Специфики на манифестација и третман на анксиозноста и

депресијата во генеративниот период

Доц. д-р Димитар Боневски

Специфики на генеративниот животен период како извор на анксиозност и депересивност• Репродуктивна

реализација (семејство, потомство..)

фаза на семејство во исчекување и раѓање дете

фаза на семејство со мало детефаза на семејство со адолесцент, напуштање на семејството од

децата, синдром на празно гнездо

• Професионална реализација

Најголеми очекувања и предизвици (транзиција-опасности)

• Друштвена реализација

Flores, Mental Health Study, Management in Health, Vol 13, No 3 (2009)

Преваленца на ментални растројстваво различни животни периоди

Генеративен период

Flores, Mental Health Study, Management in Health, Vol 13, No 3 (2009)

Преваленца на растројстваво расположението во различни животни периоди

Генеративен период

Flores, Mental Health Study, Management in Health, Vol 13, No 3 (2009)

Преваленца на анксиозни растројстваво различни животни периоди

Генеративен период

Flores, Mental Health Study, Management in Health, Vol 13, No 3 (2009)

Преваленца на анксиозни растројстваво различни животни периоди

Генеративен период

Robert Johansson at al. Depression, anxiety and their comorbidity in the Swedish general population: point prevalence and the effect on health-related quality of life, Pub med 2011

Кoморбидност на депресија и анксиозност

Антидепресивите се основен лек

за третман и на

анксиозни растројства (АР) и на

депресивни растројства(ДР)

SSRI и SNRI поради подносливоста и безбедноста се прва линија на

третман и за АР и за ДР

Nutt DJ et al. J Clin Psychiatry 2010;71 [Suppl E1]:e08;

Несакани ефекти на SSRI и SNRI особено значајни за генеративниот период

- промена на телесна тежина

- сексуални дисфункции

Промена на телесна тежина (т.т.)при употреба на антипересиви (а/д)

Почетна фаза на третман Фаза на одржување

Неутрални а/д SSRI , venlafaxine Нема сигурен заклучок

а/д кои покачуваат т.т. Mirtazapine (кај 7-14 % пац.)Трициклични а/д (кај сигниф.%)

Mirtazapine (кај 7-14 % пац.)Трициклични а/д (кај сигниф.%)

а/д кои намалуваат т.т. Појавата на мачнини кај повеќето на почетокот во мал степен е можно да намалат т.т.

Нема сигурен заклучок

CNS Diseases, Pab Med, 2009

Инциденца на сексуална дисфункција при употреба на антипересиви<10 % 10-30% >30%

mirtazepine Citalopram Fluoxetine

Escitalopram Fluvoxamine

Venlafaxin Paroxetine

Sertraline

CNS Diseases, Pab Med, 2009

Сексуална дисфункција кај употреба на SSRI/SNRI

Мажи N=26, средна возраст=46,2 Жени N=21, средна возраст=43,5

Употребени SSRI/SNRIFluoxetine=5Paroxetine=4Citalopram=11Sertraline=4Venlafaxine=2

Употребени SSRI/SNRIFluoxetine=3Paroxetine=5Citalopram=8Sertraline=4Venlafaxine=1

Сексуална дисфункцијаЛибидо=11Возбуда=8Оргазам=22

Сексуална дисфункцијаЛибидо=13Возбуда=3Оргазам=15

Keller Ashton A. Improvements in SSRI/SNRI-Induced Sexual, Dysfunction by Switching to Escitalopram, Journal of Sex & Marital Therapy, 31:257–262, 2005

Escitalo-pram доза

Без подобрување

Средно подобрување

Големо подобрување

10 mg 7 4 15

20 mg 7 2 10

30 mg 1 1 /

Промени во сексуална дисфункција од SSRI/SNRI по префрлање на escitalopram

Keller Ashton A. Improvements in SSRI/SNRI-Induced Sexual, Dysfunction by Switching to Escitalopram, Journal of Sex & Marital Therapy, 31:257–262, 2005

Приказ на случај - 1• M.M. 39 год. Мажена, двe деца, наставник.• Причини за прво доаѓање на психијатар (јуни 2013 год.):- Појава на панични напади последните 2-3 месеци, значајно зачестени последните 2-3 недели, - со тенденција на избегнување на одредени ситуации и доживување на ограниченост во

секојдневното живеење- Нерасположеност- Нарушен сон (настапи на паники и во сон)

• Направена HAS skor= 35 , PDSS skor=21

Психолошки наод и мислење

• IQv=109, IQm=105, IQtot= 108• Нема тестовни показатели за психооргански детерминирана

дисфункционалност.• Тестовите на личност и проективните техники упатуваат на

хиперсензитивна особа, со изразени перфекционистички црти. Актуелно кај неа е присутна изразена анксиозност и страв од губиток на контролата. Подолготрајното перзистирање на анксиозноста ги троши нејзините его капацитети и поради тоа чувствува депримираност и губиток на енергија за секојдневните фамилијарни, социјални и професионални активности.

0

5

10

15

20

25

30

35

40

0 нед 1 нед 4 нед 8 нед 12 нед

HAS PDSS

Alprazolam 1,5 mgSertraline 100 mg

Alprazolam exSertraline 50 mg

аноргазмија

Alprazolam 1,5 mgSertraline 100 mg

Alprazolam exSertraline 50 mg

аноргазмија

ОДЛУКА 4 месеци по почеток на третман:- постепен прекин на sertraline- повторно воведен alprazolam a 0,5 mg 3x1

- крај на 5-ти месец HAS skor=18 PDSS skor=15 - воведен постепено escitalopram 5 мг наутро-10 мг наутро-15 мг наутро за 10 дена

Alprazolam 1,5 mgSertraline ex

Escitalopram 5-10-15 mg

Alprazolam 1,5 mgSertraline 100 mg

Alprazolam exSertraline 50 mg

аноргазмија

3 недели после воведување на escitalopram во терапија во доза од 15 мг HAS skor=14 PDSS skor=10

7 месеци од почеток на третман прекинат alprazolam, escitalopram 10 mg на ден, состојба стабилна HAS skor=10 PDSS skor=6

Сексуалните функции уредни

Alprazolam 1,5 mgSertraline ex

Escitalopram 5-10-15 mg

Alprazolam exEscitalopram 10 mg

Приказ на случај - 2

• Пациент на П.П. на 58 год. оженет со две возрасни деца, вработен како службеник, на преглед се јавува во ноември 2013 со сопругата

• Страда од депресија од пред 2 години, постојано на амбулантски третман, превземена една кратка хоспитализација која ја прекинал на свое инсистирање пред 1 година, хоспитализација не прифаќа и сега.

• Досега употребени SSRI (два лека) во комбинација со Risperidon одсуствува подобра и подолготрајна ремисија

• Од пред 1 месец без терапија, актуелно изразена тага, многу силна вознемиреност, одсутност, нарушен сон, зборува дека не сака да живее, дека се е безнадежно, дека пропаѓаат и тој и семејството

Психолошки наод и мислење• IQv=92, IQm=110, IQtot= 104, со показатели за снижена ментална ефикасност

поради интер и интратестовна варијабилност во рамки на вербалниот и невербалниот фактор.

• Мисловниот процес по форма успорен, во содржината се следат нихилистички идеи. Вниманието со зголемен тенацитет, насочен кон интрапсихичките доживувања.

• Нема тестовни показатели за психооргански детерминирана дисфункционалност.• Тестовите на личност и проективните техники упатуваат на снижено

расположение, изразено чувство на вина, анхедонија, психомоторна ретардација, губиток на интересот.

• Психолошката експлорација упатува на изразена депресивност проследена со губиток на контактот со реалноста.

• HAM-D score=24

Одлучено

Даденo:•Tabl Venlafaxine a 75 mg (од 75 до 225 мг за 2 недели), •Tabl Lorazepam a 2,5 mg 3x1•Tabl Olanzapine a 5 mg

0

5

10

15

20

25

30

0 нед 4 нед 8 нед 12 нед 16 нед

HAM-D Column1 Column2

- На почеток HAM-D scor=24

- По неколку дена намалена вознемиреноста и психотичните елементи

- После 4 недели HAM-D scor=14

- После 8 недели HAM-D scor=10- После 12 недели HAM-D scor=9

Venlafaxine 150 mg - Olanzapine 5 mg Lorazepam ex

- После 16 недели HAM-D scor=10

Состојбата стабилизирана

Venlafaxine a 75-150-225 mg (за 2 недели)Olanzapine a 10 mgLorazepam a 7,5 mg

Venlafaxine a 150 mg Olanzapine a 5 mgLorazepam ex