خدا نام بهطوسی شیخ الفهرست با آشنایی

تالیف با آشنایی

ساختاری خصوصیات

محتوایی خصوصیات

ا

الفهرست یکی از چهار کتاب اصلی رجالی و از جمله تالیفات سه گانه ی شیخ طوسی در رجال است.

:شیخ طوسی در خود کتاب ،الفهرست نامیده. نجاشی نام نام کتابکتاب را کامل می آورد و آن را فهرست کتب الشیعه و اسماء المصنفین

می خواند. نام اختصاری در جوامع رجالی ” ست“ است.

انگیزه ی نگارش: 1 . وجود نداشتن فهرستی جامع از تالیفات شیعه.الف(فهرست نگاری ، شیوه ای است که تاریخچه ای طوالنی نزد شیعیان دارد ب(فهرست ها تا آن زمان تنها به ذکر کتابهایی که صاحب فهرست اجازه ی نقل

آنها را داشته و یا در کتابخانه اش نگهداری می نموده است،اختصاص داشت. ج( کتــاب های فهرســت جامـع در آن زمان، دو کتــاب ابن غضائری بود که

.نسخه اصلی آن از بین رفته بود

2 . در خواست و اصرار یکی از علمای معاصر شیخ طوسی

تاریخ تالیف کتاب:ظاهرا شیخ طوسی الفهرست و کتاب رجال را در عرض هم نگاشته است؛ زیرا در الفهرست به کتاب رجال ارجاع داده و

برعکس.در مجموع ، تاریخ تالیف این دو کتاب معلوم نیست ، اما با توجه به اینکه این دو کتاب هم زمان نگاشته شده اند و نیز از قراین دیگر می توان نتیجه گرفت که این کتابها در حدود

هجری نگارش یافته اند.340 تا 330سالهای

عنوان 912. آمار :در مجموع تعداد 1 خصوصیات ساختاری:در این کتاب وجود دارد.

. شیوه ی تنظیم اسامی: ترتیب عناوین 2در الفهرست بر اساس حروف الفبای

ابتدای اسامی است و ترتیب زمانی بین این اشخاص مد نظر نیست.

. شیوه ی تنظیم اطالعات: شیخ طوسی 3در هریک از عناوین کتابش اطالعاتی را در

سه بخش گزارش کرده است

:خصوصیات محتواییالف( موضوع کتاب: موضوع این کتاب ، معرفی صاحبان

تصنیف و اصول؛به عبارت دیگر در این کتاب به سبک فهرست نویسی ،

نام مولفان را گرد آورده است.ب(فراگیری کتاب نسبت به موضوع آن

ج( میزان اطالعات رجالی: شیخ طوسی در مقدمه ی کتابش متعهد شده که جرح و تعدیل

راویان را بیان کند و مذهب آنان را متذکر شود. 

:ارزش طرق موجود در کتاب الفهرست طوسیطرق موجود در الفهرست، از یک سو انتساب کتاب را به مولف اثبات می کند و از سوی دیگر در شناخت مشایخ و

شاگردان و به عبارت دیگر طبقه ی راویان موثر است.

:کتابهایی نگاشته شده بر محور الفهرست الف( معالم العلما: نوشته ی

رشیدالدین محمدبن علی بن شهر ه( 588آشوب مازندرانی)م

ب( الفهرست: نوشته ی شیخ منتجب الدین علی بن ابی قاسم عبیدالله بن

ه(.585بابویه قمی)م

ج( تلخیص الفهرست: شیخ نجم الدین ، معروف به محقق

ه(676حلی )م د( ترتیب الفهرست: عنایت

الله قهپاییه( ترتیب الفهرست: شیخ علی

بن عبدلله اصبحی بحرانیو( معراج اهل الکمال الی

معرفه الرجال: شیخ سلیمان بن عبدلله بحرانی ما حوزی

قدیمی ترین نسخه ی این کتاب به خط مولف، نقل ابن داود چاپهای الفهرستحلی از آن است.

میالدی 1853 هجری مطابق با 1271کتاب الفهرست به سال در هند با تحقیق اسپرنجر و مولوی عبدالحق با ترتیب الفبایی

در تمامی حروف نامها،نام پدر و جد چاپ شده است.بعد از آن اولین چاپ این کتاب به شکل و ترتیب ابتدایی خود

هجری در انتشارات حیدریه نجف به تصحیح و 1356در سال تحقیق سید محمد صادق بحرالعلوم انجام شد و همان چاپ در

هجری نیز تجدید شد.1380سال هجری 1417چاپ دیگر کتاب را نشر الفقاهه ی قم در سال

صفحه منتشر کرد.343با تحقیق جواد قیومی در و آخرین بار عالمه محقق سید عبدالعزیز طباطبایی این کتاب

هجری تحقیق کرد.1420را در سال

بررسی سند :

جعفر بن محمد بن قولویهالقمی ، یکنی أبا القاسم ثقه ، له تصانیف کثیره علی عدد أبواب

الفقه ، منها کتاب مداواة الجد لحیاة األبد، کتاب الجمعة و الجماعة، کتاب الفطرة،کتاب الصرف،کتاب الوطاء بمک الیمین، کتاب األضحی

و له کتاب جامع الزیارات و ما روی فی ذلک من الفضل عن األئمة علیهم السالم و غیر ذلک، و هی کثیرة ، و له فهرست ما رواه من الکتب و األصول أخبرنا بروایة و فهرست کتبه جماعة عن أصحابنا منهم أبو عبدلله محمد بن محمد بن النعمان المفید والحسین بن

عبدالله و أحمدبن عبدون و غیر هم عن جعفربن محمد بن قولویه القمی

} جعفربن محمد بن} ا م |یده{ الله{ تعالی ع|ن أبی الق|اس} لشیخُ أقولویه ع|ن محمد بن یعقوب عن محمد بن یحیی عن

د� فال سألت{ أبا الحسن احمد بن محمد� عن م{ع|م�ر}بن خ|ال�}ضطجاع| و الو{ضوء{ �ة� ال یقدر{ علی اال )ع( عن رجل� به} عی

�م|ا أغفی و هو }د} ف|ر{ ب }الو|سائ |د� علیه و هو قاع}د� مستند� ب |شت ی}ن� الو{ض{وء{ |ه{ ا |و|ض�وء{ ق{لت{ ل |ت قاعد� علی تلک الحال قال ی

د� علیه ف|قال| إذا خ|ف}ی| عنه{ الص�وت{ ف|ق|د و|ج|ب| الو{ض{وء{ |ش| یعلیه} تمام| الحدیِث}

التهذیب_ باب األحادیِث الموجبة للطهارة

بررسی سند

محمد بن یعقوب کلینی : یکنی ابا جعفر ثقه عارف باالخبار. له کتاب منها:کتاب الکافی

محمد بن یحیی : له کتب منها کتاب الحج.احمد بن محمد بن محمد : ثقه .

معمر بن خالد : اخبر جماعه عن ابی المفضل عن ابن بطه عن احمد بن ابی عبدالله عن معمر

تمامی افراد سند ثقه و قابل اعتماد هستند در نتیجه سند صحیح است.