И ще се вее българското знаме

2 ÎÁÅÊÒÈÂ

Áúëãàðñêè õåëçèíêñêè êîìèòåò å íåçàâèñèìà íåïðàâèòåëñòâåíà îðãàíèçàöèÿ çà çàùèòà ïðàâàòà íà ÷îâåêà.Îáðàçóâàí å íà 14 þëè 1992 ã.Ïðåäñåäàòåë: Êðàñèìèð ÊúíåâÇàì.-ïðåäñåäàòåë: Éîíêî Ãðîçåâ×ëåíîâå: Àëôðåä Êðèñïèí, Àíòîàíåòà Íåíêîâà, Àíòîíèíà Æåëÿçêîâà, Áîéêî Êþ÷óêîâ, Âàñèë ×àïðàçîâ, ÂúëêîÑòàíåâ, Ãåîðãè Êîðèòàðîâ, Äàíàèë Äàíîâ, Äàíèåëà Ìèõàéëîâà, Äåñèñëàâà Ñèìåîíîâà, Äèìèòðèíà Ïåòðîâà,Äðàãîìèð Áîãîìèëîâ, Åêàòåðèíà Éîñèôîâà, Åìèë Êîåí (ñïåö. êîðåñïîíäåíò), Åìèëèÿíà Æèâêîâà, ÇåëìàÀëìàëåõ, Èáðàõèì Òàòàðëú, Èëèàíà Ñàâîâà, Êàëèíà Áîçåâà, Êèðèë Êîñòàäèíîâ, Êîïðèíêà ×åðâåíêîâà,Ìàðãàðèòà Èëèåâà, Ìàðèÿ Áàêúðäæèåâà, Ìèõàèë Èâàíîâ, Ïðàâäà Ñïàñîâà, Ïåòúð Ñëàáàêîâ, Ïëàìåí Áîãîåâ,Ðàäîñò Íèêîëàåâà, Ðàìàäàí Êåõàéîâ, Òàíÿ Ìàðèí÷åøêà, Þëèàíà Ìåòîäèåâà (ãëàâåí ðåäàêòîð íà “Îáåêòèâ”).Ñïèñàíèåòî ñå èçäàâà ñúñ ñúäåéñòâèåòî íà Èíñòèòóò “Îòâîðåíî îáùåñòâî” - Áóäàïåùà

Ðåäàêòîð: Ðîñèöà ÑòîéêîâàÏðåäïå÷àòíà ïîäãîòîâêà: Äîíêà Ìàíãà÷åâà Ïå÷àò: ÅÒ “Åêñïðåñ ïðèíò”Àäðåñ íà ñï. “Îáåêòèâ”: Ñîôèÿ 1504, óë. “Âúðáèöà” ¹ 7

Áúëãàðñêè õåëçèíêñêè êîìèòåòÑîôèÿ 1504, ï.ê. 146

òåë/ôàêñ: (02) 943 48 76

åë. ïîùà:[email protected]

http://www.bghelsinki.org

ÑÚÄÚÐÆÀÍÈÅÑÚÄÚÐÆÀÍÈÅ ÎÁÅÊÒÈÂ ÎÏÐÎÂÅÐÃÀÂÀÎÁÅÊÒÈÂ ÎÏÐÎÂÅÐÃÀÂÀ

Íà êîðèöàòà: Åëåíà Ðàäêîâà (Íåíêà)

Ñíèìêà Ìàðòèí Êàðáîâñêè

Ñï. “Îáåêòèâ” îáÿâÿâà ñúçäàâàíåòî íàôîíä “Íåíêà”. Çà æåëàåùèòå äà äàðÿòñðåäñòâà ùå áúäàò îáÿâåíè ïîäðîáíîñòè.

Åäâà ëè îáùåñòâåíèÿò äíåâåí ðåä ùå ñå ïðîìåíè ÷óâñòâèòåëíî îò òîâà

äàëè Íîâî ñåëî, Áåçìåð è Ãðàô Èãíàòèåâî ùå ñå ïðåâúðíàò âúâ âîåííè US

áàçè. Åäâà ëè ìúãëÿâèòå îáñòîÿòåëñòâà îêîëî þðèñäèêöèÿòà íà áàçèòå, à

èìåííî ñà ëè îòãîâîðíè ïðåä áúëãàðñêèòå çàêîíè àìåðèêàíñêèòå âîéíèöè â

ñëó÷àè íà èçâúðøâàíå íà êðèìèíàëíè ïðåñòúïëåíèÿ, èëè íå, ñà íàé-âàæíèòå

âúïðîñè çà íàñåëåíèåòî. Ëåâèòå âåñòíèöè íàïðèìåð äíåñ ïèøàò, ÷å ñúùîòî

òîâà íàñåëåíèå ìèñëåëî ñàìî êàê äà ñè ïëàòè íà ÊÀÒ, äà çàïèøå äåòåòî ñè

â äåòñêà ãðàäèíà, äà ëàâèðà ìåæäó äóïêèòå íà Ñîôèÿ è äà ñå ðàäâà, ÷å íå

ñà ìó îáðàëè àïàðòàìåíòà. Äà, âúëíóâà ñå è çà òîâà êàê Äè÷î ñïàñè òðèãî-

äèøíàòà Äàíàéà âúâ “VIP Áðàäúð”, âïðî÷åì.

Èíà÷å êàçàíî, ïðåóâåëè÷åíè ñà î÷àêâàíèÿòà íà êàôÿâî-÷åðíèòå õèòðåöè

èëè íà Âåëêîâúëêàíîâèòå è Âëàäèìèðñïàñîâèòå àíòèêè çà ïîòåíöèàëà íà áúë-

ãàðñêèÿ populus äà ìèñëè è äåéñòâà â ãëîáàëåí êîíòåêñò. ×å ùå âèêà ñðåùó

Ïåíòàãîíà, Êîíäîëèçà Ðàéñ è Ðîáúðò Ëîôòèñ è ùå âäèãà ëîçóíãè ñðåùó

èçêëþ÷èòåëíî ñåðèîçíàòà îïàñíîñò îò áàçàòà êðàé Íîâî ñåëî äà ñå ïðåä-

ïðèåìàò óäàðè ïî Èðàí. Áúëãàðñêèÿò æèòåë å âåëèêèÿò îòñúñòâàù îò ïëàíå-

òàðíèòå ãðèæè. Òîé íå ó÷àñòâà â ìíîãîõèëÿäíè ìèòèíãè çàðàäè òðèòå ãîäèíè

óáèéñòâà è ñìúðò íà öèâèëíè ãðàæäàíè â Áàãäàä è Ñàìàðà (ïî 50 íà äåí!). Íå

èçäèãà ïðå÷èñòâàùè îáùåñòâåíèÿ ìîðàë ëîçóíãè ñ íàñòîé÷èâè èñêàíèÿ

Äæîðäæ Áóø äà èçòåãëè âîéñêèòå ñè îò ñòðàíà, êîÿòî å âêàðàë â íåñêîí÷àå-

ìè êðúâîïðîëèòèÿ. Ãðàæäàíñêè íåàäåêâàòåí å äíåñ, ïðåç 2006-à , êàêòî áå-

øå íåàäåêâàòåí ãðàæäàíèí è ïî âðåìå íà âúçäóøíèòå óäàðè íàä Áåëãðàä

ïðåç 1999 ãîäèíà.

Ïî-âåðîÿòíî å ïóáëè÷íèòå åìîöèè äà ñå íàìåñòÿò çà äúëãî âðåìå ïî îñòà

êàêâî ïå÷åëèì îò àìåðèêàíñêèòå áàçè è êàêâî ãóáèì. Ïå÷åëèì ðàáîòà çà

ìëàäîòî ìåñòíî íàñåëåíèå, áëàãîóñòðîéâàíå íà èíôðàñòðóêòóðàòà è óñ-

âîÿâàíå íà àìåðèêàíñêèÿ âîåíåí íà÷èí íà æèâîò, ñïîðåä êìåòà íà Êàâàðíà

Öîíêî Öîíåâ. Ùå çàãóáèì åâðîèäåíòè÷íîñò, ìîðñêèÿò òóðèçúì ùå çàïàäíå,

à åêîëîãè÷íèòå ùåòè îùå íèêîé íå å èç÷èñëèë. Ìíîãî âåðîÿòíî å ìåäèéíèòå

ôîêóñè ñ áàëàíñà “ïå÷åëè áúëãàðèíúò/íå ïå÷åëè áúëãàðèíúò” äà íàäìèíàò â

ïúòè îíîâà, êîåòî ñå ñëó÷âàøå ïðåç 2003-òà. Êîåòî ùå ðå÷å Ãðèãîðîâ, Êîðè-

òàðîâ è Áàðåêîâ äà êàíÿò â ñóòðåøíèòå ñè áëîêîâå ïîëèòè÷åñêèòå áðîêåðè

îò ñäðóæåíèå “Äæúðìàí ìàðøàë”, âîåííè åêñïåðòè ñ ðóñêè àêöåíò è îòëè-

÷åí àíãëèéñêè, ñòèïåíäèàíòè íà ÍÀÒÎ-âñêè ôîíäàöèè, êàêòî è ãëàâíè ðåäàê-

òîðè çàåäíî ñ âîäåùè æóðíàëèñòè îò èçäàíèÿ ñ ÿðêî ïðîàìåðèêàíñêè ôè-

çèîíîìèè. È âêóïîì äà ïðîìèâàò ìîçúöèòå íà ìàñîâèÿ çðèòåë, êàêòî òîâà ñå

ñëó÷è ïðåäè óäàðèòå íà ÑÀÙ ïî Èðàê áåç ñàíêöèÿòà íà ÎÎÍ.

Àìåðèêàíñêèÿò çàìåñòíèê-ïîñëàíèê Äæåôðè Ëèâàéí îáåùà, ÷å “âîåí-

íèòå áàçè ùå áúäàò áúëãàðñêè, ùå áúäàò ïîä áúëãàðñêî êîìàíäâàíå è íàä òÿõ

ùå ñå âåå áúëãàðñêîòî çíàìå!”. Òàçè ïðåêðàñíà ïðèêàçêà ñå ÷ó è âúçðàäâà,

êîéòî ìîæå äà ñå âúçðàäâà. Êàêòî îáèêíîâåíî óïðàâëÿâàùèòå âîäÿò ïðåãî-

âîðèòå ñúñ ÑÀÙ íà ïàð÷å, ìúãëÿâî, ïðèòèñíàòè îò êîàëèöèîííèòå ñè íåâðî-

çè, ôèíàíñîâè êîìïëåêñè è ðàçïúíàòà ëîÿëíîñò êúì ÅÑ è ÍÀÒÎ.�

Þëèàíà ÌÅÒÎÄÈÅÂÀ

È ùå ñå âåå áúëãàðñêîòî çíàìå

Ñòð. 3 “Àòàêà” çàïëàøâà îñíîâèòå íà

ëèáåðàëíàòà äåìîêðàöèÿ

Åìèë Êîåí

Ñòð. 4 Âúâ Âåëèíãðàä èñêàò ïàðöåëè çà

ñòðîåæ, à íå ôóðãîíè

Õðèñòî Õðèñòîâ

ñòð. 6 Õàãñêèÿò òðèáóíàë ñëåä ñìúðòòà

íà Ìèëîøåâè÷ Áîéêî Áîåâ

Ñòð. 8 Íåíêà, äåòåòî, ïðåä êîåòî ñå ïîê-

ëàíÿìå Çåëìà Àëìàëåõ

Ñòð. 9 Áèã áðàäúð íå âèæäà âñè÷êî

Ñòàíèìèð Ïåòðîâ

Ñòð. 10 Ìíîçèíà æèâåÿò ñ ôàëøèâè ñïî-

ìåíè Èíòåðâþ ñ Éîàõèì Ãàóê

Ñòð. 12-17 Êëóá “Îáåêòèâ”

Ìîæå ëè äà èìà äåìîãðàôñêà ïîëèòèêà

Ñòð. 18 ßðîñò, íåíàâèñò è ïðåçðåíèå â

èíòåðíåò ôîðóìà Åìèë Êîåí

Ñòð. 20 Êàêâî ñòàâà, êîãàòî ñúáåðåø

Âàãíåð è ×èíòóëîâ Òîòêà Ìîíîâà

Ñòð. 22 ×åðíî íà áÿëî çà íåâèäèìèòå

ìàëöèíñòâà Èðèíà Íåäåâà

Ñòð. 26 Ïúñòðîãîð - “ëóäíèöà” è ìèçå-

ðèÿ Ñëàâêà Êóêîâà

Ñòð. 28 Ïàðîäèÿ íà ðàçñëåäâàíå ñëåä

ñìúðò íà àðåñòàíò â ïîëèöèÿòà

Èâàí Ôèøåð

Ñòð. 30 Áúëãàðèÿ áå îñúäåíà çà íàðó-

øàâàíå íà ïðàâîòî íà ñäðóæàâàíå

Êðàñèìèð Êúíåâ

Ñòð. 31 Çàêîíúò çà ÌÂÐ ïðîòèâîðå÷è íà

ìåæäóíàðîäíèòå äîãîâîðè

Éîíêî Ãðîçåâ

Ñòð. 32 Òîëåðàíòíè ñìå êúì ìþñþëìà-

íèòå, ñòðàõóâàìå ñå îò èñëÿìà - Ìèòêî

Íîâêîâ

Ñòð. 35 Ïîäõîäÿùà ëè å çà ðîìñêèÿ åçèê

êèðèëèöàòà Ëþáîìèð Ñåðäåâ

Ñòð. 36 Çà Íþðíáåðã èëè êàê äà íå áà-

íàëèçèðàìå äîáðîòî

Òîíè Íèêîëîâ

Ñòð. 37 “Ãúðáàâèöà” - ìàëêîòî êèíî â ãî-

ëåìèÿ ñâÿò Ïàâëèíà Æåëåâà

Ñòð. 38 Ïî ñâåòà

ÎÁÅÊÒÈÂ 3

îëèòè÷åñêèÿò øëàãåð íà äåíÿ å “Àòàêà”. Äåïóòàòè, ïàðòèéíè ëèäåðè è æóðíàëèñòè òðåñ-

êàâî òúðñÿò ïðîòèâîäåéñòâèå ñðåùó àòàêóâàùàòà îïàñíîñò. Êàêâà îáà÷å å òÿõíàòà àð-

ãóìåíòàöèÿ? Ïîïóëèñòè ñà, êàçâàò òå, åêñòðåìèñòè ñà, çàïëàøâàò ñòàòóêâîòî, äàâàò ïðàç-

íè îáåùàíèÿ è êëàòÿò äúðæàâíèÿ êîðàá, óñòðåìèë ñå êúì ïðèñòàíèùåòî íà Åâðîïåéñêèÿ

ñúþç. Òîâà å è êîðîííèÿò àðãóìåíò: âðåäíè ñà, çàùîòî ïðå÷àò íà ïðèñúåäèíÿâàíåòî êúì

ÅÑ. Òîâà, ÷å âúçãëåäèòå íà “Àòàêà” âçðèâÿâàò öåííîñòíàòà ñèñòåìà íà ëèáåðàëíàòà äå-

ìîêðàöèÿ è ñà ïî ñúùåñòâî ôàøèñòêè, â Áúëãàðèÿ ïî÷òè íå ñå ñïîìåíàâà. Íå ñå ãîâîðè

è çà òîâà, ÷å íà 17-àòà ãîäèíà îò äåìîêðàöèÿòà èìà âíóøèòåëíî ìíîæåñòâî, êîåòî î÷å-

âèäíî å ãîòîâî äà ïðåãúðíå ôàøèçìà êàòî ñâîå æèçíåíî êðåäî. Èçãëåæäà ïîëèòèöèòå è

òåõíèòå àíàëèçàòîðè ñìÿòàò, ÷å àêî íå íàçîâàâàò ãëàñíî èìåòî íà áîëåñòòà, ùå ñå

ñïðàâÿò ñ íåÿ ïî-ëåñíî.

Íî â Åâðîïà ÿâíî íå ãëåäàò íà íåùàòà ïî òîçè íà÷èí. Òàì èìà ìíîãî õîðà, êîèòî íå

ìèñëÿò, ÷å ôàøèçìúò å ïîëèòè÷åñêè ïðîòèâíèê êàòî äðóãèòå. È çà ðàçëèêà îò íàøèòå

àíàëèçàòîðè, êîèòî ñúòâîðèõà òåðìèíà “àíòèñèñòåìíà” ïàðòèÿ, çà äà íå êàæàò, ÷å èìà-

ìå ðàáîòà ñ íîâ, ñàìîðîäåí ôàøèçúì, ïåòèìà âèäíè ÷ëåíîâå íà Åâðîïåéñêèÿ ïàðëà-

ìåíò (ìåæäó òÿõ ñà äîáðå èçâåñòíàòà ñ äåéñòâèÿòà ñè â ïîëçà íà ïðàâàòà íà ðîìè, äåöà

è ïñèõè÷íî áîëíè Åëñ äå Ãðîåí, îôèöèàëíèÿò äîêëàä÷èê çà Áúëãàðèÿ Äæåôðè âàí Îðäåí,

“äîêëàä÷èöèòå â ñÿíêà” íà ñúîòâåòíèòå ïàðëàìåíòàðíè ôðàêöèè Åðèê Ìàéåð è Àëåê-

ñàíäúð Ëàìáñäîðô, êàêòî è èçâåñòíèÿò ñîöèàëèñò Ìàéêúë Êàøìúí) íàçîâàâàò íåùàòà ñ

èñòèíñêèòå èì èìåíà. Òå íàïèñàõà “Äåêëàðàöèÿ çà çàùèòà íà áúëãàðñêèÿ íàðîä îò

íåîòîòàëèòàðèçìà” è çàïî÷íàõà äà ñúáèðàò ïîäïèñè ïîä íåÿ. Àêî äî êðàÿ íà þíè ïîä

òîçè òåêñò ñå ïîäïèøàò ïîâå÷å îò ïîëîâèíàòà åâðîäåïóòàòè, òîé ùå ñòàíå îôèöèàëíî

çàÿâëåíèå íà çàêîíîäàòåëíèÿ îðãàí íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç. Àêî íå, ùå èçðàçÿâà ìíå-

íèåòî íà ïîäïèñàëèòå ãî.

Íî íå áðîÿò áúäåùèòå ïîäïèñè å íàé-âàæíîòî íåùî â òàçè èñòîðèÿ, à ïîäõîäúò êúì

ïðîáëåìà. Â êàêâî ïåòèìàòà âèæäàò îïàñíîñò çà Áúëãàðèÿ? Â ïîïóëèçìà, â åêñòðåìèçìà,

â íàöèîíàëèçìà, â îòðè÷àíåòî íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç? Íå, íå â òîâà. Ãîëÿìà îïàñíîñò çà

áúëãàðñêèÿ íàðîä å àãèòàöèÿòà ñðåùó òóðöè, ðîìè è åâðåè (âå÷å áàíàëíî âñåêèäíåâèå

âúâ â. “Àòàêà” è â ÒÂ “ÑÊÀÒ”), îòðè÷àíåòî íà Õîëîêîñòà (äà ñè ñïîìíèì ïèñàíèÿòà íà

Âîëåí Ñèäåðîâ â êíèãàòà ìó “Áóìåðàíãúò íà çëîòî” çà “èçìàìàòà õîëîêîñò”), êàêòî è

ïðèçèâèòå çà âðúùàíå êúì òîòàëèòàðíè ìåòîäè çà óïðàâëåíèå (òóê î÷åâèäíî ñòàâà äóìà

çà ò. íàð. “ïðîåêòîçàêîí çà íàöèîíàëèçàöèÿ”). Ïî ñúùèÿ íà÷èí “çíà÷èòåëíà îïàñíîñò”

çà áúëãàðñêèòå ãðàæäàíè ñïîðåä åâðîäåïóòàòèòå ñà “îòðè÷àíåòî íà ðàâåíñòâîòî ìåæ-

äó õîðàòà” è “ïðèçèâúò êúì äèñêðèìèíàöèÿ” íà ãîëåìè îáùåñòâåíè ãðóïè. Êàçàíî ñ

äðóãè äóìè, ïåòèìàòà äåïóòàòè ñå îïàñÿâàò çà öåííîñòíîòî áúäåùå íà áúëãàðñêàòà äúð-

æàâà, òðåâîæàò ñå îò òîâà, ÷å å â õîä ïðîöåñ íà ðàçðóøàâàíå íà ëèáåðàëíàòà áàçà íà

ìîäåðíàòà åâðîïåéñêà äåìîêðàöèÿ ó íàñ.

Êàê äà ñå ñïðå íàñòúïëåíèåòî íà åðîçèÿòà? ×ðåç çàêëèíàíèÿ îò òèïà: “ëîøè ñà,

çàùîòî ïðå÷àò íà ïðèñúåäèíÿâàíåòî”? Íå. Òå ïðåäëàãàò íà “íîðìàëíèòå” áúëãàðñêè

ïîëèòèöè äà ïðåñòàíàò äà ñå êðèÿò, íàé-íàêðàÿ äà íàçîâàò áîëåñòòà, êàòî íàïðàâÿò çàÿ-

âëåíèå íå çà òîâà, ÷å ñà ïðîòèâ ïîëèòè÷åñêèÿ ïðîòèâíèê “Àòàêà”, à ÷å îñúæäàò âúçãëåäè-

òå, ïðàâåùè òàçè ôîðìàöèÿ âúçìîæíà. Îñâåí òîâà òå ñà çàãðèæåíè çà íåñâúðøåíàòà

ðàáîòà íà íàøàòà äúðæàâà, êîÿòî ñàìî íàäóâà áàëîíà íà “åâðîïåéñêèòå öåííîñòè”,

íî ïî÷òè íèùî íå ïðàâè, çà äà ìîãàò òå äà áúäàò âúçïðèåòè îò õîðàòà è ãëàâíî îò ìëàäåæ-

òà. Òå ïðåäëàãàò íà ïîëèòè÷åñêèÿ íè åëèò íàé-ñåòíå äà ñå çàåìå ñ òàçè ðàáîòà. È íàêðàÿ

- äà ïðèëîæàò ñîáñòâåíèòå íè çàêîíè, êàòî ïîêàæàò, ÷å “ñëîâîòî íà îìðàçàòà” å íåäî-

ïóñòèìî.

Äåêëàðàöèÿòà íà ïåòèìàòà èìà çà öåë äà íàïîìíè íà áúëãàðñêèÿ åëèò êàêâî ñëåäâà

äà ñòîðè. Òÿ å ñèãíàë, ÷åðâåíà ëàìïà. Àêî íå ãî çàáåëåæàò, ïîëèòèöèòå íè íàé-âåðîÿòíî

ùå òðÿáâà äà ñå ñúðäÿò ñàìî íà ñåáå ñè. Íî òîãàâà ùå å âå÷å êúñíî.�

Åâðîïåéñêè äåïóòàòè ïðåäóïðåæäàâàò:

Åìèë ÊÎÅÍ

“Àòàêà” çàïëàøâà îñíîâèòåíà ëèáåðàëíàòà äåìîêðàöèÿ

ÏÏ

4 ÎÁÅÊÒÈÂ

Õðèñòî ÕÐÈÑÒÎÂ

Ïðè÷èíàòà äà ïîñåòÿ Âåëèíãðàä å òðåâîãàòà íà ìåñ-

òíè ðîìñêè àêòèâèñòè, ïîðîäåíà îò íåõàéñòâîòî íà

èíñòèòóöèèòå êúì ïðîáëåìèòå íà 18 ðîìñêè ñåìåéñòâà,

îñòàíàëè áåç äîì ñëåä íàâîäíåíèÿòà ïðåç àâãóñò ìè-

íàëàòà ãîäèíà. Ïîñðåùà ìå Äîáðèÿ äàñêàë, êàêòî íà-

ðè÷àò òóêàøíèòå Ðîìàí ×èëåâ. Êúì íàñ ñå ïðèñúåäè-

íÿâà è ìåñòíèÿò ëèäåð Åìèë Ãàéòàíîâ.

Ðîìñêàòà ìàõàëà “Àíåçèöà” âúâ Âåëèíãðàä å â êðàÿ

íà êâ. ×åïèíî. Êúùèòå ñà ðàçïðúñíàòè ïî ñòðúìíèíèòå

íà áàèðà è îòäàëå÷å èçãëåæäàò æèâîïèñíè. Íî îòáëèçî

íå å òàêà.

ÑÒÈÃÀÌÅ ÌÀÕÀËÀÒÀ È ÀÑÔÀËÒÚÒ ÑÂÚÐØÂÀ

Äúæäúò íå ñïèðà äà âàëè. Äàñêàëúò ìè ïðåäëàãà ãó-

ìåíè áîòóøè è ìàé å ïðàâ. Ñòúïâàì â êàëòà è ñè äàâàì

êóðàæ. Åäèíñòâåíèÿò ÷åðåí ïúò, êîéòî âîäè êúì öåíòúðà

íà ìàõàëàòà, îòäîëó äîãîðå å çàñèïàí ñ êóïèùà áîê-

ëóê è òîð. Òîâà - îò åäíàòà ñòðàíà. Îò äðóãàòà - êàë è

êàìúíè îò ñâëà÷èùàòà. Âîäàòà ñå ñòè÷à îò âñè÷êè ïî-

ñîêè, ìèíàâà ïîêðàé êúùèòå, ñúáèðà áîêëóöèòå è ñå

îòëèâà ïî åäèíñòâåíèÿ ïúò, ïî êîéòî ñå äâèæèì.

Êîãàòî ïðåäè 35 ãîäèíè ñà äàâàíè ïàðöåëè çà

ñòðîåæ íà ðîìèòå â êâ. “Àíåçèöà”, ñà ãè ìåðèëè íà

êðà÷êà, à íå íà êâàäðàòåí ìåòúð. Òîãàâà îáà÷å íå å

èìàëî ïðåíàñåëåíîñò - òå áèëè ìàëêî. Íî ñåãà ñà 1700

Ñëåä íàâîäíåíèÿòà îò ìèíàëîòî ëÿòî

Âúâ Âåëèíãðàä èñêàò ïàðöåëèçà ñòðîåæ, à íå ôóðãîíè

Ðîìèòå

æèâåÿò

âúðõó ñòàðî

ãðîáèùå,

âðúùàëè

ïîãðåáàëíèòå

ïðîöåñèè

ñ æèâè âåðèãè

äóøè è ñ âñÿêà èçìèíàëà ãîäèíà íàñåëåíèåòî ñå óâå-

ëè÷àâà. Âå÷å íÿìà êúäå äà ñå ñòðîè. Êîé å ïðåäïîëà-

ãàë, ÷å åäèí äåí òîâà ùå å ïðîáëåì?

Åòî ãè ôóðãîíèòå. Áåëè, ÷èñòè÷êè, áëåñòÿò. Òî÷íî äî

áðåãà îòäÿñíî íà ïúòÿ ñà ïîñòàâåíè ÷åòèðè, äâà îò òÿõ

ñà èçìåñòåíè îò ãîëÿìà ìàñà êàë, êàìúíè è îãðîìíà

ñêàëà, ïàäíàëè îò áðåãà. Îò äðóãàòà ñòðàíà ñå íàìè-

ðà ïëîùàäêà, âúðõó êîÿòî ñà íàãú÷êàíè îùå 14 ôóðãî-

íà. À áå âîåííî ïîëîæåíèå.

Äåöàòà ñè èãðàÿò, áåç äà ïîäîçèðàò îïàñíîñò. Õî-

ðàòà áúðçî ñå íàñúáðàõà äà ñïîäåëÿò ïðîáëåìèòå ñè.

Àñåí Íèêîëîâ å íà 40 ãîäèíè, à æåíà ìó Ëèëÿíà íà 35 ã.

Ñåìåéñòâîòî å ñúñ 7 äåöà. Èìàò äâàìà æåíåíè ñèíà.

Ñàìî ãîëåìèÿò, Ìàíîë, íà 19 ã., ñ æåíà ñè è äåòåòî

æèâåå îòäåëíî â åäíîñòàåí ôóðãîí. Äðóãèÿò ñèí Èâàí,

íà 17, æèâåå ñ áðåìåííàòà ñè æåíà ïðè ðîäèòåëèòå ñè

çàåäíî ñ îñòàíàëèòå ïåò ïî-ìàëêè äåöà.

“Èìàõ õóáàâà êúùè÷êà - çíàå ãî öÿëàòà ìàõàëà. Äî

òåðàêîò îáçàâåäåíà. Ìàñèâíà, ñòðîåíà ñ òóõëè è êàìú-

íè, ñ õóáàâà ìàçèëêà. Òðè ñòàè è õîë. Æèâååõìå ñ öÿëîòî

ìè ñåìåéñòâî. Êîëêî òðóä ñúì ïîëîæèë äà ÿ ïîñòðîÿ,

êîëêî ìúêà èçæèâÿõìå. À ñàìî äâå ãîäèíè è íÿêîëêî ìå-

ñåöà æèâÿõìå â íåÿ. Äîéäå âîäàòà è ÿ îòíåñå. Äàäîõà

íè 1000 ëåâà. Êóïèõìå ëåãëà, ãàðäåðîá, ìàñà, ñòîëîâå.

Â äâå ñòàè÷êè æèâååì. Â òàçè ñïèì àç, æåíàòà è ïåòòå

äåöà. Â äðóãàòà ñà ñèíúò ìè è áðåìåííàòà ìó æåíà.

Òàçè ãîäèíà ñìå âèäåëè ìíîãî ìèçåðèÿ, êàòî êó÷åòà

æèâÿõìå. Ìíîãî å ñòóäåíî â òåçè ôóðãîíè, àêî íÿìà �

ÎÁÅÊÒÈÂ 5

- Ã-í êìåòå, õîðàòà ñà çàãðèæåíè, ÷å ïðåäñòîè ñíå-

ãîòîïåíå è èìà âåðîÿòíîñò îò íîâè íàâîäíåíèÿ. Êàê-

âî ùå ñòàíå ñ òÿõ?

- Íÿìà äðóãî ìÿñòî, êúäåòî äà ñå ïîñòàâÿò ôóðãîíè-

òå èëè äà ñå äàäå çåìÿ çà ñòðîåæ. Íà òåðèòîðèÿòà íà

Âåëèíãðàä èìà âñè÷êî íà âñè÷êî îñåì îáùèíñêè ïàð-

öåëà. Åäèíñòâåíîòî ìÿñòî å íàä áàèðà â “Àíåçèöà”.

Ñàìî òàçè ïëîùàäêà å óäîáíà çà ôóðãîíèòå, èíà÷å

òðÿáâàøå äà áóòíåì ïîâå÷å êúùè, îòêîëêîòî ñà òå.

Ïðåêàðàíèÿò òîê è åëåêòðîìåðèòå ñà çà íàøà

ñìåòêà. Õîðàòà ñà çàäúëæåíè âñåêè ìåñåö äà çàïëà-

ùàò êîíñóìèðàíàòà åíåðãèÿ. Â êâàðòàëà èçîáùî íÿìà

êàíàëèçàöèÿ è ñåãà êàíäèäàòñòâàìå ñ ïðîåêò çà 400

õèë. åâðî ñïåöèàëíî çà “Àíåçèöà”. Â Ìèíèñòåðñòâî-

òî íà äúðæàâíàòà ïîëèòèêà ïðè áåäñòâèÿ è àâàðèè

ïúê âíåñîõìå ïðîåêò çà èçãðàæäàíå íà íîâà ïîäïîð-

íà ñòåíà, íî âñå îùå íÿìàìå îòãîâîð. Ïîäãîòâÿìå

ïðîåêòè çà êàíäèäàòñòâàíå ïðåä åâðîôîíäîâåòå ïðåç

2007 ã. ïî ïðîãðàìàòà çà îïàçâàíå íà îêîëíàòà ñðå-

äà. Èñêàìå äà èçãðàäèì êîðèòà, à òàì, êúäåòî èìà

ñâëà÷èùà - ñòåíè.

- Âÿðíî ëè å, ÷å ñà èç÷åçíàëèòå 82 õèë. ëâ., äàäåíè

çà êàíàëèçàöèÿ íà ìàõàëàòà?

- Íå çíàì. Àç íå ñúì áèë êìåò òîãàâà.

- Ùå áúäàò ëè ïîñòðîåíè îáåùàíèòå 35 êúùè÷êè?

- Ùÿõà äà ãè äàðÿò îò Á×Ê, îò íàñ ñå èñêàøå ñàìî

òåðåí.

- Êàê ìèñëèòå äà ðàáîòèòå ñ ðîìèòå, ñëåä êàòî â îá-

ùèíàòà íÿìà íèòî åäèí ñëóæèòåë îò òàêúâ ïðîèçõîä?

- Íÿìà ïðåäâèäåíà òàêàâà ùàòíà áðîéêà. Ùå

òðÿáâà äà ñúêðàòèì íÿêîÿ äðóãà.

Ðîìñêèòå ïðåäñòàâèòåëè ïðåäëîæèõà íà êìå-

òà Ñòîÿí Äóëåâ äà ñå ñúçäàäå îáùåñòâåí ñúâåò

ïî åòíè÷åñêèòå âúïðîñè, êîéòî äà èçãîòâè ñòðà-

òåãèÿ çà ðàáîòà ïî ïðîáëåìèòå íà ìàëöèíñòâà-

òà. Êìåòúò îáåùà äà âíåñå ïðåäëîæåíèå â îá-

ùèíñêèÿ ñúâåò äà ñå ðàçêðèå ùàò çà åêñïåðò-

ðîì â îáùèíàòà.�

Êìåòúò Ñòîÿí Äóëåâ:

Íÿìà äðóãî ìÿñòî çà âðåìåííè æèëèùà

Çàïèòàõ çàìåñòíèê-ìèíèñòúðà â Ìèíèñòåðñòâî-

òî íà äúðæàâíàòà ïîëèòèêà ïðè áåäñòâèÿ è àâà-

ðèè Àëåêñàíäúð Ôèëèïîâ:

- Ñìÿòàòå ëè çà åòè÷íî è ìîðàëíî õîðàòà äà æè-

âåÿò âúðõó ãðîáèùå, áåç òîàëåòíè, áåç âîäà?

- Êàíàëèçàöèÿ è âîäîïðîâîä íÿìà â ìíîãî ðîìñêè

ìàõàëè â ñòðàíàòà. Íî òîâà, êîåòî ÷óâàì - ÷å õîðàòà

æèâåÿò âúðõó ãðîáèùå, å øîêèðàùî. Òîâà å ãðóáî íà-

ðóøåíèå íå ñàìî íà ìîðàëíèòå è åòè÷íè íîðìè, íî è

êîùóíñòâî, îñêâåðíÿâàíå íà ñâåùåíî ìÿñòî. Íåäîïóñ-

òèìî å äà ñå ñëó÷âàò òàêèâà íåùà â äíåøíî âðåìå.

Âèíàòà òðÿáâà äà ñå òúðñè â õîðàòà è èíñòèòóöèèòå íà

òåðèòîðèÿòà, íà êîÿòî æèâåÿò ðîìèòå.

- Ùå áúäå ëè çàìåíåíî ìîñò÷åòî íàä ðåêàòà ñ ïî-

ñåðèîçíà êîíñòðóêöèÿ? Èìà îïàñíîñò òî äà ñå ñêúñà,

à äåöàòà ìèíàâàò ïî íåãî íà ïúò êúì ó÷èëèùå.

- Èñêàì äà óòî÷íÿ, ÷å Ïîñòîÿííàòà êîìèñèÿ ïî áåäñ-

òâèÿ è àâàðèè íå å êúì íàøåòî ìèíèñòåðñòâî, à êúì

Àãåíöèÿ “Ãðàæäàíñêà çàùèòà”. Ìíîãî êìåòîâå êàçâàò

- íèå íå ïîëó÷àâàìå ïàðè. Âñúùíîñò ïîëó÷àâàò, íî íå

ñå çàíèìàâàò ñ ïðîáëåìèòå íà ðîìèòå. Òå ñúùî ñà

ãðàæäàíè íà òàçè ñòðàíà è êìåòîâåòå íå òðÿáâà äà ãè

ïðåíåáðåãâàò.

- ×óâàë ëè ñòå, ÷å ñà èç÷åçíàëè 82 õèëÿäè ëåâà,

Çàìåñòíèê-ìèíèñòúðúò Àëåêñàíäúð Ôèëèïîâ:

“Øîêèðàí ñúì!”äàäåíè çà êàíàëèçàöèÿ íà ðîìñêàòà ìàõàëà âúâ Âå-

ëèíãðàä?

- Àêî å èçïðàòåíà æàëáà, òÿ å ïðè ìèíèñòúð Åìåë

Åòåì. Áåç äà áÿãàì îò îòãîâîðíîñò èñêàì äà êàæà, ÷å

ìîÿò ðåñîð å ñúçäàâàíåòî íà çàêîíè, à îñòàíàëèòå

âúïðîñè ñà îò êîìïåòåíöèÿòà íà ã-æà Åòåì è ïîñòîÿ-

ííàòà êîìèñèÿ. Çà äà êîìåíòèðàì òàêúâ ñëó÷àé, òðÿáâà

äà çíàì äàëè èìà òàêúâ ôèíàíñèðàí ïðîåêò, êúì êîãî

å íàñî÷åí è àêî íÿìà íèùî íàïðàâåíî ïî íåãî, äà

áúäå ñèãíàëèçèðàíà êîìèñèÿòà. Òÿ íàáëþäàâà è êîí-

òðîëèðà. Â ïðîåêòîçàêîíà, êîéòî èçãîòâÿìå, çàíàïðåä

òåçè ôóíêöèè ùå ñå ïðåõâúðëÿò íà îáëàñòíèòå óïðàâè-

òåëè, òúé êàòî òå ïîçíàâàò ïðîáëåìèòå â ðåãèîíèòå ñè è

ùå ñëåäÿò çà òÿõíîòî ðåøàâàíå.

- Ùå áúäàò ëè ïîñòðîåíè îáåùàíèòå 35 êúùè÷êè?

- Íå ìîãà äà îòãîâîðÿ. Àç ñúì íàçíà÷åí îò 15 íîåìâðè

2005 ã. è äî òàçè äàòà âñè÷êè ïðîöåñè áÿõà ïðèêëþ÷èëè.

- Ìèñëèòå ëè, ÷å èìà íóæäà îò ðîìñêè åêñïåðò â

îáùèíàòà?

- Äà, çàùîòî ùå ïîñðåäíè÷è ìåæäó ðîìèòå è èí-

ñòèòóöèèòå. Èíà÷å òàçè îáùíîñò æèâåå â ïúëíî çàòúì-

íåíèå è íå çíàå êàêâî ñå ñëó÷âà â äúðæàâàòà, íà êàê-

âî èìà ïðàâî. È êîãàòî èìàò ïðîáëåì, íÿìà êúì êîãî

äà ñå îáúðíàò çà ïîìîù. Ìèñëÿ, ÷å ëèïñàòà íà òàêúâ

÷îâåê å ìèíóñ çà îáùèíàòà âúâ Âåëèíãðàä.�

� äúðâà äà ãîðè ïå÷êàòà ïîñòîÿííî, âñè÷êî çàìðúçâà. Îò

òîïëèíàòà ïúê ñå èçêðèâÿâà ïëàñòìàñàòà, ñ êîÿòî ñà îáëè-

öîâàíè ñòåíèòå è òàâàíúò. Äî ñêîðî è òîê íÿìàõìå, ïðåäè

ìåñåö ãî ïðîêàðàõà. Ñâåòèëè ñìå ñè ñ ãàç è ñâåùè. Õîäèì

äà ñúáèðàìå æåëÿçî äà èçêàðàìå ïî íÿêîé ëåâ. Ãëåäàé

äåöàòà êàê ãè ïðàùàìå íà ó÷èëèùå - ñúñ ñêúñàíè îáóâêè è

äðåõè, ñàìî è ñàìî äà íå íè ñïèðàò ïîìîùèòå. Äà áÿõà íè

äàëè ñòðîèòåëíè ìàòåðèàëè äà ñè íàïðàâèì êúùè!”

Ìîìè÷åíöåòî ñå çàñðàìâà è íàâåæäà òúæíî

ãëàâà. Ïðèòèñêà êóêëè÷êàòà, êîÿòî äúðæè, è ìå ãëå-

äà èçïîä âåæäè.

Öâåòàí Íèêîëîâ, íà 28 ã., è Âåðêà Ñëàâ÷åâà íà

24, íÿìàò äåöà. Êúùàòà èì áèëà ñ äâå ñòàè è õîë. Çà

íåÿ ñà ïîëó÷èëè åäíîêðàòíà ïîìîù îò 537 ëåâà. Ñå-

ãà æèâåÿò â åäíîñòàåí ôóðãîí..

Ïðîäúëæàâà íà ñòð. 25

6 ÎÁÅÊÒÈÂ

Ïîâå÷åòî êîìåíòàòîðè â Ñúðáèÿ èçïîëçâàõà ñìúðò-

òà íà Ìèëîøåâè÷, çà äà çàêëåéìÿò îòíîâî Ìåæäó-

íàðîäíèÿ òðèáóíàë çà áèâøà Þãîñëàâèÿ â Õàãà êàòî

ïîëèòè÷åñêè îðãàí. Ðóñêèÿò ïàðëàìåíò äåìîíñòðèðà

ñèëà è ñëàâÿíñêà ñîëèäàðíîñò, êàòî ïðèçîâà çà íåçà-

áàâíîòî ìó çàêðèâàíå. Â Ãåðìàíèÿ êîìåíòàðèòå ñú-

äúðæàõà åäèíñòâåíî þðèäè÷åñêè àðãóìåíòè îòíîñíî

ñëàáîñòèòå íà îáâèíåíèåòî â ïðîöåñà ñðåùó áèâøèÿ

þãîñëàâñêè ëèäåð. Èìà ëè êîíôëèêò ìåæäó ïðàâî è ïî-

ëèòèêà â Õàãñêèÿ òðèáóíàë è íóæäà îò íåãî?

Êîíôëèêòúò ìåæäó

ïðàâî è ïîëèòèêà

Àðãóìåíòèòå çà ïîëèòè÷åñêèÿ õàðàêòåð íà òðèáóíà-

ëà ñå îñíîâàâàò íàé-÷åñòî âúðõó äâå íåãîâè îñîáå-

íîñòè. Ïúðâàòà å ñâúðçàíà ñ òîâà, ÷å òîé áåøå ñúçäà-

äåí îò ïîëèòè÷åñêè îðãàí, êàêúâòî å Ñúâåòúò çà ñèãóð-

íîñò íà ÎÎÍ. Âòîðàòà ñå îòíàñÿ äî çàâèñèìîñòòà íà

ìåæäóíàðîäíîòî ïðàâîñúäèå îò ñúòðóäíè÷åñòâî íà

äúðæàâèòå â äåëàòà ñðåùó èçâúðøèòåëèòå íà âîåííè

ïðåñòúïëåíèÿ è ãåíîöèä.

Áîéêî ÁÎÅÂ

ÕÀÃÑÊÈßÒ ÒÐÈÁÓÍÀËñëåä ñìúðòòà íà Ìèëîøåâè÷

Ôàêò å, ÷å ðåøåíèÿòà íà Ñúâåòà çà ñèãóðíîñò çà-

âèñÿò îò ïîëèòè÷åñêèòå èíòåðåñè íà ïðåäñòàâåíèòå â

íåãî äúðæàâè. Ïðåç 1993 ã. ñúîòíîøåíèåòî íà èíòåðå-

ñèòå áåøå áëàãîïðèÿòíî çà ñúçäàâàíåòî íà Õàãñêèÿ

òðèáóíàë êàòî ñðåäñòâî çà ïîñòèãàíå íà ìèð â áèâøà

Þãîñëàâèÿ. Âúïðåêè ÷å ïî-êúñíî â ñâåòà èçáóõíàõà ìíî-

ãî äðóãè êðúâîïðîëèòíè êîíôëèêòè, íå áåøå ïðîÿâåí

èíòåðåñ êúì ñúçäàâàíå íà äðóãè òðèáóíàëè. Èçêëþ÷å-

íèå ïðàâè ñàìî ìåæäóíàðîäíèÿò òðèáóíàë çà ãåíîöè-

äà â Ðóàíäà.

Ñúâåòúò çà ñèãóðíîñò îáâúðçà Õàãñêèÿ òðèáóíàë ñ

ïîëèòè÷åñêàòà âîëÿ íà äúðæàâèòå. Çà äà îñúùåñòâÿâà

ïðàâîñúäèå, òîé ñå íóæäàå îò ôèíàíñèðàíå îò òÿõ, ñú-

äåéñòâèå ïðè àðåñòóâàíåòî íà îáâèíÿåìèòå è ñúáèðà-

íå íà äîêàçàòåëñòâà çà òÿõíàòà âèíà, êàêòî è äîñòúï äî

íàöèîíàëíè çàòâîðè çà èçëåæàâàíå íà íàëîæåíèòå

ïðèñúäè îò îñúäåíèòå âîåííîïðåñòúïíèöè.

Ïðàâíàòà ñòðàíà íà Õàãñêèÿ òðèáóíàë çàñÿãà ïðè-

ëàãàíåòî íà ìåæäóíàðîäíîòî õóìàíèòàðíî ïðàâî è ãà-

ðàíöèèòå çà íåçàâèñèìîñòòà è áåçïðèñòðàñòíîñòòà íà

ñúäà è çàùèòàòà íà ïðàâàòà íà îáâèíÿåìèòå è ïîäñú-

äèìèòå.

ÎÁÅÊÒÈÂ 7

Âñåîáùî å ïðèçíàíèåòî, ÷å ïðîöåñóàëíèòå ïðàâè-

ëà íà òðèáóíàëà ñà â ñúîòâåòñòâèå ñ ìåæäóíàðîäíèòå

ñòàíäàðòè çà ñïðàâåäëèâ ïðîöåñ, êàêòî è ÷å ñúñ ñâîÿ-

òà ïðàêòèêà òîé äîðàçâèâà õóìàíèòàðíîòî ïðàâî. Áëà-

ãîäàðåíèå íà òðèáóíàëà èçñëåäâàíåòî è ïðåïîäàâà-

íåòî íà õóìàíèòàðíîòî ïðàâî ñå íàëîæè â þðèäè÷åñ-

êèòå ôàêóëòåòè è ïðàâíè èíñòèòóòè â Åâðîïà è Ñåâåðíà

Àìåðèêà.

Òðóäíîñòèòå ïðè âîäåíåòî íà äåëàòà ñðåùó âîåí-

íèòå ïðåñòúïíèöè ñå äúëæàò íà ëèïñàòà íà ñúäåéñòâèå

îò ñòðàíà íà äúðæàâèòå. Îò äîñåãàøíàòà ïðàêòèêà íà

òðèáóíàëà ìîãàò äà áúäàò íàïðàâåíè ñëåäíèòå èçâîäè

çà òîâà ñúäåéñòâèå:

Ôèíàíñèðàíåòî íà ðàáîòàòà íà òðèáóíàëà ñòàâà

îò èêîíîìè÷åñêè áîãàòèòå çàïàäíè äúðæàâè. Òî ñå óâå-

ëè÷è ñëåä áîìáàðäèðîâêèòå íà ÍÀÒÎ â Ñúðáèÿ è ñâà-

ëÿíåòî íà Ìèëîøåâè÷ îò âëàñò.

Ñúäåéñòâèåòî íà äúðæàâèòå ïðè àðåñòóâàíå çàâè-

ñè îò ïîëèòè÷åñêî âëèÿíèå íà îáâèíÿåìèòå. Ïðåêèòå

èçâúðøèòåëè íà ìàñîâèòå óáèéñòâà áèâàò ïðåäàâàíè

ïî-ëåñíî íà òðèáóíàëà. Íàé-òðóäíî äîñòèãàò äî íåãî

ãåíåðàëèòå è ïðåçèäåíòèòå.

Ïðåç 90-òå ãîäèíè äúðæàâèòå â Çàïàäíèòå Áàëêàíè

áÿõà óïðàâëÿâàíè îò íàöèîíàëèñòè÷åñêè ïðàâèòåëñòâà,

çà êîèòî ñúäåéñòâèåòî íà Õàãñêèÿ òðèáóíàë îçíà÷àâà-

øå íàöèîíàëíî ïðåäàòåëñòâî. Ïî ñúùîòî âðåìå íà Çà-

ïàä íÿìàõà ïðîáëåìè äà àðåñòóâàò ìàñîâè óáèéöè êà-

òî çàëîâåíèÿ â Ãåðìàíèÿ Òàäæè÷. Çàïàäíèòå äúðæàâè

îáà÷å íå ñúäåéñòâàõà ïî îòíîøåíèå íà åòíè÷åñêè ëè-

äåðè. Òàêà íàïðèìåð ïåòäåñåò õèëÿäíèòå ìíîãîíàöèî-

íàëíè ñèëè íà ÍÀÒÎ â Áîñíà íå àðåñòóâàõà îáâèíåíè-

òå Êàðàäæè÷ è ãåíåðàë Ìëàäè÷ îò ñòðàõ çà ñèãóðíîñ-

òòà íà ñâîèòå âîéíèöè. Ñëåä êðèçàòà â Êîñîâî ïúê áå

íåìèñëèìî äà ñå èñêà ñúäåéñòâèå çà ïðîöåñ ñðåùó

Ìèëîøåâè÷, çàùîòî òîé áåøå ãàðàíòúò çà ñïàçâàíå íà

ìèðíîòî Äåéòúíñêî ñïîðàçóìåíèå.

Ìàêàð Ìèëîøåâè÷ äà áåøå îáâèíåí, äîêàòî áåøå

ïðåçèäåíò, íåãîâîòî ïðåäàâàíå ñòàíà âúçìîæíî åäâà

ñëåä ïàäàíåòî ìó îò âëàñò. Çà ïúðâè ïúò Åâðîïåéñêèÿò

ñúþç è ÑÀÙ êàòåãîðè÷íî îáâúðçàõà ñâîÿòà ïîëèòè÷åñ-

êà è ôèíàíñîâà ïîäêðåïà çà íîâîòî ïðàâèòåëñòâî ñ

ïðåäàâàíåòî íà ñðúáñêèÿ ëèäåð. Ñúñ ñìúðòòà ñè õúð-

âàòñêèÿò ïðåçèäåíò Òóäæìàí ïðåç 1999 ã. è áîñíåíñêèÿò

ïðåçèäåíò Èçåòáåãîâè÷ ïðåç 2003 ã. ñïåñòèõà íà ñâîè-

òå ïðàâèòåëñòâà íåîáõîäèìîñòòà îò ïîäîáíî ñúäåé-

ñòâèå.

Ñúäåéñòâèåòî íà áàëêàíñêèòå äúðæàâè çà ñúáèðà-

íåòî íà äîêàçàòåëñòâà çàâèñè îò òîâà êàê òå çàñÿãàò

òåõíèòå ãðàæäàíè. Ñúáèðàíåòî íà äîêàçàòåëñòâà â Ñúð-

áèÿ äîïúëíèòåëíî ñå çàòðóäíÿâà îò ñòðàõà íà âëàñòèòå,

÷å òå ùå ìîãàò äà áúäàò èçïîëçâàíè è â Ìåæäóíàðîä-

íèÿ ñúä, êúäåòî Áîñíà è Õúðâàòñêà ïîîòäåëíî çàâåäî-

õà äåëà ñðåùó Ñúðáèÿ è ×åðíà ãîðà çà ãåíîöèä.

Íàêðàÿ, îáâèíåíèÿòà çà ïîëèòè÷åñêî ïðèñòðàñòèå

íà òðèáóíàëà èäâàò îò áàëêàíñêèòå äúðæàâè, ÷èåòî ñú-

äåéñòâèå å íåîáõîäèìî. Ïðè÷èíàòà å, ÷å òåõíèòå ïðà-

âèòåëñòâà íå æåëàÿò äà ïðèçíàÿò èçâúðøåíîòî çëî îò

âîéíèòå â áèâøà Þãîñëàâèÿ.

Àëòåðíàòèâà

íà ïîìèðåíèåòî

Íÿêîãà Õàíà Àðåíä îáÿâè, ÷å ïðîáëåìúò ñúñ çëîòî

îò Âòîðàòà ñâåòîâíà âîéíà å îñíîâíèÿò èíòåëåêòóàëåí

ïðîáëåì íà ñëåäâîåííà Åâðîïà. Çëîòî íà ìàñîâèòå

óáèéñòâà è åòíè÷åñêîòî ïðî÷èñòâàíå â áèâøà Þãîñëà-

âèÿ ïðåäñòàâëÿâà èíòåëåêòóàëíèÿò ïðîáëåì íà Çàïàä-

íèòå Áàëêàíè.

Èçëåêóâàíåòî îò çëîòî å âúçìîæíî ñ ïðàâíè è ïîëè-

òè÷åñêè ðåøåíèÿ. Ïðàâíèòå ñà ñâúðçàíè ñ òúðñåíå íà

íàêàçàòåëíà îòãîâîðíîñò. Íàöèîíàëíèòå ñúäèëèùà íà

áàëêàíñêèòå äúðæàâèòå îáà÷å íå ñà â ñúñòîÿíèå äà

îòãîâîðÿò íà ïîòðåáíîñòòà îò ñïðàâåäëèâîñò. Çàðàäè

ñèëíèòå íàöèîíàëèñòè÷åñêè íàñòðîåíèÿ ëèïñâà äîâå-

ðèå â òÿõíàòà áåçïðèñòðàñòíîñò.

Îò ñúîáðàæåíèÿ çà ñèãóðíîñò æåðòâèòå íà åòíè÷åñ-

êî ìîòèâèðàíè æåñòîêîñòè òðóäíî ñâèäåòåëñòâàò ïðåä

ñúä íà ñúñåäíà äúðæàâà. Ïðèìåðúò ñ ïðåìèåðà Äæèí-

äæè÷ å ïîêàçàòåëåí. Ñëåä ïðåäàâàíåòî íà Ìèëîøåâè÷

íà Õàãñêèÿ òðèáóíàë òîé áåøå çàñòðåëÿí êàòî ïðåäà-

òåë îò ñðúáñêèòå íàöèîíàëèñòè.

Ïîëèòè÷åñêèòå ðåøåíèÿ âêëþ÷âàò èçãðàæäàíå íà ïî-

ìèðèòåëíè êîìèñèè è ïðèçíàíèå çà èçâúðøåíèòå ïðåñ-

òúïëåíèÿ îò âñÿêà åäíà ñòðàíà â êîíôëèêòèòå. Òàêèâà

êîìèñèè èëè íå áÿõà ñúçäàäåíè, èëè äåéñòâàõà çà êðàò-

êî â íîâîîáðàçóâàíèòå äúðæàâè. Áîñíà å åäèíñòâåíî-

òî èçêëþ÷åíèå.

Ïðèçíàâàíåòî íà èçâúðøåíîòî çëî è ïóáëè÷íîòî

èçâèíåíèå çà íåãî çàñåãà å ñàìî ïîæåëàíèå. Òîâà

ñå âèæäà îò îòíîøåíèåòî â Ñúðáèÿ êúì ïðîöåñà ñðå-

ùó Ìèëîøåâè÷. Çà ìíîçèíñòâîòî îò ñúðáèòå èçëú÷âà-

íèÿò ïî òåëåâèçèÿòà ïðîöåñ ñðåùó áèâøèÿ èì ëèäåð â

Õàãà áåøå êàòî ñúñòåçàíèå îò îëèìïèéñêèòå èãðè. Òå

íå ñú÷óâñòâàõà íà æåðòâèòå íà ïðåñòúïëåíèÿòà, êîèòî

ñâèäåòåëñòâàõà çà ñâîåòî ñòðàäàíèå, à íà îáâèíÿå-

ìèÿ Ìèëîøåâè÷, ñ êîãîòî ñå èäåíòèôèöèðàõà êàòî

ñúðáè. Ïðåäðàã Ñèìè÷, âúíøíîïîëèòè÷åñêè ñúâåòíèê

íà áèâøèÿ ïðåçèäåíò Êîùóíèöà, äîðè ñðàâíè Ìèëî-

øåâè÷ ñ Ãåîðãè Äèìèòðîâ íà Ëàéïöèãñêèÿ ïðîöåñ. Òî-

âà íå ãîâîðè çà ïîëèòè÷åñêà âîëÿ çà ïîìèðåíèå ñ æåð-

òâèòå, à çà èçêðèâÿâàíå íà ïîëèòè÷åñêàòà äåéñòâèòåë-

íîñò.

Õàãñêèÿò òðèáóíàë ñëåäîâàòåëíî å íåîáõîäèì çà-

ìåñòèòåë íà ëèïñâàùèòå ïðàâíè âúçìîæíîñòè è ïîëèòè-

÷åñêî æåëàíèå çà ïîìèðåíèå. Îñâåí òîâà òîé å íåîá-

õîäèì ðåãèñòðàòîð íà ñòðàäàíèåòî íà âñè÷êè æåðòâè â

êîíôëèêòèòå, çà äà íå áúäå òî çàáðàâåíî èëè èçêðè-

âÿâàíî â áúäåùå.

25 ãîäèíè ñëåä êðàÿ íà Âòîðàòà ñâåòîâíà âîéíà ñâå-

òúò âèäÿ êàê ãåðìàíñêèÿò êàíöëåð Âèëè Áðàíä êîëåíè÷è

ïðåä ïàìåòíèêà íà Âàðøàâñêîòî ãåòî. Ïðåäñòîè íè äà

âèäèì êîëêî ãîäèíè ùå òðÿáâàò íà ñðúáñêèòå, õúðâàò-

ñêèòå è áîñíåíñêè ïðåçèäåíòè äà ïîñëåäâàò ïðèìåðà

íà Áðàíä. Äîòîãàâà íàäåæäèòå çà ñïðàâåäëèâîñò çà

æåðòâèòå îò êðúâîïðîëèòèÿòà â áèâøà Þãîñëàâèÿ îñòà-

âàò åäèíñòâåíî â Õàãñêèÿ òðèáóíàë.�

8 ÎÁÅÊÒÈÂ

Çåëìà ÀËÌÀËÅÕ

Â íàé-ñòóäåíèòå äíè íà çèìàòà åäíà èíôîðìàöèÿ îò

Âåëèêîòúðíîâñêî ðàçòúðñè íå ñàìî ìåí. Â ïîëóèç-

ãîðÿëà êúùà íà óëèöà “Öàðåâåö” â êâàðòàë “Àñåíîâî”

ïî ñèãíàë îò ñúñåäè ïîëèöàè è ñîöèàëíè ðàáîòíèöè

îòêðèâàò 10-ãîäèøíîòî ìîìè÷åíöå Åëåíà Ðàäêîâà, êîå-

òî îò ãîäèíè ñàìî ñå ãðèæè çà ÷åòèðèòå ñè ïî-ìàëêè

áðàò÷åòà è ñåñòðè÷åòà. Ìàéêàòà ãè èçîñòàâÿ ñ äíè è

ñåäìèöè, äîêàòî ïîõàð÷è ñîöèàëíèòå ïîìîùè, êîèòî

ïîëó÷àâà çà äåöàòà ñè, à áàùàòà å â çàòâîðà.

Äåöàòà ñà îòêðèòè, êîãàòî òåìïåðàòóðèòå íàáëèæà-

âàõà ìèíóñ 20°, ñãóøåíè íà åäíî ëåãëî ñðåä ïàðöàëè -

çúçíåùè è ãëàäíè. Íåíêà, òàêà íàðè÷àò íà ãàëåíî ìàë-

êàòà Åëåíà, îò ãîäèíè ñå ãðèæåëà çà ïî-ìàëêèòå. Îêàçà

ñå, ÷å òîâà äåòå, êîåòî íèêîãà íå å õîäèëî íà ó÷èëèùå,

íå å ïîëó÷àâàëî îò áëèçêèòå ñè îáè÷ è ãðèæà, íîñè òîë-

êîâà ÷îâåùèíà è îòãîâîðíîñò íà ñëàáè÷êèòå ñè ïëåùè,

÷å ïîìèòà âñè÷êè ãðúìêè ïðèêàçêè, èçðå÷åíè îò ãîëå-

ìèòå è îáðàçîâàíèòå.

Íå áèõ èñêàëà òîâà, êîåòî ïèøà, äà ñå âïëåòå â ïî-

ðåäíàòà ìåäèéíà âúçõèòà è ñåíçàöèÿ. Ìàëêàòà Íåíêà,

èçìèñëèëà åäâà ëè íå îò íèùîòî êàê äà õðàíè ìàëêèòå

ñè áðàò÷åòà è ñåñòðè÷åòà, å íÿêàêâî íåâåðîÿòíî äîêà-

çàòåëñòâî çà äîáðîòàòà, êîÿòî ìîæå äà áúäå ñúùíîñò

íà ÷îâåêà, àêî èìà ñèëàòà äà ÿ ïîíåñå. Íèêîé íå å

ó÷èë ìàëêîòî íåãðàìîòíî äåòå íà ÷îâåùèíà, íà îòãî-

âîðíîñò - òî å âèæäàëî ñàìî äðóãîòî, ëîøîòî. Íåíêà

íå çíàå êàêâî å äà ñãîòâèø íà äåöàòà, íî å èçìèñëèëà

æèâîòîñïàñÿâàùàòà õðàíà îò áðàøíî, çàõàð è âîäà...

Ñåãà òÿ âå÷å å â ñîöèàëåí äîì è íå èñêà äà ñå âúð-

íå ïðè ìàéêà ñè, êîÿòî ïðîïèëÿâàëà 180-òå ëåâà ñî-

öèàëíè ïîìîùè ïî ðîòàòèâêèòå, äîêàòî Íåíêà â òîâà

âðåìå äàâàëà ëþáîâ è ãðèæà íà ìàëêèòå. Â åäíî èí-

òåðâþ òÿ äîðè ïðèçíàâà, ÷å å ìèñëèëà è çà ñàìîóáèé-

ñòâî ïî íà÷èí, êîéòî ñàìà ñè å èçîáðåòèëà. Ñïðÿëà ÿ å

ïðèÿòåëêàòà º - íà ãîäèíè, êîëêîòî íåÿ. Òÿ º ïîìàãàëà...

Â òîçè êâàðòàë, êàêòî ñå ðàçáèðà, ñúñåäèòå ïî íÿêà-

êúâ íà÷èí ñà ïîìàãàëè íà ìîìè÷åíöåòî, äîðè òî ïðèç-

íàâà, ÷å îò ìàãàçèíà ïîíÿêîãà ñà ìó äàâàëè õðàíà íà

âåðåñèÿ. À è áåç äà çâó÷è ñúëçëèâî, ïî òåëåâèçèÿòà âèäÿ-

õìå ðàçâúëíóâàíèÿ ïîëèöàé, êîéòî îòêðèë äåöàòà. Åä-

ðèÿò ìúæàãà ðàçêàçâàøå çà òÿõ ñ òðåïåðåù ãëàñ. Íå çà

òîâà å äóìàòà, à çà åäíî äåòå, êîåòî ìå÷òàå äà ñòàíå

ëåêàðêà è äà ñå ãðèæè çà ìàëêè áåáåòà. Âñåêèäíåâíà-

òà áîðáà çà îöåëÿâàíå íà ìàëêèòå áðàò÷åòà è ñåñòðè-

÷åòà íå ñà ñëîìèëè õàðàêòåðà º, íèòî øèðîòàòà íà ÷óâñ-

òâèòåëíîñòòà º êúì ïî-ñëàáèòå, íóæäàåùè ñå îò ãðèæè-

òå º.

Áèõìå ìîãëè äà ïèòàìå è êîìåíòèðàìå êúäå ñà áè-

ëè ñîöèàëíèòå ñëóæáè äîñåãà èëè Äúðæàâíàòà àãåíöèÿ

çà çàêðèëà íà äåòåòî. Çíàì êàêâè àðãóìåíòè è äîêàçà-

òåëñòâà ùå ïîëó÷èì çà òåõíèòå äåëà è óñïåõè â ãðèæèòå

íà äåöàòà. Òîâà ìè å ÿñíî. Âàæíîòî å, ÷å âå÷å Íåíêà è

ìàëêèòå º äåöà (òå ñà íåéíè, çàùîòî äúëæàò æèâîòà íà

íåéíèòå ãðèæè è âñåîòäàéíîñò) ñà íàñòàíåíè â äîáðè

ñîöèàëíè äîìîâå è ùå èìàò øàíñà äà æèâåÿò íîðìàë-

íî, ùå èìàò áúäåùå.

Íî äðóãè ìèñëè èñêàì äà ñïîäåëÿ òî÷íî â “Îáåê-

òèâ”. Ó÷èë ëè å íÿêîé ìàëêàòà Íåíêà äà ðàçáèðà, äà

çíàå êàêâî äà ïðàâè, çà äà çàùèòè ïðàâîòî íà æèâîò íà

ïî-ìàëêèòå è áåçïîìîùíèòå ñ öåíàòà íà ñîáñòâåíîòî

ñè äåòñòâî? Íÿêîé áè êàçàë, ÷å òå ñà º áðàòÿ è ñåñòðè.

Òîãàâà êàêâî äà êàæåì çà ìàéêà º? Ìîæåì ëè äà “çà-

ðàçèì” õîðà, èíñòèòóöèè ñ ãîëÿìîòî ñúðöå íà òîâà äå-

òå, ñÿêàø öåëóíàòî îò Áîãà äà äàâà òîëêîâà îò ñåáå

ñè? Èñêà ìè ñå äúëáîêî äà âÿðâàì, ÷å â òîçè íåòîëå-

ðàíòåí íàø ñâÿò èìà è äðóãè êàòî Íåíêà.�

Äåñåòãîäèøíàòà Åëåíà Ðàäêîâà (Íåíêà)

ñå ãðèæåëà ñàìà çà ÷åòèðèòå ñè

ïî-ìàëêè áðàòÿ è ñåñòðè

Íåíêà, äåòåòî,Íåíêà, äåòåòî,Íåíêà, äåòåòî,Íåíêà, äåòåòî,Íåíêà, äåòåòî,ïðåä êîåòîïðåä êîåòîïðåä êîåòîïðåä êîåòîïðåä êîåòî

ñå ïîêëàíÿìåñå ïîêëàíÿìåñå ïîêëàíÿìåñå ïîêëàíÿìåñå ïîêëàíÿìå

ÎÁÅÊÒÈÂ 9

Ñòàíèìèð ÏÅÒÐÎÂ

Âñè÷êè ëè ãëåäàõìå ïî Íîâà òåëåâèçèÿ êàêâî ñòàâà

çàä äåáåëèòå ñòåíè íà Öåíòðàëíèÿ ñîôèéñêè çàò-

âîð? Çà òåçè, êîèòî íå ñà ãëåäàëè, íå å êúñíî. Òàêà èëè

èíà÷å ñà ìèíàëè ïîâå÷å îò ñåäåì ìåñåöà îò òîâà, êîå-

òî ñå å ñëó÷èëî. Òåçè, êîèòî ãëåäàõà, äàëè âèäÿõà? È

äàëè ðàçáðàõà, ÷å ñëåä âñè÷êî òîâà ïúðâàòà ðåàêöèÿ

íà ðåñîðíèÿò çàì. ïðàâîñúäåí ìèíèñòúð áå äà ñå äî-

âåðè íà òåçè îò ñëóæèòåëèòå, êîèòî â íà÷àëîòî òâúðäÿõà,

÷å âñè÷êî áèëî â êðúãà íà ìàéòàïà è ÷å íÿìà âèíîâíè

çà èçâðàùåíèÿòà â çàòâîðà? Ìàéòàï, ìàéòàï, àìà ìàé

íà ÷óæä ãðúá è ñòî ìàéòàïà ñà ìàëêî.

Êàêâî èçëåçå - èìà èçâðàùåíèÿ, à íÿìà ïîòúðïåâ-

øè. Ïðîñòî æåðòâàòà íà èçâðàùåíèÿ ñå îêàçâà äîá-

ðîâîëåö. Íÿìà è íàñèëíèöè. Íèêîé íå èçäåâàòåëñòâà è

íå ñêëîíÿâà äðóãèãî êúì äåìîíñòðàòèâíè õîìîñåê-

ñóàëíè äåéñòâèÿ. È íèêîé íå ñå å ñúãëàñèë íà âúçìåç-

äíà óñëóãà - äà ñå ïðàâè íà êó÷å, äà ïåå íà èìïðîâèçè-

ðàí ìèêðîôîí èëè äà ñâèðè íà íåèìïðîâèçèðàí èí-

ñòðóìåíò ñðåùó íÿêîëêî öåííè öèãàðè èëè äðóãà ìàë-

êà îáëàãà. Íÿìà è âèíîâíè íàäçèðàòåëè, ÷å ñà îñòàâè-

ëè öÿë åäèí êîðèäîð áåç íàäçîð. Óæ òîâà èì å ðàáîòà-

òà, íî âèäèòå ëè, òî÷íî òîãàâà ñà áèëè çàåòè ñ ïî-âàæíè

äåéíîñòè. Îò ðåæèìåí õàðàêòåð.

È êîãàòî äâà äíè ïî-êúñíî è çà íåïðîñâåòåíèòå â

çàòâîðíîòî äåëî ñòàíà ÿñíî, ÷å çà øîêèðàùèòå êàäðè

íå ìîæå äà íÿìà âèíîâíè, íà òðèìà íàäçèðàòåëè áå-

øå ïîâäèãíàòî îáâèíåíèå. Àêî ñòàâàøå âúïðîñ ñàìî

çà òåàòúð çàä ðåøåòêèòå, íÿìà ñúìíåíèå, ÷å àêòüîðèòå

ñà èãðàëè ðîëèòå ñè âäúõíîâåíî. Íåçàâèñèìî ïî êàêâè

ïîäáóäè. Ñëåä êàòî ñåäåì ìåñåöà ïî-êúñíî ñïåêòàêú-

ëúò ñå ïîâòîðè ïðåä îòâðàòåíàòà è ïîãíóñåíà àóäèòî-

ðèÿ èçâúí ðåøåòêèòå íà çàòâîðà, ñòàíàõìå ñâèäåòåëè

íà íîâ æàíð, â êîéòî ñöåíàðèñòúò å åäíîâðåìåííî è

ðåæèñüîð, è îïåðàòîð, è ïðîäóöåíò. È ñëåä êàòî å ðàç-

âèõðèë òâîð÷åñêîòî ñè âúîáðàæåíèå â íàðóøåíèå íà

çàêîíà, íå ìîæå äà ïðåòåíäèðà çà àâòîðñêè ïðàâà è

ñúùî òðÿáâà äà áúäå ñàíêöèîíèðàí.

Ïîäõîæäàéêè íå òåàòðàëíî, à ïðîôåñèîíàëíî, ñëó-

æèòåëèòå íà Ìèíèñòåðñòâîòî íà ïðàâîñúäèåòî âå÷å ñà

íàÿñíî, ÷å ùî ñå îòíàñÿ äî çàòâîðèòå, îñíîâíèÿò ïðèí-

öèï íà Åâðîïåéñêèÿ ñúä ïî ïðàâàòà íà ÷îâåêà â Ñòðàñ-

áóðã ñúäúðæà èçèñêâàíå äúðæàâàòà äà ãàðàíòèðà, ÷å

âñÿêî ëèöå ñå çàäúðæà â óñëîâèÿ, êîèòî ïðåäïîëàãàò

óâàæåíèå êúì íåãîâîòî ÷îâåøêî äîñòîéíñòâî. Ïîðà-

äè òîâà îò òÿõ ñå î÷àêâà äà äàäàò ñìèñëåí îòãîâîð íà

âúïðîñà êàê ãàðàíòèðàò òîâà ÷îâåøêî ïðàâî è äà ñè

äàäàò ñìåòêà, ÷å íå å âúçìîæíî öÿë åäèí êîðèäîð, â

êîéòî ñà íàñòàíåíè íàä 100 çàòâîðíèöè, äà îñòàíå áåç

íàäçîð çà ïðîäúëæèòåëåí ïåðèîä îò âðåìå. À àêî òîâà

âñå ïàê å ñòàíàëî, äà êàæàò íå å ëè íàëèöå íå÷èå âè-

íîâíî äåéñòâèå èëè áåçäåéñòâèå, äîâåëî äî êîìåíòè-

ðàíîòî ïîñåãàòåëñòâî.

Áèã áðàäúð íå âèæäà âñè÷êî

Ìíîãî îùå ñà âúïðîñèòå, êîèòî îñòàâàò áåç îòãî-

âîð ïî ïîâîä íà èçëú÷åíèÿ ìàòåðèàë. Îò åäíà ñòðàíà

îñíîâíèÿò ó÷àñòíèê â îðãèÿòà òâúðäè, ÷å å áèë çàïëàø-

âàí è áèò è ÷å äîðè ñà ìó ñ÷óïåíè ðåáðà. Îò äðóãà

ñòðàíà 23-ìà ñâèäåòåëè äàâàò ïèñìåíè îáÿñíåíèÿ, ÷å

îñíîâíèÿò ãåðîé å ó÷àñòâàë â îðãèÿòà çà åäíà öèãàðà.

Ïðè ïðåçóìïöèÿòà çà ëèïñà íà ïðèíóäà çà èçâúðøâàíå

íà õîìîñåêñóàëíè äåéñòâèÿ, íå å ëè íàëèöå âúçìåç-

äíà óñëóãà, ñëåä êàòî ñúãëàñíî ïðàêòèêàòà íà çàòâîðà,

âúçìåçäíèòå óñëóãè îò òèïà “àç íà òåáå - òè íà ìåíå”

ïîäëåæàò íà ñòðîãè äèñöèïëèíàðíè íàêàçàíèÿ. Ïàê ñúã-

ëàñíî òàçè ïðàêòèêà, äåìîíñòðàòèâíèòå õîìîñåêñóàë-

íè äåéñòâèÿ íå ìîãàò äà îñòàíàò íåíàêàçàíè. Òàêà ÷å -

íÿìà âàðèàíò äà íÿìà íàðóøåíèÿ.

Ñ öÿëàòà ñè ñåðèîçíîñò Çàêîíúò çà èçïúëíåíèå íà

íàêàçàíèÿòà êàçâà, ÷å öåëòà íà íàêàçàíèåòî å äà ïîï-

ðàâè è ïðåâúçïèòà îñúäåíèòå êúì ñïàçâàíå íà çàêîíè-

òå è äîáðèòå íðàâè. Êîãàòî îáà÷å, êîìåíòèðàéêè îð-

ãèÿòà, ñàìèÿò ìèíèñòúð íà ïðàâîñúäèåòî, êîéòî ìåæäó

äðóãîòî å îòãîâîðåí è çà èçïúëíåíèåòî íà íàêàçàíèÿ-

òà, çàÿâÿâà â ïóáëè÷íîòî ïðîñòðàíñòâî: “Çà çàòâîðè-

òå òîâà ãîðå-äîëó å íîðìàëíî íåùî, òàêèâà ñëó-

÷àè íå ñà ìíîãî ðåäêè.” *, çðèòåëèòå çàíåìÿâàò îò èçó-

ìëåíèå. Àêî õîìîñåêñóàëíèòå îðãèè, ìîáèëíèòå òåëå-

ôîíè, àëêîõîëúò è íàðêîòèöèòå ñà ãîðå-äîëó íîðìàë-

íî íåùî, êàêâè òðÿáâà äà ñà íåùàòà, êîèòî íå ñà íîð-

ìàëíè? È òå ëè îñòàâàò èçâúí îáñåãà íà êàìåðèòå, èç-

âúí çàäúëæåíèÿòà íà àäìèíèñòðàöèÿòà è èçâúí òîâà,

êîåòî çíàåì çà êîðóïöèÿòà â çàòâîðèòå?

Î÷åâèäíî, Áèã áðàäúð â çàòâîðà íå âèæäà âñè÷êî.

Èëè âèæäà ñàìî íàäâîäíàòà ÷àñò íà àéñáåðãà. Äàëè

ñè çàòâàðÿ î÷èòå, ïàðäîí, êàìåðèòå, äàëè îïåðàòîðè-

òå ÷åñòî ñå ðàçñåéâàò èëè ïðîñòî íå ìó ñòèãàò êàìå-

ðèòå? Ìîæå áè çà äà âèæäà âñè÷êî, ùå ìó òðÿáâàò

ïàðè çà êàìåðè, íå ñàìî â êîðèäîðèòå, íî äîðè â

òîàëåòíèòå? Èëè ñúùî òàêà ïàðè, ìíîãî ïàðè - çà íîâè

çàòâîðè, çà õðàíà, çàïëàòè, ìåäèöèíñêî îáñëóæâàíå

è ðåä äðóãè ñìèñëåíè äåéíîñòè? Â êðàÿ íà êðàèùàòà

ñàìî ïàðèòå çà çàòâîðèòå, òîâà äîñàäíî çà âñÿêî ïðà-

âèòåëñòâî ïåðî ëè å òîâà, êîåòî íå äîñòèãà? Èëè äà

ñìÿòàìå, ÷å äúðæàâàòà å àáäèêèðàëà îò îòãîâîðíîñ-

òèòå è çàäúëæåíèÿòà ñè êúì áúëãàðñêèòå çàòâîðè? Òà

íàëè, âëèçàéêè â Åâðîïà, íå ìîæåì äà ãè îñòàâèì òàì

íÿêúäå, çàä úãúëà.�

* ÁÒÂ Íîâèíèòå, 17. 3. 2006 ã., 22 ÷àñà.

10 ÎÁÅÊÒÈÂ

- Ã-í Ãàóê, â ëåêöèÿòà ñè êàçàõòå, ÷å îòâàðÿíåòî íà äîñèå-

òàòà å èìàëî èñòîðè÷åñêè, ìîðàëåí è þðèäè÷åñêè ñìèñúë.

Ñåãà, ïîâå÷å îò 16 ãîäèíè ñëåä ïàäàíåòî íà Áåðëèíñêàòà

ñòåíà, ñìèñúëúò íå å ëè ñàìî èñòîðè÷åñêè?

- Ïîëèòè÷åñêèÿò ñìèñúë áåøå â òîâà, ÷å òàéíàòà ïîëèöèÿ

èìàøå ñèëíî âëèÿíèå âúðõó îáùåñòâîòî è, ðàçáèðà ñå, âúðõó

àíòèêîìóíèñòè÷åñêàòà îïîçèöèÿ â ÃÄÐ. Íÿêîè îò íàé-âèäíèòå

âîäà÷è â èçòî÷íîãåðìàíñêîòî äåìîêðàòè÷íî äâèæåíèå ïðåç

1989 ã. ñå îêàçàõà äúëãîãîäèøíè èíôîðìàòîðè íà ÙÀÇÈ. Òå

ñà ñúîáùàâàëè êàêâî ñòàâà â äèñèäåíòñêèòå è öúðêîâíèòå êðú-

ãîâå. Òåçè õîðà ñå äîìîãâàõà äî âèñîêè ïîëèòè÷åñêè ïîñòîâå

ñëåä ïðîìÿíàòà è ìîæå áè ùÿõà äà ãè çàåìàò, àêî íå áÿõìå

îòâîðèëè äîñèåòàòà. Òå íàïóñíàõà ïîëèòèêàòà.

Ìîðàëíèÿò àñïåêò ñúùî å âàæåí. ×ðåç äîñèåòàòà ðàçáðàõ-

ìå êîè îò ðàáîòåùèòå â ñúäèëèùàòà, ó÷èëèùàòà, ìåäèèòå, òåàò-

ðèòå ñà øïèîíèðàëè ñâîèòå êîëåãè. Òå òðÿáâàøå äà áúäàò îò-

ñòðàíåíè îò ðàáîòà. Ìîæåõà äà ñå íàñî÷àò êúì ÷àñòíèÿ áèç-

íåñ, íî ïîâå÷å íå áèâàøå äà çàåìàò ïóáëè÷íè äëúæíîñòè. Òî-

âà áåøå âàæíà è ïðàâèëíà ìÿðêà.

Ó íàñ ñúùî èìàøå ìíîãî ñïîðîâå ïî îíîâà âðåìå, èìàøå

äàæå ñàìîóáèéñòâà. Íî æåðòâèòå ñúùî áÿõà ïðåæèâåëè ñòðà-

äàíèÿ è èìàõà ïðàâî äà óçíàÿò êîé èì ãè å ïðè÷èíèë.

- Íî ïðåç ãîäèíèòå ñëåä ïàäàíåòî íà Áåðëèíñêàòà ñòåíà

èçðàñíà åäíî íîâî ïîêîëåíèå, êîåòî íå çíàå íèùî çà íÿêî-

ãàøíèÿ ðåæèì. Çà íåãî ÄÑ å íÿêàêâà ïðèêàçêà, êîÿòî äàæå

íå ìó å ìíîãî èíòåðåñíà. Åòî, òàéíñòâåíèÿò àðõèâ íà êîì-

ïàðòèÿòà ó íàñ âå÷å å îáùîäîñòúïåí, íî íÿìà îïàøêà îò

æåëàåùè äà ãî ïðî÷åòàò. Ìèñëèòå ëè, ÷å àêî äîñèåòàòà ñòà-

íàò îáùîäîñòúïíè, êúì òÿõ ùå èìà èíòåðåñ?

- Â Ãåðìàíèÿ èìà ãîëÿì èíòåðåñ êúì èñòîðèÿòà. Íèå èìàìå

êîìïëåêñ çà âèíà îò Âòîðàòà ñâåòîâíà âîéíà è çàòîâà ìèíàëî-

òî ïðåäèçâèêâà ãîëåìè äèñêóñèè. Ìèñëÿ, ÷å è â äðóãèòå ñòðàíè

îò íÿêîãàøíèÿ èçòî÷íîåâðîïåéñêè áëîê ùå âúçíèêíàò íîâè ãðó-

ïè îò õîðà, êîèòî ùå ñå çàèíòåðåñóâàò îò èçñëåäâàíå íà ìè-

íàëîòî. Èìà ìíîãî æåðòâè íà äèêòàòóðàòà, êîèòî ùå ïðîâîêè-

ðàò òîçè èíòåðåñ.

- Íàïîñëåäúê îáà÷å èçâàæäàíåòî íà äîñèåòà íå âîäè äî

Áèâøèÿò ôåäåðàëåí ïúëíîìîùíèêçà äîñèåòàòà íà ÙÀÇÈÉîàõèì Ãàóê ïðåä “Îáåêòèâ”:

Ìíîçèíà æèâåÿò

ñ ôàëøèâè ñïîìåíè

Íà 13 ìàðò âå÷åðòà çà ïî-ìàëêî îò24 ÷àñà â Áúëãàðèÿ áåøå Éîàõèì

Ãàóê, êîéòî â ïðîäúëæåíèå íà äåñåòãîäèíè áåøå èçâúíðåäåí ïúëíîìîù-

íèê çà àðõèâèòå íà èçòî÷íîãåðìàí-ñêàòà ïîëèòè÷åñêà ïîëèöèÿ ÙÀÇÈ.

Ñëóæáàòà íà Ãàóê, êîÿòî å ñ ðàíã íàìèíèñòåðñòâî, îñèãóðÿâà äîñòúï äî

äîêóìåíòèòå íà íÿêîãàøíîòî Ìèíèñ-òåðñòâî íà äúðæàâíàòà ñèãóðíîñò íà

áèâøàòà ÃÄÐ.Ãàóê å ðîäåí ïðåç 1940 ã. â Ðîùîê,

ïðèñòàíèùå íà Áàëòèéñêî ìîðå. Äîïàäàíåòî íà Áåðëèíñêàòà ñòåíà å

ïàñòîð. Ïîñëå âëèçà â ïúðâèÿ ñâîáîä-íî èçáðàí ïàðëàìåíò íà ÃÄÐ êàòî

ïðåäñòàâèòåë íà àíòèêîìóíèñòè÷åñ-êàòà îïîçèöèÿ. Ñëåä îáåäèíåíèåòî

íà Ãåðìàíèÿ íà 3 îêòîìâðè 1990 ã.Ãàóê îãëàâÿâà ñúçäàäåíàòà ñúñ ñïå-öèàëåí çàêîí íà 29 äåêåìâðè 1991 ã.Ôåäåðàëíà àãåíöèÿ çà àðõèâèòå íà

ÙÀÇÈ. Íà òîçè ïîñò òîé ñå ïåíñèîíè-ðà ïðåäè íÿêîëêî ãîäèíè.

Ñåãà Ãàóê å ïðåäñåäàòåë íà Äðó-æåñòâîòî çà ïàìåò è äåìîêðàöèÿ. Â

Áúëãàðèÿ òîé èçíåñå ëåêöèÿ ïðåäêîíôåðåíöèÿòà “Àðõèâèòå íà òîòàëè-

òàðíàòà äúðæàâà è áúëãàðñêîòîîáùåñòâî”, îðãàíèçèðàíà îò ôîíäà-öèÿ “Êîíðàä Àäåíàóåð”. Öåíòðàëíàòåìà íà òîçè ôîðóì áÿõà äîñèåòàòà

íà Äúðæàâíà ñèãóðíîñò.

Åäèí îò ôåíîìåíèòåíà ïðåõîäà å,÷å äíåñ õîðàòà ìîãàòäà íàó÷àò âñè÷êî çà ìèíàëîòî,íî íå èñêàò

ÎÁÅÊÒÈÂ 11

îñòàâêè. Íå èç÷åçíà ëè ñðàìúò îò àãåíòóðíîòî ìèíàëî?

- Åäèí ôåíîìåí, êîéòî âàæè çà âñè÷êè îáùåñòâà â

ïðåõîä, å, ÷å õîðàòà ìîãàò äà íàó÷àò çà ìèíàëîòî âñè÷-

êî èëè ïî÷òè âñè÷êî, îáà÷å íå æåëàÿò. Òàêà å è â Ãåðìà-

íèÿ.

Ñåãà â ãîëåìè ãðóïè îò îáùåñòâîòî ñå íàáëþäàâà

íîñòàëãèÿ ïî ñòàðîòî âðåìå íà ÃÄÐ. Òå êàçâàò: “Êàêâî

òîëêîâà, òîãàâà íå áåøå ëîøî!” Ìîæåì äà íàïðàâèì

ïàðàëåë ñúñ ñëó÷èëîòî ñå âåäíàãà ñëåä Âòîðàòà ñâå-

òîâíà âîéíà. Íÿêîè òîãàâà êàçâàõà: “Å, íå âñè÷êî ïðè

ôþðåðà áåøå òîëêîâà ëîøî! Òîé ïîñòðîè àâòîìàãèñ-

òðàëèòå! Ïî íåãîâî âðåìå íÿìàøå áåçðàáîòèöà è ïðåñ-

òúïíîñò!”

Ñ âðåìåòî ñå çàìúãëÿâà äåéñòâèòåëíîñòòà, ñïîìå-

íèòå ñòàâàò èçáèðàòåëíè. Â Ãåðìàíèÿ îáà÷å ñëåä âîé-

íàòà äîéäå ïîêîëåíèå, êîåòî êàçà: “Âàøèòå ñïîìåíè

ñà ôàëøèâè. Êàêâî ñòàâà ñ âèíàòà çà íàöèñòêèòå ïðåñ-

òúïëåíèÿ? Êîé íîñè îòãîâîðíîñòòà çà òÿõ?” Òàêà åäíî

ïîêîëåíèå ïî-êúñíî òîâà ÷óâñòâî çà âèíà ñòàíà äîìè-

íèðàùà ïîëèòè÷åñêà òåìà â Ãåðìàíèÿ.

Ñ îáùåñòâàòà â ïðåõîä êàòî íàøèòå ùå ñòàíå íå-

ùî ïîäîáíî. Äåáàòèòå çà ìèíàëîòî ùå ñå ñúñòîÿò, ìà-

êàð è ñ åäíî ïîêîëåíèå çàêúñíåíèå. Âñÿêî îáùåñòâî

â ïðåõîä èìà ñâîè ñîáñòâåíè òåìïîâå íà ðàçâèòèå. Íå

ìîæåì äà êàæåì ñ òî÷íîñò êîãà ùå äîéäå ìîìåíòúò íà

ïðå÷èñòâàíåòî, íà êàòàðçèñà.

- Íÿêîãà êîìóíèñòè÷åñêèÿò ëèäåð íà ÃÄÐ Åðèõ Õî-

íåêåð òâúðäåøå, ÷å èìà äâå ãåðìàíñêè íàöèè. Èìà

ëè ðàçëèêà ìåæäó õîðàòà â Èçòî÷íà è Çàïàäíà Ãåð-

ìàíèÿ äíåñ?

- Îãðîìíà. Èçòî÷íà Ãåðìàíèÿ å ñ äðóãà êóëòóðà. Òÿ

å îáùåñòâî â ïðåõîä, äîêàòî Çàïàäíà Ãåðìàíèÿ å âå-

÷å ãðàæäàíñêî îáùåñòâî. Íà Èçòîê ñìå áèëè âúçïèòà-

âàíè äà áúäåì ðúêîâîäåíè, à íà Çàïàä - äà íîñÿò îòãî-

âîðíîñò. Òîâà å îãðîìíà ðàçëèêà. Òðÿáâà äà ìèíå âðå-

ìå, ïðåç êîåòî äà ñå æèâåå ñúñ ñâîáîäíà ïðåñà, ñ

ðàçëè÷íè ïîëèòè÷åñêè ïàðòèè, çà äà ñå ïðîìåíè ìàí-

òàëèòåòúò íà õîðàòà. Çàùîòî òàì å ðàçëèêàòà. Ïîëèòè-

÷åñêèòå ñòðóêòóðè íà Èçòîê è íà Çàïàä ñà åäíàêâè, íî

ìàíòàëèòåòúò å ðàçëè÷åí. Òîé ãåíåðèðà âñè÷êè äðóãè

ðàçëèêè.�

Ðàçãîâîðà âîäè Êðóì Áëàãîâ

Êàê â Ãåðìàíèÿ ñå ñïðàâèõà ñ íàñëåäñòâîòî íà ÄÑ

Ïðåç ëÿòîòî íà 1990 ã. ïúðâèÿò è ïîñëåäåí ñâîáîäíîèçáðàí ïàðëàìåíò íà áèâøàòà ÃÄÐ ñúçäàâà èçâúíðåäíàêîìèñèÿ çà êîíòðîë íàä àðõèâèòå íà ÙÀÇÈ. Çà íåèí ïðåä-ñåäàòåë å èçáðàí Éîàõèì Ãàóê. Â äåíÿ íà îáåäèíåíèåòî íàÃåðìàíèÿ Ãàóê å íàçíà÷åí îò ôåäåðàëíîòî ïðàâèòåëñòâîçà èçâúíðåäåí ïúëíîìîùíèê çà àðõèâèòå. Äíåøíàòà ôå-äåðàëíà àãåíöèÿ, çàïî÷âà ñâîÿòà ðàáîòà íà 1 ÿíóàðè 1992ã. Òÿ å ñúçäàäåíà ñúãëàñíî Çàêîíà çà àðõèâèòå íà Ùàçè îò29 äåêåìâðè 1991 ã.

Àãåíöèÿòà å äúðæàâíà ñëóæáà, êîÿòî íå å ïðÿêîïîä÷èíåíà íà íèêîÿ èíñòèòóöèÿ è å ñ ðàíã íà ìèíèñòåðñ-òâî. Òÿ ñå ðúêîâîäè îò ôåäåðàëåí ïúëíîìîùíèê. Â ïðî-äúëæåíèå íà 10 ãîäèíè òîâà å Ãàóê. Íåãîâà íàñëåäíè÷êàñòàâà Ìàðèàíå Áèðòëåð, ñúùî åäíà îò íàé-èçâåñòíèòåïðàâîçàùèòíè÷êè íà áèâøàòà ÃÄÐ. Àãåíöèÿòà ñå êîíòðî-ëèðà îò Êîíñóëòàòèâåí ñúâåò, â êîéòî âëèçàò ïàðëàìåí-òàðíî èçáðàíè èçâåñòíè ëè÷íîñòè îò íÿêîãàøíàòà èçòî÷-íîãåðìàíñêà îïîçèöèÿ.

Àãåíöèÿòà ïðåäîñòàâÿ ñúãëàñíî ñòðîãî ðåãëàìåíòè-ðàíè íîðìè äîñòúïà äî ëè÷íèòå äîñèåòà. Ãðàæäàíèòåèìàò ïðàâî äà ñå çàïîçíàÿò ñ äîêóìåíòèòå, ñúáèðàíè çàòÿõ. Ñòàòèñòè÷åñêèòå äàííè êúì êðàÿ íà 2002 ãîäèíàñî÷àò, ÷å çà 10 ãîäèíè ñà ïîäàäåíè íàä 2 ìèëèîíà ìîëáèîò ãðàæäàíè çà äîñòúï äî ëè÷íèòå èì äîñèåòà. Îò òÿõ1,8 ìèëèîíà ñà ïîëó÷èëè ïîëîæèòåëåí ðåçóëòàò.

Çàïîçíàâàíåòî ñ äîñèåòî è äðóãèòå äîêóìåíòè ñòàâàâ ñïåöèàëíè ÷èòàëíè íà àãåíöèÿòà, âèíàãè â ïðèñúñòâèå-òî íà ñëóæåáíî ëèöå. Âîäåù ïðèíöèï å çà çàïîçíàâàíåíà âñåêèãî ñàìî ñ òåçè äàííè, êîèòî ÙÀÇÈ å ñúáèðàëàëè÷íî çà íåãî. Âñè÷êè îñòàíàëè èìåíà, à è ïàñàæè, êîèòîìîãàò äà ïîñëóæàò çà èäåíòèôèêàöèÿ íà òðåòè ëèöà, ñåçàëè÷àâàò â êîïèÿòà, êîèòî ÷åòå çàÿâèòåëÿò.

Îòäåëúò çà ðàáîòà ñ äúðæàâíè è ÷àñòíè îðãàíèçà-öèè è äðóæåñòâà å ïðåäíàçíà÷åí çà èçãîòâÿíå íà ëè÷-íè ñïðàâêè çà ìèíàëîòî íà ñëóæèòåëè â òåçè ñòðóêòó-ðè. Çàêîíúò íå ïðåäâèæäà çàäúëæèòåëíè ïðîâåðêèçà ïðèíàäëåæíîñò èëè ñúòðóäíè÷åñòâî ñ Äúðæàâíàñèãóðíîñò. Òîé äàâà ñàìî ïðàâî íà ðúêîâîäèòåëèòå íàçâåíàòà íà ïóáëè÷íàòà àäìèíèñòðàöèÿ äà èçâúðøâàòïðîâåðêà íà ìèíàëîòî íà ïîä÷èíåíèòå èì äúðæàâíèñëóæèòåëè. Â ÷àñòíèÿ áèçíåñ çàïèòâàíèÿ çà ñïðàâêàìîãàò äà áúäàò îòïðàâÿíè ñàìî ïî îòíîøåíèå íà ðú-êîâîäíè êàäðè îò îïðåäåëåíî íèâî íàãîðå. Ñàíêöèèòåèëè èçâîäèòå â ñëó÷àé íà ïîëîæèòåëåí îòãîâîð çàäàäåíèÿ ïîä÷èíåí çàâèñÿò ñúùî îò ïðèåòàòà â ñúîò-âåòíàòà èíñòèòóöèÿ ïðàêòèêà.

Çàêîíúò ðàçðåøàâà ñúùî, áåç äà ãî èçèñêâà èçðè÷íî,ïðîâåðêàòà â àðõèâèòå íà ÙÀÇÈ çà ìèíèñòðè, äåïóòàòè,àäâîêàòè, ñúäèè êàêòî íà öåíòðàëíî, òàêà è íà íèâîïðîâèíöèè. Íî íå ñà åäèí è äâà ñëó÷àèòå, êîãàòî âúïðåêèïîëîæèòåëåí îòãîâîð çà ñúìíåíèå èëè íàëè÷èå íà àãå-íòóðíî ìèíàëî, âúïðîñíîòî ëèöå ïðîäúëæàâà äà çàåìàäúðæàâåí ïîñò.

Ôåäåðàëíàòà àãåíöèÿ îñèãóðÿâà äîñòúï äî àðõèâèòåè íà ó÷åíè, èçñëåäîâàòåëè è ïðåäñòàâèòåëè íà ìåäèèòå.Ìåñå÷íî â Àãåíöèÿòà ïîñòúïâàò îêîëî 200 çàÿâêè çà òåìà-òè÷íè ðàçñëåäâàíèÿ èëè ïðîåêòè îò ñòðàíà íà ìåäèèòåèëè íà íàó÷íè èíñòèòóòè. Òå ìîãàò äà ïîëçâàò äîêóìåíòè,êîèòî íå ñúäúðæàò ëè÷íè äàííè.

Ïðåãëåä íà Ìèëåí ÐÀÄÅÂÌàòåðèàëúò å ïðåïå÷àòàí ñúñ ñúêðàùåíèÿ îò

www.geocities.com/decommunization/Instituts.htmâ èíòåðíåò

12 ÎÁÅÊÒÈÂ

ÊËÓÁ “ÎÁÅÊÒÈÂ”ÊËÓÁ “ÎÁÅÊÒÈÂ”

Ìîæå ëè äà èìà

äåìîãðàôñêà ïîëèòèêàÏðåäè ÷åòèðè äåñåòèëåòèÿ øóìíî

áåøå îòáåëÿçàíî ðàæäàíåòî íà îñåì-ìèëèîííèÿ áúëãàðèí. Óïðàâëÿâàùèòåïëàíèðàõà êîãà íàöèÿòà ùå ñòàíå äå-âåò ìèëèîíà ñ ðàäîñòòà íà ñêîòîâú-äåö, ÷èèòî æèâîòíè ñå ïëîäÿò óäàð-íî. Òîâà îáà÷å òàêà è íå ñå ñëó÷è. Îò-òîãàâà íàñàì ðàæäàåìîñòòà â Áúëãà-ðèÿ, êàêòî âïðî÷åì â ïî÷òè âñè÷êè åâ-ðîïåéñêè ñòðàíè, ñïàäà. Îò 1990 ã.åñòåñòâåí ïðèðàñò íÿìà. Â ðåçóëòàòíà óñèëåíàòà åìèãðàöèÿ ñëåä äå-ìîêðàòè÷íèòå ïðîìåíè ó íàñ, êîãàòîïúòóâàíåòî â ÷óæáèíà ïðåñòàíà äàñå êîíòðîëèðà îò âëàñòèòå, âå÷å ïî-âå÷å îò äåñåòèëåòèå áúëãàðñêèòåãðàæäàíè íàìàëÿâàò. Ñïîðåä íÿêîèàïîêàëèïòè÷íè ïðîãíîçè íà ñîöèî-ëîçè è äåìîãðàôè íàöèÿòà íè ñëåäíÿêîëêî äåñåòèëåòèÿ ùå ñå ñòîïè íà-ïîëîâèíà, à â ïåðñïåêòèâà ùå èç÷åç-íå íàïúëíî.

Îùå îò 1968 ã. áúëãàðñêèòå ïðàâè-òåëñòâà ñå îïèòâàò äà âëèÿÿò íà òåçèïðîöåñè. Òîãàâà áåøå ïîäïèñàí Óêà-çúò çà íàñúð÷àâàíå íà ðàæäàåìîñò-òà, ñ êîéòî áÿõà âúâåäåíè äåòñêèòåíàäáàâêè - ìÿðêà, ïðèëîæåíà çà ïúð-âè ïúò îò ôðåíñêèÿ ïðåçèäåíò ãåíå-ðàë Äüî Ãîë. Ïðè íåâúçìîæíîñòòà çàëåãàëíà åìèãðàöèÿ ïîâèøàâàíåòî íàðàæäàåìîñòòà èçãëåæäàøå åäèíñò-âåíèÿò ïúò çà ðåøàâàíå íà ïðîáëå-ìà. Ñïðåíè áÿõà îò ïðîäàæáà êîí-òðàöåïòèâíèòå ñðåäñòâà, êîìèñèèðåøàâàõà äà ñå ðàçðåøè ëè íà áðå-ìåííàòà àáîðò, èëè íå. Íî è òîçè ïîä-õîä, ñïîðåä êîéòî íà íàñåëåíèåòîñå ãëåäàøå êàòî íà ãëàâè äîáèòúê, íåñïðÿ òåíäåíöèÿòà.

Â íà÷àëîòî íà ìàðò ïðàâèòåëñòâî-òî ïðåäñòàâè ïðîåêòà íà ñâîÿòà íîâàäåìîãðàôñêà ñòðàòåãèÿ. Ðàáîòàòàíàä íåÿ å çàïî÷íàëà îùå êîãàòî Ñè-ìåîí Ñàêñêîáóðããîòñêè áåøå ïðå-ìèåð è îùå íå å çàâúðøåíà. Ñòðàòå-

ãèÿòà èìà çà öåë äà çàáàâè íàìàëÿâà-íåòî íà íàñåëåíèåòî äî 2020 ã., êàòîçàëàãà íà ïîâèøàâàíå íà ðàæäàå-ìîñòòà è íà î÷àêâàíàòà èìèãðàöèÿ.Ïðåç ïîñëåäíèòå ãîäèíè, îñîáåíîñëåä êàòî ñòðàíàòà íè ïîäïèñà äî-ãîâîðà çà ïðèñúåäèíÿâàíå êúì ÍÀÒÎè ïîëó÷è äàòà çà âëèçàíå â Åâðîïåé-ñêèÿ ñúþç, æåëàåùèòå äà ñòàíàò áúë-ãàðñêè ãðàæäàíè ñå óâåëè÷èõà íå-êîëêîêðàòíî. Ïðè÷èíàòà íå å òîëêî-âà â ïðîñïåðèòåòà íà íàøàòà èêîíî-ìèêà, êîëêîòî âúâ âúçìîæíîñòòà Áúë-ãàðèÿ äà ñå èçïîëçâà êàòî ïúò êúìåìèãðàöèÿ â ñòðàíèòå îò ÅÑ.

Ìíîãî ñòðàíè èçäèãàò áàðèåðèïðåä èìèãðàöèÿòà, êàòî ñå ñòðåìÿòïî ðàçëè÷íè ñèñòåìè äà ñè ïîäáåðàòíàé-êâàëèôèöèðàíèòå è ïåðñïåêòèâ-íè õîðà ñðåä êàíäèäàòèòå. Äàëè Áúë-ãàðèÿ ùå óñïåå äà íàïðàâè òîâà îùåíå å ÿñíî. Èìèãðàöèÿòà ìîæå äà ñòà-íå êàòàëèçàòîð íà êñåíîôîáñêèòåíàñòðîåíèÿ, êîèòî èçðàçÿâàò äîðèïàðëàìåíòàðíî ïðåäñòàâåíè ïàðòèèêàòî “Àòàêà”.

Äîêîëêî ðåàëèñòè÷íà å ñòðàòåãèÿ-òà íà ïðàâèòåëñòâîòî, êàê ùå ñå îñú-ùåñòâè è äàëè èçîáùî ïîëèòèöèòåìîãàò äà âëèÿÿò íà ðàæäàåìîñòòà èäåìîãðàôñêèòå ïðîöåñè? Íà äèñêó-ñèÿ ïî òåçè âúïðîñè ïîêàíèõìå äîö.Íèêîëà ×îëàêîâ, ïðåïîäàâàòåë âÓÍÑÑ, è ñò. í. ñ. ä-ð Ìèõàèë Èâàíîâ,ñúâåòíèê íà áèâøèÿ ïðåçèäåíò Æåëåâïî åòíè÷åñêèòå âúïðîñè è ïðåäñåäà-òåë íà ðàáîòíàòà ãðóïà, çàïî÷íàëàðàáîòàòà íàä ñòðàòåãèÿòà ïî âðåìå-òî íà ïðåäèøíèÿ êàáèíåò.

Íà ñðåùàòà áåøå ïîêàíåí ñúùîïðåäñòàâèòåë íà Ìèíèñòåðñòâîòî íàòðóäà è ñîöèàëíàòà ïîëèòèêà. Îòïðåñöåíòúðà îáåùàõà, ÷å àêî íå óñ-ïåå äà ó÷àñòâà â äèñêóñèÿòà, òîé ùåîòãîâîðè ïèñìåíî íà âúïðîñèòå. Çàñúæàëåíèå, îòãîâîðè íå ïîëó÷èõìå.

ÎÁÅÊÒÈÂ 13


Ìèõàèë Èâàíîâ: Âêëþ÷èõ ñå â òàçè äèñêóñèÿ ñ èçâåñ-òíî ðàçäâîåíèå, òúé êàòî äî ñðåäàòà íà ìèíàëàòà ãîäè-íà áÿõ ïðåäñåäàòåë íà ðàáîòíàòà ãðóïà, íàçíà÷åíà îòòîãàâàøíèÿ ìèíèñòúð-ïðåäñåäàòåë Ñèìåîí Ñàêñ-êîáóðããîòñêè çà ñúçäàâàíåòî íà ïðîåêò íà Íàöèîíàë-íà ñòðàòåãèÿ çà äåìîãðàôñêî ðàçâèòèå. Ìåæäóâðå-ìåííî àç íàïóñíàõ àäìèíèñòðàöèÿòà íà Ìèíèñòåðñêèÿñúâåò è ðàáîòàòà ïðîäúëæè áëàãîäàðåíèå íà àêòèâíîñò-òà íà ïðîô. Àòàíàñ Àòàíàñîâ, ïîä ÷èåòî ðúêîâîäñòâîñå çàâúðøè è ïóáëèêóâà â êðàÿ íà 2005 ã. ïðîåêò çàÍàöèîíàëíà ñòðàòåãèÿ çà äåìîãðàôñêî ðàçâèòèå íàÐåïóáëèêà Áúëãàðèÿ (2006 - 2020 ã.). Òîâà å è òåêñòúò,êîéòî áåøå ïðåäñòàâåí íà ïðåçèäåíòà è ïîñëóæè çàîñíîâà â ðàáîòàòà íà íîâîñôîðìèðàíèÿ êúì íåãî Êîí-ñóëòàòèâåí ñúâåò ïî äåìîãðàôñêèòå âúïðîñè.

ÍÎÂÎÒÎ Â ÍÀØÈß ÏÎÄÕÎÄ Å

ÄÀ ÑÅ ÏÐÅÌÅÑÒÈ ÒÅÆÅÑÒÒÀ

îò âúçïðîèçâîäñòâîòî íà íàñåëåíèåòî êúì îñèãóðÿâà-íåòî íà âèñîêî êà÷åñòâî íà “÷îâåøêèÿ êàïèòàë”. Òîâàå åäíî îòíîñèòåëíî íîâî ïîíÿòèå, êîåòî âêëþ÷âà õîðà-òà ñ òÿõíîòî çäðàâîñëîâíî ñúñòîÿíèå, ñïîñîáíîñòè èóìåíèå. Íèå íàáëÿãàìå íå òîëêîâà âúðõó òîâà ñ êîëêîñå óâåëè÷àâà èëè íàìàëÿâà íàñåëåíèåòî, êîåòî ñàìîïî ñåáå ñè áåçñïîðíî èìà çíà÷åíèå, à âúðõó òîâà êîë-êî å çäðàâî òîâà íàñåëåíèå, êàêâà å íåãîâàòà îáðà-çîâàòåëíà è ïðîôåñèîíàëíà ñòðóêòóðà. Íîâî å è óäà-ðåíèåòî, êîåòî ïîñòàâÿìå âúðõó íåîáõîäèìîñòòà îò áà-ëàíñèðàíî ðàçâèòèå íà íàñåëåíèåòî, ò. å. îò òàêèâàïðîïîðöèè ïî âúçðàñò, îáðàçîâàíèå, çäðàâåí ñòàòóñ èïîë, êîèòî äà âîäÿò äî óñòîé÷èâî ïîâèøàâàíå íà êà-÷åñòâîòî íà æèâîòà íà õîðàòà.

Äîñåãà â ïðîâåæäàíèòå äåìîãðàôñêè ïîëèòèêè íàÁúëãàðèÿ ñå ïðåñëåäâàøå ñòðàòåãè÷åñêà öåë çà ïîñ-òèãàíå íà äàäåí áðîé íàñåëåíèå è îòòóê ñå èçâåæäàõàíåîáõîäèìèòå óñëîâèÿ â ñîöèàëíî-èêîíîìè÷åñêàòàñðåäà, êîèòî òðÿáâà äà áúäàò îñèãóðåíè çà ïîñòèãàíå-òî íà öåëòà. Íèå, îáðàòíî, ïðåäëàãàìå äà ñå äåôèíè-ðàò öåëè âúâ âðúçêà ñ ôîðìèðàíåòî íà îïðåäåëåíàñîöèàëíî-èêîíîìè÷åñêà ñðåäà, â ðåçóëòàò íà êîåòîñëåä âðåìå äà ñå î÷àêâàò æåëàíè èçìåíåíèÿ â áðîÿ èñúñòàâà íà íàñåëåíèåòî.

Òðÿáâà äà áúäåì ðåàëèñòè â ïðîãíîçèòå. Çà öÿëà Åâ-ðîïà å õàðàêòåðåí îòðèöàòåëåí åñòåñòâåí ïðèðàñò.Äúðæàâèòå ñ íàé-äîáðè ïîêàçàòåëè êàòî Ôðàíöèÿ è Èð-ëàíäèÿ èìàò òîòàëåí êîåôèöèåíò çà ïëîäîâèòîñò 1,7 -

Äåìîãðàôñêè ñòðàòåãèè

ñå ïèøàò îùå îò øåéñåòòå

ãîäèíè íà ìèíàëèÿ âåê, êîãàòî çà

òÿõ îòãîâàðÿøå Ïåí÷î Êóáàäèíñêè.

Êîå å íîâîòî â íîâàòà

äåìîãðàôñêà ñòðàòåãèÿ

íà ïðàâèòåëñòâîòî?

Äîö. Íèêîëà

×îëàêîâ

ÙÅ ÑÅ ÍÓÆÄÀÅÌ

ÎÒ ÂÍÎÑ ÍÀ ÐÀÁÎÒÍÀ ÐÚÊÀ

Ñò.í.ñ. ä-ð

Ìèõàèë Èâàíîâ

ÏÐÎÁËÅÌÚÒ ÍÀ ÃÅÒÀÒÀ

ÍÅ Å ÅÒÍÈ÷ÅÑÊÈ

14 ÎÁÅÊÒÈÂ

1,8, êîåòî íå âîäè äî âúçïðîèçâîäñòâî - òî ñå ïîñòèãàïðè êîåôèöèåíò 2,1.

Êàêâî å ñúñòîÿíèåòî ó íàñ? Èíòåãðàëíèÿò ïîêàçà-òåë, ñ êîéòî ìîæå äà ñå îöåíè ðåçêèÿò äèñáàëàíñ âçäðàâåîïàçâàíåòî, å ðàâíèùåòî íà ñìúðòíîñòòà. Âñðàâíåíèå ñ äðóãèòå åâðîïåéñêè ñòðàíè íèå èìàìååêñòðåìíî âèñîêè ðàâíèùà íà ñìúðòíîñò - âèñîêà îá-ùà ñìúðòíîñò, âèñîêà ìàé÷èíà ñìúðòíîñò, ïðåæäåâ-ðåìåííà ñìúðòíîñò ïðè ìúæåòå, âèñîêà äåòñêà ñìúð-òíîñò, êàòî ñòîéíîñòèòå íà äåòñêàòà ñìúðòíîñò ïðè ðî-ìèòå è òóðöèòå ñà òèïè÷íè çà íàé-èçîñòàíàëèòå ñòðàíèîò òðåòèÿ ñâÿò. Èçâîä: êðèçèñíîòî ñúñòîÿíèå ïî îòíî-øåíèå íà òîçè äåìîãðàôñêè ïîêàçàòåë å ñëåäñòâèå îòêðèçàòà â íàøàòà çäðàâíà ñèñòåìà. Íàøåòî çäðàâåî-ïàçâàíå òðÿáâà ðàäèêàëíî äà ñå ïîäîáðè - êàòî îðãà-íèçàöèÿ, êàòî çàäåëÿíè ñðåäñòâà è êàòî åôåêòèâíîñòïðè òÿõíîòî èçðàçõîäâàíå. Ñïîðåä ïðèåòàòà îò ïðàâè-òåëñòâîòî â íà÷àëîòî íà 2001 ã. Íàöèîíàëíà çäðàâíàñòðàòåãèÿ ÷àñòòà îò áðóòíèÿ âúòðåøåí ïðîäóêò, êîéòîòðÿáâàøå äà ñå çàäåëè ïðåç 2005 ã., å 5,8 %. Áÿõà çàäå-ëåíè 4,3 %. Åòî çà òîâà ñòàâà äóìà.

Ïî àíàëîãè÷åí íà÷èí ìíîãî ñèëíè ñà äèñáàëàíñè-òå â îáðàçîâàòåëíàòà ñòðóêòóðà íà íàøåòî îáùåñòâî.Â íàøèÿ àíàëèç ñà ïðèâåäåíè íåîáõîäèìèòå äàííè, îòêîèòî ñå âèæäà, ÷å

ÏÐÅÇ ÏÎÑËÅÄÍÈÒÅ ÎÊÎËÎ 15 ÃÎÄÈÍÈ

ÁÚÐÇÎ ÑÅ ÓÂÅËÈ×ÀÂÀ ÃÐÓÏÀÒÀ ÍÀ ÍÅÃÐÀÌÎÒÍÈÒÅ

è ôóíêöèîíàëíî íåãðàìîòíèòå ìëàäè õîðà - ïðåäèìíîîò áåäíîòî ãðàäñêî è îñîáåíî ñåëñêî íàñåëåíèå èíàé-âå÷å îò äâåòå ãîëåìè ìàëöèíñòâåíè îáùíîñòè - ðî-ìèòå è òóðöèòå. Ñïîðåä ïóáëèêóâàíèÿ â íàøèÿ ñáîðíèêàíàëèç çà Áúëãàðèÿ íà åêñïåðòà êúì Ôîíäà çà íàñåëå-íèåòî íà ÎÎÍ Ñåðãåé Øåðáîâ, àêî ñúùåñòâóâàùèòåòåíäåíöèè ñå çàïàçÿò, òî ïðè îáù ñïàä íà íàñåëåíèå-òî áðîÿò íà ðàáîòåùèòå â òðóäîñïîñîáíà âúçðàñò ñâèñøå îáðàçîâàíèå ùå ñå çàïàçè, êàòî â ñúùîòî âðå-ìå áðîÿò íà íåîáðàçîâàíèòå ùå ñå óäâîè. Íåãîâàòàïðåïîðúêà å íåäâóñìèñëåíà - çà áúëãàðñêîòî ïðàâè-òåëñòâî å ïîñòèæèìà è çíà÷èìà öåëòà äà èíâåñòèðà âîáðàçîâàíèåòî.

Ïðîäúëæàâàùàòà êðèçà â îáðàçîâàíèåòî èìà çàñëåäñòâèå êðèçà â ñúñòîÿíèåòî íà ÷îâåøêèÿ êàïèòàë.Ïðè òîâà íèå è òóê çàäåëÿìå â ñðàâíåíèå ñúñ ñòðàíè-òå-÷ëåíêè íà ÅÑ çíà÷èòåëíî ïî-ìàëêà ÷àñò îò áðóòíèÿâúòðåøåí ïðîäóêò çà îáðàçîâàíèå - îêîëî 4,1-4,2 %.

Âñåêè ñàì ìîæå äà ïðîäúëæè òåçè ðàçñúæäåíèÿíàïðèìåð îòíîñíî òåðèòîðèàëíèòå äèñáàëàíñè - íå-ðàçâèòè è áîãàòè ðåãèîíè, ãðàä è ñåëî è ò. í. Êàêòî èäèñáàëàíñèòå, ñâúðçàíè ñ íåçàùèòåíîñòòà íà ñåìåé-ñòâàòà è îñîáåíî íà ìëàäèòå ñåìåéñòâà. Íàïîñëåäúêáåøå ïðåäëîæåíî äà ñå ïðèåìå Çàêîí çà çàêðèëà íàñåìåéñòâîòî - ìèñëÿ, ÷å òîâà å äîáðà èäåÿ. Îò ìíîãîïî-åôåêòèâíà çàêðèëà ñå íóæäàÿò ìàéêèòå ïðåç öåëèÿïåðèîä íà áðåìåííîñòòà, ñëåä ðàæäàíåòî è ïðè îò-ãëåæäàíåòî íà äåöàòà - îñîáåíî òåçè, êîèòî èìàò ïðî-ôåñèîíàëíè àìáèöèè.


Ïî-íàòàòúê ïðîåêòúò áåøå ïîåò îò àäìèíèñòðàòîðè-òå è ñúñ ñúæàëåíèå òðÿáâà äà êàæà - â çíà÷èòåëíà ñòå-ïåí ðàçâàëåí. Òåêñòîâåòå áÿõà ïðåíàðåäåíè, áÿõà ïðè-áàâåíè íîâè, äðóãè èçâàäåíè, ïðè êîåòî ïîñòðàäà ëî-ãèêàòà â íåãî, çàãóáè ñå ñèñòåìíèÿò ìó õàðàêòåð. Íîòîâà å ïî-ìàëêàòà áåäà. Ïî-ñòðàøíîòî å, ÷å â ïðîåêòàíà ñòðàòåãèÿ å äîáàâåí íîâ ðàçäåë “Çàäà÷è ïî îñíîâ-íèòå íàïðàâëåíèÿ”, êàòî âúïðîñíèòå çàäà÷è èçöÿëî èìàòîáùîïîæåëàòåëåí õàðàêòåð.

Òîçè ïîäõîä äîáèâà ñâîÿ çàâúðøåí âèä â ïðèëîæå-íèÿ ïðîåêò çà ïëàí, êúäåòî, êàêòî òîâà å ÷åñòà ïðàêòèêàíà íàïîñëåäúê, ñà íàáëúñêàíè äåéíîñòè îò äðóãè ïðîã-ðàìè è ïëàíîâå, êîèòî è áåç òîâà å ïðåäâèäåíî äà ñåïðàâÿò, è òî, êîåòî ñúùî å òèïè÷íà ïðàêòèêà, áåç ðåàë-íà ôèíàíñîâà îáåçïå÷åíîñò. Ïðè òîâà íå å íàëèöåêîîðäèíàöèÿ ìåæäó ðàçëè÷íèòå îáëàñòè íà åâåíòóàë-íî âúçäåéñòâèå.

Ó íàñ èìà ñèíäðîì çà ïðàâåíå íà ïëàíîâå, òàêà÷å äà íå ñå ïîëó÷è íèùî. Âñè÷êè íåùà, çàëîæåíè âñòðàòåãèÿòà êàòî öåë è íàïðàâëåíèÿ çà âúçäåéñòâèå,ñà òîòàëíî îáåçëè÷åíè îò ñåãàøíîòî ñúñòîÿíèå íàòîçè ïëàí.

Ðàçáèðà ñå, äîêóìåíòèòå ñà âñå îùå â ïðîöåñ íàîáñúæäàíå. Ìèíèñòúð Ìàñëàðîâà ïðåäñòàâè ïðîåêòàçà äåìîãðàôñêà ñòðàòåãèÿ íà æóðíàëèñòèòå â ðåçþìå.Â ñúùîòî âðåìå íà ïðîâåäåíîòî ïðåç ÿíóàðè çàñåäà-íèå íà Êîíñóëòàòèâíèÿ ñúâåò ïðè ïðåçèäåíòà ñå ïîñòàâèâúïðîñúò (îñîáåíî îñòðî îò ñèíäèêàòèòå), äà èìà øè-ðîêî îáñúæäàíå íà ïðîåêòà çà ñòðàòåãèÿ è íà ïëàíàêúì íåÿ ïðåäè òÿõíîòî îêîí÷àòåëíî ïðèåìàíå îò ïðàâè-òåëñòâîòî. Òàêàâà äèñêóñèÿ ïî äîêóìåíòèòå ðåàëíî íåñå âîäè. Åòî çàùî ðàçãîâîðúò íà ñòðàíèöèòå íà ñï. "Îáå-êòèâ" çàïúëâà åäíà ïðàçíèíà è å ìíîãî ïîëåçåí.

Äîö. Íèêîëà ×îëàêîâ: Â òîçè äîêóìåíò èìà è íîâè,è ñòàðè ïîçàáðàâåíè íåùà. Ìîèòå êîëåãè ñà ñå çàõâà-íàëè ñ òðóäíà çàäà÷à. Â åêèïà èìà íàó÷íè ðàáîòíèöè,íî è ÷èíîâíèöè àäìèíèñòðàòîðè. Îïèòúò ìè ïîêàçâà, ÷åòåçè äâå ñúñëîâèÿ òðóäíî ðàáîòÿò çàåäíî. Íàó÷íèÿò ðà-áîòíèê òðóäíî ìîæå äà âëåçå â ðåëñèòå è êàíîíèòå íà÷èíîâíèêà áþðîêðàò. È îáðàòíî, çà ÷èíîâíèêà å òðóä-íî äà ñõâàíå ÷åñòî ïúòè ìèñëèòå íà èçñëåäîâàòåëÿ. Çàíåãî ðåàëíèÿò æèâîò å ìåæäó ÷åòèðè ñòåíè.

Òîçè íåóäà÷åí ïîäõîä íà åêñïåðòíî-àäìèíèñòðà-òèâíîòî íà÷àëî íèêúäå ïî ñâåòà íå å äàë äîáúð ðåçóë-òàò. Âèæäàì òóê, ÷å ìîè êîëåãè ïðîôåñîðè, íàó÷íè ðà-áîòíèöè è ïðåïîäàâàòåëè ñå îïèòâàò äà ïðàâÿò ïîëèòè-êà, à ðåçóëòàòúò å îáèêíîâåíî ïîëèòèöèòå äà ñå èçæè-âÿâàò êàòî åêñïåðòè. Òàêà ñòàâà êàøà è îáèêíîâåíîíàêðàÿ íèùî íå èçëèçà.

Çà ìåí òîçè ïðîäóêò ùå èìà ïðîáëåìè â ñâîåòî ðàç-âèòèå íàòàòúê, çàùîòî îùå â íà÷àëîòî ñòîè íà ìíîãîêðåõêà ïîçèöèÿ. Áè òðÿáâàëî ÁÀÍ è óíèâåðñèòåòèòå äàäàäàò ìíåíèåòî ñè è äà êàæàò “Òîâà ùå áúäå äåìî-ãðàôñêàòà ñèòóàöèÿ â ïðîäúëæåíèå íà 50 èëè 100 ãîäè-íè”, à ïîëèòèöèòå òðÿáâà äà ôîðìóëèðàò ñúîòâåòíèòåïîëèòèêè è äà òúðñÿò ïàðè çà ðåàëèçàöèÿòà èì.

Äðóã ãîëÿì êàïàí å, ÷å íà ìíîãî ìåñòà ïèøå “äå-ìîãðàôñêî ðàçâèòèå”, à âñúùíîñò ñå ãîâîðè çà îáðà-

ÎÁÅÊÒÈÂ 15


çîâàíèå, çäðàâåîïàçâàíå, êóëòóðà, çàåòîñò, áåçðàáî-òèöà, äîõîäè è ò. í. Ñ òàêîâà ðàçøèðåíî òúëêóâàíèå íàäåìîãðàôèÿòà ñàìî ñå ïðå÷è.

Êîè ñà íîâèòå íåùà? Òóê ñå îáðúùà ãîëÿìî âíèìà-íèå âúðõó öåëèÿ ïðîöåñ îò ñêëþ÷âàíåòî íà áðàêà, çà-áðåìåíÿâàíåòî, ðàæäàíåòî, îòãëåæäàíåòî íà äåöàòà èò. í. Òîâà íå å äåìîãðàôèÿ. Âúïðåêè òîâà ñìÿòàì, ÷å òî åïîëîæèòåëíî è ÷å â òàçè íàñîêà òðÿáâà äà ñå îáåäèíÿòóñèëèÿòà íà êîëåãèòå äåìîãðàôè, ñòàòèñòèöè, ñîöèîëî-çè, êóëòóðîëîçè è ò. í., çàùîòî ïðîáëåìúò å êîìïëåêñåí.

Ñåìåéíèòå ôóíêöèè ñåãà ñà ìíîãî ïî-ðàçëè÷íè îòòåçè, êîèòî ñà áèëè ïðåäè 50-100 ãîäèíè. Òîãàâà öÿëàòàôóíêöèÿ íà ñåìåéñòâîòî å áèëà ñâúðçàíà ñ îòãëåæäà-íå è îñèãóðÿâàíå ïðåïèòàíèåòî íà äåöàòà.

Äíåøíîòî ñåìåéñòâî å ìíîãî ïî-ñëîæíî. Îòãëåæäà-íåòî íà äåöàòà å ñðàâíèòåëíî ìàëêà ÷àñò îò íåãîâèòåôóíêöèè. Âå÷å äâàìàòà ñúïðóçè èìàò ïðîôåñèè, ãîíÿò êà-ðèåðà, òúðñÿò ïðåñòèæíà ðàáîòà, êîíòàêòè â îáùåñòâîòî.Òå òðóäíî ñå çàòâàðÿò â ðàìêèòå íà ñåìåéñòâîòî. Ñåãàïðåäíàçíà÷åíèåòî íà äåöàòà å ïî-äðóãî. Çàòîâà âúâ âñè÷-êè ðàçâèòè ñòðàíè âèæäàìå ñïàä â ðàæäàåìîñòòà.

Ìîæå çà òîòàëíèÿ êîåôèöèåíò çà ïëîäîâèòîñò äà ñåî÷àêâà ñòîéíîñò 1,4 êúì 2020-2025 ã. Òîâà íå å çàëèòàíå.Ñïîðåä äåìîãðàôñêèòå äàííè, êîèòî ÎÎÍ ïóáëèêóâà,ñå ïðåäâèæäà çà Áúëãàðèÿ ïðåç 2050 ã. íåãîâàòà âåëè÷è-íà äà ñòàíå 1,5, êîåòî å ðåàëèñòè÷íî. Íî ñìÿòàì, ÷å

ÒÎÇÈ ÏÎÊÀÇÀÒÅË

ÒÐÓÄÍÎ ÙÅ ÐÀÑÒÅ Â ÁÚÄÅÙÅ

è àêî òîâà ñòàíå, íÿìà äà áúäå ñêîðî, ñúäåéêè ïî òîâà,êîåòî ñå ñëó÷âà â îñòàíàëèÿ ñâÿò. Ñåãà âèñîêà ðàæ-äàåìîñò ñ èíòåãðàëåí êîåôèöèåíò çà ïëîäîâèòîñò 7èìà ñàìî â íÿêîè äúðæàâè íà Àôðèêà, íî è òàì ðàæ-äàåìîñòòà ñïàäà. Ïîäîáíè ïîêàçàòåëè èçâúí Àôðèêàèìà ñàìî â Àôãàíèñòàí, Èçòî÷åí Òèìîð è Éåìåí, à âÀìåðèêà - ìîæå áè ñàìî â Õàèòè.

Â Åâðîïà ïðåç ïîñëåäíèòå 50 ãîäèíè ðàæäàåìîñòòàñúùî ñïàäà. Òàêà å â ÑÀÙ è Êàíàäà. Ïðåäè â Àìåðèêàñà èìàëè äîðè ïî 12 äåöà, íî äíåøíîòî àìåðèêàíñêîñåìåéñòâî å ñ 1-2 äåöà. Ñúùîòî å è â Åâðîïà - íèêúäåíå ñå ïîñòèãà êîåôèöèåíò íà ïëîäîâèòîñò 2,1, îñèãóð-ÿâàù ïúëíî çàìåñòâàíå íà ïîêîëåíèÿòà. Íàé-âèñîê å âÈðëàíäèÿ - 2,0. Âúâ Ôðàíöèÿ å îêîëî 1,7 - 1,8. Åâðîïåé-ñêè øàìïèîí ïî ñïàä â ðàæäàåìîñòòà çà ïîñëåäíèòå20-30 ãîäèíè å Ñåâåðíà Èòàëèÿ, à íå Áúëãàðèÿ.

Â ñòðàòåãèÿòà èìà èçâåñòåí óêëîí êúì îïèòè äà ñåâíóøè, ÷å å âúçìîæíî íÿêàêâî ïîâèøàâàíå íà ðàæäàå-ìîñòòà, íî òîâà íå å òîëêîâà ôðàïàíòíî. Çàòîâà áèõ ãîîòìèíàë ñ ëåêà ðúêà, ñòèãà äà íå ñúáóæäà íÿêàêâè î÷à-êâàíèÿ â ïîëèòè÷åñêèòå ñðåäè, ÷å å âúçìîæíî. Àêî íÿêàêñè ñå ïîäñêàçâà íà óïðàâëÿâàùèòå, ÷å ìîæå äà èìàïîëèòèêà çà ïîâèøàâàíå íà ðàæäàåìîñòòà, òîâà ùå áú-äå âðúùàíå íàçàä, êúì âðåìåíàòà íà Ïåí÷î Êóáàäèí-ñêè è Ïåêî Òàêîâ. Àç ñúì íà ìíåíèå, ÷å ïîäîáíî ïî-íÿòèå å áåçñúäúðæàòåëíî, àêî íå è âðåäíî. Èçîáùî íåìîæå äà ñå ãîâîðè çà óïðàâëÿåìîñò íà ðàæäàåìîñ-òòà, à íàñúð÷àâàíåòî º å áåçñìèñëåíî.

Ñìÿòàòå, ÷å òåçè ïðîöåñè íå

ìîãàò äà áúäàò íàñúð÷àâàíè èëè

óïðàâëÿâàíè? Àêî ïîëèòèöèòå íå

ìîãàò äà âëèÿÿò íà äåìîãðàôñêè-

òå ïðîöåñè, çíà÷è íå ìîæå äà ñú-

ùåñòâóâà äåìîãðàôñêà ïîëèòèêà.

Äîö. Íèêîëà ×îëàêîâ: Òåðìèíúò “äåìîãðàôñêà ïî-ëèòèêà” å íåùî ñïîðíî. Êîãàòî îòâîðèì ñòðàòåãèÿòà,âèæäàìå ñîöèàëíà ïîëèòèêà, ïîëèòèêà â îáëàñòòà íàçäðàâåîïàçâàíåòî, íà îáðàçîâàíèåòî. Òîâà, êîåòî ìèõàðåñâà â ðàçðàáîòêàòà, å, ÷å â ïî-ãîëÿìàòà ñè ÷àñò íåå îò äåìîãðàôñêî åñòåñòâî. Â íåÿ áèõà ìîãëè äà ñåâêëþ÷àò è äðóãè íåùà çà ðàæäàåìîñòòà, íî íå è îò äå-ìîãðàôñêà ãëåäíà òî÷êà, íå è êàòî äåìîãðàôñêà ïîëè-òèêà.

Ñïîðåä ìåí òðÿáâà äà ñå ïîääúðæà ðåãèñòúð íà áðå-ìåííèòå æåíè è äà ñå óïðàæíÿâà ìåäèöèíñêî íàáëþ-äåíèå íà áðåìåííîñòòà. Çàïèñàíî å, ÷å îñèãóðåíèòåñúïðóçè è ðîäèòåëè ùå ñå ïîëçâàò ñ íÿêàêâè ïîìîùè îòñòðàíà íà äúðæàâàòà, êîåòî îçíà÷àâà ïðåíàñî÷âàíå,îòäåëÿíå íà äåìîãðàôñêàòà, âñúùíîñò ñîöèàëíàòà ïî-ëèòèêà îò íåîñèãóðåíèòå ëèöà. À òàì ïîïàäàò ïðåäèìíîõîðà îò ìàëöèíñòâàòà è áåäíèòå. Êàêâî ùå ñå ïðàâè ñòÿõ? Òàêà ùå âúçíèêíå íîâ ñîöèàëåí ïðîáëåì.

Ñìÿòàì, ÷å íÿìà íóæäà îò ôèíàíñîâè ïîìîùè (åä-íîêðàòíè è íàäáàâêè) çà îòãëåæäàíåòî íà äåöà. Àêîèìà òàêàâà ïîòðåáíîñò, òÿ òðÿáâà äà âúçíèêíå â íà÷à-ëîòî íà áðåìåííîñòòà èëè ïîíå â ïîñëåäíèòå 4-5 ìå-ñåöà. È òåçè ñðåäñòâà äà ñå ïðåíàñî÷àò ãëàâíî êúìçäðàâåîïàçâàíåòî íà áðåìåííèòå æåíè è ìàéêèòå èîáðàçîâàíèåòî íà ïîäðàñòâàùèòå, à íå áåçêîíòðîëíîðàçäàâàíå íà ïàðè.

Ìèõàèë Èâàíîâ: Ïîäõîäúò íà ÁÀÍ å, ÷å öåëèÿò êîì-ïëåêñ îò âúïðîñè, ñâúðçàí ñ ðàçâèòèåòî íà íàñåëåíèå-òî, áè òðÿáâàëî äà íàñî÷è äúðæàâàòà êúì ïðîâåæäàíåíà åôåêòèâíè äåéñòâèÿ çà ïðåîäîëÿâàíå íà êðèçàòà âçäðàâåîïàçâàíåòî è îáðàçîâàíèåòî, â ñîöèàëíàòà èðåãèîíàëíàòà ïîëèòèêà.

Â îáùåñòâîòî èìà ñòðàõ îò åòíè-

÷åñêè äèñáàëàíñ, îò îáåçáúëãàðÿâà-

íåòî íà Áúëãàðèÿ, êàêòî ãî íàðè-

÷àò íàöèîíàëèñòèòå. Êàê ñòðàòå-

ãèÿòà ùå ðåøè òîçè ïðîáëåì?

Ìèõàèë Èâàíîâ: Íå ñìå ìèñëèëè çà áàëàíñ íà åò-íè÷åñêà îñíîâà. Òîâà áè ïðîòèâîðå÷àëî íà íàøèòåðàçáèðàíèÿ çà åòíè÷åñêî ðàâåíñòâî.

Èñòèíà å, ÷å â íàøåòî îáùåñòâî ïðåç ïîñëåäíèòåãîäèíè ñå ðîäè ìíîãî íåãðàìîòíîñò, îñîáåíî ñðåäãîëåìèòå ìàëöèíñòâåíè ãðóïè. Ïðîáëåìúò íå å, ÷å òåñà åòíè÷åñêè òóðöè èëè ðîìè, à ÷å ñà íåãðàìîòíè. Ãî-

16 ÎÁÅÊÒÈÂ


ëåìè ãðóïè îò õîðà, æèâåÿò â ãåòà è áåäíè ñåëñêè ðàéî-íè, êúäåòî çäðàâåîïàçâàíåòî è îáðàçîâàòåëíîòî äåëîñà íà ðàâíèùåòî íà åäíà íåðàçâèòà äúðæàâà. Â òåçèãåòà è áåäíè ñåëñêè ðàéîíè æèâåÿò è áúëãàðè. Çà òÿõïîëîæåíèåòî å ñúùîòî.

Çà ñúæàëåíèå, îïðåäåëåíè êðúãîâå ó íàñ íàñàæ-äàò â îáùåñòâîòî ñòðàõîâå, ÷å ùå ñòàíåì öèãàíñêàíàöèÿ. Âúçïðîèçâîäñòâîòî íà ðîìèòå å 19 íà õèëÿäà,íî äåòñêàòà ñìúðòíîñò ïðè òÿõ å 25 íà õèëÿäà. Ïðåç1992 ã. ñàìîîïðåäåëÿùè ñå êàòî ðîìè áÿõà 313 õè-ëÿäè äóøè. Ïðè ïðèðàñò îêîëî 20 íà õèëÿäà ïðè ñëåä-âàùîòî ïðåáðîÿâàíå ïðåç 2001 ã. òå íàðàñíàõà íàîêîëî 370 õèëÿäè. Ïðè òåçè ñòîéíîñòè, àêî íÿêîé êàç-âà, ÷å ùå ñòàíåì öèãàíñêà íàöèÿ, òîâà îçíà÷àâà äàñå ïðåäèçâèêâà íàïðåæåíèå íà îñíîâàòà íà åòíè÷åñ-êà íåòúðïèìîñò. Æàëêî, ÷å õîðà, êîèòî ñå ïîëçâàò ñèìå íà ñåðèîçíè ñîöèîëîçè, íè ðàçêàçâàò, ÷å îò 4äåöà, ðîäåíè â Áúëãàðèÿ, 3 ñà öèãàí÷åòà. Âÿðíî å, ÷åæåíèòå ðîìêè ðàæäàò ïîâå÷å, íî ïúê áúëãàðêèòå ñàìíîãî ïîâå÷å. Çà ïåðèîäà 2001-2004 ã. îò 100 íîâîðî-äåíè äåöà 60 ñà áúëãàð÷åòà, 13 - ðîì÷åòà è 13 - òóð÷å-òà, 1 - äðóãè; çà îñòàíàëèòå íå å ïîêàçàíî èëè íå ñåñàìîîïðåäåëÿò - òîâà ñà äàííèòå íà Íàöèîíàëíèÿ ñòà-òèñòè÷åñêè èíñòèòóò.

Âÿðíî å äðóãî - ÷å çäðàâíèÿò ñòàòóñ íà ðîìèòå åìíîãî ëîø. Ñðåäíàòà ïðîäúëæèòåëíîñò íà æèâîòà â äîá-ðî çäðàâå â Áúëãàðèÿ å ñ 5 äî 9 ãîäèíè ïî-íèñêà îò òàçèñòðàíèòå îò ÅÂðîïåéñêèÿ ñúþç è â ñúùîòî âðåìå òîçèïîêàçàòåë ïðè ðîìèòå å ñ íÿêîëêî ãîäèíè ïî-íèñúê îòñðåäíèÿ çà ñòðàíàòà. Òóê íå ñòàâà äóìà çà íÿêàêâè ñïå-öèôè÷íè äåìîãðàôñêè ïîëèòèêè, à çà ðàäèêàëíî ïî-äîáðÿâàíå íà çäðàâíîòî äåëî ó íàñ - çà ïðîôèëàêòè-êà, çà ïðåâàíòèâíà ìåäèöèíà, çà àêòèâíî òúðñåíå íàáîëåñòèòå, êàêòî è, ðàçáèðà ñå, ðÿçêî ïîäîáðÿâàíå íàóñëîâèÿòà íà æèâîò.

Àíàëîãè÷íà å ñèòóàöèÿòà è â îáðàçîâàíèåòî. Ìà-êàð äà ñìå â åðàòà íà èíôîðìàöèîííèòå òåõíîëîãèè,îáðàçîâàíèåòî â ìíîãî ó÷èëèùà å ïîä âñÿêàêâà êðèòè-êà. Â øèðîêè ìàùàáè - â áåäíèòå ñåëñêè ðàéîíè, â ãå-òàòà, êúäåòî æèâåÿò íàä 400 000 äóøè, ñå ðàæäà è âúç-ïðîèçâåæäà íåãðàìîòíîñò. Òîãàâà êàêúâ ùå áúäå ïðè-íîñúò íà íåãðàìîòíèòå â ïðîèçâîäñòâîòî íà áðóòåí âúò-ðåøåí ïðîäóêò? Êàêâè ùå áúäàò òåõíèòå ëè÷íè ñòðàòå-ãèè çà îöåëÿâàíå?

Íÿìà åòíè÷åñêè ïðîáëåì, ñâúðçàí ñ äåìîãðàôñêî-òî ðàçâèòèå. Èìà ïðîáëåì íà ãåòàòà. Ìåæäó äðóãîòîòîçè ïðîáëåì ñúùåñòâóâà è â äðóãè äúðæàâè. Òîâà, êîå-òî ñå ñëó÷è íàñêîðî âúâ Ôðàíöèÿ è â ïî-ìàëêà ñòåïåíâ äðóãè äúðæàâè íà Çàïàäíà Åâðîïà, áåøå ïðîáëåì íàãåòàòà, áåç òîâà äà ñà ðîìè. Òðÿáâà äà ñå ïðåîäîëåÿòòåçè äèñïðîïîðöèè, äà ñå ðàçáèÿò ãåòàòà, çàùîòî

ÃÅÒÎÒÎ ÂÚÇÏÐÎÈÇÂÅÆÄÀ ÑÓÁÊÓËÒÓÐÀ

Äîö. Íèêîëà ×îëàêîâ: Ïðîáëåìúò íå å òîëêîâà åò-íè÷åñêè è ðåëèãèîçåí. Ïðîáëåìúò å, ÷å â îáùåñòâîòîèìà ðàçñëîÿâàíå, ôðàãìåíòèðàíå, êúäåòî åòíè÷åñêèÿòè ðåëèãèîçíèÿò ïðèçíàê ñà ñëó÷àéíîñò. Ïðè ôðàãìåí-

òèðàíåòî ìíîãî áúëãàðè, öèãàíè è òóðöè ñå èçõëóçâàò îòîáùåñòâåíàòà òúêàí.

Êîé ðàçðåøè äà áúäàò ïîñòðîåíè öèãàíñêèòå ãåòà?Êîé ðàçðåøè èëè ïî-ñêîðî ïðèíóäè òóðöèòå äà ñå çà-íèìàâàò ñàìî ñ òþòþí, êîé íàïðàâè ìîíîêóëòóðåí òåõ-íèÿ ïîìèíúê? Áúëãàðñêèòå óïðàâíèöè! Â ìîìåíòà, êîãà-òî òþòþíúò íÿìà äà èìà ïàçàð, òóðöèòå êàêâî ùå ïðàâÿò?!×àñò îò òÿõ ùå îòèäàò â ñòðîèòåëñòâîòî, ùå ñòàíàò çèäà-ðî-ìàçà÷è, íî êàêâî ùå ïðàâÿò æåíèòå è äåöàòà?! Æèâÿëñúì 4 ãîäèíè â Àìåðèêà, íî íèêúäå íå ñúì âèæäàë ãåòàêàòî íàøèòå öèãàíñêè. Íèòî â Õàðëåì, íèòî â íåãúðñêè-òå êâàðòàëè îêîëî Âàøèíãòîí ìîæåòå äà âèäèòå òàêîâà÷óäî! Òàì íÿìà íåàñôàëòèðàíà óëèöà. Íÿìà óëèöà ñäóïêè! Íÿìà ñãðàäà áåç òîê. Òàì äúðæàâàòà ïðèñúñòâàâ ãåòàòà è óïðàæíÿâà ñòðîã êîíòðîë.

Íàâñÿêúäå â ïðîåêòîïëàíà

çà îñúùåñòâÿâàíå

íà äåìîãðàôñêàòà ñòðàòåãèÿ å

çàïèñàíî “ôèíàíñèðàíå - ñúãëàñíî

áþäæåòà”. Íî áþäæåòúò íå ñå

ïðàâè ñúãëàñíî ñòðàòåãèÿòà.

Êàê ùå ñå ðåàëèçèðà òÿ

áåç íåîáõîäèìèòå

äîïúëíèòåëíè ñðåäñòâà?

Ìèõàèë Èâàíîâ: Íàâëèçàìå â çîíàòà íà ïîïóëèçìàè äåìàãîãèÿòà. Ãîëÿìàòà ìè òðåâîãà å, ÷å îòíîâî ùåïðèêðèåì çàä åäíî ãîëÿìî “Óðà!” íåïðàâåíåòî íà íè-ùî ïî îòíîøåíèå íà ìíîãî âàæíè çà íàøåòî îáùåñ-òâî ïðîáëåìè.

Äîö. Íèêîëà ×îëàêîâ: Òîâà å ñòàíäàðòíà ÷èíîâíè-÷åñêà ôîðìóëèðîâêà. Äúðæàâàòà òðÿáâà íàé-íàïðåääà îòãîâîðè íà âúïðîñà: çàùî ó íàñ äåòñêàòà ñìúð-òíîñò å òîëêîâà âèñîêà, è âòîðî - çàùî ñå îò÷èòà ïîîñîáåí íà÷èí? Àêî åäíî æèâîðîäåíî äåòå ïîä 1000ãðàìà óìðå â ïúðâèòå ïåò èëè øåñò äíè îò æèâîòà ñè, ãîçàïèñâàò “àáîðò”. À ñúãëàñíî ñòàíäàðòà íà Ìåæäóíà-ðîäíàòà çäðàâíà îðãàíèçàöèÿ àêî åäíî íîâîðîäåíî,íåçàâèñèìî îò íåãîâîòî òåãëî, ïîêàæå äîðè ñàìî åäèíîò òðèòå ïðèçíàêà: ñúðäå÷íà äåéíîñò, äèøàíå, ìóñêóë-íè äâèæåíèÿ, òðÿáâà äà áúäå çàïèñàíî êàòî æèâîðîäå-íî. Òàêà çàä àáîðòèòå ó íàñ ñå ïðèêðèâà äåòñêàòà ñìúð-òíîñò è òÿ èçêóñòâåíî å çàíèæåíà.

Òîçè ïîäõîä íà ïðàâåíå íà ñòðàòåãèè, ïëàíîâå è ïðîã-ðàìè â íàøàòà àäìèíèñòðàöèÿ å äúëáîêî ïîðî÷åí. Àêîâçåìåòå ñåãàøíîòî ñúñòîÿíèå íà ïðîåêòà çà ïëàí, ùåâèäèòå äåéíîñòè îò äðóãè ñôåðè - ïðèìåðíî ñâúðçàíèñúñ çàåòîñòòà. Ùå âèäèòå ïîæåëàòåëíè äåéíîñòè â îá-ëàñòòà íà îáðàçîâàíèåòî. Ñëåä òîâà ïúê îòòóê ùå ñåêîïèðàò òî÷êè è ùå ñå çàëåïÿò â äðóãà ïðîãðàìà. Âñè÷-êî òîâà - â ðàìêèòå íà äúðæàâíèÿ áþäæåò, êàòî îòíîâîùå ñå ïîõâàëÿò, ÷å ñà íàïðàâèëè íåùî ãîëÿìî â äúð-æàâíàòà ïîëèòèêà ïî äåìîãðàôñêèòå âúïðîñè.

ÎÁÅÊÒÈÂ 17


Êîé îò èçïúëíèòåëíàòà âëàñò

ùå êîîðäèíèðà ñòðàòåãèÿòà è ùå

îòãîâàðÿ çà îñúùåñòâÿâàíåòî º?

Ìèõàèë Èâàíîâ: Òàêàâà ñòðàòåãèÿ áè òðÿáâàëî äàñå êîîðäèíèðà îò Ìèíèñòåðñêèÿ ñúâåò. Òîâà, êîåòîâèæäàì

Â ÑÅÃÀØÍÈß ÒÅÊÑÒ ÍÀ ÑÒÐÀÒÅÃÈßÒÀ,

Å ÈÍÑÒÈÒÓÖÈÎÍÀËÅÍ ÕÀÎÑ

Èìàìå Äèðåêöèÿ ïî åòíè÷åñêèòå è äåìîãðàôñêè-òå âúïðîñè íà Ìèíèñòåðñêèÿ ñúâåò è åäíîâðåìåííîñ òîâà Äèðåêöèÿ ïî äåìîãðàôñêèòå âúïðîñè êúì Ìè-íèñòåðñòâîòî íà òðóäà è ñîöèàëíàòà ïîëèòèêà. Êàçà-íî å, ÷å òîâà ìèíèñòåðñòâî ùå èìà îñíîâíàòà ðúêî-âîäíà, êîîðäèíèðàùà è êîíòðîëèðàùà ôóíêöèÿ. Íåå ÿñíî òîãàâà êàêâî ùå ïðàâè äèðåêöèÿòà êúì Ìè-íèñòåðñêèÿ ñúâåò. Èäåÿòà äà èìà êîîðäèíàöèÿ ìåæ-äó ñèñòåìèòå íà îáðàçîâàíèåòî, çäðàâåîïàçâàíå-òî, ñîöèàëíàòà è ðåãèîíàëíàòà ïîëèòèêà îñòàâà ïîä-ìèíàòà. À êîãàòî ãîâîðèì çà îáðàçîâàíèå è çäðà-âåîïàçâàíå, ìíîãî íåùà ñå ïðåïëèòàò. Êîãàòî ãîâî-ðèì çà îáðàçîâàíèå è ñîöèàëíà ïîëèòèêà, ñúùîìíîãî íåùà ñå ïðåïëèòàò è ò. í. Ïðè ðàáîòàòà ìè âàäìèíèñòðàöèÿòà íà Ìèíèñòåðñêèÿ ñúâåò íå âèäÿõäà èìà òàêàâà ðàáîòåùà êîîðäèíàöèÿ. Îòíîâî ñìåèçïðàâåíè ïðåä îïàñíîñòòà äà ñå ñúçäàäå ïîðåä-íèÿò õàîñ â íàøàòà àäìèíèñòðàöèÿ.

Íà çàñåäàíèåòî íà Êîíñóëòàòèâíèÿ ñúâåò ïðè ïðå-çèäåíòà ñå ãîâîðåøå,÷å òðÿáâà äà ñå àíãàæèðàò èäðóãè “àêòüîðè”. Ó÷àñòâàõà ñèíäèêàòèòå. Òðÿáâà äà ñåâêëþ÷àò è ðàáîòîäàòåëèòå è íåïðàâèòåëñòâåíèòå îð-ãàíèçàöèè.

Â àäìèíèñòðàöèÿòà íà èçïúëíèòåëíàòà âëàñò íåùà-òà ñà â çàòâîðåíà ÷åðóïêà. Êîãàòî ñå ðàáîòè ïî äà-äåí òåêñò, ïî åëåêòðîííàòà ïîùà ñå ðàçïðàùàò äîêó-ìåíòè è ñå ïèøå: “Äàéòå ñè êîðåêöèèòå äî óòðå.” Ïîñ-ëå íåùàòà ñå ïîåìàò îò àäìèíèñòðàòîðèòå áåç ïðîá-ëåìèòå äà ñå äèñêóòèðàò. Òîâà íå ìîæå äà äàäå äî-áúð ðåçóëòàò

Äîö. Íèêîëà ×îëàêîâ: Êàòî íàó÷åí ðàáîòíèê áèõèñêàë äà âèäÿ äåìîãðàôñêà äîêòðèíà, èçêàçàíà îò íàó÷-íèòå èçñëåäîâàòåëè íà âèñîê è ÿñåí ãëàñ â ïóáëè÷íîòîïðîñòðàíñòâî. Àêî äúðæàâàòà èñêà äà ÿ âçåìå ïðåä-âèä, äà ÿ âçåìå. Óíèâåðñèòåòñêè ïðåïîäàâàòåë êàòî ìåíìíîãî ÿñíî òðÿáâà äà âèæäà ãðàíèöàòà ìåæäó ñîáñ-òâåíîòî ñè áèòèå è òîâà íà äúðæàâàòà.

Çà áàëàíñà íà íàñåëåíèåòî: ïðîáëåìúò íå å â öè-ãàíèòå è òóðöèòå. Ïðîáëåìúò å, ÷å â ïåíñèîííà âúçðàñòâëèçà äâà ïúòè ïî-ìíîãîáðîéíà ãâàðäèÿ. Òîâà îçíà÷à-âà äâîéíà òåæåñò âúðõó íàøåòî ïåíñèîííî îñèãóðÿâà-íå. Êàòî ÷å ëè íèêîé îáà÷å íå ñå ñåùà çà íåãî. Àêîâçåìåòå îò÷åòèòå íà ÍÎÈ - âñè÷êî å áëåñòÿùî. Êàêúâñìèñúë èìà äà ñå ãîâîðè çà áàëàíñ íà íàñåëåíèåòîïðè ôðàãìåíòèðàíå íà îáùåñòâîòî?

ÁÚËÃÀÐÑÊÀÒÀ ÈÊÎÍÎÌÈÊÀ ÙÅ ÑÅ ÍÓÆÄÀÅ

ÎÒ ÂÍÎÑ ÍÀ ÐÀÁÎÒÍÀ ÐÚÊÀ

êàêâàòî ïîòðåáíîñò å èìàë Çàïàäúò ïðåç 50-òå è 60-òåãîäèíè íà ìèíàëèÿ âåê. Â Øâåéöàðèÿ âèíàãè å èìàëîìíîãî ÷óæäåñòðàííà ðàáîòíà ðúêà. Â Ãåðìàíèÿ èìà 1ìèëèîí òóðöè. Òîâà íè î÷àêâà è íàñ è òî òðÿáâà äà ñåïðåäâèäè. Íàó÷íèòå ðàáîòíèöè òðÿáâà äà íàïðàâÿò äå-ìîãðàôñêà ïðîãíîçà ïðèìåðíî çà áëèçêèòå 50 ãîäèíè,à äúðæàâàòà, àêî èñêà, ìîæå äà ñå ñúîáðàçÿâà ñ íåÿ.

Âëèçàíåòî íè â ÅÑ ùå óâåëè÷è ëè

åìèãðàöèÿòà íà ìëàäè è êâàëèôè-

öèðàíè õîðà, èëè ùå ÿ íàìàëè?

Äîö. Íèêîëà ×îëàêîâ: Òóê ìîæå è òðÿáâà äà ñå íàï-ðàâè ÷îâåøêà, à íå äåìîãðàôñêà ïðîãíîçà. Ùå âëå-çåì â ÅÑ è ùå èìà ìíîãî ìëàäè õîðà, êîèòî ùå òúðñÿòùàñòèåòî ñè íà äðóãî ìÿñòî. Òå è ñåãà ãî ïðàâÿò.

Ìèõàèë Èâàíîâ: ×àñò îò íàïóñíàëèòå ìîæå áè ùåñå âúðíàò, äðóãè - íå. ×îâåê æèâåå åäèí ïúò è ñè ïðàâèëè÷íà ñòðàòåãèÿ. Ñòàâà âúïðîñ çà èçòè÷àíå íà ñèâî âå-ùåñòâî êúì ÑÀÙ, Êàíàäà, Åâðîïà. Ïîçíàâàì ìíîãîìëàäè õîðà, êîèòî, àêî èìàò ïî-äîáðè øàíñîâå çà ðåà-ëèçàöèÿ ó íàñ â ñôåðàòà íà íàóêàòà, áèõà ñå âúçïîë-çâàëè îò âúçìîæíîñòòà äà ñè îñòàíàò òóê. Ñåãà óñëî-âèÿòà çà ðåàëèçàöèÿ íà òåçè õîðà ó íàñ íå ñà äîáðè,íî ñ âëèçàíåòî íè â ÅÑ ñìÿòàì, ÷å ùå ñå ïîäîáðÿò.

Ñòðàòåãèÿòà ïðåäâèæäà

ïîñòèãàíå íà ïîëîæèòåëåí

ìèãðàöèîíåí áàëàíñ äî 2015 ã.

Ïðèòîêúò íà èìèãðàíòè

íÿìà ëè äà çàñèëè êñåíîôîáñêèòå

íàñòðîåíèÿ ó íàñ?

Äîö. Íèêîëà ×îëàêîâ: Ôàêò å, ÷å â ïîñëåäíèòå ãî-äèíè ó íàñ ñå ïîÿâè êñåíîôîáèÿ è àç ñå ÷óäÿ îòêúäåäîéäå.

Ïðàâè ìè âïå÷àòëåíèå, ÷å â äîêóìåíòà ñå ïðåäïî-ëàãà èìèãðàíòèòå äà èäâàò ãëàâíî îò áúëãàðñêèòå äèàñ-ïîðè â ÷óæáèíà. Çâó÷è ìàëêî ôàíòàñòè÷íî è âñòðàíè îòïðîáëåìà. Êàòî ÷ëåí íà ÅÑ Áúëãàðèÿ ùå ñòàíå ïðèìàì-ëèâà äåñòèíàöèÿ çà õîðà îò Àçèÿ è Àôðèêà, êîèòî ùåíè èçïîëçâàò êàòî òðàìïëèí çà îòèâàíå â Çàïàäíà Åâðî-ïà. Êàêâî ùå ïðàâèì òîãàâà? Êàêâà èìèãðàöèîííà ïî-ëèòèêà ùå âúçïðèåìåì? Ùå äàâàìå ëè áúëãàðñêî ãðàæ-äàíñòâî íà âñåêè áàñêåòáîëèñò, êîéòî èäâà äà èãðàå âÁúëãàðèÿ? Òîâà òðÿáâà äà ñå ïðåäâèäè.

Ìèõàèë Èâàíîâ: Ìèñëÿ, ÷å êñåíîôîáèÿòà ñå ðàç-ïàëâà îò íÿêîè ïîëèòèöè è òîâà å ìíîãî îïàñíî. Íÿêîèîò òÿõ ïðèâëè÷àò èçáèðàòåëè, êàòî èì îáÿñíÿâàò, ÷å âñè÷-êè ïðîáëåìè èäâàò îò ÷óæäåíöèòå.�

ÎÁÅÊÒÈÂ 17

Ìèòèíãúò íà ïàðòèÿòà íà Âîëåí Ñèäåðîâ íà 3 ìàðò

ïðåäèçâèêà ìàëêî ïîëèòè÷åñêî çåìåòðåñåíèå.

Âîäà÷úò íà “Àòàêà”, àêî íå äðóãî, íàïðàâè ïðåâðàò â

ïîëèòè÷åñêèÿ åçèê. Âúçêðúñíàõà çàáðàâåíèòå âå÷å îò

äîñòà ãîäèíè ÿðîñò, íåíàâèñò, îìåðçåíèå è íàñúñêâà-

íå - âñå íåùà, êîèòî èçãëåæäàõà íàâåêè èçõâúðëåíè îò

ïîëèòè÷åñêèÿ “áîí òîí”. Âå÷å å áàíàëíîñò äà ñå êàçâà,

÷å òðàäèöèîííèòå ïîëèòèöè ñå èçïëàøèõà - òîâà ñå âèæ-

äà ñ ïðîñòî îêî. Íî âìåñòî äà ñå òþõêàò, òå áèõà ñòî-

ðèëè ïîëåçíî çà ñåáå ñè è çà äúðæàâàòà äåëî, àêî ñå

âãëåäàò â èçáëèêà íà ìîäåðíàòà åëåêòðîííà ïóáëè÷-

íîñò, êîÿòî òðåòîìàðòåíñêîòî ñúáèòèå ïðîâîêèðà. Ïúð-

âîòî, êîåòî ñå íàáèâà íà î÷è å, ÷å ñìå ñâèäåòåëè íà

áåçïðåöåäåíòåí

ÂÈÕÚÐ ÍÀ ÌÍÅÍÈßÒÀ

Ìèòèíãúò íà “Àòàêà” íà íàöèîíàëíèÿ ïðàçíèê, òàçèçàáðàâåíà ïðåç ïîñëåäíèòå ïåò-øåñò ãîäèíè ôîðìà íàãðàæäàíñêî ó÷àñòèå, ïðåäèçâèêà èñòèíñêà âèõðóøêà îòîáñúæäàíèÿ è îòçâóöè: äåñåòêè ñòàòèè âúâ âåñòíèöèòå,ìíîãî ÷àñîâå èçãîâîðåíî âðåìå ïî ðàäèà è òåëåâèçèèè õèëÿäè (!) ìíåíèÿ â åëåêòðîííèòå ôîðóìè. Òóê ñå çàíè-ìàâàì ñ íàé-ÿðêèÿ, íî ñúâñåì íå ñàìîòåí ïðèìåð ñîáñúæäàíåòî íà îñòðî êðèòè÷íàòà êúì “Àòàêà” ñòàòèÿíà Åìèë Ñïàõèéñêè “Çàùî èñêàì äà ñúì... êàòî Ëåâñêè!”.Ïîìåñòåíà â ïðàçíè÷íèÿ áðîé íà âåñòíèê “Ñåãà”, òÿ áå-øå 6643 ïúòè ïðî÷åòåíà è çà 4 äåíîíîùèÿ (ðåäîâíèòå÷èòàòåëè çíàÿò, ÷å ïîâå÷åòî îò ÷èòàòåëñêèòå êîìåíòàðèïðåñåêâàò íàé-êúñíî ïðèâå÷åð â äåíÿ íà ïóáëèêàöèÿòà)ïðåäèçâèêà 1123 ÷èòàòåëñêè îòçèâà! Îáñúæäàíåòî º ñúâ-ïàäíà ñúñ ñàìèÿ ìèòèíã, êîéòî äâå òåëåâèçèè ïðåäàâà-õà íà æèâî, è òàêà ñå ïðåâúðíà â ÿðîñòåí ñïîð çà ñúáè-òèåòî, ïîñëàíèåòî è ñìèñúëà ìó.

ÆÈÂÀÒÀ ÏÎËÅÌÈÊÀ ÐÀÆÄÀ

ÏÎÍßÊÎÃÀ ÌÀËÊÈ ÑÒÈËÈÑÒÈ×ÍÈ ÁÈÑÅÐÈ

ñúçäàäåíè â æèâàòà ðàçìÿíà íà ìíåíèÿ. Êàêòî çíàåì,1123 îòçèâà íå ñà ðàâíîçíà÷íè íà 1123 ÷èòàòåëè: íàé-ñòðàñòíèòå ïîëåìèñòè âçèìàò ìíîãîêðàòíî äóìàòà, òà-êà ÷å áðîÿò íà óíèêàëíèòå ó÷àñòíèöè å òðè-÷åòèðè ïúòèïî-ìàëúê. Íî òå ñ ïúëíî îñíîâàíèå ìîãàò äà áúäàò íà-ðè÷àíè “ëèäåðè íà ìíåíèÿòà”, ñèðå÷ òåçè, êîèòî ñíàá-äÿâàò ñúñ ñòàíîâèùà îêîëíèòå. Âÿðíî å, ÷å ñà àíîíèì-íè, íî çàòîâà ïúê ñïîðÿò è òðÿáâà äà èçîáðåòÿâàò äîâî-äè çà óáåæäàâàíå íà ïðîòèâíèöè è ïðèâëè÷àíå íà ïðèÿ-òåëè. Îñâåí òîâà, çà ðàçëèêà îò ïðèêàçêèòå â êðú÷ìàòà- òàçè êëàñè÷åñêà ëþïèëíÿ íà ïóáëè÷íîñòòà - èçêàçâà-íèÿòà èì ñå ôèêñèðàò è òå çíàÿò, ÷å “ðàáîòÿò çà âå÷-

ßðîñò, íåíàâèñò è ïðåçðåíèåâ èíòåðíåò ôîðóìà

Ïîïóëèçìúò å îáùà ÷åðòà íà áúëãàðñêèòå ïîëèòèöè

íîñòòà”. Çàòîâà íÿêîè îò òåêñòîâåòå ñà íåîáèêíîâåíîñóãåñòèâíè: ñâîáîäíè îò ïîíÿêîãà ëèöåìåðíàòà ñòèëèñ-òèêà íà ïóáëè÷íîòî ïèñàíå, òå ñú÷åòàâàò äîâîäè è ôîð-ìà íà èçëîæåíèå, êîÿòî íÿìà ìíîãî øàíñîâå äà ñåïîÿâè èçïîä ïåðîòî íà ïðîôåñèîíàëíèòå ïèñà÷è.

Åòî ìàëúê îòêúñ îò ìíåíèå íà ôîðóìåö, ïðèåë ïðÿêî-ðà Ãðàöèàí: “Àêî íÿêîé ñè ìèñëè, ÷å åé ãè íà - êàíäè-äàò Ëåâñêè the Second, àêî ñå êà÷è íà ïðåñòîëà è êðàé(×àî ìúêî) - ñâúðøèõà òåãîáèòå ìó, çíà÷è, àêî ìå ïè-òàø ìåí, ìíîãî, àìà èçêëþ÷èòåëíî ìíîãî ñå ëúæå. Ìàê-ñèìóì äà íàìàæå íÿêîå áåçïëàòíî áàéðÿ÷å îò íÿêîéìèòèíã, äà ïîëó÷è âúçìîæíîñò äà ñðèòà íÿêîé ìàíãàë,çàåäíî ñ “óáàâèòå êîïåëåòà” îò àãèòêàòà, äà ñå ïîíà-ëóäóâà íà íÿêîé ïëîùàä, äà ïîèçòðîøè íÿêîëêî óëè÷íèëàìïè è äà ñå êåôè åäíà-äâå ñåäìèöè ñëåä “åâåíòóàë-íèÿ òðèóìô” íà ìàñà, îòðóïàíà ñ ðàçíè íåùà, òúé êàòî- òóé å òî.”

Äðóãà îñîáåíîñò íà ôîðóìíèòå äèñêóñèè îêîëî“Àòàêà” å

ÐßÇÊÀÒÀ ÏÎËßÐÈÇÀÖÈß

íà ñúäúðæàíèåòî íà èçêàçàíèòå ìíåíèÿ â òîçè íàé-äîá-ðå îðãàíèçèðàí è íàé-ãðàìîòåí îò âñè÷êè áúëãàðñêèåëåêòðîííè äèñêóñèîííè êëóáîâå. Òå îò÷åòëèâî ñå äåëÿòíà äâå ÷àñòè: “àòàêèñòè” è “àíòèàòàêèñòè”. Ïúðâèòå ñà“çà” “Àòàêà”, “çà” ïðîåêòîçàêîíà çà íàöèîíàëèçàöèÿ èïîðàäè òîâà - “ïðîòèâ” “åëèòà, ïîëèòèöèòå, ïàðòèèòå, òóð-öèòå, Çàïàäà”. Âòîðèòå ñà äúëáîêî ðàçòðåâîæåíè îòïðèèæäàùàòà íàöèîíàëèñòè÷åñêà âúëíà è ñå îïèòâàò äàîáÿñíÿò - êàêòî â öèòèðàíîòî ïî-ãîðå ìíåíèå - êîëêî îïà-ñíè ñà èëþçèèòå, êîèòî ñåå Ñèäåðîâ è êîìïàíèÿòà ìó.×èñëåíîòî ïðåâúçõîäñòâî å íà ñòðàíàòà íà “àòàêèñòè-òå”: ðåïëèêèòå è ìíåíèÿòà â ïîäêðåïà íà òåçèòå íà ìè-òèíãà ñà ïîíå 3 ïúòè ïîâå÷å îò ïðîòèâíèòå èì.

Ïî-íàòàòúøíîòî âãëåæäàíå âúâ ôîðóìíàòà ñëîâåñ-íîñò ïîêàçâà, ÷å è äâåòå ñòðàíè ñà

ÄÚËÁÎÊÎ ÐÀÇÒÐÅÂÎÆÅÍÈ

ìàêàð è íå îò åäíè è ñúùè íåùà. Åòî êàêâî ïèøå ôîðó-ìåö ñ ïðÿêîð Zmeia: “Åäíî å èñòèíà. Ìíîæåñòâîòî, êîå-òî ñâàëè Æàí Âèäåíîâ îò âëàñò, áåøå ìíîãî ïî-ìàëêîïî áðîé (è ïî ìîòèâàöèÿ!) îò òîâà, êîåòî ïðèñúñòâàøåíà ìèòèíãà íà ÀÒÀÊÀ. Àêî è òîçè ìèòèíã íå å ñèãíàë çàóïðàâëÿâàùèòå, ÷å íå ìîãàò äà ÿ êàðàò ïðåç ïðîñîòîêàêòî äîñåãà è äà íå ñå ñúîáðàçÿâàò ñ õîðàòà, çàñëó-æàâàò äà áúäàò ñâàëåíè îò âëàñò. Êàêâî ùå êàæàò â Åâ-ðîïà è ÑÀÙ íà ïîâå÷åòî áúëãàðñêè ëþäå âå÷å õè÷ íåèì ïóêà.”

18 ÎÁÅÊÒÈÂ

Â ñúùèÿ äóõ ñå èçêàçâà è Doctora: “Òå è îíèÿ â Ïàð-ëàìåíòà è â Ìèíèñòåðñêèÿ ñúâåò ñà îìðúçíàëè äîñìúðò... Àìà õîðàòà ÷àêàò ìàé äà äîéäå îâ÷àð÷åòî ñúññâèðêàòà, äåòî ñúñ ñâèðíÿ äîêàðàëî ïëúõîâåòå äà ñåèçäàâÿò â ìîðåòî... Ùîòî ñ êàëêóëàòîðà AK-47 íå òðÿáâà-ëî...” È ïî-íàòàòúê äîáàâÿ: “Íå êàçâàì, ÷å òîâà, êîåòîñòàâà íà ïëîùàäà, å äîáðî, íî ïî-ëîøî å òîâà, êîåòîñòàâà â ïàðëàìåíòà, ïðåçèäåíòñòâîòî è ïðàâèòåëñòâî-òî. Ïàê ùå íè êàðàò äà èçáèðàìå îò äâå çëèíè.” Äðóãèâèæäàò îñíîâàíèÿ çà ïðåäëîæåíèÿòà íà “Àòàêà” â íàé-ðàçíîðîäíè ïðîáëåìè, çàñèëâàùè ÷óâñòâîòî çà êîðóï-öèÿ áåç ãðàíèöè è áåççàêîíèå: “Êàêâî êàòî íè âúðíàõàäâå èíäóñòðèàëíè ïðåäïðèÿòèÿ, îäúðæàâåíè ïî Çàêî-íà çà èíäóñòðèàëíèòå ïðåäïðèÿòèÿ, ìèíèòå è êàêâî îùåáåøå. Â åäíîòî ìóòðèòå âå÷å òðè ãîäèíè íå íè ïóñêàòäà ïðèïàðèìå íà ðàçòîÿíèå ïî-ìàëêî îò 10 ì äî ïîðòà-ëà, à èìà ðåøåíèå íà Âúðõîâíèÿ ñúä - ïåò÷ëåíåí ñúñ-òàâ. Äðóãîòî áåøå óíèùîæåíî íàïúëíî îò ñàìîíàñòà-íèëè ñå äåñåòèíà ñåìåéñòâà öèãàíè, êîèòî 5-6 ãîäèíèíå ìîæåìå äà èçãîíèìå.” (Çàïàçâàì ïðàâîïèñà íàîðèãèíàëà - á. à.)

Íÿêîè îáà÷å ñå òðåâîæàò, çàùîòî ãè å ñðàì îò âè-äà íà ìèòèíãóâàùèòå è îò òîâà, êîåòî ñå ÷óâàøå íàñúáðàíèåòî: “Òîâà, êîåòî âèäÿõ ñ î÷èòå ñè è ÷óõ ñ óøè-òå ñè, íàäìèíà è íàé-ëîøèòå ìè î÷àêâàíèÿ. Ïðåäïî-ëàãàì íàé-ÿðîñòíèòå àòàêèñòè îò ôîðóìà ñà áèëè íàìèòèíãà è çà òîâà ñåãà íå ñìåÿò äà ñïîäåëÿò êàêâîòî èäà áèëî îò ñðàì.” (èçêàçâàíå íà ó÷àñòíèê ñ íèê Heat).Äðóã ôîðóìåö ñ ïðÿêîð Tim ïèøå òàêà: “Ãëåäàõ ìèòèí-ãà íà “Àòàêà” ïî òåëåâèçèÿòà”. Äúëáîêî ïîä ñðåäíîòîíèâî. Íå âèäÿõ íè åäèí ìàëêî îò ìàëêî èíòåëèãåíòåíîðàòîð, âêëþ÷àÿ è âíóêà íà Ðàäîé Ðàëèí. Ïîâå÷åòîáÿõà ïîëóêàðèêàòóðíè êîïèÿ â êîæåíè ÿêåòà íà ÂîëåíÑèäåðîâ. Ñèäåðîâ ñå òðåñåøå ïî öåëèÿ ìîçúê îò ñóå-òà è âëàñòîìàíèÿ. ... Õîðàòà, áåçñïîðíî èçìú÷åíè îòæèâîòà, áÿõà ñòèìóëèðàíè äà ñêàíäèðàò ïî íàé-áåç-ìîçú÷åí íà÷èí “Àòàêà” äî ïðåãðàêâàíå. Òúæíà ñìå-ñèöà ìåæäó îñíîâàòåëíè êðèòèêè è ïîáúðêàíè ìåòî-äè íà äåéñòâèå.”

Ãîðåù ñïîð ïðåäèçâèêà

ÌÎÒÈÂÀÖÈßÒÀ ÍÀ ÄÅÉÑÒÂÈßÒÀ

È ÏÐÈÊÀÇÊÈÒÅ ÍÀ ÂÎÄÀ×À

Ñèäåðîâ. Àêî åäíè âèæäàò ñàìî áåçîãëåäåí ñòðåìåæêúì âëàñò, à äîðè è äåéñòâèÿ, çà êîèòî å ðåäíî äà ñåïðèëîæè Íàêàçàòåëíèÿò êîäåêñ, äðóãè ñà âúâ âúçòîðãîò íà÷àëîòî íà íîâîòî íàöèîíàëíî âúçðàæäàíå. Ó÷à-ñòíèê ñ ïðÿêîð mikolin ïèøå ñëåäíîòî çà äâèæåùèòåñèëè íà Ñèäåðîâàòà ÿðîñò: “Àáå õîðà, êàêâî ìó ÷îï-ëèòå íà òîçè ùóð÷î èäåèòå? Áîëøåâèøêè áèëè, íàöèî-íàëèñòè÷åñêè áèëè, äåñíè áèëè â÷åðà, à äíåñ - êðàé-íî ëåâè. Êàêâè èäåè, çà Áîãà? Òîé ïðîñòî èñêà âëàñò,âëàñò, âëàñò - è äà ñå êúïå â “íàðîäíàòà ëþáîâ” íàìèòèíãè. Íèùî äðóãî. Îíçè äåí ñå å ÷óäèë íàâåðíîêàêâî áîìáàñòè÷íî äà èçìèñëè , òà äà øàøíå ìèòèí-ãà. È ïîíåæå èìà óñåò çà àóäèòîðèÿòà ñè - åòî òè èðåøåíèå - íàöèîíàëèçàöèÿ.” Íî åäèí îò íàé-ïëàìåí-íèòå çàùèòíèöè íà àòàêèñòêèòå èäåè, ôîðóìåöúò ñ íèê

paragraph 39, íàìèðà òåæêè èäåîëîãè÷åñêè îñíîâà-íèÿ çà ïðàâîòàòà íà òåçèòå íà âîäà÷à: “Àìà êîëêî ïúòèäà îáÿñíÿâàì, ÷å Ïàðòèÿ “Àòàêà” ÍÅ å èäåîëîãè÷åñêèîáðåìåíåíà ïàðòèÿ?! ÏÀÒÐÈÎÒÈÇÌÚÒ ÍÅ å Èäåîëî-ãèÿ, à ÍÅÎÁÕÎÄÈÌÎ ñúñòîÿíèå íà äóõà íà ãðàæäà-íèòå íà åäíà äúðæàâà! À êîìóíèñòè÷åñêèÿò Èíòåðíà-öèîíàëèçúì ÍßÌÀ íèùî îáùî ñ Êàïèòàëèñòè÷åñêèÿÃËÎÁÀËÈÇÚÌ!!!”

Íå ëèïñâàò è çàÿæäàíèÿ ñ èäåîëîãè÷åñêèÿ ïðîòèâ-íèê. Åòî åäèí îò ìíîãîòî ïðèìåðè, âçåò îò “òâîð÷åñòâî-òî” íà ó÷àñòíèê ñ ïðÿêîð Êîñòàäèíêà Èâàíîâà: “Ñëóø-êàòå è ãëåäêàòå ëè ðåïîðòàæà. Íàïúëâàò ëè âè ñå ïðî-äàæíèòå äóøèöè, êàòî ñëóøàòå êàêâî å èç ñòðàíàòà èêàê òóð÷èí áåñíåå íàä áàùèíî îãíèùå? À, ìèëèòå ìèåíè÷àð÷åòà?”

Åëåêòðîííèòå ôîðóìè, âúïðåêè ñïîðà èëè ìîæå áèòî÷íî ïîðàäè íåãî, íå ñà àêàäåìè÷íè òóðíèðè. Âúâ ôî-ðóìíèÿ äèñïóò - çàùîòî â íåãî ó÷àñòâà âñåêè, êîéòîïîæåëàå è íÿìà íèêàêúâ ïðåäâàðèòåëåí öåíç - ñå ñðå-ùàò èíòåëåêòúò è ãëóïîñòòà, èçòúí÷åíîñòòà íà øêîëóâà-íèÿ àâòîð è íåñðú÷íîñòòà íà ïúëíèÿ àìàòüîð. Íîâè àð-ãóìåíòè ñå ðåäóâàò ñ áðàäàòè áàíàëíîñòè, ðàçñúæäå-íèÿòà äåëÿò ìÿñòî ñ ëîçóíãè.

Íî äîðè áåãëèÿò ïðî÷èò íà ôîðóìíèòå äèñêóñèè íà-âÿâà òúæíè çàêëþ÷åíèÿ. Ñòàâà äóìà çà

ÍÅÍÀÏÈÑÀÍÎÒÎ ÄÎÌÀØÍÎ

íà áúëãàðñêàòà ïîëèòè÷åñêà êëàñà. Îáèëèåòî îò øîâè-íèñòè÷íè àðãóìåíòè, íåñïîñîáíîñòòà äà ñå ìèñëè çàðàçðåøàâàíåòî íà ïðîáëåìèòå ñ äåìîêðàòè÷íèñðåäñòâà, íåóíèùîæèìîñòòà íà ìèòà çà “äîáðèÿ öàð”,îëèöåòâîðÿâàù ñå ïðåäè âðåìå â Æîðæ Ãàí÷åâ, ñåòíåâ Ñèìåîí Âòîðè, à íàïîñëåäúê âúâ Âîëåí Ñèäåðîâ èÁîéêî Áîðèñîâ, ãîâîðÿò çà òîâà, ÷å ò. íàð. “ïðåõîä” íåèçïúëíè åäíà îò íàé-âàæíèòå ñè çàäà÷è: íå ïîëîæè çäðà-âè îñíîâè íà íîâà ìåíòàëíîñò ó ìàñîâèÿ áúëãàðèí. Ùåìè âúçðàçÿò ñ äîâîäà, ÷å 16 ãîäèíè ñà ìàëêî, ÷å îùåñà æèâè ìèëèîíè õîðà, áóêâàëíî ïðîñìóêàíè îò àâòî-ðèòàðíè ìèñëîâíè ñòåðåîòèïè. Òå, òàêà äà ñå êàæå, íåñà âèíîâíè, ÷å “òàêîâà áåøå âðåìåòî”. Íî è áåç ìíîãîâãëåæäàíå ñå âèæäà, ÷å ñ àêòèâíîòî áåçäåéñòâèå íàïîëèòè÷åñêàòà êëàñà áÿõà ïîñòèãíàòè íÿêîëêî ìíîãî ñú-ùåñòâåíè ðåçóëòàòà: ïúëíî îáåçöåíÿâàíå íà ïîëèòè-÷åñêîòî ãîâîðåíå äî ñòåïåí äóìàòà “ïîëèòèê” äà å âî÷èòå íà ìíîçèíà ìðúñíà; øèðåùî ñå íåóìåíèå äàñå ïðàâè âðúçêà ìåæäó öåëè è ñðåäñòâà, ò..å. äåôèöèòíà äåìîêðàòè÷åñêà ðàçñúäèòåëíîñò. Îñâåí âñè÷êîäðóãî, íèêîé íå ñå çàå ñèñòåìàòè÷íî äà “ëåêóâà” çà-ðàçåíèòå ñ øîâèíèçúì â ðåçóëòàò íà “âúçðîäèòåëíèÿïðîöåñ” äóøè íà áúëãàðèòå. Âìåñòî äà áúäå èçõâúðëåíêàòî ïîëèòè÷åñêî ñðåäñòâî, ïîïóëèçìúò å íåîòìåíèìàòðèáóò îò ìèñëîâíèÿ ðå÷íèê íà áúëãàðñêèÿ ïîëèòèê.Òîçè ñïèñúê ëåñíî ìîæå äà áúäå ïðîäúëæåí, à ôîðóì-íîòî ãîâîðåíå å ïðîñòî åìàíàöèÿ íà “íåðàçãðàäåíèÿ”îùå íà÷èí íà ìèñëåíå.

Òàêà ÷å òðàäèöèîííèòå ïîëèòèöè, êàòî ñå îãëåæäàòâúâ ôîðóìèòå, ñëåäâà äà ñå ñúðäÿò ñàìî íà ñåáå ñè.�

Åìèë ÊÎÅÍ

ÎÁÅÊÒÈÂ 19

Êàêâî ñòàâà, êîãàòî ñúáåðåø ÂÊàêâî ñòàâà, êîãàòî ñúáåðåø ÂÊàêâî ñòàâà, êîãàòî ñúáåðåø ÂÊàêâî ñòàâà, êîãàòî ñúáåðåø ÂÊàêâî ñòàâà, êîãàòî ñúáåðåø ÂÒîòêà ÌÎÍÎÂÀ

Êîãàòî íÿêîé ñ ãîðäîñò ñå îïðåäåëÿ êàòî “îðòîäîê

ñàëåí àíòèñåìèò”, îðãàíèçèðà ôàêåëíè øåñòâèÿ,

ñèïå êëåòâè íàñðåä ïëîùàäèòå è ñ âäèãíàò þìðóê ïðè-

çîâàâà “Íà îðóæèå, áðàòÿ!”, à ñúâñåì ìåæäó äðóãîòî

å äåïóòàò è ïðåäñåäàòåë íà ïàðëàìåíòàðíà ãðóïà, òî-

âà íàèñòèíà å òðåâîæíî, ïðè ïîëîæåíèå, ÷å ñå ñëó÷âà

ïðåç ÕÕI âåê. Íî èçðàçÿâàéêè òðåâîãàòà ñè, íå áè òðÿáâà-

ëî äà ñå ïðàâèì íà ó÷óäåíè.

Ïåòíàäåñåò ãîäèíè ìåäèèòå ó íàñ ñàêðàëèçèðàò ïî-

íÿòèåòî “íàðîä”. Òîé, íàðîäúò íå å âèíîâåí çà íèùî -

æèâåå áåäíî, óíèçåíî è îñêúðáåíî, â ìðúñîòèÿ è çà-

òèñíàò îò ïîðåäíèÿ ïîòîï, ó÷àò äåöàòà ìó ëîøî, ëåêóâàò

ãî îùå ïî-ëîøî, îòâñÿêúäå ãî îáãðàæäàò ìàôèîòè, êî-

ðóïöèÿ è ïðåñòúïíîñò, íî òîé ïðîäúëæàâà äà ïðåáèâà-

âà íÿêàê ñè èçâúí ðåàëíîòî âðåìå è ïðîñòðàíñòâî, ÷èñò,

íåâèíåí è âèíàãè æåðòâà. Æåðòâà íà ðîáñòâà, íà èñòî-

ðè÷åñêè îáñòîÿòåëñòâà, çàäêóëèñíè ïîëèòè÷åñêè èãðè,

ìåæäóíàðîäíè çàãîâîðè.

Äîðè êîãàòî íåëåïî çàãèâàò äåöà, ïàê å âèíîâåí

íÿêîé äðóã - îòãîðå, îòñòðàíè, îòâúí, íÿêîé äðóã íå ñè å

ñâúðøèë êàêòî òðÿáâà ðàáîòàòà è ôàêòúò, ÷å îùå íå å

íàêàçàí, å ãàâðà ñ ðîäèòåëñêàòà ìúêà. È íèòî åäíà

ìåäèÿ íå ñå îñìåëÿâà äà ðàçíèùè íàïðèìåð òîçè îã-

ðîìåí ñîöèàëåí ïðîáëåì, êîéòî îáîáùåíî ìîæå äà

ñå íàðå÷å

“ÄÅÇÅÐÒÈÐÀÍÅ ÎÒ ÐÎÄÈÒÅËÑÊÈ ÇÀÄÚËÆÅÍÈß”

Çàùîòî íàâñÿêúäå â öèâèëèçîâàíèÿ ñâÿò, àêî 12-ãî-äèøíî ìîìè÷åíöå â ñåäåì è ïîëîâèíà âå÷åðòà îòèäåñàìî íà äèñêîòåêà, äîðè äà íÿìà èíöèäåíò, ñîöèàëíè-òå ñëóæáè âåäíàãà ùå ïîòúðñÿò îòãîâîðíîñò ïúðâî îò ðî-äèòåëèòå. Çàùîòî ãëåäàìå “Õîëìàðê” è õîëèâóäñêà åð-çàö-ïðîäóêöèÿ îò âñÿêàêúâ âèä, íî íåçíàéíî çàùî íåçàäúðæàìå â ñúçíàíèåòî ñè ôàêòà, ÷å çàä ëúñêàâèÿ áèòíà ãåðîèòå ñòîè 12-14 ÷àñîâ ðàáîòåí äåí è ÷å òàêèâàïîíÿòèÿ êàòî “ðàâåí ñòàðò” è “ñïðàâåäëèâî ðàçïðåäå-ëåíèå” ñúùåñòâóâàò ñàìî â ïîëèòè÷åñêàòà ðåòîðèêà.

Çà 15 ãîäèíè ïðåõîä ìåäèèòå òàêà è íå ñå îñìåëè-õà âèñîêî è îò÷åòëèâî äà êàæàò íà íàðîäà, ÷å òîé íå ñåòðóäè äîñòàòú÷íî, ÷å íå å îáðàçîâàí äîñòàòú÷íî, ÷å íåå îðãàíèçèðàí è äèñöèïëèíèðàí, ÷å å ñêëîíåí êúì äà-ëàâåðà è êðúøêàíå, ÷å èñêà çà ìàëêî ðàáîòà äà ïîëó-÷àâà ìíîãî ïàðè, ÷å å âå÷íî íåäîâîëåí è ïèëåå ïîâå÷åâðåìå äà îêàéâà çëîùàñòíàòà ñè ñúäáà, âìåñòî äàèçêàðà íÿêàêúâ êóðñ ïî ïðåêâàëèôèêàöèÿ, ÷å âìåñòîñàì äà ñè èçìåòå äâîðà, íàìðàçâà ëþòî ñúñåäà, è íàé-âàæíîòî - ÷å ñàì å îòãîâîðåí çà ñúäáàòà ñè è ìåêîêàçàíî å íåìîðàëíî äà òúðñè ïðè÷èíèòå çà íåñáúäíà-òèÿ ñè æèâîò âèíàãè èçâúí ñåáå ñè.

Âìåñòî òîâà, óñåùàéêè ïåðìàíåíòíàòà åãàëèòàðíàïîäêðåïà íà ìåäèèòå, íàðîäúò íàáëþäàâà ãîðäî, íî äèñ-òàíöèðàíî ïîëèòè÷åñêàòà ñöåíà è òúðïåëèâî ÷àêà íÿêîéîòíÿêúäå äà äîéäå íà áÿë êîí è äà îïðàâè âñè÷êî. Çàùî-òî, ùîì ñå ñìåíè òàçè “ïîëèòè÷åñêà èçìåò” îòãîðå, äî-ëó, êúäåòî æèâåå íàðîäúò, ìå÷òàíàòà Àðêàäèÿ èçâåäíúæîò ñàìî ñåáå ñè ùå ñòàíå ðåàëíîñò è âñè÷êè ùå çàæè-âåÿò ùàñòëèâî è äîâîëíî. È àêî íå ñå ïîÿâè âåäíàãàÑïàñèòåëÿ, òî ïîíå å óòåøèòåëíî íà ïúðâî âðåìå ÿñíî,íåïîêîëåáèìî, ÿðîñòíî äà áúäå ïîñî÷åí Âðàãà. Òîâàíå íîñè ìàòåðèàëíî áëàãîïîëó÷èå, íî ïúê å óæàñíî êîì-ôîðòíî çà äóøàòà. Êàêâî ïî-õóáàâî îò òîâà äà òè ïîâ-òàðÿò âñåêèäíåâíî, ÷å òè íÿìàø íèêàêâà âèíà, ÷å íèùîíå çàâèñè îò òåá, ÷å êàêâîòî è äà íàïðàâèø, âñå ùå åíàõàëîñò è ÷å â êðàéíà ñìåòêà ñè Æåðòâà - òîçè ïúò íàïðîäàæíàòà ðóñêî-òóðñêî-öàðñêà óïðàâëåíñêà êîàëè-öèÿ, ðîäèëà ñå íå îò ñâîáîäíîòî íàðîäíî âîëåèçÿâëå-íèå, à îò ñòðàõëèâî ïðåñìåòëèâàòà áëàãîñëîâèÿ íà ïðå-çèäåíòà, ìå÷òàåù çà âòîðè ìàíäàò.

ÊÀÊÂÎ ÑÅ ÐÀÆÄÀ,

ÊÎÃÀÒÎ ÆÅÐÒÂÀÒÀ ÑÐÅÙÍÅ ÌÅÑÈßÒÀ

ïîñî÷âàù ïðàâèëíèÿ è áúðç ïúò êúì áëåíóâàíàòà Àðêà-äèÿ, èñòîðèÿòà íåâåäíúæ å ïîñî÷âàëà. Â íàøèÿ ñëó÷àéíàðåêîõà îòðî÷åòî “Àòàêà” - çâó÷è öåëåóñòðåìåíî,ïðèçèâíî, áîðáåíî, âúçðîæäåíñêè è íåóñåòíî â åäíîñå ñìåñâàò çîâúò íà âîåííàòà òðúáà, Âàãíåð è “Âÿòúðå÷è, Áàëêàí ñòåíå”. Îòãîðå êðîòêî (à ìîæå áè ïðèìè-ðåíî?!) íè ãëåäà ñèíåîêèÿò Àïîñòîë, äîëó ñà ÷åðâåíè-òå ðèçè, ÷åðíèòå êóðòêè, ôàêëèòå è ïðèçèâèòå çà íåçà-áàâíà è áåçïîùàäíà ðàçïðàâà ñ Âðàãà. Ðàçïðàâà, êîÿ-òî òîé, Íàðîäúò, òðÿáâà äà áëàãîñëîâè, àêî èñêà äàïðåñòàíå äà áúäå Æåðòâà.

Çâó÷è òîëêîâà ïðèìàìëèâî ïðîñòî è ëåñíî, ÷å íàï-ðàâî å ãðåõîòà äà íå íàïðàâèø òàçè åäèíñòâåíà ìàë-êà ñòúïêà äî ìå÷òàíèÿ æèâîò. Æèâîò â Áúëãàðèÿ, çà áúë-ãàðèòå, óïðàâëÿâàíè îò áúëãàðè, èçïúëíåí ñ ïàòðèîòè-çúì è äîñòîéíñòâî, ñúçèæäàù Âåëèêà Áúëãàðèÿ.

Âúïðîñúò äà ñå îòðàçÿâàò èëè íå ïðîÿâèòå íà “Àòà-êà”1 ïðîñòî íå å àêòóàëåí. Ïîäîáåí âúïðîñ çà ïîðå-

1 Íà 8 ìàðò ïî èíèöèàòèâà íà ÁÕÊ áå îðãàíèçèðàíà äèñêó-ñèÿ íà òåìà”Îòðàçÿâàíå/íåîòðàçÿâàíå íà åêñòðåìèñ-òêèòå ïàðòèè â ìåäèèòå”. Ïîâîäúò áå èíôîðìàöèîííî-òî çàòúìíåíèå , íà êîåòî áå ïîäëîæåí ìèòèíãúò â ÷åñòíà Âàñèë Ëåâñêè íà “Àòàêà”. Äèñêóñèÿòà áå â ðàìêèòå íà“Îòâîðåíà êàòåäðà” íà Ôàêóëòåòà ïî æóðíàëèñòèêà èìàñîâè êîìóíèêàöèè íà Ñîôèéñêèÿ óíèâåðñèòåò. Ó÷àñòèåâçåõà ïðåïîäàâàòåëè è ñòóäåíòè. Ñïåöèàëåí ãîñò áå æóð-íàëèñòúò è ïðîãðàìåí äèðåêòîð íà Êàíàë 3 - Ñàøî Äèêîâ,åäèíñòâåí (îñâåí ÒÂ ÑÊÀÒ) èçëú÷èë ïúëåí ðåïîðòàæ îò ñú-áèòèåòî.

20 ÎÁÅÊÒÈÂ

Âàãíåð è ×èíòóëîâàãíåð è ×èíòóëîâÂàãíåð è ×èíòóëîâàãíåð è ×èíòóëîâàãíåð è ×èíòóëîâäåí ïúò íè îòïðàâÿ êúì ñëåäñòâèåòî, à íå êúì ïðè÷èíèòå.Î÷åâèäíî íà 17-òàòà ãîäèíà îò äåìîêðàöèÿòà íà íàðî-äà ìó îìðúçíà äà áúäå æåðòâà è êàêòî âèíàãè å ñòàâà-ëî â èñòîðèÿòà ïðè ïîäîáíè ñëó÷àè, òîé ùå ñè íàìåðèâîäà÷ ñúñ èëè áåç Âîëåí Ñèäåðîâ. Íÿìà íèêàêâà ãà-ðàíöèÿ, ÷å äðóã âèä íàöèîíàëíîïàòðèîòè÷íà ôîðìà-öèÿ ùå å òîëåðàíòíà, íåàãðåñèâíà, ìîäåðíà, ëèáåðàë-íà. Æåðòâàòà èñêà îòìúùåíèå çà èçòúðïåíèòå ñòðàäà-íèÿ è àêî “Àòàêà” îòêàæå äà ãî äàäå, òÿ íåèçáåæíî ùåïðèïîçíàå äðóã Âîäà÷ - òî÷íî â òîâà ñå êðèå íàé-ãî-ëÿìàòà îïàñíîñò.

Òðÿáâà äà ïðèçíàåì íà “Àòàêà” ïîíå åäèí ïðèíîñ âìú÷èòåëíî äúëãèÿ íè òðàãè÷åí ïðåõîä - íåéíèòå ùóðìî-âàøêè èçÿâè èçãëåæäà ùå ïðèíóäÿò ìåäèèòå íàé-ïîñëåäà ñå çàìèñëÿò êàêâà òî÷íî å ãëàâíàòà èì ôóíêöèÿ âïîñòòîòàëèòàðíèÿ ïðåõîä. Çàùîòî òå ñå îêàçàõà òîòàë-íî íåïîäãîòâåíè äà ñå ñïðàâÿò ñúñ ñúáèòèåòî íà äåíÿ,íàðå÷åíî “Àòàêà”, îçîâàõà ñå èçâåäíúæ íà íåïîçíàòòåðåí è ãðúìêî àòàêóâàõà íàëóäíèòå ïðîÿâè íà ëèäå-ðà, âìåñòî äà ãî íåóòðàëèçèðàò êàòî áåçïîùàäíî è ðà-öèîíàëíî íàçîâàò ïðè÷èíèòå, ïîðàäè êîèòî â åäèí ïîñò-ìîäåðåí ñâÿò ïîäîáíè ëèöà ìîãàò äà áúäàò îâëàñòåíèîò Íàðîäà äà áúäàò íåãîâè âîäà÷è, äà áúäàò ïðèïîçíà-òè êàòî ñúâðåìåííèòå Àïîñòîëè.

ÃÀÂÐÀ Ñ ÈÑÒÎÐÈ×ÅÑÊÀÒÀ ÈÑÒÈÍÀ Å

äà îòúæäåñòâÿâàø íå÷èè ôàøèçîèäíè êîìïëåêñè ñúññâåòëèòå èäåàëè íà Âàñèë Ëåâñêè - íî íå â òîâà å ïðîá-ëåìúò. Èñòèíñêèÿò, ãîëåìèÿò ïðîáëåì å, ÷å î÷åâèäíîïðåç âñè÷êèòå òåçè ãîäèíè ìåäèèòå íå ñà áèëè ïúëíî-öåíåí ãàðàíò çà ñïàçâàíåòî íà îáùåñòâåíèÿ äîãîâîð,íå ñà êàçàëè äîñòàòú÷íî ÿñíî íà ïîëèòèöèòå âñè÷êîîíîâà, êîåòî ñïîðåä íàðîäà å îñíîâíàòà ïðè÷èíà, äî-âåëà äî ñåãàøíîòî ìó îêàÿíî ïîëîæåíèå, è îáðàòíîòî- íå ñà êàçàëè íà íàðîäà êîëêî ñòðóâà èñòèíñêàòà äå-ìîêðàöèÿ è ÷å íÿìà äðóã êîé, îñâåí âñè÷êè íèå çàåäíîäà ïëàòèì òàçè öåíà.

Íåâåäíúæ ñúì êàçâàëà, ÷å íàé-õàðàêòåðíàòà ÷åðòàíà íàøàòà æóðíàëèñòèêà å, ÷å òÿ å ðåãèñòðèðàùà æóð-íàëèñòèêà. Òÿ íàèñòèíà îòáåëÿçâà âñè÷êî çíà÷èìî, ñëó÷-âàùî ñå â îáùåñòâîòî, íî íå îòèâà ïî-äàëå÷ - íå ðàç-íèùâà ïðè÷èííî-ñëåäñòâåíèòå âðúçêè, ïîñî÷âà èçâúð-øèòåëèòå íà ïðåñòúïëåíèÿòà, íî íå ðàçêðèâà ñòðàòåçè-òå è ïîðú÷èòåëèòå íà òåçè ïðåñòúïëåíèÿ. Òî÷íî ïîðàäèòàçè ïðè÷èíà ïîëèòèöèòå è âëàñòòà ó íàñ íå ñå ñòðàõó-âàò îò ìåäèèòå, òå æèâåÿò â ìåäèåí êîìôîðò, êàêúâòîòåõíèòå êîëåãè â Åâðîïà íå ïîçíàâàò. È ïîíåæå æóðíà-ëèñòèêàòà íå ñå ñïðàâè ñ òàçè ñâîÿ îñíîâíà ôóíêöèÿ,ïðåñòúïëåíèÿòà è ïðåñòúïíèöèòå áÿõà íàçîâàíè íà ïëî-ùàäà. À êîãàòî ïðèñúäèòå ñå èçäàâàò íå òàì, êúäåòî èìå ìÿñòîòî, ò. å. â ñúäà, à ñå èçêðåùÿâàò ïî ïëîùàäèòå,

òîãàâà ïðèçèâèòå çà àòàêà è ïîáåäåí ùóðì ñà ïîâå÷åîò ëîãè÷íè.

Ìèñëÿ, ÷å “Àòàêà” îñâåí âñè÷êî äðóãî å è ïðîäóêòíà ðåãèñòðèðàùàòà æóðíàëèñòèêà. “Àòàêà” ùå ïðåñ-òàíå äà áúäå ñîöèàëåí è îáùåñòâåí ïðîáëåì, êîãàòîòàçè æóðíàëèñòèêà íàé-ïîñëå ïðåìèíå îò ðåãèñòðàöèÿ-òà è íàðàòèâà êúì êà÷åñòâåíèÿ áåçïîùàäåí àíàëèç èðàöèîíàëíàòà åêñïåðòíà èíòåðïðåòàöèÿ íà ôàêòè, ñú-áèòèÿ, ïðîáëåìè. È âìåñòî äà ñå âúçìóùàâàìå îò ïî-ðåäíèÿ, âæèâÿë ñå â Àïîñòîëñêàòà ñè ìèñèÿ âîäà÷ (äàíå çàáðàâÿìå, ÷å è åäèí Æîðæ Ãàí÷åâ âèæäàøå â ñå-áå ñè åäèíñòâåíèÿ ïðîäúëæèòåë íà äåëîòî íà Ëåâñêè!),ìîæåì äà çàïî÷íåì íàé-íàïðåä ñ îïèòà äà ñè îòãîâî-ðèì ÷åñòíî, áåç åêçàëòàöèè è ïðèâèæäàíå íà ìèòè÷íèñþæåòè íà âúïðîñà êàêâî âñå ïàê å èñêàë äà íè êàæåÂàñèë Ëåâñêè, êîãàòî ñëåä “Íàðîäå” å ïîñòàâèë ÷åòè-ðè óäèâèòåëíè. Âåðîÿòíî å âèäÿë íåùî, êîåòî íèå ìàéíå èñêàìå äà óçíàåì... �

ÎÁÅÊÒÈÂ 21

22 ÎÁÅÊÒÈÂ

Èðèíà ÍÅÄÅÂÀ

“Íèêîé íå ãîâîðåøå, ÷å ó íàñ ðàñèçúì èìà.

Áëàãîäàðÿ âè, ÷å íàïðàâèõòå òîçè ôèëì”

Ãëàñ îò çàëàòà ñëåä ôèëìà “×åðíî íà áÿëî”

“×åðíî íà áÿëî” å åäèí îò ïåòòå äîêóìåíòàëíè ôèë-ìà, êîèòî âèæäàò áÿë ñâÿò çà ïðúâ ïúò â ×åðâåíàòà êúùà.Òîêó-ùî çàâúðøåíè, ïðÿñíî ñâàëåíè îò ìîíòàæíèÿ êîì-ïþòúð. Ïðåäè ïîâå÷å îò ïîëîâèí ãîäèíà Öåíòúðúò çà êóë-òóðà è äåáàò “×åðâåíàòà êúùà”, çàåäíî ñ Öåíòúðà çàåâðîïåéñêè áåæàíñêè, ìèãðàöèîííè è åòíè÷åñêè èç-ñëåäâàíèÿ êúì ÍÁÓ ïîä ðúêîâîäñòâîòî íà äîö.ä-ð ÀííàÊðúñòåâà, îáÿâÿâà êîíêóðñ çà íèñêîáþäæåòíè äîêó-ìåíòàëíè ôèëìè â ðàìêèòå íà ïðîåêòà “Íåâèäèìèòåìàëöèíñòâà”, ïîäêðåïåí îò Åâðîïåéñêàòà êóëòóðíàôîíäàöèÿ. Çàùîòî çíàåì ìàëêî. Ïîÿâàòà íà íîâè îá-

ùíîñòè ïðåç ïîñëåäíèòå ãîäèíè å ÿâëåíèå, íåïîç-

íàòî äîñåãà ó íàñ. Áðîÿò íà êèòàéöè, êþðäè, àðà-

áè, âèåòíàìöè è äð. ïîñòîÿííî íàðàñòâà, íî òå

êàòî ÷å ëè íå ïðèñúñòâàò â ïóáëè÷íîòî ïðîñ-

òðàíñòâî è ìåäèèòå.

ÇÀ „ÍÅÂÈÄÈÌÈÒ

ÔÈËÌÎÂ ÔÅÑÒÈÂÀË

ÍÀ ÈÌÈÃÐÀÍÒÑÊÈÒÅ ÎÁÙÍÎÑÒÈ

ÊÎÍÊÓÐÑÚÒ Å ÎÒÂÎÐÅÍ

Íÿìà èçèñêâàíèÿ çà öåíç, èäåÿòà å äà ñå ïîòúðñÿòëè÷íè ãëåäíè òî÷êè, èñòèíñêè èñòîðèè íà è çà ÷óæ-äåíöè, êîèòî æèâåÿò â Áúëãàðèÿ. Äà ñå ðàçêàæå òÿõíà-òà èñòîðèÿ, à íå èñòîðèÿòà íà “ðåæèñüîðà”, “æóð-íàëèñòà” èëè “èçñëåäîâàòåëÿ”. Òàêà íà áåëèÿ åêðàíâ ×åðâåíàòà êúùà ñå ïîÿâÿâàò èñòîðèèòå íà ìëàäèÿëèâàíåö Ìàçåí Õàäàä (“Õîðà îò ñòðàíàòà íà

êåäðîâèòå äúðâåòà”, 30 ìèí., àâòîðè ÏàâëèíàÀíãåëîâà, Íèêîëàé Òîäîðîâ); èñòîðèÿòà íà 19-ãîäèø-íèÿ êèòàåö Âó Éàíã (“Ëóíåí ñëàäêèø”, 30 ìèí., àâ-òîðè Åëèñàâåòà Ìàíîëîâà, Æàíà Ïîïîâà); èñòîðèÿ-òà íà èðàíåöà Ìàõäè Ñàôàð (27 ìèí., àâòîðè Äè-ìèòúð Öâåòàíîâ, Èâàí Íèêîëîâ, Àëåêñàíäúð Åâòè-ìîâ); ðàçìèñëèòå çà êëèøåòî “áúëãàðñêà òîëåðàí-òíîñò” íà àôðèêàíöèòå Àíäè îò Êàìåðóí, Ãáåíãà îòÍèãåðèÿ, Àíòîàí îò Êîíãî (“×åðíî íà áÿëî”, 29 ìèí.,àâòîðè ßíà Òàâàíèå, Èâà Ïåòðîíè, Áîðÿíà Ïàíäî-âà). Ïåòèÿò ôèëì “Áåç ãðàíèöè, áåç íàöèè” (36 ìèí.,àâòîð Ëþáåí Áúðçàêîâ) å çà ÷óäàöè - õîðà îò öÿëàÅâðîïà ñ ðàçëè÷íè íàöèîíàëíè ïàñïîðòè, çà êîèòîîáà÷å ÷îâåøêîòî å ïî-âàæíî îò íàöèîíàëíîòî, àïðèâèëåãèÿòà íà åâðîïåéñêîòî ãðàæäàíñòâî å ñðàì.Àêòèâèñòè, àíàðõèñòè, ðàäèêàëíî ìèñëåùè ìëàäèõîðà, îáåäèíåíè íå â íåïðàâèòåëñòâåíè îëãàíèçà-öèè, à îò ðàäèêàëíàòà ñè èäåÿ çà ïî-ñïðàâåäëèâ ñâÿò,

Ïðîäúëæàâà íà ñòð. 24

20-22 ìàðò 2006Íåâèäèìèòå ìàëöèíñòâà

Ôåñòèâàë íà íîâèòå èìèãðàíòñêèîáùíîñòè îò Áëèçêèÿ Èçòîê,

Àçèÿ è Àôðèêà â Áúëãàðèÿ.Ôèëìè, èçëîæáè, ìóçèêà.

“Õîðà îò ñòðàíàòàíà êåäðîâèòå äúðâåòà

Îêîëî 1000 ëèâàíöè æèâåÿò â ïðåäèìíî â Ñîôèÿ. Àç ñúì åäèÊàçâàì ñå Ìàçåí Õàäàä è ïîçíòè âñè÷êè ëèâàíöè â Áúëãàðèÿ

“Ëóíåí ñëàäêèø”

Êèòàéöèòå ñå êà÷âàò â êîëàòà êàòî áúëãàðè-òå, çàòîâà íÿìà çàùî äà ñíèìàòå”, êàçâà 19-ãîäèøíèÿò Âó Éàíã, êîéòî ó÷è â áúëãàðñêîó÷èëèùå è ðåöèòèðà êèòàéñêè ïîåìè. Ïîâå-÷åòî êèòàéöè ïðåäïî÷èòàò äà ïðåìúë÷àâàòïðîáëåìèòå ñè. Âúïðåêè âñè÷êî ôèëì èìà - çàìåñòàòà, êúäåòî ñå ñúáèðàò êèòàéöèòå, çà òÿ÷àíèå è çà åäèí ïðàçíèê, êîéòî ñå îïèòâàò äà í

ÎÁÅÊÒÈÂ 23

ÒÅ ÌÀËÖÈÍÑÒÂÀ“

“Áåç ãðàíèöè - áåç íàöèè”

Ñúëçîòâîðåí ãàç è ïàëêè. Çàðàäè ñâîáîäàòà íàïðèäâèæâàíå - åäíà îò ãîëåìèòå ñâåòîâíè òåìèíà òîçè âåê. 2005 ã., ïúðâè Ëàãåð “Áåç ãðàíèöè” âÁúëãàðèÿ, ïúðâè ñúâìåñòíè àêöèè â çàùèòà íàèìèãðàíòèòå â Ãúðöèÿ, ãðàä Êñàíòè. Ñáëúñúöè ñïîëèöèÿòà ïðè èìèãðàöèîíííèÿ ëàãåð âúâ Âåíà.Ïîëèöèÿòà å ïðèíóäåíà äà ïóñíå àêòèâèñòèòåâúòðå. Óíèêàëíè êàäðè îò ëàãåðà. Ðàçêàçè íà àê-òèâèñòè. “Íèå âÿðâàìå è ñå áîðèì çà íåîòìåíè-ìè ÷îâåøêè ïðàâà.”

à”

Áúëãàðèÿ,èí îò òÿõ.íàâàì ïî÷-ÿ.

ÿõíîòî ìúë-íå çàáðàâÿò.

“Ìàõäè Ñàôàð”

Ìàõäè Ñàôàð èäâà â Áúëãàðèÿ ïðåç 1988 ã. Æå-íà ìó îñòàâà â Èðàí ñ äâåòå èì äåöà - ìîì÷å èìîìè÷å. Äíåñ Ìàõäè ïðîäàâà ÷àñîâíèöè. Æè-âåå ñ äðóãà æåíà. Ïðè íåãî ñà äâàìàòà ìó ñèíà -îò ïúðâàòà è îò âòîðàòà æåíà. Ñèíîâåòå ìóèñêàò äà îñòàíàò äà æèâåÿò â Áúëãàðèÿ. Äú-ùåðÿ ìó å îìúæåíà â Èðàí.

“×åðíî íà áÿëî”

Àíäè å îò Êàìåðóí, Ãáåíãà å îò Íèãåðèÿ, Àíòîàí- îò Êîíãî. Àíäè çàñåãà îñòàâà â Áúëãàðèÿ. Ãáåíãàâå÷å ñè å òðúãíàë. Àíòîàí ñå ÷óâñòâà áúëãàðèí. Òðè-ìà ðàçëè÷íè ìúæå. Åäèíñòâåíîòî, êîåòî ãè ñâúð-çâà, å öâåòúò íà êîæàòà. È ðàñèçìúò.

Ïðîäúëæàâà îò ñòð. 22

êîèòî ñå ñúáèðàò çà ïðÿêî äåéñòâèå ñðåùó ãðàíè-öèòå è â çàùèòà íà áåæàíöèòå, íåëåãàëíèòå èìèãðàí-òè, õîðàòà îò äðóãèòå êîíòèíåíòè - è àòàêóâàò åäèíöåíòúð çà çàäúðæàíå íà íåëåãàëíè ÷óæäåíöè âúâÂåíà, Ãúðöèÿ ïðåç ëÿòîòî íà 2005 ã.

Òîâà ñà ôèëìèòå - îùå íà âèäåîëåíòà, ñ ïúðâèïðîæåêöèè â çàëà. Íî çà ðàçëèêà îò ÷èñòî ôèëìîâè-òå ñúáèòèÿ, òîâà êîåòî ñòàâà â òðèòå ìàðòåíñêè äíèîò 20 äî 22 ìàðò, íà ïðàãà íà èäâàùàòà ïðîëåò, âÄåíÿ íà ÎÎÍ ñðåùó äèñêðèìèíàöèÿòà è â äåíÿ íàñâåùåíèÿ ïðàçíèê Íåâðóç - ïåðñèéñêàòà è êþðä-ñêàòà Íîâà ãîäèíà, áå íåùî ïîâå÷å - ñðåùà ñ ðàç-ëè÷íèòå ÷óæäè êóëòóðè, êîèòî ñúùåñòâóâàò âå÷å ó íàñïî÷òè íåâèäèìî çà áúëãàðèòå è ïàðàëåëíî åäíà äîäðóãà. Ñðåùà íå ñàìî ìåæäó íàöèîíàëíîòî ìíî-çèíñòâî íà áúëãàðèòå è íåâèäèìèòå ìàëöèíñòâà, íîè ìåæäó ñàìèòå òÿõ.

ÒÅÇÈ ÃÐÓÏÈ ÆÈÂÅßÒ

Â ÇÀÒÂÎÐÅÍÈß ÊÐÚÃ

íà ïðîôåñèîíàëíèòå ñè êîíòàêòè è íà íàöèîíàë-íàòà ñè îáùíîñò. Â çàëàòà íà ×åðâåíàòà êúùàâèåòíàìöè êîìåíòèðàò çà ïúðâè ïúò ïðîáëåìà ñíàñèëèåòî íàä àôðèêàíöèòå. Àôðèêàíöèòå ïèòàòçà òúðïåíèåòî è ìúë÷àíèåòî íà êèòàéöèòå, à áúëãà-ðèòå èìàò øàíñà äà âèäÿò êàê èçãëåæäà áúëãàð-ñêîòî îáùåñòâî äíåñ ñ âñè÷êèòå ìó êóñóðè è ïðå-ëåñòè ïðåç ïîãëåäà íà åäèí ëèâàíåö, èðàíåö èëèïàëåñòèíåö...

Ðàçáèâàò ñå êëèøåòà: îò åêðàíà, ëèöå â ëèöå, ÷ó-âàìå ðàçêàç çà îòêðèòèÿ ðàñèçúì - íàé-âèäèì òàì,êúäåòî å ðàçëè÷åí öâåòúò íà êîæàòà. ×óâàìå ðàçêàççà íåîíàöèñòêèòå “ñêèíõåäñ”, çà ìåñòàòà, êîèòî ñàîïàñíè çà öâåòíîêîæè â Ñîôèÿ, çà òîâà êàê íèêîéíå ñå íàìåñâà, äîêàòî áèÿò àôðèêàíåö íà àâòîáóñ-íà ñïèðêà â ñòîëèöàòà. Âèæäàìå ãåðîèòå - è òå ñà âçàëàòà, â êîÿòî ÷óâàìå ãîð÷èâè êîíñòàòàöèè - ÷å ðà-ñèçìúò íà óæ òîëåðàíòíèòå å îùå ïî-ñòðàøåí è îòîòêðèòèÿ ðàñèçúì íà íîâèòå íàöèîíàëèñòè.

Ðàçáèâàò ñå è äðóãè êëèøåòà - ÷å âñè÷êè êèòàé-öè ñà ãîòâà÷è â êèòàéñêè ðåñòîðàíòè èëè ðàáîòÿò âÈëèåíöè. Â åäíà îò çàëèòå å èçëîæáàòà íà êèòàé-ñêèÿ õóäîæíèê Äæàî Äçèàíôåé. Òîé ñàì ïðåäëà-ãà âìåñòî ñâîèòå àáñòðàêòíè êàðòèíè, êîèòî ñåãîòâÿò çà èçëîæáà â Ïàðèæ, äà ïîêàæå ôîòîãðàôèè- íåãîâèÿ ïîãëåä êúì Áúëãàðèÿ. Íàðîäíèÿ òåàòúð íàï-ðèìåð â òîëêîâà íåî÷àêâàí ðàêóðñ, êîéòî íè êàðàäà ñå çàìèñëèì êàê âèæäàìå ïîçíàòîòî îêîëî ñå-áå ñè.

Â äðóãàòà çàëà íà îòêðèâàíåòî èìà ïëàêàòè îòàðàáñêèÿ ñâÿò. Òàì ñïîêîéíî ñúæèòåëñòâàò îáðàçèîò Ñèðèÿ è îò Ëèâàí. Ã-æà Íàäà Áàðàäà, çàåäíî ñïðåäñòàâèòåëêèòå íà Àñîöèàöèÿòà íà æåíèòå èìè-ãðàíòêè “Ñâåòëèíà íà æåíàòà” å ïðèãîòâèëà ñëàä-êèøè “ìààìóë”, à äîêàòî ÷àêàø ôèëìèòå äà çàïî÷-

íàò, ìîæåø äà âêóñèø îò àðàáñêîòî êàôå, äà ïè-òàø çà ïîäïðàâêàòà “õàë” èëè äà ïèåø ñîê îò ðîçà.Òóê ïðåäè ïðîæåêöèèòå çâó÷è àðàáñêà ìóçèêà,ïðàâÿò ñå ñíèìêè ñ àáàÿ è íàðãèëå, ïðåäëàãà ñåàðàáñêè ñèðîï “æàëëàá”.

Ñòðåëêà “Ïàëåñòèíà” âîäè êúì âòîðèÿ åòàæ íà×åðâåíàòà êúùà. Òàì å èçëîæáàòà íà ïàëåñòèíñêèÿõóäîæíèê Àëè Áñåñî, òàì âèæäàìå è ìèíèàòþðåíìàêåò íà ñâåùåíàòà äæàìèÿ Àë-Àêñà, íàïðàâåíðú÷íî îò ìàéñòîðè íà ñåäåôà è ìðàìîðà. Ðú÷íîèçðàáîòåí ñåäåôåí êîðàí, ñâåùåíè è âàæíè çà ìþ-ñþëìàíèòå ïðåäìåòè, êîèòî îáà÷å ñúæèòåëñòâàò ñúññïåöèàëíî èçðàáîòåíèòå îò ÷àåíî äúðâî êîìïîçè-öèè íà Èñóñ, íà Òàéíàòà âå÷åðÿ è Ðîæäåñòâî, íàï-ðàâåíè îò ïàëåñòèíñêè ìàéñòîðè. Â òàçè çàëà áå èëèòåðàòóðíîòî ÷åòåíå íà Õàéðè Õàìäàí îò ïîñëåä-íàòà ìó, òðåòà êíèãà íà áúëãàðñêè “Â ñòðàíàòà íàðàêà”. Ïàëåñòèíñêèÿò ïèñàòåë, ðîäåí ïðåç 1962 ã.,÷åòå ñòèõîâå è ïðîçà, ïèñàíè íà íàøèÿ åçèê: “Îäàçà áúëãàðèíà” (“íàðîäà íà áåëèòå ïðåâðàòè, íà

äúëãèòå ïðåõîäè... îò èëþçèÿòà êúì áåäíîñò-

òà”), ñòèõîâå çà òåðîðèçìà è òðàãåäèÿòà â òåàòúðàâ Ìîñêâà (“...êîðèäîð êúì ñìúðòòà â öåíòúðà

íà Ìîñêâà, êúäåòî ñå èãðàå òîçè ìþçèêúë....”).Àñìà Áóðäæè å ëèâàíêà, æåíåíà çà ïàëåñòèíåö,æèâååùà â Áúëãàðèÿ. Òÿ ñúùî å ïèñàòåëêà è ïîåòå-ñà. Íåéíàòà îäà å çà “Ïàëåñòèíà”. Åçèêúò íà Àñìàå ôðåíñêè. Â çàëàòà ñå îêàçâà, ÷å èìà ôðàíöóçèí,êîéòî æèâåå îòäàâíà â Áúëãàðèÿ. Ëèäèÿ Ëèäèÿíîâà åëèâàíêà. Æèâåå â Áúëãàðèÿ, èçäàâà ñïèñàíèå “Ìà-ðàéÿ” çà àðàáñêàòà æåíà íà áúëãàðñêè è íà àðà-áñêè.

“Çàùî ñè òðúãâàò àôðèêàíöèòå” å åäèí îòâàæíèòå âúïðîñè âúâ ôèëìà “×åðíî íà áÿëî”. Ïðå-äè 15-20 ãîäèíè çà òÿõ Áúëãàðèÿ å áèëà ñòðàíàòà, âêîÿòî ó÷àò èëè â êîÿòî íàìèðàò óáåæèùå.

Äíåñ ñòàâà âñå ïî-òðóäíî äà ñè ÷åðíîêîæ ó íàñ.“Àíäè çàñåãà îñòàâà â Áúëãàðèÿ. Ãáåíãà âå÷å

ñè å òðúãíàë. Àíòîàí ñå ÷óâñòâà áúëãàðèí. Òðè-

ìà ðàçëè÷íè ìúæå. Åäèíñòâåíîòî, êîåòî ãè ñâúð-

çâà, å öâåòúò íà êîæàòà. È ðàñèçìúò.” Òîâà åàíîòàöèÿòà çà ôèëìà. Ãðàìàòè÷åñêè çàâúðøâà ñ òî÷-êà. Â äåéñòâèòåëíîñò îáà÷å å ìíîãîòî÷èå...

Ìíîãîòî÷èå, êîåòî çàïî÷âàìå äà çàïúëâàìå. Íåñàìî ñ äóìè, íî è ñ ìóçèêà - àôðèêàíñêà, àçèàò-ñêà, âèåòíàìñêà, êóáèíñêà. Ñ óðîöè ïî òàíöè îò Êîí-ãî, Çàèð, Êàìåðóí, Àíãîëà è Ãàáîí, ñ èíñòðóìåíòàñàñ â ðúöåòå íà òðèìà êþðäè îò ðàçëè÷íè àðàáñêèäúðæàâè. Ñúñ ñïåöèàëíà ïðîãðàìà îò âèåòíàìñêèïåñíè, áîéíè èçêóñòâà è ïðåäñòàâÿíå íà âèåòíàì-ñêàòà îáùíîñò, â êîÿòî èìà èêîíîìèñòè, ìóçèêàíòè,áàëåòèñòè... Âèåòíàìñêà õðàíà îò åäèíñòâåíèÿ âèåò-íàìñêè ðåñòîðàíò â Ñîôèÿ âêóñâàìå íåïîñðåäñ-òâåíî ñëåä “êèòàéñêèÿ ôèëì”.

Ìíîãîòî÷èåòî ñå çàïúëâà. Òðåòèÿò äåí ïðåäñòîè.Ñ ôèëìà çà åäèí óòîïè÷åí, ìëàä è ðàäèêàëåí áóíòñðåùó ãðàíèöèòå è ñúñ çàêëþ÷èòåëíèÿ äåáàò íà òå-ìà “Íîâèòå âúòðåøíè ãðàíèöè íà Åâðîïà”.�

24 ÎÁÅÊÒÈÂ

Ïðîäúëæàâà îò ñòð. 5

“Îáåùàõà íè ïàðöåëè, ñòðîèòåëíè ìàòåðèàëè, à íèäîêàðàõà òåçè ôóðãîíè. Òîçè, â êîéòî æèâååì, íè ãî çà-÷èñëèõà çà 3500 ëâ. Çíàåø ëè êàêâî íàïðàâèõà? Ïëî-ùàäêà âúðõó ãðîáèùåòî.

Ïîä íàñ èìà ãðîáîâå, ïîêðèõà ãè ñ ìàëêî áàëàñ-òðà, çàðàâíèõà ÿ ñ ïðúñò è ñåãà æèâååì âúðõó òÿõ.Òîâàå ïðè÷èíàòà äà íå íè ðàçðåøàò äà ïðàâèì òîàëåòíè -êàê äà æèâååì òóê?

Îò òðè ìåñåöà ñìå â òåçè ôóðãîí. Ïðåäè òîâà 18ñåìåéñòâà ïîñðåùíàõìå ïúðâèÿ ñíÿã íà ëèâàäàòà âíàéëîíîâè ïàëàòêè.

ÈÌÀ ÆÅÍÈ, ÊÎÈÒÎ ÑÀ ÐÎÄÈËÈ Â ÏÀËÀÒÊÈÒÅ

çàùîòî ëåêàðèòå íå èñêàõà äà ãè ïðåãëåæäàò. Äðóãîìîìè÷å ãî õâàíàëè áîëêèòå è ãî çàêàðàëè â áîëíèöàòà- íå èñêàõà äà ãî ïðèåìàò, çàùîòî íÿìàëî ïàðè äà ñèïëàòè. Íàêðàÿ ðåøèõìå âñåêè îò ìàõàëàòà äà äàäå êîë-êîòî èìà, çà äà ïëàòèì æåíàòà äà ðîäè â áîëíèöàòà.

“Íîùíî âðåìå æåíèòå íè íå èçëèçàò íàâúí. Ñëàãàòñè êîôè âúâ ôóðãîíèòå, êîëêîòî è íå÷îâåøêî äà å. Ñòðà-õóâàò ñå, áå... È äåöàòà íå èçëèçàò íîùåì, à ïúê ïðåçäåíÿ ñè èãðàÿò òàì. Åé, âèæ ãè!... Âíèìàâàé òóêà äà íåíàñòúïèø íåùî. Íàëè òè êàçàõ, íÿìà êúäå äà õîäÿò äîòîàëåòíà.”

Èãíàò Êîëåâ, íà 51 ã., è Ñëàâêà Íèêîëîâà, íà 53 ã.,èìàò ïåò äåöà. Æèâåëè ñà äî ðåêàòà. Íàâîäíåíèåòî îò-íåñëî òðèñòàéíîòî èì æèëèùå. Ïîëó÷èëè ñà åäíîêðàò-íà ïîìîù îò 774 ëâ.

“Êîãàòî íè äàäîõà òðèòå ïàëàòêè íà 5 àâãóñò, íÿìà-øå ìÿñòî çà âñè÷êèòå ñåìåéñòâà â òÿõ è àç áÿõ ïðèíó-äåí äà íàïðàâÿ áàðàêà îò èçðåçêè îò äúñêè çà ìîåòîñåìåéñòâî. Æèâÿõìå òàêà äî 25 íîåìâðè ñ ìàëêè äåöàâ íàé-ãîëåìèòå ñòóäîâå. ×àê â÷åðà (10 ìàðò) äîêàðàõàåäèí ÒÈÐ ñ äúðâà, óæ ùåëè äà íè äàäàò ïî òðè êóáèêà íàôóðãîí, ïúê ïðîïóñíàõà ïåò ñåìåéñòâà. Ãëåäàìå ïî òå-ëåâèçèÿòà - íà äðóãè ìåñòà, êúäåòî å ñòàâàëî íàâîäíå-íèå, èì äàâàò òóõëè, öèìåíò, äúðâåí ìàòåðèàë è õîðàòàñè ñòðîÿò êúùè, à íàñ ñà íè áóòíàëè òóê, çà äà êàæàò, ÷åñà íàïðàâèëè íåùî.”

Ñîôêà è Æåêî Çàôèðîâè, íà ïî 33 ãîäèíè, èìàò äâåäåöà: “Ìèíàëàòà ñåäìèöà äîéäå ã-í Íèêîëîâ (òåõíèê âîáùèíàòà) è íè êàçà, ÷å â òåçè ôóðãîíè ìîæå äà æè-âååì 20-30 ãîäèíè. Íèå íå ñìå ñúãëàñíè. Èìàì ñèí íà15 ã. - óòðå-âäðóãèäåí ùå ñå çàæåíè è êúäå ùå æèâåå?À äðóãîòî äåòå êúäå ùå ñïè? Äà çíàåòå ñàìî å êîëêîñòóäåíî â òåçè ôóðãîíè. Îòäîëó ïîä ëåãëàòà ñúì èçêàð-âàëà åé òîëêîâà äåáåë ëåä! (Ïîêàçâà ñ ðúöå îêîëî 20ñì.) Íàâñÿêúäå å âëàãà. Êóïèõìå íîâè ìåáåëè ñ ïàðè-òå îò ïîìîùèòå - ìóõëÿñàõà. Êèëèìúò çàìðúçâà çà ïî-äà, íå ìîæåõ äà ãî îòëåïÿ. Êàòî ãî èçíàñÿõ íàâúí, îòíåãî ïîòè÷àøå âîäà. Íå èñêàì äà èçêàðàì îùå åäíàçèìà â òåçè ôóðãîíè. Äàæå íå ñà ïðèãîäåíè çà îòî-ïëÿâàíå ñ ïå÷êà íà äúðâà, à íà òîê. Ïðåäóïðåäèõà íè,

÷å àêî ñòàíå íåùî ñ òÿõ, ùå íè êàðàò äà ãè ïëàùàìå.”Ðîñèöà (50) è Áîðèñ (47) Òåðåêèåâè ñà èìàëè òðè-

ñòàéíà îáçàâåäåíà êúùà. Ñåãà æèâåÿò ñ âíó÷åòî ñè âåäíîñòàåí ôóðãîí. Âúòðå èìà äâîéíî ëåãëî, ãàðäåðîá,øêàô÷å, ìàñè÷êà, ïå÷êà è ñâîáîäíî ìÿñòî îò îêîëî 50ñì, êîëêîòî äà ñå çàâúðòèø. Ëè÷è, ÷å ìåáåëèòå ñà íî-âè. Âñúùíîñò âúâ âñè÷êè ôóðãîíè, â êîèòî âëÿçîõ, èìà-øå íîâè ìåáåëè. Õîðàòà íå ñà ñè õàð÷èëè ïàðèòå ïîêðú÷ìèòå. Ðîñèöà å áîëíà. Ëåæè íà ëåãëî. Îïëàêâà ñåîò íåðâè è øèïîâå.

Ñëåä ðàçãîâîðèòå ñ õîðàòà ñåäíàõ ñ äà îáñúäÿ âè-äÿíîòî ñ Ðîìàí ×èëåâ, Åìèë è Àñåí. Òàêà ñå ðîäè ïðåä-ëîæåíèåòî íà Åìèë:

ÈÌÀÌÅ ÍÓÆÄÀ ÎÒ ÐÎÌ Â ÎÁÙÈÍÀÒÀ

Çà äà ñå ïðåáîðèì ñ ïðîáëåìèòå, íàé-íàïðåä íèòðÿáâà ðîì - åêñïåðò ïî åòíè÷åñêèòå è äåìîãðàôñêèòåâúïðîñè. Òîçè ÷îâåê ùå áúäå ïîñðåäíèê ìåæäó ðîì-ñêàòà îáùíîñò è èíñòèòóöèèòå â îáùèíàòà. Íèå èìàìåãîòîâíîñò äà ïîìàãàìå, íî íÿìà êîé äà ëîáèðà çà íàñ,äà ïîñòàâÿ ñåðèîçíî è îòêðèòî ïðîáëåìèòå çà ðàçðå-øàâàíå. Èìàìå åäèí îáùèíñêè ñúâåòíèê, êîéòî çàñå-ãà íå íè å â ãîëÿìà ïîìîù.

Ïîòúðñèõ îáùèíñêèÿ ñúâåòíèê Ñòåôàí Àñåíîâ îòïàðòèÿ “Ðîìà”, çà äà ãî ïèòàì êàêâî ñå å ïðîìåíèëî îòïðåäèøíàòà íè ñðåùà ïðåç ìèíàëàòà ãîäèíà. Îò íåãîðàçáðàõ, ÷å 82 õèëÿäè ëåâà çà êàíàëèçàöèÿòà íà ðîì-ñêàòà ìàõàëà èç÷åçíàëè. Òàçè ïàðè íå ñà èçïîëçâàíèïî ïðåäíàçíà÷åíèå. Ñðåäñòâàòà ñà ïîëó÷åíè ïî âðå-ìå íà ìàíäàòà íà áèâøèÿ êìåò è ñïîðåä íÿêîè îò âåð-ñèèòå ñà ïîõàð÷åíè çà ïðåäèçáîðíè êàìïàíèè.

“Èçïðàòèõìå ïèñìî äî Ìèíèñòåðñòâîòî íà ïîëèòè-êàòà ïðè áåäñòâèÿ è àâàðèè è òå íè êàçàõà äà ñåçèðà-ìå ïðîêóðàòóðàòà è Ñìåòíàòà ïàëàòà. Â ìîìåíòà ñåâîäè ñëåäñòâèå” - êàçà ã-í Àñåíîâ. Òîé äîïúëíè, ÷å âÌÐÐÁ å èçïðàòåí íîâ ïðîåêò çà ïðåêàðâàíå íà âîäà èêàíàëèçàöèÿ â ðîìñêèÿ êâàðòàë íà ñòîéíîñò 400 õè-ëÿäè åâðî, íî îùå íÿìà îòãîâîð.

“Ñòàðîòî ãðîáèùå íà êâ. ×åïèíî âúâ Âåëèíãðàä ñåïðåâúðíà â äåòñêà ïëîùàäêà, ñëåä êàòî îáùèíàòà ðåøèäà ãî èçïîëçâà çà òåðåí, âúðõó êîéòî äà ïîñòàâè ôóðãîíèçà ðîìèòå, ïîñòðàäàëè îò íàâîäíåíèÿòà. Ñåãà 18-òå ôóð-ãîíà, à â òÿõ æèâåÿò 60 äóøè, ñà ïîñòàâåíè âúðõó ãðîáè-ùå - êàçâà Åìèë Ãàéòàíîâ. - Äåöàòà íè ïðåç äåíÿ ñè èã-ðàÿò ïî ãðîáîâåòå, à âå÷åð íå ñìåÿò äà èçëèçàò íàâúí.

Ìíîãî ïúòè ñìå ìîëèëè êìåòîâåòå äà ñïðàò ïîãðå-áåíèÿòà òóê. Ïðåäè îñåì ãîäèíè îáùèíàòà âçå ðåøå-íèå ïîãðåáåíèÿòà äà ñå èçâúðøâàò â Öåíòðàëíèòå ãðî-áèùà. Èìàøå íÿêîè, êîèòî ïðîäúëæàâàõà äà èäâàò, íîíàøèòå õîðà ïðàâåõà æèâà âåðèãà è ãè âðúùàõà. Äîñ-êîðî èäâàõà áëèçêè íà ïîêîéíèöèòå äà îòâàðÿò ãðîáî-âåòå - âçèìàò êîñòèòå èì è ãè ïîãðåáâàò äðóãàäå. Íåìîæåõìå äà ñå õðàíèì. Îñîáåíî ïðåç ëÿòîòî ìèðèç-ìàòà îò ïðîïàäíàëèòå ãðîáîâå å íåòúðïèìà.”�

ÎÁÅÊÒÈÂ 25

Âúâ Âåëèíãðàä èñêàò ïàðöåëè çà ñòðîåæ...

26 ÎÁÅÊÒÈÂ

Äî äîìà çà æåíè ñ ïñèõè÷íè ðàçñòðîéñòâà â ñ. Ïúñ-

òðîãîð, îáùèíà Ñâèëåíãðàä, ñå ñòèãà ïî ìîñò, ïî

êîéòî ñå ÷óäèì äàëè ùå ìîæåì äà ìèíåì ñ êîëàòà. 2

ìàðò 2006 ã. å, 11 ÷àñà. Ïðåä âõîäà èìà íåïîäâèæíî

çàêðåïåíè ìåòàëíà ìàñà è ÷åòèðè ñòîëà. Ñèãóðíî çà

ñâèæäàíèÿ - íå çíàåì. Îò äðóãàòà ñòðàíà íà îãðàäàòà

âèæäàìå îêîëî äâàäåñåò æåíè, êîèòî ñêèòàò áåçöåëíî

ïî äâîðà. Äðèïàâè, ìðúñíè, çàõâúðëåíè. Òðè îò òÿõ èä-

âàò äà íè ïîñðåùíàò è íàé-âå÷å äà ïîèñêàò öèãàðà èëè

20 ñòîòèíêè çà êàôå.

ÑÓÌÀÒÎÕÀÒÀ

ÄÎÂÅÆÄÀ ÄÅÆÓÐÍÈÒÅ

ñàíèòàðêè è ñåñòðè, êîèòî êàçâàò, ÷å äèðåêòîðúò íå å âäîìà è òðÿáâà äà ãî ïèòàò äàëè äà íè ïóñíàò. Æåíèòåîñòàâàò ñ íàñ è íè îáÿñíÿâàò, ÷å ñòðàäàò îò íàñèëèå(ïîíÿêîãà è îò äèðåêòîðà) è ÷å íå èì õàðåñâàò ëåêàðñ-òâàòà è äîìúò èçîáùî.

Ñëåä òåëåôîííî îáàæäàíå äî äèðåêòîðà íè ïóñ-êàò âúòðå. Æåíèòå íàñòîÿâàò äà ñå ñâúðæåì ñ ðîäíè-íèòå èì, äà âèäèì êàê ñà è äàëè ìîãàò äà äîéäàò äà ãèâçåìàò, è íè ïðåñëåäâàò äî ïîñëåäíî çà òîâà. Êàçâàò,÷å íå èì ïîçâîëÿâàò äà çâúíÿò íà áëèçêèòå ñè. È òîâàïî âðåìå íà ãðàíäèîçíàòà èíèöèàòèâà çà “ðåèíòåã-ðàöèÿ”.

Âëèçàìå â êàáèíåòèòå íà ìëàäèòå è ñèìïàòè÷íè ñëó-æèòåëêè íà äîìà - ïî-êúñíî ðàçáèðàìå, ÷å ñà ñîöèàë-íè ðàáîòíè÷êè. Òå èçâàæäàò ìàðòåíèöè îò øêàô è íè ãèäàâàò, êàòî òâúðäÿò, ÷å ñà èçðàáîòåíè îò æåíèòå â ðå-çóëòàò íà òåðàïèÿ. Ïî-êúñíî íå óñïÿâàìå äà ñðåùíåìíèòî åäíà, êîÿòî äà å ïðàâèëà ìàðòåíèöè. ÄèðåêòîðúòÃåîðãè Ãåîðãèåâ ïðèñòèãà ìíîãî ñêîðîñòíî. Êàíè íè âïîëóïðàçåí êàáèíåò, êîéòî ñïîðåä íåãî ïîíÿêîãà ñåèçïîëçâà çà òåðàïèÿ. Îò ïúðâèòå ðåïëèêè ñòàâà ÿñíî, ÷åå áèë äúëãè ãîäèíè äèðåêòîð òóê è ñëåä äâåãîäèøíî ïðå-êúñâàíå ñå å âúðíàë ïàê íà ïîñòà. Íå çíàå êàêâî òî÷íîñå å ñëó÷èëî ñ äîìà ïðåç òîâà âðåìå. Áèë å ïðîâåð-ÿâàí îò Ìèíèñòåðñòâî íà ñîöèàëíàòà ïîëèòèêà, íî íÿìàïðåïîðúêè.

Ïèòàìå ãî èìà ëè íÿêàêâè ïðîìåíè îò 2003 ã. íàñàì.Òîãàâà ÁÕÊ óñòàíîâÿâà êðàéíî ìèçåðíèòå óñëîâèÿ çàæèâîò â äîìà, â êîéòî æèâåÿò 86 æåíè ñ ðàçëè÷íè ïñè-õè÷íè ðàçñòðîéñòâà è/èëè óìñòâåíà èçîñòàíàëîñò - ñòà-ðè áèâøè êàçàðìåíè ïîñòðîéêè ñ ïàäàùà ìàçèëêà èîòîïëåíèå íà òâúðäî ãîðèâî, áàíÿ áåç äóø, åäèíñòâå-íà âúíøíà òîàëåòíà ñ ÷åòèðè êëåòêè çà âñè÷êè æåíè.Çíàåì îò òîâà ïîñåùåíèå, ÷å â äâîðà îò 1992 ã. å ïîñ-òðîåíà íîâà ñãðàäà, êîÿòî è äî òîçè ìîìåíò íå å çà-âúðøåíà è íå ñå ïîëçâà çà öåëèòå íà äîìà. Äèðåêòîðúòîáÿñíÿâà, ÷å ãëåäêàòà, êîÿòî ùå âèäèì ñëåä ìèíóòè,íèêàê íå å ïðèÿòíà è ÷å îò ìåñòíàòà ïðåñà å ðàçáðàë,

ÏÚÑÒÐÎÃÎÐÏÚÑÒÐÎÃÎÐÏÚÑÒÐÎÃÎÐÏÚÑÒÐÎÃÎÐÏÚÑÒÐÎÃÎÐ - - - - -“ëóäíèöà”“ëóäíèöà”“ëóäíèöà”“ëóäíèöà”“ëóäíèöà”è ìèçåðèÿè ìèçåðèÿè ìèçåðèÿè ìèçåðèÿè ìèçåðèÿ

ÏÚÑÒÐÎÃÎÐÏÚÑÒÐÎÃÎÐÏÚÑÒÐÎÃÎÐÏÚÑÒÐÎÃÎÐÏÚÑÒÐÎÃÎÐ - - - - -„ëóäíèöà”„ëóäíèöà”„ëóäíèöà”„ëóäíèöà”„ëóäíèöà”è ìèçåðèÿè ìèçåðèÿè ìèçåðèÿè ìèçåðèÿè ìèçåðèÿ

Ñëàâêà ÊÓÊÎÂÀ

Åôåêòèâíà ëè å “ïðîìÿíàòà”

â ñîöèàëíèòå äîìîâå

ÎÁÅÊÒÈÂ 27

28 ÎÁÅÊÒÈÂ

Èâàí ÔÈØÅÐ,Àìíåñòè èíòåðíåøúíúë

Íà 24 ôåâðóàðè 2006 ã. Åâðîïåéñêèÿò ñúä ïî ïðàâà-

òà íà ÷îâåêà â Ñòðàñáóðã ñå ïðîèçíåñå ñ ðåøå-

íèå ïî äåëîòî “Îãíÿíîâà è ×îáàí ñðåùó Áúëãàðèÿ”.

Ðåøåíèåòî ñå îòíàñÿ äî ñìúðòòà íà 23-ãîäèøíèÿ Çà-

õàðè Ñòåôàíîâ â ïîëèöåéñêè ó÷àñòúê â Êàçàíëúê ïðåç

þíè 1993 ã. Òîãàâà îôèöèàëíîòî ðàçñëåäâàíå óñòàíî-

âÿâà, ÷å òîçè ÷îâåê îò ðîìñêè ïðîèçõîä ïî ñâîé èçáîð

å ñêî÷èë îò ïðîçîðåöà íà ñòàÿ íà òðåòèÿ åòàæ, â êîÿòî å

áèë ðàçïèòâàí, è ÷å âñè÷êè íåãîâè òåëåñíè óâðåæäàíèÿ

ñà ïðè÷èíåíè îò ïàäàíåòî.

Íåîáõîäèìè ñà 13 ãîäèíè ïðåäè âñè÷êî, ñâúðçàíî

ñ ðàçñëåäâàíåòî íà ñìúðòòà íà Ñòåôàíîâ îò áúëãàð-

ñêèòå âëàñòè, äà èçëåçå íà áÿë ñâÿò. Ñúäúò â Ñòðàñáóðã

íàìèðà, ÷å èìà íàðóøåíèå íà íÿêîëêî îñíîâíè ÷î-

âåøêè ïðàâà íà Ñòåôàíîâ, âêëþ÷èòåëíî ïðàâîòî íà æè-

âîò, íà ñâîáîäà îò ìú÷åíèÿ è îò íåïðàâîìåðíî çàäúð-

æàíå. Êàêòî ïîäîáàâà íà ïîäîáíè äîêóìåíòè, ðåøå-

íèåòî å íàïèñàíî íà áåçñòðàñòåí ïðàâåí åçèê. Ìàêàð

è çíà÷èòåëíî ïî îáåì, òî ñúäúðæà ñàìî ñêåëåòà íà

ôàêòèòå, êîèòî ñà ïðàâíî ðåëåâàíòíè çà äåëîòî. Ðåøå-

íèåòî íå îïèñâà â äåòàéëè êàêâî âñúùíîñò ñå å ñëó÷è-

ëî ïðåäè òîëêîâà ãîäèíè. Íåçàâèñèìî îò òîâà âñåêè,êîéòî ñè íàïðàâè òðóäà äà ãî ïðî÷åòå, ùå ñòèãíå äîçàêëþ÷åíèåòî, ÷å ïðåäè äà çàãèíå, ïàäàéêè îò ïðîçî-ðåöà, Ñòåôàíîâ òðÿáâà äà å

ÏÎÍÅÑÚË ÌÍÎÃÎ ÁÎËÊÀ È ÓÍÈÆÅÍÈß

Âúâ âñåêè ñëó÷àé, íå ñúäúò â Ñòðàñáóðã å òîçè, êîé-òî òðÿáâà äà óñòàíîâÿâà îáñòîÿòåëñòâàòà îêîëî ñìúðò-òà íà Ñòåôàíîâ. Òîâà å çàäúëæåíèå íà áúëãàðñêèòåâëàñòè - êàêòî ïî âúòðåøíîòî, òàêà è ïî ìåæäóíàðîäíî-òî ïðàâî. Òå èìàò ïðàâíîòî çàäúëæåíèå äà ðàçñëåäâàòêàêâî ñå å ñëó÷èëî íà Ñòåôàíîâ âúâ âðåìåòî, äîêàòî åáèë â ðúöåòå íà ïîëèöèÿòà è êàê å ïîëó÷èë óâðåæäàíèÿ-òà, ïðè÷èíèëè ñìúðòòà ìó. Ïîäîáíî ðàçñëåäâàíå òðÿáâàäà îòãîâàðÿ èçöÿëî íà ìåæäóíàðîäíèòå èçèñêâàíèÿ çàáúðçèíà, ïúëíîòà è îáåêòèâíîñò. Èìåííî íà÷èíúò, ïî êîé-òî áúëãàðñêèòå âëàñòè ñà èçïúëíèëè òîâà ñâîå çàäúëæå-íèå, å ïðåäìåò íà äèðåíåòî ïðåä ñúäà â Ñòðàñáóðã.

Åâðîïåéñêèòå ñúäèè ñòèãàò äî åäèíîäóøíî çàêëþ-÷åíèå. Íà ïúðâî ìÿñòî, ïðàâîòî íà æèâîò íà Ñòåôàíîâå áèëî íàðóøåíî îò áúëãàðñêèòå âëàñòè, êîèòî íå ñàïðåäñòàâèëè ïðàâäîïîäîáíî îáÿñíåíèå çà èíöèäåí-òà, äîâåë äî ñìúðòòà ìó. Äîïúëíèòåëíî íàðóøåíèå íàòîâà ïðàâî å óñòàíîâåíî ïðè àíàëèçà íà íà÷èíà íàâîäåíå íà ðàçñëåäâàíåòî è ñúáðàíèòå äàííè, ñëåäêîåòî ñúäúò â Ñòðàñáóðã ñòèãà äî çàêëþ÷åíèåòî, ÷åñëåäñòâèåòî íå å áèëî ïúëíî è îáåêòèâíî.

Çà ìíîãî îò òåëåñíèòå óâðåæäàíèÿ íà Ñòåôàíîâ ñú-äúò ñúùî íàìèðà, ÷å å íåâåðîÿòíî äà ñà ïðè÷èíåíè îòïàäàíåòî. Âñúùíîñò ñïîðåä íåãî íÿêîè îò òÿõ ñî÷àò êà-òî ïðè÷èíà ìú÷åíèÿ è äðóãè ôîðìè íà íå÷îâåøêî è óíè-çèòåëíî îòíîøåíèå. Îò÷àñòè òîâà çàêëþ÷åíèå íà ñú-äèèòå ñå îñíîâàâà íà ôàêòà, ÷å òåçè óâðåæäàíèÿ íåíàìèðàò àäåêâàòíîòî ñè îáÿñíåíèå â ðàìêèòå íà ïîñ-ìúðòíèòå ìåäèöèíñêè îãëåäè. Ïîðàäè ëèïñàòà íà åôå-êòèâíî ðàçñëåäâàíå çà ïðè÷èíèòå íà òåçè óâðåæäàíèÿîò ñòðàíà íà áúëãàðñêèòå âëàñòè ñúäúò íàìèðà, ÷å ïðà-âîòî íà Ñòåôàíîâ íà ñâîáîäà îò ìú÷åíèÿ è íå÷îâåøêîè óíèçèòåëíî òðåòèðàíå ñúùî å áèëî íàðóøåíî.

Îñâåí òîâà òúé êàòî íå ñà ïðåäñòàâåíè íèêàêâè äî-êóìåíòè çà îñíîâàíèÿòà Ñòåôàíîâ èçîáùî äà áúäå çà-äúðæàí, ñúäúò çàêëþ÷àâà, ÷å ïðàâîòî ìó íà ñâîáîäà îòíåïðàâîìåðíî çàäúðæàíå å áèëî íàðóøåíî. È íàê-ðàÿ - ïîðàäè îòñúñòâèåòî íà åôåêòèâíî êðèìèíàëíîðàçñëåäâàíå ñåìåéñòâîòî íà Ñòåôàíîâ å áèëî ëèøå-

Äåëîòî “Îãíÿíîâà è ×îáàí ñðåùó Áúëãàðèÿ” ïðèêëþ÷è

Ïàðîäèÿ íà ðàçñëåäâàíåñëåä ñìúðò íà àðåñòàíò â ïîëèöèÿòà

Ìàêàð è ñëåä 13 ãîäèíè ñúäúò â Ñòðàñáóðã îñúäè äúðæàâàòà

ÎÁÅÊÒÈÂ 29

íî îò ïðàâîòî ñè íà åôåêòèâíà ïðàâíà çàùèòà. Ñúäúòïðèñúæäà íà ñåìåéñòâîòî íà Ñòåôàíîâ ôèíàíñîâîîáåçùåòåíèå çà ïðåòúðïåíèòå íåèìóùåñòâåíè âðåäè- ïðàâåí òåðìèí, îáîçíà÷àâàù â êîíêðåòíèÿ ñëó÷àéáîëêàòà îò çàãóáàòà íà ëþáèì ÷îâåê.

Â òîâà, êîåòî ñëåäâà, òðÿáâà äà èìà ìàëêî þðèäè-÷åñêè òåðìèíè, çàùîòî òîâà ÷åòèâî íå å ïðåäíàçíà÷å-íî çà þðèñòè. Â êðàéíà ñìåòêà ïîçèöèèòå íà ñúäà ïîòîçè ñëó÷àé íå ñà íîâè è ìîãàò äà áúäàò îòêðèòè â ðåäè-öà ïðåäèøíè ðåøåíèÿ ñðåùó áúëãàðñêèòå âëàñòè, çà-ñÿãàùè ñúùî òîëêîâà òðàãè÷íè ïðîèçøåñòâèÿ.

Òîâà, êîåòî ñëåäâà, êîåòî íå å ðàçãëåäàíî â äåòàé-ëè â ðåøåíèåòî íà ñúäà â Ñòðàñáóðã, â êîåòî ñå ãîâî-ðè ñàìî íàé-îáùî çà òâúðäåíèÿòà, ÷å Ñòåôàíîâ å áèëïîäëîæåí íà ìàëòðåòèðàíå îò ïîëèöèÿòà. Òî÷íî òåçèòâúðäåíèÿ îñòàâàò â ìîÿòà ïàìåò è â ïàìåòòà íà ìíîãîõîðà ïî öÿë ñâÿò, êîèòî áÿõà ïîðàçåíè îò òðàãè÷íèÿ êðàéíà Çàõàðè Ñòåôàíîâ è íàñòîÿâàõà ïðåä áúëãàðñêèòåâëàñòè äà ñïàçâàò çàäúëæåíèÿòà ñè ïî ìåæäóíàðîäíî-òî ïðàâî.

Ïî ÷èñòà ñëó÷àéíîñò ñàìî äíè ñëåä ñìúðòòà íà Çà-õàðè Ñòåôàíîâ - ïðåç þíè 1993 ã., ïðèñòèãíàõ â Ñîôèÿíà ïúðâîòî ñè ïîñåùåíèå â Áúëãàðèÿ êàòî ïðåäñòàâè-òåë íà Àìíåñòè Èíòåðíåøúíúë. Ìîèòå áúëãàðñêè êîëå-ãè, êîèòî íàñêîðî áÿõà îñíîâàëè Ïðîåêò “Ïðàâà íà÷îâåêà” - íåïðàâèòåëñòâåíà îðãàíèçàöèÿ çà çàùèòà íàðîìñêèòå ïðàâà, ìè ðàçêàçàõà çà ñëó÷àÿ ñúñ Ñòåôà-íîâ. Îòèäîõìå çàåäíî â Äúáîâî, êúäåòî òîé å æèâÿë ñìëàäîòî ñè ñåìåéñòâî. Îùå ñè ñïîìíÿì ÿñíî òîâà ïú-òóâàíå è ðàçãîâîðèòå â áåäíÿøêàòà ðîìñêà ìàõàëà ñîêîëî 700 æèòåëè.

Òîãàâà íàó÷èõ êàê Çàõàðè Ñòåôàíîâ å áèë àðåñòó-âàí íà 4 þíè 1993 ã. îò òðèìà ïîëèöàè íà æ.ï. ãàðàòà âÄúáîâî ïî ïîäîçðåíèå, ÷å å ÷ëåí íà øàéêà êðàäöè.Íÿêîëêî äóøè, âêëþ÷èòåëíî ñëóæèòåëè íà ãàðàòà,

ÑÒÀÂÀÒ ÑÂÈÄÅÒÅËÈ ÍÀ ÏÎÁÎß

êîéòî ïîëèöàèòå ìó íàíàñÿò âåäíàãà ñëåä çàäúðæàíå-òî. Ñëåä òîâà êëåòèÿò ìëàä ÷îâåê è áàùà íà äâå äåöà åîòâåäåí â êìåòñòâîòî. Íîâèíèòå ñå ðàçïðîñòðàíÿâàòáúðçî èç ñåëîòî è òúùàòà íà Çàõàðè èäâà â êìåòñòâîòîäà òúðñè èíôîðìàöèÿ çà íåãî. Â êîðèäîðà ïðåä ñòàÿòà,â êîÿòî ãî ðàçïèòâàò, òÿ è åäíà äðóãà æåíà ÷óâàò âèêîâå-òå ìó. Ñëåä îêîëî ÷àñ Ñòåôàíîâ å èçâåäåí îòòàì. Êðà-êàòà ìó ñà òîëêîâà ïîäóòè, ÷å ìó òðÿáâà ïîìîù, çà äàñè îáóå îáóâêèòå. Îòâúí, ñïîðåä ðàçêàçèòå, åäèí ïî-ëèöàé êàçàë íà Ñòåôàíîâ “åëà òóêà, Ëàñè, çíàåø ñèìÿñòîòî” è ìó ïîñî÷èë áàãàæíèêà íà êîëàòà.

Ïîëèöàèòå îòâåæäàò Ñòåôàíîâ â äîìà ìó è ìó êàç-âàò äà ñúáåðå âñè÷êè âåùè, êîèòî óæ å îòêðàäíàë. Òîéâçèìà íÿêîëêî íåùà è îáÿñíÿâà íà áëèçêèòå ñè, ÷å èíà-÷å ïîëèöàèòå íÿìà äà ãî ïóñíàò. Äîðè â äîìà ìó, ïðåäî÷èòå íà ñåìåéñòâîòî ìó, ïîëèöàèòå ïðèëàãàò íàñèëèåñðåùó íåãî.

“Ñúáèðàíåòî íà äîêàçàòåëñòâà” ïðîäúëæàâà è Ñòå-ôàíîâ å îòâåäåí â äðóãà êúùà â ìàõàëàòà. Âúçðàñòíàæåíà ìè îïèñà êàê òðèìà ïîëèöàè ñà áëúñêàëè è áè-

åëè Ñòåôàíîâ, à â òîâà âðåìå ñå ñúáðàëà òúëïà îò õî-ðà, ïðîòåñòèðàùè ïðîòèâ ïîäîáíî áðóòàëíî ïîâåäå-íèå. Òîãàâà, ñïîðåä ðàçêàçèòå, åäèí îò ïîëèöàèòåñòðåëÿë íÿêîëêî ïúòè âúâ âúçäóõà è õîðàòà ñå ðàçïðúñ-íàëè.

Îò Äúáîâî Ñòåôàíîâ å îòâåäåí â Êàçàíëúê. Äâà äíèïî-êúñíî äî ñåìåéñòâîòî ìó ñòèãàò ñëóõîâå, ÷å òîé åìúðòúâ. Ñïîðåä ðåïîðòàæèòå ïî òåëåâèçèÿòà è â ïðåñà-òà òîé ñå ñàìîóáèë, êàòî ñêî÷èë îò òðèåòàæíàòà ñãðà-äà, â êîÿòî ãî ðàçïèòâàëè. Ïî âðåìåòî, êîãàòî ñå ñðåù-íàõ ñúñ ñåìåéñòâîòî íà Ñòåôàíîâ, íà òÿõ íå èì áåøåäàäåí ñìúðòåí àêò è èì áÿõà êàçàëè, ÷å íÿìà ðåçóëòàòèîò àóòîïñèÿòà, ñ êîèòî äà ñå çàïîçíàÿò.

È àç, è áúëãàðñêèòå ìè êîëåãè èñêàõìå äà ÷óåì âåð-ñèÿòà íà ïîëèöèÿòà çà òðàãè÷íèÿ êðàé íà Ñòåôàíîâ. Êî-ãàòî ïðèñòèãíàõìå â ó÷àñòúêà, áåøå îùå ðàíî ñëåäî-áåä, íî íÿìàøå ïîëèöàé, ñ êîéòî äà ðàçãîâàðÿìå. Âñè÷-êè áÿõà íà çàñåäàíèå èçâúí ãðàäà.

Ñúñ çíà÷èòåëíèÿ ñè îïèò â áîðáàòà ñ ìú÷åíèÿòà Àì-íåñòè Èíòåðíåøúíúë àíàëèçèðà èíôîðìàöèÿòà, êîÿòîáÿõ ñúáðàë â Äúáîâî. Ñòèãíà ñå äî çàêëþ÷åíèåòî, ÷åèìà äîñòàòú÷íî ïðåäâàðèòåëíè äàííè çà òîâà, ÷å ïðå-äè äà çàãèíå ïðè ïîäîçðèòåëíè îáñòîÿòåëñòâà, Ñòåôà-íîâ å áèë ïîäëîæåí íà ìú÷åíèÿ. Îðãàíèçàöèÿòà ïðèçî-âà ÷ëåíîâåòå ñè äà íàñòîÿâàò ïðåä áúëãàðñêèòå âëàñòèçà ñïàçâàíå íà ìåæäóíàðîäíèòå èì çàäúëæåíèÿ è çàïðîâåæäàíåòî íà öÿëîñòíî è íåçàâèñèìî ðàçñëåäâà-íå ïî ñëó÷àÿ.

Ïðè ñëåäâàùèòå ñè ïîñåùåíèÿ â Ñîôèÿ ñå îïèòâàõäà ïîëó÷à èíôîðìàöèÿ îò äëúæíîñòíèòå ëèöà, ñ êîèòîñå ñðåùàõ â Ãëàâíàòà ïðîêóðàòóðà, ÷å ñëåäîâàòåëèòåïî ñëó÷àÿ ñúñ ñìúðòòà íà Ñòåôàíîâ ñà óïðàæíÿâàëèïðàâîìîùèÿòà ñè äîáðîñúâåñòíî è â ñúîòâåòñòâèå ñìåæäóíàðîäíèòå èçèñêâàíèÿ. Â åäíà îò òåçè ñðåùèïðåç ÿíóàðè 1996 ã., áÿõ ïðèåò îò ïîëêîâíèê ÍèêîëàéÊîëåâ, òîãàâà ãëàâåí âîåíåí ïðîêóðîð. Òîé ìè êàçà, ÷åðàçñëåäâàíåòî ïî òîçè, êàêòî è ïî äðóãè ñëó÷àè, ïðåä-ñòàâåíè íà âíèìàíèåòî ìó îò ìîÿòà îðãàíèçàöèÿ, å çà-âúðøåíî. Ñëåä òîâà äîáàâè, ÷å íå ìîæå äà ìè äàäåêîïèÿ îò ïîñòàíîâëåíèÿòà íà ñëåäîâàòåëèòå èëè äîêëà-äà îò àóòîïñèÿòà, òúé êàòî òå ñå ñìÿòàëè çà êëàñèôèöè-ðàíà èíôîðìàöèÿ. Ñïîðåä íåãî

ÒÅÇÈ ÄÎÊÓÌÅÍÒÈ ÑÚÄÚÐÆÀËÈ ÂÎÅÍÍÀ ÒÀÉÍÀ

è áèëè ïîä çàùèòàòà íà ìåæäóíàðîäåí äîêóìåíò - êàê-òî ñå îêàçà, íÿêîÿ îò äîãîâîðåíîñòèòå, ñêëþ÷åíè âúâÂèåíà ìåæäó ñóïåðñèëèòå â ðàçãàðà íà Ñòóäåíàòàâîéíà è îòíàñÿùè ñå äî ñòðàòåãè÷åñêèòå ÿäðåíè àð-ñåíàëè. Êîãàòî òîé èçâàäè äà ìè ïîêàæå è áðîÿ íà “Äú-ðæàâåí âåñòíèê”, â êîéòî òîçè äîãîâîð å ïóáëèêóâàí,ìè áåøå òðóäíî äà ñêðèÿ êîëêî øîêèðàí áÿõ îò òåçèàáñóðäíè àðãóìåíòè.

Áëèçî 13 ãîäèíè ñëåä ïîñåùåíèåòî ìè â Äúáîâî èÊàçàíëúê, ÷åòåéêè ïîäðîáíîòî ðåøåíèå íà ñúäà âÑòðàñáóðã, íàó÷èõ êàê áúëãàðñêèòå ñëåäñòâåíè îðãà-íè ñà îïèñàëè ñúáèòèÿòà, äîâåëè äî ñìúðòòà íà òîçèìëàä ÷îâåê. Ïúðâîíà÷àëíèÿò äîêëàä, ìåæäó äðóãîòî,

30 ÎÁÅÊÒÈÂ

Êðàñèìèð ÊÚÍÅÂ

Íà 19 ÿíóàðè 2006 ã. Åâðîïåéñêèÿò ñúä ïî ïðàâàòàíà ÷îâåêà (ÅÑÏ×) â Ñòðàñáóðã ïîñòàíîâè ðåøåíèå ïîäåëîòî “ÎÌÎ “Èëèíäåí” è äðóãè ñðåùó Áúëãàðèÿ”, êîå-òî ïî÷òè íå ïîëó÷è ïóáëè÷íà ðàçãëàñà ó íàñ. Â íåãî ñú-äúò íàìåðè íàðóøåíèå íà ÷ë. 11 îò Åâðîïåéñêàòà êîí-âåíöèÿ ïî ïðàâàòà íà ÷îâåêà è ïðèñúäè åäíî ñðàâíè-òåëíî ìàëêî îáåçùåòåíèå, ïðîñòî çàùîòî æàëáîïî-äàòåëèòå áÿõà ïðîïóñíàëè äà ïîèñêàò èëè ñúçíàòåëíîíå áÿõà ïîæåëàëè ïî-ãîëÿìî.

Òîâà ðåøåíèå íå å ïðîñòî åäíî îò ñòàíàëèòå âå÷åìíîãî ïîäîáíè êàçóñè ñ ìàêåäîíöè â Áúëãàðèÿ. Âÿðíîå, ÷å è ïî äðóãèòå ñúäúò íàìåðè íàðóøåíèå íà ÷ë. 11, àîáåçùåòåíèÿòà áÿõà äîðè ïî-âèñîêè. Íî, ñ èçêëþ÷å-íèå íà äåëîòî íà ÎÌÎ “Èëèíäåí-ÏÈÐÈÍ”, ïî äðóãèòå“ìàêåäîíñêè” äåëà ñúäúò óñòàíîâÿâàøå íàðóøåíèåíà ïðàâîòî íà ìèðíî ñúáðàíèå, ïðè êîåòî ïîñëåäíàòàíàöèîíàëíà èíñòàíöèÿ, êîÿòî ãî äîïóñêàøå, áå â íàé-äîáðèÿ ñëó÷àé ðàéîíåí ñúä. Òîçè ïúò äåëîòî áå çà íà-ðóøàâàíå íà ïðàâîòî íà ñäðóæàâàíå, äîïóñíàòî îòíàé-âèñøàòà áúëãàðñêà ñúäåáíà èíñòàíöèÿ, ïðè òîâàíà îðãàíèçàöèÿ, êîÿòî â óñòàâà ñè çàÿâÿâàøå, ÷å å ìà-êåäîíñêà (çà ðàçëèêà îò ÎÌÎ “Èëèíäåí-ÏÈÐÈÍ”) èèìàøå ÿðêî èçðàçåíè èñêàíèÿ, ñâúðçàíè ñ ìàêåäîí-ñêà åòíè÷åñêà ñàìîáèòíîñò. Èñêàíèÿ, êîèòî íå ñàìî

çà êðàéíèÿ íàöèîíàëèñò, íî è çà âñåêè áúëãàðèí, ïîïèëïîïóëÿðíèòå èñòîðè÷åñêè êëèøåòà, çâó÷àò â íàé-ìåêèÿñëó÷àé íåïðèåìëèâî. Íå íàïðàçíî òðè ñúäåáíè èíñòàí-öèè ïîëîæèõà íåèñòîâè óñèëèÿ äà äîêàðàò âîäà îò äå-âåò êëàäåíåöà, çà äà îòõâúðëÿò ìîëáàòà çà ðåãèñòðà-öèÿ íà ñäðóæåíèå ÎÌÎ “Èëèíäåí”.

ÅÑÏ× îáà÷å íè êàçà: âèå òðÿáâà äà ðåãèñòðèðàòåòîâà ñäðóæåíèå è ñ òîâà äà ïðèçíàåòå ñàìîáèòíîñòòàíà òåçè õîðà. Çàùîòî ñúäåáíàòà ðåãèñòðàöèÿ íà ñäðó-æåíèÿ íà åòíè÷åñêèòå ìàëöèíñòâà å åäíà îò íÿêîëêîòîôîðìè íà òÿõíîòî îôèöèàëíî ïðèçíàâàíå. Òàêîâà íåáè èìàëî â ñëó÷àèòå, êîãàòî èì ñå ðàçðåøàâàò ìèðíèñúáðàíèÿ, íèòî äîðè êîãàòî ñå ðåãèñòðèðà ïàðòèÿ êàòîÎÌÎ “Èëèíäåí-ÏÈÐÈÍ”, êîÿòî íå òâúðäè, ÷å å ìàêå-äîíñêà. Íåùî ïîâå÷å, ñúäúò â Ñòðàñáóðã íè êàçà: âèåòðÿáâà äà ãè ðåãèñòðèðàòå äîðè àêî ñìÿòàòå, ÷å òå ñàñåïàðàòèñòè. Çàùîòî ìèðíîòî ïðîïîâÿäâàíå íà ñåïà-ðàòèçúì íå ìîæå äà áúäå îñíîâàíèå çà îãðàíè÷àâàíåíà ïðàâîòî íà ñäðóæàâàíå â åäíî äåìîêðàòè÷íî îá-ùåñòâî.

Äåëîòî “ÎÌÎ “Èëèíäåí” è äðóãè ñðåùó Áúëãàðèÿ”å õàïêà, î÷åâèäíî òðóäíà çà ïðåãëúùàíå îò áúëãàðñêà-òà äúðæàâà è áúëãàðñêîòî îáùåñòâî. Íî çàåäíî ñ òîâàòî å è åäèí áàðîìåòúð, êîéòî ïîêàçâà äîêúäå ñìå ñòèã-íàëè â çàùèòàòà íà ìàëöèíñòâàòà è â çà÷èòàíåòî íà ÷î-âåøêèòå ïðàâà íà âñè÷êè.�

çàÿâÿâà: “Ã-í Ñòåôàíîâ, âñå îùå îêîâàí â áåëåçíèöè,ñêî÷èë îò ñòîëà ñè, íàñî÷èë ñå êúì îòâîðåíèÿ ïðîçî-ðåö è ñå ïîêàòåðèë íà ïåðâàçà, ñòúïâàéêè íà ñòîë, ïîñ-òàâåí ïîä ïðîçîðåöà. Ãëàâåí ñåðæàíò Õ.Á. èçâèêàë:“Òîÿ ùå èçáÿãà!”

Ëåéòåíàíò È. Ö. ñå îáúðíàë è âèäÿë ã-í Ñòåôàíîâ âðàìêàòà íà ïðîçîðåöà, ñ åäèíèÿ êðàê âúâ âúçäóõà, àäðóãèÿ - âñå îùå â ñòàÿòà. Ëåéòåíàíòúò èçâèêàë: “Íå ñêà-÷àé!”, íî ã-í Ñòåôàíîâ ïðåõâúðëèë è äðóãèÿ ñè êðàê ïðåçïðîçîðåöà è ñêî÷èë.” Ñ ïåäàíòè÷íèÿ ñè ìîçúê ñå îïè-òàõ äà ñè ïðåäñòàâÿ âèçóàëíî òîçè ðàçêàç è ñå ñïðÿõíà ñëåäíàòà àáñóðäíà êàðòèíà: ÷îâåêúò ñòîè â ðàìêà-òà íà ïðîçîðåöà ñ åäèíèÿ êðàê âúâ âúçäóõà, à äðóãèÿ -îùå âúòðå. Ñëåä òîâà òîé èçâàæäà è âòîðèÿ ñè êðàêïðåç ïðîçîðåöà. Âåðîÿòíî íåùî â ïðåâîäà ñå å îáú-ðêàëî. È âåðîÿòíî â êîíòåêñòà íà èçêóñíèÿ èçêàç íàðåøåíèåòî íà Åâðîïåéñêèÿ ñúä äîêëàäúò íà áúëãàð-ñêèÿ ñëåäîâàòåë èçãëåæäà îùå ïî-ãîëÿìà ïàðîäèÿ íàïðàâîñúäèå.

Â êðàéíà ñìåòêà â òåêñòà íà ðåøåíèåòî íà ñúäà íà-ìåðèõ äåòàéëè, êîèòî äîïúëíèòåëíî çàòâúðäèõà óáåæ-äåíèåòî ìè, ÷å ïðåç þíè 1993 ã. çàåäíî ñ áúëãàðñêèòåñè êîëåãè ñúì áèë ïðàâ äà ñìÿòàì, ÷å Ñòåôàíîâ å áèëïîäëîæåí íà ìú÷åíèÿ. Íàðàíÿâàíèÿòà ïî ãëàâàòà è ãúð-

äèòå, ïðè÷èíèëè ñìúðòòà ìó, ñî÷àò, ÷å ïðè ïàäàíåòî ñèòîé ñå å óäàðèë â çåìÿòà ïúðâî ñ ãîðíàòà ÷àñò íà òÿëî-òî. Ìåæäó ìíîæåñòâîòî òðàâìè èìà è ñèíèíè â îáëàñ-òòà íà ñåäàëèùåòî, êîèòî ñïîðåä ìåí òðóäíî ìîãàò äàáúäàò ðåçóëòàò îò ïàäàíåòî. Çàêëþ÷åíèåòî îò àóòîïñèÿòàîïèñâà è íàðàíÿâàíèÿ ïî ñòúïàëàòà íà Ñòåôàíîâ.Íÿìàì íè íàé-ìàëêî ñúìíåíèå çà òîâà êàê ñà ìó áèëèïðè÷èíåíè òå. Çà ìåí å î÷åâèäíî, ÷å òåçè ïîäóòèíè ñàõàðàêòåðíè òðàâìè ñëåä áîé ïî ñòúïàëàòà. Êðàéíî íå-âåðîÿòíî å òå äà ñà ïðè÷èíåíè îò ïàäàíå, ïðè êîåòîóäàðúò â çåìÿòà å ïîñðåùíàò ñ ãëàâà.

Íÿìà äà çàáðàâÿ òðàãè÷íàòà ñúäáà íà Çàõàðè Ñòå-ôàíîâ. È ñúæàëÿâàì, ÷å òîëêîâà îò ñïîìåíèòå ìè îòÁúëãàðèÿ ïðåç 90-òå ãîäèíè ñà ñâúðçàíè ñ ìíîæåñòâîäðóãè ñëó÷àè íà ðîìè, ñòàíàëè æåðòâè íà ðàñèñòêè ìî-òèâèðàíî ïîëèöåéñêî íàñèëèå. Ìèíàëàòà ñåäìèöà,ñëåä êàòî âçå îò ìåí äúëãî èíòåðâþ, æóðíàëèñòúò ìåïîïèòà äàëè íàêðàÿ áèõ ìó ðàçêàçàë è íÿêîÿ èñòîðèÿñúñ ùàñòëèâ êðàé. Òðÿáâàøå äà îòãîâîðÿ, ÷å â ìîÿòàðàáîòà - ïîäïîìàãàíåòî íà æåðòâè íà íàðóøåíèÿ íàïðàâàòà íà ÷îâåêà - áîëøèíñòâîòî îò èñòîðèèòå ñà çàáîëêà è íåñïðàâåäëèâîñòè. Êàêúâòî è äà å èçõîäúò âêðàéíà ñìåòêà - íå ãî ñìÿòàì çà äîáúð. À òàçè èñòîðèÿîïðåäåëåíî íå ñâúðøâà ùàñòëèâî.�

Áúëãàðèÿ áå îñúäåíà çà íàðóøàâàíå

íà ïðàâîòî íà ñäðóæàâàíå

ÎÁÅÊÒÈÂ 31

Ïðàâîòî íà æèâîò è çàáðàíàòà íà íå÷îâåøêî

òðåòèðàíå ñà ãàðàíòèðàíè â ðåäèöà ìåæäó-

íàðîäíè äîãîâîðè, ïî êîèòî Áúëãàðèÿ å ñòðàíà.

Ïðàâîòî íà æèâîò å ãàðàíòèðàíî ñ ÷ëåí 2 íà Åâðî-

ïåéñêàòà êîíâåíöèÿ çà ïðàâàòà íà ÷îâåêà è ÷ë. 3

íà Ìåæäóíàðîäíèÿ ïàêò çà ãðàæäàíñêè è ïîëèòè-

÷åñêè ïðàâà. Ãàðàíöèèòå çà òåçè ïðàâà èìàò äè-

ðåêòíî ïðèëîæåíèå ïî îòíîøåíèå íà óïîòðåáàòà

íà îðúæèå îò ñòðàíà íà ïîëèöåéñêèòå èëè äðóãè

äúðæàâíè îðãàíè, îïðàâîìîùåíè äà èçïîëçâàò

îðúæèå.

Ïúðâîòî çàäúëæåíèå íà âñÿêà ñòðàíà ÷ëåí ïî

òåçè äîãîâîðè å äà ïðèåìå íàöèîíàëíî çàêîíî-

äàòåëñòâî, êîåòî äà ãàðàíòèðà òîâà ïðàâî. Äúðæà-

âèòå íå ñà çàäúëæåíè äà ïðèåìàò äîñëîâíî òåê-

ñòîâåòå íà ìåæäóíàðîäíèòå äîãîâîðè, íî òðÿáâà

äà ïðèåìàò íîðìè, êîèòî äàâàò ñúùàòà çàùèòà.

Ïî îòíîøåíèå íà óïîòðåáàòà íà îðúæèå, êîå-

òî ìîæå äà çàñåãíå êàêòî íà ïðàâîòî íà æèâîò,

òàêà è çàáðàíàòà çà íå÷îâåøêî òðåòèðàíå, áúë-

ãàðñêàòà äúðæàâà íå å èçïúëíèëà äîðè îñíîâíîòî

ñè çàäúëæåíèå - äà ïðèâåäå çàêîíîäàòåëñòâîòî

ñè â ñúîòâåòñòâèå ñ ìåæäóíàðîäíîòî ïðàâî.

Óïîòðåáàòà íà îðúæèå ïî áúëãàðñêîòî ïðàâî

ñå ðåãëàìåíòèðà îò Çàêîíà çà ÌÂÐ ïî îòíîøåíèå

íà ïîëèöåéñêèòå ñëóæèòåëè è ðàçïîðåäáèòå íà íà-

êàçàòåëíèÿ çàêîí. Îñíîâíî çíà÷åíèå èìà òåêñòúò

íà ÷ë. 80 îò Çàêîíà çà ÌÂÐ, êîéòî ïðåäâèæäà âúç-

ìîæíîñòòà çà óïîòðåáà íà îãíåñòðåëíî îðúæèå

“êàòî êðàéíà ìÿðêà” â íÿêîëêî õèïîòåçè: “âúîðú-

æåíî íàïàäåíèå èëè çàïëàõà ñ îãíåñòðåëíî îðú-

æèå”, “ïðè îñâîáîæäàâàíå íà çàëîæíèöè è îòâëå-

÷åíè ëèöà”, “ïðè íåèçáåæíà îòáðàíà”. Ñëóæèòå-

ëèòå îáà÷å ñà äëúæíè äà ïàçÿò æèâîòà íà ëèöåòî,

ñðåùó êîåòî ñå èçïîëçâà îðúæèåòî, è äà íå çàñ-

òðàøàâàò äðóãè õîðà. Ìàêàð è äà å âúçìîæíà è

åäíà ïî-ñòðèêòíà ôîðìóëèðîâêà, òåçè íîðìè â áúë-

ãàðñêîòî çàêîíîäàòåëñòâî ñàìè ïî ñåáå ñè íå ñà

ïðîáëåìíè.

Ñåðèîçíîòî ðàçìèíàâàíå ìåæäó íàöèîíàëíèÿ

íè çàêîí è ìåæäóíàðîäíî ïðàâî èäâà îò ïîñëåä-

íèòå äâå õèïîòåçè íà ÷ëåí 80, àë. 1 íà Çàêîíà çà

ÌÂÐ. Òå äîïóñêàò óïîòðåáà íà îðúæèå “ñëåä ïðå-

äóïðåæäåíèå ïðè çàäúðæàíå íà ëèöå, èçâúðøâà-

ùî èëè èçâúðøèëî ïðåñòúïëåíèå îò îáù õàðàêòåð,

àêî òî îêàçâà ñúïðîòèâà èëè ñå îïèòâà äà èçáÿãà”

è “ñëåä ïðåäóïðåæäåíèå çà ïðåäîòâðàòÿâàíå

áÿãñòâî íà ëèöå, çàäúðæàíî ïî ñúîòâåòíèÿ ðåä çà

èçâúðøåíî ïðåñòúïëåíèå îò îáù õàðàêòåð”.

Ïðîáëåìúò èäâà îò âúçìîæíîñòòà çà èçïîëçâà-

íå íà îãíåñòðåëíî îðúæèå çà çàäúðæàíåòî íà ëè-

Çàêîíúò çà ÌÂÐ ïðîòèâîðå÷èíà ìåæäóíàðîäíèòå äîãîâîðè

öå, çàïîäîçðÿíî â êàêâîòî è äà å ïðåñòúïëåíèå,äîðè òàêîâà, êîåòî íå å ñâúðçàíî ñ èçïîëçâàíå íàíàñèëèå ïî îòíîøåíèå íà ïîëèöàè èëè òðåòè ëèöà.Òàçè âúçìîæíîñò çàêîííî äà áúäå èçïîëçâàíî îðú-æèå äîðè êîãàòî íÿêîé å çàïîäîçðÿí â äðåáíàêðàæáà îò ìàãàçèí èëè â èçâúðøâàíåòî íà äîêó-ìåíòíî ïðåñòúïëåíèå å â äèðåêòíî ïðîòèâîðå÷èåñ ìåæäóíàðîäíîòî ïðàâî.

Òåêñòúò, çàùèòàâàù ïðàâîòî íà æèâîò íà Åâðî-ïåéñêàòà êîíâåíöèÿ, ÷ë. 2, ïîñòàâÿ åäèí ÿñåí è ñòðèê-òåí ñòàíäàðò. Ñïîðåä ïðàêòèêàòà íà Åâðîïåéñêèÿñúä óïîòðåáàòà íà ñèëà, êîÿòî çàñòðàøàâà æèâîò,å àáñîëþòíî íåîáõîäèìà ñàìî çà ïðåäîòâðàòÿâà-íå íà ïîñåãàòåëñòâî ñðåùó æèâîòà è çäðàâåòî íàäðóãè ëèöà, ãðàæäàíè èëè ïîëèöåéñêè ñëóæèòåëè.Àáñîëþòíàòà íåîáõîäèìîñò èçèñêâà ñúùî òàêàïîñòèãàíåòî íà öåëòà - çàäúðæàíåòî íà çàïîäîçðå-íèÿ, äà íå å âúçìîæíî ïî äðóã íà÷èí. Òîâà å ñìèñú-ëúò íà àáñîëþòíàòà íåîáõîäèìîñò ïðè óïîòðåáàòàíà îãíåñòðåëíî îðúæèå ïî ÷ë. 2 íà êîíâåíöèÿòà.

Àíàëîãè÷åí å è ñòàíäàðòúò íà ÎÎÍ. Ñúãëàñíî÷ë. 3 íà Êîäåêñà çà ðàáîòàòà íà ñëóæèòåëèòå íàðåäà íà ÎÎÍ, îãíåñòðåëíî îðúæèå ìîæå äà áúäåèçïîëçâàíî ñàìî êîãàòî òîâà å “ñòðèêòíî íåîáõî-äèìî çà èçïúëíåíèå íà òåõíèòå çàäúëæåíèÿ”. Â ïîÿ-ñíåíèÿòà êúì êîäåêñà å ïîñî÷åíî, ÷å èçïîëçâà-íåòî íà îãíåñòðåëíî îðúæèå å êðàéíà ìÿðêà è òÿòðÿáâà äà ñå ïðèëàãà ñàìî òîãàâà, “êîãàòî çàïî-äîçðåíèÿò îêàçâà âúîðúæåíà ñúïðîòèâà èëè ïîäðóã íà÷èí çàñòðàøàâà æèâîòà íà äðóãè è ïî ëåêèìåðêè íå ñà äîñòàòú÷íè çà çàäúðæàíåòî ìó”.

Ïðåç ìèíàëàòà è ïðåç òàçè ãîäèíà Åâðîïåéñêèÿòñúä ïî ïðàâàòà íà ÷îâåêà ñå ïðîèçíåñå ïî äâå æàë-áè çà íàðóøàâàíåòî íà ïðàâîòî íà æèâîò â ðåçóë-òàò îò èçïîëçâàíåòî íà îãíåñòðåëíî îðúæèå. Â ðå-øåíèåòî ïî Íà÷îâà è äð. ñðåùó Áúëãàðèÿ ñúäúòïðèå, ÷å ïðè÷èíåíàòà ñìúðò íà äâàìà âîéíèöè, èç-áÿãàëè îò êàçàðìà, îò âîåíåí ïîëèöàé å â íàðóøå-íèå íà ÷ë. 2 íà êîíâåíöèÿòà. Â ðåøåíèåòî ïî Öåêîâ

ñðåùó Áúëãàðèÿ ñúäúò ïðèå, ÷å óïîòðåáàòà íà îðú-æèå ñðåùó çàïîäîçðÿí çà êðàæáà, â ðåçóëòàò íàêîåòî òîé å ðàíåí, å íàðóøåíèå íà çàáðàíàòà çàíå÷îâåøêî òðåòèðàíå ïî ÷ëåí 3 íà êîíâåíöèÿòà.

Â ðåøåíèÿòà ñè ñúäúò èçðè÷íî ñå ñïðÿ è íà ïðèí-öèïíîòî íåñúîòâåñòâèå íà áúëãàðñêèÿ çàêîí ñ ìåæ-äóíàðîäíîòî ïðàâî âúâ âðúçêà ñ óïîòðåáàòà íà îðú-æèå. Ñ òîâà ñúäúò ïîòâúðäè ìíîãîãîäèøíèòå êðèòè-êè íà ïðàâîçàùèòíèòå îðãàíèçàöèè. Çà ñúæàëåíèåðåøåíèÿòà íà ÅÑÏ× íå äàäîõà äîñòàòú÷íî îñíîâà-íèå çà ïðîìÿíà íà ðàçïîðåäáàòà íà ÷ë. 80 íà ÇÌÂÐïðè èçìåíåíèÿòà ìó ïðåç ôåâðóàðè 2006 ã.�

Éîíêî ÃÐÎÇÅÂ

32 ÎÁÅÊÒÈÂ

- Îáùåñòâîòî íè ñìÿòà , ÷å ìåäèèòå íå ãîâîðÿò ïðà-âèëíî çà ìåæäóâåðñêèòå îòíîøåíèÿ. Òàêà ëè å, èëè òîíå èñêà äà ïðèåìå ôàêòè, çà êîèòî òå ñúîáùàâàò?

- Ãîâîðÿò ðàçëè÷íî. Çàâèñè îò ìåäèÿòà, îò ïðåäàâà-íåòî. Íàïðèìåð “Åòíî” íà ÁÍÒ å âåëèêîëåïíî ïðåäàâà-íå, â êîåòî ãîâîðÿò ñâåæî, äîñòúïíî, ñ ÷óâñòâî çà õó-ìîð äîðè. Ïîêàçâàò êàê ðàçëè÷íè âåðñêè îáùíîñòèïðàçíóâàò ïî ðàçëè÷íè ïîâîäè, êîëêî ñà îáùèòå ìî-ìåíòè â òÿõ. Áåç íàçèäàíèå è äèäàêòèêà ïîêàçâàò êîëêîíå ñìå ðàçëè÷íè. Íî íà îáðàòíèÿ ïîëþñ ïðèìåðèòå íåñà ìàëêî. Êàçâàë ñúì âå÷å, ÷å àêî èìà íÿêàêúâ ôîí,êîéòî ðîäè ôåíîìåíà “Àòàêà”, òîâà å ãîâîðåíåòî íàÁîæèäàð Äèìèòðîâ, ìíîãî ÷åñòî íà âåñòíèê “Òðóä”, íàãîëÿìà ÷àñò îò âñåêèäíåâíèöèòå, íà “Ìîíèòîð”, “24 ÷à-ñà” è äð.

- Êàêâè ñà ìîòèâèòå çà òàêîâà ïîâåäåíèå íà ìå-äèèòå?Èìàò ëè ðåñóðñ äà ïðåîäîëåÿò ïîëèòè÷åñêàòàíåêîðåêòíîñò?

- Íå ìîæå äà ñå òâúðäè, ÷å âñè÷êè æóðíàëèñòè èìåäèè íå îñúçíàâàò ñìèñúëà íà êîðåêòíîòî ãîâîðåíåçà ìåæäóåòíè÷åñêèòå ïðîáëåìè. Íå ñúì ìèíàë ïðåçâñè÷êè ðåäàêöèè, çà äà ñúì êàòåãîðè÷åí. Íî äîïóñêàì,÷å èìàò ðåñóðñ. Â ïî÷òè âñè÷êè ðàáîòÿò èíòåëèãåíòíèõîðà. Ïî-ñêîðî èìà íÿêàêâî “îáúðêâàíå” íà ëþáîïèòñ-òâîòî èì. Òî å íàñî÷åíà åäèíñòâåíî è ñàìî êúì ïîëèòè-÷åñêîòî. À ïî-äúëáîêèòå, îïðåäåëÿùèòå ïðè÷èíè çà ôóí-êöèîíèðàíåòî íà ïîëèòè÷åñêîòî, íå ñà èì èíòåðåñíè.Áåç ëþáîïèòñòâî çà èçâúíïîëèòè÷åñêîòî òå ðàáîòÿò ñïðåäðàçñúäúöè, ñ îáùîïðèåòè êëèøåòà. À åäèí îòñìèñëèòå íà ìåäèèòå å äà ïîñòàâÿò ïîä ñúìíåíèå îá-ùîïðèåòîòî.

- Êàðèêàòóðèòå íà Ìîõàìåä â ÷óæäåñòðàííèÿïå÷àò ïîðîäèõà êîíôëèêòè. Êàê ìîæåõà äà ñå èç-áÿãíàò òå?

- Íàïðàâè ìè âïå÷àòëåíèå èçïóñíàòà ôðàçà íà äàò-ñêèòå èçäàòåëè è æóðíàëèñòè, ÷å àêî ñà çíàåëè, ÷å ùååñêàëèðà êîíôëèêò, ÷å ùå èìà òàêèâà ïîñëåäèöè, íåáèõà ïóáëèêóâàëè êàðèêàòóðèòå. Â îïðàâäàíèåòî èì ñåñúäúðæà îòãîâîðúò - ëèïñâàëî èì å çíàíèå, íå ñà áèëèëþáîïèòíè êúì çíà÷åíèåòî íà îáåêòà íà êàðèêàòóðèòåçà ÷àñò îò õîðàòà ïî ñâåòà. À å òðÿáâàëî. Áÿõìå ñòðåñ-íàòè îò ðåàêöèÿòà íà èñëÿìñêèòå ñòðàíè. Íî ïèòàì ñå,àêî ó íàñ ñå îáÿâè êîíêóðñ çà êàðèêàòóðà íà Àïîñòî-ëà Ëåâñêè, êàêâî áè ñòàíàëî? Íÿìàøå ëè òúëïè îò ïî÷è-

Åäíà àíêåòà, íàïðàâåíà ó íàñ, ïîêàçâà:

Òîëåðàíòíè ñìå êúì ìþñþëìàíèòå,ñòðàõóâàìå ñå îò èñëÿìà

Ìèòêî Íîâêîâòúëêóâà òîçè ïàðàäîêñïðåä “Îáåêòèâ”

òàòåëè äà ïðîòåñòèðàò ñðåùó ïîðóãàâàíåòî íà ëè÷-íîñòòà èêîíà íà Àïîñòîëà? Èìà íåùà ó íàñ è â äðóãè-òå, êîèòî ñà íåïðèêîñíîâåíè, íåäîñåãàåìè, ñâåùåíè.

- Íèìà íàèñòèíà íå ñà ãî çíàåëè, íå ñà ãî ïðåäïî-ëàãàëè? Äà íå ãè ëè ïîäîçèðàìå, ÷å ñúçíàòåëíî ñàñòîðèëè òîâà?

- Îñíîâíî êà÷åñòâî íà èíòåëåêòóàëöèòå å ëþáîïèò-ñòâîòî. Òå íå ìîãàò äà î÷àêâàò, ÷å çíàíèåòî ñå âëèâà âñúçíàíèåòî íåçàâèñèìî îò âîëÿòà. Òî ñå òúðñè, òî ñåïîëó÷àâà ñúçíàòåëíî. Íÿìà äà ñå ðàçáåðå òî÷íî ìîòè-âúò èì.

- Àêî íÿìàø ñâîé Áîã, ìîæåø ëè äà çà÷èòàø ÷óæ-äèÿ?

- Çàòîâà ãîâîðèì çà íåïðèêîñíîâåíîñò è êîëåêòèâ-íè îáùíîñòè, à íå çà Áîã. Â ñëó÷àÿ ñ Àïîñòîëà èìàñàêðàëíîñò, íî íÿìà ðåëèãèÿ, ìàêàð ÷å àëòåðíàòèâíèÿòñèíîä ïðåäëîæè äà áúäå êàíîíèçèðàí. Ïðèåìà ñå, ÷åçíàåì êàêâî íå å Áîã, íî íå çíàåì êàêâî å. Òàáóòàòà íàäðóãèòå òðÿáâà äà ñà íåïðèêîñíîâåíè çà èðîíèçèðà-íå è ïîäèãðàâêè, äà ñå îòíàñÿìå âíèìàòåëíî êúì òÿõ.

- Àíêåòàòà, êîÿòî ïðîâåäå Öåíòúðúò çà èíòåðêóë-òóðíè èçñëåäâàíèÿ è ïàðòíüîðñòâî, ïîêàçà ëè æåëà-íèå çà îïîçíàâàíåòî íà èñëÿìà?

- Àíêåòèðàíèòå ñà ìíîãî. Îùå íå ìîãà äà ïðåöåíÿêàê äà òúëêóâàì îòãîâîðèòå. Íî òàì, êúäåòî ñå ãîâîðå-øå çà èñëÿìà ñ íåãàòèâíè ïðåäñòàâè, ñå èìàøå ïðåä-âèä ÷óæäèÿò, èçâúí ãðàíèöèòå íà Áúëãàðèÿ. À òàì, êúäåòîñå ãîâîðåøå ïîçèòèâíî çà õîðàòà, èçïîâÿäâàùè òàçèðåëèãèÿ, ñå âèçèðàõà áúëãàðñêèòå òóðöè èëè äðóãè ìþ-ñþëìàíè â Áúëãàðèÿ. Î÷åâèäíî â íåïîñðåäñòâåí äî-ñåã ñ èñëÿìà ñìå ñêëîííè äà ãî ðàçáèðàìå è âúçïðèå-ìàìå ñ ïîçèòèâíè õàðàêòåðèñòèêè. Ðàçáèðà ñå, ïðàâèñå ñúùåñòâåíî ðàçãðàíè÷åíèå ìåæäó îáèêíîâåíèòåâÿðâàùè, “êîèòî áèëè óïîòðåáÿâàíè”, è âúðõóøêàòà íàÄÏÑ. Íî òîâà å ïîëèòè÷åñêè ìîìåíò.

Ñïîðåä àíêåòàòà ìåäèéíàòà îáùíîñò â Áúëãàðèÿ âúç-ïðèåìà èñëÿìà ó íàñ ïî-ñêîðî ïîçèòèâíî è ãðàäè ïî-çèòèâíè ñòåðåîòèïè çà õîðàòà, èçïîâÿäâàùè èñëÿìà. ×åñà êðîòêè, òðóäîëþáèâè, âåðíè ïðèÿòåëè è äð. È ÷å èñ-ëÿìúò â óæàñíèÿ ñè îáðàç å ñúñðåäîòî÷åí â Ñàóäèò-ñêà Àðàáèÿ, Èðàê, Éîðäàíèÿ... Îòòàì òîé ïðåïðàùà âúë-íè îò òåðîðèñòè êúì çàïàäíèÿ ñâÿò. Êîãàòî èçïîâÿäâà-ùèòå èñëÿì ñà ìàëöèíñòâî, â ïî-ñëàáà ïîçèöèÿ, êàêòîå ó íàñ, ñìå ïî-òîëåðàíòíè. Íî êîãàòî å ìíîçèíñòâî,êîãàòî å ïî-ñèëåí, ïîðàæäà ñèëåí ñòðàõ.

- Êàê äà ñå ðàçáåðå àäåêâàòíî èñëÿìúò, äà ñå êî-ðèãèðàò ìèòîâåòå è êëèøåòàòà çà íåãî? Äèñêóñèèòåíà èíòåëåêòóàëöèòå íå îñòàâàò ëè â çàòâîðåí êðúã?

- Òðÿáâà äà ñå ãîâîðè, äà ñå äèñêóòèðà ðàçáè-

ÎÁÅÊÒÈÂ 33

ðàåìî ñ åçèêà íà ïîçíàíèåòî. Äà ñå ðàçãðàíè÷àâàïîâåäåíèåòî íà âÿðâàùèòå îò òîâà íà òåðîðèñòèòå.Ùå ïîñî÷à êàòî äîáúð àâòîð ñ ãîëåìè ïîçíàíèÿ ïîòåìàòà Ãåîðãè Ìèë÷åâ îò âåñòíèê “24 ÷àñà”. Íî àâòî-ðè êàòî íåãî çà æàëîñò ñà ìàëêî. Íàïðàâè ìè âïå÷àò-ëåíèå, ÷å èíòåðåñúò îò ñòðàíà íà ìåäèèòå êúì íàøà-òà äèñêóñèÿ áåøå ïî÷òè íóëåâ. À òàì ãîâîðèõà ñïå-öèàëèñòè â îáëàñòòà íà èñëÿìà. Òå ãîâîðèõà çà íå-ùà, êîèòî íå ñå çíàÿò íå ñàìî îò îáùåñòâîòî, à è îòæóðíàëèñòèòå. Àâòîðèòå, ïèøåùè ïî òåçè òåìè, òðÿáâàäà ïîçíàâàò èñëÿìà, çà äà ãî ïðåäñòàâÿò ìàêñèìàë-íî ïðàâäèâî. Ùåøå äà èìà ïîâå÷å ñìèñúë, àêî ñåáÿõà ñðåùíàëè ïîâå÷å ðàçëè÷íè, ðàäèêàëíè ïî âèäîòíîøåíèÿ, èçâúí ïîçèöèèòå íà ëåêòîðèòå. Ëèïñâàõààâòîðè è ìåäèè, êîèòî âñåêèäíåâíî èìàò äîñòàòú÷íîïîâîäè è ïèøàò çà ïðîáëåìèòå ñ èñëÿìà, íî íå ãîïîçíàâàò ñåðèîçíî.

- Ñïðàâî÷íèêúò çà èñëÿìà, êîéòî ïðåäñòîè äà ñåîòïå÷àòà, ùå áúäå ëè ïîëåçåí?

- Òîé ùå ïðåäëîæè äîñòà èíôîðìàöèÿ, íî íå ìîæåçíàíèåòî äà ñå ãðàäè ñàìî ÷ðåç íåãî. Íàëàãà ñå äàïîçíàâàìå ãðàíèöèòå íà òîâà çíàíèå. Íàïðèìåð ëåñ-íî å äà îáîáùèì, ÷å öèãàíèòå è ÷óæäåíöèòå åäèíñòâå-íî ñà âèíîâíè çà ïðîáëåìèòå íè, ÷å íåïðàâèòåëñòâå-íèòå îðãàíèçàöèè, êîèòî ãè çàùèòàâàò, ãè íàïðàâèõà íàã-ëè è íàõàëíè, ÷å ãè íàó÷èõà êàê äà òúðñÿò è çàùèòàâàò

ïðàâàòà ñè. Ëåñíî å äà ñå ãîâîðè òàêà, äà ñå ïîñî÷èâèíîâíèÿò èçâúí íàñ.

Èçáðîåíèòå ñà ÷àñò îò îáùåñòâîòî íè. Êîãàòî òåíÿìàò ðàáîòà, õðàíà, îòîïëåíèå, êîãàòî íå èñêàò äà ñåó÷àò, äà ðàáîòÿò, ïðîáëåìúò ñòàâà îáù, íàø, íà îáùåñ-òâîòî, íà äúðæàâàòà. Àêî òå îñòàíàò íà ðúáà íà ñúùåñ-òâóâàíåòî, â ìèçåðèÿ è íåãðàìîòíîñò, íà ðúáà ùå áú-äåì è íèå. Ñúçäàâà ñå ñèòóàöèÿ çà âçðèâ. È íå å ñëó-÷àéíî òîâà, êîåòî ñå ñëó÷âà â ðàçëè÷íè ãðàäîâå è âÑîôèÿ, â êâàðòàë “Çàõàðíà ôàáðèêà” íàïðèìåð. Òîâàíå å ñáëúñúê íà îáùíîñòè, òîâà ñà ñîöèàëíè è îáùåñ-òâåíè êîíôëèêòè.

- Äúðæàâàòà íå ãëåäà ëè íà òåçè ïðîáëåìè íåñå-ðèîçíî? Òÿ ïðåäëàãà îïðîùàâàíå íà çàäúëæåíèÿ, ðàç-íè ñúìíèòåëíè æåñòîâå. Èìà ëè òÿ íóæäà îò òëååùèêîíôëèêòè íà ìàëöèíñòâåíà èëè âåðñêà îñíîâà, êàê-òî òâúðäÿò íÿêîè àâòîðè?

- Îòêðàé âðåìå áúëãàðñêàòà äúðæàâà âúâ âñè÷êèòåñè åìàíàöèè ïðàâè ïîãðåøíè ñòúïêè çà ðàçðåøàâàíå-òî íà òåçè ïðîáëåìè. Òÿ ñå îò÷óæäàâà îò çàäúëæåíèÿòàñè êúì ñâîèòå ãðàæäàíè, íà êîèòî å ñåðèîçåí äëúæíèê.Äîïóñêà ñúçäàâàíåòî íà îáùåñòâåíè íàñòðîåíèÿ íàáàçàòà íà îìðàçàòà êúì öèãàíè, òóðöè è äð., çà äà ïðè-êðèå ìíîãî ïî-ãîëåìè ïîäëîñòè, èçâúðøåíè îò “íåéíè”õîðà.�

Ðàçãîâîðà âîäè Ìàðãàðèòà ÃÎ÷ÅÂÀ

À Í Ê Å Ò À

Àíêåòàòà áå ïðîâåäåíà ñ æóðíàëèñòè ñ öåë äà óñòàíîâè ïðåäðàçñúäúöèòå è ñòåðåî-

òèïèòå ïðè îòðàçÿâàíåòî íà èñëÿìà â áúëãàðñêèòå ìåäèè â ðàìêèòå íà ïðîåêò:

“Èñëÿìúò è ìåäèèòå. Ðàçáóëâàíå íà ïðåäðàçñúäúöè è ïðåîäîëÿâàíå íà ñòåðåîòèïè”

Öåíòúð çà èíòåðêóëòóðíè èçñëåäâàíèÿ è ïàðòíüîðñòâî

Ïðîåêòúò “Èñëÿìúò è ìåäèèòå. Ðàçáóëâàíå íà ïðåäðàçñúäúöè è ïðåîäîëÿâàíå íà ñòåðåîòèïè”

ñå îñúùåñòâÿâà îò Öåíòúðà çà èíòåðêóëòóðíè èçñëåäâàíèÿ è ïàðòíüîðñòâî ñ ïîäêðåïàòà íà

Ïîñîëñòâîòî íà Êðàëñòâî Õîëàíäèÿ ïî Ïðîãðàìà “Ìàëêè ïðîåêòè íà Ïîñîëñòâîòî” (ÌÀÒÐÀ ÊÀÏ).

ÊÀÊÂÈ ÌÀÑÎÂÈ ÑÒÅÐÅÎÒÈÏÈ ÑÐÅÙÀÒÅ Â ÐÀÁÎÒÀÒÀ ÑÈ ÏÎ ÎÒÍÎØÅÍÈÅ ÍÀ ÈÑËßÌÀ?

ÏÎËÎÆÈÒÅËÍÈ ÎÒÐÈÖÀÒÅËÍÈ

Êîíñåðâàòèçúì ñ ïîëîæèòåëåí çíàêÐåàëèçúìÒúðñåíå è ïîñòèãàíå íà ìàêñèìàëíî ñúãëàñèåâúòðå â îáùíîñòòà

Åêñòðåìèçúì è ôàíàòèçúìÊîíñåðâàòèçúì ñ îòðèöàòåëåí çíàêËîøî îòíîøåíèå êúì æåíàòà

�

Òîëåðàíòíîñò êúì ðàçëè÷íîòî/÷óæäîòîâåðîèçïîâåäàíèå.Ïîâèøåí êóëòóðåí èíòåðåñ êúì èñëÿìà,èçðàçåí â òúðñåíå êàêòî íà íàó÷íà,òàêà è íà õóäîæåñòâåíà ëèòåðàòóðà.Õîðà, ïðèåëè èñëÿìà çà ñâîÿ ðåëèãèÿ.

Âðàæäåáíî è äîðè íàïàäàòåëíî îòíîøåíèåêúì âñè÷êè ìþñþëìàíè.Îòêàç îò âñÿêàêâè êîíòàêòè ñ õîðà,èçïîâÿäâàùè èñëÿìà.Íåæåëàíèå çà ïîëó÷àâàíå äîðèíà íàé-îáùà ïðåäñòàâà çà èñëÿìà.

34 ÎÁÅÊÒÈÂ

�ÏÎËÎÆÈÒÅËÍÈ ÎÒÐÈÖÀÒÅËÍÈ

Ðåëèãèÿ íà ìèðà;Íàé-ìëàäàòà è â òîçè ñìèñúë íàé-ñèëíàè âèòàëíà ðåëèãèÿ;Â ñòðàíèòå, ÷èåòî íàñåëåíèå èçïîâÿäâà èñëÿì,ïî÷òè íÿìà ïðåñòúïíîñò çàðàäè âúçïèðàùîòîäåéñòâèå íà ðåëèãèÿòà.

Íàé-àãðåñèâíàòà è ðåòðîãðàäíà ðåëèãèÿ;Èñëÿìñêèòå îáùíîñòè ñà èíêóáàòîð íàòåðîðèñòè;Íå çà÷èòà ,÷å óíèæàâà ïîëîâèíàòà÷îâå÷åñòâî (ðàçáèðàé,æåíèòå!)

Îôèöèàëíîòî ãîâîðåíå âèíàãè å ïîëîæèòåëíî. Ðåàëíîòî ìèñëåíå ñå îñíîâàâà âúðõó ïîäîçðèòåëíîñò.

Èíòåðåñ êúì ïðàçíèöèòå è îáè÷àèòå.Èíòåðåñ êúì âúçìîæíîñòè çà ñúòðóäíè÷åñòâîè îñúùåñòâÿâàíå íà îáùè ïðîåêòè, íàïðèìåðòðàíñãðàíè÷íè ïî îòíîøåíèå íàåêîëîãèÿ, åòíîãðàôèÿ è äð.

Íåäîâåðèå ïîðàäè íàøóìåëè òåðîðèñòè÷íèàêòîâå, â êîèòî ñå ó÷àñòâàëè íàïðèìåðèñëÿìñêè ôóíäàìåíòàëèñòè è äð.Ñòðàõ îò íåðàçáèðàíå îò îòâåòíàòà ñòðàíà, ïîðàäèðàçëè÷èÿ è â ðåçóëòàò íà òîâà íåæåëàíèå çà êîíòàêò×åñòî íå ñå ïðàâè ñúùåñòâåíà ðàçëèêàìåæäó èñëÿì è êðàåí èñëÿì ïîðàäè íåçíàíèå

Ðàáîòëèâè - ïî îòíîøåíèå íà èçïîâÿäâàùèòå ãî â Áúëãà-ðèÿ, êîèòî ÷åñòî ñà ñòðîèòåëíè ðàáîòíèöè; ñïàçâàò ñòðî-ãî ïðàâèëàòà íà ðåëèãèÿòà ñè äúðæàò íà ñåìåéíàòà ÷åñò

Ïðèïîêðèâà ñå ñ ôóíäàìåíòàëèçúìèñëÿì = íà òåðîðèçúìÎòíàñÿò ñå çëå ñ æåíèòå

ÒðóäîëþáèâèÄîáðè ïðèÿòåëèÄúðæàò íà ñåìåéñòâîòî

Ðåëèãèîçåí ôóíäàìåíòàëèçúìÍåñïîñîáíîñò äà ñå èíòåãðèðàò â îáùåñòâîòî“Îðèåíòàëöè” - êàêâîòî è äà çíà÷è òîâà...

Ïîëîæèòåëíèòå ñòåðåîòèïè ñà ñâúðçàíè ñ äóõîâíîñòòà(âñå ïàê âÿðâàø â íåùî èçâúí òåá), ïðàêòèêóâàø íåùî,êîåòî íå å ïðÿêî ñâúðçàíî ñ áèòà, ïàðèòå, íàñúùíèÿ.

Ðåëèãèÿ, êîÿòî ìàíèïóëèðà âÿðâàùèòå, ÷å ñúçäàâàíåòúðïèìîñò êúì íå-ïðàâîâåðíèòå, ÷å ïîíÿêîãàïðåâðúùà âÿðâàùèòå â àðìèÿ çà ôèçè÷åñêàðàçïðàâà ñ îïîíåíòèòå, ÷å óãíåòÿâà æåíèòå

Íÿìà, ñðåùàëà ñúì ñàìî åäèí - çà æåíàòà,êîÿòî äîáðîâîëíî å ïðèåëà ïîä÷èíåíàòà ðîëÿè îò òîâà ñå ÷óâñòâà äîáðå

Ìþñþëìàíèòå ñà ïî-èçîñòàíàëèè ùå ñè îñòàíàò òàêèâàÌþñþëìàíèòå ñà ïî-àãðåñèâíèè ùå ñè îñòàíàò òàêèâàÒåðîðèçìúò å â äóøàòà íà ìþñþëìàíèíà è èäâà îòâðúçêàòà ìó ñ Àëëàõ, íèùî íå ìîæåäà ñå íàïðàâè ïî âúïðîñà, çàòîâà - âíèìàâàé!

È òå ñà õîðà êàòî íàñÒå ñà íàøè ñúñåäèÁúëãàðèÿ íèêîãà íå å áèëà çàïëàõà çà õîðàòà îò Èçòîêà

Èñëÿìúò è íåãîâèòå êðàéíè ïðåäñòàâèòåëè ñà òâúðäåàãðåñèâíè, íåùî, êîåòî â õðèñòèÿíñêèÿ ñâÿò íå å òàêà.Àêî ïðè íàñ èñêàø äà ñè ðàáîòèø ðàáîòàòà, ïðè èñ-ëÿìèñòèòå òîâà èì å ðàáîòàòà - òå ðàáîòÿò èñëÿìèñòè.Âÿðàòà èì èçìåñòâà âñè÷êî îñòàíàëî.

Èñëÿìúò äèñöèïëèíèðà îáùíîñòèòå, òîé å ðåäÈñëÿìúò óêðåïâà ðîäîâèòå âðúçêè - ãðåõîòà åäà íå ïîñòàâÿø ñåìåéñòâîòî íà ïúðâîòî ñòúïàëîíà öåííîñòíàòà ñè ñòúëáèöàÈñëÿìúò å ñèñòåìà îò ìîðàëíè ïðàâèëà

Èñëÿìúò å ðàâåí íà ôóíäàìåíòàëèçìà,ìàñîâî å íåðàçáèðàíåòî, ÷å ôóíäàìåíòàëèçìúòå îáùåñòâåíî-ïîëèòè÷åñêè ñòðîéÈñëÿìúò å ôàíàòèçúì - ñëåïè òúëïè èçïúëíÿâàò,áåç äà ìèñëÿò, çàïîâåäèòå íà ìîëëèòåÈñëÿìúò êàòî ðåëèãèÿ å îñíîâàòà íà òåðîðèçìà

Ìàëêî ñà õîðàòà, êîèòî ïîäõîæäàò áåç, àêî íå ñòðàõ,òî ïîíå áåçïîêîéñòâî, êúì òåìè çàñÿãàùè èñëÿìà.Òîåñò, ïîëîæèòåëíè ñòåðåîòèïè ïî÷òè íÿìà, îñâåí, ÷åðàçëè÷íàòà ðåëèãèÿ íå ïðå÷è íà ñúñåäèäà ñå ðàçáèðàò ÷óäåñíî.

Èñëÿìúò çàäúëæèòåëíî çíà÷è è ôóíäàìåíòàëèçúì è ñâå-ùåíà âîéíà

ÎÁÅÊÒÈÂ 35

Ðîìèòå ñà èíäîåâðîïåéñêè íàðîä ñ ïðàðîäèíà â Ñå-

âåðíà Èíäèÿ. Ïðåñåëíè÷åñêèòå ìó ñòðàíñòâàíèÿ ìè-

íàâàò ïðåç Èðàí, ïîñëå ñå ðàçäâîÿâàò êúì Åãèïåò íà þã è

êúì Ìàëà Àçèÿ è Êàâêàç íà ñåâåð. Ó íàñ, à è íà Áàëêàíè-

òå ðîìèòå èäâàò ñ òóðöèòå ïðåç XIV âåê. Ïîñòåïåííî ñå

ðàçñåëâàò ïî÷òè èç öÿëà Åâðîïà. Ïîïàäíàëè âñðåä íàðî-

äè è â äúðæàâè ñ óñòàíîâåí âå÷å ñâîé îáùåñòâåí ðåä è

àäìèíèñòðàöèÿ, ðîìèòå ñà äëúæíè äà ïðèåìàò òîçè ôàêò,

çà äà îöåëåÿò, ïîâëèÿâàéêè ñå ïî òîçè íà÷èí è îò ñúîòâåò-

íàòà êóëòóðà è íðàâè. Äîíåñåíèÿò ðîìàíñêè åçèê ñúùî

ñå ïîâëèÿâà îò ëîêàëíèÿ åçèê, áåç äà çàãóáâà ñâîÿòà èäå-

íòè÷íîñò.

Äúðæàâíèòå ãðàíèöè, ëèïñàòà íà ìàñîâè ñúîáùèòåë-

íè ñðåäñòâà ïî îíîâà âðåìå, ãîëåìèòå ðàçñòîÿíèÿ ìåæäó

îòäåëíèòå ðîìñêè äèàëåêòè è äð. äîïðèíàñÿò çà ðàçäâîÿ-

âàíå íà ïúòèùàòà çà ðàçâèòèåòî èì è îáðàçóâàíå íà áú-

äåùè îòäåëíè ðîìñêè åçèöè. Òàêà å ñòàíàëî è ñ ðàçïàäà-

íåòî íà ëàòèíñêèÿ åçèê è îáðàçóâàíåòî íà äíåøíèòå ðî-

ìàíñêè åçèöè, êàêòî è ñ ðàçïàäàíåòî íà ñòàðîáúëãàð-

ñêèÿ åçèê è îáðàçóâàíåòî íà äíåøíèòå ñëàâÿíñêè åçèöè.

È âúïðåêè ÷å ïðè òÿõ ÿñíî ïðîçèðà ãðàìàòè÷íîòî, ëåêñè-

êàëíîòî è äðóãè ñõîäñòâà ñúñ ñòàðèÿ ìàòåðåí åçèê, òå ñà

âå÷å îòäåëíè åçèöè. Äîðè ïðåäè íÿêîëêî ãîäèíè Áúëãàðèÿ

ïðèçíà îôèöèàëíî ìàêåäîíñêèÿ åçèê, âúïðåêè ÷å â ñâîÿ-

òà ñúùíîñò òîâà å áúëãàðñêè äèàëåêò.

Ðàçëè÷èåòî ìåæäó áúëãàðñêèòå ðîìñêè äèàëåêòè è

ðîìñêèòå äèàëåêòè â äðóãèòå ñòðàíè å ìíîãî ïî-ãîëÿìî,

íåçàâèñèìî ÷å îáùèÿò êîðåí ñå å çàïàçèë. Âå÷å å íåâúç-

ìîæíî äà ñå ãîâîðè çà åäèíåí ðîìñêè åçèê, à çà ðîìñêà

ãðóïà åçèöè îò èíäîåâðîïåéñêîòî åçèêîâî ñåìåéñòâî.

Â êðàÿ íà XX âåê ãîëåìèòå îáùåñòâåíè ïðîìåíè â Åâ-

ðîïà îáúðíàõà âíèìàíèå è íà åòíè÷åñêèÿ ïðîáëåì. Ðî-

ìèòå ïîêàçàõà, ÷å ãè èìà è òÿõíîòî ñúùåñòâóâàíå íå å çà

ïîäöåíÿâàíå. Íà 7 àïðèë 1990 ã. å ïðèåòà Âàðøàâñêàòà

äåêëàðàöèÿ çà ïðåïîäàâàíå íà “ìåæäóíàðîäíî ïðèç-

íàòèÿ ñòàíäàðò íà ðîìñêèÿ åçèê ïî ïîðú÷êà íà Ìåæäó-

íàðîäíèÿ ðîìñêè ñúþç. Òîçè ñòàíäàðò âêëþ÷âà åäèííà

ïðàâîïèñíà ñèñòåìà íà îñíîâàòà íà ëàòèíèöàòà”. Ïàê

ñïîðåä òîçè ñòàíäàðò “â îáëàñòòà íà ìîðôîëîãèÿòà, ãëà-

ãîëà è èìåíàòà ðàçëè÷èÿòà ìåæäó äèàëåêòèòå íå ñà ñú-

ùåñòâåíè. Åäèíñòâîòî íà ïðàâîïèñíàòà ñèñòåìà äàâà âúç-

ìîæíîñò ðàçëè÷íèòå äèàëåêòè äà ñå ðàçáèðàò â îñíîâíè

ëèíèè.”

Íåêà èçòúêíåì, ÷å ñïîìåíàòèÿò Ìåæäóíàðîäåí ðîì-

ñêè ñúþç å ñúçäàäåí íà Çàïàä, êúäåòî âñè÷êè ïèñìåíîñòè

è àçáóêè ñà íà ëàòèíèöà, çàòîâà è “åäèííàòà ïðàâîïèñ-

íà ñèñòåìà” å ïî òåõåí îáðàçåö, îòðàçÿâàùà ñàìî çà-

ïàäíèòå äèàëåêòè íà ðîìñêàòà åçèêîâà ãðóïà. Äåéñòâè-

òåëíîñòòà å òî÷íî îáðàòíàòà. Ïðåäè íÿêîëêî ãîäèíè ó íàñ

ñå ïðîâåäå ñðåùà íà ðîìñêè ïðåäñòàâèòåëè îò áàëêàí-

ñêèòå ñòðàíè. Îñîáåíîñòèòå áÿõà äâå:

Ïî ïîâîä íà ïóáëèêóâàíîòî*

Ïîäõîäÿùà ëè åçà ðîìñêèÿ åçèê êèðèëèöàòà

1. Òåçè ðîìñêè ïðåäñòàâèòåëè ñå ðàçáèðàõà ïîìåæäó

ñè “â îñíîâíè ðîìñêè ëèíèè” ÷ðåç ïðåâîäà÷è.

2. Âñè÷êè ðîìñêè äåëåãàöèè ïðåäñòàâèõà ñâîÿòà ïðà-

âîïèñíà ðîìñêà ñèñòåìà íà àçáóêàòà íà ñòðàíàòà ñè,

îñâåí áúëãàðñêàòà, èìèòèðàùà àíãëèéñêàòà àçáóêà.

Â ñòðàíèòå ñ êèðèëèöà îáà÷å ñúùî ñà ïðèëîæèëè ñâîÿ-

òà àçáóêà íà êèðèëèöà, à íå ÷óæäà. Åòî çàùî îòïàäà âúç-

ìîæíîñòòà ðîìèòå îò öÿë ñâÿò, èëè ïîíå â Åâðîïà äà ñå

ðàçáèðàò “â îáùè ëèíèè” íà ðîìñêè åçèê, è òî ñ àíãëèé-

ñêà àçáóêà. Èçâåñòíî å, ÷å èçëÿçîõà íåïðèëîæèìè îïèòè-

òå íà íÿêîè íàøè “íàó÷íè” ëè÷íîñòè äà ñúòâîðÿò ðîìñêà

ïèñìåíîñò, áóêâàðè, ó÷åáíèöè, ðå÷íèöè è ò. í. ñ èìèòàöèè

íà àíãëèéñêàòà àçáóêà. Íåïðèëîæèìî å è íàíàñÿíåòî íà

àçáóêàòà íà åäèí åçèê åäíî êúì åäíî âúðõó äðóã åçèê,

êîãàòî òåçè åçèöè îòñòîÿò ïîìåæäó ñåáå ñè íà âåêîâå. Îïè-

òèòå íà ñïîìåíàòèòå “íàó÷íè” ñïåöèàëèñòè ñà ïðîäèêòó-

âàíè ïî ïðèíöèï îò òÿõíîòî ñëóæåáíî ïîëîæåíèå èëè ïî-

ëèòè÷åñêà ïðèíàäëåæíîñò. Òåçè åçèêîâè ïðîáëåìè òðÿáâà

äà ñå ðåøàâàò ñàìî îò ñïåöèàëèñòè ôèëîëîçè, ïîñâåòåíè

íà åçèêîâàòà ìàòåðèÿ íà ðîìñêèÿ åçèê.

Ïðåíåáðåãâà ñå ðîäíàòà íè àçáóêà, êèðèëèöàòà, êîåòî

íå ïðàâè íèòî åäíà ñòðàíà. Ñ èçíåíàäà íàó÷àâàìå îò

âåñòíèöèòå, ÷å íàøè “ñïåöèàëèñòè” èçòúêâàò òóðñêèÿ åçèê

êàòî ïðåäïî÷èòàí îò ðîì÷åòàòà. Îáùîòî ìåæäó òóðöèòå è

ðîìèòå å âúâ ôîëêëîðà è ðèòìèêàòà â ìóçèêàòà. Ñúâðå-

ìåííàòà òóðñêà àçáóêà (íà ëàòèíèöà) å ñìåñ îò òðè àçáó-

êè. Â êðàéíà ñìåòêà ðîäèòåëèòå ùå ðåøàâàò êàêúâ åçèê

ùå ñå ó÷è, à íå äåòåòî ñúñ ñâîåòî äåòñêî ðàçáèðàíå è

“ñàìîñúçíàíèå”. Àêî ðîäèòåëèòå ïðåäïî÷åòàò òóðñêèÿ

ïðåä ðîìñêèÿ, òå àâòîìàòè÷íî èçãóáâàò ñâîÿòà ðîìñêà

èäåíòè÷íîñò, êîÿòî òàêà ðåâíîñòíî áðàíÿò.

Åçèêîâèÿò âúïðîñ å ñâúðçàí è ñ èíòåãðàöèÿòà íà ðî-

ìèòå. Íåëîãè÷íî å äà ñå ïðàâè ïðèîáùàâàíå êúì áúëãàð-

ñêîòî îáùåñòâî ñ ÷óæäà àçáóêà. Àêî ñúäèì ïî èçíàñÿíîòî

íàïîñëåäúê â áúëãàðñêèòå ìåäèè, èíòåãðàöèÿòà, ïðîâå-

äåíà ïî ãîðåïîñî÷åíèòå ìåòîäè, å äîâåëà äî íóëåâ ðå-

çóëòàò. “Èíòåãðèðàíè” ñà ñàìî îòïóñêàíèòå ïàðè çà íåÿ.

Ïèòàì ñå äàëè ùå áúäàò äîñòàòú÷íè äåñåòòå ãîäèíè,

ïðåäâèäåíè çà ðîìñêîòî èíòåãðèðàíå. È âúïðåêè ÷å ñìå

îáâúðçàíè ñ ìåæäóíàðîäíà êîíâåíöèÿ çà ìàëöèíñòâàòà,

áè òðÿáâàëî äà îòñòîÿâàìå è ñîáñòâåíèòå ñè âúçìîæíîñ-

òè è èíòåðåñè, êàêòî ïðàâÿò äðóãèòå ñòðàíè îò òàçè êîí-

âåíöèÿ. Êèðèëèöàòà å âå÷å ðåäîâíî ïðèçíàòà êàòî ðàâ-

íîñòîéíà íà ëàòèíèöàòà èìåííî â ÅÑ. Ïðè âçåìàíå íà

ðåøåíèå ïî êàðäèíàëíèÿ âúïðîñ çà áúäåùàòà ðîìñêà

àçáóêà â Áúëãàðèÿ òðÿáâà äà ñå óâàæè ìíåíèåòî íà ñïå-

öèàëèñòè ôèëîëîçè, ìîæåùè åäèíñòâåíî äà äàäàò ïðà-

âèëíî ñòàíîâèùå è ðåøåíèå.�

Ëþáîìèð Èâ. ÑÅÐÄÅÂ

Ìîíòàíà

àâòîð íà Ðîìñêàòà àçáóêà (íà êèðèëèöà),

íà Ðîìñêèÿ áóêâàð (íà êèðèëèöà),

íà Ó÷åáíèê ïî ðîìñêè åçèê

è íà Ðîìñêî-áúëãàðñêè è Áúëãàðñêî-ðîìñêè

ðå÷íèöè

* “Çàùî ðîìèòå â Áúëãàðèÿ ïðåäïî÷èòàò äà ó÷àò òóðñêè åçèê

âìåñòî ìàé÷èí” îò Ãåîðãè Æå÷åâ, ñï. “Îáåêòèâ”, áð. 128,ÿíóàðè 2006 ã.

Òîíè ÍÈÊÎËÎÂ

Èñòîðèÿòà, çàùî äà ñå ëúæåì, ñå ïèøå ñúñ çàä-

íà äàòà. Âîéíè è òðàãåäèè, áåäñòâèÿ è íåïî-

íÿòíè ïîáåäè èçíèêâàò îò ïðÿõîëÿêà íà ñúáèòèÿòà,

äîíÿêúäå íåíàäåéíî, íî âñúùíîñò ñ îïðåäåëåíà

öåë. Íå ÷å íåùàòà íå ñå ïîâòàðÿò, äà íå áúäåì

íàèâíè... Âãëåäàéòå ñå â ñëó÷èëîòî ñå ïðåç ÕÕ âåê

- äâå “ãîðåùè” ñâåòîâíè âîéíè è äåñåòêè ìèëèîíè

æåðòâè áÿõà ïîñëåäâàíè îò åäíà “ñòóäåíà âîéíà”,

â ÷èéòî êðàé - íå íà èñòîðèÿòà, à ñïîðåä õðîíîëî-

ãèÿòà - èìàøå îòíîâî ðèìåéê - Áîñíà, Êîñîâî, âîé-

íàòà â Çàëèâà...

Ïîâòàðÿåìîñòòà íà

óæàñèòå è êðúâîïðîëè-

òèÿòà îáà÷å íå ñà äåôåêò

íà èñòîðèÿòà, íèòî íà ïà-

ìåòòà. Òå ñà ÷àñò îò îíà-

çè íåïîíÿòíà “ëèïñà íà

äîáðî”, íàä êîÿòî ðàç-

ìèøëÿâà îùå Ñâåòè Àâ-

ãóñòèí. Êàê èíà÷å äà îï-

ðåäåëèì çëîòî? Ïðîäúë-

æèì ëè îáà÷å ðàçìèøëå-

íèåòî â òàçè ïîñîêà, âè-

íàãè èìà ðèñê ñåïíàòî äà

îòðå÷åì èçîáùî âúçìîæ-

íîñòòà çà ïðàâîñúäèå.

Èìà è äðóãà âúçìîæíîñò. Äàëå÷ ïî-ïðîñòè÷êà,

íî íèêàê íå ëåñíà - èñòîðèÿòà å “âñòúïâàíå â íàñ-

ëåäñòâî”. Êàê äðóãîÿ÷å äà îïèøåì âðúçêàòà ìåæ-

äó íàñ è ìèíàëîòî, ìåæäó íàñ è õîðàòà ïðåäè íàñ,

àêî íå ïî ôîðìóëàòà, ïî êîÿòî íàñëåäÿâàìå ðîä-

íèíèòå ñè - ñ ïëþñîâåòå è ìèíóñèòå, ÷å è ñ ïî íÿêîÿ

ïîçàáðàâåíà ïîëèöà, òúðêàëÿùà ñå èç ÷åêìåäæå-

òàòà è ñêðèíîâåòå.

Ïîãëåäíàòî îò òîçè úãúë, èñòîðèÿòà å íàñëåäñ-

òâî è äúëã. Èíà÷å áè ñå ïðåâúðíàëà â íåïîíÿòíî

ñòðóïâàíå íà ôàêòè, ðàçãîâîðè è ðàçêàçè, ïðîñòî

çà äà ñå ïðèäúðæàìå êúì õðîíîëîãèÿòà.

Íî íåùàòà íå ñà òàêèâà. Êîëêîòî è ïîñòìîäåð-

ííîñòòà äà íè å ïðèó÷èëà êúì ðåëàòèâèçúì, èìà

ñòðÿñêàùè äðàìè, îò ÷èåòî èìå èçòðúïâàìå.

Íàïðèìåð êàæåì ëè “Íþðíáåðã”. Áåç çíà÷å-

íèå äàëè ñìå ïðåç 1946 ã., ïî âðåìåòî íà ïðîöåñà

ñðåùó íàöèñòêèòå ëèäåðè âîåííîïðåñòúïíèöè, èëè

ïðåç 2006 ã. - 60 ãîäèíè ïî-êúñíî. Íåùî, â êîåòî

ëåñíî ñå óáåæäàâàìå, ðàçëèñòâàéêè êíèãè êàòî

òàçè íà Äæîóçåô Ïåðñèêî*, ïèñàíè ñ ïîõâàòèòå íà

Çà Íþðíáåðã èëè êàêäà íå áàíàëèçèðàìå äîáðîòî

õîëèâóäñêîòî êèíî, íî âúç îñíîâàòà íà ïëàíèíè îòäîêóìåíòè.

Èñòîðèÿòà ìîæå äà å çàäúõàíî ïîâåñòâîâàíèåïðè óñëîâèå, ÷å áúäå ÷åòåíî ñ äíåøíà äàòà. Îïè-òàéòå ñàìè, çà÷èòàéêè ñå â “Íþðíáåðã”. Íàïúëíîäîïóñêàì, ÷å îùå â ñðåäàòà íà êíèãàòà ùå ïðåñ-êî÷èòå äèñòàíöèÿòà íà âðåìåòî. Ïîðåäíèòå òåëå-âèçèîííè íîâèíè ñàìè íàëàãàò ðèòúìà íà ïðåõîäà- îò ñìúðòòà íà ãëàâíèÿ îáâèíÿåì â Íþðíáåðã Õåð-ìàí Ãüîðèíã â êèëèÿòà êúì ñìúðòòà íà ÑëîáîäàíÌèëîøåâè÷ â çàòâîðà Øåâåíèíãåí.

Â êîÿ ãîäèíà è êúäå ñìå íèå? Ïðåç 1946 èëèïðåç 2006 ã.? Â çàòâîðà íà òðèáóíàëà â Íþðíáåðãèëè â Õàãà? Â êèëèÿòà íà Ãüîðèíã èëè íà Ìèëîøå-âè÷? Çàùîòî êàêòî òîãàâà, òàêà è ñåãà ïðîäúëæà-âàò äà âèòàÿò âúïðîñè îêîëî ïðîöåäóðàòà, à ãëàâ-íèòå îáâèíÿåìè èçáèðàò ñìúðòòà, çà äà ïîñòàâÿòìåæäóíàðîäíîòî ïðàâîñúäèå â çàäúíåíà óëèöà.

È âúïðåêè òîâà, âúïðåêè âñè÷êî ìåæäóíàðîä-íîòî ïðàâîñúäèå ïðàâè ñâîèòå ìàëêè, ìàêàð è êî-ëåáëèâè ñòúïêè. Íà÷àëîòî å ïîñòàâåíî òúêìî ñëåäêðàÿ íà Âòîðàòà ñâåòîâíà âîéíà, êîãàòî ñòðàíèòåïîáåäèòåëêè ðåøàâàò âñè÷êî äà ïðèêëþ÷è ñúñ ñúä,à íå ÷ðåç ðàçïðàâà ïî ïðàâîòî íà ïî-ñèëíèÿ. Ïðåä-ñòàâåòå ñè êàêâî áè áèëî, àêî áå íàääåëÿëî íåïðåäëîæåíèåòî íà ïðåçèäåíòà Ðóçâåëò çà êîíñòè-òóèðàíåòî íà Ìåæäóíàðîäåí òðèáóíàë, à íà Óèí-ñòúí ×úð÷èë, êîéòî íàñòîÿâàë íàöèñòêèòå âîäà÷èïðîñòî äà áúäàò îáåñåíè. Îò ãëåäíà òî÷êà íà îò-ìúùåíèåòî çàðàäè äåÿíèÿòà íà íàöèñòèòå, îòãî-âîðíè çà ìàñîâèòå óáèéñòâà è õîëîêîñòà, ìÿðêà-òà ìîæå è äà å èçãëåæäàëà îïðàâäàíà. Íî îò ãëåä-íà òî÷êà íà ãëîáàëíàòà ñïðàâåäëèâîñò áè áèëî ïî-âå÷å îò ïîãðåøíî.

Çàùîòî Íþðíáåðã âñå ïàê ïðåäëîæè ìàòðèöàçà ñïðàâåäëèâîñò, ïî ñèëàòà íà êîÿòî ìîæå äà áú-äå òúðñåíà îòãîâîðíîñò çà ïðåñòúïëåíèÿ ñðåùó÷îâå÷åñòâîòî. Ïðîöåñúò â Íþðíáåðã ñúáðà îãðîì-íî êîëè÷åñòâî äîêóìåíòè çà ïðåñòúïëåíèÿòà íà íà-öèçìà, çà ëàãåðèòå íà ñìúðòòà, çà ãåíîöèäà íàäåâðåè, ðîìè, èíâàëèäè, êîèòî ïîçâîëÿâàò è äíåñäà ïðîäúëæè áèòêàòà íà ïàìåòòà ñðåùó ðàñèçìàè îòðèöàíèåòî. Îñîáåíî âúâ âðåìå, êîãàòî è áúë-ãàðñêèÿò êíèæåí ïàçàð èçîáèëñòâà ñ êíèãè, ôàë-øèôèêàöèè íà õîëîêîñòà è èñòîðè÷åñêàòà èñòè-íà, êàêòî è ñúñ ñêóäîóìíè ñú÷èíåíèÿ çà “ñâåòîâ-íè êîíñïèðàöèè” è çà “áóìåðàíã íà çëîòî”.

Ñëåä Íþðíáåðã ñâåòúò âñå ïàê ðàçïîëàãà ñ ïðå-öåäåíò, êîéòî óëåñíÿâà áèòêàòà ñ “ëèïñàòà íà äîá-ðî”, êàêòî è ñ ïîïúëçíîâåíèÿòà íà êðåñëèâè óëè-÷íè îðàòîðè, ïðåäëàãàùè åâòèíè ðåöåïòè çà ðàç-÷èñòâàíåòî íà åòíîñè. Îñòàíàëîòî, íàé-òðóäíîòî,å ïðàâîñúäèåòî âñå ïàê äà ñå ïðèëîæè íà äåëî.�

36 ÎÁÅÊÒÈÂ

* Äæîóçåô Ïåðñèêî. “Íþðíáåðã. Çëîäåéñòâîòî íàñúä”, Ñîôèÿ, èçäàòåëñòâî “Ñèåëà”, 2006 ã., ïðåâîä Àë-ôðåä Êðèñïèí.

ÎÁÅÊÒÈÂ 37

Ïàâëèíà ÆÅËÅÂÀ

“Âúçïîëçâàì ñå îò ñëó÷àÿ, çà äà ïðèïîìíÿ, ÷å âîé-íàòà â Áîñíà ïðèêëþ÷è ïðåäè 13 ãîäèíè, à õîðàòà ïðî-äúëæàâàò äà æèâåÿò ñ óæàñíèòå ñïîìåíè çà íåÿ - çàÿ-âè â Áåðëèí ìëàäàòà ßñìèëà Æáàíè÷ îò Ñàðàåâî, ÷èé-òî ôèëì “Ãúðáàâèöà” ïîëó÷è “Çëàòíà ìå÷êà” îò òàçãî-äèøíîòî ìåæäóíàðîäíî æóðè. - Âñå îùå å òðóäíî äàñå çàáðàâè, ÷å 20 000 æåíè áÿõà èçíàñèëåíè, 100 000äóøè áÿõà óáèòè è åäèí ìèëèîí áÿõà ïðîïúäåíè îò äî-ìîâå ñè!” - äîïúëíè 31- ãîäèøíàòà áîñíåíñêà ðåæè-ñüîðêà.

“Ãúðáàâèöà” å êâàðòàë â äíåøíî Ñàðàåâî, íåäà-ëå÷ îò äîìà íà ñàìàòà Æáàíè÷. Ñïîðåä åìîöèîíàëíè-òå ñâèäåòåëñòâà íà ðîäåíàòà ïðåç 1974 ã. ðåæèñüîðêàïî âðåìå íà âîéíàòà òîé áèë ïðåâúðíàò âúâ âîåíåí ëà-ãåð. Äåí ñëåä äåí òÿ íàáëþäàâàëà òðóäíèÿ æèâîò íààðåñòóâàíèòå ìèðíè æèòåëè.

Âúâ ôèëìà Åñìà (Ìèðÿíà Êàðàíîâè÷) æèâåå ñàìàñ äúùåðÿ ñè Ñàðà (Ëóíà Ìèéîâè÷). Â ñêðîìíèÿ àïà-ðòàìåíò íÿìà è ñëåäà îò ìúæ. Òàêúâ å èìàëî ïðåäè ãî-äèíè, íî çà êðàòêî. Ìèíàë è çàìèíàë, åäèí àíîíèìåíñðúáñêè “÷åòíèê” èçîñòàâèë èçíàñèëåíàòà îò íåãî ìþ-ñþëìàíêà Åñìà ñ óæàñíî íàñëåäñòâî: äåòå, ïîÿâèëîñå â îìðàçà. Äåòå, êîåòî ìàéêàòà òðÿáâà äà îòãëåäàêàòî íîðìàëíî ìîìè÷å â íåíîðìàëíî âðåìå...

ßñíî å, ÷å “Ãúðáàâèöà” íå å ñàìî èìå íà êâàðòàë,à ñèìâîë íà ïðèíóäàòà äà êðèåø ñúäáîâíà òàéíà îòíàé-îáè÷àíîòî îò òåá ñúùåñòâî. À ïðèíóäàòà òëàñêàêúì ëúæà. Òàêà Ñàðà ñå ïðåâðúùà â äúùåðÿ íà ãåðîéîò âîéíàòà!

Èñòèíàòà çà æåñòîêîòî è íåæåëàíî èçíàñèëâàíåîñòàâà äúëáîêî ñêðèòà â äóøàòà íà Åñìà. Çàòîâà òÿòàéíî ãúëòà õàï÷å ñëåä õàï÷å è ïðîòèâ âîëÿòà ñè ðàáîòèâ íîùíî çàâåäåíèå ñ ïèÿíè ìúæå. Ïàê òàéíî ïîñåùàâàñáèðêè íà æåíè â ïîäîáíî “ïîëîæåíèå”...

Òðóäíî ñïîòàÿâàíîòî âúòðåøíî íàïðåæåíèå èçáè-âà â îñòúð âúíøåí êîíôëèêò. Â ó÷èëèùåòî íà Ñàðà îð-ãàíèçèðàò åêñêóðçèÿ. Òåçè äåöà, ÷èèòî áàùè ñà çàãè-íàëè êàòî ãåðîè ïðåç âîéíàòà è ìîãàò äà ãî äîêàæàò ñäîêóìåíò, ùå ïúòóâàò áåçïëàòíî. Îñòàíàëèòå ùå òðÿáâàäà âíåñàò ïúëíèÿ ðàçìåð íà òàêñàòà.

Äîêóìåíò çà ãåðîéñêà ñìúðò òàêà è íå ñå ïîÿâÿâà.Ñâðúõ÷óâñòâèòåëíàòà 12-ãîäèøíà Ñàðà, óñåùà, ÷å íå-ùî íå å íàðåä. “Èñêàì èñòèíàòà!” - êðåùè òÿ íà ìàéêàñè, êîÿòî ñëåä äúëãîòî ñòèñêàíå íà çúáè íå èçäúðæà:“Èñêàø èñòèíàòà? Åòî òè ÿ: íå ñè äåòå íà ãåðîé. Òè ñèêîïåëå!”

Èñòèíàòà ðàæäà íîâà ïðèíóäà. À íîâàòà ïðèíóäàòëàñêà êúì áóíò. Ñàðà îñòðèãâà êîñàòà ñè íóëà íîìåð.Æåñòîê ñ èñêðåíîñòòà ñè ïðîòåñò...

Òàêà “ìàëêèÿò” ôèëì íà Æáàíè÷ óñïÿâà äà ñå ïðå-

“ÃÚÐÁÀÂÈÖÀ” -ÌÀËÊÎÒÎ ÊÈÍÎ Â ÃÎËÅÌÈß ÑÂßÒ

âúðíå â äîêóìåíò çà íå÷îâåøêîòî â ÷îâåøêèÿ ñâÿò.Â ãîëÿìà ñòåïåí âúçäåéñòâèåòî ìó ñå äúëæè íà èç-

âåñòíàòà îò ôèëìèòå íà Êóñòóðèöà Ìèðÿíà Êàðàíîâè÷.“Òÿ å èçêëþ÷èòåëíà àêòðèñà - ñïîäåëÿ Æáàíè÷, - êîÿòîâèíàãè ðàáîòè íà íÿêîëêî íèâà. Â “Ãúðáàâèöà” èãðàåæåíà, ÷èéòî æèâîò ñå ãðàäè íà ëúæà. Íÿêîãà â “Áàùà âêîìàíäèðîâêà” íà Êóñòóðèöà Ìèðÿíà ñúùî áåøå ìàé-êà. Ñàìî ÷å îò âðåìåòî íà ñîöèàëèçìà, ñ òèïè÷íèòå ñèòîãàâàøíè ðàíè è ñòðàõîâå.”

Ñèâêàâàòà çèìà, êàëíîòî ôóòáîëíî èãðèùå, ëåäå-íàòà ïúðçàëêà, ïîëóðàçðóøåíàòà ñãðàäà, â êîÿòî Ñà-ðà çà ïúðâè ïúò ñå äîêîñâà äî ïèñòîëåò íà “âåòåðàí îòâîéíàòà” - âñè÷êî òîâà å íåàòðàêòèâíèÿò æèâîò. Áÿãñòâî-òî îò òèïè÷íàòà (à ÷åñòî è äîñàäíà) “âîåííà” ïàòåòèêàå îñúçíàòî. Öåëòà? Åäèí ÷óâñòâèòåëåí è äèñöèïëèíè-ðàí, åäèí... ïàðàäîêñàëåí àñêåòèçúì...

Ñïîðåä Æáàíè÷ “Ãúðáàâèöà” å ôèëì “çà ñòàðèòå èíîâèòå ðàíè”. Íî ñúùî “ïúòóâàíå â áúäåùåòî”. Ñêðîì-íèÿò îïòèìèçúì å èçâåñòåí îùå îò ðàáîòàòà íà îñíî-âàíàòà îò ñàìàòà íåÿ ïðåç 1997 ã. Àñîöèàöèÿ íà àðòèñ-òèòå. È îò ïðîäóöåíòñêàòà º êúùà “Äåáëîêàäà”, âäúõíî-âèëà äåñåòèíà äîêóìåíòàëíè è âèäåîôèëìè, ñòàðàòåë-íè ñâèäåòåëñòâà çà ñëåäâîåííèÿ æèâîò íà ãðàæäàíèòåíà Ñàðàåâî.

Íàé-èçâåñòíàòà ïðîÿâà íà ðåæèñüîðêàòà äî “Ãúð-áàâèöà” å êðàòêàòà íîâåëà “Ðîæäåí äåí” â êîëåêòèâ-íèÿ ìëàäåæêè ôèëì “Lost and Found” (“Çàãóáåíî è íà-ìåðåíî”). Â íåÿ äâå ðîäåíè íà åäèí è ñúùè äåí ìîìè-÷åòà îò ðàçëè÷íè åòíè÷åñêè ãðóïè ñå ñðåùàò íà ñðå-äàòà íà ñòàðèíåí ìîñò. Âúçñòàíîâeí ñëåä âîéíàòà èñâúðçâàù äâåòå ÷àñòè íà ãðàä Ìîñòàð...

Äíè ñëåä çàâúðøâàíåòî íà Áåðëèíàëå íèñêîáþ-äæåòíèÿò ôèëì íà Æáàíè÷, ñòàíàë âúçìîæåí áëàãîäà-ðåíèå íà ôèíàíñîâîòî ó÷àñòèå íà Àâñòðèÿ, Õúðâàòñêà,Áîñíà è ôîíäà “Åâðîèìàæ”, íàé-íåî÷àêâàíî ñå ïðå-âúðíà â ïîâîä çà åâðîñêàíäàë. Ðåïóáëèêà Ñðúáñêà,èíòåãðàëíà ÷àñò íà Áîñíà è Õåöåãîâèíà, ðåøè äà ïîï-ðå÷è íà ïðîæåêöèèòå íà ôèëìà â êèíîñàëîíèòå º. Àâñÿêà äúðæàâà, êîÿòî å ïúëíîïðàâåí ÷ëåí íà “Åâðîè-ìàæ” êàòî Áîñíà è Õåðöåãîâèíà, òðÿáâà äà ðàçïðîñ-òðàíè ïîäêðåïåíèÿ îò ôîíäà ôèëì. Àêî òîâà íå ñòàíå,íà ïðîäóöåíòèòå ìîæå äà áúäå íàëîæåíî íàé-òåæêîòîíàêàçàíèå: äà âúðíàò ïîëó÷åíèòå ïàðè. Äðàñòè÷íàòàïîëèòè÷åñêà öåíçóðà, óïðàæíåíà âúðõó ôèëì ñ ìèðî-ëþáèâî ïîñëàíèå, îñíîâàòåëíî ïðåäèçâèêà îñòðàòàðåàêöèÿ íà Ñúâåòà íà Åâðîïà.

Íà ôèíàëà àâòîáóñ ñ ó÷åíèöè íàïóñêà “Ãúðáàâè-öà”. Ïðåç çàäíîòî ñòúêëî ñå ìåðæåëåå ñàìî åäíà îñ-òðèãàíà ãëàâà. Íà òðîòîàðà - îïúíàòàòà êàòî ïðóæèíàôèãóðà íà ìàéêàòà. Íå ñëåä äúëãî ðúêàòà íà Ñàðà ëå-êî ñå ïîâäèãà. Âìåñòî äîâèæäàíå - åäèí ìàëúê æåñò íàåäíà ãîëÿìà ïðîøêà...�

38 ÎÁÅÊÒÈÂ

ðåç 2005 ã. íîâè ïðèìåðè ïîêàçàõà, ÷å ìú÷åíèÿòà è òîðìîçúò ñà áèëè ñúùåñòâåíà÷àñò îò àíòèòåðîðèñòè÷íàòà ñòðàòåãèÿ íà àäìèíèñòðàöèÿòà íà Áóø. Òàçè ñòðàòå-ãèÿ ïîäðèâà ãëîáàëíàòà çàùèòà íà ÷îâåøêèòå ïðàâà, çàÿâè ÕÐÓ â ãîäèøíèÿ ñèäîêëàä.

Äîêàçàòåëñòâàòà ïîêàçâàò, ÷å çëîóïîòðåáèòå ïðè ðàçïèòè íå ìîãàò äà áúäàòñâåäåíè äî ïðîñòúïêèòå íà íÿêîëêî âîéíèöè îò íèñúê ðàíã, à ñà ñúçíàòåëåí ïîëè-òè÷åñêè èçáîð íà ñòàðøè ïðåäñòàâèòåëè íà àìåðèêàíñêîòî ïðàâèòåëñòâî. Â äîê-ëàäà ñå êàçâà, ÷å òàçè ïîëèòèêà å ïðåïÿòñòâàëà ñïîñîáíîñòòà íà Âàøèíãòîí äàóãîâàðÿ è ïðèòèñêà äðóãè äúðæàâè äà ñúáëþäàâàò ïðàâàòà íà ÷îâåêà.

“Áîðáàòà ñ òåðîðèçìà å îñíîâíà çà êàóçàòà íà ÷îâåøêèòå ïðàâà - êàçà ÊåíåòÐîò, èçïúëíèòåëåí äèðåêòîð íà Õþìàí ðàéòñ óî÷. - Íî ïðèëàãàíåòî íà íåçàêîííèòàêòèêè ñðåùó çàïîäîçðåíè òåðîðèñòè å êàêòî ãðåøíî, òàêà è íåïðîäóêòèâíî.”

Ðîò äîáàâÿ, ÷å íåçàêîííèòå òåõíèêè ïîäêëàæäàò íàáèðàíåòî íà òåðîðèñòè,îáåçêóðàæàâàò îáùåñòâåíàòà ïîäêðåïà íà óñèëèÿòà çà ñïðàâÿíå ñ òåðîðèçìà èñúçäàâàò íàáîð îò íåîñúäåíè àðåñòàíòè.

Ïàðòíüîðè íà ÑÀÙ êàòî Âåëèêîáðèòàíèÿ è Êàíàäà äîïðèíàñÿò çà ëèïñàòà íàâîäà÷åñòâî ïî îòíîøåíèå íà ÷îâåøêèòå ïðàâà, êàòî ñå îïèòâàò äà ïîäðîíâàòîñíîâíè ìåæäóíàðîäíè ãàðàíöèè. Âåëèêîáðèòàíèÿ ãëåäà äà èçïðàùà çàïîäîç-ðåíè íà ïðàâèòåëñòâà, êîèòî å òâúðäå âúçìîæíî äà ãè ïîäëàãàò íà òîðìîç è ìú÷å-íèÿ âúïðåêè óâåðåíèÿòà, ÷å íÿìà äà ïðèáÿãâàò äî íåïðàâîìåðíè ïðàêòèêè. Êàíà-äà ñå îïèòâà äà ïðå÷è íà èçïúëíåíèÿòà íà ñïîðàçóìåíèÿ, ñïîðåä êîèòî íàñèëñ-òâåíèòå èç÷åçâàíèÿ ñà íåçàêîííè. Åâðîïåéñêèÿò ñúþç ïðîäúëæàâà äà îìàëîâà-æàâà ÷îâåøêèòå ïðàâà â îòíîøåíèÿòà ñè ñ äðóãè äúðæàâè, ñìÿòàíè çà ïîëåçíè âáîðáàòà ñðåùó òåðîðèçìà, êàòî Ðóñèÿ, Êèòàé è Ñàóäèòñêà Àðàáèÿ.

Ìíîãî äúðæàâè êàòî Óçáåêèñòàí, Ðóñèÿ èëè Êèòàé èçïîëçâàò “âîéíàòà ñðåùóòåðîðèçìà”, çà äà àòàêóâàò ñâîèòå ïîëèòè÷åñêè îïîíåíòè, îïðåäåëÿéêè ãè êàòî“èñëÿìñêè òåðîðèñòè”.

ÕÐÓ å äîêóìåíòèðàëà ìíîãî ñåðèîçíè çëîóïîòðåáè èçâúí áîðáàòà ñðåùóòåðîðèçìà. Ïðåç ìàé ïðàâèòåëñòâîòî íà Óçáåêèñòàí èçáè ñòîòèöè äåìîíñòðàíòèâ Àíäèæàí, ñóäàíñêîòî ïðàâèòåëñòâî èçâúðøè “åòíè÷åñêî ïðî÷èñòâàíå” â Äàð-ôóð, Çàïàäåí Ñóäàí, à â Äåìîêðàòè÷íà ðåïóáëèêà Êîíãî è ×å÷íÿ ñå äîêëàäâà çàïðîÿâèòå íà ïîñòîÿííè æåñòîêîñòè. Â Áèðìà, Ñåâåðíà Êîðåÿ, Òóðêìåíèñòàí, Òè-áåò è Õèíÿíã â Êèòàé ïîñòîÿííî ñå äîñòèãà äî êðàéíè ðåïðåñèè, à â Ñèðèÿ èÂèåòíàì ñå ïîääúðæàò ñòðîãè îãðàíè÷åíèÿ íà ãðàæäàíñêîòî îáùåñòâî. Â Çèì-áàáâå ñå èçâúðøâàò ìàñèðàíè, ïîëèòè÷åñêè ìîòèâèðàíè è íàñèëñòâåíè êîíôèñ-êàöèè è ïðîãîíâàíèÿ.

Èìà è ñâåòëè ìîìåíòè â óñèëèÿòà íà çàïàäíèòå äúðæàâè äà ñå ñïàçâàò ÷îâåø-êèòå ïðàâà â Áèðìà è Ñåâåðíà Êîðåÿ. Ðàçâèâàùèòå ñå ñòðàíè ñúùî ñà èçèãðàëèïîçèòèâíà ðîëÿ: Èíäèÿ íå å îòïóñíàëà âîåííàòà ñè ïîìîù çà Íåïàë ñëåä óäàðàíà êðàëÿ, à Àñîöèàöèÿòà íà þãîèçòî÷íèòå àçèàòñêè íàöèè å íàêàðàëà Áèðìà äàíàïóñíå ñâîåòî ïðåäñåäàòåëñêî ìÿñòî ïðåç 2006 ã. çàðàäè óæàñÿâàùèòå ïðèìå-ðè çà ïîòúïêâàíå íà ÷îâåøêèòå ïðàâà â ñòðàíàòà. Ìåêñèêî ïîåìà âîäà÷åñòâîòî âóáåæäàâàíåòî íà ÎÎÍ äà íàçíà÷è ñïåöèàëåí äîêëàä÷èê çà çàùèòàòà íà ÷îâåø-êèòå ïðàâà, äîêàòî ñå âîäè áîðáàòà ñðåùó òåðîðèçìà. Âúïðåêè èíòåíçèâíèÿ íà-òèñê, îêàçâàí íà Êèðãèçèÿ îò Óçáåêèñòàí, ïúðâàòà ñòðàíà ïðîäúëæàâà äà íàñòîÿ-âà çà ñïàñÿâàíåòî íà âñè÷êè îñâåí ÷åòèðèìà îò 443-ìàòà áåæàíöè îò êëàíåòî âÀíäèæàí, íà êîèòî Ðóìúíèÿ ïúê å äàëà âðåìåííî óáåæèùå.

Ëèïñàòà íà âîäà÷åñòâî îò ñòðàíà íà çàïàäíèòå ñèëè îòñòúïâà ïîëåòî íà Êèòàéè Ðóñèÿ, êîèòî îñíîâàâàò èêîíîìè÷åñêèòå ñè, ñîöèàëíè è ïîëèòè÷åñêè ñúþçè áåççà÷èòàíå íà ÷îâåøêèòå ïðàâà.�

Èç ãîäèøíèÿ äîêëàä íà ÕÐÓ

Áîðáàòà ñ òåðîðèçìà ñòàíà ïðåäëîã

çà íàðóøàâàíå íà ÷îâåøêèòå ïðàâà

www.hrw.org

ÏÎ ÑÂÅÒÀÏÎ ÑÂÅÒÀ

ÏÏ


ÎÁÅÊÒÈÂ 39

Â îáðúùåíèåòî ñè êúì íàöèÿòà îò 7 ñåïòåìâðè

2003 ã. àìåðèêàíñêèÿò ïðåçèäåíò Äæîðäæ Áóø

íàðå÷å âîéíàòà â Èðàê “åäíà îò íàé-áúðçèòå è íàé-

õóìàííèòå êàìïàíèè â ñâåòà”. Âúïðåêè òîâà îáà÷å

õèëÿäè èðàêñêè ãðàæäàíè áÿõà óáèòè èëè ðàíåíè îò

âúçäóøíèòå óäàðè ïðåç òðèòå ñåäìèöè îò 20 ìàðò

äî 9 àïðèë 2003 ã., êîãàòî Áàãäàä áå ïðåâçåò îò âîäå-

íèòå îò ÑÀÙ êîàëèöèîííè ñèëè.

Õþìàí ðàéòñ óî÷ îðãàíèçèðà ìèñèÿ â Èðàê ìåæ-

äó êðàÿ íà àïðèë è ðàííèÿ þíè 2003 ã. ñ äâå öåëè:

1. Äà óñòàíîâè è ðàçñëåäâà ïîòåíöèàëíè íàðó-

øåíèÿ íà ìåæäóíàðîäíîòî õóìàíèòàðíî ïðàâî îò

ó÷àñòíèöèòå â êîíôëèêòà è

2. Äà óñòàíîâè îíåçè îò òÿõ, êîèòî âåðîÿòíî ñà

ïðè÷èíèëè öèâèëíè æåðòâè è ñòðàäàíèÿ, à å ìîæåëî

äà áúäàò èçáåãíàòè, àêî ñà áèëè âçåòè äîïúëíèòåëíè

ìåðêè.

ÕÐÓ íå ñå çàå ñ òàçè ìèñèÿ, çà äà îïðåäåëè áðîÿ

íà öèâèëíèòå æåðòâè. Ïî-ñêîðî òîâà áå îïèò äà ñå

ðàçáåðå êàê è çàùî ñà áèëè óáèâàíè èëè ðàíÿâàíè

öèâèëíè, çà äà ñå óñòàíîâè ñòåïåíòà íà ñïàçâàíå íà

ìåæäóíàðîäíîòî õóìàíèòàðíî ïðàâî, ñ ïåðñïåêòè-

âà çà íàìàëÿâàíå íà óäàðà, êîéòî âîéíàòà íàíàñÿ

âúðõó öèâèëíèòå â åâåíòóàëíè áúäåùè êîíôëèêòè.

Ðàçñëåäâàíåòî ðàçêðè, ÷å èðàêñêèòå ñèëè ñà èç-

âúðøèëè ìíîãî íàðóøåíèÿ íà ìåæäóíàðîäíîòî

ïðàâî, êîèòî ìîæå äà ñà äîâåëè äî ãîëÿì áðîé öè-

âèëíè æåðòâè. Òå âêëþ÷âàò èçïîëçâàíå íà ÷îâåøêè

ùèò, çëîóïîòðåáà ñ åìáëåìèòå íà ×åðâåíèÿ êðúñò è

×åðâåíèÿ ïîëóìåñåö, óïîòðåáà íà ïðîòèâîïåõîòíè

ìèíè, íàñòàíÿâàíå íà âîåííè îáåêòè â çàùèòåíè

ìåñòà (äæàìèè, áîëíèöè è ïàìåòíèöè íà êóëòóðà-

òà), êàêòî è íåñïîñîáíîñò äà ñå âçåìàò àäåêâàòíè

ìåðêè çà çàùèòà íà îáèêíîâåíèòå õîðà îò îïàñíîñ-

òèòå íà âîåííèòå îïåðàöèè. Ïðàêòèêàòà íà èðàêñêà-

òà àðìèÿ äà íîñè öèâèëíè äðåõè å íàìàëèëà âúç-

ìîæíîñòòà çà ðàçãðàíè÷åíèå ìåæäó âîþâàùè è íå-

âèííè ãðàæäàíè, ïîñòàâÿéêè öèâèëíèòå â ãîëÿì ðèñê.

Òîâà îáà÷å íå îñâîáîæäàâà êîàëèöèîííèòå ñèëè

îò çàäúëæåíèåòî èì ïðåç öÿëîòî âðåìå äà ïðàâÿò

ðàçëèêà ìåæäó âîåííè è öèâèëíè è äà ñå öåëÿò ñà-

ìî â ïúðâèòå.

Âîäåíèòå îò ÑÀÙ êîàëèöèîííè ñèëè ñà âçåëè

ìåðêè äà ùàäÿò öèâèëíèòå è â ïîâå÷åòî ñëó÷àè ñà

ïðàâèëè óñèëèÿ äà èçïúëíÿâàò ñâîèòå çàêîííè çà-

äúëæåíèÿ. Âúïðåêè òîâà îáà÷å ÕÐÓ óñòàíîâè ïðàê-

òèêè, êîèòî ñà äîâåëè äî öèâèëíè æåðòâè ïî âðåìå

íà âúçäóøíèòå íàïàäåíèÿ, ñóõîïúòíèòå ñðàæåíèÿ è

ïðåç ñëåäâîåííèÿ ïåðèîä.

Øèðîêàòà óïîòðåáà íà êàñåòú÷íè áîìáè, îñî-

áåíî îò ñòðàíà íà ÑÀÙ è Âåëèêîáðèòàíèÿ, ñà ïðè-

÷èíèëè ñòîòèöè öèâèëíè æåðòâè. Òîçè òèï îðúæèÿ, çàï-ëàøâàò öèâèëíèòå çàðàäè øèðîêèÿ èì îáñåã èëè “ñëå-äà” è ãîëåìèÿ áðîé îñêîëêè, êîèòî íå èçáóõâàò ïðèóäàð. Àìåðèêàíñêîòî öåíòðàëíî óïðàâëåíèå å äîê-ëàäâàëî, ÷å å èçïîëçâàëî 10 782 êàñåòú÷íè áîìáè,êîèòî ìîãàò äà ñúäúðæàò ïîíå 1,8 ìèëèîíà îñêîëêè.Áðèòàíöèòå ñà èçïîëçâàëè îùå 70 âúçäóøíè è 2100íàçåìíè êàñåòú÷íè áîìáè, ñúäúðæàùè 113 190 îñ-êîëêè. Âúïðåêè ÷å êàñåòú÷íèòå îðúäèÿ ñà îñîáåíîîïàñíè â íàñåëåíè ðàéîíè, àìåðèêàíñêèòå è áðè-òàíñêèòå ïåõîòíè ñèëè íååäíîêðàòíî ñà èçïîëçâàëèòåçè îðúæèÿ â àòàêèòå ñè ñðåùó èðàêñêèòå ïîçèöèè âæèëèùíè ðàéîíè. Âúçäóøíèòå êîàëèöèîííè ñèëè ñú-ùî ñà ïðè÷èíèëè öèâèëíè æåðòâè ñ óïîòðåáàòà íàêàñåòú÷íè áîìáè, íî â ìíîãî ïî-ìàëêà ñòåïåí.

Ìíîãî îò öèâèëíèòå æåðòâè ïðè âúçäóøíèòå íàïà-äåíèÿ ñà çàãèíàëè ïî âðåìå íà àìåðèêàíñêèòå àòà-êè, ÷èÿòî ìèøåíà ñà áèëè âèñøè èðàêñêè ëèäåðè.ÑÀÙ ñà èçïîëçâàëè åäíà íåñèãóðíà ìåòîäîëîãèÿ,êîÿòî ðàç÷èòà íà ïðèõâàùàíå íà ñàòåëèòíè òåëåôî-íè è íåàäåêâàòíî ïîòâúðæäåíèå îò ðàçóçíàâàíåòî.Ñàòåëèòíèòå òåëåôîíè “Òóðàÿ” îñèãóðÿâàò ãåîêîîð-äèíàòè, êîèòî ñà òî÷íè ñàìî â ðàäèóñ îò 100 êâ. ìåò-ðà; ñëåäîâàòåëíî ÑÀÙ íå ìîãàò äà îïðåäåëÿò ïðîèç-õîäà íà ïîçâúíÿâàíåòî ñ âèñîêà ñòåïåí íà òî÷íîñò.

Òàçè íåñúâúðøåíà ñòðàòåãèÿ çà ïðèöåëâàíå áè-ëà ñúñòàâåíà ïðè ëèïñà íà åôåêòèâíà ïðåöåíêà çàïîòåíöèàëíèòå ðèñêîâå îò öèâèëíè æåðòâè ïðåäèàòàêèòå. Âñè÷êè 50 ïðèçíàòè àòàêè, íàñî÷åíè ñðå-ùó èðàêñêèòå ëèäåðè, ñà ñå ïðîâàëèëè. Òå íå óáè-âàò íèòî åäèí îò îíåçè, ñðåùó êîèòî ñà íàñî÷åíè,íî ðàíÿâàò è ïîãóáâàò äóçèíè öèâèëíè. Èðàê÷àíè, ñêîèòî ÕÐÓ å ðàçãîâàðÿëà çà íàïàäåíèÿòà, êîèòî åðàçñëåäâàëà, ìíîãîêðàòíî çàÿâÿâàò, ÷å ñìÿòàò, ÷åöåëåíèòå ìèøåíè äîðè íå ñà ïðèñúñòâàëè ïî âðå-ìå íà àòàêèòå.

Âîåííè è öèâèëíè ëèäåðè îò ÑÀÙ è Âåëèêîáðè-òàíèÿ íåâåäíúæ ñà àêöåíòèðàëè âúðõó ñòðåìåæà äàñå ïðåäîòâðàòÿâàò öèâèëíèòå æåðòâè è íàíàñÿíåòîíà äðóãè âðåäè íà íåâèííèòå ãðàæäàíè. Íèòî åäíàîò òåçè äâå äúðæàâè îáà÷å íå èçâúðøâà àêóðàòíîðàçñëåäâàíå è àíàëèç çàùî èìà öèâèëíè æåðòâè.Òàçè ðàáîòà, ùåäðî ïðåäîñòàâåíà íà îðãàíèçàöèèêàòî ÕÐÓ, òðÿáâà äà áúäå îòãîâîðíîñò íà ñòðàíèòåó÷àñòíè÷êè â êîíôëèêòà. Òúé êàòî ÑÀÙ è Âåëèêîáðè-òàíèÿ èìàò âúçìîæíîñòòà äà íàïðàâÿò ïîäîáíà ïðå-öåíêà, òåçè äâå äúðæàâè òðÿáâà äà ïðåñìÿòàò òî÷íîöèâèëíèòå æåðòâè âúâ âúîðúæåíèÿ êîíôëèêò, çà äàìîãàò äà îñèãóðÿò ìàêñèìàëíà çàùèòà íà îáèêíî-âåíèòå ãðàæäàíè â åâåíòóàëíè áúäåùè âîéíè.�

www.hrw.org

Èðàê:

Íåâèííè öèâèëíè ñòàâàò æåðòâè

íà âîåííèòå äåéñòâèÿ


40 ÎÁÅÊÒÈÂ

Ñàäèñòè÷íèòå ïðîÿâè è ñåêñóàëíèòå óíèæåíèÿ, èç-

âúðøåíè îò àìåðèêàíñêè âîéíèöè â çàòâîðà â Àáó

Ãàðèá, øîêèðàõà ïîâå÷åòî àìåðèêàíöè - íî íå îíåçè

îò íàñ, êîèòî ñà çàïîçíàòè ñ àìåðèêàíñêèòå çàâåäå-

íèÿ çà ëèøàâàíå îò ñâîáîäà. Â àìåðèêàíñêèòå çàòâî-

ðè äíåñ íåîáóçäàíàòà áðóòàëíîñò íà ïåðñîíàëà è äåã-

ðàäèðàùîòî îòíîøåíèå íà ñúêèëèéíèöèòå ñå ñðåùàò

ñ îáåçïîêîÿâàùà ÷åñòîòà.

Íèå çíàåì, ÷å äâàìà îò âîéíèöèòå, îáâèíåíè çà

çëîóïîòðåáè â çàòâîðà â Àáó Ãàðèá ìèíàëàòà ãîäèíà,

ñà áèëè ïàçà÷è â àìåðèêàíñêè çàòâîðè. Ëåéí Ìàêêî-

òúð, êîéòî ðúêîâîäåøå îòâàðÿíåòî íà çàòâîðà â Àáó

Ãàðèá ìèíàëàòà ãîäèíà, èìà äúëãà è íÿêàê èçòîðìî-

çåíà èñòîðèÿ íà èçòúðïåíè íàêàçàíèÿ. Íàïðèìåð ïðåç

1998 ã. òîé ïîäàâà îñòàâêà êàòî äèðåêòîð íà Íàêàçà-

òåëíèÿ äåïàðòàìåíò íà ùàòà Þòà, êîãàòî åäèí çàòâîð-

íèê øèçîôðåíèê óìèðà, ñëåä êàòî 16 ÷àñà áèë äúð-

æàí îáåçäâèæåí íà àðåñòàíòñêè ñòîë. Ïåíòàãîíúò êà-

çà, ÷å èñêà äà èçïðàòè â Èðàê ïîâå÷å õîðà, êîèòî èìàò

îïèò îò àìåðèêàíñêèòå çàòâîðè. Íî ïðåäè äà ñå íàï-

ðàâè òîâà, òðÿáâà îòáëèçî äà ñå ïîãëåäíàò àðõèâèòå

íà ÷îâåøêèòå ïðàâà â çàâåäåíèÿòà çà çàäúðæàíå, îò-

êúäåòî òå èäâàò.

Ïðåç 1999 ã. åäèí ôåäåðàëåí ñúäèÿ çàêëþ÷àâà, ÷å â

òåêñàñêèòå çàòâîðè ïðåîáëàäàâà “êóëòóðà íà ñàäèñ-

òè÷íî è çëîâðåäíî íàñèëèå”. Ïðåç 1995 ã. äðóã ôåäå-

ðàëåí ñúäèÿ îòêðèâà ñòðÿñêàù ìîäåë íà ïîñåãàòåëñò-

âà îò ñòðàíà íà ïåðñîíàëà, çëîóïîòðåáà ñ ïðèëàãàíå-

òî íà åëåêòðîøîêîâè óñòðîéñòâà, ïîáîè è áðóòàëíîñò

â çàòâîðà â Çàëèâà íà ïåëèêàíèòå â Êàëèôîðíèÿ, è çàê-

ëþ÷àâà, ÷å íàñèëèåòî “èçãëåæäà îòêðèòî, ïðèçíàòî, òî-

ëåðèðàíî è ïîíÿêîãà ÿâíî îäîáðÿâàíî” îò ñòàðøè ïðåä-

ñòàâèòåëè íà çàâåäåíèÿ çà çàäúðæàíå.

Ïðåç ïîñëåäíèòå ãîäèíè îáèòàòåëèòå íà àìåðèêàí-

ñêèòå çàòâîðè ñà áèëè áèòè ñ þìðóöè è ïàëêè, ñòúïêâà-

íè, ðèòàíè, çàñòðåëâàíè, ïîäëàãàíè íà äåéñòâèåòî íà

åëåêòðîøîêîâè óñòðîéñòâà, îáëèâàíè ñ õèìè÷åñêè äó-

øîâå, çàäóøàâàíè è ñúáàðÿíè ñ ëèöå êúì ïîäà îò ñëó-

æèòåëè, ÷èÿòî ðàáîòà å ñàìî äà ãè ïàçÿò. Íÿêîè çàòâîð-

íèöè ñà áèëè ñúñ ñ÷óïåíè ÷åëþñòè, ñïóêàíè ðåáðà,

ïåðôîðèðàíè òúïàí÷åòà, ëèïñâàùè çúáè, ñëåäè îò èç-

ãàðÿíå - áåç äà ñïîìåíàâàìå ïñèõîëîãè÷åñêèòå áåëå-

çè è åìîöèîíàëíàòà áîëêà. Íÿêîè ñà óìèðàëè.

Êàêòî ìúæå, òàêà è æåíè çàòâîðíè÷êè - íî îñîáåíî

æåíè - ñà èçíàñèëâàíè îò ïåðñîíàëà è ïîäëàãàíè íà

ñåêñóàëåí òîðìîç. Ïàçà÷èòå ñà ñïîñîáíè äà ïîäêóï-

âàò, ïîäêàíÿò èëè íàñèëñòâåíî äà êàðàò çàòâîðíèöèòå

äà èì ïðàâÿò ñåêñóàëíè óñëóãè, âêëþ÷èòåëíî îðàëåí

ñåêñ èëè ñíîøåíèå. Çàòâîðíè÷åñêèÿò ïåðñîíàë ñå

ïðèñìèâà è èãíîðèðà æàëáèòå íà çàòâîðíèöè îò ìúæêè

ÑÀÙ:

Èçâðàùåíèÿ â àìåðèêàíñêèòå çàòâîðè

ïðåäõîæäàõà çëîóïîòðåáèòå â Àáó Ãàðèá

ïîë, êîèòî òúðñÿò çàùèòà ñðåùó èçíàñèëâàíèÿ îò äðóãèçàòâîðíèöè.

Ïîâå÷åòî îò ìúæåòå è æåíèòå, êîèòî ðàáîòÿò â àìå-ðèêàíñêèòå çàòâîðè, ñà áëàãîïðèëè÷íè ïðîôåñèîíà-ëèñòè, êîèòî íèêîãà íå ñà çëîóïîòðåáÿâàëè ôèçè÷åñêèñ íÿêîé çàòâîðíèê è íå ñà ãî óíèæàâàëè ñúçíàòåëíî.Íî òî÷íî êàêòî â Èðàê ëèïñàòà íà ðúêîâîäñòâî, íàáëþ-äåíèå è âúíøåí ïîãëåä ìîæå äà ñúçäàäå êëèìàò, â êîé-òî çëîóïîòðåáèòå ùå ñå ñëó÷àò.

Ãåíåðàëíèÿò èíñïåêòîð íà Ìèíèñòåðñòâîòî íà ïðàâî-ñúäèåòî íåîòäàâíà äîêëàäâà çà ãàâðèòå ñ ìþñþëìàíè,àðåñòóâàíè ñëåä 11 ñåïòåìâðè è âêàðàíè âúâ Ôåäåðàë-íèÿ öåíòúð çà çàäúðæàíå â Áðóêëèí. Ñðåä ïðèìåðèòå èìàôàêòè çà ñëóæèòåëè, óäðÿëè â ñòåíàòà íåñúïðîòèâëÿâàùèñå è îêîâàíè àðåñòàíòè, îòïðàâÿíå íà ðàçëè÷íè ïîäèã-ðàâêè è õóëè, äîêàòî ñà èçâúðøâàëè ïðåòúðñâàíå íà òå-ëåñíèòå êóõèíè íà çàäúðæàíèòå. Â îáâèíåíèåòî, ïîâäèã-íàòî îò åäèí îò àðåñòóâàíèòå, ñå êàçâà, ÷å íÿêîé îò ñëó-æèòåëèòå íàðî÷íî âêàðàë ìîëèâ â àíóñà ìó.

Íà âèäåîêàñåòà îò ÿíóàðè ò. ã. å çàñíåòî êàê äâàìàñëóæèòåëè îò êàëèôîðíèéñêè çàòâîð áèÿò è óäðÿò äâà-ìà çàòâîðíèöè. Åäèíèÿò ñëóæèòåë óäðÿ â ëèöåòî àðå-ñòàíò áëèçî 20 ïúòè; âèæäà ñå ñúùî êàê äðóãèÿò ñëóæè-òåë ðèòà â ãëàâàòà çàòâîðíèê ñ áåëåçíèöè.

Êîãàòî ïðåç 1999 ã. âúâ Ôëîðèäà óìèðà çàòâîðíèêúòÔðàíê Âàëäåç, âñè÷êèòå ìó ðåáðà ñà áèëè ñ÷óïåíè, ïîòÿëîòî ìó èìàëî ñëåäè îò îáóâêè, à òåñòèñèòå ìó áèëèìíîãî ïîäóòè; ïàçà÷èòå ïðèçíàâàò, ÷å ñà ñå áîðèëè ñíåãî, íî îòðè÷àò äà ñà èçïîëçâàëè èçâúíðåäíà ñèëà. Òåòâúðäÿò, ÷å ïîâå÷åòî îò íàðàíÿâàíèÿòà ìó ñà áèëè “ïðè-÷èíåíè îò ñàìèÿ íåãî”.

Â îáëàñòòà Ìàðèêîïà, Àðèçîíà, åäèí øåðèô, êîéòîîáëè÷àë çàòâîðíèöèòå îò ìúæêè ïîë â ðîçîâî áåëüî, ïðåç2000 ã. ðàçïðîñòðàíèë ïî èíòåðíåò “íà æèâî îò çàòâî-ðà”. Òðè êàìåðè çàñíåìàò çàòâîðíè÷åñêèòå êèëèè, âêëþ-÷èòåëíî êàäðè îò ãîëè îáèñêè, çàòâîðíèöè â “ñòîëîâå,îãðàíè÷àâàùè äâèæåíèåòî” è äîðè çà êðàòêî - íåöåíçó-ðèðàíè êàäðè íà æåíè, êîèòî èçïîëçâàò òîàëåòíàòà. Ðàç-ïðîñòðàíåíèåòî íà òåçè ìàòåðèàëè å ïðåêðàòåíî, êîãà-òî òå áèëè êîïèðàíè íà ïîðíîñòðàíèöè.

Äîðè çàäúðæàíè äåöà è ìëàäåæè íå ñà èìóíèçè-ðàíè ñðåùó áðóòàëíîñòòà è çëîóïîòðåáèòå íà ïåðñî-íàëà. Òå ñúùî ñà ðèòàíè, óäðÿíè, çàäóøàâàíè è ñåê-ñóàëíî ïðåñëåäâàíè îò âúçðàñòíèÿ ïåðñîíàë. Íåîòäàâ-íà ùàòñêàòà ïîëèöèÿ íà Ìåðèëåíä àðõèâèðà îáâèíå-íèÿ çà êðèìèíàëíè ïîñåãàòåëñòâà ñðåùó ïåðñîíàëà âåäíî çàâåäåíèå çà çàäúðæàíå íà ìëàäåæè â Ìåðè-ëåíä çàðàäè èíöèäåíò, â êîéòî åäèí ïàçà÷ äúðæè åäèíìëàäåæ, äîêàòî òðèìà íåãîâè êîëåãè óäðÿò è ðèòàò äå-òåòî â ëèöåòî. �


ÎÁÅÊÒÈÂ 41

Ñóäàí:

Õþìàí ðàéòñ óî÷ çàÿâè, ÷å íà ñðåùàòà íà àôðèêàí-

ñêèòå âúíøíè ìèíèñòðè â Àäèñ Àáåáà òðÿáâà äà ñå

îòïðàâè ïðèçèâ ìèñèÿòà íà Àôðèêàíñêèÿ ñúþç äà ïðå-

ìèíå êúì ïî-ãîëÿìà ìèðîòâîðíà ñèëà íà ÎÎÍ, êîÿòî

äà èìà ïîâå÷å ðåñóðñè äà çàùèòàâà öèâèëíèòå îò óâå-

ëè÷àâàùèòå ñå àòàêè.

Ïî ïðèíöèï íà 12 ÿíóàðè 2006 ã. Àôðèêàíñêèÿò ñúþç

ïîòâúðäè, ÷å íåãîâàòà ñåäåìõèëÿäíà ìèñèÿ â Äàðôóð

ùå ñòàíå ñèëà íà ÎÎÍ. Íî ñóäàíñêîòî ïðàâèòåëñòâî,

÷èèòî âîéñêè è ïîäêðåïÿíèòå îò íåãî äæàíäæàóèéäñêè

ìèëèöèè íîñÿò íàé-ãîëÿìà îòãîâîðíîñò çà øèðåùîòî

ñå íàñèëèå â Äàðôóð, ïðîäúëæàâà äà ñå ïðîòèâîïîñ-

òàâÿ íà ïðåäëîæåíèåòî çà ñèëè íà ÎÎÍ.

“Ñ ãîëÿìà ïîñëåäîâàòåëíîñò Õàðòóì îòêàçâà äà íà-

ïðàâè êàêâîòî è äà áèëî óñèëèå äà çàùèòè íàñåëåíèå-

òî íà Äàðôóð, çàòîâà òàçè êàìïàíèÿ ïðîòèâ ÎÎÍ íå å

èçíåíàäâàùà”, êàçà Ïîë Ñàéìî, äèðåêòîð íà àôðè-

êàíñêîòî ïðåäñòàâèòåëñòâî â ÕÐÓ. Òîé äîáàâÿ, ÷å àô-

ðèêàíñêèòå äúðæàâè òðÿáâà äà ïîãëåäíàò îòâúä âîäå-

ùàòà äî ðàçêîë äèïëîìàöèÿ íà Õàðòóì è äà îòïðàâÿò

ïðèçèâ çà ïî-ñèëíè çàùèòíè ñèëè íà ÎÎÍ, îò ÷èÿòî ïî-

ìîù öèâèëíèòå â Äàðôóð ñïåøíî ñå íóæäàÿò.

Îò ÿíóàðè íàñàì èìà íàðàñòâàù ìåæäóíàðîäåí

íàòèñê çà ïðåìèíàâàíåòî íà ñèëèòå íà Àôðèêàíñêèÿ

ñúþç, êîèòî äîñåãà ñà ñå ñáëúñêâàëè ñ ðàçëè÷íè ëî-

ãèñòè÷íè è äðóãè ïðåïÿòñòâèÿ, êúì ìèðîòâîðíà ñèëà íà

ÎÎÍ. Ñïîðåä ïðåäëîæåíèÿ ïðåõîä Àôðèêàíñêèÿò ñúþç

ùå ïðîäúëæè äà èçïúëíÿâà ðîëÿòà ñè íà ìåäèàòîð çà

ïîñòèãàíåòî íà ìèðíî ñïîðàçóìåíèå çà Äàðôóð, à àô-

ðèêàíñêèòå âîéñêè ùå ñòàíàò “ñèíè êàñêè” èëè ùå ïðå-

ìèíàò êúì åäíà ïî-ãîëÿìà, ïî-äîáðå åêèïèðàíà è ïî-

äîáðå ôèíàíñèðàíà ñèëà íà ÎÎÍ.

Îòêàêòî ïðåäëîæåíèåòî íà ÎÎÍ å â õîä, ñóäàíñêèÿò

ïðåçèäåíò Îìàð åë-Áàøèð ïðåäóïðåæäàâà, ÷å Äàð-

ôóð ìîæå äà ñòàíå “ãðîáèùå” çà ÷óæäèòå âîéñêè è

çàïëàøâà, ÷å ñèëèòå íà ÎÎÍ ìîãàò äà ñòàíàò ìèøåíà

íà Àë Êàéäà èëè äðóãè åêñòðåìèñòêè åëåìåíòè. Ïîâå-

÷åòî õîðà îò ñåäåìõèëÿäíèÿ àôðèêàíñêè ïåðñîíàë -

ãëàâíî îò Íèãåðèÿ, Ðóàíäà, Þæíà Àôðèêà è Ñåíåãàë -

âå÷å ñà ðàçïðåäåëåíè â Äàðôóð. Êúì òÿõ ÎÎÍ äîáàâÿ

äåñåòõèëÿäíà âîéñêà, ñúñòàâåíà ãëàâíî îò àôðèêàíöè

Ïîäêðåïà çà çàùèòíèòå ñèëè

íà ÎÎÍ â Äàðôóð

è àçèàòöè, êîÿòî èçïðàùà â Þæåí Ñóäàí, êúäåòî ìè-ñèÿòà º ùå áúäå äà íàáëþäàâà è ïîìàãà íà ïðèëàãàíå-òî íà ìèðíîòî ñïîðàçóìåíèå îò ÿíóàðè 2005 ã., ñëàãà-ùî êðàé íà 21-ãîäèøíàòà ãðàæäàíñêà âîéíà ìåæäóÕàðòóì è ðàçïîëîæèëèòå ñå íà þã áóíòîâíèöè.

“Åäíà ìåæäóíàðîäíà çàùèòíà ñèëà ùå ïðèâëå÷åãëîáàëíî ôèíàíñèðàíå, ïåðñîíàë è îïèò - êàçà Ñàé-ìî. - Ñèëèòå íà Àôðèêàíñêèÿ ñúþç èçâúðøèõà ìíîãîñìåëè äåëà âúïðåêè îãðîìíèòå ïðåäèçâèêàòåëñòâà,ïðåä êîèòî áÿõà èçïðàâåíè, íî òå èìàò íóæäà îò ïîä-êðåïàòà íà ÎÎÍ. Ñóäàíñêèòå öèâèëíè ùå ñòðàäàò, àêîòîâà ïðåìèíàâàíå ñå çàáàâè.”

Ïðåç èçìèíàëèòå òðè ìåñåöà ïðåäñòàâèòåëè íà ÀÑîò íàé-âèñîê ðàíã èçòúêâàõà äâå îñíîâíè ïðè÷èíè çàïðåäàâàíåòî íà óìèðîòâîðÿâàíåòî â Äàðôóð â ðúöåòåíà ÎÎÍ: óâåëè÷àâàùàòà ñå ñëîæíîñò íà ìèñèÿòà, òúéêàòî ñèãóðíîñòòà ñå âëîøàâà, è íóæäàòà îò ñòàáèëåíáþäæåò. Ïðåç ïîñëåäíèòå ìåñåöè ñèãóðíîñòòà â Äàð-ôóð ñå å âëîøèëà çàðàäè óâåëè÷àâàíåòî íà âúîðúæå-íè ãðóïèðîâêè, êîèòî äåéñòâàò â ðàéîíà, ïðîäúëæàâà-ùèòå íàïàäåíèÿ ñðåùó öèâèëíè íà ïîäêðåïÿíèòå îò ïðà-âèòåëñòâîòî ìèëèöèè è àêòîâåòå íà ïëÿ÷êîñâàíå è áàí-äèòèçúì ñðåùó öèâèëíè è õóìàíèòàðíè àãåíöèè.

Âúïðåêè ÷å Õàðòóì èíòåíçèâíî ëîáèðà ñðåä àôðè-êàíñêèòå äúðæàâè äà çàäúðæàò ñèëèòå íà Àôðèêàíñêèÿñúþç â Äàðôóð, ïðàâèòåëñòâîòî å ïîñòàâèëî íà ïúòÿ íààôðèêàíñêèòå âîéíèöè ìíîæåñòâî ïðåïÿòñòâèÿ, êîèòîñòàðøèòå ïðåäñòàâèòåëè íà ÀÑ ïóáëè÷íî ñà èçîáëè÷è-ëè. Ñóäàíñêîòî ïðàâèòåëñòâî å çàáàâèëî äîñòàâêàòàíà 105 áðîíåòðàíñïîðòüîðà, îòêàçàëî å ñàìîëåòíîãîðèâî íà ñàìîëåò íà Àôðèêàíñêèÿ ñúþç è å áîÿäèñà-ëî â áÿëî ïðàâèòåëñòâåíè êîëè, çà äà ãè ïðåäñòàâè çàïðåâîçíè ñðåäñòâà íà ÀÑ, êàòî òàêà ïîñòàâÿ â îïàñíîñòìèðîòâîðöèòå îò ñúþçà.

Ïðåç ôåâðóàðè Ñúâåòúò ïî ñèãóðíîñòòà íà ÎÎÍ ïî-ìîëè ãåíåðàëíèÿ ñåêðåòàð Êîôè Àíàí äà çàïî÷íå äàðàçãëåæäà ïðåäëîæåíèÿòà çà ñèëè íà ÎÎÍ. Ñúâåòúò ïîñèãóðíîñòòà ùå óïúëíîìîùè îïåðàöèÿ çà Äàðôóð, íîïëàíèðàíîòî îò ÎÎÍ ùå ñå èçïúëíè ñàìî êîãàòî âúí-øíèòå ìèíèñòðè íà ÀÑ ïîìîëÿò çà òîâà.�

www.hrw.org

� Êîãàòî ñå ÷óõà íîâèíèòå çà Àáó Ãàðèá, àäìèíèñ-òðàöèÿòà íà Áóø ñå îïèòà äà ïðåäïîëîæè, ÷å òîâà åáèëî äåëî íà íÿêîëêî ïîêâàðåíè îôèöåðè. Íî çà íàä20 ãîäèíè ìîíèòîðèíã íà çàòâîðè â ÑÀÙ è ïî ñâåòàÕþìàí ðàéòñ óî÷ å íàó÷èëà, ÷å çëîóïîòðåáÿâàùèòåñëóæèòåëè íå äåéñòâàò âúâ âàêóóì. Ðàçâèëà ñå å êóëòó-ðà íà áðóòàëíîñò, â êîÿòî îôèöåðèòå çíàÿò, ÷å ïðîÿâè-

òå íà èçâúíðåäíî, íåíóæíî èëè äîðè ÷èñòî çëîâðåäíîíàñèëèå ìîãàò äà èì ñå ðàçìèíàò áåçíàêàçàíî. Â òà-êèâà çàòâîðè ñòàðøèòå ñëóæèòåëè íå ñà óñïåëè åäèíî-äóøíî äà ïîêàæàò ÷ðåç îáó÷åíèå, íàäçèðàâàíå íàïåðñîíàëà, ðàçñëåäâàíèÿ è äèñöèïëèíà, ÷å çëîóïîò-ðåáèòå è íàñèëèåòî íÿìà äà áúäàò òîëåðèðàíè.�

www.hrw.org


42 ÎÁÅÊÒÈÂ

Èðàí:

Òåõåðàí íà Îñìè ìàðò, Äåíÿ íà æåíàòà, èðàíñêàòà ïîëèöèÿ è öèâèëíè àãåíòè íàïàä-íàõà ìèðåí ìèòèíã íà àêòèâèñòè çà ïðàâàòà íà æåíèòå è ïîäëîæèõà íà ïîáîé ñòîòèöèæåíè è ìúæå, ñúáðàëè ñå äà îòáåëåæàò ïðàçíèêà. Íàïàäåíèåòî å ñòàíàëî ñêîðîñëåä êàòî ó÷àñòíèöèòå â ìèòèíãà ñå ñúáðàëè â òåõåðàíñêèÿ ïàðê Äàíåøî â 16.00 ÷. íàÎñìè ìàðò.

“Èðàíñêèòå âëàñòè îòáåëÿçàõà Ìåæäóíàðîäíèÿ äåí íà æåíàòà ñ íàïàäåíèå íàñòîòèöè õîðà, ñúáðàëè ñå, çà äà ïî÷åòàò ìèðíî ïðàâàòà íà æåíèòå - êàçà Äæî Ñòîðê,äèðåêòîð íà ÕÐÓ çà Áëèçêèÿ Èçòîê. - Îùå âåäíúæ ïðàâèòåëñòâîòî äàäå ñèãíàë, ÷å åãîòîâî äà èçïîëçâà íàñèëèå, çà äà îêàæå íàòèñê âúðõó ìèðíè ïóáëè÷íè ñúáèðàíèÿ îòâñÿêàêúâ òèï.”

Î÷åâèäöè êàçàõà íà ÕÐÓ, ÷å öèâèëíèòå àãåíòè, ïîëèöèÿòà ñðåùó ðàçìèðèöè è ðå-âîëþöèîííèòå ñòðàæè îáãðàäèëè ïàðêà. “Òîâà áåøå åäíî íàïúëíî ìèðíî ñúáèðàíåáåç íèêàêúâ ïîëèòè÷åñêè îòòåíúê èëè ëîçóíãè - êàçà íà ÕÐÓ åäíà îò ó÷àñòíè÷êèòå. - Íèåïðîñòî äúðæàõìå ïëàêàòè, êîèòî èçðàçÿâàõà ñîëèäàðíîñòòà íè ñ ìåæäóíàðîäíîòîäâèæåíèå çà ïðàâàòà íà æåíèòå.”

Ìèíóòè ñëåä êàòî àãåíòèòå ôîòîãðàôèðàëè è çàñíåëè ìèòèíãà, ïîëèöèÿòà êàçàëàíà õîðàòà äà ñå ðàçïðúñíàò. Â îòãîâîð íà òîâà ó÷àñòíèöèòå ñå ñêóï÷èëè êàòî çàïðîòåñòíà äåìîíñòðàöèÿ è çàïî÷íàëè äà ïåÿò õèìíà íà äâèæåíèåòî çà ïðàâàòà íàæåíèòå, ðàçêàçâà íà ÕÐÓ äðóã îò ïðèñúñòâàëèòå.

Ïðåäè äà íàïàäíàò ó÷àñòíèöèòå â ìèòèíãà è äà çàïî÷íàò äà ãè áèÿò ñ ïàëêè, çà äà ãèíàêàðàò äà íàïóñíàò ïàðêà, ñèëèòå ïî ñèãóðíîñòòà çàïî÷íàëè äà õâúðëÿò ïðàçíè êîí-ñåðâíè êóòèè ïî ãëàâèòå íà æåíèòå, êîèòî áèëè ñåäíàëè.

“Êîãàòî çàïî÷íàõìå äà áÿãàìå è äà òúðñèì êúäå äà ñå ñêðèåì, òå íè ïîäãîíèõà èïðîäúëæèõà äà íè áèÿò. Àç áÿõ óäàðåíà íÿêîëêî ïúòè ïî ðúêàòà, ïîä êðúñòà è ïî êèòêè-òå” - êàçà åäíà àêòèâèñòêà.

Êîìàíäèðúò íà ñèëèòå ïî ñèãóðíîñòòà, ïðèñúñòâàëè íà ñöåíàòà, Ãîäðîòîëà Ìàõ-ìóäè, êàçàë íà èðàíñêàòà ðàáîòíè÷åñêà íîâèíàðñêà àãåíöèÿ, ÷å òîâà ñúáèðàíå ñåñúñòîÿëî áåç îôèöèàëíî ðàçðåøåíèå. Íàìåñàòà íà ñèëèòå ïî ñèãóðíîñòòa ïîïðå÷è-ëî íà òîçè ìèòèíã äà äîáèå ïîëèòè÷åñêî èçìåðåíèå.

Ñðåä ïðèñúñòâàùèòå íà ìèðíàòà äåìîíñòðàöèÿ áèëà Ñèìèí Áåõàáàíè, èçâåñòíàèðàíñêà ïîåòåñà. Ñïîðåä î÷åâèäåö Áåõàáàíè áèëà óäðÿíà ñ ïàëêà, à êîãàòî õîðàòàçàïðîòåñòèðàëè, ÷å òÿ å 70-ãîäèøíà è åäâà âèæäà, îôèöåðúò ïî ñèãóðíîñòòà ÿ èçðèòàëíÿêîëêî ïúòè è ïðîäúëæèë äà ÿ íàëàãà ñ ïàëêàòà ñè. Ñèëèòå ïî ñèãóðíîñòòà àðåñòóâà-ëè è íÿêîëêî ÷óæäåñòðàííè æóðíàëèñòè, à ïðåäè äà ãè îñâîáîäÿò, êîíôèñêóâàëè ôî-òîãðàôñêàòà èì åêèïèðîâêà è âèäåîìàòåðèàëèòå.

Íà ïðåäèøíèÿ äåí, 7 ìàðò, èðàíñêîòî âúòðåøíî ìèíèñòåðñòâî ïðèâèêàëî íÿêîëêîàêòèâèñòêè çà ïðàâàòà íà æåíèòå è ãè ïðåäóïðåäèëî äà îòìåíÿò ìèòèíãà. Àêòèâèñòêèòåîòãîâîðèëè, ÷å òå íå ñà îðãàíèçàòîðè íà ñúáèðàíåòî, òî å ãîäèøíî ìåðîïðèÿòèå,ïðàçíóâàíî îò ìíîãî ãðóïè, áîðåùè ñå çà ïðàâàòà íà æåíèòå.

Õþìàí ðàéòñ óî÷ çàÿâè, ÷å àòàêàòà ñðåùó àêòèâèñòèòå çà ïðàâàòà íà æåíèòå ïî-êàçâà ïîñëåäîâàòåëíàòà ïîëèòèêà íà èðàíñêîòî ïðàâèòåëñòâî çà ïîòèñêàíå íà ñâî-áîäàòà íà ñäðóæàâàíå è ñúáèðàíå. Îòêàêòî ïðåçèäåíòúò Ìàõìóä Àõìàäèíåäæàäïîå äëúæíîñòòà ñè ïðåç àâãóñò, ñèëèòå ïî ñèãóðíîñòòà íååäíîêðàòíî ñà ïðèáÿãâàëèäî íàñèëèå, çà äà ïîòóøàâàò ìèðíè äåìîíñòðàöèè. Ïðåç ÿíóàðè â Òåõåðàí òå àòàêó-âàõà è àðåñòóâàõà ñòîòèöè ñòà÷êóâàùè øîôüîðè íà àâòîáóñè, ïðîòåñòèðàùè ñðåùóóñëîâèÿòà íà òðóä.

Ïðåç ôåâðóàðè â ãðàä Îîì òå èçïîëçâàõà ñèëà è ñúëçîòâîðåí ãàç, çà äà ðàçïðúñ-íàò ñòîòèöè ñóôèòè, ñúáðàëè ñå ïðåä ñâîÿ õðàì, çà äà ïðåäîòâðàòÿò ðàçðóøàâàíåòîìó îò âëàñòèòå.�

www.hrw.org

Ïîëèöèÿòà àòàêóâà

ïðàçíèêà íà æåíàòà

ÂÂ

И ще се вее българското знаме

Documents

Transcript of И ще се вее българското знаме