باسمه تعاليباسمه تعالي

خوي شهر خوي شهر اولين هااولين ها

تحقيق و تأليف:تحقيق و تأليف:

ابراهيم محمدلوابراهيم محمدلو8888 ارديبهشت ارديبهشت 2727

بسم ا... الرحمن بسم ا... الرحمن الرحيمالرحيم

مقدمه:مقدمه:

براي بازشناسي تاريخ يك سرزمين بنظر براي بازشناسي تاريخ يك سرزمين بنظر مي رسد شناخت جغرافياي آن و محل مي رسد شناخت جغرافياي آن و محل

استقرار اقليم آن به عنوان يك ضرورت استقرار اقليم آن به عنوان يك ضرورت مورد توجه صاحبنظران قرار مورد توجه صاحبنظران قرار بايستي بايستي

اين مقاله ضمن اين مقاله ضمن در درگيرد. از همين روگيرد. از همين رو و جمعيتي و جمعيتيبيان ويژگيهاي جغرافيايبيان ويژگيهاي جغرافياي

ييشهرستان خوي قابليتها و توانمنديها شهرستان خوي قابليتها و توانمنديها آن كه در طول تاريخ به عنوان يك زير آن كه در طول تاريخ به عنوان يك زير

شهرستان نقش شهرستان نقش اين اين ساخت در توسعه ساخت در توسعه : : گرددگرددآفريني كرده اند معرفي مي آفريني كرده اند معرفي مي

سيماي شهرستان خويسيماي شهرستان خويجغرافياي شهرستان خويجغرافياي شهرستان خوي

: :جغرافياي طبيعيجغرافياي طبيعيالف ( الف ( شهرستان خوي به لحاظ طبيعت زيبايش در متون باستان به دارالصفا شهرستان خوي به لحاظ طبيعت زيبايش در متون باستان به دارالصفا **

سابقه سابقه ر مسير جاده ابريشم ر مسير جاده ابريشم معروف است .همچنين به لحاظ قرار گرفتن دمعروف است .همچنين به لحاظ قرار گرفتن دتاريخي دارد.تاريخي دارد.

%%3/123/12 سهم استاني سهم استاني كيلو متر كيلو متر46164616 مساحت مساحت **

از شمال به شهرستانهاي چايپاره و چالدران ـ از جنوب به شهرستان سلماس از شمال به شهرستانهاي چايپاره و چالدران ـ از جنوب به شهرستان سلماس **– از شرق به شهرستان مرند )آذربايجان شرقي ( و از غرب به كشور تركيه – از شرق به شهرستان مرند )آذربايجان شرقي ( و از غرب به كشور تركيه

محدود است.محدود است.

دارد. دارد.كيلو مرز مشترك با كشور تركيه كيلو مرز مشترك با كشور تركيه 7575 اين شهرستان اين شهرستان همزمان با سفر دوم همزمان با سفر دوم 14/12/8714/12/87الزم به ذكر است با مصوبه هيأت دولت در تاريخ الزم به ذكر است با مصوبه هيأت دولت در تاريخ

945945دولت به آستان آذربايجان غربي بخش چايپاره شهرستان خوي با مساحت دولت به آستان آذربايجان غربي بخش چايپاره شهرستان خوي با مساحت روستا به سطح شهرستان روستا به سطح شهرستان 7676 دهستان و دهستان و 33 نفر جمعيت و نفر جمعيت و 4259042590كيلومتر مربع و كيلومتر مربع و

ارتقا پيدا كرد و از جغرافياي شهرستان خوي جدا شد.ارتقا پيدا كرد و از جغرافياي شهرستان خوي جدا شد.

: :تقسيمات كشوريتقسيمات كشوريب( ب( با مصوبه هيأت دولت با مصوبه هيأت دولت 13871387 در مرداد ماه در مرداد ماه خوي خوي شهرستانشهرستان

به معاونت استانداري و فرمانداري ويژه ارتقاي سطح به معاونت استانداري و فرمانداري ويژه ارتقاي سطح دستگاه دولتي از دستگاه دولتي از 77در همين راستا در همين راستا داده است .داده است .سياسي سياسي

جمله آموزش و پرورش ، راه و ترابري، مسكن و شهرستان جمله آموزش و پرورش ، راه و ترابري، مسكن و شهرستان ، دارايي و امور اقتصادي، جهاد كشاورزي ، اطالعات و كار و ، دارايي و امور اقتصادي، جهاد كشاورزي ، اطالعات و كار و امور اجتماعي همزمان با ارتقاي سطح به معاونت سازمان امور اجتماعي همزمان با ارتقاي سطح به معاونت سازمان

و اداره كل ارتقاي سطح پيدا كردند. عالوه بر اين و اداره كل ارتقاي سطح پيدا كردند. عالوه بر اين دستگاههاي اجرايي براساس نيازمنديهاي شهرستان برخي دستگاههاي اجرايي براساس نيازمنديهاي شهرستان برخي

از دستگاههاي دولتي استاني رأسا اقدام به ارتقاي سطح از دستگاههاي دولتي استاني رأسا اقدام به ارتقاي سطح دستگاههاي شهرستاني خود نموده اند. از جمله آب و دستگاههاي شهرستاني خود نموده اند. از جمله آب و

فاضالب شهري ، امور آب و....فاضالب شهري ، امور آب و....صفائيه صفائيه قطور- قطور- بخش : مركزي – ايواوغلي – بخش : مركزي – ايواوغلي – 44 شهر : خوي -ايواوغلي-فيرورق-قطور-ديزجديز كه دوشهر شهر : خوي -ايواوغلي-فيرورق-قطور-ديزجديز كه دوشهر 55

خوي خوي از عنايات ويژه دولت به مردم شريف شهرستاناز عنايات ويژه دولت به مردم شريف شهرستان اخيراخير از روستا به شهر ارتقا پيدا كرده اند. از روستا به شهر ارتقا پيدا كرده اند.13871387بوده كه در سال بوده كه در سال 1111تعداد دهستان : تعداد دهستان :

220220تعداد روستا : تعداد روستا :

جمعيت شهرستان بر اساس جمعيت شهرستان بر اساس 13851385سرشماري سرشماري

نفر نفر332748227482جمع كل جمعيت شهرستان : جمع كل جمعيت شهرستان : % * % * 5959 نسبت نسبت 193213193213* شهري :* شهري : 44/1/111سهم جمعيت استان سهم جمعيت استان

%%4040 نسبت نسبت 113426934269روستايي: روستايي:

7553275532تعداد خانوار تعداد خانوار

55/155/1 كشور كشور33/133/1 استان استان 1/11/1شهرستان شهرستان : : نرخ رشد جمعيت نرخ رشد جمعيت

9/89/8 استان استان 3/83/8نرخ بيكاري شهرستان نرخ بيكاري شهرستان

2626 در بخش كشاورزي * در بخش كشاورزي * %%3131 * * 7/917/91نرخ اشتغال در شهرستان نرخ اشتغال در شهرستان در بخش صنعتدر بخش صنعت

بقيه متفرقه بقيه متفرقه در بخش خدمات در بخش خدمات % 3030%

مزيت ها و ظرفيت هامزيت ها و ظرفيت ها به لحاظ ظرفيتهاي ويژه در حوزه توليدات كشاورزي و به لحاظ ظرفيتهاي ويژه در حوزه توليدات كشاورزي و

قابليتهاي ديگر شهرستان خوي به شهرستان اولينها اشتهار پيدا قابليتهاي ديگر شهرستان خوي به شهرستان اولينها اشتهار پيدا كرده است: كرده است:

: :كشاورزيكشاورزيالف ( الف ( % كل توليدات % كل توليدات 2222- مقام اول كشور در توليد عسل با توليد - مقام اول كشور در توليد عسل با توليد 11

% توليد استان % توليد استان 6565كشور و كشور و -مقام اول كشور در توليد تخم آفتابگردان و كدوي آجيلي-مقام اول كشور در توليد تخم آفتابگردان و كدوي آجيلي22

- گل سرخ به عنوان بزرگترين باغستانهاي گل - گل سرخ به عنوان بزرگترين باغستانهاي گل 33سرخ كشور سرخ كشور

-مقام اول استان در توليد پنير گوشت قرمز و -مقام اول استان در توليد پنير گوشت قرمز و 44تخم مرغتخم مرغ

-رتبه اول استاني در صادرات توليدات طيور به -رتبه اول استاني در صادرات توليدات طيور به 55ديگر شهرستانها و استانهاديگر شهرستانها و استانها

-منابع غني آبهاي سطحي : رودخانه هاي الند--منابع غني آبهاي سطحي : رودخانه هاي الند-66غازان-قطور و آغ چايغازان-قطور و آغ چاي

- اقليم مناسب- اقليم مناسب77

- داشتن باالترين سهم اراضي كشت استان- داشتن باالترين سهم اراضي كشت استان77

: :صنعت و معدنصنعت و معدنب( ب(

-وجود نيروگاه سيكل تركيبي خوي-وجود نيروگاه سيكل تركيبي خوي11

-كارخانه نساجي خوي-كارخانه نساجي خوي22

-كارخانه عظيم در حال اتمام سيمان آذرآبادگان به -كارخانه عظيم در حال اتمام سيمان آذرآبادگان به 33عنوان سومين كارخانه بزرگ كشور در صنعت سيمانعنوان سومين كارخانه بزرگ كشور در صنعت سيمان

كارخانه ، شهرك صنعتي كارخانه ، شهرك صنعتي 6060-شهرك صنعتي با بيش از -شهرك صنعتي با بيش از 44ايواوغلي و شهرك كانيهاي غير فلزي كه در سفر دوم ايواوغلي و شهرك كانيهاي غير فلزي كه در سفر دوم

به تصويب هيأت محترم دولت رسيده است.به تصويب هيأت محترم دولت رسيده است.

) رتبه سوم ) رتبه سوم 13851385 معدن فعال تا پايان سال معدن فعال تا پايان سال 3434-تعداد -تعداد 55استاني ( از جمله معادن غني نمك ، انواع سن و خاكاستاني ( از جمله معادن غني نمك ، انواع سن و خاك

: :فرهنگيفرهنگيج( ج( اثر ثبت شده رتبه اول ميراث فرهنگي استان را دارد. از اثر ثبت شده رتبه اول ميراث فرهنگي استان را دارد. از 197197شهرستان خوي با دارا بودن شهرستان خوي با دارا بودن

حيث ديرينه مذهبي و و اعتقادي مردم ، اين ديار به دارالمؤمنين معروف است.حيث ديرينه مذهبي و و اعتقادي مردم ، اين ديار به دارالمؤمنين معروف است.الف- اماكن و بناها:الف- اماكن و بناها:

- مساجد تاريخي : مطلب خان ) اولين مسجد رو باز - مساجد تاريخي : مطلب خان ) اولين مسجد رو باز 11كشور( ،سيدالشهداء،،داش آغليان،حجتيه ، حاجي بابا، شيخكشور( ،سيدالشهداء،،داش آغليان،حجتيه ، حاجي بابا، شيخ

مسجد مالحسن مسجد مالحسن

- امامزاده : سيديعقوب و - امامزاده : سيديعقوب و 22سيد بهلولسيد بهلول

-آثار باستاني :-آثار باستاني :22*كليساهاي سورپ سركيس،ملهذان، فنايي*كليساهاي سورپ سركيس،ملهذان، فنايي

* خانه هاي قديمي : يوسفي ، كبيري،، * خانه هاي قديمي : يوسفي ، كبيري،، بازار قديمي ، ساختمان شهرداري ، بازار قديمي ، ساختمان شهرداري ،

مقبره صخره اي چير ، مدرسه حكيمه ،مقبره صخره اي چير ، مدرسه حكيمه ،

پل خاتونپل خاتون

دروازه سنگيدروازه سنگي

-مدرسه علميه نمازي-مدرسه علميه نمازي33

-مقبره شمس تبريزي به عنوان خاستگاه -مقبره شمس تبريزي به عنوان خاستگاه 44عرفان اسالميعرفان اسالمي

::ب( مفاخر و شخصيتهاب( مفاخر و شخصيتها

حضرت آيه اله العظمي سيد ابوالقاسم حضرت آيه اله العظمي سيد ابوالقاسم 1(1(خوييخويي

دكتر زرياب خوييدكتر زرياب خويي2(2(

دكتر محمد امين رياحيدكتر محمد امين رياحي3(3(

حجه االسالم شيخ جابر فاضليحجه االسالم شيخ جابر فاضلي4(4(

حجه االسالم مير جعفر مرقاتيحجه االسالم مير جعفر مرقاتي5(5(

آخوند مال زين العابدين نواييآخوند مال زين العابدين نوايي6(6(

و ....و ....7(7(

ج( مظاهر طبيعت و جاذبه هاي گردشگري طبيعي ) اكو توريسم(:ج( مظاهر طبيعت و جاذبه هاي گردشگري طبيعي ) اكو توريسم(: بهار : اگر مي خواهيد قطعه اي از بهشت را ببينيد حتم�آ به شهر خوي سر بهار : اگر مي خواهيد قطعه اي از بهشت را ببينيد حتم�آ به شهر خوي سر 3030گزارشگر برنامه گزارشگر برنامه

شهر سفر كردم اما اين همه باغ در يك مكان نديده شهر سفر كردم اما اين همه باغ در يك مكان نديده 115115 برنامه به برنامه به 115115بزنيد. من در اين بزنيد. من در اين ام.ام.

* پل هوايي قطور* پل هوايي قطور

غار تازه احيا شده عليشيخ در بخش صفاييهغار تازه احيا شده عليشيخ در بخش صفاييه1(1(ا توسط فدراسيون قايقراني جهت تمرينات 2(2( ا توسط فدراسيون قايقراني جهت تمرينات درياچه پشت سد كلوانس كه اخير� درياچه پشت سد كلوانس كه اخير�

تيم ملي در نظر گرفته شده است.تيم ملي در نظر گرفته شده است.چشمه زيباي زلزله بالغي و تفرجگاه زلزله بالغيچشمه زيباي زلزله بالغي و تفرجگاه زلزله بالغي3(3(تفرجگاه بكر و طبيعي منطقه مجيدآبادتفرجگاه بكر و طبيعي منطقه مجيدآباد4(4(منطقه حفاظت شده ماركان و انواع جانوران و پرندگان منطقه حفاظت شده ماركان و انواع جانوران و پرندگان 5(5(آبشار زيبا و با صفاي بدالنآبشار زيبا و با صفاي بدالن6(6(چشمه آبگرم منطقه قطورچشمه آبگرم منطقه قطور7(7(دامنه هاي سرسبز و زيباي كوه اورين و چشمه ها و نهرهاي جاري از آندامنه هاي سرسبز و زيباي كوه اورين و چشمه ها و نهرهاي جاري از آن8(8(دامنه كوه چله خانه و طبيعت زيباي آندامنه كوه چله خانه و طبيعت زيباي آن9(9(

غار انسانهاي اوليه در بخش صفاييه كه هم اينك در دست مطالعه است.غار انسانهاي اوليه در بخش صفاييه كه هم اينك در دست مطالعه است.10(10( جاذبه گردشگري از جمله زيارتگاه سيدتاج الدين ،تفرجگاه فيرورق، دره جاذبه گردشگري از جمله زيارتگاه سيدتاج الدين ،تفرجگاه فيرورق، دره 1166(11(

قطور، آبگرم آغگل و ... كه اخيرا به ثبت ملي در ميراث فرهنگي رسيده است.قطور، آبگرم آغگل و ... كه اخيرا به ثبت ملي در ميراث فرهنگي رسيده است.

د( صنايع دستي:د( صنايع دستي: فرش ماهي به عنوان اولين خاستگاه اين نوع نقشه فرش ماهي به عنوان اولين خاستگاه اين نوع نقشه

فرش در دنيافرش در دنيابافت جوراب و پيراهن پشمبافت جوراب و پيراهن پشم

چاقو سازيچاقو سازي : :حمل و نقلحمل و نقلد( د(

- فرودگاه خوي - فرودگاه خوي11- جاده قطور احياگر جاده ابريشم و نزديك ترين - جاده قطور احياگر جاده ابريشم و نزديك ترين 22

مسير مواصالتي ايران به تركيه و اتحاديه اروپامسير مواصالتي ايران به تركيه و اتحاديه اروپا-محور ريلي قره تپه-قطور-محور ريلي قره تپه-قطور33-جاده هاي اصلي خوي-سلماس ، خوي-ايواوغلي، -جاده هاي اصلي خوي-سلماس ، خوي-ايواوغلي، 44

خوي-ماكو، خوي-جلفا، خوي – مرندخوي-ماكو، خوي-جلفا، خوي – مرند-جاده خوي-چالدران-جاده خوي-چالدران55- بازارچه مرزي و گمرك رازي- بازارچه مرزي و گمرك رازي66

::آموزش عاليآموزش عاليهـ( هـ( هزار نفر هزار نفر1212-تعداد دانشجو بالغ بر -تعداد دانشجو بالغ بر 11 واحد{ : واحد{ :1010-مراكز آموزش عالي } -مراكز آموزش عالي } 22

الف .دانشگاه آزاد اسالمي با درجه بسيار بزرگ الف .دانشگاه آزاد اسالمي با درجه بسيار بزرگب: دانشگاه پيام نور خوي ، فيرورق ب: دانشگاه پيام نور خوي ، فيرورق

ج: آموزشكده فني مهندسي خويج: آموزشكده فني مهندسي خويد:دانشكده پرستاري خويد:دانشكده پرستاري خوي

هـ : آموزشكده فني و حرفه اي دخترانههـ : آموزشكده فني و حرفه اي دخترانهو: دانشكده علوم قرآنيو: دانشكده علوم قرآني

ز: مركز تربيت معلم شهيد مطهريز: مركز تربيت معلم شهيد مطهريح: آموزشكده سماح: آموزشكده سما

واحد مركز آموزش عالي غير دولتي – غيرانتفاعيواحد مركز آموزش عالي غير دولتي – غيرانتفاعي22ط( ط(

: : بهداشت و درمانبهداشت و درمانز( ز(

تخت فعال تخت فعال291291واحد بيمارستان با واحد بيمارستان با 22: : 11

باب مركز بهداشتي در شهر و روستا باب مركز بهداشتي در شهر و روستا4343: : 22

واحد خانه بهداشت در مناطق روستايي واحد خانه بهداشت در مناطق روستايي9292: : 33

تخت خوابي تخت خوابي 160160: بيمارستان در حال ساخت : بيمارستان در حال ساخت 44مصوبه سفر اول ذهيأت دولتمصوبه سفر اول ذهيأت دولت

: بيمارستان خيريه آيت اله خويي در حال : بيمارستان خيريه آيت اله خويي در حال 55ساختساخت

تحقيق و تأليف:تحقيق و تأليف:ابراهيم محمدلوابراهيم محمدلو

8888 ارديبهشت ارديبهشت 2727