Хүн амын дунд зохистой хооллолтыг төлөвшүүлэхэд

чиглэсэн бодлого, авч хэрэгжүүлж байгаа арга хэмжээ

ЭМЯ-ны НЭМБХЗГ-ын Б.Болорчимэг

Хоол хүнс гэж юуг хэлэх вэ?

Хоол хүнс нь:• Биемахбодийн амьдралын үйл ажиллагааг

зохицуулна• Гадаад, дотоод орчны сөрөг нөлөөг эсэргүүцэх буюу

хүрээлэн буй орчинд дасан зохицоход тусална• Өвчин эмгэгээс урьдчилан сэргийлнэ

(дархлаажуулна)• Эрүүл мэндийг дэмжих үйлчлэл бүхий тэжээлийн

бодисуудыг агуулна

Хүн амьд оршин тогтнох хамгийн гол нөхцөл

Зохистой хооллолтын үндэс

Өвчний 90 гаруй хувь нь хоол, хүнснээс үүдэлтэй Хоол, хүнс нь эрүүл мэндийг хамгаалах арга

хэрэгсэл мөн

Хоолны гүйцэтгэх үүрэг

Эс, эд шинээр үүсэх, шинэчлэгдэхэд оролцох буюу Бүтцийн үүрэгтэй

Биед шаардлагатай илчлэгийг бий болгох буюу Илчлэгийн үүрэгтэй

Жимс, хүнсний ногооны хоногийн хэрэглээ (НЭГЖЭЭР)

1 íýãæ = 80 ãð –òàé òýíöýõ õýìæýýíèé æèìñ, õ¿íñíèé íîãîî 4

 Жимс, хүнсний ногоог Хоногт 5 нэгжээс

бага хэрэглэдэг хүн амын эзлэх хувь

ДЭМБ-ын зөвлөмж: Хоногт 5 нэгж буюу 400 гр жимс, хүнсний ногоо хэрэглэх

ИЛҮҮДЭЛ ЖИН БА ТАРГАЛАЛТЫН ТАРХАЛТ

ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮД Эрэгтэй Эмэгтэй Нийт хүн ам

Биеийн жингийн индекс (БЖИ) 24.3

(24.0-24.7)

24.9

(24.6-25.2)

24.6

(24.3-24.9)

Илүүдэл жинтэй хүн амын эзлэх хувь (БЖИ=25.0-29.9 кг/м2 )

26.0%

(23.2-28.7)

28.6%

(26.3-31.0)

27.3%

(25.3-29.2)

Таргалалттай хүний эзлэх хувь

(БЖИ≥ 30 кг/м2)

11.1%

(8.7-13.4)

14.1%

(12.1-16.0)

12.5%

(10.8-14.3)

ИЛҮҮДЭЛ ЖИНТЭЙ ХҮН АМЫН ЭЗЛЭХ ХУВЬ

Áèåèéí æèíãèéí èíäåêñ (ÁÆÈ) ≥ 25 êã/ì2 áà < 30 êã/ì2

ДЭМБ-ын Зөвлөмж

• Бодлого, эрх зүйн орчин,• Татварын татварын тогтолцоо, мэдээлэл,

сурталчилгаа, санамж, самбарууд ,• Урьдчилан сэргийлэх тогтолцоог эрчимжүүлэх,• Хүн амын сургалт, сурталчилгаа, мэдээлэл,• Сурталчилгааны материалууд.

 

ДЭМБ-ын Зөвлөмж

• Ханасан өөх тосны хэрэглээг багасгах, ханаагүй өөх тосны хэрэглээг ихэсгэх, өөх тос хоногийн илчлэгийн 30%,

• Идэвхитэй хөдөлгөөн,• Ногоо, жимсний хоногийн хэрэглээг 400 грамм хүртэл

ихэсгэх,• Махны, ялангуяа малын болон амьтны махны

хэрэглээг багасгах, загасны мах хэрэглэх,• Амьтны гаралтай мах хэрэглэж байгаа тохиолдолд

тослог бага сүүн бүтээгдэхүүн хэрэглэх,• Элсэн чихрийн хэрэглээ - хоногийн илчлэгийн 10%,• Давсны хэрэглээ – бүх төрлийн хүнсний

бүтээгдэхүүнээс 5 грамм/өдөр- зөвхөн иоджуулсан,

Эðõ ç¿éí îð÷èí

• Эрүүл мэндийн тухай хууль, 2010• Хүнсний тухай хууль, 1999 он /хүнсний аюулгүй байдал,

хангамж /(шинэчлэн боловсруулж байна)

• Засгийн газрын 2006 оны 246 дугаар тогтоол “Халдварт бус өвчнөөс сэргийлэх, хянах” Үндэсний хөтөлбөр

• Засгийн газрын 2009 оны 239 дүгээр тогтоол “Зөв хооллох, дасгал хөдөлгөөнийг дэмжих үндэсний стратеги” , Эрүүл мэнд, ХХААХҮ-ийн сайдын 283/207 тоот хамтарсан тушаал

10

“Зөв хооллох, дасгал хөдөлгөөнийг дэмжих” үндэсний стратеги

“Хувь хүн, хамт олон, байгууллага, үндэсний түвшинд хүнсний зохистой хэрэглээ, нийтийн биеийн тамирыг дэмжсэн тогтвортой үйл ажиллагаа явуулах орчинг бүрдүүлэх замаар хүн амын өвчлөл, нас баралтыг бууруулах” зорилготой юм.

ЭМС-ын 2008 оны 257 тоот тушаалаар “Хүн амын хоол тэжээлийн физиологийн норм”

Хүн амын хооллолтын байдал өөрчлөгдөж, импортын хүнсний бүтээгдэхүүний хэрэглээ нэмэгдэж байгаа, хөдөлгөөний хомсдол, амьдралын хэв маягийн өөрчлөлт зэргээс шалтгаалан 1997 онд боловсруулсан “Хүн амын хоол тэжээлийн физиологийн норм”-ыг шинэчлэх шаардлага урган гарсан юм.

12

ЭМС-ын 2010 оны 9 сарын 340 тоот тушаалаар “Эрүүл хоол”-ны удирдамжыг боловсруулж батлав.

• Энэхүү удирдамжийн зорилго нь хүнсний зохистой хэрэглээний тусламжтай хүний бие махбодийн хэвийн өсөлт хөгжлийг дэмжих, халдварт бус өвчний эрсдлийг бууруулах, хоолтой холбоотой өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх нотолгоонд тулгуурласан зөвлөмж өгөхөд оршино.

ЭМСайдын 2010 оны 7 дугаар сарын 8-ны өдрийн 247 тоот тушаалаар “Хүн амын зохистой хооллолтын зөвлөж” батлуулав.

Энэхүү зөвлөмж нь ЭМС-ын 2008 оны 256 тоот тушаалаар шинэчлэгдэн баталсан физиологийн нормд үндэслэн тэжээллэг, аюулгүй хүнсийг тогтмол, хангалттай хэмжээгээр зөв хэрэглэснээр хоол, хүнснээс үүдэлтэй өвчин, эмгэгээс сэргийлэх, улмаар хөдөлмөрийн бүтээмж, оюуны чадамж өндөр байж, урт удаан наслах нөхцлийг бүрдүүлэхэд зөвлөмжийн зорилго оршино.

• Хүнсний аюулгүй байдал, хоол тэжээлийн чиглэлээр олон нийтэд зориулан www.pubprohealth.mn болон www.hool.mn веб хуудсанд байрлуулж, олон нийт хоол тэжээл, хүнсний аюулгүй байдлын талаарх мэдээллийг илүү өргөн хүрээнд авах боломжийг бий болгов.

Стандарт • Нялхас бага насны хүүхдийн нунтаг сүүн тэжээлийн

эрүүл ахуйн дадал MN CAC RCP 66:2010• Зонхилон тохиолдох өвчний үеийн хоол эмчилгээ

MNS5991:2009• Хүнсний бүтээгдэхүүнд зөвшөөрөгдөх пестицидийн

үлдэгдлийн стандарт• Өргөн хэрэглээний хүнсний бүтээгдэхүүнд агуулагдах

чихэр, давс, тослогийн хэмжээг шинэчлэн тогтоох /Судалгаанд хиам, майонез, эрэгний нухаш, талх, чипс /

• ЭМС-ын 2010 оны 804 тоот тушаалаар “Хүнсний бүтээгдэхүүнийг баяжуулах удирдамж”-ийг батлуулав.

• “Хүнсний бүтээгдэхүүнийг баяжуулах” үндэсний хөтөлбөрийг ХХААХҮЯ боловсруулж байна.  

МСС материалууд

Зохистой хооллолт өдөрлөг-ЭМЯ

НЭМХ-ийн ХСТ-ийн дэргэд “Шим тэжээл, Хоол судлалын үндэсний лаборатор”-ийн чадавхийг бэхжүүлэх

Цаашид

“Зохистой хоололт, идэвхитэй хөдөлгөөн-Ногоон жор” боловсруулж, байгууллага хамт олонд нэвтрүүлэх, зөв дадал хэвшүүлэх

Цаашид

• Хоол үйлдвэрлэл, үйлчилгээний газруудад хоол, хүнсний “Нэгж порц”-д агуулагдах илчлэг, шимт бодисын хэмжээг тооцон бэлтгэх гарын авлага боловсруулах, түгээх

• Эрүүл мэндэд сөргөөр нөлөөлж буй хүнсний бүтээгдэхүүний жагсаалт гарган, олон нийтэд сурталчлах

• Хүнсний бүтээгдэхүүний шошгын стандартын шинэчлэн боловсруулах

Цаашид

• Эрүүл мэндэд сөргөөр нөлөөлж буй хүнсний бүтээгдэхүүний жагсаалт гарган, олон нийтэд сурталчлах

• “Гэр зөвлөмж болон эрүүл хүнс удирдамж”-ийг хэвлүүлж, хүн амд түгээх, сургалт зохион байгуулах

• Хэвлэл мэдээлэлээр зохистой хоололтын зөв дадал төлөвшүүлэх сурталчилгаа нэвтрүүлэх

• Зохистой хоол, дасгал хөдөлгөөнөөр жингээ бууруулах асуудлаар реалити шоу хийх