 127-130)5. ÅÈÍÉÊÅÓ ÅÐÁËÎÅÉÓ (ôåý÷ïò 75, 76)6. ÏÉÊÏÍÏÌÉÊÁ & ÍÁÕÔÉËÉÁÊÁ ÍÅÁ (ôåý÷ç 1039-1042)7. NATIONAL GEOGRAPHIC - ÁããëéêÞ Ýêäïóç (vol. 211, áñ. 4, 5)8. ËÉÌÅÍÉÊÁ ×ÑÏÍÉÊÁ (ôåý÷ïò 69)9. ÓÐÅÔÓÉÙÔÉÊÇ Ç×Ù (ôåý÷ïò 99)10. ÖÉËÏËÏÃÉÊÇ ÓÔÅÃÇ (ôåý÷ïò 11)11. ÐÅÉÑÁÚÊÁ ÃÑÁÌÌÁÔÁ (ôåý÷ïò 50)12. ÍÅÁ ÕÄÑÁÚÊÇ ÐÍÏÇ (ôåý÷ç 77)13. ÉÓÔÉÏÐËÏÚÊÏÓ ÊÏÓÌÏÓ (ôåý÷ïò 69, 70)14. ÍÁÕÔÉÊÁ ×ÑÏÍÉÁ (ôåý÷ç 98 - 101)15. ÅËÍÁÂÉ (ôåý÷ç 399-402)16. ×ÁÔÆÇÊÕÑÉÁÊÅÉÏ ÉÄÑÕÌÁ ÐÁÉÄÉÊÇÓ ÐÑÏÓÔÁÓÉÁÓ (ôåý÷. 30, 31)17. OUTPUT (ôåý÷ïò 10)18. ÐÅÉÑÁÚÊO EMÐOÑIO (ôåý÷ïò 22)19. ÁÌÕÍÔÉÊÁ ÈÅÌÁÔÁ (ôåý÷ç 246-249)20. ÔÏËÌÙÍ (ôåý÷ïò 21)21. ÐËÏÉÁÑ×ÉÊÇ Ç×Ù (ôåý÷ç 391, 392)22. ËÁÌÐÑÏÓ ÊÁÔÓÙÍÇÓ (ôåý÷ïò 98)23. ÍÅÁ ÔÏÕ ÌÏÕÓÅÉÏÕ ÔÇÓ ÅËËÇÍÉÊÇÓ ÓÕËËÏÃÇÓ ÍÏÌÐÅË(ôåý÷ç 2-5)24. ÉÐÐÉÊÏ ÔÅÈÙÑÁÊÉÓÌÅÍÁ (ôåý÷ç 48-50)25. SIGNALS (ôåý÷ç 78, 79)26. ÔÁ ÍÅÁ ÔÏÕ ÅËËÇÍÉÊÏÕ ÊÏÓÌÏÕ (ôåý÷oò 29)27. ÔÁ ÍÅÁ ÔÙÍ ÁÐÏÖÏÉÔÙÍ ÔÇÓ ÉÙÍÉÄÅÉÏÕ Ó×ÏËÇÓ ÐÅÉÑÁÉÁ (öõë. 134)28. ÏÉ ÖÉËÏÉ ÔÏÕ ÌÏÕÓÅÉÏÕ ÃÏÕËÁÍÄÑÇ (ôåý÷oò 87)

29. ÔÁ ÍÅÁ ÔÇÓ HELMEPA (ôåý÷oò 185)

30. JAMBO=ÃÅÉÁ ÓÏÕ ÅËËÇÍ. ÅÐÉÔÑÏÐÇ ÅÊÐÁÉÄÅÕÓÇÓ

ÍÅÙÍ ÊÅÍÕÁÔÙÍ (ôåý÷oò 2)

31. ÈÁËÁÓÓÉÍÏÉ ÁÐÏÇ×ÏÉ (ôåý÷oò 78)

ÅÖÇÌÅÑÉÄÅÓ:

1. ÏÉÍÏÕÓÓÁÉ (öýëëá 522-525)

2. ÏÉÊÏÍÏÌÉÊÇ ÍÁÕÔÉËÉÁÊÇ (öýëëá 129-131)

3. ÊÁÓÔÅËËÁ (öýëëá 127-129)

4. ÍÅÁ ÔÏÕ Ó.Á.Ó.Ì.Õ.Í. (öýëëï 91)

5. Ç ÖËÏÃÁ ÔÇÓ ÌÁÊÅÄÏÍÉÁÓ (öýëëï 26)

6. ÔÁ ÍÅÁ ÔÏÕ ÂÑÏÍÔÁÄÏÕ (öýëëá 1019-1022)

7. ÊÕÊËÁÄÉÊÏÍ ÖÙÓ (öýëëá 660-662)

8. Ï ÅÐÉÂÁÔÇÓ ÔÇÓ ÁÉÃÉÍÁÓ (öýëëá 30-32)

9. Ç×Ù ÔÇÓ ÐÅÓÌÅÍ (öýëëï 118)

10. ÔÕÐÏÓÐÏÑ (öýëëï 116-119)

11. ÊÑÁÕÃÇ ÓÁÌÏÈÑÁÊÇÓ (öýëëï 302)

12. Ç ÖÙÍÇ ÔÏÕ ÓÕÍÄÅÓÌÏÕ ÁÐÏÓÔÑÁÔÙÍ ÁÎÉÙÌ. ÓÔÑÁÔÏÕ

ÌÁÊÅÄÏÍÉÁÓ ÈÑÁÊÇÓ (öýëëï 52, 53)

13. Ç ÖÙÍÇ ÔÏÕ ÄÇÌ. Ó×ÏËÅÉÏÕ ÉÅÑÁÓ ÌÇÔÑÏÐÏËÅÙÓ

ÐÅÉÑÁÉÙÓ (öýëëï 26)

14. ÊÑÇÔÅÓ ÔÏÕ ÐÅÉÑÁÉÁ (öýëëï 10)

15. Ç ×ÉÏÓ ÌÁÓ (öýëëá 51, 52)

16. Ç ÖÙÍÇ ÔÙÍ ÐÅÉÑÁÉÙÔÙÍ (öýëëï 11-24)

17. ÁÍÁÔÏËÉÊÁ ÐÑÏÁÓÔÉÁ (öýëëá 60-68)

18. Ç×Ù ÍÅÁÓ ÐÅÑÁÌÏÕ ÁÔÔÉÊÇÓ (öýëëï 116)

19. ÔÁ ÍÅÁ ÔÇÓ ÉÈÁÊÇÓ (öýëëá 59, 60)

20. ÔÏ ËÉÌÁÍÁÊÉ (ôåý÷ïò 11)

21. ÅÍ ÓÕÍÅÉÄÇÓÅÉ (öýëëï 23)

22. ÎÉÖÉÁÓ (öýëëï 126, 127)

Περιοδικά και έντυπα που εστάλησαν στο Ν.Μ.Ε.:



ÇÌÅÑÏËÏÃÉÏ ÌÏÕÓÅÉÏÕΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΜΟΥΣΕΙΟΥ

Στιγμιότυπο από την εκδήλωση

ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΤην Κυριακή, 22 Απριλίου 2007 πραγματοποιήθηκε η Γενική Συνέλευση των μελών του Ναυτικού Μου-σείου της Ελλάδος. Παραθέτουμε τον Οικονομικό Απολογισμό που παρουσίασε η Πρόεδρος, την λογο- δοσία του Διοικητικού Συμβουλίου που παρουσίασε το μέλος του Δ.Σ. κ. Γεώργιος Βλαχόπουλος καθώς και τα βιογραφικά των τιμώμενων μελών για τα 30 χρόνια προσφοράς τους στο Μουσείο.

ÉÓÏËÏÃÉÓÌÏÓ ÍÁÕÔÉÊÏÕ ÌÏÕÓÅÉÏÕ ÔÇÓ ÅËËÁÄÏÓ 2005

ÅÓÏÄÁ 2006 ÅÎÏÄÁ 2006

Ã.Å.Í. 25300,00 ÁÌÏÉÂÅÓ ÐÑÏÓÙÐÉÊÏÕ 258202,57

ÕÐ.ÐÏ. 33500,00 ÁÌÏÉÂÅÓ ÔÑÉÔÙÍ 13703,00

ÍÁÔ 10000,00 ÐÁÑÏ×ÅÓ ÔÑÉÔÙÍ 16807,64

Y.E.N. 4750,00 ÖÏÑÏÉ ÔÅËÇ 13705,20

ÅÉÓÉÔÇÑÉÁ 10107,50 ÄÉÁÖÏÑÁ ÅÎÏÄÁ 21226,46

ÄÙÑÅÅÓ 22937,00 ÔÏÊÏÉ / ÅÎÏÄÁ 217,05

ÔÏÊÏÉ 640,27 ÁÃÏÑÅÓ ÅÊÈÅÌÁÔÙÍ & ÐÁÃÉÙÍ 2119,08

ÅÊÐ. ÐÑÏÃÑÁÌÌÁÔÁ 16950,50 ÁÃÏÑÅÓ ÅÌÐÏÑÅÕÌÁÔÙÍ & ÅÊÄÏÓÅÉÓ 78275,48

ÐÙËÇÓÅÉÓ 67622,13

ÅÍÏÉÊÉÁ ÁÐÏ ÊËÇÑÏÄÏÔÇÌÁ 3150,00

ÓÕÍÄÑÏÌÅÓ 21889,00

ËÏÉÐÁ 56971,03 ÊÏÉÍÙÍÉÁ ÔÇÓ ÐËÇÑÏÖÏÑÉÁÓ 76414,27

ÓÕÍÏËÏ 273817,43 ÓÕÍÏËÏ 480670,75

×ÑÇÌÁÔÉÊÁ ÄÉÁÈÅÓÉÌÁ 31/12/2005 ÊÁÔÁÈÅÓÅÉÓ ÔÇÍ 31/12/2006 38860,00

ÔÁÌÅÉÏ THN 31.12.05 9609,80 ÔÁÌÅÉÏ ÔÇÍ 31/12/2006 5107,11

ÊÁÔÁÈÅÓÅÉÓ 123145,94 ËÏÃ/ÓÌÏÓ ÊÏÉÍÙÍÉÁÓ ÔÇÓ ÐËÇÑÏÖÏÑÉÁÓ 209771,00

ÊÏÉÍÙÍÉÁ ÔÇÓ ÐËÇÑÏÖÏÑÉÁÓ 488502,66 ÐÑÏÊÁÔÁÂÏËÅÓ ÓÅ ÔÑÉÔÏÕÓ 31/12/2006 138552,32

ÐÑÏÊÁÔÁÂÏËÅÓ 3112/2005 68422,52 ÏÖÅÉËÅÓ ÔÇÍ 31/12/2006 110953,76

ÏÖÅÉËÅÓ 31/12/2006 20416,59

ÓÕÍÏËÏ 983914,94 ÓÕÍÏËÏ 983914,94


ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣΑγαπητά Μέλη,Η παρακολούθηση κάθε χρόνο της παρουσίασης των στοιχείων της οικονομικής διαχείρισης του Μουσείου, είναι για τους πε- ρισσότερους μια ανιαρή διαδικασία. Έτσι καταβάλλεται προ-σπάθεια πέραν της διανομής των φύλλων Απολογισμού και Προ- ϋπολογισμού που έχετε και φέτος στα χέρια σας, να συντάσσεται μια μικρή περιγραφή, ώστε να αποκτούν οι αριθμοί κάποιο νόημα, ακόμη και για τους μη ειδήμονες στην ανάγνωση οικο-νομικών πινάκων.Στον απολογισμό του 2006, στην αριστερή στήλη των εσόδων παρατηρούμε τα ακόλουθα:Οι θεσμικές επιχορηγήσεις ήσαν τελείως ανεπαρκείς για να κα-λύψουν τις απόλυτα ανελαστικές δαπάνες του 2006.-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ΓΕΝ 25.300ΥΠ.ΠΟ 33.500ΝΑΤ 10.000ΥΕΝ 4.750Σύνολο ευρώ 73.550-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Οι λοιπές πηγές εσόδων ήσαν (σε ευρώ):

Εισιτήρια 10.000Δωρεές 23.000Τόκοι 640Εκπαιδευτικά προγράμματα 17.000Συνδρομές 22.000Ενοίκια κληροδοτήματος 3.000Λοιπά 57.000Πωλήσεις 67.000Σύνολο ευρώ 200.000-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Τα χρηματικά διαθέσιμα σε καταθέσεις και στο ταμείο την 1.1.2006 ήταν περίπου 133.000 ευρώ.Το σύνολο αυτών των τριών πηγών εσόδων είναι:

Επιχορηγήσεις 73.550Ίδια έσοδα 200.000Χρηματικά διαθέσιμα 133.000Σύνολο ευρώ 406.550-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Παραλείποντας λοιπόν τους λογαριασμούς της Κοινωνίας της Πληροφορίας, για να μη συσκοτισθεί η εισροή εσόδων, παρα-τηρούμε ότι φθάσαμε στο μαγικό νούμερο των 360.000 ευ-ρώ που φωνάζουμε επί χρόνια συν περίπου 40.000 ευρώ σε εμπορεύματα, τρώγοντας κατ’ ουσίαν τα έτοιμα χρηματικά δια-θέσιμα που είχαμε όταν έμπαινε το 2006.Στο ίδιο φύλλο χαρτιού στο δεξί τμήμα των εξόδων παρατίθενται οι δαπάνες ως ακολούθως:-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Αμοιβές προσωπικού 258.000Αμοιβές συνεργαζομένων 14.000

Παροχές τρίτων (ΔΕΗ, ΟΤΕ, ΕΥΔΑΠ, κλπ) 17.000Φόροι – τέλη 13.500Διάφορα έξοδα 21.000Καταθέσεις + ταμείο 44.000Υπόλοιπα εμπορ. + εκδόσεις 40.000Σύνολο ευρώ 407.500-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Οι ακριβείς αριθμοί είναι μπροστά σας ισοσκελισμένοι όπως απαιτούν οι οικονομολόγοι. Εμείς θα θέλαμε μόνο να επισημά-νουμε τα ακόλουθα:α. Τα ίδια έσοδα του Μουσείου το 2006 έφθασαν το περί-που 50% των ανελαστικών δαπανών. Το ποσοστό αυτό αποτελεί μια εξαιρετική επίδοση για το Μουσείο μας, αλλά πιστεύουμε και μια απ’ τις καλλίτερες στον ελληνικό χώρο.β. Έχοντας επιχορηγήσεις της τάξεως του 18% των ανελαστι-κών μας δαπανών, αναγκασθήκαμε να καλύψουμε τα έξοδά μας καταναλώνοντας κατ’ ουσίαν 90.000 ευρώ από τα χρηματικά διαθέσιμα που είχαμε την 1η Ιανουαρίου 2006.Οι παραπάνω επισημάνσεις στοιχειοθετούν μιαν αλήθεια, ότι εάν κατά το 2007 δεν υπάρξουν γενναιότερες επιχορηγήσεις από τους θεσμικούς μας χορηγούς ΓΕΝ – ΥΠΠΟ – ΝΑΤ – ΥΕΝ, με δεδομένο ότι τα διαθέσιμά μας έχουν αισθητά μειωθεί, δεν θα μπορέσουμε να καλύψουμε τις δαπάνες και θα πρέπει να προβούμε σε δραστικές ενέργειες κατά τεκμήριον δυσάρεστες.Το δεύτερο οικονομικό φύλλο περιέχει τον προϋπολογισμό του έτους 2007. Εν όψει των ανωτέρω παρατηρήσεων δεν θα προβούμε σε σχολιασμό του προϋπολογισμού, διότι στηρί-ζεται στην υπόθεση ότι το Μουσείο θα επιχορηγηθεί με τα αναγραφόμενα ποσά. Εφ’ όσον η προϋπόθεση αυτή δεν υλο- ποιηθεί, προφανώς θα ακολουθήσουν οι δυσάρεστες επιπτώ-σεις για τις οποίες κάναμε ήδη λόγο. Από την άλλη πλευρά ο προϋπολογισμός μας δεν έχει κανένα ιδιαίτερο νόημα, δεδο-μένου ότι προσπαθούμε, ανεπιτυχώς, να καλύψουμε τις ανελα- στικές μας δαπάνες και δεν έχουμε την πολυτέλεια να διαχει-ριζόμεθα οικονομικούς πόρους που να μας επιτρέπουν να προ-γραμματίσουμε κάτι διαφορετικό.Ας ευχηθούμε η μίζερη αυτή κατάσταση να αλλάξει και του χρόνου να έχουμε να παρουσιάσουμε κάτι πλέον αισιόδοξο και ευχάριστο.

Σας ευχαριστώ.

ΛΟΓΟΔΟΣΙΑ«Αγαπητοί Φίλες και Φίλοι, μέλη του Ναυτικού μας Μουσείου,Ένα χρόνο μετά τις τελευταίες αρχαιρεσίες και την εκλογή του παρόντος Διοικητικού Συμβουλίου βρισκόμαστε πάλι μαζί στη ση-μερινή Γενική Συνέλευση να λογοδοτήσουμε για τα πεπραγμένα ενώπιόν σας και να σας παρουσιάσουμε την οικονομική δια-χείριση του 2006 ζητώντας να εγκρίνετε την απαλλαγή μας από τυχόν ευθύνη.Πριν σας εκθέσω τους διαφόρους τομείς των δραστηριοτήτων του Μουσείου θα αναφέρω ονομαστικά τα μέλη μας που έφυγαν το 2006:

Αριστερά: Ο δικηγόρος Γεώργιος Βλαχόπουλος, μέλος του Δ.Σ. εκφώνησε τον απολογισμό του Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδος για το 2006. Δεξιά: ο κ. Νικόλαος Αλαφασός, Ταμίας του ΝΜΕ, και οι Ναύαρχοι του Λ.Σ. κ.κ. Παναγιώτης Καλογείτων, μέλος του Δ.Σ. και Παναγιώτης Παρασκευόπου-λος, εκπρόσωπος του Α/Λ.Σ.

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΜΟΥΣΕΙΟΥ



1. Σωτήρης Καμαρινός2. Μιλτιάδης Λαζαρίμος3. Αναστάσιος Μελέτης4. Σταύρος Μπουτεράκος5. Δημήτριος Μυτίλιας6. Πέτρος Σφαλαγκάκος7. Ιωάννης Τριανταφυλλόπουλος

Με ιδιαίτερη οδύνη θα αναφέρω και την απώλεια του τρέχοντος έτους, του σεβαστού μας, επί σειρά ετών Γενικού Γραμματέα, Αρχιπλοιάρχου ε.α. Νίκου Λάχανου.

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ1. Στις 23 Μαρτίου το Ναυτικό Μουσείο, η Ισπανική Πρεσβεία, το Ινστιτούτο Θερβάντες στην Αθήνα και η Κοινοπραξία Μαρί-νας Ζέας υποδέχτηκαν το λειτουργικό αντίγραφο του ισπανικού πλοίου Nao Victoria. Η πρόεδρος απηύθυνε χαιρετισμό και προσέφερε τιμητικά διπλώματα στο πλήρωμα και τον θυρεό του Μουσείου στον καπετάνιο.2. Στις 8 Μαΐου το Μουσείο τιμήθηκε από το Ίδρυμα Πολιτι-σμού - Κοινωνικής Παρέμβασης Χρυσούλας Ν. Βαρβαρέσου και η Πρόεδρος παρέλαβε επιχορήγηση ύψους 2.000 ευρώ για τη στήριξη των σκοπών του. Επίσης, τιμήθηκε με χρυσό βραβείο τιμής και αξίας ο Αντιναύαρχος Π.Ν ε.α. κ. Ι. Παλούμπης για τη συγγραφή και συγκρότηση του Λευκώματος του Ναυτικού Μου-σείου «Βαλκανικοί Πόλεμοι 1912-13 - Ο Ναυτικός Αγώνας».3. Στις 15 Μαΐου πραγματοποιήθηκε, σε συνεργασία με τον Δήμο Θεσσαλονίκης, η παρουσίαση του ιστορικού λευκώματος

«Βαλκανικοί Πόλεμοι 1912-13 - Ο Ναυτικός Αγώνας» στο συνεδριακό Κέντρο Ι. Βελλίδης. Στην εκδήλωση παρευρέθησαν πολλοί Θεσσαλονικείς ενώ την τίμησαν με την παρουσία τους πολλοί εκπρόσωποι της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας της πόλης.4. Στις 27 & 28 Μαΐου πραγματοποιήθηκε το Στ΄ Πανελλήνιο Συνέδριο Ναυτικών Μουσείων στο Γαλαξείδι με θέμα: «Από τα πανιά στον ατμό», το οποίο διοργανώθηκε από το Ναυτικό & Ιστορικό Μουσείο Γαλαξειδίου. Στα πλαίσια της συνάντησης αποφασίστηκε η σύσταση τριμελούς συντονιστικής επιτροπής για την προώθηση των απαιτουμένων ενεργειών για την επίλυση των προβλημάτων των Ναυτικών Μουσείων. Η Συντονιστική Επιτροπή έχει έδρα το Ν.Μ.Ε. το οποίο και αποτελεί μόνιμο μέλος της. 5. Στις 27 Ιουνίου με μια λαμπρή εκδήλωση εγκαινιάστηκε η έκθεση «Από τα μεγάλα στα μικρά ναυπηγήματα» με μοντέλα ελληνικών παραδοσιακών σκαριών, η οποία έγινε στα πλαίσια της Ναυτικής Εβδομάδας και των Ποσειδωνίων. Στην έκθεση συμμετείχαν 23 μοντελιστές από όλη την Ελλάδα με 33 σκαριά. Τα εγκαίνια τέλεσε ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας κ. Ευάγγελος Μεϊμαράκης. Παράλληλα, διεξήχθη η κλήρωση της βάρκας «Ιωλκός», την οποία κατασκεύασαν τα παιδιά της οργάνωσης «Μέριμνα Ζωής», τα οποία βρίσκονται στο στάδιο απεξάρτησης από τα ναρκωτικά. Τη βάρκα κέρδισε ο Ναύαρχος Ι. Παλού-μπης, ο οποίος την δώρισε πάλι στο Μουσείο. Με απόφαση του Δ.Σ. η βάρκα εδόθη ήδη στο Ναυτικό Μουσείο Περάματος. Για την πραγματοποίηση της έκθεσης προσέφεραν:

α. ΕΟΤ € 5.000β. Παναγιώτης Τσάκος € 3.000γ. Ανδρέας Μαρτίνος € 2.000δ. Αθανάσιος Μαρτίνος € 2.000ε. Aegean Bulk Co. Inc. € 1.000ζ. ΔΕΠΑΠ € 1.500

6. Από 1-30 Σεπτεμβρίου στα πλαίσια των Ευρωπαϊκών Ημερών Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2006 με γενικό θέμα: «Ο πολιτισμός στο τραπέζι - Ποικίλες προσεγγίσεις της ιστορίας της διατροφής» πραγματοποιήθηκε έκθεση με τίτλο «Γευστικά ταξίδια» σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο του Μουσείου.7. Από 27 Σεπτεμβρίου - 1 Οκτωβρίου το Μουσείο συμ-μετείχε με 6 πρωτότυπα σχέδια του λειτουργικού ομοιώματος της αθηναϊκής τριήρους και φωτογραφικό υλικό του πλοίου και των επισκευών του σε έκθεση που πραγματοποιήθηκε στην Αίθουσα Δημοτικού Συμβουλίου Αμπελακίων με θέμα την τριήρη «Ολυμπιάς».8. Στις 30 Σεπτεμβρίου το Μουσείο βραβεύθηκε από τη Διεθνή Οργάνωση Λεσχών LIONS. Η Πρόεδρος παρέλαβε τον θυ- ρεό του οργανισμού και τιμητική πλακέτα.9. Από 4 Οκτωβρίου - 14 Νοεμβρίου το ΝΜΕ συμμετείχε με πλήθος εκθεμάτων από τη συλλογή Ωνάση στην έκθεση «Αρι-στοτέλης Ωνάσης, πέρα από το μύθο του» που διοργάνωσε το Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης και το Μουσείο Μπε- νάκη. Η συμμετοχή αυτή ωφέλησε ιδιαίτερα το Μουσείο διότι έλα- βε οικονομική ενίσχυση από το Ίδρυμα Ωνάση 50.000 ευρώ.10. Στις 22 Νοεμβρίου παρουσιάστηκε στην Αίθουσα Εκδη-λώσεων του Μουσείου το συλλεκτικό ημερολόγιο του Ν.Μ.Ε. για το 2007 με τίτλο «Ελληνικό Εμπορικό Ναυτικό - Το Τέταρτο Όπλο». Το ημερολόγιο εκδόθηκε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας και την οικονομική υποστήριξη του Οργα-νισμού Λιμένος Πατρών με το ποσό των 12.000 ευρώ και είναι αφιερωμένο στη συμβολή της εμπορικής ναυτιλίας στους δύο παγκοσμίους πολέμους του 20ου αιώνα. Η συγγραφή του είναι εθελοντική προσφορά του Αντιναυάρχου Π.Ν ε.α. κ. Ι. Παλούμπη και το υλικό του στηρίχτηκε στο φωτογραφικό αρχείο του Μουσείου και φωτογραφίες από τις ιδιωτικές συλλογές του κ. Μελέτη Μεθενίτη και του κ. Αναστάσιου Τζαμτζή. Η πώλησή του τόσο σε εταιρείες όσο και σε ιδιώτες απέφερε σημαντικά έσοδα στο Μουσείο. Επίσης για την έκδοση του ημερολογίου αυτού προσέφεραν το Υπουργείο Αιγαίου το ποσό των 5.000 ευρώ και το Ίδρυμα Ι.Φ. Κωστόπουλου το ποσό των 1.500 ευρώ.11. Το Ν.Μ.Ε. παρεχώρησε υλικό από την εικαστική συλλογή

Πάνω: Στιγμιότυπο από την εκδήλωση. Στην πρώτη σειρά οι Βετεράνοι του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου κ.κ. Κωνσταντίνος Τσαφόγιαννης, Δημή-τριος Δούσης και Νικόλαος Παπαμαρκάκης. Κάτω: Στιγμιότυπο από την βράβευση του Ναυάρχου Δημητρίου Δούση. Μαζί του η Πρόεδρος και ο Γενικός Γραμματέας του Ν.Μ.Ε.



του για την έκδοση του ημερολογίου της Ελληνικής Θαλάσσιας Ένωσης για το 2007.12. Για δεύτερη χρονιά το ΝΜΕ, από τις 2 Δεκεμβρίου - 5 Ια-νουαρίου, διοργάνωσε με επιτυχία τη χριστουγεννιάτικη αγορά (Bazaar), η οποία έδωσε την ευκαιρία στα μέλη και φίλους μας να επιδείξουν το συγκινητικό τους ενδιαφέρον και για μία ακόμη φορά να προσφέρουν δώρα, ιδέες και προσωπική εργασία στο Μουσείο. Ήταν μια ευχάριστη γιορτή κοινωνικής συναναστροφής και συγκέντρωσε μεγάλο πλήθος επισκεπτών, τόσο την ημέρα των εγκαινίων όσο και καθ’ όλη τη διάρκειά της. Για τους σκοπούς του Μουσείου προσέφεραν η Hellenic Sea-ways ANE το ποσό των 6.000 ευρώ και η Τράπεζα Αττικής το ποσό των 5.000 ευρώ.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ.Κατά τη διάρκεια του 2006 το Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος συνέχισε την εκπαιδευτική του προσφορά με προγράμματα απευθυνόμενα σε μαθητές όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης καθώς και εκπαιδευτικές ξεναγήσεις.Δυστυχώς, η κρίση στην εκπαίδευση και οι απεργίες των εκ-παιδευτικών επηρέασε αρνητικά και τα εκπαιδευτικά μας προ-γράμματα και μείωσε την προσέλευση μαθητών, κυρίως για την περίοδο Σεπτεμβρίου - Νοεμβρίου 2006.Η εκπαιδευτική ομάδα του Μουσείου ήδη επεξεργάζεται νέους τρόπους προσέγγισης και πρόσκλησης μαθητικών ομάδων. Έχει ανακοινώσει νέα εκπαιδευτικά προγράμματα που θα προσφερ- θούν τη νέα σχολική χρονιά μαζί με τα ήδη υπάρχοντα (Βαλκα-νικοί Πόλεμοι - σχεδιάστριες Πηνελόπη Βουγιουκλάκη και Κλεο-πάτρα Ρηγάκη, Το πλοίο της Κυρήνειας - σχεδιάστρια Ιωάννα Μπερμπίλη, Γευστικά Ταξίδια - σχεδιαστής Χάρης Τορτορέλης, «και το θαλασσινό ταξίδι αρχίζει» - σχεδιάστρια Ρούλα Χάιδου) ενώ σχεδιάζεται και πανελλήνιος μαθητικός διαγωνισμός.

ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣΤο πρόγραμμα της «Κοινωνίας της Πληροφορίας» πραγματο-ποιήθηκε σε ένα σημαντικό κομμάτι του μέσα στο 2006. Συγκε-

κριμένα, ολοκληρώθηκε το υποέργο 1 με τίτλο «Δημιουργία θεματικής μονάδας τεκμηρίωσης για τη δημιουργία, ανάπτυξη και τη συντήρηση των ψηφιακών συλλογών και του πολιτιστικού αποθέματος του Ναυτικού Μουσείου Ελλάδος» Αποκτήθηκαν νέοι υπολογιστές ενώ χρησιμοποιούνται νέα προγράμματα πλη- ροφορικής για την καλύτερη διαχείριση των εγγράφων. Παρά-λληλα προχωρεί η ψηφιοποίηση των εκθεμάτων του Μουσείου καθώς και του ιστορικού και φωτογραφικού αρχείου. Έχει σχε- δόν ολοκληρωθεί η δημιουργία του cd με τίτλο «Ναυτικού Μουσείου Ενθύμιον» όπου παρουσιάζονται οι συλλογές του Μουσείου ενώ παράλληλα ετοιμάζονται τρία άλλα cdς με τίτλο «Ένδοξα Πολεμικά Πλοία», «Πλοίων Ιδέες» και «Έλληνες Εξερευνητές», τα οποία θα ολοκληρωθούν στο τρέχον έτος. Το ίδιο θα συμβεί και με την ιστοσελίδα μας η οποία σχεδιάζεται και συμπληρώνεται. Μια από τις δυνατότητες που θα δίνει η νέα ιστοσελίδα είναι να αναγγέλλουν τα μέλη μας τις δραστηριότητές τους όταν αυτές βέβαια άπτονται πολιτιστικών θεμάτων, ενώ με κάποιο δικό τους κωδικό θα μπορούν να έχουν πρόσβαση σε φωτογραφίες και έγγραφα του αρχείου μας.

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΚατά τη διάρκεια του 2006 η βιβλιοθήκη του ΝΜΕ εμπλουτίστη-κε με περισσότερους από 400 τόμους βιβλίων κυρίως ναυτικού και ιστορικού περιεχομένου.Σημαντικός είναι ο αριθμός των ερευνητών, δημοσιογράφων, φοιτητών και μαθητών που εξυπηρετούνται καθημερινά. Μέσα στο 2006 επισκέφτηκαν τη βιβλιοθήκη πάνω από 500 άτομα.Τον Ιούνιο 2006 υπογράφηκε η σύμβαση εκσυγχρονισμού του προγράμματος αυτοματοποίησης της βιβλιοθήκης. Το προσωπικό συμμετείχε στα σεμινάρια εκπαίδευσης του προγράμματος, το κόστος των οποίων ανήλθε στο ποσό των 1.600 ευρώ και το οποίο καλύφθηκε εξ ολοκλήρου από την εταιρεία Laskaridis Ship-ping. Οι διαδικασίες για την εγκατάσταση του προγράμματος έχουν ολοκληρωθεί.Η νέα έκδοση του ΑΒΕΚΤ 5.5 επιτρέπει στη βιβλιοθήκη πέρα από την καλύτερη εξυπηρέτηση που μπορεί να παρέχει στους επιτόπιους χρήστες, να έχει τη δυνατότητα να διαθέτει τον κατάλογό της στο διαδίκτυο. Με αυτό τον τρόπο οι επισκέπτες της ιστοσελίδας μας –τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό– θα μπορούν να έχουν πρόσβαση στον κατάλογο και να γνωρίζουν τα περιεχόμενα της βιβλιοθήκης μας.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ & ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟΣε εξέλιξη βρίσκεται η διαδικασία ψηφιοποίησης και ηλεκτρο-νικής καταχώρησης του υλικού του Φωτογραφικού και Ιστορικού Αρχείου στα πλαίσια του προγράμματος «Κοινωνία της Πλη-ροφορίας». Πολλές ήταν, και τη χρονιά που μας πέρασε, οι δωρεές κυρίως φωτογραφικού υλικού. Το Ναυτικό Μουσείο βρίσκεται σε μία διαρκή διαδικασία συλλογής σημαντικών φωτογραφιών, ιστο-ρικών εγγράφων και αρχείων και εντάξεώς των στις συλλογές των αρχείων του, ως τεκμηρίων της ναυτικής ιστορίας του τόπου μας. Κάθε δωρεά –πρωτοτύπου ιδίως– αρχειακού υλικού αποτε- λεί σημαντική συμβολή στον εμπλουτισμό των Αρχείων του Μου-σείου μας.

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ «ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ»Και για το έτος 2006 συνεχίστηκε απρόσκοπτα η έκδοση του περιοδικού «Περίπλους Ναυτικής Ιστορίας», με τα τεύχη 54, 55, 56 και 57.Το διαφημιστικό πρόγραμμα της ομάδας του περιοδικού συνε-χίστηκε με επιτυχία επιτυγχάνοντας την οικονομική αυτονομία του με την αύξηση των καταχωρίσεων σ’ αυτό.Επίσης έγινε προσπάθεια βελτίωσης της ύλης, αυξήθηκαν οι σελίδες σε 80, παρουσιάστηκαν μοναδικά ιστορικά ντοκουμέ-ντα (ημερολόγια αιχμαλώτων του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου σε στρατόπεδα των Ναζί, απόρρητη διαταγή του Κυβερνήτη του «Αδρία» Ιωάννη Τούμπα του 1943), φωτίστηκαν σημαντικές στιγμές της Ελληνικής Ναυτικής Ιστορίας και των πρωταγωνιστών της (η εκστρατεία της Ουκρανίας, ο αρχαίος Μακεδονικός Πο-λεμικός και Εμπορικός Στόλος, ο Θεμιστοκλής, ο Στράβωνας, ο

Πάνω: Ο Γενικός Γραμματέας του Ν.Μ.Ε., Αντιναύαρχος Π.Ν. ε.α. κ. Τιμόθεος Μασούρας στο βήμα.Κάτω: Ο Υποναύαρχος Π.Ν. ε.α. και Μέλος Δ.Σ. του Ν.Μ.Ε. κ. Νικόλαος Αρτεμάκης στο βήμα.



Κανάρης, η σχολή της Ύδρας κ.α.), καθώς και της Παγκόσμιας (η απόβαση στο Anzio, το Nao Victoria, το ναυάγιο του Τιτανικού και του Βρετανικού, το Κουρτουλούζ, η Ναυμαχία του Ναυαρίνου, κ.α.). Επίσης θέματα οικολογικά (Στρυμονικός κόλπος και κόλπος της Ιερρισού, Πρέσπες), λαογραφικά (Μουσείο Ναυτικής Πα-ράδοσης και Σπογγαλιείας, Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά στην Αλλοτινή Ζάκυνθο, Υδάτινα στοιχεία και στοιχειά του νερού στον ελληνικό παραδοσιακό πολιτισμό), ταξιδιωτικά, κριτικήs τέχνης, λογοτεχνίαs κ.α.Συγχαρητήρια έλαβε το περιοδικό από αρμόδιους φορείς και αναγνώστες του για τα αφιερώματά του. Στο τεύχος 55 παρου-σιάστηκε τρίγλωσσο αφιέρωμα στη Ναυτική Εβδομάδα και τα Ποσειδώνια 2006 με χαιρετισμό των Υπουργών Εθνικής Αμύνης, Εμπορικής Ναυτιλίας και Πολιτισμού. Το περιοδικό προσφέρθηκε σε χιλιάδες επισκέπτες των δύο μεγάλων εορτών της Ελληνικής Ναυτιλίας και σε Ναυτιλιακές Εταιρείες. Στο τεύ- χος 56 ακολούθησε αφιέρωμα στα 100 χρόνια από τη γέν-νηση του Αριστοτέλη Ωνάση και εγκαινιάστηκε μια νέα εποχή επικοινωνίας και συνεργασίας με το Ίδρυμα Ωνάση, ενώ στο τεύχος 57 παρουσιάστηκαν λιγότερο γνωστές πτυχές της Ναυ-μαχίας του Ναβαρίνου στο αντίστοιχο αφιέρωμα.Αξίζει να σημειωθεί ότι το περιοδικό αύξησε σημαντικά τους συνδρομητές του, μοιράζεται στους Σπουδαστές της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων και στα μέλη της Εταιρείας Ελλήνων Εφοπλι-στών, καθώς και σε δημόσιες, δημοτικές και πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες.

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΗ ΝΑΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑΗ συνεργασία με το περιοδικό «ΝΑΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΣ», που ξε-κίνησε στο τέλος του 2003, συνεχίζεται ως σήμερα. Η Ε.Θ.Ε. παραχωρεί κάθε μήνα 4 σελίδες, στις οποίες παρουσιάζονται οι δραστηριότητες του Μουσείου, ενώ μέσα από αφιερώματα σε ιστορικές επετείους του Π.Ν. προβάλλεται το υλικό του φω-τογραφικού και ιστορικού Αρχείου του Μουσείου. Επίσης πρέπει να σημειωθεί ότι η Ε.Θ.Ε. μας αποστέλλει έναν αριθμό τευχών του περιοδικού, τα οποία και πωλούνται προς ενίσχυση του Μουσείου αντί του ποσού του 1,50 €.Τέλος, θέλω να αναφέρω ότι ο Ναύαρχος ΓΕΕΘΑ κ. Παναγιώτης Χηνοφώτης επιχορήγησε το Μουσείο με 50.000 ευρώ. Επί- σης, με την παράκληση της Προέδρου επιχορήγησε την επαν-έκδοση του λευκώματος των Βαλκανικών Πολέμων με 24.000 ευρώ και από ένα αντίτυπο εδόθη στους Ναυτικούς Δοκίμους».

ΤΙΜΩΜΕΝΑ ΜΕΛΗ-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Πλοίαρχος (Ο) Π.Ν. ε.α. Γεώργιος Γκοβάτσος-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Ο Γεώργιος Γκοβάτσος γεννήθηκε στον Πειραιά. Πτυχιούχος της Ανωτάτης Σχολής Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών, εισήλ- θε στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων το 1938 ως Δόκιμος Σημαιο-φόρος και αποφοίτησε το 1939 ως Οικονομικός Σημαιοφό- ρος. Μετεκπαιδεύτηκε στο ναυτικό εφοδιασμό στη βρετανική Σχολή Οικονομικών Αξιωματικών HMS CERES στο Λονδίνο.Έλαβε μέρος στο Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο επί του θωρηκτού “Γεώργιος Αβέρωφ», με το οποίο και κατέφυγε στην Αλεξάνδρεια. Στη Μέση Ανατολή υπηρέτησε, επίσης, στο Επιτελείο του Αρχη-γείου του Στόλου και στο Υπουργείο των Ναυτικών. Μετά τον πόλεμο υπηρέτησε σε πλοία επιφανείας και σε επι-μελητειακές, εφοδιαστικές, επιτελικές και διευθυντικές θέσεις στη Σ.Ν.Δ., στο Ναύσταθμο Σαλαμίνας, στο Υπουργείο των Ναυτικών και στο ΓΕΝ. Έλαβε μέρος στις ναυτικές επιχειρήσεις του Εμφυλίου. Τιμήθηκε δύο φορές με το Μετάλλιο Εξαιρέτων Πράξεων. Απο-στρατεύτηκε, ύστερα από αίτησή του, το 1963 με το βαθμό του πλοιάρχου. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Υποναύαρχος Π.Ν. ε.α. Επαμεινώνδας Σταμούλης-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Εισήλθε στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων τον Οκτώβριο του 1938 και τον Απρίλιο του 1941 με την επίθεση της Γερμανίας κατήλθε στην Αλεξάνδρεια, όπου συμμετείχε σε πολεμικές επιχειρήσεις

καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου.Το 1943 λόγω τορπιλισμού του οπλιταγωγού στο οποίο επέβαι-νε υπήρξε ναυαγός στον Ατλαντικό, παραμείνας επί διήμερο κολυμβών εν μέσω καρχαριών και επί σχεδιών, διασωθείς τε-λικώς από βρετανικό πολεμικό.Μεταπολεμικώς υπηρέτησε ως κυβερνήτης και Διοικητής πλοίων, σε επιτελεία εσωτερικού και ΝΑΤΟ, διοικητικές θέσεις και εφοί-τησε σε σχολές εσωτερικού και εξωτερικού.Έλαβε, επίσης, μέρος στις ναυτικές επιχειρήσεις του Εμφυλίου. Τιμήθηκε το 1943 με το Μετάλλιο Εξαιρέτων Πράξεων και το 1952 με τον Πολεμικό Σταυρό Γ΄ Τάξης.Απεστρατεύθη τον Ιούλιο του 1970 με το βαθμό του Υπο-ναυάρχου.-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Αντιναύαρχος Π.Ν. ε.α Δημήτριος Δούσης-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Ο Δημήτριος Δούσης γεννήθηκε στο Μαρούσι. Τον Οκτώβριο του 1940 εισήλθε στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, από την οποία απήλθε εις επ’ αόριστον άδεια στις 27 Απριλίου 1941, ημέρα της εισόδου των Γερμανών στην Αθήνα. Το 1942 συνελήφθη από τους Γερμανούς κατά την απόπειρα διαφυγής του από την κατεχόμενη Ελλάδα, εγκλείστηκε στις φυ- λακές Αβέρωφ, Παραπηγμάτων και Αίγινας ως όμηρος, κατα-δικαζόμενος παράλληλα σε 15ετή ειρκτή από γερμανικό Στρατο-δικείο. To Δεκέμβριο του 1943 δραπέτευσε από τις φυλακές και κατέφυγε στη Μέση Ανατολή, όπου έλαβε μέρος στις συμμαχικές επιχειρήσεις στη Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένων αυτών της απόβασης στη Νότια Γαλλία.Τον Απρίλιο του 1944 έλαβε μέρος στο άγημα εμβολής για την ανακατάληψη των πλοίων του Ναυτικού, που είχαν καταληφθεί από τους στασιαστές του Κινήματος της Μέσης Ανατολής.Μετά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο υπηρέτησε ως κυβερνήτης σε πλοία επιφανείας και σε επιτελικές και διοικητικές θέσεις, στη Διοίκηση Υποβρυχίων, στο ΓΕΝ κ.α. Μετεκπαιδεύτηκε στον Αμφίβιο πόλεμο στις ΗΠΑ, φοίτησε δε στη Ναυτική Σχολή Πολέμου και την Ανώτερη Σχολή Πολέμου του Στρατού Ξηράς. Έλαβε μέρος στις ναυτικές επιχειρήσεις του Εμφυλίου. Τον Ιούνιο του 1952 τιμήθηκε με το μετάλλιο Εξαιρέτων Πράξεων. Αποστρατεύτηκε το 1974 με το βαθμό του Αντιναυάρχου ε.α.-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Αντιναύαρχος Π.Ν. ε.α. Νικόλαος Δελαγραμμάτικας-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Ο Νικόλαος Δελαγραμμάτικας γεννήθηκε στην Αθήνα. Τον Οκτώ- βριο του 1938 εισήλθε στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, από την οποία αποφοίτησε το 1940, λόγω πολέμου, με το βαθμό του Αρχικελευστή. Μετεκπαιδεύτηκε στη βρετανική Σχολή πυ-ροβολικού HMS EXCELLENT και στη συνέχεια φοίτησε στη Να-υτική Σχολή Πολέμου.Με τη γερμανική εισβολή κατέφυγε στη Μέση Ανατολή, όπου υπηρέτησε αρχικά στο «Γ. Αβέρωφ» και κατόπιν στα Α/Τ «Βα-σίλισσα Όλγα» (μέχρι τη βύθιση του πλοίου στο Λακί της Λέρου το 1943), «Σπέτσαι» και «Σαλαμίς». Έλαβε μέρος στις συμμαχικές επιχειρήσεις στη Μεσόγειο, στο Β. Ατλαντικό και στον Ινδικό Ωκεανό.Στη συνέχεια υπηρέτησε σε πλοία επιφανείας και σε επιτελικές και διοικητικές θέσεις στους Ναυστάθμους της Κρήτης και της Σαλαμίνας και στο ΓΕΝ ενώ διετέλεσε για μικρό χρονικό διά-στημα Αρχηγός Αιγαίου Πελάγους. Έλαβε μέρος στις ναυτικές επιχειρήσεις του Εμφυλίου.Τιμήθηκε δύο φορές (1943 και 1952) με το μετάλλιο Εξα-ιρέτων Πράξεων και το 1943 με τον Πολεμικό Σταυρό Γ΄ Τά-ξης. Αποστρατεύτηκε τον Ιούνιο του 1971 με το βαθμό του Αντι-ναυάρχου ε.α.-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Νικόλαος Παπαμαρκάκης-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Οικονομικός Αξιωματικός του Εμπορικού Ναυτικού.-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Θεόδωρος Καραγιώτης-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Απόστρατος Αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού (Πλωτάρχης)


Tηλ. Παραγγελιών από το πωλητήριο του Ναυτικού Μουσείου: 210 4516264

Αποκτήστετη συλλεκτική

και πολυτελή έκδοση

ΝΑΥΤΙΚΟΝ ΜΟΥΣΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣHELLENIC MARITIME MUSEUM

Διατίθεται στην τιμή των €30


Τον Απρίλιο του 2007 το Ναυτικό Μουσείο συμμετείχε στο Πρόγραμμα του Υπουργείου Απασχόλησης και Κοινωνικής Προ- στασίας «Κατάρτιση ανέργων στον Τομέα του Πολιτιστικού Πε- ριβάλλοντος», φιλοξενώντας επτά ανέργους που είχαν παρα-κολουθήσει το πρόγραμμα «Μουσειολογία» του Κέντρου Συνε-χιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης ΚΕΚ «Δίαυλος».Συγκεκριμένα απασχολήθηκαν για 17 ημέρες, σε πραγματικές συνθήκες εργασίας οι κ.κ. Γιαννίκος Περικλής, Χρίστια Δήμη- τρα, Χείλαρη Αναστασία, Χατζηδάκη Μαρία, Ρουμανός Πανα-γιώτης, Μπρόβα Μαρία Άννα και Παναγιώτου Κωνσταντίνα.

Όλοι τους εργάστηκαν στον τομέα της αρχειοθέτησης εκθεμάτων, γραμματειακού μουσειακού υλικού και του Περιοδικού «Περί-πλους Ναυτικής Ιστορίας».Υπεύθυνος του προγράμματος εκ μέρους του Μουσείου ήταν ο Μουσειολόγος Χαράλαμπος Τορτορέλης και εκπαιδευτές οι Χαράλαμπος Τορτορέλης, Αρχαιολόγος Βουγιουκλάκη Πηνελό-πη, Αρχαιολόγος Ιωάννα Μπερμπίλη και Αρχειονόμος Κλεοπά-τρα Ρηγάκη. Εμείς τους ευχαριστούμε θερμά και τους ευχόμαστε καλή τύχη στην προσπάθεια ανεύρεσης εργασίας και καλή σταδιοδρομία.

Κατάρτιση ανέργων στον Τομέα του Πολιτιστικού Περιβάλλοντος

ΤΟ ΝΜΕ ΗΤΑΝ ΕΚΕΙ

Τελετή Μνήμης Οπλαρχηγού ΚιουρκατιώτηΤην 23η Απριλίου 2007 πραγματοποιή-θηκε Τελετή Μνήμης των 180 χρόνων από τον ηρωικό θάνατο του Οπλαρχηγού του 1821 Αναγνώστη Κιουρκατιώτη. Η Τελετή πραγματοποιήθηκε από το Μουσείον «Κ» - Ιστορικών και Στρατηγικών Μελετών. Στην εκδήλωση παραβρέθηκε η Πρόεδρος του Μουσείου η οποία παρέλαβε και Αναμνηστική Χάρτα.

Την Τετάρτη, 25 Απριλίου 2007 πραγμα-τοποιήθηκε εκδήλωση της βιβλιοθήκης Καίτη Λασκαρίδου με θέμα «Ναυτικές Δια- δρομές».Κατά την διάρκεια της εκδήλωσης η Ανα-πληρώτρια Διευθύντρια της Εφορείας Ενα-λίων Αρχαιοτήτων κα Ελπίδα Χατζηδάκη πραγματοποίησε ομιλία με θέμα «Ένα Μινωικό Ναυάγιο» ενώ προβλήθηκε πα-ράλληλα το ντοκυμαντέρ «4.000 χρόνια μετά» με αναφορές στις εργασίες της ομάδας αρχαιολόγων κατά τη διάρκεια της υποβρύχιας ανασκαφής του πρώτου Μινωικού ναυαγίου που εντοπίστηκε και ανασκάπτεται επιτυχώς μέχρι σήμερα.Ο Αρχιτέκτονας κ. Κώστας Γουζέλης πα- ρουσίασε το θέμα «Παραδοσιακά ελλη-νικά σκάφη, γραφικότητα και ουσία» και παρουσιάστηκε ένα επεισόδιο από τη σει-

ρά «Αιγαίο νυν και αεί» των Γ. Γουζέλη και Γ. Κολόζη, αφιερωμένο στα καΐκια. Ο Φωτογράφος και συγγραφέας κ. Γιάννης Σκουλάς παρουσίασε ένα οδοιπορικό στους πέτρινους φάρους της Ελλάδος με προβολή ενός Ηχοράματος του ίδιου και ο Φαροφύλακας της Κακοκεφαλής Χαλ-κίδας Κελευστής του Πολεμικού Ναυτικού κατέθεσε την εμπειρία του και τον τρόπο ζωής στο Φάρο.Παράλληλα λειτούργησαν οι εκθέσεις παλαιών ναυτικών αντικειμένων, φυσικών θαλάσσιων ευρημάτων και εναλίων αρχαιοτήτων από ιδιωτική συλλογή και της Υπηρεσίας Εναλίων Αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟ φωτογραφίες «Φάρων της Ελλάδος».Το Ναυτικό Μουσείο εκπροσώπησε ο Ταμίας Δ.Σ. Κ. Νικόλαος Αλαφασός.

«Ναυτικές Διαδρομές» της Βιβλιοθήκης Καίτη Λασκαρίδου


ΤΟ ΝΜΕ HTAN EKEI

Ημερίδα: «Οι Διεθνείς Εξελίξεις και οι Επιπτώσεις τους στο Αιγαίο και την Κύπρο»Την Τρίτη, 15 Μαΐου 2007 πραγματοποιήθηκε Ημερίδα με θέμα «Οι Διεθνείς Εξελίξεις και οι Επιπτώσεις τους στο Αιγαίο και την Κύπρο» από την Κίνηση για την Εθνική Άμυνα (ΚΕΘΑ) και τον Σύλλογο Αποφοίτων Παραγωγικών Σχολών Υπαξιωματικών Π.Ν. (ΣΑΣΥ.ΠΝ), στο αμφιθέατρο του Πολεμικού Μουσείου Αθηνών.Η εκδήλωση ήταν αφιερωμένη στους νεκρούς του Αιγαίου, των Ιμίων, της Κύπρου και στους Ι. Οικονομάκη και Ν. Ζησιμόπουλο. Τη συζήτηση συντόνισε ο Δημοσιογράφος κ. Πασχάλης Κορωναίος ενώ ομιλητές ήταν οι κ.κ. Νικόλαος Παπαναστάσης, Αντισυνταγματάρχης Σ.Ξ. ε.α. με θέμα θέμα «Οι Διεθνείς Εξελίξεις και οι Επιπτώσεις τους στο Αιγαίο και την Κύπρο», Δημήτριος Αλευρομάγειρος, Αντιστράτηγος Επίτιμος Γενικός Επιθεωρητής Στρατού, με θέμα «Η Κύπρος από το Πραξικόπημα μέχρι σήμερα», Θέμος Στοφορόπουλος, Πρέσβης επί Τιμή, με θέμα «Η Ελληνική Διπλωματία για το Αιγαίο και την Κύπρο» και Ιωάννης Παλούμπης, Αντιναύαρχος Π.Ν. ε.α. Επίτιμος Α΄ Υ/ΓΕΕΘΑ, με θέμα «Στρατηγική Αξία Αιγαίου – Κύπρου και Επιπτώσεις.

Ο Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής και η εποχή τουΟ Πρωθυπουργός κ. Κωνσταντίνος Καραμανλής πραγματοποίησε τα εγκαίνια της έκθεσης «Ο Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής και η εποχή του» που έλαβε χώρα στο Μουσείο Μπενάκη, στο κτήριο της Οδού Πειραιώς, την Τρίτη, 5 Ιουνίου 2007.Το Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος εκπροσώπησε η Πρόεδρος.

Ετήσιος χορός

του Ελληνικού Συνδέσμου ΥποβρυχίωνΤο Σάββατο, 28 Απριλίου 2007 πραγματοποιήθηκε ο ετήσιος

χορός του Ελληνικού Συνδέσμου Υποβρυχίων στην αίθουσα

«Πρωτεύς» στην Αίγλη Ζαππείου. Στην εκδήλωση παρευρέθησαν

η Πρόεδρος και ο Γενικός Γραμματέας κ. Τιμόθεος Μασούρας,

Αντιναύαρχος Π.Ν. ε.α.

Εγκαίνια νέων γραφείων ΣΜΥΝΤην Κυριακή, 29 Απριλίου 2007 πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια των νέων γραφείων του Συνδέσμου Αποφοίτων ΣΜΥΝ που παραχώρησε το Πολεμικό Ναυτικό, στην οδό Μιαούλη και Παλλάδος 24-26, 3ος όροφος 14, Κτίριο ΤΕΣ, στην πλατεία Ηρώων στο Μοναστηράκι. Στα εγκαίνια τιμήθηκαν το Πολεμικό Ναυτικό, τα ιδρυτικά μέλη του Συνδέσμου καιθώς και χορηγοί και δωρητές εξοπλισμού, ενώ παραδώθηκε αναμνηστική πλακέτα στην Πρόεδρο του Ναυτικού Μουσείου.

Δ΄ Ημερίδα Ιστορίας Στρατιωτικής ΙατρικήςΤο Σάββατο, 28 Απριλίου 2007, πραγματοποιήθηκε η Δ΄ Ημερίδα Στρατιωτικής Ιατρικής με θέμα «Η Ιστορία της Στρατιω-τικής Ψυχιατρικής στην Ελλάδα». Η εκδήλωση της Εταιρείας Στρα-τιωτικής Ιατρικής έλαβε χώρα στο αμφιθέατρο του Νοσηλευτικού Ιδρύματος Μετοχικού Στρατού.«Η ιστορία της στρατιωτικής ψυχιατρικής στην χώρα μας συνδέεται στενά με τη διαμόρφωση της ελληνικής νευροψυχιατρικής, καθώς στρατιωτικοί ιατροί, που εκπαιδεύτηκαν στη Σχολή της Λυών, τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, είχαν σημαντική συμμετοχή στην εξέλιξή της, όχι μόνο στα πλαίσια του στρατεύματος, αλλά και στον ιατρικό και ακαδημαϊκό χώρο γενικότερα», όπως δήλωσε ο Πρόεδρος της Εταιρείας κ. Ιωάννης Πολυχρονίδης, Υποναύαρχος (ΥΙ) ε.α. Π.Ν. , Νευρολόγος - Ψυχίατρος.Στην Ημερίδα παρευρέθηκε η Πρόεδρος και ο Γενικός Γραμματέας του Μουσείου.Για την Εταιρεία Στρατιωτικής Ιατρικής επισκεφτείτε την ιστοσελί-δα www.helsocmilmed.gr.

Ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Αποφοίτων ΣΜΥΝ παραδίδει στην Πρόεδρο του Μουσείου το θυρέο του ΣυνδέσμουΟ Πρόεδρος του Συνδέσμου Αποφοίτων ΣΜΥΝ παραδίδει στην Πρόεδρο του Μουσείου το θυρέο του Συνδέσμου


TO NME HTAN EKEIΒιβλιοθήκη «Καίτη Λασκαρίδου»Η Βιβλιοθηκονόμος κα Κλεοπάτρα Ρη- γάκη εκπροσώπησε το Μουσείο στην εκ- δήλωση «Δημιουργικά Πρωινά του Σαβ-βάτου της Βιβλιοθήκης Καίτη Λασκαρίδου 2006-2007», το Σάββατο, 19 Μαΐου 2007, με θέμα «Επαγγέλματα που χά-νονται και επαγγέλματα του 21ου αιώνα». Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο θέα-τρο «Κάτω από την γέφυρα», στην πλατεία Ηλεκτρικού Σταθμού Ν. Φαλήρου. Σημειώνουμε ότι η Βιβλιοθήκη «Καίτη Λα- σκαρίδου» διανύει την έβδομη χρονιά λει- τουργίας του επιτυχημένου προγράμμα- τος των Σαββάτων με ενδιαφέρουσες δραστηριότητες για παιδιά σχετικά με τις νέες τεχνολογίες και με τις πιθανές μελλο-ντικές δραστηριότητες που θα προκύψουν από αυτές. Τα παιδιά δουλεύουν παράλ-ληλα με πηλό, κολάζ, κατασκευές και χρώ- ματα.Για περισσότερες πληροφορίες επισκε-φτείτε την ιστοσελίδα www.klasklibrary.gr

25 Χρόνια HELMEPAΗ Πρόεδρος του Μουσείου παρέστη στην εκδήλωση για τον εορτασμό της 25ετίας της HELMEPA, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, την Τετάρτη, 6 Ιουνίου 2007 (για περισσότερες πληροφορίες στο αφιέρωμα για την HELMEPA).

Εκδήλωση Δήμου ΠαπάγουΗ Πρόεδρος του Μουσείου παρευρέθηκε σε δείπνο που παρέθεσε ο Δήμαρχος Παπάγου, Υποναύαρχος Π.Ν. ε.α. κ. Βασίλειος Ξύδης , προς τιμήν των Ελλήνων Αξιωματικών των Ενόπλων Δυνάμεων που αποφοίτησαν προ 50 ετών (το 1957) από τις Στρατιωτικές Σχολές Ευελπίδων, Δοκίμων και Ικάρων.Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε την Πα-ρασκευή, 8 Ιουνίου 2007, στο χώρο εκδηλώσεων του «Samartzis Club».

3η Πολιτιστική Ημερίδα ΎδραςΜε σκοπό την ενίσχυση της εικόνας της Ύδρας σαν τουριστικός τόπος με πολιτιστικό χαρακτήρα, το Ιστορικό Αρχείο – Μουσείο Ύδρας και το Ινστιτούτο Προστασίας Περιβάλλοντος και Τουριστικής Ανάπτυξης, αποφάσισαν να καθιερώσουν τακτικά Μορφωτικά και Πολιτιστικά Προγράμματα – Ημερίδες στην Ύδρα. Η Τρίτη Ημερίδα πραγματοποιήθηκε στις 22 Απριλίου 2007 με θέμα «Τραγούδια Φιλελλήνων Συνθετών» που απέδωσαν οι Λυρικοί Ερμηνευτές “Family Voices”.

TO NME XAIPETIZEI

ΔΩΡΕΑ ΜΠΟΥΝΤΟΥΡΗ

Την 26η Ιουνίου 2007 και με την παραίνεση του Προέδρου του Ελληνικού Ινστιτούτου Προστασίας της Ναυτικής Παράδοσης και εκλεκτού φίλου του Μουσείου κ. Χ. Τζάλα, κατιόντες συγγενείς του

Πλοιάρχου (ε.α.) Εμ. Μπουντούρη επισκέφθηκαν το Μου-σείο και δώρησαν ενθυμήματα του εκλιπόντος, το 1992, Αξιωματικού.Το ιστορικό του Εμ. Μπουντούρη, ο οποίος εισήλθε στη ΣΝΔ το 1918, αποτελεί τυπικό παράδειγμα σταδιο-δρομίας Αξ/κού του Πολεμικού Ναυτικού την ταραγμέ-νη περίοδο του Μεσοπολέμου. Συμμετείχε σε όλα τα Βενιζελικά κινήματα, καταδικάσθηκε ερήμην το 1935 (έχοντας διαφύγει στην Ιταλία μετά το αποτυχόν κίνη- μα του ’35), ανακλήθηκε τον Μάιο του ’40 στην ενέργεια, μετά την αποδοθείσα χάρη του Δεκεμβρίου του ’35. Ο πόλεμος του ’40 τον βρήκε Υποπλοίαρχο να υπηρετεί στο ναυτικό Οχυρό Φλεβών. Επιβαίνοντας του αντιτορπιλικού «ΣΠΕΤΣΑΙ» διέφυγε στην

Αίγυπτο για να συνεχίσει τον αγώνα από τις τάξεις του ΠΝ. Υπηρέτησε στον «ΑΒΕΡΩΦ» και ως κυβερνήτης των αντι- τορπιλικών «ΑΣΠΙΣ» και «ΑΕΤΟΣ». Αργότερα, διετέλεσε κυβερνήτης των αντιτορπιλικών «ΜΙΑΟΥΛΗΣ» και «ΚΟΥ-ΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ». Διακρίθηκε στις πολεμικές επιχειρήσεις που έλαβε μέρος με τα πλοία τα οποία διοίκησε.Το Ναυτικό Μουσείο ευχαριστεί θερμά τα ανίψια κ. Γεώργιο Κόκκινο και κα. Ελένη Σπεζάκη για τα εξαιρετικό πρωτότυπο υλικό (φωτογραφικό, αρχειακό, παράσημα, μετάλλια και προσωπικά είδη) που του παραχωρήθηκε. Η αξιοποίηση του υλικού με αναφορά στον αρχικό του κάτοχο θα αποτελέσει πρώτη μέριμνα του ΝΜΕ.

ÁñéóôåñÜ: Ï ê. Ãåþñãéïò Êüêêéíïò êáé ç êá ÅëÝíç ÓðåæÜêç, áíßøéá ôïõ ÁíôéðëïéÜñ÷ïõ Ð.Í. Ìðïõíôïýñç ìáæß ìå ôçí Ðñüåäñï ôïõ Ìïõóåßïõ êáé ôïí ê. ÔæÜëá, ÐñïÝäñï ôïõ Åëëçíéêïý Éíóôéôïýôïõ Ðñïóôáóßáò ôçò ÍáõôéêÞò ÐáñÜäïóçò.


ΧΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΔΩΡΕΕΣΠροσέφεραν για την ενίσχυση του Μουσείου:

Ο κος Κων/νος Τσαφόγιαννης € 1.000

Ο κος Επαμεινώνδας Σταμούλης, εις μνήμη Αρχιπλοιάρχου (Ο) ΠΝ Νικολάου Λάχανου € 100

Η κα Μαρία Αθανασίου, εις μνήμη Κων/νου Ρουσσέν € 100

Η κα Μαρία Αθανασίου, εις μνήμη Αρχιπλοιάρχου (Ο) ΠΝ Νικολάου Λάχανου € 100

Ο κος και η κα Δ. Δοξιάδη, εις μνήμη Αρχιπλοιάρχου (Ο) Π.Ν. Νικολάου Λάχανου € 100

Ο Ναύαρχος Ν. Δελαγραμμάτικας, εις μνήμη Κων/νου Ρουσσέν € 200

Ο κος Κων/νος Φιλίππου € 220

Ο κος Γεώργιος Ζορμπάς € 50

Η κα Alexandra Fialae € 10

Με χαρά σας ανακοινώνουμε ότι στα μέλη που προσφέρουν ετήσια συνδρομή χιλίων ευρώ, εντάχθηκε και η κα Αγνή Μπουροπούλου-Στρίγκου. Την ευχαριστούμε θερμά.

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

Αγαπητά μας μέλη,

Όπως γνωρίζετε, οι συνδρομές

αποτελούν βασικό έσοδο για

την κάλυψη των λειτουργικών

εξόδων του Μουσείου. Γι’ αυτό

το λόγο θα παρακαλούσαμε για

την έγκαιρη πληρωμή τους.

Σας υπενθυμίζουμε τους τρό-

πους πληρωμής:

Στα γραφεία του Μουσείου

Με ταχυδρομική επιταγή

Μέσω τραπέζης, ονομαστικά,

στον λογαριασμό συνδρομών:

Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος

Αρ. λογ/σμού: 072/482020-74

Σας ευχαριστούμε.

Ευχαριστίες στον Εφοπλιστή κ. Πάνο Λασκαρίδη και την Laskaridis Shipping Company LTDΤο Επίτιμο Μέλος του Μουσείου κ. Πάνος Λασκαρίδης και η Εταιρεία Laska-ridis Shipping Company LTD προσέφεραν στο Μουσείο οικονομική χορηγία 20.000,00 ευρώ. Το Διοικητικό Συμβούλιο τους ευχαριστεί θερμά για την συνεχή και έμπρακτη υποστήριξή τους που συμβάλει στη συνέχεια της λειτουργίας του Μουσείου.

Ευχαριστίες στον Εφοπλιστή κ. Δημήτριο Λεμονίδη και την Ciel Shipmanagement S.A.Το Επίτιμο Μέλος του Μουσείου κ. Δημήτριος Λεμονίδης και η Εταιρεία Ciel Shipmanagement S.A. προσέφεραν στο Μουσείο οικονομική χορηγία ύψους 5.000,00 ευρώ. Το Διοικητικό Συμβούλιο τους ευχαριστεί θερμά για την συνεχή και έμπρακτη υποστήριξή τους που συμβάλει στη συνέχεια της λειτουργίας του Μουσείου.

Ευχαριστίες στο Νοσοκομείο METROPOLITANΕυχαριστούμε θερμά τη Διοίκηση του Νοσοκομείου METROPOLITAN για την οικονομική ενίσχυση προς το Μουσείο 5.000,00 ευρώ. Η συνεισφορά του μεγάλου αυτού Οργανισμού Υγείας της χώρας μας, αποδεικνύει την ευαισθησία της Διοίκησης του σε θέματα της Πολιτιστικής μας Κληρονομιάς.

Δώρησαν στο Μουσείο και τους ευχαριστούμε θερμα:• Ο κ. Δημήτριος Μαυριδερός, 12 αντίγραφα φωτογραφιών και λιθογραφιών σχετικά με τους Βαλκανικούς Πολέμους 1912-13.

• Ο Αντιναύαρχος κ. Γεώργιος Μόραλης, μέλος του Μου-σείου, μία φωτογραφία του πληρώματος του Α/Τ Β.ΟΛΓΑ περνώντας το Σουέζ 1942, μία φωτογραφία του Διόπου πυροβολητή Ευτύχιου Σκλαβενίτη με αφιέρωση, 4/3/42 και μία επιστολή από την αδελφή του CHARETTE που ζούσε στο Σαν Φρανσίσκο και προσεκλήθη να παραστεί στην τελετή παράδοσης του CHARETTE στην Ελλάδα ως «ΒΕ-ΛΟΣ».

• Ο κ. Κωνσταντίνος Τσαφόγιαννης, 8 φωτογραφίες με πλοία στο Δούναβη, μία φωτογραφία του τορπιλοβόλου Αίγλη (1912-1941) και μία του εκπαιδευτικού πλοίου Άρης.

• Ο κ. Ιφικράτης Ελευθερίου, μία φωτογραφία από την κα-θέλκυση του νεότευκτου Σκοπόσημου του Π.Ν. από το Ναυ-πηγείο των «Κωνστ. & Θεόδωρος Ελευθερίου ή Ζέρβας», 1940 και μία φωτογραφία της ποδοσφαιρικής ομάδας της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων (αρχές δεκαετίας ’50).

• Ο κ. Γεώργιος Στρίγκος, μία προσωπογραφία του παππού του, πρώτου Προέδρου του Ν.Μ.E., Γεωργίου Στρίγκου.


Β Α Ρ ΟΑγαπητές φίλες και φίλοι.

Διαβάζοντας το σημείωμα εκδότου (της κ. Αναγνωστοπούλου)

του τελευταίου τεύχους μας αισθάνθηκα πραγματικά θλίψη

για την κατάσταση των οικονομικών του Μουσείου, αλλά και

την έλλειψη ανταπόκρισης από τις αρμόδιες αρχές.

Θα μου επιτρέψετε σ΄ αυτό το σημείωμα, αντί να ασχοληθώ

με κάτι πιο ελαφρύ, κάτι σαν παραπολιτικό κουτσομπολιό,

όπως άλλωστε είναι και ο ρόλος μου, να εκφράσω τις απορίες

που μου δημιουργούνται από όσα έχω διαβάσει και μάθει στο

περιοδικό μας, για τη γενικότερη κατάσταση του Μουσείου.

Ωραία, πίσω στο 1949, ιδρύθηκε το σωματείο που τελικώς

ονομάσθηκε “Ναυτικόν Μουσείον της Ελλάδος”. Αργά θα

πει κανείς το σκεφθήκαμε, αλλά, κάλιο αργά παρά ποτέ.

Εάν όμως δεν είχε ιδρυθεί από την ιδιωτική πρωτοβουλία

και τους εραστές της ναυτικής παράδοσης, είμαι περίεργος,

το Ελληνικό κράτος, τότε, αργότερα, σήμερα, δεν θα το είχε

ιδρύσει;;

Είναι δυνατόν να φαντασθούμε την Ελλάδα, με τη συγκεκρι-

μένη γεωγραφική της διαμόρφωση, με την ιστορία της και

τους θαλασσινούς της αγώνες, με την απαράμιλλη εμπορική

της ναυτιλία, χωρίς Ναυτικό Μουσείο;;

Είναι δυνατόν η Ελλάδα να υποστηρίζει και να διαθέτει (κα-

λώς τα έχει) τα πλέον εξεζητημένα και ποικίλου αντικειμέ-

νου Μουσεία και να μην έχει Ναυτικό Μουσείο;;

Η φυσιολογική απάντηση νομίζω ότι είναι, πως εάν δεν το

είχε θα το έφτιαχνε.

Στη σημερινή οργάνωση του κράτους μας, ποιοι θα ήταν οι

αρμόδιοι φορείς που θα εμπλέκονταν σ΄ αυτό το εγχείρημα;;

Νομίζω πως φυσιολογική απάντηση είναι τα Υπουργεία Άμυ-

νας, Πολιτισμού και Ναυτιλίας.

Εάν όμως είναι έτσι τα πράγματα, για ποιο λόγο οι τρεις αυτοί

φορείς δεν υποστηρίζουν, έστω κατά το ένα τρίτο ο καθένας,

το σημερινό, το υπαρκτό Ναυτικό Μουσείο;;

Εδώ δεν νομίζω πως υπάρχει φυσιολογική απάντηση, θα πρέ-

πει να εικάσουμε, να μαντέψουμε και σ΄ αυτά δεν είμαστε

δυνατοί.

Το κάθε Μουσείο στη σημερινή κοινωνία, για να επιτελεί

το ρόλο του πρέπει να είναι ένας ζωντανός διαδραστικός

οργανισμός, που να συλλαμβάνει τα μηνύματα του χώρου του

και να αποκρίνεται με τοποθετήσεις και θέσεις βγαλμένες

μέσα απ΄ την κοινωνική ζύμωση της σημερινής πραγματι-

κότητας.

Το έργο αυτό χρειάζεται στελέχη με ειδική επιστημονική κα-

τάρτιση, κατάλληλα να αντεπεξέλθουν στις πιεστικές απαι-

τήσεις του σύγχρονου Μουσείου.

Δεν είναι το σημερινό Μουσείο μια απλή σειρά από αίθουσες

διακοσμημένες με εκθέματα, που παραμένουν άψυχες κι

απρόσωπες στην περιέργεια των επισκεπτών. Θέλει εκθέ-

ματα, ανθρώπους, εκδηλώσεις, προγράμματα, γνώσεις, τέ-

χνη και καλαισθησία. Το Μουσείο ζει και για τη ζωή του


ÃñÜöåé ï ÓêÜðïõëïò

χρειάζεται πόρους. Μέρος των πόρων εξοικονομεί το ίδιο, το

μεγαλύτερο όμως ποσοστό προέρχεται από επιχορηγήσεις,

εκτός κι αν έχει τίποτε ιδιαίτερα περιουσιακά στοιχεία τα

οποία εκμεταλλεύεται και του αποφέρουν έσοδα. Οι επιχο-

ρηγήσεις, κυρίως κρατικές, είναι παγκόσμια πρακτική και

δεν είναι δική μας εφεύρεση.

Για το δικό μας Ναυτικό Μουσείο, οι παλιότεροι και πιο σο-

φοί, είχαν κατορθώσει να θεσμοθετηθεί ο, περίφημος πια,

πόρος του ΝΑΤ. Την ιστορία του, που έχει γίνει παγκοίνως

γνωστή, δεν θα την επαναλάβω, απλά θα ευχηθώ κι εγώ από

το πόστο μου να ευοδωθούν οι προσπάθειες της Προέδρου

και του Δ.Σ. και να επιστραφεί στο Μουσείο. Δεν ξέρω αν

πρέπει οι κοινές ευχές να μετατραπούν σε θρησκευτικές

προσευχές, μήπως και υπάρξει επιφοίτηση πνεύματος στις

κεφαλές των αρμοδίων.

Για το αμέσως επόμενο σοβαρότερο ζήτημα που ταλανίζει το

Μουσείο, το στεγαστικό, έχω ακούσει και διαβάσει μύρια όσα.

Το “Άλσος Ναυτικής Παράδοσης” στο Φλοίσβο, προσπαθεί

να ανεγείρει κτίριο που θα είναι Ναυτικό Μουσείο, αλλά όχι

το δικό μας, ή ναι το δικό μας (;;) έχω μπερδευτεί.

Νομίζω πως κι οι αρμόδιοι είναι μπερδεμένοι.

Το “Ινστιτούτο Ιστορίας Εμπορικής Ναυτιλίας”, μετεξέλιξη

του αλήστου μνήμης και τραγικών αποτελεσμάτων “Μουσείου

Εμπορικής Ναυτιλίας” ετοιμάζεται να μετακομίσει από την

αποθήκη της Σχολής Λιμενοφυλάκων, στο ισόγειο του νέου

κτιρίου του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας, Ουσιαστικά θα

πρόκειται για πολυτελή διάκοσμο της εισόδου του Υπουργεί-

ου, (που ορθώς τοποθετείται) η οποία δεν απαιτεί όμως τον

πόρο του ΝΑΤ, ετήσιο και συσσωρευμένο, όπως ισχυρίζεται

το Υπουργείο.

Το πραγματικό Μουσείο, κατά την Πρόεδρό του, ετοιμάζεται

να κλείσει και να απολύσει υπαλλήλους.

Είναι δυνατόν να μη συγκινείται κανείς από τους αρμοδίους;;

Δεν θα υπάρξει ένα Ελληνικό κενό αν κλείσει το Ναυτικό

Μουσείο της χώρας;;

Έστω κι αν έχουμε προγραμματίσει την ίδρυση νέων Ναυτι-

κών Μουσείων, το ΥΕΘΑ στο Φλοίσβο, το ΥΕΝ κάπου αλλού

(στο κτίριο του ΝΑΤ;;) δεν είναι λογικό να διατηρηθεί το παρόν

και τα εκθέματά του ως πυρήνας του νέου;;

Ποια λογική είναι αυτή που σχεδιάζει νέα Ναυτικά Μουσεία,

ξεχωριστά, που διπλασιάζουν την προσπάθεια και το κόστος,

όταν τα εκθέματα στο υπαρκτό Μουσείο δεν μπορούν να

συντηρηθούν και οι υπάλληλοι απολύονται;;

Δηλώνω αδυναμία, αγαπητές φίλες και φίλοι, με τον φτωχό

μου εγκέφαλο να αντιληφθώ τις μεγαλοφυείς συλλήψεις των

αρμοδίων και (ας προσέξουμε την έκφραση)…. των υπευ-

θύνων.

Καλό καλοκαίρι σε όλες και όλους σας.

Μ Ε Τ Ρ Ο


ÊÁÔÁËÏÃÏÓ ÐÏËÉÔÉÓÔÉÊÙÍ ÖÏÑÅÙÍ ÍÁÕÔÉÊÇÓ ÐÁÑÁÄÏÓÇÓ

ÏÍÏÌÁ ÄÉÅÕÈÕÍÓÇ Ô.Ê. ÔÇËÅÖÙÍÁÍÏÌÉÊÇ ÌÏÑÖÇ

ÊÁÔÇÃÏÑÉÁ

1. ÁËÓÏÓ ÅËËÇÍÉÊÇÓ ÍÁÕÔÉÊÇÓ ÐÁÑÁÄÏÓÇÓ

Ðáðáññçãïðïýëïõ 2105 61 ÁèÞíá

210 33 68 518 Í.Ð.É.Ä. Ãåíéêü

2. ÄÇÌÏÔÉÊÏ ÍÁÕÔÉÊÏ &ËÁÏÃÑÁÖÉÊÏ ÌÏÕÓÅÉÏ ÓÕÌÇÓ

Ãéáëüò Óýìçò856 00

ÄùäåêÜíçóá22460 7236322460 72569

Ä. Åéäéêü

3. ÅËËÇÍÉÊÏ ÉÍÓÔÉÔÏÕÔÏÐÑÏÓÔÁÓÉÁÓ ÍÁÕÔÉÊÇÓ ÐÁÑÁÄÏÓÇÓ

Óêñá 94176 63

ÊáëëéèÝá210 89 57 234 Í.Ð.É.Ä. -

4. ÈÙÑÇÊÔÏ Ã. ÁÂÅÑÙÖ ¼ñìïò ÐáëáéïýÖáëÞñïõ -Ôñïêáíôåñü

- 210 98 36 539210 98 52 578

Êñáôéêü -

5. ÉÓÔÏÑÉÊÏ ÁÑ×ÅÉÏ - ÌÏÕÓÅÉÏ ÕÄÑÁÓ

¾äñá180 40¾äñá

22980 52355 Í.Ð.Ä.Ä. Ôïðéêü

6. ÌÏÕÓÅÉÏ ÁËÉÅÕÔÉÊÙÍ ÓÊÁÖÙÍ & ÅÑÃÁËÅÉÙÍ Âéèõíßáò 2

632 00Í. ÌïõäáíéÜ×áëêéäéêÞò

23730 26166 Ä. Åéäéêü

7. ÌÉËÁÍÅÉÏ ÍÁÕÔÉÊÏ ÌÏÕÓÅÉÏÔóéëéâÞ

291 00ÆÜêõíèïò

26950 42436 Í.Ð.É.Ä. Ôïðéêü

8. ÍÁÕÔÉÊÏ & ÉÓÔÏÑÉÊÏÌÏÕÓÅÉÏ ÃÁËÁÎÅÉÄÉÏÕ

Ïäüò Ìïõóåßïõ 3330 52Ãáëáîßäé

22650 4155822650 41795

Ä. Ôïðéêü

9. ÍÁÕÔÉÊÏ & ÉÓÔÏÑÉÊÏÌÏÕÓÅÉÏ ÆÁÊÕÍÈÏÕ

Ìðü÷áëçÓôáõñüò

291 00ÆÜêõíèïò

26950 28249 Í.Ð.É.Ä. Ãåíéêü

10. ÍÁÕÔÉÊÏ ÌÏÕÓÅÉÏ ÁÉÃÁÉÏÕ Ðáñíáóóïý 2 &Ëåùö. Êçöéóßáò

151 24Ìáñïýóé

210 81 25 547210 98 11 581

Í.Ð.É.Ä. Ãåíéêü

11. ÍÁÕÔÉÊÏ ÌÏÕÓÅÉÏ ÁÍÄÑÏÕÄÞìïò ¢íäñïõ

845 00¢íäñïò

22820 22264 Í.Ð.Ä.Ä. Ôïðéêü

12. ÍÁÕÔÉÊÏ ÌÏÕÓÅÉÏ ÈÇÑÁÓÌðïõìðïõëßíáò 31-33

185 35ÐåéñáéÜò

210 42 96 815 Í.Ð.É.Ä. Ôïðéêü

13. ÍÁÕÔÉÊÏ ÌÏÕÓÅÉÏ ÊÁËÕÌÍÏÕÄÞìïò Êáëýìíïõ

852 00ÊÜëõìíïò

22430 51361 Ä Åéäéêü

14. ÍÁÕÔÉÊÏ ÌÏÕÓÅÉÏ ÊÑÇÔÇÓÁêôÞ Êïõíôïõñéþôç

731 31×áíéÜ

Ôçë.: 28210 91875Fax: 28210 74484

Í.Ð.É.Ä. Ãåíéêü

15. ÍÁÕÔÉÊÏ ÌÏÕÓÅÉÏ ËÉÔÏ×ÙÑÏÕÁã. Áðïóôüëùí 35

602 00Ëéôü÷ùñï Ðéåñßáò

23520 81402 Í.Ð.É.Ä. Ôïðéêü

16. ÍÁÕÔÉÊÏ ÌÏÕÓÅÉÏ ÏÉÍÏÕÓÓÙÍÏÉÍÏÕÓÓÅÓ ×ÉÏÕ

Ïéíïýóóåò821 01

Ïéíïýóóåò22720 51582 Í.Ð.É.Ä. Ãåíéêü

17. ÍÁÕÔÉÊÏ ÌÏÕÓÅÉÏ ×ÉÏÕÓôÝöáíïõ Ôóïýñç 20

821 00×ßïò

22710 44139 Í.Ð.É.Ä. Ôïðéêü

18. ÌÏÕÓÅÉÏ ÁËÉÅÉÁÓ & ÁËÉÅÕÔÉÊÙÍ ÓÊÁÖÙÍ ÓÔÏ ÐÅÑÁÌÁ

ÊáñáïëÞ & Äçìçôñßïõ 28

188 63ÐÝñáìá

210 44 19 083 Ä. Åéäéêü

19. ÍÁÕÔÉÊÏ ÌÏÕÓÅÉÏ ÊÁÂÁËÁÓ - - Ôçë.: 2510 835826Fax: 2510 226850

Ä. Åéäéêü

20. ÌÏÕÓÅÉÏ ÍÁÕÔÉÊÇÓ ÐÁÑÁÄÏÓÇÓ & ÓÐÏÃÃÁËÅÉÁÓ ÍÅÁÓ ÊÏÕÔÁËÇÓ - 814 00

ËÞìíïò

Ôçë.: 22540 51790 22540 51362Fax: 22540 51763

Ä. Åéäéêü

21. ÍÁÕÔÉÊÏ ÌÏÕÓÅÉÏ ÉÏÍÉÏÕ -ÖÜñóá

ÁñãïóôüëéÊåöáëëïíéÜ

Ôçë.: 26710 87260Fax: 26710 25656

Í.Ð.É.Ä. Ôïðéêü

22. ÍÁÕÔÉÊÏ ÌÏÕÓÅÉÏ ÊÁÑÄÁÌÕËÙÍ - ÊáñäÜìõëá×ßïò

Ôçë.: 2510 835287Êéí: 6936 136 145

Í.Ð.É.Ä. Ôïðéêü

23. ÌÏÕÓÅÉÏ “ÈÁËÁÓÓÁ” ÊÕÐÑÏÕÊñõïíåñßïõ 14

Áã. ÍÜðáÊýðñïò

00357 23816366 Ä. Ãåíéêü

24. ÍÁÕÔÉÊÇ ÓÕËËÏÃÇ Ì. ÌÅÈÅÍÉÔÇ - 166 74ÃëõöÜäá

- É. Ãåíéêü


Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος

Documents

Transcript of Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος