รายวชิาพื้นฐาน กลุ่มสาระการเรยีนรู้ วทิยาศาสตร์

วชิา วทิยาศาสตร์ ม.2 เล่ม 1

หน่วยการเรยีนรู้ท่ี 1

ระบบรา่งกายมนุษยแ์ละสตัว ์(ตอนท่ี 1)

ระบบรา่งกายมนุษยแ์ละสตัว์ ( ตอนท่ี 1)

การจดัระบบในรา่งกาย

ระบบยอ่ยอาหาร

ระบบไหลเวยีนเลือด

ระบบหายใจ

ระบบขบัถ่าย

การจดัระบบในรา่งกาย

การจดัระบบในรา่งกายรา่งกายของมนุษยแ์ละสตัวป์ระกอบขึ้นจากหน่วยท่ีมี

ขนาดเล็กท่ีสดุ คือ เซลล์ จำานวนมากมายหลายล้านเซลล์เมื่อเซลล์ท่ีมรูีปรา่งและหน้าท่ีท่ีเหมอืนกันมารวมกัน

เพื่อทำาหน้าท่ีเฉพาะ เรยีกวา่ เนื้อเยื่อ เมื่อเนื้อเยื่อต่างๆ รวม ตัวกันจะเรยีกวา่ อวยัวะ และอวยัวะต่างๆ ทำางานประสาน

สมัพนัธกั์นเป็น ระบบอวยัวะ

เซลล์ เนื้อเยื่อ อวยัวะ ระบบรา่งกาย

ระดับเซลล์

เซลล์สบืพนัธุ์ :

ถ่ายทอดขอ้มูลทางพนัธุกรรม

จากรุน่สูรุ่น่

เซลล์กล้ามเนื้อ : หดตัวและคลายตัวเพื่อชว่ยในการเคล่ือนไหว

เซลล์ประสาท :

ควบคมุการแสดง

พฤติกรรมต่างๆ

รา่งกายของคนเราประกอบด้วยเซลล์ท่ีมรีูปรา่งแตกต่าง กันไป ตามหน้าท่ีการทำางาน ตัวอยา่งเชน่

ระดับเน้ือเยื่อ

เนื้อเยื่อบุผิว

เนื้อเยื่อ คือ กลุ่มของเซลล์ท่ีมรีูปรา่งเหมอืนกันมาอยูร่วม กันเพื่อทำาหน้าท่ีอยา่งใดอยา่งหนึ่งโดยเฉพาะ โดยเน้ือเยื่อแบง่

ออกเป็น 4 ชนิด

เน้ือเยื่อเกี่ยวพนั

เนื้อเยื่อกล้ามเน้ือ เนื้อเยื่อประสาท

ระดับอวยัวะ

1

56

4

7

32

1 สมอง : ศูนยก์ลางของความคิด

2 ปอด : ทำาหน้าท่ีแลกเปล่ียนออกซเิจนและ คารบ์อนไดออกไซด์ใหก้ับรา่งกาย3 ไต : เป็นอวยัวะหน่ึงของการขบัถ่าย ทำาหน้าท่ีกรองของเสยีออกจากเลือด4 กระดกู : เป็นสว่นหนึ่งของระบบคำ้าจุน5 หวัใจ : ทำาหน้าท่ีสบูฉีดเลือดให้หมุนเวยีน ทัว่ตามรา่งกาย6 กระเพาะอาหาร : ทำาหน้าท่ีคลกุเคล้าและยอ่ยอาหาร7 อวยัวะเพศ : ทำาหน้าท่ีสรา้งเซลล์สบืพนัธุ์

อวยัวะเกิดจากเน้ือเยื่อหลายชนิดมารวมตัวกัน เพื่อทำาหน้าท่ีอยา่งเดียวกัน

ระดับระบบรา่งกาย • อวยัวะหลายชนิดทำางาน

ประสานกัน เพื่อทำาหน้าท่ีอยา่งใดอยา่งหนึ่งโดย

เฉพาะ เรยีกวา่ ระบบ รา่งกาย

• ระบบแต่ละระบบในรา่งกายจะทำางานประสาน

สมัพนัธกั์นเพื่อใหม้นุษยด์ำารงชวีติได้อยา่งปกติ

ระบบยอ่ยอาหาร

การยอ่ยอาหาร คือ การทำาใหอ้าหารท่ีมโีมเลกลุใหญ่กลาย เป็นสารอาหารท่ีมโีมเลกลุเล็ก จนสามารถผ่านเยื่อหุม้เซลล์ได้ ซึ่งการยอ่ยอาหารในรา่งกายมี 2 วธิี ดังนี้

• การยอ่ยเชงิกล : การบดเค้ียวอาหารโดยฟนั• การยอ่ยเชงิเคมี : ใชเ้อนไซมท์ำาใหโ้มเลกลุของอาหารมี

ขนาดเล็กลง

การยอ่ยอาหาร

อาหาร สารอาหาร

การยอ่ยอาหารของสตัวท่ี์ไมม่ทีางเดินอาหาร• สตัวท่ี์ไมม่รีะบบทางเดินอาหารท่ีชดัเจน จะมเีพยีงเซลล์ท่ีทำา

หน้าท่ีดักจบัอาหาร แล้วสรา้งเป็นถงุอาหาร จากนัน้จะยอ่ยสลายอาหารด้วยเอน

ไซมจ์ากไลโซโซม

การยอ่ยอาหารของสตัว์

ถงุอาหาร

การยอ่ยอาหารของสตัวท่ี์มทีางเดินอาหารไมส่มบูรณ์ • จะมโีครงสรา้งท่ีเป็นชอ่งเปิดเพื่อนำา

อาหารเขา้สูร่า่งกาย ได้แก่ ปาก และ ยงัทำาหน้าท่ีเป็นทวารหนัก ปล่อย

เศษอาหารออกสูภ่ายนอกด้วย• สตัวก์ลุ่มนี้ ได้แก่ ไฮดรา และ

พลานาเรยี• จะใชห้นวดหรอืงวงจบัอาหารเขา้สู่

ปากและผ่านเขา้ไปในชอ่งวา่งกลางลำา

ตัวท่ี ประกอบด้วยเซลล์ซึ่งทำาหน้าท่ียอ่ยสลาย

อาหาร โดยการสรา้งเอนไซมม์า ยอ่ยอาหารจนมโีมเลกลุขนาดเล็ก

และลำาเลียงเขา้สูเ่ซลล์รา่งกาย

ของเสยีอาหาร

การยอ่ยอาหารของสตัวท่ี์มทีางเดินอาหารสมบูรณ์• ทางเดินอาหารประกอบด้วย ปาก คอหอย ถงุพกัอาหารหรอื

กระเพาะอาหาร ลำาไส้ และทวารหนัก ซึ่งกากอาหารจะถกูขบัออกทางชอ่งทวารหนัก• สตัวใ์นกลุ่มนี้ เชน่ ปลา แมลง เป็นต้นปาก

ตับ ลำาไสเ้ล็ก

ทวารหนัก

ปาก

ต่อมนำ้าลาย

กระเพาะอาหาร

ทวารหนัก

หลอดอาหาร

ปาก (mouth)

คารโ์บไฮเดรต นำ้าตาลโมเลกลุ

ขนาดเล็ก

เอนไซมอ์ะไมเลส

• เกิดการยอ่ยเชงิกลจากการบด เค้ียว และเกิดการยอ่ยเชงิเคมโีดย

เอนไซมอ์ะไมเลส (amylase) ท่ีจะยอ่ยคารโ์บไฮเดรตใหม้โีมเลกลุขนาดเล็กลง แต่รา่งกายยงัไม่สามารถนำาไปใชไ้ด้ เน่ืองจากโมเลกลุยงัมขีนาดใหญ่เกินกวา่จะผ่านเยื่อหุม้เซลล์ได้• หลังจากการยอ่ยแล้วอาหารจะถกู

สง่ต่อไปยงั หลอดอาหาร ซึ่งเรยีกวา่ การกลืนอาหาร

หลอดอาหาร (esophagus)• ลักษณะเป็นท่อตรงต่อจากคอหอยไปยงักระเพาะอาหาร• กล้ามเน้ือของหลอดอาหารจะไมม่กีารสรา้งนำ้ายอ่ย• อาหารจะเคล่ือนท่ีผ่านหลอดอาหารโดยการหดตัวและคลายตัวของชัน้

กล้ามเน้ือ ในลักษณะลกูคล่ืนเป็นระยะๆ เรยีกวา่ เพอรสิ ทัลซสี (peris talsis)

กระเพาะอาหาร(stomach)

โปรตีน กรดอะมโินเอนไซมเ์ปปซนิ

• เป็นสว่นทางเดินอาหารท่ีมขีนาดใหญ่ท่ีสดุ ซึ่งมกีล้ามเน้ือ หนาและแขง็แรงมาก

• เมื่ออาหารมาถึงกระเพาะอาหาร กระเพาะอาหารจะสรา้ง ของเหลวออกมา 3 ชนิด คือ นำ้ายอ่ย กรดเกลือ และ

เอนไซม์ สำาหรบัยอ่ยโปรตีนสายสัน้ๆ สว่นคารโ์บไฮเดรต

และไขมนัจะไมถ่กูยอ่ยท่ีกระเพาะอาหาร

ลำาไสเ้ล็ก (small intestine)

• เป็นทางเดินอาหารสว่นท่ียาวท่ีสดุ• ผนังด้านในมบีรเิวณท่ียื่นเขา้ไปภายใน เรยีกวา่ วลิลัส (villus) เพื่อเพิม่

พื้นท่ีผิวในการดดูซมึอาหาร • ผนังลำาไสเ้ล็กจะสรา้งเอนไซมใ์นการยอ่ยโปรตีน ไขมนั และคารโ์บไฮเดรต

ตับ (liver)

• ทำาหน้าท่ีสรา้งนำ้ายอ่ยหลายชนิด สรา้งเอนไซมแ์ละ สารประกอบโซเดียมไฮโดรเจนคารบ์อเนต ซึ่งมคีณุสมบติั

เป็นเบส เพื่อปรบัสภาพอาหารท่ีสง่มาจากกระเพาะอาหาร ให้มสีมบติัเป็นกลาง

• ทำาหน้าท่ีสรา้งนำ้าดี แล้วสง่ไปเก็บไวใ้นถงุนำ้าดี ซึ่งนำ้าดีจะทำาใหไ้ขมนั แตกตัว เพื่อชว่ยใหเ้อนไซมจ์ากตับอ่อนยอ่ยสลายไขมนัได้ดีขึ้น

ตับอ่อน (pancreas)

ตับอ่อน

ลำาไสเ้ล็ก

ถงุนำ้าดี

ตับ

ลำาไสใ้หญ่ (large intestine)• อาหารท่ีเหลือจากการยอ่ยและอาหารท่ียอ่ยไมไ่ด้ จะถกูสง่ลงสู่

ลำาไสใ้หญ่• ลำาไสใ้หญ่จะทำาหน้าท่ีดดูนำ้าและแรธ่าตกุลับสูร่า่งกาย สว่นกากอาหาร

จะเคล่ือนท่ีไปรวมกันท่ีปลายของลำาไสใ้หญ่รอขบัถ่ายออกทางทวารหนักต่อไป

ระบบไหลเวยีนเลือด

การไหลเวยีนเลือดของสตัวไ์มม่กีระดกูสนัหลัง

ระบบไหลเวยีนเลือดของสตัว์• เป็นแบบระบบเปิด คือ เลือดท่ีออกจากหวัใจ

ไมไ่ด้ไหลอยูใ่นหลอดเลือดตลอดเวลาแต่มบีางชว่งเลือดจะไหลเขา้ไปในชอ่ง

วา่งกลางลำาตัว

• พบในสัตวพ์วกหอย แมลง กุ้ง ปู เป็นต้น

หลอดเลือดแดง

เนื้อเยื่อ

หลอดเลือดดำา

การไหลเวยีนเลือดของสตัวม์กีระดกูสนัหลัง

• เป็นแบบระบบปิด คือ เลือดท่ีออก จากหวัใจจะ ไหลผ่านหลอดเลือด

ตลอดจนกลับคืนสูห่วัใจ• พบในสตัวพ์วกปลา มนุษย์ เป็นต้น

หลอดเลือดแดง

หลอดเลือดฝอย

หลอดเลือดดำา

ระบบไหลเวยีนเลือดของแมลง• มรีะบบไหลเวยีนเลือดแบบเปิด• หวัใจเป็นสว่นของเสน้เลือดท่ีมลัีกษณะโป่งออกเป็นชว่งๆ• มรีูเล็กๆ เรยีกวา่ ออสเทีย ทำาหน้าท่ีรบัเลือดจากสว่นต่างๆ ในลำาตัว

ไหลเขา้สูห่วัใจ• ไมม่หีลอดเลือดฝอย แต่มชีอ่งวา่งกลางลำาตัว เรยีกวา่ ฮีโมซลี ทำา

หน้าท่ีรบัเลือด จากหลอดเลือด เพื่อลำาเลียงสารไปยงัสว่นต่างๆ ของรา่งกาย

ออสเทีย

หวัใจ

ระบบไหลเวยีนเลือดของปลา• มรีะบบไหลเวยีนเลือดแบบปิด• ประกอบด้วยหวัใจ 2 หอ้ง โดยหวัใจหอ้งบนทำาหน้าท่ีรบัเลือดท่ีมอีอกซเิจนตำ่า

จาก สว่นต่างๆ ของรา่งกายแล้วสง่ต่อไปยงัหวัใจหอ้งล่าง ซึ่งทำาหน้าท่ีสบูฉีดเลือด

ท่ีมอีอกซเิจนตำ่าไปยงัเหงือก• เหงือกจะทำาหน้าท่ีแลกเปล่ียนแก๊ส โดยเลือดท่ีผ่านเหงือกแล้วจะมแีก๊ส

ออกซเิจนสงู ซึ่งจะสง่ไปเล้ียงสว่นต่างๆ ทัว่รา่งกายผ่านทางหลอดเลือดแดง

หวัใจ

เหงือก

หัวใจ

ระบบไหลเวยีนเลือดของมนุษย์

หลอดเลือดแดงใหญ่นำาเลือดไปเล้ียงสว่นต่างๆ ของรา่งกายหลอดเลือดดำานำาเลือดจากรา่งกายเขา้สูห่วัใจหวัใจหอ้งบนขวา

หวัใจหอ้งล่างขวา

หลอดเลือดแดงนำาเลือดไปปอด

หลอดเลือดดำานำาเลือดจากปอดเขา้สูห่วัใจหวัใจหอ้งบนซา้ย

หวัใจหอ้งล่างซา้ย

• ทำาหน้าท่ีสบูฉีดเลือดไปเล้ียงสว่นต่างๆ ของรา่งกาย• แบง่เป็น 4 หอ้ง ซึ่งเป็นหอ้งบน 2 หอ้ง เรยีกวา่ เอเทรยีม

และหอ้งล่าง 2 หอ้ง เรยีกวา่ เวนตรเิคิล• ระหวา่งหวัใจหอ้งบนและหอ้งล่างจะมลิี้นหวัใจคอยปิด-เปิดไม่

ใหเ้ลือดไหลยอ้นกลับ

หลอดเลือด แบง่ออกเป็น 3 ชนิด ดังน้ี หลอดเลือดแดงหรอืหลอดเลือดอารเ์ทอรี (artery)

• นำาเลือดออกจากหวัใจ• ผนังหลอดเลือดมชีัน้กล้ามเนื้อเรยีบท่ีหนาและยดืหยุน่• เลือดท่ีอยูใ่นหลอดเลือดแดง เป็นเลือดท่ีมแีก๊สออกซเิจนสงู

เรยีกวา่ เลือดแดง ยกเวน้หลอดเลือดแดงท่ีนำาเลือดจากหวัใจไปยงัปอด ซึ่งจะมแีก๊สคารบ์อนไดออกไซด์สงู เรยีกวา่ เลือดดำา

หลอดเลือดดำาหรอืหลอดเลือดเวน(vein)

หลอดเลือดฝอย

• นำาเลือดกลับสูห่วัใจ• มผีนังบางกวา่และบรรจุเลือดได้มากกวา่

หลอดเลือดแดง• ภายในหลอดเลือดมล้ิีนกัน้ไมใ่หเ้ลือดไหล

ยอ้นกลับ• เลือดท่ีอยูใ่นหลอดเลือดดำามแีก๊สคารบ์อนได้

ออกไซด์สงู เรยีกวา่ เลือดดำา ยกเวน้หลอดเลือดดำา

ท่ีนำาเลือดออกจากปอดเขา้สูห่วัใจจะเป็นเลือดแดง

• มขีนาดเล็กมาก• อยูร่ะหวา่งปลายของหลอด

เลือดแดงและหลอดเลือดดำา

เลือด มสีมบติัเป็นเบสอ่อน ซึ่งประกอบด้วย 2 ส่วน ดังน้ี

เซลล์เมด็เลือดแดง(erythrocyte)

• สว่นท่ีเป็นของเหลว คือ นำ้าเลือดหรอืพลาสมา (plasma) ประกอบด้วยนำ้าและสารต่างๆ• สว่นท่ีเป็นเมด็เลือด เป็นสว่นท่ีไมใ่ชข่องเหลว ซึ่งประกอบด้วยเซลล์เมด็เลือด

และเกล็ดเลือด

• มรูีปรา่งกลมแบน ตรงกลางบุม๋ ไมม่นีิวเคลียส • ภายในเซลล์มสีารโปรตีนท่ี

เรยีกวา่ เฮโมโกลบนิ • สรา้งโดยไขกระดกู มอีายุ

ประมาณ 120 วนัและจะถกูทำาลายท่ีมา้ม

เซลล์เมด็เลือดขาว (leucocyte)

เกล็ดเลือด (platelets)

• เป็นเซลล์ท่ีมนีิวเคลียส• สรา้งโดยมา้มและไขกระดกู• มหีลายชนิด โดยแต่ละชนิดจะทำา

หน้าท่ีแตกต่างกัน ซึ่งบางชนิดทำาหน้าท่ีจบัและทำาลายเชื้อโรคท่ีเขา้สู่รา่งกาย

• เป็นชิน้สว่นของเซลล์ท่ีมรูีปรา่งเป็น แผ่นเล็กๆ

ปนอยูใ่นนำ้าเลือด• มหีน้าท่ีชว่ยใหเ้ลือดแขง็ตัวเมื่อเกิด

บาดแผล• มอีายุประมาณ 10 วนั

• เลือดจากสว่นต่างๆของรา่งกาย ท่ีมแีก๊สคารบ์อนไดออกไซด์สงู

เขา้สูห่วัใจทางหอ้ง บนขวา แล้วผ่านล้ินหวัใจลงสู่

หอ้งล่างขวา• หวัใจจะสง่เลือดไปยงัปอดผ่าน

หลอดเลือด อารเ์ทอรี เพื่อแลกเปล่ียนแก๊ส

• เลือดท่ีมอีอกซเิจนสงูจากปอดไหลกลับสูห่วัใจทางหลอดเลือด

เวน เขา้สูห่วัใจหอ้งบนซา้ย แล้วไหลผ่านล้ินหวัใจสูห่อ้งล่างซา้ย• หวัใจบบีตัวสง่เลือดท่ีมอีอกซเิจน

สงูออกทางหลอดเลือดอารเ์ทอรี ไปเล้ียงสว่นต่างๆ ของรา่งกาย

การไหลเวยีนของเลือด หวั

ปอด

หวัใจ

ตับ ทางเดิน

อาหาร

อวยัวะอ่ืนๆไต

ระบบหายใจ

ไฮดรา แมลงระบบหายใจของสตัว์

• ไมม่อีวยัวะในการหายใจ• มกีารแลกเปล่ียนแก๊สออกซเิจนและ

แก๊สคารบ์อนไดออกไซด์ท่ีเกิดขึ้นใน เซลล์

โดยการแพรผ่่านเยื่อหุม้เซลล์โดยตรง

• มชีอ่งหายใจเล็กๆ ขา้งลำาตัว

บรเิวณท้อง ซึ่งจะติดกับท่อลม• ท่อลมมลัีกษณะแตกเป็นแขนง

ทำาหน้าท่ีในการแลกเปล่ียนแก๊ส

ถงุลม ชอ่งหายใจ

ท่อลม

O2

O2CO2 O

2

• มอีวยัวะท่ีใชห้ายใจ คือ เหงือก ซึ่งทำาหน้าท่ีแลกเปล่ียนแก๊ส• เหงือกมลัีกษณะเป็นซี่ๆ เรยีงตัวกันเป็นแผง โดยแต่ละซีจ่ะมี

หลอดเลือดฝอยมาหล่อเล้ียงจำานวนมาก

ปลา

อวยัวะท่ีชว่ยในการหายใจระบบหายใจของมนุษย์

แขนงปอด หลอดลม

หลอดลมฝอย

ถงุลม

• เริม่ต้นท่ีปากและจมูกไปสูห่ลอดลม• ปลายของหลอดลมแตกเป็น 2 แขนง

เรยีกวา่ แขนงปอด ซึ่งเมื่อเขา้ไปในปอดจะแตกแขนงเล็กๆ มากมาย เรยีกวา่ หลอดลมฝอย• ปลายหลอดลมฝอยมถีงุเล็กๆ เรยีกวา่

ถงุลม • การนำาอากาศเขา้ออกจากปอดเป็นการ

ทำางานรว่มกันของกล้ามเน้ือยดึกระดกูซีโ่ครงและกล้ามเน้ือกะบงัลม

การผ่านเขา้ออกของอากาศโดยการหายใจ การหายใจเขา้ : กระดกูซีโ่ครง

เล่ือนสงูขึ้น กะบงัลมเล่ือนตำ่า ลง ทำาใหป้รมิาตรชอ่งอกมาก ขึ้น ความดันอากาศตำ่าลง

อากาศจงึผ่านเขา้สูป่อด

การหายใจออก : กระดกู ซีโ่ครงเล่ือนตำ่าลง กะบงัลม

เล่ือนสงูขึ้น ทำาใหป้รมิาตรชอ่ง อกลดลง ความดันอากาศสงู

ขึ้น อากาศจงึผ่านออกจากปอด

การหายใจระดับเซลล์การแลกเปล่ียนแก๊สท่ีถงุ

ลม : ออกซเิจนในถงุลมจะแพรเ่ขา้

สูเ่ลือด สว่นคารบ์อนไดออกไซด์ในเลือด

จะแพรเ่ขา้สูถ่งุลม แล้วขบัออกทางลมหายใจออก

การแลกเปล่ียนแก๊สท่ีเซลล์: เมื่อออกซเิจนและสารอาหาร

เขา้สูเ่ซลล์จะเกิดปฏิกิรยิา ซึ่ง ได้พลังงานออกมา เรยีก

กระบวนการนี้วา่ กระบวนการหายใจ

เซลล์รา่งกาย

อาหาร CO2 + นำ้า

หลอดเลือดฝอย

O2เลือดจากหวัใจ

เลือดกลับสูห่วัใจ

CO2

O2

การแลกเปลี่ยนแก๊สและการหมุนเวยีนเลือดในรา่งกายมนุษย์

แลกเปล่ียนแก๊สท่ีถงุลม

เลือดที่มแีก๊สออกซเิจนสงู

เลือดท่ีมแีก๊สคารบ์อนไดออกไซด์สงู

เซลล์รา่งกาย

แลกเปล่ียนแก๊สท่ีเซลล์

ระบบขบัถ่าย

พลานาเรยี ไสเ้ดือนดินระบบขบัถ่ายของสตัว์

เฟลมเซลล์ เนฟรเิดียม

• อวยัวะขบัถ่ายท่ีเรยีกวา่เฟลมเซลล์ (flame cell) ซึ่งเป็นท่อกระจายอยูทั่ง้สองขา้งของลำาตัว และมรีูขบัของเสยีออกขา้งลำาตัว

• ใช้ เนฟรเิดียม(nephridium) รบัของเสยีท่ีมาตามท่อ และมท่ีอเป็นรูเปิดออกขา้งลำาตัว

ปลาแมลง • ใชท่้อมลัพเิกียน

(mulphigian) ซึ่งเป็นท่อขนาดเล็กจำานวนมากท่ีอยูร่ะหวา่งกระเพาะอาหารกับลำาไส ้ทำาหน้าท่ีดดูซมึของเสยีจากเลือดสง่ต่อไปยงัทางเดินอาหาร และขบัออกทางชอ่งทวารหนัก

• มอีวยัวะขบัถ่าย คือ ไต(kidney) อยูภ่ายในชอ่งท้องค่อนไปทางด้านบนของลำาตัว ของเสยีท่ีสง่มาสูไ่ตจะถกู

สง่ต่อไปยงักระเพาะปัสสาวะ และ ขบัออกทางรา่งกายทางชอ่งทวารหนัก

ท่อมลัพเิกียน

ไต

ไตระบบขบัถ่ายของมนุษย์

• ทำาหน้าท่ีกรองของเสยีท่ีรา่งกายไม่ ต้องการ รวมทัง้ชว่ยรกัษาสมดลุ

ของนำ้า แรธ่าตุ และสารบางชนิด• ภายในไตประกอบไปด้วยหน่วยไต

(nephron) ซึ่งทำาหน้าท่ีกรองเลือด • เลือดท่ีมอีอกซเิจนสงูเขา้สูไ่ตทาง

หลอดเลือดแดง ซึ่งสารท่ีมีประโยชน์ต่อรา่งกาย เชน่ นำ้า กลโูคส จะถกูดดูกลับเขา้สูห่ลอดเลือดฝอย แล้วลำาเลียงเขา้สูห่วัใจทางหลอดเลือดดำา • ของเสยีท่ีรา่งกายไมต้่องการจะ

สลายเป็นปัสสาวะ ลำาเลียงไปยงักระเพาะปัสสาวะเพื่อรอการขบัถ่าย

ผิวหนัง• ของเสยีท่ีขบัออกทางผิวหนังจะอยูใ่นรูป

ของเหลว เรยีกวา่ เหง่ือ (sweat) ซึ่งประกอบด้วยนำ้าและเกลือแร่• เหง่ือจะถกูขบัออกตามสว่นต่างๆของ

รา่งกาย เชน่ ฝ่ามอื ฝ่าเท้า ใต้รกัแร ้แผ่นหลัง

• แต่ละวนัรา่งกายสญูเสยีนำ้าในรูปของเหง่ือ ประมาณ 500-1,000 ลกูบาศก์เซนติเมตร

รูขุมขน

ต่อมเหง่ือ

ปอด

ปรมิาณแก๊สต่างๆ และไอนำ้าในลมหายใจเขา้และลมหายใจออก

• ทำาหน้าท่ีแลกเปล่ียนแก๊ส ซึ่งจะเกิดขึ้นท่ีถงุลมในปอด

ลำาไสใ้หญ่• อาหารท่ีผ่านกระบวนการยอ่ยอาหารจะถกูสง่ต่อ

มาสะสมท่ีลำาไสใ้หญ่ในรูปของกากอาหาร• ตลอดระยะเวลาในการเคล่ือนท่ีของอาหาร

จะมกีารดดูซมึนำ้าและสารอาหารกลับคืนสูร่า่งกาย สว่นกากท่ีเหลือจากการยอ่ย คือ อุจจาระ

จะถกูขบัออกทางทวารหนัก

• การจดัระบบในรา่งกายมนุษยแ์ละสตัว์ แบง่ออกเป็น 4 ระดับ ได้แก่ ระดับเซลล์ ระดับเน้ือเยื่อ ระดับอวยัวะ และระดับ

ระบบรา่งกาย• การยอ่ยอาหาร คือ การทำาใหอ้าหารท่ีมโีมเลกลุขนาดใหญ่

กลายเป็นสารอาหารท่ีมโีมเลกลุขนาดเล็กลง จนสามารถผ่าน เยื่อหุม้เซลล์ได้

• การยอ่ยอาหารของมนุษย์ ประกอบด้วยอวยัวะต่างๆ ได้แก่ ปาก หลอดอาหาร กระเพาะอาหาร ลำาไสเ้ล็ก ตับ ตับอ่อน

และลำาไสใ้หญ่• ระบบไหลเวยีนเลือด มหีน้าท่ีลำาเลียงสารอาหารท่ีผ่าน

กระบวนการยอ่ยไปยงัสว่นต่างๆ ของรา่งกาย และลำาเลียงของเสยีท่ีรา่งกายไมต้่องการไปยงัระบบขบัถ่าย• ระบบหายใจ จะนำาออกซเิจนเขา้สูร่า่งกาย เพื่อใชใ้น

กระบวนการยอ่ยสลายสารอาหาร• ระบบขบัถ่าย เป็นระบบกำาจดัของเสยีท่ีรา่งกายไมต้่องการ

ออกนอกรา่งกาย เชน่ คารบ์อนไดออกไซด์ ยูเรยี แอมโมเนียเป็นต้น

สรุปทบทวนประจำาหน่วยการเรยีนรูท่ี้ 1