แหล่งเรียนรู้ คุ้มเจ้ายอดเรือน

แหลงเรยนรชมชน คมเจายอดเรอน

คำานำา เอกสารชดนเปนเอกสารแสดงสอโปสเตอรทจดทำาขนเพอแสดงในแหลงเรยนรชมชนคมเจายอดเรอนทเจาจกรคำาขจรศกดเจาหลวงองคท๑๐นครลำาพนสรางขนเมอป พทธศกราช๒๔๗๐ เพอมอบใหกบเจายอดเรอนผเปนชายา ปจจบนตงอยเลขท ๔ ถนนรถแกวอำาเภอเมองจงหวดลำาพน

แหลงเรยนรชมชนคมเจายอดเรอนจดตงขนตามเจตนารมณของหลานๆโดยม นางกาญจนา(ณลำาพน)มหาแสนผครอบครองอาคารในปจจบนเปนกำาลงสำาคญโดย ดำาเนนการรวมกบเทศบาลเมองลำาพนสาขาสถาปตยกรรมคณะศลปกรรมและสถาปตยกรรมศาสตรมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลลานนาพพธภณฑสถานแหง ชาตหรภญไชยและดร.เพญสภาสขคตะใจอนทรเพอเปนการเชดชคณคาของเจายอดเรอนโดยนำาเสนอประวตและจรยวตรของเจายอดเรอนตลอดจนบคคลสำาคญตางๆทเกยวของรวมทง“เฮอนสรไน”อาคารเรอนไมทเปนเอกลกษณทางสถาปตยกรรมของจงหวดลำาพนใหผสนใจไดเรยนร

แหลงเรยนรชมชนคมเจายอดเรอนเรมเปดใหผสนใจไดเขาชมตงแตวนท๙กนยายน๒๕๕๕เปนตนไป

4 แหลงเรยนรชมชน คมเจายอดเรอน

5แหลงเรยนรชมชน คมเจายอดเรอน

แหลงเรยนรชมชนคมเจายอดเรอน คมเจายอดเรอน เปนอาคารเรอนไมยกใตถนสง ชนบนประกอบดวยเรอนใหญดานหนาม ๕หอง และเรอนเลกดานหลงม๓หองเชอมตอกนดวยชานทเรอนใหญจดแสดงนทรรศการเพอเปนแหลงเรยนรชมชนดงน

หองท๑หองรบแขกจดแสดงสอโปสเตอรเรองราวเกยวกบเจาจกรคำาขจรศกดประกอบดวยพระราชประวต จรยวตร และการจดตงพพธภณฑสถานแหงชาตหรภญไชย จดแสดงเครองดนตรทเคยใชแสดงในคมหลวง โดยมเจายอดเรอนเปนผรวมบรรเลง

หองท๒จดแสดงสอโปสเตอรเกยวกบบคคลสำาคญและของดเมองหรภญไชยประกอบดวยพระนางจามเทว ศลาจารกอกษรมอญโบราณนำาตน๕สและครบาศรวชย

หองท๓โถงกลางจดแสดงสอโปสเตอรขอความทบคคลตางๆเขยนถงเจายอดเรอนขาวของเครองใชจำาพวก ถวยชามของเจายอดเรอนและอาหารโปรดทเจายอดเรอนเคยปรงถวายเจาจกรคำาขจรศกด

หองท๔หองบรรพบรษจดแสดงสอโปสเตอรสายสกลบรรพบรษของเจาจกรคำาขจรศกด(ณลำาพน)และ เจายอดเรอน(ตงคนาคร)ภาพถายบรรพบรษขาวของเครองใชจากเมองเชยงตง

หองท๕หองนอนจดแสดงสอโปสเตอรเกยวกบประวตและจรยวตรของเจายอดเรอนคาวฮำาทศาสตราจารย มณ พยอมยงคพรรณนาถงเจายอดเรอน จดแสดงเครองเรอนภายในหองนอน เครองแตงกาย เครองแกวจากประเทศองกฤษทเจาจกรคำาขจรศกดประทานใหเจายอดเรอน


ประวตเจายอดเรอน เจายอดเรอนเปนบตรสาวเจานอยเมองใจและเจาแวนแกวเกดเดอนสงหาคมพ.ศ.๒๔๔๖(ปกระตาย)ทคม พระยาวงซาย(ดวงทพ)ถนนวงซายจงหวดลำาพนบดามารดาเสยชวตตงแตยงเลกดงนนการอบรมเลยงดหลานทงสามคนคอเจาหนานเมองดเจายอดเรอนและเจานอยอนทนนทจงเปนภาระของเจาปอเฒา(เจาป)คอพระยาวงซาย (ดวงทพ)ตอมาคอเจาราชภาตกวงษ(เจานอยดวงทพ)

เจายอดเรอนมกรยามารยาทเรยบรอย นมนวล จตใจด พดจาไพเราะ มกตามเจาปไปวดไชยมงคล ทกครง เมอเขาโรงเรยนไดใกลชดสนทสนมกบเจาลำาเจยกธดาเจาหลวงจกรคำาฯกระทงจบการศกษาเจาลำาเจยกจงขออนญาต เจาหลวงจกรคำาฯและเจาราชภาตกวงษ(เจานอยดวงทพตงคนาคร)พาเจายอดเรอนเขาอยทคมหลวงเกาเมอพ.ศ.๒๔๕๘ เจายอดเรอนอายได๑๓ปตอมาเจาลำาเจยกไดรบพระมหากรณาธคณจากพระบาทสมเดจพระเจาอยหวรชกาลท๖ พระราชทานมงคลสมรสแลวยายไปกรงเทพ

ถงเดอนเมษายนพ.ศ.๒๔๖๓เจาหลวงจกรคำาขจรศกดทรงขอเจายอดเรอนจากเจาราชภาตกวงษ(เจานอยดวงทพตงคนาคร)เปนชายา

เจายอดเรอนมความศรทธาในพระพทธศาสนานำาเอาพระธรรมคำาสอนมาปฏบตตลอดชวตเมออายยงนอยตามเจาปเจาราชภาตกวงษไปวดชยมงคล ชวงเปนชายาเจาหลวงจกรคำาฯ กปฏบตตามเจาหลวงไปวดพระธาตหรภญ ชยวรมหาวหารทกครง เมอมาอยทคมถนนรถแกวทกวนจะถวายภตตาหารแดพระภกษสวดมนตไหวพระรกษาศลหา วนพระไปวดทำาบญตกบาตรฟงเทศนธรรมทวดพระธาตหรภญชยวรมหาวหารและบรจาคทรพยจนเจอ

ทานมกจะเยยมเยยนญาตมตรลกหลานหวงทกคนภาษาทพดกบลกหลานญาตมตรและคนทวไปคงเรยบรอยสภาพไมตำาหนตเตยนใครไมมอารมณขนมวสบบหรขโยอมเมยงเหมอนเดมทานมความอดทนสงแมในชวงเจบปวยดวยโรคมะเรงกไมทรนทรายมสตจนกระทงจากไปอยางสงบในเวลา๑๓.๐๐น.วนท๙สงหาคมพ.ศ.๒๕๐๖

สรรวมอายได๖๐ป


เจายอดเรอนในฐานะชายาเจาหลวงจกรคำาฯ ชายาเจาหลวงจกรคำาฯทานแรกคอแมเจาขานแกวทถงแกกรรมเมออาย๒๘ปสวนแมเจาแขกแกวทาน ลาออกไปดแลเจาบดาของทานเมอปพ.ศ.๒๔๕๙ชายาอก๒ทานคอแมเจาสวนบญและแมเจายอดเรอนซงทงสองทานรกยกยองเกรงใจและใหเกยรตซงกนและกนเจาสวนบญแทนตวเองวาพสวนเจายอดเรอนแทนตวเองวาขาเจาเหมอน ผหญงลานนาทแทนตวเองวาขาเจากบผสงวยกวา

หลงจากเจาหลวงพราลยชายาทงสองทานยงหมนไปเยยมเยยนกนวนพระไปวดพรอมกนทวดพระธาตหรภญชย วรมหาวหารศรทธาวดพระธาตหรภญชยกยงเคารพนบถอใหเกยรตชายาทงสองทานและเวนทนงดานหนาใหเสมอ เอกสารทเปนลายลกษณอกษรทกลาวถงเจายอดเรอนมไมมากนกมตอนหนงปรากฏอยในเอกสารจดหมายเหตสมเดจพระเจานองยาเธอเจาฟาอษฎางคเดชาวธกรมหลวงนครราชสมาเสดจตรวจราชการมณฑลพายพพ.ศ.๒๔๖๓กราบบงคมทลถวายรายงานแดพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวรชกาลท๖เรองลำาพนขอความ ตอนหนงวา

“...มบตรสาวของเจาผครองนครจงหวดชอลำาเจยกคนหนงซงทำาหนาทแมบานคลายกบเจาศรนวลบตรสาว เจาลำาปาง...ชายาเปนชายาคนใหมเปนคนสาวเทากบบตรสาวคนเลกดทาทางแกออกจะเกณฑใหเปนเดกฟงบงคบ บญชาบตรสาวคนใหญคอเจาลำาเจยกนนเสมอ...”

แมเจาขานแกววางรากฐานหนาทแมบานใหเจาลำาเจยกพรอมกบวางรากฐานใหราชบตรราชธดาดานการศกษาพอเจาจกรคำาฯ เหนคาของการศกษามากกวาเงนทองทรพยสมบตเมอเจาลำาเจยกรบพระมหากรณาธคณพระราชทาน มงคลสมรสกบหมอมเจาเกยรตประวตเกษมสนตและยายไปอยกรงเทพฯเจาหลวงจกรคำาฯโปรดใหเจายอดเรอนรบหนาทเปนผดแลกจการภายในบานตอมเจาตยธนญชยานนทดแลบรเวณสวนกลางคมหลวงเกาใตถนสงมกทอผาหลายหลงทอผาไหมผาฝายยอมเสนไหมเสนดายพลอากาศตรเจาวฒนนและเจาสารนทงสองทานเลาใหฟงเรองความเสยหายจากการยอมเสนไหมจำานวนมาก ดวยวธใหม ทกทานในยคนนชนชมความเพยรพยายามและความสามารถของเจายอดเรอนทสามารถแกไขไดสำาเรจเสนไหมจำานวนมากชดนนนำากลบมาใชไดดงเดม

เจายอดเรอนเปนคนใจดพดเพราะนมนวลไมเคยโกรธไมเคยวารายใครสงเสรมใหหลานทกคนไดเรยนตามแบบอยาง เจาหลวงจกรคำาฯจนดำาเนนชวตดวยความมนคงทกคน

เจายอดเรอนดแลเจาตยธนญชยานนทเจานาของเจาหลวงจกรคำาฯจนถงแกกรรมเมออายเกอบ๙๐ปเจายอดเรอนอนเคราะหบรวารปลกบานเลกใหหนานอนตา(พเลยงทตามไปถวายภกตาหารพระทกวน)อยกบลกและหลาน อนเคราะหบวผนบวไหลและบวไรทเคยเปนตนหองอนเคราะหเจาหอมธดาของเจาราชภาคไนย(เมองไทย)อนเคราะห บวคำาลกหนานอนตา

เจาปของเจายอดเรอนคอเจาราชภาตวงษ(เจานอยดวงทพตงคนาคร)ทำาหนาทเสนาสรรพากรคกบเจาหลวงจกรคำาฯททำาหนาทเสนาคลงตงแตสมยพระยาวงขวา(เจานอยจกรคำา)และพระยาวงซาย(เจานอยดวงทพ)เจานอย อนทนนทนองชายดแลปาไมเมองลของเจาหลวงจกรคำาฯ

เจาหลวงจกรคำาฯเรมประชวรเมอเดอนกรกฎาคมพ.ศ.๒๔๘๖เจายอดเรอนดแลทกวนอยโรงพยาบาลเสรเรงฤทธ (แมคคอรมค) โรงพยาบาลศรราชเสดจกลบลำาพนโดยรถไฟทฯพณฯนายกรฐมนตรจอมพลป.พบลสงครามจดถวาย๑โบกและถงแกพราลยเมอวนท๕พฤศจกายนพ.ศ.๒๔๘๖รวมระยะเวลา๕เดอนทเจายอดเรอนทมเทดแลเอาใจใสตลอด๒๔ชวโมง


กะโลง (โคลง) ฮำาเจาแมยอดเรอนโดย ศาสตราจารยเกยรตคณ ดร.มณ พยอมยงค ศลปนแหงชาต สาขาวรรณศลป

เจาแมยอดเรอนเปนหลานของเจาราชภาตกวงษเจาคำาปอทานมบตรคนเดยวคอเจานอยเมองใจซงทานไดแตงงานกบเจาแวนแกวมบตรธดา๓คนคอ ๑.เจาหนานเมองด(ตงคนาคร)ณลำาพน ๒.เจายอดเรอน(ตงคนาคร)ณลำาพน ๓.เจานอยอนทนนท(ตงคนาคร)ณลำาพนโคลงสสภาพ ยอดเรอนขตยะ นาร งามเงอนมสะหร ยงแลว เปนยอดกลยาณ แหงละ–พนแฮ เจาแมดจนางแกว พอเจาจกรคำา

เจานายและประชาชนชาวลำาพนกลาววาในสมยทเจายอดเรอนเขาสวยสาวอายได๑๔–๑๕ปมรปโฉมงดงามยงเปนทกลาวขวญและตดตาตองใจของชายหนมทงหลายในสมยนนความงามของเจายอดเรอนเปนดงคำาโคลงตอไปน จำาเรญวยยางเขา ดรณา รปลกษณผองโสภา เดนฟา มวลชายตางฝนหา เคยงคอวลเฮย เรยงรวมกบเจาหลา ออดออนเสนหา

เจาพอจกรคำาขจรศกดเจาผครองนครลำาพนแมนวาจะมชายาแลวหลายนางคอเจาแมขานแกวเจาแมแขกแกวเจาแมสวนบญหมอมแวนแกวหมอมแยงแตเมอไดเหนรปโฉมของสาวหนอยยอดเรอนงดงามยงนกกทรงตดตาตองใจตองการจะนำามาเปนชายาจงไดสขอกบเจาราชภาตกวงษซงเปนเจาปของเจาแมยอดเรอนดงคำาโคลงตอไปน จกรคำาจอมเจองเจา ลำาพน ใฝรกยอดเรอนหนน เนองนอง มาอยบำารงพน พศวาส เปนชายาคปอง อยคมสขเสถยร

คณสมบตของเจาแมยอดเรอน ๑.เปนคนใจดมอปนสยงดงาม ๒.เปนแมศรเรอนของพอเจาดแลบานเรอนไมมความบกพรอง ๓.รกลกหลานญาตพนอง ๔.สงเสรมลกหลานใหไดรบการศกษาสงตามอตภาพของแตละคน ๕.มศลปะทางการชางสตรโดยเฉพาะมฝมอในการทำาดอกไมใบตองทประณตงดงาม ๖.มใจบญสนทานชอบทำาบญเขาวดเขาวามาตลอดจนสนอายขย ๗.มศลปะในการยอมผาไดงดงาม ๘.มศลปะในการเลนซออไดไพเราะ เจาพอรกเจาแม เพยงใจ แปงเรอนทรงสรไน คมแกว เปนทอยอาศย ยนนงนอนเฮย สขเกษมผองแผว อยคมเยนใจ

หลานเจดนางไดรบมรดกทดนและบานของเจาปาคอเจาแมยอดเรอนพวกพๆทง๖ไดมอบใหนางกาญจนานองคนสดทองเปนเจาของโดยใหคาตอบแทนเงนใหแกพทงหกตามสมควร ตอมากาญจนาและลกๆปรารถนาจะเอาคมเจายอดเรอนเปนพพธภณฑแสดงวถชวตของเจาแมยอดเรอนและแสดงศลปวตถโบราณของประชาชนทนำามารวมเปนการใหการศกษาแกเยาวชนและลกหลานลำาพนและบคคลทวไปนานเทานาน



กำาเนดเจาแมยอดเรอน ๒๗.มลกรกชายเดยวขวญตา เนตรนามาเมองใจลกเตา เจาเมองใจไดกบนองเหนา แวนแกวนงเยาเลศลกษณ เอามาเฝอแฝงเตยมแยงใฝมก เกดลกเตากนมา

๒๘.คนชายแรกเคาเปนยอดปตตา ใสชอลกยาหนานเมองดเจา คนทสองเปนญงนองเหนา ชอเจายอดเฮอนเขอนคบ คนทสามลกหลารวยทรพย นบชอเจาอนทนนท

เจายอดเรอนออกเรอน ๓๑.อายนาฎนองสบหาขวบป เปนสาวโสภสรรพางครางหนอย วรรณะสดใสวไลออยหรอย เหมอนเทพนจากฟา ควโกงกลมเรยวงามวาดวา รบเนตรหนาตาคม

๓๒.สองแกมนวลนองผดผองสวยสม ปนชนเชยชมยอยแยมแจมหนา รางแควคงกลมสมกบเจาหลา โสภนนายงนก ไผหนกเมาไฝเฝาปองรก ใครแฝงใฝฟนกลยา

๓๓.งามรปเนอนาเสนหา กรยาดเสรมศรนองเหนา เหมอนกลนหอมดมดอมดอกเขา สคนโธเฟองฟง ดงแสงสระวสายรง ใสสวางแจงอมพร

๓๔.จกรคำาทานไทไดขาวสมร เปงใจบงอรเอาเปนคปอง จงไปสขอพะนอถามถอง กบปเจาราชภาตกวงษ เจาปไทแจงในประสงค มอบอบอนงคหอเปนคเจา

คณสมบตกลสตรของเจาแมยอดเรอน ๔๔.ฝายกำาวนตกอมอกแฝงเฝา ปยาเมารวมรก ยอดเรอนสะหรใจดเฟอฟก การใหญหนอยนานา ตกแตงพรอมหอเรอนเคหา ประดบประดาสมเปนคมเจา

๔๕.ผอไหนกงามความคดแบบเบา ผอเลงเลาเรยบรอย งานดานฝมอถกทอคละคอย หยบหยองหอยอาภา การชบยอมไหมดายวตถา เปนสนานาสดใสแสดสอ

๔๖.สเขยวสแดงแสงดอกคำาหอ สทองเงนสอดซอน ชวยเจาลำาเจยกทอไหมยอดมอน ตนจกขอนงามเงา งานใบตองนนหยบกานแถมเถาว เปนเหลยมลเลาใบศรสอดสรอย

๔๗.ควกหมากควกปดงามออยหรอย ปนเลงกอยยงนก สวยดอกบปผามาลาผองพกตร ใชกราบไหวบชา คนหลายเขตคมตางหลมมาหา เรยนเอาวชาปดแปงแตงหยอง

๔๘.เจาแมยอดเรอนใจเตอนใฝของ จดหองครวทรงเครองยศ ผาผอนวตถาแปงเปนหลนลด ซกรดตอมตงปวง เสอผาเครองยศขององคเจาหลวง เหรยญตราดอกดวงจดไวเปนถาน

๔๙.ผานงครวใบทใชในบาน ของญงชายเฝยดไว นำาอบนำาหอมนำามนลบไล คนฉองตองฉายา เตรยมไวพรอมพระสางเกษา คนธรรมดาเรยกหวเนอเจา



พอเจาจกรคำาฯ สรางคมใหเจาแมยอดเรอน ๕๘.ทำาบญกศลมงผลวมต กบมวลหมเจานางนาย จงเปนทรกปนแปงหลวงหลาย เจาญงเจาชายชอบมาแอวบาน พอเจาจกรคำาไดจาปากตาน กบยอดเรอนบานบวงคลอง

๕๙.วาอายใครแปงหอเฮอนหอนอง เคหาแหงหองเรอนใน เปนนเวศนคมททนสมย ทรงสรไนเปนเรอนหาหอง มชานอยกลางขมเตนจอดจอง ยามไดชมนมพนอง

๖๐.รบแขกบนเตนยามเชญเพอนพอง มาจาตอบถองเชยบาน จมกนอยทายใกลหองอาหาร เปนทสำาราญเสวยนำาเขา ขนโตกหลวงสำาหรบพอเจา ขนโตกรามโตกนอย

๖๑.โตะกนอาหารจดการเรยบรอย มตงอตงยงยาย นำาตนตงไวกอกเงนควบปลาย นำาหมอเรยงรายนำาโบยหยอนหอย แปงทกนฮานนำาเตอมถอย ทระเบยงลอยเขตคม

๖๒.หองสำาคญสำาหรบหมตม คอหองพระเจาบชา หงพระพทธะอะระหนตา มเครองบชาตนเทยนตอตง หมอดอกบปผาเรยงไวเปนบง เปนทวนทงนอมนบ

๖๓.หองหอนายทนอนพรอมครบ มเตยงตงตองจองนอน ปลาดพรอมเครองปญจถรณ คอสะลนอนนมเนอลกแนน แปงตงแวนหลวงตดขวงตอแปน สำาหรบยลแยงรางนอง

๖๔.หองสขาจดไวทตอง ถดจากหองโฮงครว คกบตอมนำาอาบลางตนตว บวระมวลเฮอนงามหลงกวาง พอเจาจกรคำาปรกษากลาวอาง หาวนมางคะละ

แมเจายอดเรอนไปพกอยกบญาตบานสนดอนรอมหลงสนเจาหลวง

๘๕.ยอดเรอนแมไทรำาไหโศกา ไดรำาลาจากคมหลวงเจา ไปพกอาศยวงคใยนองเหนา คอเจานอยอนทนนท บานสนดอนรอมกบหลานของตน หายทกขเววนสองปขวบเขา

๘๖.จงกลบคนมาอยเคหาเจา ททานจกรคำาแปงไว ถนนรถแกวชอชายาไท อนทยงยศเจาราชา บานเลขทสบอกไวเปนตรา กลางนคราลำาพนเขตหอง


เจายอดเรอนทอาตมารจก อาตมารจกเจายอดเรอนตงแตอาตมายงเปนสามเณรเจาหลวงจกรคำาฯเจาสวนบญและเจายอดเรอนนงขาวหมขาวมานอนวดทวหารพระพทธฟงเทศนถอศลทกวนพระใหญเดอนยเปงเดอนแปดเปงเหนอสบสองเปงเหนอวนตง ธรรมหลวงเจาหลวงจกรคำาฯเปนเจาภาพเทศนมหาชาตกณฑเทศนใหญทกปเมอเทศนาถงกณฑนครกณฑมฝนหาแกว เมดฝนหาแกวทำาเปนเมยงอมผย(โปรย)ลงมายงบรวารทอยดานลางวหารไดเกบเมดฝนหาแกว

โดยเฉพาะในปพ.ศ.๒๔๕๖ไดเกดพายพดกระหนำาครงใหญพระวหารหลวงพงทลายยอดฉตรทองขององคพระเจดยหลวงฯไดหกพงลงมาหลงจากลมหลวงครงนนเจาหลวงจกรคำาฯเปนประธานบรณะเปลยนยอดฉตรใหมและสรางวหารหลวงหลงใหมเมอเจาหลวงจกรคำาฯถงแกพราลยแลวเจายอดเรอนและเจาสวนบญทงสองทานกยงมาฟงธรรมะ ทกวนพระสมำาเสมอเปนมหาอบาสกา

เจายอดเรอนมหลานสาว๗คนจำาไดทกคนเจายอดเรอนมศรทธารวมสรางศาลาบาตรดานใตวหารพระพทธรวมสรางวหารและรปตดผนงทวหารพระพทธบาทสรอยปฏปทาของทานทไดทำาบญรวมกบพอเจาและคณาญาตคงเปน เพราะปพเพกะตะปญญะตาการไดสรางสมบญรวมกนในชาตปางกอนเปนแนแท

พระเทพมหาเจตยาจารย (ไพบลย ภวปโล) เจาคณะจงหวดลำาพน

เจาอาวาสวดพระธาตหรภญชยวรมหาวหาร เมษายน ๒๕๕๒


ความทรงจำาในคมหลวง – คมเจายอดเรอน พอนอยอนคำาปนแสงเลาวาพอเคยเปนสลาสรางคมใหเจายอดเรอนทถนนรถแกวเปนคมไมสกทงหลงมเรอน เลกทำาครวมหลองขาวและชวยทำาคมหลวงทถนนอนทยงยศและชวยทำาคมเจาลำาเจยกดวยผมจำาไดแมนระยะทผมเรยน ทโรงเรยนประตลตอนเชาจะตองมาทคมหลวงเพอเอาอาหารใหสตวเลยงเปนประจำาทกวนสตวทเลยงมนกเขานกยงไกฟานกเปดนำาลงคางชะนเสอหมเมนพอใหอาหารสตวแลวทานกจะเรยกใหไปรบรางวล๒สตางคหลงเลกเรยนแลวทานจะเตอนบอยเรองเกบไขนกเปดนำาเพราะถาไมไปเกบนกเปดนำามนมกจะกนไขของมนเองหลงจากใหอาหารสตวเลยงรอบบายแลวทานกจะใหรางวลอก๒สตางคทกวนผมสงเกตวาประมาณ๕โมงเยนเจาหลวงมกจะมาคยกบพอนอยอนคำาเปนประจำาผมมพนฐานในการเลนดนตรกเพราะไดยนเสยงดนตรทกๆ เสาร–อาทตยจนเกดความเขาใจเรองดนตรเจาหลวงจกรคำาฯทานจะใหมดนตรมาเลนในคมหลวงเปนประจำาทกวนเสารเปนดนตรพนเมองมสะลอ–ซง วนอาทตยเปนดนตรไทยมซออซอดวงจะเขระนาดและอนๆอกหลายชนด

นายศรกย ปนแสง ศลปนดเดนจงหวดลำาพน สาขาศลปะการแสดงดานการดนตร ประจำาปพทธศกราช ๒๕๔๕


เจาแมเฮอนทเคารพรก เจาแมเฮอนมบคลกทเรยบรอยทงกรยามารยาทการพดจาออนนอมถอมตนมความอดทนเสยสละมระเบยบ วนยขยนหมนเพยรไมวาทกขหรอสขทานจะไมแสดงออกมาใหเหน

อำาภาและวารณตองเขาไปกราบเทาองคเจาหลวงและเจาสวนบญกอนไปกราบเจาแมเฮอนแลวจงไปโรงเรยนซงเปนเรอนไม๒ชนอยหวมมสามแยกไฟแดงถนนอนทยงยศ(ปจจบนเปนตกแถว)เจาหลวงจะประทานสตางคไปโรงเรยนวนละ๑๐สตางคโดยใหนบสตางคเอาเองจากกลองเงนสดทมคนเกบคาเชากาด(ตลาดสด)มาใหเลกเรยนกจะมา กราบเจาหลวงเจาสวนบญแลวจงไปกราบเจาแมเฮอนทโรงครว

เจาหลวงโปรดใหวารณนงตกและใหอานหนงสอใหฟงเพอฝกอานหนงสอดวยเมอวารณตาแดงเจาหลวงโปรดใหไปรกษาทโรงพยาบาลเสรเรงฤทธ(แมคคอรมค)เชยงใหมการอกเสบอาการตาแดงดขนแตตาเปนแผนฝาเรมมองไมชดจนกลายเปนตอหนตามองไมเหนไป๑ขางเจาหลวงจงโปรดใหวารณนงตกอานหนงสอใหฟงอยเสมอเพอฝก ใหหดมองเหนดวยตาเพยงขางเดยวสวนอำาภากลบบานกอนเมอออกจากคมหลวงดานตลาดสดแลวจะแวะไปทคมเจาปทวดเจาราชภาตกวงษ(ดวงทพ)เพอไปนวดใหทานเสรจแลวทานกจะใหรางวลวนละ๑๐สตางคทกวนอำาภา เอาสตางคไปใสออมสนทพอนนททำาขนจากกระบอกไมไผเจาะรเทากบสตางคแดง๑สตางค

ทกครงทหลานๆเขาไปกราบเจาแมเฮอนถาเปนเวลาบายเจาแมเฮอนจะพกผอนอยทชนสองขนดานหลงอยมมซายของตกใหม มองจากหนาตางจะเหนสระนำาและตนดอกมะลอยใกลๆสระ หลานๆกลบจากโรงเรยนจะชวยเกบดอกมะลแลวรอยเปนพวงใหเจาแมเฮอนและลางดอกมะลใหสะอาดแลวนำาไปลอยในขนนำาดม

เจาหลวงโปรดไปพกผอนทเรอนไมทสรางอยในกลางสระนำาหนองดอก(ปจจบนเปนตลาดสด)ชาวบานเรยกเรอนไม นวา“หอเยน”เปนทนงเยนสบายของเจาหลวงพรอมดวยเจาสวนบญเจาแมเฮอนอำาภากตามเจาแมเฮอนไปดวยเพอไป เกบดอกบวแลวนำาไปรดกลบดอกดวยเตารดใสไฟถานเปนกอนตองระวงมากถาไฟแรงไปกลบดอกบวจะไหมกรอบใชไมไดรดเสรจจดใสกลองเกบไวใหเจาแมเฮอนมวนบหรถวายเจาหลวงซงเจาหลวงทานจะชอบมากเพราะมกลนหอมสวนบหรขโยใชใบตองออนฉกรดและตดหวทายเหมอนกลบดอกบวไสบหรขโยใชไมขอยถากจากตนสดๆนำามาหนเลกมากขนาดใหญกวาเมดงาเลกนอยนำานำาตาลออยมาเคยวพอเหนยวเปนยางนำาขอยทหนเลกแลวลงไปควจนหอมมสเหลองทองสวยเวลามวนบหรใบตองรดเรยบใสยาเสนวางขโยควตรงกลางเสนยากอนมวน


ในคนเดอนมดในตอนคำาเจาหลวงเจาสวนบญพรอมดวยเจาแมเฮอนจะมาพกผอนทบานเลขท๑๑๐ถนนลำาพน-ปาซางบานสนดอนรอมของพอนนทเพอทจะมาเฝาด“ผโพง”ซงจะออกมาหากนกบเขยดททงนาเวลามดแสงไฟตามบานเรอนดบหมดจะไดเหนดวงไฟมแสงสวางสเขยวๆลอยไปมาบางครงอยสงบางครงกจะลอยตำาแตเมอบานเมอง เจรญผโพงกหายไป

เจาแมเฮอนมพชายคอเจาหนานเมองดและนองชายคอเจานอยอนทนนทพอนนทไดมโอกาสรบใชเจาหลวง โดยไปทำางานดแลปางไมทเมองลและบานโฮงทกๆครงพอนนทเดนทางโดยนงบนหลงชางมาจากเมองลแลวนำาชางเขาบานสนดอนรอมลามโซชางไวกบลำาไยตนใหญขางเรอนควาญชางนำาตนกกตนออยใหชางกนทกวนชางกถายมล ออกมาเปนกองใหญมาก พอนนทบอกวาถาลก อยากไดลกชางนอย ใหเกบมลชางใสทตนพลซงปลกกบตนหมาก ใหรดนำาทกวนจะเกดเปนชางนอยใหเราได อำาภาเกบมลชางรดนำาทกวน ทกครงทพอนนทนำาชางกลบมาจากเมองลแตกไมเหนออกเปนลกชางสกทถงอยางไรกคดวาคงเปนจรงสกวนในวยเดกจงทำาอยางตอเนองขยนตกนำารดตนอนดวยใจหวง คดไดวาพอนนทมวธการใชใหลกทำางานและมความขยนหมนเพยร อดทนและมความหวงในสงททำาเดกๆ ทกคนตองหาบนำากนนำาใชรดตนไมตำาขาวดวย“มอง”หรอครกกระเดองคนตวโตอยหวเหยยบใหหวมองกระดกขนพอปลอยกตกลงบดขาวเปลอกอก๒–๓คนชวยเหยยบชวงกลางคนหนงคอยคนขาวเปลอกตามจงหวะยกสากพอมโรงสขาวกชวยกนหาบขาวเปลอกไปทโรงสแทน

ทบานวงไฮและเหมองจของเจาแมเฮอนเปนสวนไมฉำาฉาทกปจะเกบครงทใชไดแลวตดกงมากองรวมสงมากพวกเราจะนงชวยกนเลาะครงออกจากกงฉำาฉามอทเลาะครงจะถกครงกดแดงแสบและคนนำาครงทเลาะชงกโลขายเหลอเกบตดกงไวทำาพนธโดยใชกานมะพราวผกครงมดหวทายเปนพวงเหมอนมาลยเอาไปคลองกงฉำาฉาปถดไป

เมอเจาหลวงถงแกพราลย เจาแมเฮอนไดยายออกจากคมหลวงไปอยบานสนดอนรอมกบพอนนทและหลานๆเมอผพพากษาหวหนาศาลยายออกไปเจาแมเฮอนจงไดยายจากบานสนดอนรอมเขามาอยทบานเลขท๖๐ถนนรถแกว หรอคมเจายอดเรอนทเจาหลวงสรางใหเปนทรงสรไนเสาปนฉาบขดเรยบตนใหญปจจบนคอบานเลขท๔ถนนรถแกว เจาแมเฮอนอยหองนอนใหญของบานมตของเจาหลวง๒ใบโตะเครองแปงเตยงใหญ๑หลงมเสามงลายพรกไทย แสปดยงแขวนเสาหวเตยงมตเลกมตเซฟใบเลกอยขางในเหนอตมรปคเจาหลวงประทบยนเจายอดเรอนนงเกาอเหนอรปนมรปเจาหลวงประทบยนมลายมอเจาหลวงเขยนไววา


“ใหยอดเรอนไวโดยความรก” เจายอดเรอนจะหมนเวยนไปเยยมทกคนทคนเคยทงราชบตรและธดาของเจาหลวงทรกและเคารพทานขานเรยก ทานวา“เจายอดเรอน”บาง“เจาแมเฮอน”บางทานจะไปเยยมคมเจาสวนบญคมเจารวงคำาคมเจาวรรณราคมเจาแขกแกวคมเจาหนานบญมคมเจาแกวมกดาวนหนงชวงเวลาประมาณ๘โมงเชามคนจากคมเจาแกวมกดามาขอใหเจาแมเฮอนไปทคมดวนเพราะทานเสยชวตแลว ขอใหเจาแมเฮอนไปอาบนำาเปลยนเสอผาทเตรยมไว แลวหวผมใหเจาแกวมกดาทคมซงปจจบนเปนตกแถว

บตรธดาของเจาพงศธาดาและทานหญงจตตจงมาเยยมทบานบอยเจาพงศธาดาคณหญงเจาพงศแกวณลำาพนและทานหญงจตตจงมาเปนประธานในการหมนและการแตงงานของอำาภาทบานเจาแมเฮอนเจาภาพฝายชายมคณยาแคละรตนศาสตรสมบรณ(ณหนองคาย)ผกอตงโรงเรยนลำาปางกลยาณและมาเปนประธานงานหมนใหกาญจนาและชนชยมหาแสน

วารณ หลาพระบาง และอำาภา เอกตต


ลกหลานสบสกล และรบมรดกแมเจายอดเรอน หลานสาว๗คนของเจายอดเรอนบตรเจาอนทนนท(นองชาย)และนางคำาใสณลำาพน ๑.นางพวงแกวนาคราช(ณลำาพน) ๒.นางวนดาประเสรฐชย(ณลำาพน) ๓.นางวารณหลาพระบาง(ณลำาพน) ๔.นางอำาภาเอกตต(ณลำาพน) ๕.นางราศรไชยยนต(ณลำาพน) ๖.นางนฤมลสขเกษม(ณลำาพน) ๗.นางกาญจนามหาแสน(ณลำาพน)

แถวหลงจากซายไปขวา : อำาภา, วนดา, พวงแกวแถวหนาจากซายไปขวา : ราศร, นฤมล, กาญจนา

๑๐๑.ปญจมาวาทาคราวจอยเปนดอกสรอยมะลสขาว กลาวถงพนองหมนางเจดสาวตามเรองราวแตเคาเบองเบา รบมรดกยอดเรอนแมเจา เรอนสรไนขวงคม

๑๐๒.นบนามสกลผลบญหมตม เปนสบสรอยสายมา นามสกลเคาของเจาปตา “ตงคนาคร”เขมรฐเหงา “ณลำาพน”สกลจากเจา พระราชทานจากไท

๑๐๓.“ธนญชยานนท”ร.หกใหไว ลกหลานสบไสสายมา “มหาแสน”นนของสามกา กาญจนาเอามากลาวอาง ไดแตงงานกนพวพนอยสราง กบคณชนชยชอชน

กะโลง (โคลง) ฮำาเจาแมยอดเรอนโดย ศาสตราจารยเกยรตคณ ดร.มณ พยอมยงค

ศลปนแหงชาต สาขาวรรณศลป


เจาปายอดเรอน พลอากาศตรเจาวฒนนณลำาพนและเจาสารน(ณลำาพน)กลนนาคไดเลาเรองทไดรบฟงมาจากทานพอ(เจาพงศธาดาณลำาพน)วา“เจายอดเรอนมความสามารถพเศษในการแกไขความเสยหายของการยอมเสนไหมชดใหญใหนำากลบมาใชใหมไดทำาใหลดการสญเสยคาใชจายในการลงทน”เจาสารน (ณลำาพน)กลนนาคไดเลาเพมเตมวา “เจายอดเรอนมความถนดในการใชใบตองสดทำากรวยหมากพลกรวยดอกไมเจยนหมากจบพลจดดอกไมไดสวยงามเจายอดเรอนรกความสะอาดความมระเบยบทงในอาคารและบรเวณรอบบานไมมฝนไมมใบไมวชพชแมแตตนเดยว”

หลงเจาหลวงพราลยในคมทถนนรถแกวเจายอดเรอนอยอยางเรยบงายประหยดใชเวลาวางใหเปนประโยชนเชนปลกไมผลภายในบรเวณบานทำาใหรมรนปลกดอกมะลแปลงใหญๆทขวงหนาบานและขางบานไดเกบดอกมะลมาไหวพระเกบดอกพทธชาตรอยเปนตวกระแตเกาะกงแกวหอมกรนปกไวบชาเจาหลวงทโตะหวเตยงและใหหลานๆเกบดอกมะลรอยเปนพวงเกบฝรงไสขาวไสแดงใหหลานนำาไปขายทกวนเพอเปนคาใชจายของหลานๆ

เจายอดเรอนมระเบยบวนยขยนอดทนและเลอมใสศรทธาในพระพทธศาสนามากบำาเพญตนเปนพทธมามะกะและเปนเคาศรทธา(ผนำาบญ)วดพระธาตหรภญชยตามแนวทางทเจาหลวงจกรคำาขจรศกดเคยปฏบตมาเจายอดเรอน ไดถวายภตตาหารและอปฏฐากพระภกษหลายรปไดแกพระสเมธมงคลาจารยพระเทพญาณเวทและพระเทพมหา เจตยาจารยทกวนพระเจายอดเรอนจะไปวดโดยมหลานตดตามไปดวยศรทธาวดพระธาตหรภญชยใหความเคารพนบถอทานเปนพเศษ และจะเวนทนงดานหนาใหเสมอเมอพระสเมธมงคลาจารยสรางวหารพระพทธบาทสรอย เจายอดเรอน กเปนเคาศรทธารวมสรางและสรางภาพจตรกรรมฝาผนงถวาย

นอกจากจะไดอปฏฐากวดพระธาตหรภญชยแลวเจายอดเรอนยงไดอปฏฐากวดศรบญเรองอกวดหนงตามแนวทาง ทเจาหลวงจกรคำาขจรศกดไดวางไววาสกลณลำาพนจะชวยกนอปถมภบำารงวดซงคำาบอกเลานพระครสรสตาภมณฑเจาอาวาสวดหวยหางอำาเภอทงหวชางและเจาคณะอำาเภอทงหวชางไดเมตตาเลาใหฟงอกทงหลานๆของเจายอดเรอน กไดรบบานพรอมทดนในซอยขางวดศรบญเรองจากตลงขาวดวย

เมอเจาหลวงจกรคำาฯพราลยเจายอดเรอนอาย๔๐ปชวตเปลยนแตผคนเคยผกพนยงอยใหไดไปเยยมเยอนรบประทานอาหารดวยกนบอยครงเชนเจาลำาเจยกเจาสวนบญเจาแกวมกดาเจาวรรณราเจารวงคำาเจาทพนวลและพนวลทเปนพสะใภนานๆครงเชนเจาแขกแกวถงรนลกเจายอดเรอนไปเยยมหลานทกคนทกรงเทพฯลำาปางชลบร ไปเยยมเจาประกายคำาทบานถนนสขมวท

เมออยการจตตศลยพงศและคณเรยมยายเขาบานพกหลงคมเจายอดเรอนรบด.ช.ชาง(จาตรนต)อายเกอบขวบ มาเลยงมานอนดวยจนอาย๗ปจากนนมด.ช.ใหญ(วรานนท)ด.ช.ตย(ตระกล)มาใหเจายายเลยงดจนโตทงหมดคอ ความสขของเจายอดเรอนกอนเสยชวตเมออาย๖๐ป

พวงแกว นาคราช วนดา ประเสรฐชย และกาญจนา มหาแสน


บานเหนอ – บานใต บานเหนอหรอบานเวยงหรอคมเจายอดเรอนเลขท๔ถนนรถแกวดานหนาคมเปนขวงกวางมตนลำาไยเกาแกอยดานซายมอ ของประตบาน มเสาหนกออฐโบกปนตนใหญทแมแตผใหญยงโอบไมรอบ เสาดานนอกมบวหวเสาซงมไดเฉพาะเรอนของชายาและเรอนของเจานายเทานนตวเรอนใหญกวางขวางมหาหองเรอนหลงใหญมชานกวางคนดวยเรอนเลกสามหองมหองอาบนำาและหองสวมพอลงบนไดดานหลงบานทอยใกลกบรวจะมหองสวมของบรวารหางออกไปประมาณ๓-๔เมตรมเรอนครวชนเดยวยกสงประมาณ๓ฟตมบนได๓ขนมหนาตางและประตปดเปดไดหนาประตหองครวมชานใหปาคำาคนครวนงพกตอนกลางวนดานหลงเรอนครวมตขาวหรอหลองขาว(ยงขาว)ขนาด๓x๔เมตรยกพนสงกวาเรอนครวสวนนำาใชตกจากบอนำาหนาบานใกลกบรวบานเหนอนจะอยใกลกบเรอนจำาทกเชาจงไดยนโซตรวนของนกโทษดงกรองแกรงๆเมอเดนออกไปบำาเพญสาธารณประโยชน

บานใตอยทบานสนดอนรอมถนนลำาพน-ปาซางตดกบทดนของเจาหนานบญมตงคนาครบานใตมเนอทมากกวา๒ไรปลกผลไมมากชนดเชนมะขามหวานมะขามเปรยวสมโอหวานละมดมะปรางมะมวงมนมะพราว สบปะรดพทราลกเลกกรอบหวานสมเขยวหวานมะกอกมะเฟองและอนๆอกมากทนยงมชางอกหนงเชอกดานหนาบาน มลำาเหมองจาแซหรอจาแสไหลผานสวนดานหลงบานเปนทงนา เสาบานเปนอฐฉาบปนตนเลกกวาบานเหนอตวเรอนเปนบานไมสามหอง

พอขนบนไดดานหนาบานจะพบโถงใหญหลงเรอนมชานกวางมงหลงคาเพอใชเปนทเอนกประสงคมหองเลกอก หนงหองหองครวหองนำาทกวนจะตองตกนำาจากบอนำาใกลรวดานทศเหนอของบานมาใชกนและใชอาบโดยมชาวบาน ละแวกใกลเคยงมาตกนำาไปเพอใชดมเพราะรสชาตของนำาดมดกวาบออนๆ

เมอเจาหลวงพราลยเจาปาไดยายมาอยทบานใตระยะหนงและเมอผพพากษาซงเคยเชาบานเหนอยายออกแลว เจาปาจงพา พวกเราหลายคนมาอยบานเหนอแทน สวนขาเจาอยไดเพยงปเดยวกยายไปอยบานใตเพราะอยใกลกบโรงเรยนขาเจากลบมาอยบานเหนออกครงในเดอนมถนายนปพ.ศ.๒๕๐๔และเมอเรยนจบขาเจาเปนครทโรงเรยน สวนบญโญปถมภและเปนตวแทนเจาปาไปรบเงนทศาลากลางและไปเกบเงนคาเชาทถนนรอบเวยงนอกทงยงไปเกบนน และปลตาลทสวนกลารมนำาแมกวงซงมเนอทมากกวา๔ไรทตรงกนขามสวนกลาเปนทดนของเจาหนานบญมตงคนาคร ซงมศกดเปนเจานาของเจาปาและพอนนทและเปนเจาลงของพวกเรา

เจาปายอดเรอนทานเปนคนเรยบงายมระเบยบเรยบรอยรกความสะอาดทานพดนอยขเกรงใจชอบทำากจวตร ประจำาดวยตวเองระหวางททานปวยอาการโดยทวไปแลวเหมอนทานปกตเพราะทานมความอดทนสงมากแมจะมไขสง และเจบหนกจนลกไมไดถง๒วนและไมนานจากนนทานกจากไปอยางสงบในเวลากอน๑๓.๐๐น.ของวนท๙สงหาคม พ.ศ.๒๕๐๖

ราศ (ณ ลำาพน) ไชยยนต


เจาแมเฮอนของลกหลาน เมอปพ.ศ.๒๔๙๓–๒๕๐๐ขาเจาไดมาพกอยกบเจาแมเฮอนทคมในเวยงจนเรยนจบชนมธยมปท๖แลวไปเรยนตอทกรงเทพฯเมอเรยนจบจงเปนครทโรงเรยนลำาปางวทยาและมโอกาสกลบมาเยยมเจาปาเดอนละ๑-๒ครง หลงจากทเจาแมเฮอนเรมปวยขาเจาจะมาทกวนศกรและกลบเชาวนจนทรนาเสยดายทขาเจามเวลาปรนนบตเจาแมเฮอน เฉพาะวนเสาร-อาทตยเพยง๔-๕เดอนเทานนชวงเวลาเจดปทไดอยกบเจาแมเฮอนขาเจาจะนอนทหนาเตยงบนหวเตยง จะมต เ ซฟเหนอข นไปม รป ค เจ าหลวงจกรคำ าฯประทบยน สวนเจ าแม เ ฮอนน ง เ ก าอ เหน อ รปน ข นไปม รปเจาหลวงจกรคำาฯทรงเครองแบบเตมยศมลายพระหตถวา

“ใหยอดเรอนไวโดยความรก” เจาแมเฮอนไหวพระสวดมนตทกตอนเชากอนไปโรงเรยนขาเจาจะไปซออาหารสดมาใหปาคำาคนครวทมาเชากลบเยนทำาอาหารทกมอทเรอนครว หลงเรอนครวมตขาวหรอหลองขาวหรอยงขาว และจะมคนนำาขาวเปลอกจากทองนามาเตมจนเตมทกปซงขาวเปลอกนเองทขาเจาตองหาบไปสยงโรงสขาว

ดวยจรยาวตรอนงดงามและจตทใฝธรรมะของเจาแมเฮอนทกวนพระทานจะไปทำาบญและสวดมนตทวดเสมอซงขาเจาจะเดนตามเจาแมเฮอนไปวดพระธาตหรภญชยวรมหาวหารและมกจะพบเจาสวนบญทวดเสมอดวยเชนกนความรอกเรองหนงทขาเจาไดรบจากเจาแมเฮอนคอการทำาความสะอาดผมดวยสมนไพรธรรมชาต โดยนำาขเถาใบตองกลวยมาเกรอะแลวกรองดวยผาขาวบางแลวใชสระผมจากนนเอาลกมะกรดปอกผวยางไฟพอหอมหรอใชลกสดบบคน เอาเฉพาะนำามะกรดมาใชนวดผมทกครงหลงสระจะทำาใหผมดกดำาและเงางามนอกจากนทกวนเสารขาเจายงตองดดผมใหเจาแมเฮอนโดยใชคมเหลกขางหนง๒เสนอกขางหนง๓เสนสบหวางกนวางบนเตาถานพอคมเหลกรอนกใชนวชและนวกลางคบผมยกขนจากนนกนาบผมตงแตโคนจรดปลายใหหยกตามคมทำาจนทวศรษะแลวจงเกลามวย ใหสวย

นฤมล ณ ลำาพน


“ในชวงสงกรานตของทกปเจาพอ–ทานแม(หมอมเจาหญงจตตจงจกรพนธ)จะใหพวกเราพนองตระเวนไป รดนำาดำาหวญาตผใหญทเคารพนบถอไดแกเจาหมอนตยซงเจาพอรกและเคารพอยางยงเจายอดเรอน(เจาแมเฮอนทพวกเราเรยกทาน)เจายาแขกแกวเจายาสวนบญ(พวกเราเรยกวาเจาแมบญ)เจาแมแวนแกวซงผใหญทกทานในความรสกของพวกเราทกคนทานลวนแตนารกและเคารพอยางยงอปนสยใจดรกใครหลานๆใหความอบอนเมอไดสมผสกบทานเหลานจากสายตาททานมองและกรยาวาจาของทาน

เนองจากขาพเจาไดอยกบครอบครวและญาตทลำาพนเพยงปเศษชวงเรยนป.๓–ป.๔ตอจากนนกไปเรยน ประจำาทปรนสรอยแยลสวทยาลยเชยงใหม๘ปแลวลงไปเรยนตอและทำางานทกรงเทพฯตงแตป๒๕๐๑ตราบจนเกษยณอายราชการจากกองทพอากาศและเพงจะกลบมาอยลำาพนอกครงเมอพ.ศ.๒๕๔๕การทไมไดอยบานตงแตเดกทำาใหหางเหนและไมรจกกบญาตทางลำาพนเทาทควรนนเจาแมเฮอนในความทรงจำาอนเลอนรางของขาพเจากเปนเชนทกลาวมาแลวขางตนแตจากการทไดรบฟงจากญาตผใหญทเคารพนบถอทราบวาเจาแมเฮอนเปนผทเจาปจกรคำาฯรกมากทานหนงเพราะเปนผทดแลปรนนบตและรกษาพยาบาลเจาปตราบจนวาระสดทายของทาน”

พลอากาศตรเจาวฒนน ณ ลำาพน



อาหาร

๕๐.แมเจายอดเรอนทำากนกบเขา มฝมอดแตตก พอเจาจกรคำาสนใจใฝมก เสวยออมตมภญชา แกงอยางนงนนเปงใจนกหนา บอกเลากนมาจดจำาทวบาน

๕๑.แกงแคปลตาลรสหวานจอนจาน ปลาหลมปงบานซวานรส บาแขวนโปงแยงเฝอแฝงเซอมซดพรกแตหนอยปอมไป เขาหนงอนรอนจอจมเถงใจ ชนชอบพระทยเจาหลวงบหนอย

๕๒.แกงออมปลาดกแลลาบปลาสรอยเลศลวนดลำากเจอ อปนสยคำาใบออนเนอ พระแมเจาใจด สะลดกายกอมโอบออมวาจ สำาเนยงเสยงดเสนาะมวนตอม

๕๓.กำาฟจาหวานเปดเปยงออยสอม หวานซานซอมซาบลน นำาตาลหวานผะสานนำามน คอใจยอดเจาเรอนนาย ลกหลานพนองเจานายหลวงหลายตงญงตงชายรกแปงทกผ


พระนางจามเทว

พระนางจามเทวปฐมกษตรยแหงนครหรภญไชยเสดจขนมาจากกรงละโวเมอปพ.ศ.๑๒๐๔พระนางทรงนำาเอาพระพทธศาสนาอารยธรรมความเจรญรงเรองมาจากอาณาจกรทวารวดเพอสถาปนายงดนแดนภาคเหนอเปนครงแรก ราชวงศจามเทวมกษตรยปกครองสบตอมาอกราว๕๐พระองคทรงขยายขอบขณฑสมาจากลมแมนำาปงไปยงแมนำาวง แมนำายมและแมนำานาน


มหศจรรยดนเผาลำาพน มหศจรรยดนเผาลำาพนหนงเดยวในโลกจากดนดำานำาชมอนอดมณทซงแมนำาปงกวงทาไดไหลมาบรรจบกนจนเกดตะกอนดนเหนยวรมรวยดวยแรธาตนานาชนดปจจบนคอสองฟากแมนำาปงเกายานตำาบลรมปงและตำาบลตนธงอำาเภอเมองลำาพนเมอครงอดตชางสมยหรภญไชยไดนำาดนเหนยวคณภาพดหนงเดยวในโลกมารงสรรคงานประตมากรรมดนเผาทไดรบการยกยองวาเปนเลศดานสนทรยศาสตรดวยมความงามของเนอดนถง๕สอนไดแก สเหลองดอกพกลสสมฟกทองสเขยวอมดำาสเทาจากแรไมกาและสชมพระเรอ

นบแตงานเครองปนดนเผาประเภทโกศหมอปรณฆฏะคนโทนำาตนจนถงพระพทธปฏมาประดบสถปสถานโดยเฉพาะสดยอดพระพมพลำาพนอมตะพระรอดพระคงพระเลยงพระลอพระกลวยพระกวางฯลฯ


อกษรมอญโบราณ ตนธารอกษรธรรม – ลายสอไท อกษรไทยทใชกนอยในปจจบนนมจดกำาเนดมาจากอกษรปลลวะของอนเดยใตทสงอทธพลใหแกชาวพนเมอง ชาตพนธมอญและขอมในอษาคเนยตงแตยคทวารวดในสายของมอญนนไดเกดพฒนาการกลายเปนอกษรมอญโบราณ ทแควนหรภญไชยถอวาเปนตวอกษรมาตรฐานดงทเรยกกนวาAncientClassicMonตอมาไดสงอทธพลใหแกอกษรมอญ ในพมาและกลมอกษรพมา–ไทใหญ

กระทงปพ.ศ.๑๘๒๖อาณาจกรสโขทยสามารถประดษฐตวอกษรลายสอไทขนใชอนเปนตนแบบของอกษรไทย จวบจนทกวนนโดยรบรปแบบของตวอกขระมาจากอกษรมอญโบราณหรภญไชยและอกษรขอมโบราณจากละโวคลกเคลาผสม ผสานกน

ศลาจารกอกษรมอญโบราณสมยหรภญไชยทคนพบมทงหมด๑๐หลก๘หลกพบในจงหวดลำาพนปจจบนจด แสดงทพพธภณฑสถานแหงชาตหรภญไชยจำานวน๗หลกและ๑หลกทวดพระยน


พระศรวชย สรวชโย หรอ ครบาเจาศรวชย พระศรวชยกำาเนดวนองคารท๑๑มถนายนพ.ศ.๒๔๒๑ปขาลเดอน๙เหนอ(เดอน๗ใต)ขน๑๑คำาเวลาพลบคำา(๑๘–๑๙นาฬกา)ทบานปางต.แมตนอ.ลจ.ลำาพนชอวา“อนตาเฟอน”เปนบตรนายควายและนางอสาอนตา เฟอนบวชเปนสามเณรพ.ศ.๒๔๓๘และอปสมบทพ.ศ.๒๔๔๑ทพทธสมาวดบานโฮงหลวงจ.ลำาพน

สมเดจพระมหาสมณะเจากรมพระยาวชรญาณวโรรสพระสงฆราชเจาองคท๑๐แหงกรงรตนโกสนทรตรสวา ...พระศรวชยเปนพระทออนโยนซอสตยและพดจาตรงไปตรงมาโดยเฉพาะในดนแดนลานนาไทยการถาม–ตอบ(ปจฉา –วสชชนา)จะเปนเชงปฏภาณเปนปรศนาดงนนคำาตอบของพระศรวชยทฟงดการตอบออกจะงายๆยงทวา“อตปโส กยงเรยนไมจบ”นนคอคำาตอบทแฝงนยยะทสอถงความลกซงคณของพระรตนตรยนนหมายถง“การบรรลสคณธรรมอนเปนคณสมบต”ฉะนนตองใชเวลาขบคดถงปรศนาใหแตกโดยใชหลกวปสสนาพจารณาใหปญญาแตกฉานถงทสดกคอ “ไมสามารถสอสารเปนคำาพด”มนเปนปรมตถคอความสงบดวยเหตนสมเดจพระสงฆราชเจาไดทรงเขาพระทยและทรง พระเมตตาพระราชทานปจจยเปนเงน ๖๐ บาท เพอใชจายในการเดนทาง และยงฝากไปยง เจาผครองนครลำาพน(เจาจกรคำาขจรศกด)ใหดแลพระศรวชย...


คมเจายอดเรอน เรอนสรไนลำาคาของลานนาเรอนสรไนสถาปตยกรรมพนถนเอกลกษณของเมองลำาพน

เรอนสรไนเปนเรอนไมแบบประเพณแบบหนงของลานนาทเรยกวา“เฮอนสมยกลาง”พบทจงหวดลำาพนจนเรยก ไดวาเปนเอกลกษณของเรอนไมลำาพนไดรบอทธพลตะวนตกซงแพรหลายเขามายงลานนาในชวงปลายรชกาลท๕-๖ เปนเรอนไมยกใตถนสง ผงเรอนพฒนาไปจากแบบแผนประเพณเดม คอไมเปนแบบเรอนแฝด ตามแบบเฮอนบะเกาหลงคาทรงจวหรอปนหยาแตทพบมากคอทรงจวผสมปนหยา(มนลา)ลกษณะเดนคอมไมประดบหลงคาเรยกวา“สรไน” อนเปนทมาของชอเรยกเรอนประเภทนตดประดบอยทยอดจวปลายปนลมของหลงคาจวและทมมชายคาตรงทเชงชาย มาบรรจบกนของหลงคาปนหยา หรอหลงคามนลา บางหลง กใชไมฉลลายแบบลานนา ประกอบเขาดวยกนกบไมสรไนทยอดจวคลายกบเรอนขนมปงขงแตไมไดประดบไมฉลลายจนทวเรอนเหมอนเรอนขนมปงขงคงมเฉพาะทยอดจวกบการตกแตงดานหนาเรอนเพยงบางสวนเทานน

ไมสรไนนลกษณะเปนไมสกขนาด๔”x๔”ยาวประมาณ๐.๖๐–๐.๙๐เมตรขนอยกบขนาดของเรอนและองคประกอบหลงคาทเกยวของนำามากลงเปนรปรางอาจารยบญมไชยยนตอธบายวาไมสรไนนเปนรปของ“นำาตน” หรอคนโทมความหมายวาเจาของเรอนจะอยสขสบายเหมอนมนำาอยตลอดเวลาแมเจาของเรอนดบขนธไปแลวกจะไป สสวรรคชนฟา

คำาเรยกวาสรไนนดร.เพญสภาสขคตะใจอนทรอธบายวาสนนษฐานไดสองนยคอนยแรกสถาปนกลานนาเหนวานาจะมาจากคำาวา“เจยระไน”เพราะรปทรงทมเหลยมมมคลายการเจยระไนอญมณนยทสองคอปราชญลานนา เชอวามาจากคำาวา“สระหน”ในภาษาชวาหมายถงเครองดนตรประเภทปสรไนหรอปไฉนเพราะพบคำานในศลาจารก วดพระยนทกลาวถงพระญากอนาเตรยมสมโภชรบพระสมนเถระจากสโขทยชางพนบานลานนาไดนำาคำาวาปสรไนไปใช เรยกองคประกอบหลงคาทมสวนปลายถกกลงเปนเมดนำาคางคลายปากป


คมเจายอดเรอนประวตเรอน เจาจกรคำาขจรศกดไดมอบทดน๕๓๐ตารางวาพรอมสรางเรอนพกเรอนครวและหลองขาว(ยงขาว)ใหกบเจายอดเรอนตวเรอนสรางแลวเสรจเมอเดอนมถนายนพ.ศ.๒๔๗๐(ปจจบนเหลอแตเรอนพกและเรอนครวและทดน ๒๓๐ตารางวา)เปนอาคารทเกาทสดหลงหนงในเขตกำาแพงเมองลำาพน

ลกษณะเรอน

คมเจายอดเรอนหลงนเปนแบบเรอนสรไนชนเดยวใตถนสงหลงคาทรงจวผสมปนหยา(มนลา)มงกระเบองคอนกรตตวเรอนทำาดวยไมสกเรอนใหญม๕หองเรอนรองม๓หองมชานใหญเปดโลงเชอมเรอนใหญและเรอนรองทวางขนานกนสดชานมเรอนเลกเปนหองอาบนำาและหองสวมบนไดขนเรอนอยดานตะวนตกของเรอนมเสาแหลง หมาสงรบหลงคาคลมบนไดทตอเปนหลงคาสตปคลมชานบนไดและเปนทางเขาหองรบแขกและหองเลกตอเนองถงชานใหญสรไนม๒ขนาดเรอนใหญและเรอนรองเปนแบบเดยวกนรวม๑๒ชนหลงคาสตปและเรอนเลกมสรไน ขนาดยอมตางจากของเรอนใหญเลกนอยรวม๕ชน

สลาประจวบธแจผมความรและประสบการณดานเรอนพนเมองโบราณของจงหวดลำาพนกลาววาไมสกทใช สรางคมเจายอดเรอนนแปรรปดวยเลอยมอและขวานถากไมทกแผนไมไดใชกบไสไมแตอยางใดตวเรอนกไมไดใชเหลก ยดตดกบเสาปนทรองรบอยใตถนเพยงยกวางกนไวสามารถยกเรอนขนไดทงหลงฝาบานจะตไมไขวกนไวเรยกวา“เบงไม” และจะเบงไวทกมมดานในของตวบานเพอเพมความแขงแรงใหกบตวบาน

คมเจายอดเรอนมเสากออฐฉาบปนและทาปนเรยบเหมอนเสาในอโบสถวดพระธาตหรภญชยมบวหวเสาจำานวน ๑๔ตนไมมบวหวเสาจำานวน๓๕ตนรวม๔๙ตนไมไดฉาบทาปนเสาใหมเลยตลอด๘๒ปหลงการกอสรางเมอปพ.ศ.๒๔๗๐เพราะเสาทกตนไมชำารดเสยหายจนถงพ.ศ.๒๕๕๒ปนทฉาบเสา๓ตนกะเทาะออกไปบางสวนมรอยคราบความชนท เสา จงไดทบปนทฉาบทงหมดออกแลวฉาบใหม และทาปนแบบเรยบเหมอนเดม เสาเรอนปนฉาบดวยซเมนตทมบวหวเสานจะมเฉพาะในเรอนของชายาเจาหลวงชนสงเทานนเสาเรอนของเจานายและหมอมทรองลงมาจะฉาบดวยปนขาว ดวยเทคนควธทรองลงมา สวนเสาเรอนพอคาและสามญชนทวไปนยมใชเปนเสาไมจรงเทานน


๑.เจาหญงแกวมกดา ๒.เจาชายตย(มรณะแตเยาว) ๓.เจาจกรคำาขจรศกด ๔.เจาหญงแกวมาเมอง ๕.เจาหญงหลา

ภาดาและภาคนรวมบดาคอ

๑.เจาชายสายเขยวเกดแตหมอมบศย ๒.เจาหญงทพนวนเกดแตหมอมเทยง

การศกษา -ศกษาอกษรไทยเหนอทคณะหลวงวดพระธาตหรภญชย -ศกษาหนงสอไทยทสำานกหลวงศรทพบาล -ศกษาวชาการปกครองทโรงเรยนวงหลงกรงเทพฯ

ชวตสมรส -เจาหญงขานแกว(ธดาเจาบรรตนเจานอยพรหมเทพณลำาพน,เจาหญงขานแกวเสยชวตเมออายได๒๘ป) -เจาหญงแขกแกว(ตอมาไดลาออกไปอยกบเจาบดาเจามารดา) -เจาหญงสวนบญ -เจาหญงยอดเรอน -หมอมแยง -หมอมแวนแกว

พลตร เจาจกรคำาขจรศกด ณ ลำาพนเจาผครองนครลำาพน องคท ๑๐ (พ.ศ.๒๔๕๔ – ๒๔๘๖)

เจาจกรคำาขจรศกดมหาอำามาตยโทพลตรราชองครกษพเศษนายทหารพเศษประจำากองทพบกสมภพวนพธขน๑๕คำาเดอน๖ปกนตรงกบวนท๑๙พฤษภาคมพทธศกราช๒๔๑๘(จ.ศ.๑๒๓๗)ทคมหลวงนครลำาพน เปนโอรสของเจาอนทยงยศโชตเจาผครองนครลำาพนองคท๙กบเจาแมรสแกว(อศรเสนา)มภาดาและภาคนคอ

หมวกมหาดเลก หมวกมหาดเลกเปนหมวกหนงสตวสดำาปกดนเงนดนทองสวนบนตดขนหานสขาวสงทำาและนำาเขามาจากประเทศอนเดยขนาดกวาง๔๗ซ.ม.สง๑๔ซ.ม.อายสมยลานนาพทธศตวรรษท๒๕

เสอครย เสอครยผาขาวปกแถบดนเงนดนทองเปนลวด ลายดอกไมสงทำาและนำาเขามาจากประเทศอนเดยขนาด กวาง๑๕.๗ซ.ม.สง๑๓๕ซ.ม.อายสมยลานนาพทธศตวรรษท๒๕

สปคบ (กบชาง) สปคบไมจำาหลกลงรกปดทอง ทาชาด ประดบกระจก หลงคาเปนไมไผสาน ทาชาดสแดง เขยนลายรดนำารปมกร สทองดานนอก ขนาดกวาง๗๗.๕ ซ.ม.สง๙๗ซ.ม.อายสมยลานนาพทธศตวรรษท๒๕

สตตภณฑ สตตภณฑไมรปนาคเกยวกระหวด ไมมการทำากรอบแทนเทยน แตใชเศยรนาคแตละเศยรเชอมรอยตอกนแทน ทำาดวยไมควน เปนเกลยวปดทองทาชาด ลายเกลดนาคมการตกแตงดวยกระจกจนหรอแกวองวะขนาด กวาง๕๑ซ.ม.ยาว๑๐๑ซ.ม.สง๑๐๒.๕ซ.ม.อายสมยลานนาพทธศตวรรษท๒๕

แถบคาดเอว แถบผาคาดเอวเปนผาขาวเยยรบบปกแถบดนเงนดนทองเปนลวดลายดอกไม สงทำาและนำาเขามาจากประเทศอนเดยขนาดกวาง๑๐.๕ซ.ม.ยาว๑๒๕ซ.ม.อายสมยลานนาพทธศตวรรษท๒๕


จรยวตรพลตร เจาจกรคำาขจรศกด ณ ลำาพน

จรยวตร • โดยฐานะเปนเจาผครองนคร ดำารงองคไวเปนรมศรมหาโพธของชาวลำาพน มหฤทย เยอกเยนเตมไปดวยพรหมวหารธรรมมอธยาศยกวางขวางเออเฟอเผอแผแกประชาชนผเขาไปเฝาตอนรบดวยไมตรวางองคเปนพอเมองปกครองชาวลำาพนเปนเหมอนบดากบบตรซงเปนปจจยใหไดรบขนานนามเรยกตามพนเมองวา“พอเจา”จดเปน“นคราภนนทนะ”คอเปนทยนดแกชาวเมอง

•โดยฐานะเปนขาราชการ มหฤทยซอตรงดำารงในสจรตจงรกภกดตอพระมหากษตรยราชวงศจกรและรฐบาล ไดพยายามปฏบตราชกรณยกจสนองพระเดชพระคณตามโอกาสเตมความสามารถจนเปนทซงพระมหากรณาโปรดปราน ปรากฏเกยรตคณอนไพศาลเปนพเศษจดเปน“ราชกจจาภวธนะ”คอชวยราชการใหเจรญ

•โดยฐานะเปนพทธมามะกะมศรทธาเคารพเลอมใสในพระพทธศาสนาบรรพชาเปนสามเณรและเมอไดดำารงตำาแหนงเปนเจาผครองนครแลวไดบำาเพญทานเปนอบาสกรกษาศลฟงธรรมในพรรษาฤดทกวนธรรมสวนะตงแตพ.ศ.๒๔๖๘จนถงพ.ศ.๒๔๘๕และในพ.ศ.๒๔๘๖โรคกำาเรบจนไมสามารถรกษาอโบสถไดตลอดพรรษาแตกยง อตสาหะรกษาตามคราวทโอกาสอำานวยใหแสดงอธยาศยของทานวามนคงในพทธศาสนาไดบรจาคทรพยบำารงคาภกตาหาร ตามอารามตางๆ สรางถาวรวตถในพทธศาสนาเปนอน มาก สรางวดจกรคำาภมข และอปถมภกลบตรใหไดบรรพชาอปสมบทเปนภกษสามเณรจำานวนมาก

ในสวนวดพระธาตหรภญชยไดเปนประมขรอทองจงโกทประดษฐานพระบรมธาต หรภญชยซงชำารดทรดโทรมแลวปฏสงขรณขนใหมหลงพาย(ลมหลวง)พดวหารหลวงพงทลายในพ.ศ.๒๔๕๖ไดเปนประธานฝายฆราวาสสรางวหารหลวงขนใหมโดยมครบาเจาศรวชยรวมชวยเหลอในการบรณะไดรบเปนองคอปถมภครบาศรวชยใหอยจำาพรรษาณ วดจามเทว ซงเปนปจจยใหไดสรางวดรางอนเหลอแตซากใหสมบรณเปนวดทสวยงาม รบอปฏฐากครบาศรวชย จนถงมรณภาพ แมพระภกษสงฆในจงหวดลำาพน หรอตาง จงหวด หากขดสนปจจยในการกอสรางวดหรออยางอนเมอมาขอบณฑบาตกยนดบรจาค ทรพยตามควร ไมเคยปฏเสธ ปรมาณทรพยทบรจาคฝากฝงไวในพระพทธศาสนาตงแต ตนจนอวสานมากกวาสองแสนบาท เทาทพบตามหลกฐานททานจดไว หากจะประมวล ในปตปทาของพทธศาสนกสตบรษกยตดวยคำาวา“พทธศาสนปถมภก”

•โดยฐานะเปนกลบดทำาหนาทพอบานอยางครบครนบำารงเลยงชายาและโอรสธดาดวยความรกใครสนทเฉพาะโอรสบำารงใหไดรบการศกษาขนปรญญาทงในประเทศและตางประเทศโอรสและธดาลวนตงตนไดเปนหลกฐาน และไดอยในวงศราชการบรหารราชกจในหนาทเปนไปดวยดเปนปจจยใหดำารงวงศสกลณลำาพนถาวรไปตลอดกาลนาน จดเปน“กลโสภนะ”คอยงสกลใหงาม


เจาจกรคำาขจรศกด กบการจดตงพพธภณฑสถานแหงชาตหรภญไชย

ทมาของพพธภณฑสถานแหงชาตหรภญไชยจงหวดลำาพนเรมจากสงของทเกบรวบรวมไวในวดพระธาตหรภญชย วรมหาวหารซงมผศรทธาไดถวายแดพระธาตทบรรจอยในพระเจดยแลวคอยๆเพมจำานวนมากขนเปนททราบกน โดยทวไปของชาวเมองลำาพนวาประมาณพ.ศ.๒๔๕๓เจาผครองเมองลำาพนองคสดทายคอพลตรเจาจกรคำาขจรศกด (ปกครองระหวาง พ.ศ. ๒๕๔๕ -๒๔๘๖) และเพอนๆ ตองการทจะรวบรวม สงของทนาสนใจในทองถนเพอนำามาเกบไวทวดพระธาตหรภญชยรวมกบวตถอนๆทมอยในวดมาแตเดมแลวจดแสดงใหผคนเขามาชมทางวดจงได จดสถานทให โดยวตถสวนใหญเกบไวทระเบยงวด อกสวนหนงอยในอาคาร ใกลกบระเบยงนน สวนทเหลอทางวด ไดใหจดแสดงกระจายทวบรเวณสรปไดวาวตถทสะสมในยคบกเบกมขนแลวตงแตประมาณปพ.ศ.๒๔๕๓–๒๔๖๒

ตอมาพระยาราชนกลวบลยภกด (อวบ เปาโรหต) สมหเทศาภบาลมณฑลพายพ ไดมแนวคดทจะคมครองรกษาสมบตวฒนธรรมของชาตในมณฑลพายพไมใหสญหายดงใบแจงความของมณฑลพายพลงวนท๑กรกฎาคมพ.ศ.๒๔๗๐วา

“ดวยมณฑลพายพเปนเมองทตงมาแตโบราณกาลบางสมยถงไดใชเปนราชธานในสยาม…เปนเมองทประกอบ ดวยนกปราชญชนเอกเลองลอนามเพราะเหตนยอมมโบราณวตถทปรากฏและทคนพบใหมเนองๆอยเจาหนาทฝาย ปกครองกไดรวบรวมไวบางทมมากกวาแหงอนกคอนครลำาพนขาพเจาเหนวาสมควรจะรวบรวมโบราณวตถทพบแลว หรอทจะไดพบในภายหนาจดตงเปนพพธภณฑสำาหรบมณฑลพายพขนใหเปนกจจะลกษณะเพอความมนคงทจะมให สงของเหลานนเปนอนตรายหายสญสถานททจะจดตงพพธภณฑนนเหมาะแกบรเวณวดมหาธาตหรภญชยนครลำาพน ...ขาพเจาไดหารอตอกรรมการราชบณฑตยสภาฯไดอนมตแลว”

พระยาราชนกลวบลยภกดไดแตงตงเจาหนาทดำาเนนการจดตงพพธภณฑสถานลำาพนตามคำาสงศาลารฐบาล มณฑลพายพท๑๒ลงวนท๑๕กรกฎาคมพ.ศ.๒๔๗๐โดยมเจาจกรคำาขจรศกดพรอมดวยพระยาราชนกลวบลยภกด เปนผอำานวยการ

สถานทจดตงพพธภณฑสถานครงแรกใชศาลาบาตรและศาลาอกหลงตรงมมดานทศตะวนตกเฉยงใตขององค พระธาตหรภญชยภายหลงในปพ.ศ.๒๔๗๕พพธภณฑสถานยงคงอยในความดแลของวดพระธาตหรภญชยรวมกบเจาหนาทศาลากลางจงหวดเรอยมาจนกรมศลปากรไดขนทะเบยนโบราณวตถและประกาศเปนพพธภณฑสถานแหงชาต หรภญไชยเมอวนท๑๔พฤศจกายนพ.ศ.๒๕๐๔

ตอมากรมศลปากรไดขยายกจการพพธภณฑโดยไดรบมอบกรรมสทธทดนราชพสด(เรอนจำาจงหวดลำาพนเดม) ในปพ.ศ.๒๕๑๕จงไดทำาการกอสรางอาคารพพธภณฑหลงใหมแลวเสรจในปพ.ศ.๒๕๑๗จากนนไดเคลอนยาย โบราณวตถจากอาคารหลงเกาในวดพระธาตหรภญชยมาจดแสดงรวมกบโบราณวตถทรวบรวมเพมเตมจากทประชาชน บรจาคและโบราณวตถทยายมาจากพพธภณฑสถานแหงชาตพระนคร


เจายอดเรอนในหวงแหงความทรงจำาจากเจายอดเรอน สเครอญาต เจายอดเรอนหรอเจาปายอดเรอนณลำาพน(ตงคนาคร)เปนชายาของเจาจกรคำาขจรศกดเจาผครองนครลำาพนองคสดทายคนรนเกาๆจะรจกเจายอดเรอนดนอกจากคนรนใหมๆหรอคนทไมคอยอยลำาพนเพราะทกคนจะเรยก ทานวา“เจาปายอดเรอน”กนทงนนขาพเจาในฐานะทเปนญาตสนทเพราะเปนหลานของเจาราชภาตกวงษเหมอนกนเจายอดเรอนเปนหลานปขาพเจาเปนหลานตาซงสนทกนมากเมอขาพเจาแตงงานกบเจาพงษสวรรณณลำาพนเจาพยอดเรอนกเปนหวแรงใหญใหเพราะเจาแมของขาพเจาทานเสยไปแลวเจายอดเรอนเปนทพงของเครอญาตลกหลาน และคนใกลชดจะไดรบความเมตตาปราณจากเจายอดเรอนทกคนเมอมโอกาสไดพดถงความรสกทมตอเจาพยอดเรอนขาพเจาขอบอกวาเจายอดเรอนมจรยธรรมสมกบชอของทานทชอ“เจายอดเรอน”จรงๆ

ขาพเจาไดทราบขาววาหลานแดงกาญจนาไดเอาคมเจายอดเรอนเปนพพธภณฑเพอเกบขาวของเครองใชของ เจาพแสดงใหคนรนหลงไดชนชมขาพเจาขอแสดงความยนดและขออวยพรใหพพธภณฑเจายอดเรอนประสบความสำาเรจ ตามทตงใจและใหเปนทชนชมของบคคลตอไป

สธรรมา ณ ลำาพนมกราคม ๒๕๕๒


พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ พระราชทานนามสกล “ณ ลำาพน”

แหล่งเรียนรู้ คุ้มเจ้ายอดเรือน

Documents

Transcript of แหล่งเรียนรู้ คุ้มเจ้ายอดเรือน