Ρεμπέτικοι ρυθμοί

Main Page FAQ Αναζήτηση Κατάλογος Μελών Σύνδεση Εγγραφή

Συγγραφέας Μήνυµα

< Οργανοπαιξία-Μουσική Θεωρία ~ Ρυθµοί στα ρεµπέτικα τραγούδια

Νίκος Τριήρης ∆ηµοσιεύθηκε: 30 Οκτ 2007 10:47 am

Rebeto Guru! More than

150 posts user.

Ένταξη: 13 Σεπ 2007

∆ηµοσιεύσεις: 335

Τόπος: Αθήνα, Χολαργός

Τελείωσα το πρώτο µέρος του κειµένου που γράφω σχετικά µε τους ρυθµούς.

Έχοντας διαβάσει τις προηγούµενες ενδιαφέρουσες απόψεις παρακινήθηκα να προσπαθήσω όσο πιο

συστηµατικά και διεξοδικά µπορώ να συνεισφέρω στο θέµα µε τους ρυθµούς. Επιθυµώ να λάβω διορθώσεις και

παρατηρήσεις µε προοπτική να βρεθεί κοινός τόπος επικοινωνίας και να γίνει ανταλλαγή γνώσεων. Το

κείµενο που συνέταξα δεν στηρίζεται σε πηγές πέραν της προφορικής λαϊκής µουσικής παράδοσης όσον αφορά

στους ρυθµούς ενώ για τα καθαρά θεωρητικά στοιχεία παραπέµπω στο βιβλίο του Μανώλη Καλοµοίρη "Τα

θεωρητικά της µουσικής", τεύχος πρώτο - Στοιχειώδης θεωρία, µουσικός και εκδοτικός οίκος Γαϊτάνου και στη

"Θεωρία της Μουσικής" του Ιωάννη ∆. Χριστόφιλου, τάξη Πρώτη, ∆εύτερη και Τρίτη, εκδόσεις Music Lovers.

Όλες οι θεωρητικές αναλύσεις του Α' Μέρους και οι ρυθµοί του Β' Μέρους έχουν περιοριστεί σε όσα αφορούν

στα ρεµπέτικα τραγούδια και δεν επεκτείνονται σε ολόκληρη τη δυτική θεωρία και τους παραδοσιακούς ή

λαϊκούς ρυθµούς.

Σηµαντικές και καίριες επισηµάνσεις και διορθώσεις έγιναν από τον Γιώργο Κούκο, τον οποίο ευχαριστώ

ιδιαιτέρα.

Το κείµενο επιµερίζεται στις εξής ενότητες.:

Α' Μέρος

1.Εισαγωγή

2.Ήχοι - Νότες

3.∆ιάρκεια - Αξίες

4.Το Μέτρο

5.Σχέσεις Μέτρων

6.Πώς µετράµε µε το πόδι

7.Ρυθµός

8.Αντιστοιχία Ρυθµού - Χορού - Στίχου - Μελωδίας

9.Πώς φτιάχνονται οι ρυθµοί

10.Πώς βρίσκουµε το Μέτρο

11.Πώς βρίσκουµε το Ρυθµό

12.Απλοποίηση

Β' Μέρος

∆εν έχει ολοκληρωθεί. Περιλαµβάνει (πιθανότατα) ανά µέτρο τους κυριότερους ρυθµούς που χρησιµοποιούνται

στα ρεµπέτικα τραγούδια και µερικούς άλλους συγγενείς.

Θα δηµοσιεύω κάθε σχεδόν κάθε ενότητα σε καινούριο post, λόγω του µεγάλου όγκου ορισµένων και κυρίως

για να δίνεται ο απαραίτητος χρόνος για διάλογο ,διορθώσεις και επεξηγήσεις.

Επιστροφή στην κορυφή

Νίκος Τριήρης ∆ηµοσιεύθηκε: 30 Οκτ 2007 11:39 am


150 posts user.




Προσπαθώ να γράφω όσο λιγότερα γίνεται και να υπάρχει στο κείµενο µία συνέχεια.

1.Εισαγωγή

Οι δρόµοι και ρυθµοί αποτελούν µαζί µε το ύφος και τον τρόπο παιξίµατος καθοριστικούς παράγοντες

προσδιορισµού του µουσικού είδους και αντικείµενο διαφωνίας. Θεωρώ στόχο στην παράθεση απόψεων την

ερµηνεία, αποκωδικοποίηση και κατανόηση των καταγεγραµµένων ρεµπέτικων τραγουδιών και όχι τη θεωρητική

προσέγγιση και ανάλυση αυτή καθ' αυτή. Έτσι κατά τη γνώµη µου µας ενδιαφέρει περισσότερο ποιο ρυθµό

ακούµε, ποιο είναι το µέτρο του και πώς παίζεται παρά πώς τον λένε. Η ονοµασία των ρυθµών ας µην ξεχνάµε

ότι εξαρτάται από τα ονόµατα των χορών και υπάρχουν περιπτώσεις όπου δύο ή περισσότεροι χοροί έχουν τον

ίδιο ρυθµό πχ. Συγκαθιστός, Σφαρλής και Καρσιλαµάς έχουν µέτρο 9/8 και ίδια δοµή, αλλά διαφορετική

ονοµασία και βήµατα ανάλογα µε την περιοχή. Χοροί και ρυθµοί, στίχος και µελωδία είναι άρρηκτα συνδεδεµένα

µουσικά στοιχεία και κινούνται παράλληλα στο µουσικό στερέωµα. Στην ουσία αποτελούν εκφάνσεις του ιδίου

µέσου έκφρασης.

Η θεωρητική προσέγγιση των ρυθµών στα ρεµπέτικα τραγούδια έχει νόηµα να αποκωδικοποιήσει και να

καταγράψει τους µουσικούς νόµους που υπάρχουν στα τραγούδια και όχι να επιβάλλει πλαίσια κατανόησης και

Ρεµετο-Κουβέντες ~ Εισκόηση Θ.Ενότητας - Ρυθµοί στα ρεµ... http://rebetiko.sealabs.net/forum/viewtopic.php?t=1971&po...

1 of 8 6/10/2012 4:14 µµ

ερµηνείας στις δηµιουργίες. Κατά αυτήν την έννοια πρώτα υπάρχουν τα τραγούδια και µετά τα αναλύει η θεωρία

αν θέλουµε να καταλάβουµε το ύφος των ρεµπέτικων τραγουδιών. Η θεωρία έπεται της πράξης, αλλά αποτελεί

απαραίτητο βοήθηµα, παρέχοντας µεγαλύτερη κατανόηση, κοινό κώδικα επικοινωνίας, ευρύτερη

κατηγοριοποίηση και διευκόλυνση στην αποµνηµόνευση και εκτέλεση των τραγουδιών.


Νίκος Τριήρης ∆ηµοσιεύθηκε: 30 Οκτ 2007 12:25 pm


150 posts user.




2. Ήχοι - Νότες

Η γλώσσα - κώδικας επικοινωνίας της µουσικής στηρίζεται στους ήχους των οργάνων και της φωνής, οι οποίοι

έχουν ορισµένο ύψος - οξύτητα. (Όταν το ύψος τους δεν είναι ορισµένο ονοµάζονται θόρυβος ή κρότος και

δεν ανήκουν στους µουσικούς ήχους). Αυτοί ονοµάζονται µουσικοί φθόγγοι και όταν µεταφέρονται στο

πεντάγραµµο µε συγκεκριµένα σχήµατα - σύµβολα, τα οποία υποδηλώνουν τη διάρκειά τους µετονοµάζονται σε

φθογγόσηµα ή νότες. Τα χαρακτηριστικά τους είναι τρία:

1. το Ύψος - η Οξύτητα (ψηλότερα, χαµηλότερα). Στο πεντάγραµµο οι ψηλότεροι ήχοι γράφονται πιο ψηλά σε

σχέση µε τους χαµηλότερους εξού και ο ορισµός. Πρακτικά το ύψος επηρεάζει ευθέως ανάλογα και τον όγκο. Οι

χαµηλότεροι ήχοι ακούγονται πιο γεµάτοι και συµπαγείς, ενώ οι ψηλότεροι πιο λεπτοί και διαπεραστικοί.

2. η ∆ιάρκεια (πιο γρήγορα - πιο αργά). Ένας ήχος διαρκεί περισσότερο σε σχέση µε κάποιον άλλο µέχρι να

παιχτεί ο επόµενος (βλ. ∆ιάρκεια)

3. η Ένταση (δυνατότερα - πιο σιγά). Είναι το πόσο δυνατά θα παιχτεί και άρα θα ακουστεί ένας ήχος (πχ.

κρεσέντο)

Προσθέτω τρία ακόµα, τα οποία συνεπάγονται από τους ορισµούς της θεωρίας, αλλά και από τη λογική

παρατήρηση της πράξης και κρίνονται πολύ σηµαντικά για την αποφυγή παρερµηνειών.

4. η Σχετικότητα - η Εξάρτηση. Ένας µουσικός ήχος είναι ψηλότερος, γρηγορότερος ή δυνατότερος πάντα

σε σχέση µε κάποιον άλλο. Από µόνος του δεν είναι αυθύπαρκτος και προσδιορίσιµος ως προς τα ποιοτικά

χαρακτηριστικά του.

5. η Συνέχεια - η Επανάληψη: Μετά τον τελευταίο ήχο ενός ρυθµού θα παιχτεί ο πρώτος και έτσι

προσδιορίζονται τα χαρακτηριστικά και του τελευταίου ήχου.

6. η ∆ύναµη - η ∆υναµική: (ισχυρές θέσεις και ασθενείς θέσεις στους ρυθµούς) Οι ισχυρές θέσεις παίζονται µε

χαµηλότερου ύψους νότες από όλα τα ρυθµικά όργανα (ακόµα και από τα κρουστά) για περισσότερο όγκο και

συµβολίζονται στο κείµενο µε dum (συνήθως κε µε µεγαλύτερη ένταση, δηλαδή πιο δυνατά) Οι ασθενείς θέσεις

αντίθετα παίζονται µε υψηλότερες νότες και συµβολίζονται µε tek (συνήθως µε µικρότερη ένταση, δηλαδή πιο

σιγά)




150 posts user.




3.∆ιάρκεια - Αξίες

Η διάρκεια των µουσικών ήχων αποτυπώνεται στην παρτιτούρα µε την αξία των φθογγόσηµων. Για να

αποδοθούν οι αξίες χρησιµοποιείται για την κάθε µία και ένα σχήµα - σύµβολο. Τα σύµβολα είναι συνολικά επτά

και ταξινοµήθηκαν από τη µεγαλύτερη προς τη µικρότερη διάρκεια:


2 of 8 6/10/2012 4:14 µµ

Οι υποδιαιρέσεις τους είναι οι εξής:

Τα όγδοα, δέκατα έκτα, τριακοστά δεύτερα και εξηκοστά τέταρτα για καλύτερη οπτική ανάγνωση και για

συντοµία στο γράψιµό τους, ενώνονται µεταξύ τους µε 1, 2, 3 και 4 γραµµές αντίστοιχα. Έχουµε περιθώριο να


3 of 8 6/10/2012 4:14 µµ

ενώσουµε από δύο και πάνω


4 of 8 6/10/2012 4:14 µµ

Τελευταία επεξεργασία από τον/την Νίκος Τριήρης στις 31 Οκτ 2007 09:14 pm, 1 φορά




150 posts user.




Συγγνώµη για το µεγάλο µέγεθος των φωτογραφιών. Όπως καταλαβαίνετε είµαι αρχάριος µε την τεχνολογία.

Μόλις βρω χρόνο θα προσπαθήσω να τις κάνω πιο µικρές.

Οι Παύσεις

Η παύση σε ένα µέρος του κοµµατιού δηλώνει το χρόνο κατά τη διάρκεια του οποίου σταµατάµε να παίζουµε. Η

διάρκειά τους είναι ανάλογη της διάρκειας - αξίας των φθογγόσηµων και το πλήθος τους ίδιο (ίσο). Ο

συµβολισµός τους σε σχέση µε τις αξίες των φθόγγων είναι ο ακόλουθος:

Οι παύσεις στους ρυθµούς παίζουν ρόλο στο ηχητικό αποτέλεσµα. Για παράδειγµα ας υποθέσουµε ότι έχουµε

τέσσερις συνεχόµενους χτύπους όγδοων. Τα 4/8 ισοδυναµούν σε διάρκεια µε 8/16 (βλ. Σχέσεις Μέτρων, Ίδιο -

Ισάξιο) Αν δεν υπάρχουν παύσεις τότε και οι τέσσερις όταν παιχτούν θα συνεχίσουν να ακούγονται µέχρι τον

επόµενο. Αν βάλουµε µία παύση µετά από κάθε χτύπηµα τότε ο ήχος θα κόβεται και θα είναι πιο απότοµος και

στακάτος. Ενδεικτικά σκεφτείτε ένα Χασάπικο. Στην πρώτη περίπτωση ακούγεται πιο γεµάτο, ενώ στη δεύτερη

κοφτό και απότοµο. Φυσικά η συνολική διάρκεια παραµένει η ίδια.

1ο.....2ο.....3ο.....4ο.....5ο.....6ο.....7ο.....8ο.....1ο (δέκατα έκτα) χωρίς παύσεις

Dum...........tek...........dum...........tek.............

Και οι τέσσερις χτύποι διαρκούν µέχρι δύο επόµενους, δηλαδή ο 1ος µέχρι τον 3ο, ο 3ος µέχρι τον 5ο, ο 5ος

µέχρι τον 7ο και ο 7ος µέχρι τον 1ο. Ο κάθε χτύπος έχει αξία δύο δέκατα έκτα (2/16) και µε απλοποίηση ένα

όγδοο (1/8).

1ο......2ο......3ο......4ο......5ο......6ο......7ο......8ο (δέκατα έκτα) µε παύσεις

dum...π/16...tek....π/16...dum...π/16.....tek...π/16 , όπου π/16=παύση δέκατου έκτου

Εδώ ο κάθε χτύπος διαρκεί ένα δέκατο έκτο (1/16) και άρα είναι δύο φορές πιο σύντοµος στη διάρκεια µε

αποτέλεσµα ο ρυθµός να ακούγεται πιο κοφτός. Η συνολική διάρκεια παραµένει η ίδια και στις δύο περιπτώσεις.

Η διαφορά είναι ότι στη δεύτερη κάθε ένα όγδοο από τα συνολικά 4 αναλύεται σε δύο δέκατα έκτα (βλ. ∆ιάρκεια

- Αξίες), όπου ακούγεται µόνο το πρώτο, αφού στο δεύτερο έχουµε παύση.

Τελευταία επεξεργασία από τον/την Νίκος Τριήρης στις 02 Νοέ 2007 09:22 pm, 1 φορά



5 of 8 6/10/2012 4:14 µµ

Νίκος Α. Πολίτης ∆ηµοσιεύθηκε: 31 Οκτ 2007 09:35 pm


150 posts user.

Ένταξη: 30 Μάρ 2005


Τόπος: Αθήνα

Νίκο, χαρά στο κουράγιο σου, µπράβο! Περιµένω µε ενδιαφέρον τα κοµµάτια που θα ξεσηκώσουν (φαντάζοµαι)

συζητήσεις, ελπίζω όχι ατέρµονες αλλά εποικοδοµητικές.

_________________

Νίκος Α. Πολίτης


socrates ∆ηµοσιεύθηκε: 01 Νοέ 2007 07:02 am

More than 100 posts user

Ένταξη: 21 Οκτ 2006


So far, so good και συγχαρητηρια για την προσπαθεια Νικο! Εξηγησε µου οµως κατι: Η Πραγµατεια σου

τιτλοφορειται "Ρυθµοι στα Ρεµπετικα Τραγουδια". Θεωρεις αναγκαιο να καλυψεις το θεµα σε τοσο πρωταρχικο

επιπεδο, οπως βασικες υποδιαιρεσεις και χρονικες αξιες; Υποτιθεται οτι οσοι µπορουν να παρακολουθησουν µια

θεωρητικη παρουσιαση των ρεµπετικων ρυθµων εχουν ηδη αυτες τις γνωσεις, και οσοι δεν τις εχουν, δεν εχουν

αρκετο χρονο να τις αποκτησουν µεχρι να αρχισει το κυριως θεµα, δηλ. οι ρεµπετικοι ρυθµοι.

Εν τουτοις, η εισαγωγη σου στο θεµα των βασικων υποδιαιρεσεων του µουσικου χρονου ειναι πληρης και

διαυγης, (ελπιζω οτι θα καλυψεις και τριηχα διαφορων αξιων αργοτερα, καθως επισης και τις παλιες χρονικες

αξιες 16ου αιωνα στις οποιες αναφερθηκε καπου ο Isipap), ωστε µε αυτην την πληροτητα θα µπορουσε να γινει

ενα κοµατι βασικης θεωρητικης καταρτησης για το wiki, οπως επιθυµουν αρκετοι θαµωνες. Μιλω για µια

κατηγοριοποιηση και ταξινοµιση βασικης θεωρητικης γνωσεως για το wiki, στην οποια θα ηταν καλο να

προσφερουν οσοι µπορουν και θελουν. Οσο για την παραπανω βασικη εισαγωγη σε σχεση µε το αρθρο σου,

υποθετω οτι οι βασικες γνωσεις που δινει µπορουν να αντληθουν απο τους ενδιαφεροµενους απο την

βιβλιογραφια που παρεθεσες στην αρχη του.

Περιµενω µε ενδιαφερον τη συνεχεια, και παλι µπραβο!


Νίκος Τριήρης ∆ηµοσιεύθηκε: 01 Νοέ 2007 06:06 pm


150 posts user.




Το κείµενο που έγραψα ξεκίνησε ως ιδέα γράφοντας ένα post στο θέµα που ξεκίνησε πρώτος ο bill 1961

σχετικά µε τους Ζεϊµπέκικους. Απαντώντας λοιπόν διαπίστωσα ότι µου βγήκε τεράστιο το post ενώ δεν είχα

ολοκληρώσει κάποιες βασικές σκέψεις. Έτσι δεν απάντησα και άρχισα να γράφω µε σκοπό να να γίνει

πληρέστερο. Μόλις το διάβασε ένας φίλος που παίζει µουσική αλλά δεν ξέρει θεωρία το βρήκε ακαταλαβίστικο

και έτσι συµπεριέλαβα θεωρία στην αρχή όχι µεγάλη σε έκταση και που θα χρησιµεύσει στην περεταίρω ανάλυση.

Καλό να υπάρχει µε στόχο να εµπλουτιστεί το wiki.

Επειδή σύµφωνα µε την ανάλυση που κάνω στη συνέχεια στους ρυθµούς δεν υπάρχουν τρίηχα δεν θα τα βάλω

τώρα. Όποιος έχει χρόνο µπορεί να προσθέτει ιδιαίτερα αν γνωρίζει καλά το θέµα όπως εσύ. Σκέφτηκα µόνο να

βάλω τον ορισµό στα γρήγορα σε άλλο σηµείο παρακάτω.

Τις παλιές χρονικές αξίες του 16ου αιώνα δεν τις γνωρίζω. Βάλτε τις να µάθουµε όλοι και να µπουν στο wiki.

Γενικότερα το νόηµα του κειµένου είναι να µπορεί αν θέλει να καταλάβει και ένας που δεν ξέρει, αλλά έχει όρεξη

να µάθει. Οι απορίες είναι επιθυµητές για να γράφουµε πληρέστερα και µε περισσότερη ακρίβεια και νοµίζω ότι

υπάρχουν άτοµα που µπορούν και θέλουν να απαντούν.

Οι διαφωνίες είναι ακόµα περισσότερο ευπρόσδεκτες και ας φαίνεται ότι ίσως µερικές φορές οδηγούν σε

διαφωνίες. Ακόµα και για τα 9/4 ή 9/8 που γραφω παρακάτω µπορούµε να γράψουµε ρητά ότι στην παρτιτούρα

έχουµε τη δυνατότητα να τα γράψουµε όπως θέλουµε. Τα υπόλοιπα τα κουβεντιάζουµε εκ νέου και αν

κολλήσουµε προχωράµε παρακάτω. Υπενθυµίζω ότι όποιος θέλει ας απαντήσει στις ερωτήσεις του τελευταίου

post στο θέµα wiki και παρτιτούρες-ταµπλατούρες που αναφέρεται στα 9/4 ή 9/8.

Το µόνο κακό στην υπόθεση είναι ότι δεν έχω πια σύνδεση στη δουλειά το πρωί και έτσι περιορίζονται οι

δυνατότητές µου για συχνή επικοινωνία. Θα προσπαθήσω για το καλύτερο δυνατό.




150 posts user.




4. Το Μέτρο

Μουσικό µέτρο τεχνικά ονοµάζεται η απόσταση µεταξύ δύο κάθετων γραµµών στο πεντάγραµµο που

ονοµάζονται διαστολές. Επίσης µέτρο αποτελεί και η απόσταση από το κλειδί έως την πρώτη διαστολή. Το τέλος

της σύνθεσης στο πεντάγραµµο συµβολίζεται µε διπλή διαστολή.

Το Μέτρο σαν Κλάσµα

Στην αρχή του πενταγράµµου µετά το κλειδί και στα αριστερά του πρώτου µέτρου γράφεται ένας κλασµατικός

αριθµός πχ 2/4, 5/8, 9/8. Αυτό το κλάσµα υποδηλώνει το όνοµα του µέτρου και το ίσο άθροισµα των αξιών

που θα έχει κάθε µέτρο. Αν για παράδειγµα έχουµε 9/8 αυτό σηµαίνει ότι η σύνθεση είναι γραµµένη σε µέτρο

9/8 και το κάθε µέτρο θα έχει άθροισµα αξιών ακριβώς 9/8. Ο ρυθµός όµως της σύνθεσης εξαρτάται από το

ποιες αξίες επιλέγονται να παιχτούν, σε ποιο σηµείο του µέτρου και µε ποια δύναµη (ισχυρές θέσεις - dum και

ασθενείς θέσεις - tek) και όλα αυτά συγκεκριµένα και επαναλαµβανόµενα. Παράλληλα µε το ρυθµό κινείται και ο

χορός και ο στίχος και η µελωδία. Όλα προσαρµόζονται και συνονίζονται µεταξύ τους µε κοινό παρονοµαστή το

ρυθµό, ο οποίος εµπεριέχεται σε όλα αυτά. Το µέτρο µετράει και αποκωδικοποιεί τα χαρακτηριστικά του

ρυθµού.


6 of 8 6/10/2012 4:14 µµ

Έτσι µέτρο 9/8 µπορούµε να συναντήσουµε στην Κλασική µουσική, στη Jazz και στα Ρεµπέτικα, Ζεϊµπέκικο

ρυθµό 9/8 έχουµε Απτάλικο, Παλιό, Νέο (Πεταχτό) και άλλους και τέλος Συρτό ρυθµό µε µέτρο 2/4 µε ίδιες

ισχυρές και ασθενείς θέσεις θα τον δούµε σε ποικίλες χορευτικές παραλλαγές ανάλογα µε την προέλευση και το

ύφος της µελωδίας από διάφορα µέρη της Ελλάδας και όχι µόνο. Οι διάφορες παραλαγές δηµιουργούνται µε

αλλαγή ενός τουλάχιστον στοιχείου από τα προαναφερθέντα: το ρυθµό (που έχει συγκεκριµένο µέτρο), το

χορό, το στίχο και τη µελωδία.

Ο αριθµητής του µέτρου φανερώνει σε πόσα µέρη - χρόνους - κινήσεις ολοκληρώνεται ένα µέτρο. Το κάθε

µέρος µπορεί να είναι νότα ή παύση. Από τον αριθµητή του µέτρου, ο οποίος απεικονίζει το είδος του ρυθµού,

καθορίζεται και η κατηγοριοποίηση σε δίσηµους ή δυάρια, τρίσηµους ή τριάρια, τετράσηµους ή τεσσάρια κλπ.

Ο παρονοµαστής δηλώνει τη µονάδα µέτρησης, δηλαδή τι αξία έχει το κάθε µέρος του µέτρου.

Πχ ένα µέτρο 9/8 έχει συνολικά 9 ισάξια µέρη, όπου η αξία του κάθε µέρους είναι 1/8. Αυτό δεν σηµαίνει ότι το

µέτρο θα έχει αποκλειστικά 9 χτύπους αφού το όγδοο όπως και κάθε αξία µπορεί να υποδιαιρεθεί σε

περισσότερα χτυπήµατα µικρότερων αξιών (βλ. Υποδιαίρεση) πχ. 4/4 (=8/8) και (+) 1/8 = 9/8 ή µπορεί να

υπάρχουν και παύσεις. Γενικότερα υπάρχουν πάρα πολλοί συνδυασµοί. Το σύνολο των αξιών όµως θα είναι 9/8.

Πρακτικά ο παρονοµαστής δηλώνει τη σχετική ταχύτητα του κοµµατιού. Σε όλες τις περιπτώσεις στα ρεµπέτικα

τραγούδια έχουµε τέταρτα (/4) ή όγδοα (/8). Τα /4 (πχ. 9/4) είναι ακριβώς δύο φορές πιο αργά από τα /8 (πχ.

9/8) (βλ. Σχέσεις Μέτρων, Μισό ή ∆ιπλάσιο). Η ταχύτητα µιας αξίας µετριέται και αντιµετωπίζεται πάντα σε

συνάρτηση µε την ταχύτητα των υπόλοιπων αξιών και δεν υπάρχει κοινά αποδεκτός ορισµός του πόσο

γρήγορα θα παιχτεί από µόνη της.




150 posts user.




5. Σχέσεις Μέτρων

Κανόνες

1. Ο αριθµητής και ο παρονοµαστής πρέπει να είναι ακέραιοι αριθµοί. Πχ δε µπορεί να υπάρξει µέτρο 4,5/4. Αν

κάποιος συλλογισµός µας οδηγήσει σε τέτοια περίπτωση πρέπει να µετατρέψουµε το µέτρο σε ένα άλλο ισάξιό

του (βλ. Ισάξιο)

2. Στα ρεµπέτικα τραγούδια ο µεγαλύτερος δυνατός αριθµητής είναι το 9. Στη µουσική γενικότερα και εποµένως

και στα ρεµπέτικα τραγούδια ο µικρότερος δυνατός αριθµητής είναι το 2.

3. Στα ρεµπέτικα τραγούδια ο παρονοµαστής είναι 4 ή 8 (όπως είθισται να γράφονται σε παρτιτούρες µέχρι

σήµερα). Γενικότερα στη µουσική είναι πάντοτε δυνάµεις του αριθµού 2.

4. Το "ολόκληρο" είναι το 4/4.

Από τις υποδιαιρέσεις των αξιών προκύπτουν και οι σχέσεις µεταξύ των µέτρων. Έτσι έχοντας ένα µέτρο

µπορούµε να βρούµε ένα άλλο µέτρο, το οποίο µπορεί να είναι σε σχέση µε το πρώτο ισάξιο, µισό (ή

υποπολλαπλάσιο) ή διπλάσιο (ή πολλαπλάσιο). Για παράδειγµα θα χρησιµοποιήσουµε τα µέτρα 4/8 (Μ1) και 9/8

(Μ2).

Ίδιο - Ισάξιο: Θα πολλαπλασιάσουµε ή θα διαιρέσουµε τον αριθµητή και τον παρονοµαστή µε τον ίδιο αριθµό, ο

οποίος είναι δύναµη του 2 (2,4,8,16,32,64). Έτσι θα έχουµε ένα ισάξιο µέτρο εκφρασµένο όµως σε άλλες αξίες.

Μ1: αριθµητής 4 x 2 = 8 και παρονοµαστής 8 x 2 = 16, δηλαδή 8/16 ή

αριθµητής 4 x 4 = 16 και παρονοµαστής 8 x 4 = 32, δηλαδή 16/32 και

αριθµητής 4 / 2 = 2 και παρονοµαστής 8 / 2 = 4, δηλαδή 2/4 ή

αριθµητής 4 / 4 = 1 και παρονοµαστής 8 / 4 = 2, δηλαδή 1/2. Επειδή ο µικρότερος δυνατός αριθµητής είναι 2

δεν µπορεί να δηµιουργηθεί ισάξιο µέτρο του 4/8 διαιρώντας µε το 4 (βλ. Κανόνα 2.)


αριθµητής 9 x 4 = 36 και παρονοµαστής 8 x 4 = 32, δηλαδή 36/64 και

αριθµητής 9 / 2 = 4,5 και παρονοµαστής 8 / 2 = 4, δηλαδή 4,5/4 ή

αριθµητής 9 / 4 = 2,25 και παρονοµαστής 8 / 4 = 2, δηλαδή 2,25/2. Επειδή στο κλάσµα δεν µπορούµε να

έχουµε δεκαδικούς αριθµούς τα δύο τελευταία µέτρα δεν υπάρχουν και άρα δεν είναι ισάξια του 9/8 (βλ. Κανόνα

1.) Επίσης για το τελευταίο δεν συνηθίζεται στα ρεµπέτικα τραγούδια παρονοµαστής µικρότερος του 4, χωρίς να

είναι λάθος στη µουσική γενικότερα.

∆ιπλάσιο:

1ος τρόπος: Θα πολλαπλασιάσουµε τον αριθµητή µε τον αριθµό 2 και ο παρονοµαστής θα παραµείνει σταθερός.

Αν θέλουµε τον τριπλάσιο θα πολλαπλασιάσουµε µε τρία, τετραπλάσιο µε 4 κλπ.


4 x 3 = 12 και 8 x 1 = 8, δηλαδή 12/8.


9 x 4 = 32 και 8 x 1 = 8, δηλαδή 32/8

2ος τρόπος: Θα διαιρέσουµε τον παρονοµαστή µε έναν αριθµό, ο οποίος να είναι δύναµη του 2 και ο αριθµητής

θα παραµείνει σταθερός.

Μ1: αριθµητής 4 x 1 = 4 και παρονοµαστής 8 / 2 = 4, δηλαδή 4/4 ή

4 x 1 = 4 και 8 / 4 = 2, δηλαδή 4/2 Στα ρεµπέτικα τραγούδια δεν συναντάµε µέτρο µε παρονοµαστή το 2 χωρίς

αυτό να σηµαίνει ότι είναι λάθος µουσικά.

Μ2: αριθµητής 9 x 1 = 9 και παρονοµαστής 8 / 2 = 4, δηλαδή 9/4 ή

9 x 1 = 9 και 8 / 4 = 2, δηλαδή 9/2 ∆εν συναντάται στα ρεµπέτικα τραγούδια (βλ. παραπάνω)

Μισό: Κάνουµε τις αντίστροφες πράξεις σε σχέση µε την εύρεση του διπλάσιου.

1ος τρόπος: Θα διαιρέσουµε τον αριθµητή µε τον αριθµό 2 και ο παρονοµαστής θα παραµείνει σταθερός. Αν

θέλουµε τον ένα τρίτο θα διαιρέσουµε µε τρία, το ένα τέταρτο µε 4 κλπ.

Μ1: αριθµητής 4 / 2 = 2 και παρονοµαστής 8 x 1 = 8, δηλαδή 2/8 ή


7 of 8 6/10/2012 4:14 µµ

Όλες οι Ώρες είναι GMT + 2 Ώρες

Επισκόπηση επόµενης Θ.Ενότητας

Επισκόπηση προηγούµενης Θ.Ενότητας

Σελίδα 1 από 9

Μετάβαση στη σελίδα 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 Επόµενη

Ρεµπετο-Κουβέντες Αρχική σελίδα ~ Οργανοπαιξία-Μουσική Θεωρία

Μετάβαση στη: Οργανοπαιξία-Μουσική Θεωρία Go

4 / 3 = 1,33 και 8 x 1 = 8, δηλαδή 1,33/8. ∆εν υπάρχει όµως τέτοιο µέτρο, διότι οι αριθµοί του κλάσµατος

πρέπει να είναι ακέραιοι (Κανόνας 1.)

Μ2: αριθµητής 9 /2 = 4,5 και παρονοµαστής 8 x 1 = 8, δηλαδή 4,5/8(∆εν υπάρχει, λόγω Κανόνα 1.) ή

9 /3 = 3 και 8 x 1 = 8, δηλαδή 3/8

2ος τρόπος: Θα πολλαπλασιάσουµε τον παρονοµαστή µε έναν αριθµό, ο οποίος να είναι δύναµη του 2 και ο

αριθµητής θα παραµείνει σταθερός.


4 x 1 = 4 και 8 x 4 = 32, δηλαδή 4/32 Στα ρεµπέτικα τραγούδια δεν συναντάµε µέτρο µε παρονοµαστή πάνω

του 8 χωρίς αυτό να σηµαίνει ότι είναι λάθος µουσικά (βλ. Κανόνα 3.)


9 x 1 = 9 και 8 x 4 = 32, δηλαδή 9/32 ∆εν συναντάται στα ρεµπέτικα τραγούδια (βλ. Κανόνα 3.)


Επισκόπηση όλων των ∆ηµοσιεύσεων που έγιναν πριν από: Όλες οι ∆ηµοσιεύσεις Πρώτα οι παλαιότερες Go

∆εν µπορείτε να δηµοσιεύσετε νέο Θέµα σ' αυτή τη ∆.Συζήτηση

∆εν µπορείτε να απαντήσετε στα Θέµατα αυτής της ∆.Συζήτησης

∆εν µπορείτε να επεξεργασθείτε τις δηµοσιεύσεις σας σ' αυτή τη ∆.Συζήτηση

∆εν µπορείτε να διαγράψετε τις δηµοσιεύσεις σας σ' αυτή τη ∆.Συζήτηση

∆εν έχετε δικαίωµα ψήφου στα δηµοψηφίσµατα αυτής της ∆.Συζήτησης

Powered by phpBB and Conundrum v1.07


8 of 8 6/10/2012 4:14 µµ




Νίκος Τριήρης ∆ηµοσιεύθηκε: 05 Νοέ 2007 12:27 am


150 posts user.




6. Πώς µετράµε µε το πόδι

Υποθέτουµε ότι έχουµε µπροστά µας µία παρτιτούρα. Το πόδι για να µετρήσει πρέπει να κινείται µε σταθερή

ταχύτητα ανάµεσα σε δύο θέσεις, την ψηλότερη και την χαµηλότερη, δηλαδή τη θέση και την άρση, οι οποίες

δεν έχουν σχέση µε την άρση και θέση του δεξιού χεριού ενός οργανοπαίχτη. Το πόσο γρήγορα θα

πραγµατοποιείται η κίνηση εξαρτάται από τον ορισµό της ταχύτητας µίας αξίας (συνήθως του παρονοµαστή του

κλάσµατος-µέτρου) που βρίσκεται στην αρχή της παρτιτούρας για να ρυθµιστεί κατάλληλα ο µετρονόµος πχ

1/4=65. Αυτό σηµαίνει ότι ο µετρονόµος θα χτυπήσει 65 ισόχρονες φορές σε ένα λεπτό. Ρυθµίζοντας έτσι το

µετρονόµο στο 65 κάθε χτύπος που θα ακούγεται θα έχει αξία 1/4. Συνήθως βολεύει πριν ξεκινήσουµε το

µέτρηµα το πόδι να βρίσκεται στην άρση.

Ένας χρόνος αποτελεί τη συντοµότερη διάρκεια που µπορεί να κάνει το πόδι ώστε να ξαναβρεθεί στην

ίδια θέση, δηλαδή 2 κινήσεις και ισοδυναµεί µε αξία ενός τετάρτου. Αν βρίσκεται στην άρση είναι η διάρκεια

µέχρι να περάσει από τη θέση και να ξαναβρεθεί στην άρση, που σηµαίνει πρακτικά ότι το πόδι πηγαίνει από πάνω

που βρίσκεται προς τα κάτω (1η κίνηση) και πάλι πάνω (2η κίνηση).

Η διάρκεια των χτυπηµάτων που χρησιµοποιούµαι για να µετρήσουµε είναι ανάλογη των αξιών τους. Πάντα

πραγµατοποιούµε ένα χτύπηµα το οποίο ανάλογα µε την αξία που θέλουµε να µετρήσουµε έχει διαφορετική

διάρκεια. Έτσι ένα ολόκληρο ισοδυναµεί µε ένα χτύπηµα που διαρκεί τέσσερις χρόνους, το µισό (2/4) δύο

χρόνους, το τέταρτο (1/4) ένα χρόνο. το όγδοο (1/8) µισό χρόνο, το δέκατο έκτο (1/16) ένα τέταρτο του

χρόνου, το τριακοστό δεύτερο (1/32) ένα όγδοο του χρόνου και εξηκοστό τέταρτο (1/64) ένα δέκατο έκτο

του χρόνου.

Αξία............Χρόνοι........Κινήσεις..........Κίνηση Κ(άτω) ή Π(άνω)

Ολόκληρο.......4................8...................Κ-Π-Κ-Π-Κ-Π-Κ-Π

Μισό..............2................4.............................Κ-Π-Κ-Π

1/4................1................2................................Κ-Π

1/8...............1/2..............1..................................Κ

Για τα δέκατα έκτα σκεφτόµαστε ότι όταν το πόδι πατήσει κάτω ή φτάσει στην άρση θα παραµείνει για διάρκεια

δύο ισόχρονων χτυπηµάτων εκ των οποίων ακούγεται µόνο το ένα. Αν έχουµε δύο δέκατα έκτα θα ακουστούν

δύο χτύποι. Αντίστοιχα για τα τριακοστά δεύτερα και τα εξηκοστά τέταρτα τα ισόχρονα χτυπήµατα είναι τέσσερα

και οχτώ. Αυτά τα χτυπήµατα βρίσκονται πάντα στην άρση ή τη θέση και όχι ανάµεσά τους. Έτσι δεν υπάρχουν

χτυπήµατα κατά τη διάρκεια της κίνησης από πάνω προς τα κάτω ή από κάτω προς τα πάνω για τις κανονικές

υποδιαιρέσεις του ολόκληρου που είναι βασισµένες στις δυνάµεις του δύο.




150 posts user.




7. Ρυθµός

Ο ρυθµός είναι µία συγκεκριµένη αλληλουχία από χτύπους, η οποία επαναλαµβάνεται καθ’ όλη τη διάρκεια µίας

µουσικής σύνθεσης. Τα χαρακτηριστικά του είναι τα εξής:

1. Έχει µέτρο, δηλαδή συγκεκριµένη διάρκεια συγκεκριµένων αξιών

2. Έχει συγκεκριµένες ισχυρές και ασθενείς θέσεις

3. Βάσει αυτού γράφεται η µελωδία

4. Βάσει αυτού γράφονται οι στίχοι

5. Αποτελεί έναν χορό (ή περισσότερους), των οποίων τα βήµατα βρίσκονται σε αντιστοιχία µε τα

χαρακτηριστικά του ρυθµού (διάρκεια, δύναµη, επανάληψη)

Όλες σχεδόν οι µουσικές συνθέσεις έχουν µέτρο αλλά όχι απαραίτητα και ρυθµό. Για παράδειγµα πολλές

συνθέσεις της κλασσικής µουσικής δεν έχουν ρυθµό και εποµένως δεν χορεύονται, τουλάχιστον κατά

συστηµατικό και επαναλαµβανόµενο τρόπο. Κάθε ρυθµός - χορός έχει το δικό του µοναδικό µέτρο πχ. ο

Χασάπικος έχει µοναδικό µέτρο το 4/4. Κάθε µέτρο όµως µπορεί να αντιστοιχεί σε περισσότερους από έναν

ρυθµούς – χορούς, οι οποίοι θα διαφέρουν ως προς τις αξίες που έχουν ή/ και τη δύναµη των αξιών αυτών πχ.

στα 9/8 υπάρχει ο Παλιός Ζεϊµπέκικος, το Πεταχτό Ζεϊµπέκικο, ο Καρσιλαµάς και άλλοι.


1 of 11 6/10/2012 4:11 µµ

Κάθε ρυθµός µπορεί να γραφτεί και µε άλλα ισάξια µέτρα στην παρτιτούρα. Αυτό δεν είναι λάθος

µετρικά παρά µόνο ρυθµικά, διότι ο απλοποιηµένος ρυθµός δεν αποτελεί πιστή απεικόνιση του ρυθµού

που παίζουµε και ακούµε (βλ. Παρακάτω Απλοποίηση)




150 posts user.




8. Αντιστοιχία Ρυθµού - Χορού – Στίχου - Μελωδίας

Η µελωδία των τραγουδιών ακολουθεί τις αξίες του ρυθµού και όλα τα χαρακτηριστικά τους (διάρκεια, δύναµη)

τροποποιώντας τις αναλογικά προκειµένου να αναπτυχθεί η µελωδική γραµµή του κοµµατιού πχ. αντί για 1/8

παίζονται 2 νότες µε αξία 1/16 η κάθε µία ή 4 νότες µε αξία 1/32 η κάθε µία κλπ

Μία αυτοτελής φράση των στίχων, που να βγάζει το µικρότερο δυνατό ολοκληρωµένο νόηµα χωρίς κοµµένες

λέξεις ολοκληρώνεται ανάλογα µε το ρυθµό ανά συγκεκριµένο αριθµό µέτρων . Επίσης οι συλλαβές που έχουν

τον τονισµό των λέξεων στους στίχους συµπίπτουν µε τις ισχυρές θέσεις του ρυθµού. Για να επιτευχθεί αυτό το

αποτέλεσµα χρησιµοποιείται πολλές φορές επιµήκυνση ή συγκοπή φωνηέντων και συλλαβών. Όταν τα λόγια

τελειώνουν πριν την παρέλευση των ορισµένων χτυπηµάτων παίζουν τα όργανα για να καλύψουν το κενό και τα

λόγια ξαναµπαίνουν στην αρχή του επόµενου µέτρου πχ βλ. Χασαποσέρβικος.

Τα βήµατα του χορού είναι πλήρως συντονισµένα µε το ρυθµό και τις ισχυρές θέσεις. Επίσης τα βασικά βήµατα

κάθε χορού ολοκληρώνονται µε την παρέλευση ενός µέτρου. Όπως συµβαίνει και στη µελωδία και το στίχο

ενδέχεται ο χορός να χρησιµοποιεί και κατ’ αναλογία περισσότερες κινήσεις για να γίνουν οι διάφορες φιγούρες

ή για να τονιστεί ο χαρακτήρας του χορού πχ. στο Χασάπικο, που έχει µέτρο 8/8 (=4/4) υπάρχουν για κάποια

όγδοα δύο κινήσεις, οι οποίες έχουν διάρκεια 1/16 η κάθε µία.

Υπάρχει πλήρης και κατ’ αντιστοιχία συµπόρευση µεταξύ ρυθµού - χορού - στίχου - µελωδίας σε τέτοιο

βαθµό που το ένα να εξαρτάται από το άλλο σε σηµείο που να θεωρούνται ένα και το αυτό, µε µόνη διαφορά

ότι αποτελούν διαφορετικά µέσα έκφρασης. Έτσι το κάθε στοιχείο από αυτά επηρεάζει αλλά και εξαρτάται από

το άλλο.

Εποµένως το µέτρο ενός ρεµπέτικου τραγουδιού είναι το µέτρο του ρυθµού του τραγουδιού.


2 of 11 6/10/2012 4:11 µµ




150 posts user.




9. Πώς φτιάχνονται οι ρυθµοί

Η ανάλυση του ρυθµού είναι αποτελεσµατικότερο να γίνεται µε µετρικά και ρυθµικά σχήµατα. Τρεις είναι οι τρόποι

που µπορεί να κατασκευαστεί ένας ρυθµός:

1. Τα ανεξάρτητα Μετρικά Σχήµατα (2 και 3)

2. Τα Ρυθµικά Σχήµατα και

3. Συνδυασµός Ρυθµικών Σχηµάτων και των µετρικών σχηµάτων 1 ή 2 ή 3.

Τα Μετρικά Σχήµατα στο ρεµπέτικο απαρτίζονται από διαδοχικά ισάξια χτυπήµατα, ανεξάρτητα από τη διάρκειά

τους πχ. τέταρτα ή όγδοα. Αυτά µπορεί να είναι όλοι οι ακέραιοι αριθµοί ξεκινώντας από το 1, γιατί στο µηδέν

δεν υπάρχει ήχος. Ανεξάρτητα ονοµάζονται όταν δεν προέρχονται από πρόσθεση άλλων.

Έτσι το πρώτο µετρικό σχήµα, το οποίο αποτελεί βάση και σηµείο αναφοράς είναι το 1: η µονάδα. Από µόνο του

δε δηλώνει κάτι παρά µόνο όταν παιχτεί το δεύτερο (επόµενο) χτύπηµα. Αν δεν παιχτεί το επόµενο χτύπηµα δεν

ορίζεται διάρκεια για το πρώτο. Η µονάδα µετατρέπεται σε ανεξάρτητη µόνο αν προστεθεί σε ρυθµικό σχήµα.

Εποµένως το πρώτο ανεξάρτητο µετρικό σχήµα είναι το 2 (χτύποι), διότι δεν αποτελεί 1+1 αφού το 1 από

µόνου του δεν είναι ανεξάρτητο. Γι αυτό και ο µικρότερος δυνατός αριθµητής στο κλάσµα του µέτρου είναι το 2.

∆εν µπορεί να προκύψει από άλλο τρόπο άθροισµα ακέραιων αριθµών µεγαλύτερων του µηδενός.

Το αµέσως επόµενο είναι το 3 (χτύποι), το οποίο είναι ανεξάρτητο, διότι δεν µπορεί να προκύψει από 2+1 ή

1+2 για τον ίδιο λόγο (Η µονάδα δεν είναι αυθύπαρκτη).

Όλοι οι υπόλοιποι αριθµοί-µετρικά σχήµατα δεν είναι ανεξάρτητα γιατί αναλύονται προσθέτοντας το 2 και το 3 πχ

το 4 (χτύποι) µπορεί να παιχτεί ως 2+2, το 5 ως 3+2 ή 2+3, το 6 ως 2+2+2 ή 3+3 το 7 ως 3+2+2 ή 2+3+2 ή

2+2+3, το 8 ως 2+2+2+2 ή 3+3+2 ή 3+2+3 ή 2+3+3 κλπ.

Τα Ρυθµικά Σχήµατα είναι όλοι οι ρυθµοί - χοροί που υπάρχουν και δεν προέρχονται από µετρικά σχήµατα.

Πρακτικά είναι όλοι οι ρυθµοί, οι οποίοι δεν παίζονται χτυπώντας διαδοχικά και ισάξια τόσες φορές όσες ορίζει ο

αριθµητής του µετρικού κλάσµατος πχ. ο Καλαµατιανός (3+2+2), ο οποίος δεν είναι ρυθµικό σχήµα, είναι

ρυθµός που προέρχεται από τα µετρικά σχήµατα 2 και 3, ενώ ο Τσάµικος (6/8), ο οποίος αποτελεί ρυθµικό

σχήµα, δεν παίζεται χτυπώντας έξι διαδοχικά και ισάξια χτυπήµατα, 2+2+2 ή 3+3. (βλ. Τσάµικος)

Στο Συνδυασµό των Ρυθµικών και των Μετρικών Σχηµάτων 1 ή 2 ή 3 ισχύουν τα ακόλουθα:

1. Ένα ρυθµικό σχήµα µπορεί να αποτελέσει µέρος ενός άλλου ρυθµού είτε αυτούσιο είτε «τεντωµένο»

(παρατεταµένο) στο χρόνο.

2. Τα µετρικά σχήµατα 1 (µονάδα) ή 2 ή 3 θα έχουν την αξία (του παρονοµαστή) του ρυθµικού σχήµατος.

πχ. ο Μπάλος 4/8 παρατεταµένος (=δύο µέτρα Μπάλου) έχει αξία 4/8 + 4/8 = 8/8 + το µετρικό σχήµα 1 (/8,

διότι έχουµε Μπάλο που είναι 4/8) = 9/8 σε αξία και Παλιό Ζεϊµπέκικο σε ρυθµό.(βλ Μπάλο και Παλιό

Ζεϊµπέκικο)

Το σκεπτικό προσδιορισµού των συστατικών µερών αναλύεται σε κάθε ρυθµό ξεχωριστά.


3 of 11 6/10/2012 4:11 µµ





150 posts user.




10. Πως βρίσκουµε το µέτρο

Για να βρούµε τον αριθµητή του µέτρου ενός κοµµατιού:

Προσπαθούµε να συγχρονίσουµε έναν σταθερής και συνεχούς διάρκειας χτύπο (πχ. µετρονόµος, πόδι στο

πάτωµα) µε τους χτύπους της κιθάρας. Μπορούµε να συντονιστούµε µε όλους τους χτύπους που ακούγονται σε

ένα φάσµα από τους µεγαλύτερους σε αξία και άρα πιο αργούς µέχρι τους µικρότερους σε αξία και άρα πιο

γρήγορους. Ορθότερο είναι να συντονιστούµε µε τους χτύπους που έχουν τη µικρότερη αξία,αφού κάθε αξία

έχει νόηµα ύπαρξης σε ένα ρυθµό. Αφού γίνει αυτό προσδιορίζουµε κάθε πότε επαναλαµβάνονται οι χτύποι

αυτοί. Αυτό γίνεται βάσει της µελωδίας (µοτίβο), των στίχων του τραγουδιού και των βηµάτων του χορού (αν

τον βλέπουµε) και κατόπιν µετράµε τους χτύπους. Κάθε αυτοτελής ρυθµική, µελωδική, στιχουργική φράση και

βασικό χορευτικό βήµα έχει συγκεκριµένο αριθµό συνεχόµενων και ισάξιων χτυπηµάτων. Έτσι βρίσκουµε το

όνοµα του µέτρου, δηλαδή τον αριθµητή.

πχ. σε ένα Παλιό ή Πεταχτό (Νέο) Ζεϊµπέκικο θα πρέπει να συντονιστούµε µέχρι σε κάθε αυτοτελή φράση να

χτυπάµε 9 ή 18 συνεχόµενες και ίσης διάρκειας φορές. Αυτό ισχύει γιατί ο Παλιός Ζεϊµπέκικος έχει συνδυασµό

δύο ειδών χτύπων, ενός πιο αργού και ενός πιο γρήγορου. Επίσης ο πιο αργός χτύπος είναι ακριβώς δύο φορές

πιο αργός από τον πιο γρήγορο, δηλαδή ο διπλάσιος σε ταχύτητα.

Ενδεικτικά παρατίθεται το «Μη µου ξαναφύγεις πια» του Τσιτσάνη. Οι χτύποι της κιθάρας είναι οι εξής:

..Μη....η....η....η....µου....ου....ου....ου....ξα....να.....φύ....γεις....πια....α....µά....γκα....µου....ου

.Dum.......tek..tek.dum...........tek.........dum...........tek...tek.....dum.......tek.............tek........

.1ος........2ος..3ος..4ος...........5ος..........6ος...........7ος...8ος......9ος.......10ος...........11ος.......

Εποµένως έχουµε 7 ισάξιους χτύπους (1ος, 4ος, 5ος, 6ος, 9ος, 10ος και 11ος), και 4 µε τη µισή διάρκεια ο

καθένας (2ος, 3ος, 7ος και 8ος) δηλαδή συνολικά 11. Αν συντονιστούµε στην ταχύτητα των 7 χτύπων (που

έχουν τη διπλάσια διάρκεια) θα προκύψουν συνολικά 9 ισάξιοι χτύποι, αφού κάθε δύο από τους 4 πιο

γρήγορους, που έχουν τη µισή αξία, ισοδυναµούν µε έναν στην ταχύτητα των πιο αργών και έτσι θα έχουµε 7 +

(4/2)2 = 9.

Εάν συντονιστούµε στην µικρότερη δυνατή ταχύτητα που είναι αυτή των τεσσάρων χτύπων θα έχουµε συνολικά

18, διότι οι 7 πιο γρήγοροι χτύποι ισοδυναµούν µε 14 πιο γρήγορους, οπότε θα έχουµε (7x2)14 + 4 = 18.

Εποµένως το κοµµάτι στη µικρότερη δυνατή σε αξία υποδιαίρεση έχει 18 χτύπους ενώ στη µεγαλύτερη 9. ∆εν θα

µπορούσαµε να συντονιστούµε σε 4,5 χτύπος αφού δεν υπάρχει µέτρο που να έχει µέτρο µε αριθµητή δεκαδικό

αριθµό. Σε αυτήν τη περίπτωση ο αριθµητής θα είναι ή 9 ή 18. Τέλος θα µπορούσαµε να συντονιστούµε σε

χτύπους µε µεγαλύτερη ταχύτητα από αυτή των 4 κατά δυνάµεις του 2 (2 φορές πιο γρήγορους, 4, 8, 16 κλπ),

αλλά δεν θα είχε νόηµα αφού υποδιαιρέσεις πέραν της µικρότερης από αυτές που ακούγονται δεν προσφέρουν


4 of 11 6/10/2012 4:11 µµ

πρακτική και ουσιαστική χρησιµότητα.

Ένα άλλο παράδειγµα είναι το "Είµαι αθώος" του Μάρκου:

..Εί....µ’α....θώ.....ος.....το...φω.....νά......ζω(-και)

Dum..tek...dum...tek..dum..tek...dum........tek

Σε αυτό το σηµείο του τραγουδιού ολοκληρώνεται ένα αυτοτελές νόηµα στους στίχους στη µελωδία και το

βασικό βήµα στο χορό. Υπάρχουν 8 συνεχόµενοι χτύποι ίσης διάρκειας µεταξύ τους, 4 ισχυροί και 4 ασθενείς και

άρα ο αριθµητής θα είναι 8.

Για να βρούµε τον παρονοµαστή του µέτρου του ίδιου κοµµατιού:

Επειδή δεν υπάρχει επίσηµα αποδεκτή ταχύτητα των αξιών έχουµε τη δυνατότητα να ονοµάσουµε τους χτύπους

που µετρήσαµε και στα δύο κοµµάτια προηγουµένως όπως θέλουµε (πάντα ως δυνάµεις του 2). Όταν

παρατηρούµε χτύπους που είναι σχεδόν ή ακριβώς ίδιοι µεταξύ τους θα πρέπει να τους δώσουµε την ίδια

ονοµασία πχ Αν ονοµάσουµε όγδοα τους 7 ισόχρονους χτύπους του πρώτου τραγουδιού τότε αναγκαστικά θα

ονοµάσουµε όγδοα και τους χτύπους του δεύτερου τραγουδιού και δέκατα έκτα τους 4 πιο γρήγορους χτύπους

του πρώτου.

Σε ένα συγκεκριµένο µουσικό είδος όµως η ταχύτητα των τέταρτων και των άλλων αξιών κατ’ αναλογία δεν

είναι και τόσο αυθαίρετη. Έχοντας υπόψη όλα τα τραγούδια µπορούµε να συµπεράνουµε όλα τα είδη των

ρυθµών που χρησιµοποιούνται και το εύρος της ταχύτητας στην οποία κινούνται. Έτσι τους 9 χτύπους του

πρώτου τραγουδιού, σύµφωνα µε την ταχύτητά τους, δεν θα µπορούσαµε να τους ονοµάσουµε κάτι άλλο εκτός

από όγδοα, διότι θα προέκυπτε πρόβληµα αναλογίας µε άλλα τραγούδια που ξέρουµε το ρυθµό που είναι

γραµµένα (βλ. παρακάτω Χασαποσέρβικος) Εάν το ζήτηµα αυτό δεν το αντιµετωπίσουµε συνολικά µπορούµε να

ορίσουµε οποιοδήποτε παρονοµαστή θέλουµε σε όλα τα τραγούδια (βλ. Απλοποίηση)

Σύµφωνα µε αυτό το σκεπτικό το καλύτερο θα ήταν να πραγµατοποιηθεί καταγραφή της ταχύτητας όλων των

ρεµπέτικων τραγούδιών, ώστε να εξαχθούν συνολικά συµπεράσµατα. Αν γίνει αυτό θα παρατηρήσει κάποιος ότι

ο κάθε ρυθµός έχει αξίες, που οι ταχύτητές τους ανήκουν σε ένα συγκεκριµένο και όχι µεγάλο σε αποκλίσεις

εύρος, το οποίο δίνει τη δυνατότητα αυτοπροσδιορισµού των αξιών και των µέτρων των ρυθµών σε βάσει

συσχετισµού.

Οι πολλές δυνατότητες που έχουµε να γράψουµε σε µία παρτιτούρα το µέτρο του ρυθµού ενός τραγουδιού δεν

έχει σχέση µε το πόσους ακριβώς χτύπους έχει ένας ρυθµός, πόση διάρκεια έχει ο καθένας και τί δυναµική

(dum, tek)

Πάντως πάντα υπάρχει ένας µοναδικός τρόπος για να αποδώσει κάποιος στην παρτιτούρα τα ποιοτικά στοιχεία

ενός ρυθµού όπως προαναφέρθηκαν, ο οποίος αποτελεί πιστή και ακριβής απεικόνιση στην παρτιτούρα του

ρυθµού που ακούµε µε τη µεγαλύτερη δυνατή απλοποίηση για πρακτικούς λόγους. Το θέµα αυτό αναλύεται

σε κάθε ρυθµό ξεχωριστά.





150 posts user.




11. Πώς βρίσκουµε το ρυθµό

Γνωρίζοντας ήδη το µέτρο πρέπει να αναγνωρίσουµε έναν από τους γνωστούς ρυθµούς προσέχοντας τον

τονισµό της κιθάρας (dum,tek) και ενίοτε του µπουζουκιού σε πιο στακάτα και στιβαρά κοµµάτια. Στο πρώτο

προαναφερθέν παράδειγµα (Μη µου ξαναφύγεις πια µάγκα µου) ακούγοντας το κοµµάτι αντιλαµβανόµαστε ότι η

κιθάρα δεν παίζει συνεχόµενους και ισάξιους χτύπους. Εποµένως αποκλείουµε όλους τους ρυθµούς που

προέρχονται από πρόσθεση µετρικών σχηµάτων. Το αντίθετο συµβαίνει στο δεύτερο (Είµαι αθώος).

Γενικότερα η εύρεση του ρυθµού εξαρτάται από πλήθος των τραγουδιών που έχουµε ακούσει ώστε να

µεγαλώνουν οι δυνατότητες της αντίληψής µας.

Πιο κάτω παρατίθενται όλοι ρυθµοί που χρησιµοποιούνται στα ρεµπέτικα τραγούδια µε την ανάλυσή τους.




150 posts user.




Πρόσθεσα το "9. Πώς φτιάχνονται οι ρυθµοί" και το έβαλα στη σωστή σειρά, γιατί µου είχε ξεφύγει. Είναι από τα

πιο σηµαντικά σηµεία στην ανάλυση των ρυθµών.

Στα επόµενα απλά άλλαξα τον αριθµό για να είναι σωστή η σειρά.

Αυτή είναι η τελευταία ενότητα του Α' Μέρους - Θεωρία

12.Απλοποίηση

Του µέτρου - κλάσµατος

Η κλασική µουσική βάσει της οποίας γίνονται οι αναλύσεις των συστατικών µερών της µουσικής σε πολλές

περιπτώσεις επειδή δε συνοδεύεται από χορό δεν έχει ρυθµό παρά µόνο µέτρο. Στα ρεµπέτικα τραγούδια και

στην παραδοσιακή µουσική τα ρυθµικά όργανα παίζουν επαναλαµβάνοντας ένα συγκεκριµένο ρυθµικό µοτίβο και

τα σολιστικά εµπλουτίζουν µε µελωδίες βασισµένες στο ρυθµό. Έτσι είναι σηµαντικό για να αποδώσουµε παικτικά

ένα ρυθµό να γνωρίζουµε πόσους χτύπους έχει και ποιες είναι οι δυνατές θέσεις. Αυτό γίνεται βάσει της

µελωδίας και των στίχων και πιο συγκεκριµένα ανάλογα µε το σε πόσα µέτρα ολοκληρώνεται µία µελωδική

φράση και µία φράση µε νόηµα στα λόγια. Αντίθετα στην κλασική µουσική που δεν συνοδεύεται από χορό το

µέτρο εκφράζει µόνο τις αξίες που διάλεξε ο συνθέτης να συµπεριλάβει ανάµεσα σε δύο διαστολές και για

λόγους ευκολίας γίνονται απλοποιήσεις των µετρικών κλασµάτων µέχρι τη µικρότερη δυνατή υποδιαίρεση. Η

νοοτροπία αυτή έχει περάσει και στην ελληνική µουσική ιδιαίτερα στις παρτιτούρες.


5 of 11 6/10/2012 4:11 µµ

Πρακτικά αυτό σηµαίνει ότι αν ένα κοµµάτι έχει ρυθµό που να αποτελείται από 8 χτύπους όγδοων, δηλαδή έχει

µέτρο 8/8, µε την απλοποίηση θα γραφτεί ως 4/4. Αυτό δεν αποτελεί λάθος µετρικά. Αν όµως το κοµµάτι αυτό

είναι γραµµένο για να χορεύεται ως πχ. Χασάπικος τότε αν το αντιµετωπίσουµε ως 4/4 σηµαίνει ότι τα ρυθµικά

όργανα και δη η κιθάρα θα πρέπει να παίξει 4 χτύπους αξίας ενός τετάρτου ο καθένας, ενώ ο Χασάπικος έχει 8

χτύπους (βλ. Χασάπικο). Αν δεν εξετάσουµε το ρυθµό και κάνουµε ανάλυση µόνο ως προς το µέτρο δεν

υφίσταται ο παραπάνω προβληµατισµός.

Ανταποκρίνεται περισσότερο το µέτρο 18/16 σε ένα παλιό ζεϊµπέκικο παρά το 9/8, αφού το πρώτο φανερώνει

πως οι καθορισµένοι και γνωστοί χτύποι είναι περισσότεροι των 9 (και δη 11) και ότι κάποιοι από αυτός έχουν

µικρότερες αξίες από τους υπόλοιπους (βλ Παλιός Ζεϊµπέκικος). Υπενθυµίζω ότι οι ρυθµοί ηχητικά είναι γνωστοί

και εδώ πραγµατοποιείται η προσέγγιση καταγραφής και σωστής αποτύπωσής τους

Τέλος δε θα ήταν δόκιµο να απλοποιήσουµε έναν τσάµικο µε µέτρο 6/8 σε µέτρο 3/4 πχ.Vals (βλ. Πώς

βρίσκουµε το µέτρο).

Οι απλοποιήσεις του κλάσµατος - µέτρου βάσει της κλασικής θεωρίας γίνονται µε τη διαδικασία εύρεσης του

µισού που περιγράφτηκε παραπάνω µέχρι του σηµείου όπου το κλάσµα να αποτελείται από ακέραιους αριθµούς

και ο παρονοµαστής να είναι τουλάχιστον 2 (στα ρεµπέτικα και όχι µόνο είναι τουλάχιστον 4)

Οι απλοποιήσεις όλου του κλάσµατος µέχρι του σηµείου που καταλήγουν σε ένα ισοδύναµο κλάσµα παρόλο που

δεν είναι σωστές, προκαλούν τη µικρότερη δυνατή σύγχυση σε σχέση τουλάχιστον µε τις απλοποιήσεις του

αριθµητή ή του παρονοµαστή.

Του Αριθµητή

Στις περιπτώσεις όπου ο αριθµητής είναι ζυγός αριθµός τίθεται το ερώτηµα αν είναι σωστό να γίνει απλοποίηση

του αριθµητή. Για παράδειγµα ένα αργό τσάµικο µε µέτρο 6/4 µπορεί να µετρηθεί και να γραφτεί ως 6/4 ή ως

3/4 που επαναλαµβάνεται ανά δύο µέτρα; Μπορεί, αλλά δεν είναι σωστό να απλοποιηθεί ο αριθµητής, διότι το

µέτρο που θα προκύψει δεν θα υποδηλώνει όλους τους χτύπους του ρυθµού και ίσως να παραπέµπει σε άλλο

ρυθµό χορό πχ. εδώ vals. Άλλο παράδειγµα αποτελεί το Αράπικο Τσιφτετέλι (ή Bolero), το οποίο ως µέτρο

ολοκληρώνεται στα 8/8. Θα µπορούσε να γραφτεί και σε παρτιτούρα και ως 4/8 ή 2/4, αλλά θα άλλαζε ο

χαρακτήρας του και δεν θα ήταν ο ίδιος ρυθµός (βλ. Αράπικο Τσιφτετέλι).

Ακραίο παράδειγµα, το οποίο όµως έχει τη δυνατότητα κάποιος να κάνει βάσει της δυτικής θεωρίας και των

δυνατοτήτων απλοποίησης στις παρτιτούρες αποτελεί η αποτύπωση ενός εννιάσηµου ρυθµού στην παρτιτούρα

(πχ. Παλιός Ζεϊµπέκικος ή Καρσιλαµάς) µε µέτρο 3/4 ή 3/8 . Εφόσον οι απλοποιήσεις γίνουν δεκτές γενικότερα

δεν υπάρχει επιχείρηµα εναντίον οποιασδήποτε απλοποίησης προς χάρη της ευκολίας ανάγνωσης και

κατανόησης της παρτιτούρας.

Του Παρονοµαστή

Εφόσον έχουµε ένα µέτρο µε συγκεκριµένο αριθµητή, το πρόβληµα είναι να προσδιοριστεί ο παρονοµαστής,

δηλαδή τέταρτα ή όγδοα. Εδώ το πρόβληµα αφορά στην ταχύτητα του κοµµατιού και ως ενδεικτικό παράδειγµα

θα αναφέρω το δίληµµα που προκύπτει τις περισσότερες φορές:

Τέταρτα (/4) ή όγδοα (/8): Εάν αντιµετωπίζουµε κάθε τραγούδι ξεχωριστά στην ουσία δεν υπάρχει δίληµµα.

Εάν όµως χειριστούµε κάθε τραγούδι σε σχέση µε τα υπόλοιπα και θεωρήσουµε ότι όλα ανήκουν σε µία

συγκεκριµένη νοοτροπία και κουλτούρα επιβάλλεται η χρησιµοποίηση του νόµου της σχετικότητας. Έτσι έχοντας

ακούσει πολλά κοµµάτια γνωρίζουµε το εύρος της ταχύτητας όλων των κοµµατιών στη ρεµπέτικη µουσική και

µπορούµε να αντιληφθούµε τη σχετικότητα τους. Έτσι δεν θα έχει νόηµα αν ορίσουµε σε ένα κοµµάτι ταχύτητα

1/4=120 και σε άλλο1/4=60. Αν το πρώτο είναι τέταρτο το δεύτερο θα είναι όγδοο. Επίσης στα γρήγορα

κοµµάτια αν ορίσουµε ένα χτύπο ως τέταρτο και υπάρχουν τραγούδια µε τη µισή ταχύτητα ή και ακόµα πιο αργά

θα υπάρξει δυσκολία καταγραφής και πρακτική αλλά και ουσιαστική. ∆υστυχώς εδώ η κατηγοριοποίηση σύµφωνα

µε το προαναφερθέν σκεπτικό µπορεί να γίνει µόνο στην πράξη, όµως κάποιος µπορεί να αναγνωρίσει τον

παρονοµαστή µε σύγκριση µε προηγούµενα κοµµάτια που έχουν παρεµφερή ταχύτητα.

Για όλους τους παραπάνω λόγους το µέτρο του τραγουδιού έστω κι αν δεν προσφέρει πρακτική χρησιµότητα

στη γραφή µίας παρτιτούρας είναι πιο σωστό για λόγους ουσίας να ταυτίζεται µε το µέτρο του ρυθµού. Οι

παρτιτούρες θα ήταν καλύτερο να φωτογραφίζουν το µέτρο του ρυθµού και όχι να το απλοποιούν για

πρακτικούς λόγους. Όπου αυτό είναι δύσκολο ή µη πρακτικό µπορούµε να γράφουµε στην παρτιτούρα το ρυθµό

– χορό µε το ακριβές µέτρο του και να γράφουµε το τραγούδι µε όποιο µέτρο µας βολεύει. Το θέµα αυτό

αναπτύσεται και µέσα στην ανάλυση των ρυθµών.




150 posts user.




Β' ΜΕΡΟΣ - ΡΥΘΜΟΙ

1. (ΧΑΣΑΠΟ)ΣΕΡΒΙΚΟΣ:

Αποτελείται από συνεχόµενους ισάξιους χτύπους και αποτελείται από το µετρικό σχήµα 2, δηλαδή έχει ως

µικρότερη υποδιαίρεση δύο ισάξιους χτύπους, όπου ο πρώτος είναι ισχυρός (dum) και ο δεύτερος ασθενής

(tek). Σε περίπτωση που παρατηρήσουµε την ακριβώς αντίθετη δοµή δηλαδή πρώτα tek και µετά dum θα

έχουµε αντιχρονισµό, σύνηθες φαινόµενο σε άλλα µουσικά είδη όπως η reggae.

Παρατηρώντας τα τραγούδια µε αυτό το ρυθµό διαπιστώνουµε ότι στην πλειοψηφία τους είτε γρήγορα είτε αργά

ολοκληρώνουν ένα αυτοτελές νόηµα στους στίχους, µία αυτοτελή µουσική φράση και το βασικό βήµα στο χορό

σε οχτώ χρόνους – χτύπους. Εποµένως σε τέσσερις φορές µε δύο χτυπήµατα κάθε φορά µε την εξής

δυναµική (dum, tek) και διάταξη:

.1ο......2ο....

dum....tek....

Στα γρήγορα κοµµάτια οι χρόνοι αυτοί αποτελούν δέκατα έκτα και στα αργά όγδοα. Φυσικά στην παρτιτούρα µε

κατάλληλο ορισµό ταχύτητας αξίας παρονοµαστή του µέτρου έχουµε τη δυνατότητα να τα γράψουµε µε


6 of 11 6/10/2012 4:11 µµ

οποιαδήποτε δύναµη του 2, δηλαδή δεύτερα, τέταρτα, όγδοα, δέκατα έκτα κλπ.

Εφόσον από σφαιρική παρατήρηση όλων (όσο γίνεται περισσότερων) των ρεµπέτικων τραγουδιών

1. Το πιο αργό τραγούδι δεν είναι πάνω από δύο φορές πιο αργό από το πιο γρήγορο και

2. Ενδιάµεσα υπάρχουν τραγουδια µε διάφορες ταχύτητες των οχτώ χτύπων µοιρασµένες γύρω από δύο

ταχύτητες, όπου η µία είναι η µισή της άλλης (συνεπάγεται ότι η άλλη είναι η διπλάσια της πρώτης)

µπορούµε να πούµε ότι διαλέγουµε για τα αργά να είναι όγδοα και για τα γρήγορα δέκατα έκτα.

Η επιλογή δικαιολογείται βάσει συνολικής αντιµετώπισης, αλλά και από µόνη της.

Θα µπορούσαµε να διαλέξουµε και άλλες αξίες µε διαφορά διπλάσιου όπως τέταρτα και όγδοα. Αυτό θα είχε ως

συνέπεια να αλλάξει ο παρονοµαστής σε όλους τους ρυθµούς πχ. Χασάπικος 8/4, Χασαποσέρβικος 8/8, Παλιό

Ζεϊµπέκικο 9/4. Εαν κάποιος συµφωνεί ότι ο Χασάπικος έχει µέτρο 8/4 µπορεί να δεχτεί όλα τα νέα µέτρα που

θα προκύψουν για τους ρυθµούς.

Εαν διαλέξουµε ζεύγη µικρότερων αξιών, όπως δέκατα έκτα και τριακοστά δεύτερα δεν έχει νόηµα, διότι δεν

προσφέρουν κάτι περισσότερο στην ανάλυση, αντίθετα δυσκολέυουν τον αναγνώστη µίας παρτιτούρας ή ένα

χορευτή και προκαλούν σύγχυση σε άλλους ρυθµούς.

Έτσι όταν έχουµε 8/8 έχουµε Χασάπικο (βλ. Χασάπικος) και όταν έχουµε 8/16 έχουµε (Χασαπο)σέρβικο,

δηλαδή τέσσερις οµάδες των 2 χτύπων, όπου κάθε χτύπος έχει αξία 1/16.

1ο.......2ο.......3ο.......4ο.......5ο.......6ο.......7ο......8ο....... (δέκατα έκτα)

dum....tek.....dum…...tek…....dum…...tek…...dum....tek......

Τα 8/16 είναι η πιο ακριβής αποτύπωση των χτύπων του ρυθµού, διότι ορίζουν ακριβώς ότι ο ρυθµός έχει

οχτώ χτύπους µε αξία 1/16 ο καθένας. Στις παρτιτούρες τον συναντάµε ως 2/4, µέτρο που είναι ισάξιο

(8/16=4/8=2/4) αλλά δεν αποτελεί πιστή απεικόνιση του ρυθµού και προτιµάται για λόγους ευκολίας στη γραφή

και στην κατανόηση της παρτιτούρας. Πρόκειται περί απλοποίησης ολόκληρου του κλάσµατος.

Ο Χασαποσέρβικος αποτελεί στην ουσία ως ηχητικό αποτέλεσµα έναν Χασάπικο δύο φορές πιο γρήγορο, λόγω

ρυθµκής δοµής και φαίνεται αρκετές φορές ότι ολοκληρώνεται στα λόγια ή / και στη µελωδία ανά δύο µέτρα

δηλαδή 8/16 + 8/16 = 16/16. Αυτό έγκειται στο χειρισµό της µελωδίας και των στίχων από το συνθέτη και

ίσως να ήταν σωστό να πούµε ότι έχουµε δύο είδη Χασαποσέρβικου, δηλαδή ένα 8/16 και ένα 16/16. Τα

16/16 είναι ισάξια µε τα 8/8 του Χασάπικου, όπου κάθε όγδοο παίζεται ως δύο δέκατα έκτα. Επειδή ενδέχεται

αυτό να µπερδεύει µπορούµε να πούµε ότι το άκουσµα του γρήγορου και µάλιστα ακριβώς δύο φορές πιο

γρήγορου παιξίµατος των ρυθµικών οργάνων (πχ. κιθάρα) αρκεί για να χαρακτηριστεί ο ρυθµός ως

Χασαποσέρβικος. Ο παρονοµαστής του µέτρου του ρυθµού κάνει τη διαφορά. Ο Χασάπικος δεν παίζεται σε

καµία περίπτωση µε πάνω από 8 χτύπους. Έτσι τα 16/16 αποτελούν δύο µέτρα Χασαποσέρβικου. Κάθε

Χασάπικος µπορεί να παιχτεί ως Χασαποσέρβικος και το αντίστροφο µε τα κατάλληλα χτυπήµατα.

Το ότι το “κανονικό” µέτρο είναι 8/16 και όχι 16/16 φαίνεται σε ορισµένα τραγούδια από το γεγονός ότι όπου οι

συλλαβές των στίχων δεν επαρκούν για να γεµίσουν ένα µέτρο παίζεται το υπόλοιπο µέρος µε όργανα (ρυθµό ή

γεµίσµατα) για το σκοπό αυτό. Στα Χασάπικα που η πρώτη δυνατή ολοκλήρωση έρχεται σε δύο µέτρα

Χασαποσέρβικου (8/8=16/16)αυτό γίνεται συνήθως µόνο στο τέλος του µέτρου για να συµπληρωθούν οι 8

χτύποι και όχι στη µέση για να συµπληρωθούν οι 4 πχ.. Όπου dum – tek παίζουν όργανα:

1o...2o..3o..4o..5o...6o….7o…...8o...1o....2o..3o...4o..5o...6o….7o…....8o…(/16)

Ξη.-..η...µε.-.ε...ρώ.-.νει.dum.-.teκ..και.-..αι..βρα.-α...διά.-ζει...dum.-.tek .

.d..-..t…..d..-.t…..d...-..t……d..-…..t…....d..-..t….d..-..t…...d.-…t…....d….-...t….

2 µέτρα Χασαποσέρβικου, d=dum, t=tek

Στον Χασάπικο θα βρούµε το αντίστοιχο dum-tek για να συπληρωθεί το µέτρο µόνο στο τέλος και όχι στη µέση.

Η αναλογία µετρικά είναι: dum (1/8) του Χασάπικου = dum (1/16)-tek (1/16) του Χασαποσέρβικου, πχ.

1ο..2ο..3ο..4ο..5ο..6ο..7ο...8ο.....1ο..2ο..3ο..4ο..5ο..6ο..7ο..8ο (/8)

Είµ..α...θώ..ος...το..φω.νά.ζω-και..το..δι....α...λα..λώ...t....d....t..

.d...t.....d....t....d.....t....d.....t.......d...t.....d....t.....d....t....d...t..

2 µέτρα Χασάπικο, όπου d=dum, t=tek οι χτύποι της κιθάρας.

Αν παρόλα αυτά συναντήσουµε τραγούδι µε ρυθµό Χασαποσέρβικο και παρατηρήσουµε ότι οι µελωδίες και οι

στίχοι ολοκληρώνονται ανά δύο µέτρα, τότε είναι πιο σωστό να πούµε ότι ο ρυθµός είναι Χασαποσέρβικος ανά

δύο µέτρα και έχει µέτρο 8/16 + 8/16 = 16/16. Στην ουσία πρόκειται περί Χασαποσέρβικου µε δοµή

Χασάπικου ή περί Χασάπικου µε παίξιµο Χασαποσέρβικου.

Όπως συµβαίνει σε όλους τους δίσηµους για να βρούµε τον ίδιο ρυθµό αργό και γρήγορο παίρνουµε το

γρήγορο και διαιρούµε τον παρονοµαστή επί 2 ή στον αργό πολλαπλασιάζουµε τον παρονοµαστή επί 2 Έτσι

έχουµε Χασάπικο 8/8 άρα Χασαποσέρβικο 8/(8*2) = 8/16 ή Χασαποσέρβικο 8/16 άρα Χασάπικο 8/(16/2) =

8/8. Η διαφορά σε σχέση µε τους άλλους δίσηµους είναι ότι εδώ έχουµε εντελώς διαφορετικούς χορούς και όχι

παραλλαγή για αργό ή γρήγορο.

Στους ρυθµούς που φτιάχνονται µόνο από µετρικά σχήµατα συµπίπτουν πάντα οι χτύποι δύο µέτρων Γρήγορου

ρυθµού (εδώ Χασαποσέρβικος) µε τους χτύπους ενός µέτρου Αργού ρυθµού (εδώ Χασάπικος), διότι είναι

συνεχόµενοι απλά έχουν σε κάποιες θέσεις αντίθετη δυναµική (dum, tek) γι αυτό και είναι δύσκολο ορισµένες

φορές να ξεχωρίσει κανείς περί ποίου πρόκειται πχ.

2 µέτρα Χασαποσέρβικου (8/16 + 8/16 = 16/16) (d=dum, t=tek)

..1ο..2ο..3ο..4ο..5ο..6ο..7ο..8ο..9ο..10ο..11ο..12ο..13ο..14ο..15ο..16ο..

...d....t....d....t.....d...t.....d....t....d.....t......d.....t.......d.....t......d......t...

1 µέτρο Χασάπικου 8/8

..1ο........2ο.......3ο........4ο.......5ο..........6ο...........7ο..........8ο...........

.dum......tek......dum.....tek......dum.......tek.........dum.........tek.........

Παρατηρούµε ότι το 2ο, 4ο,6ο και 8ο όγδοο του Χασάπικου συµπίπτει µε χτύπο του Χασαποσέρβικου αλλά µε

αντίθετη δυναµική (dum, tek). Έτσι αποδεικνύεται ότι δεν είναι το ίδιο παρόλο που µοιάζουν. Στους ρυθµούς που

αποτελούν αυτούσια ρυθµικά σχήµατα ή κατασκευάζονται από συνδυασµό ρυθµικών και µετρικών σχηµάτων οι

διαφορές είναι µεγαλύτερες και εξάγεται πιο αβίαστα το συµπέρασµα ότι δύο µέτρα ενός Γρήγορου Ρυθµού δεν

είναι το ίδιο µε ένα µέτρο του ίδιου Αργού Ρυθµού. (το ζήτηµα αναλύεται σε κάθε ρυθµό ξεχωριστά)


7 of 11 6/10/2012 4:11 µµ

Η κιθάρα στις ισχυρές θέσεις (dum) χτυπάει κάποιο µπάσο και στις ασθενείς (tek) συνήθως τα καντίνια (τις τρείς

κάτω χορδές)

Στα λόγια πολύ συχνά παρατηρείται το φαινόµενο η πρώτη συλλαβή της πρώτης λέξης µίας στροφής να ξεκινάει

στο τελευταίο tek του προηγούµενου µέτρου (ή και νωρίτερα) προκειµένου οι συλλαβές που φέρουν τον τόνο

των λέξεων να συµπίπτουν µε τις ισχυρές θέσεις (dum) πχ.

8ο...1o...2o..3o..4o..5o...6o...7o...8o...1o...2o...3o...4o..5o...6o...7o...8o...(/16)

Κα...τά.-.λα..βα-..τη..γνώ-µη..σου.-και..τι..-.κα..πνό-φου.µά-ρεις....d.....t....

(2 µέτρα Χασαποσέρβικου)

Για τον ίδιο λόγο άλλες φορές ξεκινούν µετά το πρώτο dum πχ.

1o...2o...3o...4o...5o...6o...7o...8o...1o....2o..3o...4o..5o...6o...7o...8o...1ο...(/16)

.d..-.εί...µαι-..παι..δά.-..κι...µά.-.λα...µά.-.και..ζη.-λευ..τό-..tek.dum-tek.dum

(2 µέτρα Χασαποσέρβικου) (κιθάρα, d=dum, t=tek)

Αυτό γίνεται και σε άλλους ρυθµούς, απλά εδώ όπως και στον Χασάπικο συναντάται συχνότερα

Το βασικό βήµα του χορού αποτελείται από 6 γρήγορα βήµατα, τα οποία οργανώνονται ανά δύο και το κάθε

ένα έχει τη µισή διάρκεια από ένα βήµα Χασάπικου, το οποίο µουσικά αντιστοιχεί σε 1/8. Ο Χασαποσέρβικος είναι

ατέρµων κυκλικός οµαδικός χορός και µπορεί να σταµατήσει ανά πάσα στιγµή σε οποοιοδήποτε tek και να

ξεκινήσει σε οποιοδήποτε dum. Εφόσον ο ρυθµός έχει 8 χτύπους και ο χορός 6 ισόχρονα βήµατα το βήµα µε το

οποίο ξεκινάει ο χορός (το οποίο δεν είναι καθορισµένο) συµπίπτει µε το πρώτο dum του ρυθµού την επόµενη

από την πρώτη φορά στο ελάχιστο κοινό πολλαπλάσιο του 8 και του 6, δηλαδή κάθε 24 χτύπους που

αντιστοιχούν σε 3 µέτρα ρυθµού και 4 κύκλους χορού. Επειδή ξεκινάει και τελειώνει κατά βούληση δεν υπάρχει

στην ουσία πρόβληµα συντονισµού.

Στον Χασάπικο είναι τελείως διαφορετικά τα πράγµατα.

Ορισµένα παραδείγµατα εδώ ενδέχεται να είναι αργά σε σχέση µε το µέσο όρο της ταχύτητας των χτύπων ενός

Χασαποσέρβικου και γρήγορα σε σχέση µε έναν Χασάπικο Το ζήτηµα θα ξεκαθαρίσει όταν γίνει καταγραφή

αρκετών κοµµατιών. Αν είναι έτσι αυτά θα συµπεριληφθούν στον Κουλουριώτικο Χασάπικο που αναφέρεται στο

κεφάλαιο Χασάπικος.

Παραδείγµατα :

∆εν σε θέλω πια (Μη µου λες γιατί ξεχνάω), 1/16 = 216 άρα 1/8 = 108 άρα 1/4 = 54

Τρικαλινή τσαχπίνα (Είµαι παιδάκι µάλαµα και ζηλευτό) 1/16 = 204 άρα 1/8 = 102 άρα 1/4 = 51

Ο Μπουφετζής (µε Παπαϊωάννου) 1/16 = 188 άρα 1/8 = 94 άρα 1/4 = 47

Ο Πασάς (του Χατζηχρήστου) 1/16 = 168 άρα 1/8 = 84 άρα 1/4 = 42

Η Μαρίκα η δασκάλα 1/16 = 200 άρα 1/8 = 100 άρα 1/4 = 50

Μπήκε ο χειµώνας 1/16 = 160 άρα 1/8 = 80 άρα 1/4 = 40

Η Γκαρσόνα 1/16 = 216 άρα 1/8 = 108 άρα 1/4 = 54

Ο πασατεµπάς 1/16 = 160 άρα 1/8 = 80 άρα 1/4= 40

Άµαν Κατερίνα µου 1/16 = 208 άρα 1/8 = 104 άρα 1/4 = 52

Η καπνουλού 1/16 = 168 άρα 1/8 = 84 άρα 1/4 = 42

Η κλωστηρού 1/16=196 άρα 1/8 = 98 άρα 1/4 = 49

Θα συνεχίσω την καταγραφή των ταχυτήτων και άλλων τραγουδιών για να διαπιστώσουµε εάν τελικά υπάρχει

ένα εύρος για κάθε αξία προκειµένου να µπορούµε να διαχωρίζουµε τα τέταρτα από τα όγδοα.

Αρχικά παραθέτω αυτά ως παραδείγµατα τα οποία λόγω ρυθµικής δοµής πρέπει να συσχετιστούν µε τον

Χασάπικο, που είναι και ο επόµενος προς δηµοσίευση ρυθµός.




150 posts user.




2.ΧΑΣΑΠΙΚΟΣ:

Αποτελείται από το µετρικό σχήµα 2 µε dum (ισχυρή θέση-δυνατό χτύπηµα) στο πρώτο χτύπηµα και tek

(ασθενής θέση-ελαφρό χτύπηµα) στο δεύτερο χτύπηµα. Οι φράσεις στο Χασάπικο ολοκληρώνονται ανά οχτώ

ισάξιους χτύπους µε διάρκεια 1/8 ο καθένας (βλ. Χασαποσέρβικος). Εποµένως ο Χασάπικος είναι 8/8:

....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο.... (/8)

...dum..tek..dum..tek..dum..tek...dum..tek...

Μαζί µε το Παλιό Ζεϊµπέκικο, το Πεταχτό Ζεϊµπέκικο και το Χασαποσέρβικο καταλαµβάνουν το µεγαλύτερο µέρος

των ρυθµών στα ρεµπέτικα τραγούδια.

Στις παρτιτούρες συναντάται µε µέτρο 4/4 που είναι η ισάξια απλοποίησή του και ως 2/4, που αποτελεί τη µισή,

σε σχέση µε την κανονική, διάρκεια του ρυθµού και γίνεται για λόγους ευκολίας γραφής και κατανόησης της

παρτιτούρας. Πιο ορθό κρίνεται να αναγράφεται σε µία παρτιτούρα ότι πρόκειται περί Χασάπικου ή οποιουδήποτε

άλλου ρυθµού και να έχει οποιοδήποτε ισοδύναµο ή απλοποιηµένο µέτρο για λόγους ευκολίας.

Το µέτρο 8/8 αποτελεί την πλέον πιστή απεικόνιση του µέτρου του ρυθµού, αφού ορίζει ακριβώς το πλήθος

και την αξία των χτυπηµάτων.

Τα λόγια µπορεί να ξεκινούν πριν από το πρώτο όγδοο του ρυθµού (dum) ή µετά ώστε να συµπίπτουν οι

συλλαβές που φέρουν τον τονισµό των λέξεων µε τις ισχυρές θέσεις (dum) (βλ. Χασαποσέρβικος)

Η κιθάρα, όπως και στον Χασαποσέρβικο στις ισχυρές θέσεις παίζει κάποιο µπάσο και στις ασθενείς συνήθως τα

καντίνια.

Ο χορός αποτελείται από οχτώ ισάξια βήµατα µε συγκεκριµένη αρχή και τέλος για το βασικό βήµα. Ανά οχτώ

βήµατα ξεκινούν και οι παραλλαγές. Κάθε βήµα διαρκεί το διπλάσιο χρόνο από ένα βήµα του Χασαποσέρβικου.

Στις περισσότερες ισχυρές θέσεις ο χορευτής πατάει το πόδι στο έδαφος, κλωτσάει, κάνει καθίσµατα και

γενικότερα δυναµικές κινήσεις και στις ασθενείς θέσεις σηκώνει το πόδι ή σταµάτάει και γενικότερα κάνει πιο

υποτονικές κινήσεις


8 of 11 6/10/2012 4:11 µµ

Εποµένως ανα οχτώ χτύπους ολοκληρώνεται µία αυτοτελής και µε νόηµα φράση στα λόγια, στη µελωδία, στα

ρυθµικά όργανα και στα βήµατα του χορού.

Παραδείγµατα:

Ο Αντώνης ο βαρκάρης, 1/8 = 126 άρα 1/4 = 63

Χασάπικο πολίτικο (οργανικό)

Ο χαρµάνης 1/8 = 134 άρα 1/4 = 67

∆εν σε θέλω πια (Τί θέλεις τώρα και ρωτάς)

Ο ισοβίτης 1/8 = 140 άρα 1/4 = 70

Είµαι αθώος 1/8 = 140 άρα 1/4 = 70

Αν µ’ αξιώσει ο θεός 1/8 = 118 άρα 1/4 = 59

Κάθε βράδυ θα σε περιµένω 1/8 = 140 άρα 1/4 = 70

Ανάµεσα από το Χασάπικο και το Χασαποσέρβικο από άποψη ταχύτητας εντάσσεται ο ΓΡΗΓΟΡΟΣ ΧΑΣΑΠΙΚΟΣ

ή ΚΟΥΛΟΥΡΙΩΤΙΚΟ(Σ). Πιο γρήγορος από τον Χασάπικο και πιο αργός από τον Χασαποσέρβικο µε

διαφορετικά βήµατα απ’ τον Χασάπικο, µε τον οποίο ταιριάζει περισσότερο στη νοοτροπία και µε καταγωγή από

την Κούλουρη (Σαλαµίνα) Μπορεί να χορευτεί ως Κουλουριώτικος κάθε τραγούδι του οποίου η ταχύτητα δε σε

αφήνει να περπατάς, όπως στον Χασάπικο και δεν είναι αρκετά γρήγορος για να χοροπηδάει κανείς, όπως στον

Σέρβικο.

Η κατηγορία αυτή περιλαµβάνει τα αργά Χασαποσέρβικα ή γρήγορα Χασάπικα και θα εµπλουτιστεί όταν η

καταγραφή των Χασαποσέρβικων και των Χασάπικων προχωρήσει σε ικανοποιητικό σηµείο.

Ενδεικτικά αναφέρω:

Ίσα ρε σωφεράκι 1/16 = 142 άρα 1/8 = 76 άρα 1/4 = 38. Εάν οι 38 χτύποι το λεπτό είναι πολύ πιο αργοί από

τα περισσότερα καταγεγραµµένα τέταρτα και το κοµµάτι έχει την τεχνοτροπία του Χασαποσέρβικου µπορεί να

χορευτεί ως Κουλουριώτικος.

Το ίδιο θα συµβεί αν βρούµε Χασάπικο µε όγδοα αρκετά πιο γρήγορα από τα υπόλοιπα που έχουν καταγραφεί,

όπως:

Ο χασάπης 1/8 = 160 1/4 = 80. Οι 80 χτύποι µάλλον είναι αρκετά γρήγοροι σε σχέση µε τα υπόλοιπα

τραγούδια για να αποτελέσουν τέταρτα. Και αρκετά αργοί για να αποτελέσουν όγδοα. Αν είναι έτσι θα αποδειχτεί

στην πορεία

Η καταγραφή συνεχίζεται. Η ταχύτητα που αναγράφω πρώτη είναι η ταχύτητα των χτύπων µε τη µικρότερη

διάρκεια. Βάσει αυτής διαιρώντας δια δύο βρίσκω κάθε φορά την ταχύτητα της µισής αξίας.




150 posts user.




3. ΤΣΙΦΤΕΤΕΛΙ:

Είναι ρυθµικό σχήµα, δηλαδή δεν αποτελείται από ισόχρονους συνεχόµενους χτύπους και περιλαµβάνει 5

χτύπους µε συνολική αξία 8/16 µε την εξής διάταξη και δυναµική:

...1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο.... (/16)

..dum..tek...........tek..dum.........tek...........

Εαν στις θέσεις 3ο, 6ο και 8ο που δεν υπάρχουν χτύποι βάλουµε παύσεις δέκατου έκτου (ώστε να µην αλλάξει

το άθροισµα των συνολικών αξιών) τότε θα έχουµε ένα κοφτό και απότοµο ηχητικό αποτέλεσµα. Αν µείνουν

κενές αυτο σηµαίνει ότι ο 2ος, ο 5ος και ο 7ος χτύπος θα έχουν αξία 1/8 ο καθένας και άρα θα ακούγονται για

διπλάσιο χρόνο από ότι οι άλλοι χτύποι. Αυτό έχει ως αποτέλεσµα έναν πιο γεµάτο ήχο (βλ. Παύσεις)

Υπάρχουν πάρα πολλά είδη από Τιφτετέλι, σε σχέση µε τη δυναµική των χτύπων (dum, tek), τα οποία ποικίλλουν

ανάλογα µε τον τόπο που παίζονται (Εγγύς Ανατολή, Τσιγγάνοι). Μεγάλες διαφορές εντοπίζονται και ανάµεσα σε

διάφορες περιοχές της Ελλάδας, όπου συναντάµε διαφορετικές ονοµασίες, χορούς και γενικότερα ννοοτροπίες

πχ Ηπειρώτικα Πολυφωνικά.

Για να βρούµε το (δύο φορές πιο) Αργό Τσιφτετέλι, όπως κάνουµε σε όλους τους ρύθµους, διατηρούµε την

ίδια δοµή και διαιρούµε τον παρονοµαστή µε το 2. Εποµένως έχουµε 8/(16/2) = 8/8. Κάθε χτύπος έχει τώρα

αξία 1/8.

Στις παρτιτούρες συναντάµε το γρήγορο τσιφτετέλι µε µέτρο 2/4, λόγω απλοποίσησης 8/16 = 4/8 = 2/4 και

το αργό µε µέτρο 4/4 για τον ίδιο λόγο 8/8 = 4/4. Οι απλοποιήσεις αυτές είναι σωστές και πρακτικά χρήσιµες,

αλλά θα πρέπει να ορίζεται στην αρχή της παρτιτούρας ότι πρόκειται για τσιφτετέλι, ώστε να µην υπάρξει

σύγχυση µε άλλους ρυθµούς που έχουν µέτρο 2/4. Επίσης διαφορετική αίσθηση (feeling) οφείλει να

αποπνέει ένα κοµµάτι 2/4 Τσιφτετέλι και ένα άλλο 2/4 Χασαποσέρβικο

Υπάρχουν ορισµένα σηµεία σε τραγούδια, όπου οι µελωδίες και τα λόγια ολοκληρώνουν ένα αυτοτελές

νόηµα σε δύο µέτρα και όχι σε ένα. Αυτό συµβαίνει διότι τα λόγια δεν προλαβαίνουν να χωρέσουν σε ένα

µέτρο λόγω της ταχύτητας και επεκτείνονται στο επόµενο µέτρο. Αν αυτό γίνει µόνο σε µερικά σηµεία δεν

υπάρχει θέµα. Αν όµως ένα κοµµάτι έχει όλη του τη δοµή κατ’ αυτόν τον τρόπο τότε µπορούµε να πούµε ότι τα

λόγια από µόνα τους τείνουν να κάνουν το ρυθµο να φαίνεται σαν αργό τσιφτετέλι. Το πιο ακριβές είναι να

θεωρήσουµε ότι το κοµµάτι είναι γραµµένο ανά δύο µέτρα γρήγορο τσιφτετέλι δηλαδή σε µέτρο 8/16 + 8/16 =

16/16. Αν αύτο τώρα το απλοποιήσουµε σε 8/8 και µετά σε 4/4 θα προκύψει πρόβληµα διαχωρισµού διότι το

µέτρο αυτό το έχει και το Αργό Τσιφτετέλι, αλλά η δοµή τους είναι τελείως διαφορετική. Το γεγονός ότι δύο

µέτρα γρήγορο τσιφτετέλι δεν είναι το ίδιο ρυθµικά µε ένα µέτρο αργό τσιφτετέλι παρά µόνο ως

συνολικές αξίες µέτρων, αποδεικνύεται µε αντιπαραβολή ως εξής:

2 µέτρα Γρήγορο Τσιφτετέλι (8/16+8/16+16/16)

...1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο.....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο....

..dum..tek..........tek...dum..........tek...........dum..tek..........tek..dum..........tek..........

1 µέτρο Αργό Τσιφτετέλι (8/8)

...1ο............2ο............3ο...........4ο............5ο............6ο...........7ο...........8ο............


9 of 11 6/10/2012 4:11 µµ





Μετάβαση στη σελίδα Προηγούµενη 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 Επόµενη


..dum..........tek..........................tek..........dum.........................tek.........................

Η σύγκριση γίνεται αν δούµε για κάθε όγδοο από το Αργό Τσιφτετέλι τί παίζεται σε δύο δέκατα έκτα από το

Γρήγορο Τσιφτετέλι. Παρατηρούµε ότι υπάρχουν θέσεις που συµπιπτουν όπως το 1ο, το 4ο και το 5ο όγδοο

από το Αργό Τσιφτετέλι, ενώ οι υπόλοιπες δεν συµπίπτουν είτε καθόλου, όπως το 2ο, το 3ο και το 6ο είτε

διαφέρουν ώς προς τη δυναµική (dum, tek) όπως το 7ο.

Γενικότερα το θέµα αυτό εξαρτάται από τη δοµή των στίχων και της µελωδίας και τον χειρισµό τους από το

συνθέτη.

Εποµένως αν γράψουµε για αρχή µέτρο 16/16 σε τσιφτετέλι είµαστε σίγουροι ότι πρόκειται για δύο µέτρα

Γρήγορο Τσιφτετέλι, αφού το Αργό είναι 8/8 και το Γρήγορο 8/16. Εάν λοιπόν και τα δύο µέτρα έχουν τα ίδια

χτυπήµατα µε τις ίδιες δυναµικές τότε από την ταχύτητα και µόνο µπορούµε να πούµε ότι είναι Γρήγορο

Τσιφτετέλι µε µέτρο 16/16.

Με άλλα λόγια Τσιφτετέλι µε µέτρο 8/8 έχουµε ή το Αργό ή το Γρήγορο ανά δύο µέτρα απλοποιηµένο. Το

φαινοµενικό δίληµµα λύνεται αν παρατηρήσουµε τα χτυπήµατα της κιθάρας, τα λόγια και τις µελωδικές φράσεις.

Όλα αυτά έχουν σηµασία και για τη συνεχεια όπου το Τσιφτετέλι χρησιµοποιείται για τη δηµιουργία ενός άλλου

ρυθµού.

Ένα παράδειγµα τραγουδιού που ολοκληρώνει τις µουσικές φράσεις και τα λόγια ανά δύο µέτρα στο κουπλέ

είναι το "Ήθελα να µουνα πασάς". Στο ρεφρέν ακολουθεί τη δοµή από το Γρήγορο Τσιφτετέλι, οπότε όλο το

τραγούδι είναι Γρήγορο Τσιφτετέλι. Το κουπλέ στην αρχή του πρώτου κουπλέ είναι ως εξής:

2 µέτρα Γρήγορο Τσιφτετέλι (8/16+8/16=16/16)

1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο.....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο....1ο..

........Ή.....θε....λα.....να...(α)...µου..(ου)....να....α......α......πα....σά...(α)....ας...........dum

dum.tek..........tek..dum..........tek...........dum..tek...........tek..dum.........tek...........dum

Αυτός προκύπτει εάν ενώσουµε ένα µέτρο Γρήγορο Τσιφτετέλι και ένα Αργό Τσιφτετέλι σε ένα µέτρο 8/16. Η

ένωση των δύο ταχυτήτων του ίδιου ρυθµού γίνεται αν προβάλουµε τα χτυπήµατα και των δύο ρυθµών

κάθετα σε έναν τρίτο. Όσα χτυπήµατα είναι κοινά και στους δύο ρυθµούς παραµένουν , ενώ όταν ο

ένας ρυθµός δεν έχει σε µία θέση χτύπηµα και έχει ο άλλος γράφεται το χτύπηµα του δεύτερου. Ως

ρυθµός - χορός χρησιµοποιείται στα Ηπειρώτικά τραγούδια και ονοµάζεται Ηπειρώτικος Πωγωνίσιος.

2 µέτρα Γρήγορο Τσιφτετέλι (8/16+8/16+16/16)


..dum..tek..........tek...dum..........tek...........dum..tek..........tek..dum..........tek..........

1 µέτρο Αργό Τσιφτετέλι (8/8)

...1ο............2ο............3ο...........4ο............5ο............6ο...........7ο...........8ο............

..dum..........tek..........................tek..........dum.........................tek.........................

Το ίδιο αποτέλεσµα θα προκύψει αν ενώσουµε µε τον ίδιο τρόπο ένα µέτρο Τσιφτετέλι και ένα µέτρο Μπάλο (βλ.

Μπάλο)

...1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο....

..dum.........tek...tek...dum.........tek........... (8/16 Μπάλος)

..dum..tek..........tek...dum.........tek........... (8/16 Τσιφτετέλι)

Έτσι ο Πωγωνίσιος είναι ρυθµικό σχήµα µε µέτρο 8/16:

...1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο.... (8/16)

..dum..tek...tek...tek..dum..........tek..........

Υπάρχει και µία παραλλαγή του διατηρώντας τις ίδιες δυναµικές αλλά ξεκινώντας από το 5ο όγδοο, η οποία

αποτελεί και το µέτρο των αριθµών που φωνάζουν τα παιδιά όταν "τα φυλάνε" στο κρυφτό.

...1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο.... (8/16)

..dum.........tek..........dum..tek...tek..tek....

...πέ...........ντε............δέ....κα....δε....κα....

...πέ...........ντε.........εί-κοσ'..ει....κο....σι..... κλπ.

Σε κάθε τραγούδι όµως πέρα από τους κρυφούς ρυθµούς και τη θεωρητική ανάλυση σηµασία έχει τι ρυθµό παίζει

η κιθάρα. Στο συγκεκριµένο κοµµάτι θα µπορούσε κάλλιστα να παίζει ένα µέτρο Πωγωνίσιο 8/16 και ένα µέτρο

Γρήγορο Τσιφτετέλι 8/16, δηλαδή µέτρο 16/16, που µε απλοποίηση κλάσµατος ισοδυναµεί µε 4/4. και αποτελεί

παραλλαγή του ρυθµού Χαβά (βλ.Χαβά)


Ήθελα να ‘µουνα πασάς

τα Χανουµάκια (µέσα στην Πόλη βρίσκοµαι)

Γιατί φουµάρω κοκαΐνη (ο Κοκκαϊνοπότης)

Πέντε Έλληνες στον Άδη (αργό)

Λιλύ η σκανδαλιάρα

Τέτοια κούκλα και τσαχπίνα

Το χαρέµι στο χαµάµ

Χαρικλάκι




10 of 11 6/10/2012 4:11 µµ








Sprache auswählen

Powered by Übersetzer


11 of 11 6/10/2012 4:11 µµ






150 posts user.




4. ΜΠΑΛΟΣ:



...1ο....2ο....3ο....4ο....5ο.....6ο....7ο....8ο.... (8/16)

..dum..........tek...tek.dum...........tek...........

Ονοµάζεται µπαγιό (bayo ή bayon) στη µουσική ορολογία των µεταγενέστερων των ρεµπέτικων τραγουδιών

συνθετών και οργανοπαιχτών.

Όπως και στο τσιφτετέλι εάν βάλουµε παύσεις στο 2ο, 6ο και 8ο δέκατο έκτο, ο ρυθµός θα ακούγεται κοφτός

και απότοµος, διότι το 1ο, 5ο και 7ο δέκατο έκτο δεν θα συνεχίσουν να ακούγονται µέχρι τα δύο επόµενα

δέκατα έκτα. Χωρίς παύσεις αποτελούν στην ουσία όγδοα.

Αν θέλουµε να βρούµε έναν (δύο φορές πιο) Aργό Μπάλο θα διαιρέσουµε τον παρονοµαστή µε τον αριθµό 2

και έτσι θα προκύψει το µέτρο 8/(16/2) = 8/8 = 4/4 που µε απλοποίηση θα το συναντήσουµε στην παρτιτούρα

ως 4/4, ενώ το Γρήγορο Μπάλο ως 8/16 = 4/8 = 2/4.

Εάν συναντήσουµε κοµµάτια όπου όλες οι µελωδικές φράσεις και τα λόγια ολοκληρώνονται ανά δύο

µέτρα Μπάλου, δηλαδή 8/16 + 8/16 = 16/16 θα προκύψει το ερώτηµα αν είναι Γρήγορος ή Αργός Μπάλος.

Όπως συµβαίνει και στους άλλους χορούς το κυριότερο µέληµά µας είναι να ακούσουµε τα χτυπήµατα της

κιθάρας και αν δούµε ότι παίζει δύο µέτρα Γρήγορου Μπάλου θα µπορούµε να είµαστε σίγουροι ότι δεν είναι ο

Αργός Μπάλος. Θα έχουν όµως την ίδια συνολική διάρκεια, διότι 16/16 = 8/8 αλλά όχι και την ίδια δοµή, όπως

φαίνεται εδώ:

2 µέτρα Γρήγορος Μπάλος (8/16+8/16=16/16)


..dum..........tek...tek..dum..........tek.........dum...........tek...tek..dum..........tek..........

1 µέτρο Αργός Μπάλος (8/8)

...1ο...........2ο............3ο...........4ο.............5ο............6ο...........7ο...........8ο............

..dum.........................tek..........tek..........dum.........................tek..........................

Όπως παρατηρούµε δεν συµπίπτουν καθόλου στο 2ο, 6ο και 8ο όγδοο του Αργού Μπάλου και από άποψης

δυναµικής στο 3ο και στο 7ο.

Εποµένως στην ουσία έχουµε ή Γρήγορο Μπάλο µε ένα µέτρο 8/16 (= 4/8 = 2/4) ή Γρήγορο Μπάλο ανά

δύο µέτρα, µε µέτρο 16/16 (= 8/8 = 4/4) ή Αργό Μπάλο µε µέτρο 16/16 (=8/8 = 4/4) Με τη δοµή

και τα χτυπήµατα του Αργού Μπάλου συναντάµε χορούς και τραγούδια µε άλλη νοοτροπία και αίσθηση, όπως τα

Σαρακατσάνικα και τα Ηπειρώτικα.

Ο Μπάλος έχει πάρα πολλές παραλλαγές στον ελλαδικό χώρο ως προς το χορό και γενικότερα το ύφος και εδώ

παρατίθενται οι κυριότεροι που εµπλέκονται στα ρεµπέτικα τραγούδια είτε αυτούσιοι είτε ως συστατικά µέρη

άλλων ρυθµών. Όταν χρησιµοποιούµε το όνοµα Μπάλος ονοµάζουµε έτσι το χορό που διαδόθηκε και

αναπτύχθηκε στα νησιά του Αιγαίου κατά κόρον (όπως και ο Συρτός) από τα παράλια της Μικράς Ασίας.

Εναλλακτικός Μπάλος: Συναντάται συνήθως σε πιο γρήγορα κοµµάτια ως εξής:

...1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο.... (/16)

..dum................(tek).dum.........tek...........

Σε σχέση µε τον κανονικό λείπει το 3ο όγδοο και µερικές φορές και το 4ο. Επίσης υπάρχουν και άλλες

παραλλαγές ανάλογα µε τη δυναµική των χτύπων. Οι χτύποι εδώ είναι συνολικά 4, εποµένως µπορούµε να

δεχτούµε την απλοποίηση του κλάσµατος του µέτρου και να γίνει (από 8/16) 4/8. Επειδή δεν είναι µετρικό

σχήµα δεν σηµαίνει ότι κάθε χτύπος θα έχει διάρκεια ίση µε τον παρονοµαστή του νέου κλάσµατος, δηλαδή 1/8.

Αν ξεκινήσουµε τον Εναλλακτικό Μπάλο από το 4ο όγδοο θα έχουµε ένα µέτρο Ευρωπαϊκό Τανγκό, δύο

φορές πιο γρήγορο από τη συνηθισµένη του ταχύτητα.

....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο....(8/16)


1 of 10 6/10/2012 4:11 µµ

....tek.dum...........tek.........dum.................

Το συνηθισµένο Ευρωπαϊκό Τανγκό είναι σε όγδοα, δηλαδή 8/8. Επειδή έχει 4 χτύπους µπορούµε να δεχτούµε

την απλοποίηση 4/4 που είναι και ο επίσηµος ρυθµός του.

Ένα παράδειγµα είναι το τραγούδι του Γ. Κατσαρού “Και γιατί δεν µας το λες”

Αν αντιστρέψουµε τη δυναµική (όπου dum βάζουµε tek) του 2ου δέκατου έκτου θα έχουµε µία παραλλαγή του

Ευρωπαϊκό Tango ή το ρυθµό Πατινάδα, ο οποίος συνηθίζεται σε αρκετά µέρη της Ελλάδας να παίζεται

συνοδεύοντας τη νύφη προς την εκκλησία. Παίζεται µε διάφορες παραλλαγές στις δυναµικές. Πατινάδα αποτελεί

και το πασίγνωστο "Σ' αγαπώ γιατί είσαι ωραία"

....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο....(8/16)

....tek...tek...........tek.........dum.................

Αυτός ο ρυθµός ακούγεται πολύ συχνά στους µανέδες είτε αυτούσιος είτε µε παραλλαγές. Εναλλακτικά µπορεί

να έχουµε αντιστροφή δυναµικής στο 4ο και 6ο όγδοο, δηλαδή:

....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο....(8/16)

....tek...tek..........dum.........tek..................

Παραδείγµατα Μπάλου:

Το πασούµι (µε Ρίτα Αµπατζή)

Οι γυρολόγοι

ο Ζέππος (Καπετάν Ανδρέα Ζέππο)

Ντουνιά Ανακριτή




150 posts user.




5. ΣΥΡΤΟΣ



...1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο.... (8/16)

.dum...........tek...tek..........tek...tek..........

Ο Συρτός, όπως και ο Μπάλος και το Τσιφτετέλι, συναντάται σε πολλά µέρη της Ελλάδας µε πάρα πολλές

παραλλαγές ως προς το χορό, τις µελωδίες και γενικότερα το ύφος και την αίσθηση που αποπνέει.

Αν συναντήσουµε κοµµάτια που η ολοκλήρωση στα λόγια και τις µελωδικές φράσεις γίνεται ανά δύο

µέτρα ισχύουν τα όσα προαναφέρθηκαν στο Τσιφτετέλι και το Μπάλο. Έτσι έχουµε ή Γρήγορο Συρτό µε µέτρο

8/16, τον οποίο στις παρτιτούρες τον συναντάµε µε απλοποιηµένο µέτρο 8/16 = 4/8 = 2/4 ή Γρήγορο Συρτό

ανά δύο µέτρα µε µέτρο 16/16 και στην παρτιτούρα µε µέτρο 16/16 = 8/8 = 4/4 ή Αργό Συρτό 8/8 και

στην παρτιτούρα 4/4.

Παραθέτω προς σύγκριση δύο µέτρα Γρήγορου Συρτού και ένα Αργού Συρτού:

(2 µέτρα Γρήγορου Συρτού)

...1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο....(16/16)

.dum...........tek...tek..........tek..tek….........dum.........tek...tek..........tek....tek..........

(1 µέτρο Αργού Συρτού)

..1ο............2ο............3ο..........4ο.............5ο...........6ο......…..7ο.............8ο............(8/8)

.dum.........................tek..........tek..........................tek..........tek..........................

Στα ρεµπέτικα τραγούδια ο Συρτός δεν συνηθίζεται σε αντίθεση µε τα παραδοσιακά.

Αν αφαιρέσουµε το 3ο και το 6ο κέκατο έκτο του Γρήγορου Συρτού θα προκύψει ένας Εναλλακτικός Συρτός,

ο οποίος χρησιµοποιείται σε πιο γρήγορα κοµµάτια.

....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο.... (8/16)

.dum...................tek.................tek...........

Αυτός ο Εναλλακτικός Συρτός µοιάζει πολύ µε τη λατινοαµερικάνικη Ρούµπα και γι αυτό το λόγο αρκετοί

µεταγενέστεροι των ρεµπέτικων τραγουδιών συνθέτες και οργανοπαίχτες αποκαλούν Ρούµπα τον Συρτό. Η

Ρούµπα είναι σχεδόν η ίδια µε µόνη διαφορά τη δυναµική του 4ου δέκατου έκτου ως προς τη δοµή:

....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο.... (8/8)

...dum................dum.................tek...........

Είναι όµως πιο αργή και κάθε χτύπηµα της έχει αξία όγδοου και όχι δέκατου έκτου όπως στο παράδειγµα. Έτσι το

µέτρο της είναι 8/8 και επειδή τα χτυπήµατά της είναι 3 µπορεί να γραφτεί και απλοποιηµένη ως 4/4 που είναι και

ο επίσηµος ρυθµός της. Έχει 4 αργά και οχτώ γρήγορα βήµατα µισής διάρκειας, συνολικά οχτώ χρόνους µε

σειρά “αργά – γρήγορα – γρήγορα” και χορεύται σε σχήµα τετράγωνου.

Χρησιµοποιήθηκε κατά κόρον σε τραγούδια της δεκαετίας του ’60 και µόνος του ως ρυθµός, αλλά και µε

συνδυασµό µε το Συρτό και µε το Τσιφτετέλι πχ. Συρτορούµπες και Συρτοτσιφτετέλια.

Σχέση Μπάλου – Συρτού:

....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο....

..dum...........tek...tek.dum...........tek.......... (8/16 1 µέτρο Μπάλου)

..dum...........tek...tek............tek..tek.......... (8/16 1 µέτρο Συρτού)

Παρατηρούµε ότι συµπίπτουν στην 1η, 3η, 4η και 7η θέση. Εποµένως αν παίξουµε ένα ρυθµό µόνο µε αυτές τις


2 of 10 6/10/2012 4:11 µµ

θέσεις δεν θα ξέρουµε αν είναι παραλλαγή του Μπάλου ή του Συρτού. Από το άκουσµα όµως του παιξίµατος του

ρυθµού ίσως να καταλάβουµε κάτι περισσότερο. Εάν στις θέσεις 5 και 6 έχουµε παύσεις ή / και το 4ο όγδοο

παίζεται δυνατότερα και µε έµφαση είναι πιθανότερο να πρόκειται περί Συρτού, διότι έχει αυτά τα

χαρακτηριστικά.

Από θεωρητικής απόψεως διαπισώνουµε ότι ο νέος ρυθµός έχει ακριβώς τα χτυπήµατα του Συρτού µέχρι και το

5ο όγδοο, ενώ του Μπάλου µέχρι και το 4ο, εποµένως ακούγεται Συρτός για µεγαλύτερο συνεχόµενο

διάστηµα. Τέλος λείπει η δεύτερη ισχυρή θέση του Μπάλου, γεγονός που µειώνει την αίσθηση που αποπνέει

οποιοσδήποτε ρυθµός. Οπότε είναι ορθότερο να κλίνουµε προς τον Εναλλακτικό Συρτό.

Ως χορός ο Συρτός έχει πολλές παραλλαγές ανάλογα µε τα διάφορα µέρη της Ελλάδας. Είναι κυκλικός οµαδικός

χορός και επειδή τα περισσότερα τραγούδια σε Συρτό είναι σε µέτρο Γρήγορου Συρτού µε ολοκλήρωση στίχων

και µελωδίας ανά δύο µέτρα ο κλασσικός νησιώτικος χορός έχει τέσσερις χρόνους για κάθε µέτρο, δηλαδή

οχτώ µέχρι να ολοκληρώσει το βασικό βήµα. Υπάρχουν και παραλλαγές όπου το βασικό βήµα ολοκληρώνεται σε

τέσσερα µέτρα.

Ο Συρτός από την Κάτω Παναγιά της Μικράς Ασίας, ο οποίος είναι και αυτός Γρήγορος Συρτός ολοκληρώνει το

βασικό βήµα ανά τέσσερα µέτρα, δηλαδή στην πλήρη ολοκλήρωση στίχων και µελωδίας και όχι στην πρώτη

δυνατή αυτούσια ολοκλήρωση. Σε κάθε µέτρο, όπως και στον κλασσικό νησιώτικο Συρτό, έχει δύο βήµατα µε

µεγάλη διάρκεια και ένα µε µικρότερη που αντιστοιχούν στο 1ο και το 4ο όγδοο του Εναλλακτικού Συρτού και

στο 7ο αντίστοιχα. Έτσι το πρώτο και το δεύτερο βήµα έχουν τρεις χρόνους έκαστο και το τρίτο δύο χρόνους.


Συρτό Πολίτικο

Κανείς δεν βρέθηκε γιατρός (Το ρετσινάτο το κρασί)

Βαγγελίτσα (Για πες µου τί σου έκανα)




150 posts user.




ΒΑΛΣ (Valse):

Αποτελείται από το µετρικό σχήµα 3, δηλαδή από 3 ισόχρονους και επαναλαµβανόµενους χτύπους, όπου ο

πρώτος είναι ισχυρός και οι άλλοι δύο ασθενείς:

..1ο....2ο....3ο....

dum...tek...tek..

Στο βαλς το µετρικό σχήµα 3 επαναλαµβάνεται ανά τέσσερις φορές, εποµένως έχουµε 12 χτύπους ή τέσσερις

οµάδες τριών χτύπων µε τον προαναφερθέντα τονισµό. Σε όλα τα ρεµπέτικα τραγούδια η ταχύτητα των

τραγουδιών που είναι vals είναι τόσο γρηγορη, σύµφωνα µε τη σχετική ανάλυση και τον παρονοµαστή των

άλλων ρυθµών, ώστε να µπορούµε να την δεχτούµε ως δέκατα έκτα. Εποµένως το µέτρο του ρυθµού είναι

12/16:

..1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο....9ο....10ο....11ο....12ο.... (/16)

dum...tek...tek..dum..tek...tek..dum...tek...tek..dum...tek....tek....

Το βαλς λόγω της δυτικοευρωπαϊκής καταγωγής του δεν είχε µεγάλη πέραση στους ρεµπέτικους κύκλους και

έτσι δεν έχουµε πολλά τραγούδια γραµµένα σε αυτό το ρυθµό, σε αντίθεση µε το ελαφρολαϊκό ρεπερτόριο πχ.

Άσ’ τα τα µαλλάκια σου, όπου χρησιµοποιήθηκε ευρέως. Επίσης στην κλασική µουσική έχουν γραφτεί ξακουστές

µελωδίες σε βαλς, όπως “Τα κύµατα του ∆ούναβη”. Αν παρατηρήσουµε το βαλς σε τραγούδια όλων των

µουδικών ειδών θα διαπιστώσουµε ότι πάντοτε οι µελωδίες και το πρώτο αυτοτελές νόηµα στους στίχους

ολοκληρώνεται σε δώδεκα χτυπήµατα µε τον παραπάνω τρόπο.

Στις παρτιτούρες γράφεται σχεδόν σε όλες τις περιπτπώσεις µε µέτρο 3/4, που αποτελεί τη µικρότερη δυνατή

απλοποίηση του κλάσµατος 12/16 (=6/8=3/4). Στις παρτιτούρες της κλασικής µουσικής δηλώνεται στην αρχή

ότι πρόκειται περί βαλς για να δηλώσει στον εκτελεστή ότι δεν είναι οποιοδήποτε µέτρο 3/4, αλλά συγκεκριµένα

ο χορός βαλς, ο οποίος έχει συγκεκριµένα χαρακτηριστικά. Αυτός ο τρόπος γραφής της παρτιτούρας κρίνεται

ορθός, ακριβής και πλήρης αφού η παρτιτούρα είναι περισσότερο ευανάγνωστη λόγω απλοποίησης των 12/16

σε 3/4 και ορίζεται ότι η σύνθεση υπάγεται στο χορό - ρυθµό βαλς, ο οποίος είναι γνωστό ότι επαναλαµβάνεται

και στο χορό ανά τέσσερις φορές.

Ένας άλλος δυνατός τρόπος να γραφτούν τα 3/4 στην παρτιτούρα είναι να αντιµετωπιστεί κάθε µία από τις

τέσσερις όµάδες των 3/16 ως τρίηχο. Έτσι κάθε τρίηχο δέκατου έκτου ισοδυναµεί, σύµφωνα µε τη θεωρία, µε

2/16 = 1/8, οπότε έχουµε συνολικά τέσσερα τρίηχα αξίας 2/16 + 2/16 + 2/16 + 2/16 = 8/16 = 4/8=2/4. Εαν

είναι δύο φορές πιο αργό θα έχει µέτρο 16/16 = 8/8 = 4/4. Όλοι αυτοί οι τροποι όπως και το µέτρο 3/4 είναι

σωστοί όσον αφορά στο µέτρο του βαλς αλλά όχι οσον αφορά στο µέτρο του ρυθµού βαλς (12/16), διότι δεν

αποτελούν ακριβή απεικόνιση των χτύπων του ρυθµού, εκτός αν αναγράφεται ότι η σύνθεση είναι βαλς.

Επειδή το βαλς είναι χορος µε παγκόσµια απήχηση και εµβέλεια τα παραπάνω εναλλακτικά µέτρα δεν τα

συναντάµε, παρά µόνο το "3/4 valse". Αντίθετα στην ελληνική παράδοση αρκετοί χρησιµοποιούν την ανάλυση

µε τα τρίηχα αντί να αντιµετωπίσουν τα µετρικά σχήµατα ως ανεξάρτητες αξίες πχ. βλ. Ζωναράδικος. Αυτό

συµβαίνει διότι όπως συµβαίνει και στο βαλς και σε όλους τους ρυθµούς που περιλαµβάνουν το µετρικό σχήµα 3,

όσο πιο γρήγορα παίζονται τόσο περισσότερο µοιάζει κάθε µετρικό σχήµα 3 µε τρίηχο. Με αυτό το σκεπτικό το

αργό Βαλς και ο αργός Ζωναράδικος αποκτούν µέτρο Χασάπικου (8/8) και το γρήγορο Βαλς και ο γρήγορος

Ζωναράδικος µέτρο Χασαποσέρβικου.(8/16)

Ο χορός ταυτίζεται κατά απόλυτο τρόπο µε το ρυθµό αφού γίνεται επανάληψη τριών χρόνων τέσσερις φορές


3 of 10 6/10/2012 4:11 µµ

µέχρι ο χορευτής να έρθει στο σηµείο εκκίνησης: Τρεις χρόνοι µπροστά, τρεις δεξιά, τρεις πίσω και τρεις

αριστερά είναι το βασικό βήµα σε σχήµα τετραγώνου. Κάθε χρόνος έχει δύο βήµατα. Το πρώτο που αντιστοιχεί

στην ισχυρή θέση του ρυθµού (dum) είναι το πιο δυναµικό, όπου ο χορευτής και κάνει βήµα µπροστά µε το ένα

πόδι από θέση στάσης και το δεύτερο που αντιστοιχεί στα δύο επόµενα tek, διαρκεί το διπλάσιο χρόνο (σαν δύο

βήµατα) και φέρνει ο χορευτής και το άλλο πόδι.

Όπως σε όλους τους ρυθµούς έτσι και στο βαλς οι συλλαβές που φέρουν τον τονισµό των λέξεων πρέπει να

συµπίπτουν µε τις ισχυρές θέσεις (και όντως συµπίπτουν).


Ένα τρεχαντηράκι,

Μενεξέδες και ζουµπούλια,

Έλα να πάµε τσάρκα.,

Ας µην ξηµέρωνε ποτέ.

Τελευταία επεξεργασία από τον/την Νίκος Τριήρης στις 11 Ιούλ 2008 06:20 pm, 1 φορά




150 posts user.




ΠΕΝΤΑΣΗΜΟΙ

Οι συνδυασµοί για να φτιαχτεί ένα µέτρο µε αριθµητή 5 είναι οι εξής:

• Με µετρικά σχήµατα: 2+3 ή 3+2, όπως φαίνεται παρακάτω

• Εαν υπάρχει αυτούσιο ρυθµικό σχήµα.

• Με συνδυασµό οποιουδήποτε ρυθµικού σχήµατος µε µέτρο 4/8 (έστω και απλοποιηµένο) + 1/8 (µονάδα).

Έτσι θα µπορούσαµε να έχουµε Τσιφτετέλι (8/16=) 4/8 + 1/8 ή Μπάλο (8/16=) 4/8 + 1/8 ή Συρτό (8/16=)

4/8 + 1/8 κ.ά. Το κάθε ρυθµικό σχήµα µπορεί να έχει οποιαδήποτε παραλλαγή του.

Κάτι τέτοιο δεν συνηθίζεται στα ρεµπέτικα τραγούδια και αποτελεί ευκαιρία για νέες αναζητήσεις βασισµένες στα

πρότυπα της παραδοσιακής µουσικής ή και του ρεµπέτικου. Παραθέτω το παράδειγµα Ηπειρώτικου Πωγωνίσιου

συν τη µονάδα και Εναλλακτικού Μπάλου συν τη µονάδα.

Παρατηρώντας τη διαχρονική πορεία του ρεµπέτικου και του µετέπειτα λαϊκού τραγουδιού διαπιστώνουµε ότι δεν

έγιναν τέτοιες προεκτάσεις. Αντίθετα εισήχθησαν στη λαϊκή µουσική αυτούσιοι ρυθµοί και ρυθµικά σχήµατα από

το εξωτερικό, όπως Ρούµπα, Μάµπο, Τσα - Τσα, Χαµπανέρα, Μπολερό, Μπαγιό(ν), Κουαράτσα, Σουίνγκ κ.α.

1. (2+3):

Αποτελείται από τα µετρικά σχήµατα 2 και (συν) 3. Περιλαµβάνει πέντε χτύπους ως εξής:

....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....

..dum...tek..dum..tek...tek...

Ανάλογα µε την ταχύτητα του τραγουδιού οι χτύποι µπορεί να είναι τέταρτα, όγδοα ή δέκατα έκτα. Έτσι θα

εχουµε ως πιο αργό µέτρο τα 5/4, δύο φορές πιο γρήγορο τα 5/8 και τέσσερις φορές πιο γρήγορο µέτρο τα

5/16

Στις παρτιτούρες συναντάµε για λόγους ευκολίας 5/4 ή πιο συχνά 5/8 και στα πολύ γρήγορα κοµµάτια γίνεται

ο ανάλογος ορισµός της ταχύτητας του ογδόου.

Αν συναντήσουµε ένα κοµµάτι που ολοκληρώνει τις µελωδικές φράσεις και τα νοήµατα στους στίχους ανά δύο

µέτρα πχ.5/16 το ορθότερο είναι να θεωρήσουµε ότι έχει µέτρο 5/16 + 5/16 = 10/16, το οποίο είναι ισάξιο µε

το 5/8 αλλά όχι ακριβώς όµοιο ρυθµικά:

(2 µέτρα 5/16 συνολικής αξίας 10/16)

....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο....9ο....10....

..dum...tek..dum..tek..tek...dum..tek..dum...tek...tek...

....1ο...........2ο...........3ο............4ο............5ο............ (1 µέτρο 5/8)

..dum..........tek.........dum..........tek...........tek...........

Όπως συµβαίνει και στον Χασαποσέρβικο και σε όλα τα µετρικά σχήµατα η διαφορά έγκειται µόνο στη δυναµική

ορισµένων θέσεων (εδώ στο 2ο και 3ο τέταρτο του 5/8)

Αν κατεβάσουµε το 2ο και το 4ο δέκατο έκτο του 10/16 στην κάτω γραµµή, δηλαδή στον 5/8 θα έχουµε τον

εξής ρυθµό:

(2 µέτρα 5/16 συνολικής αξίας 10/16)

....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο....9ο....10....

..dum...tek...tek...tek..dum...........tek..........tek..........

Τα 8 πρώτα δέκατα έκτα σχηµατίζουν τον Ηειρώτικο Πωγωνίσιο που έχει µέτρο 8/16=4/8 και προσθέτουµε το

9ο και το 10ο, δηλαδή 2/16=1/8 για να βγεί ένας νέος πεντάσηµος ρυθµός, ο οποίος αποτελεί συνδυασµό

ρυθµικού και µετρικού σχήµατος. Αν ξεκινούσαµε το συλλογισµό µας αντίθετα, δηλαδή θέλουµε να φτιάξουµε

έναν πεντάσηµο µε ένα τετράσηµο ρυθµικό σχήµα και τη µονάδα, θα καταλήγαµε στο ίδιο αποτέλεσµα. Εδώ

απλά ήθελα να δώσω και ένα άλλο σκεπτικό κατασκευής ή καλύτερα δηµιουργικής ανακάλυψης των ρυθµών,


4 of 10 6/10/2012 4:11 µµ

ενώνοντας δηλαδή (µε διάφορους τρόπους) δύο µέτρα ενός ρυθµού µε διπλάσια ταχύτητα, σε σχέση

µε το δεύτερο, µε ένα µέτρο του ίδιου ρυθµού µε τη µισή ταχύτητα, σε σχέση µε το πρώτο.

Ένας άλλος τρόπος παιξίµατος είναι να χτυπάµε µόνο τις δύο ισχυρές θέσεις του ρυθµού ιδίως σε αρκετά

γρήγορα κοµµάτια:

....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....

..dum.........dum..................

Ενίοτε µπορεί να παίζονται και κάποιες από τις ασθενείς θέσεις, όχι απαραίτητα όλες. Αυτός ο τρόπος είναι και ο

πιο αφαιρετικός αφού οι λιγότεροι χτύποι σε έναν ρυθµό µπόρεί να είναι µόνο οι ισχυρές θέσεις του.

Εναλλακτικός Μπάλος 4/8 (=8/16) + τη µονάδα 1/8 (=2/16) = 5/8 (=10/16)

...1o....2o....3o....4o....5o....6o....7o.....8o....1o....2o....(10/16)

..dum.................tek..dum..........tek............tek..........

Τα πρώτα 8/8 αποτελούν τον Εναλλακτικό Μπάλο και τα υπόλοιπα 2/16 (=1/8) τη µονάδα.

∆εν συνηθίζονται οι πεντάσηµοι ρυθµοί στα ρεµπέτικα τραγούδια.


Σόλο 5/8 του Τσιτσάνη

Εισαγωγή από τον Τεκετζή (Είµαι φίνος µάγκας), µετά είναι Αργιλαµάς.

Κάθε χτύπος που ανά πέντε σχηµατίζουν τον πεντάσηµο στην εισαγωγή έχει ταχύτητα ίση µε περίπου 225

χτύπους το λεπτό. Εποµένως σύµφωνα µε την καταγραφή των υπόλοιπων ταχυτήτων κάθε χτύπος είναι δέκατο

έκτο. Στην παρτιτούρα η αξία κάθε χτυπου από τους πέντε θα εξαρτηθεί από το µέτρο που θα δώσουµε στο

κυρίως τραγούδι. Έτσι αν γράψουµε τον Αργιλαµά µε µέτρο 9/16 ή 9/8 ή 9/4 θα έχουµε εισαγωγή αντίστοιχα

5/16 ή 5/8 ή 5/4.





150 posts user.




2. (3+2):

Αποτελείται από τα µετρικά σχήµατα 3 και (συν) 2. Περιλαµβάνει 5/8 ως εξής:

....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....

..dum...tek...tek..dum..tek....

Ο δύο φορές πιο αργός ρυθµός µε δοµή 3+2 θα έχει τους ίδιους χτύπους µε αξία 1/4 ο καθένας και ο δύο

φορές πιο γρήγορος µε αξία 1/16 έκαστος

Αν η ολοκλήρωση µελωδιών και στίχων γίνεται ανά δύο µέτρα του γρήγορου ρυθµού µε µέτρο 5/16 τότε θα

έχουµε µέτρο 10/16, όπως και στον ακριβώς προηγούµενο ρυθµό. ∆ύο µέτρα 5/16 και ένα 5/8 που είναι

ισάξια, θα ακούγονται ταυτόχρονα ως εξής:

....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο....9ο....10ο.... (/16, 2 µέτρα 5/16)

..dum...tek..tek..dum...tek..dum..tek...tek...dum...tek....

....1ο...........2ο...........3ο............4ο............5ο............. (/8, 1 µέτρο 5/8)

..dum..........tek..........tek..........dum..........tek............

Υπάρχει διαφορά µόνο στη δυναµική του 4ου και 5ου τέταρτου του ρυθµού 5/8.

Παράδειγµα:

εισαγωγή και πρώτο µέρος από το οργανικό "Χαρταετοί" του Μίκη Θεοδωράκη.




150 posts user.




ΕΞΑΣΗΜΟΙ

Οι δυνατοί τρόποι για να σχηµατιστεί ένας εξάσηµος ρυθµός είναι οι εξής:

1. Με συνδυασµό µετρικών σχηµάτων 2+2+2 ή 3+3

2. Αυτούσιο εξάσηµο ρυθµικό σχήµα (πχ. Τσάµικος)

3. Με συνδυασµό ρυθµικών και µετρικών σχηµάτων πχ.:

ρυθµικό σχήµα µε µέτρο 4/8 (= 8/16) + µετρικό σχήµα 2 πχ. Συρτός 4/8 + 2/8 = 6/8 ή ρυθµικό πεντάσηµο

πχ.5/4 (εάν υπάρχει) + µονάδα 1/4 = 6/4

1. ΤΣΑΜΙΚΟΣ:


5 of 10 6/10/2012 4:11 µµ

Ο Τσάµικος είναι ένας ρυθµός - χορός, ο οποίος είναι άρρηκτα συνδεδεµένος µε τη δηµοτική µας παράδοση και

δεν συναντάται στα ρεµπέτικα τραγούδια. Τον παραθέτω, όπως και µερικούς ακόµα (πχ. Ζωναράδικος, Ράικος,

Μαντηλάτος και Συγκαθιστός), προκειµένου να ενδυναµώσω το σκεπτικό της θεωρητικής ανάλυσης και να

αποδείξω βάσει υπαρκτών ρυθµών την ισχύ των επιχειρηµάτων που χρησιµοποιώ. Επίσης εµπεριέχεται σε

άλλους ρυθµούς που αναλύονται παρακάτω.

Είναι συνδυασµός ενός ρυθµικού και ενός µετρικού σχήµατος. Παράγεται από ένα µέτρο Εναλλακτικού

Μπάλου συν το µετρικό σχήµα 2. Ο Εναλλακτικός Μπάλος έχει µέτρο 4/8 (=8/16) και έτσι το Μετρικό Σχήµα 2

θα έχει αξία 2/8 (=4/16). Εποµένως ο Τσάµικος έχει µέτρο 4/8 + 2/8 = 6/8 ή χωρίς απλοποίηση 8/16 + 4/16

= 12/16 ως εξής:

....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο....9ο....10ο....11ο....12ο.... (12/16)

..dum..................tek..dum..........tek..........dum...........tek..............

Μία παραλλαγή που ακούγεται σε πολλά δηµοτικά τραγούδια είναι µε αντιστροφή δυναµικής του 5ου δέκατου

έκτου. Ο Τσάµικος υπάρχει σε πολλές παραλλαγές ανάλογα µε τον τόπο που παίζεται, οι οποίες δεν παρατίθενται

στο κείµενο επειδή δεν αποτελεί βασικό ρυθµό των ρεµπέτικων συνθέσεων.

Παρατηρούµε ότι τα χτυπήµατα του ρυθµού είναι συνολικά 6. ∆εν υπάρχει λόγος να χρησιµοποιήσουµε ως

µέτρο το 12/16 αφού το ισοδύναµο 6/8 δηλώνει ακριβώς µε τον αριθµητή του το σύνολο των

χτυπηµάτων. Υπάρχει και ένας ακόµα λόγος, ο οποίος θα διατυπωθεί στο τέλος για όλους τους ρυθµούς

συνολικά.Ως πρώτη σκέψη αρκούν τα 6/8 διότι δεν έχουµε περισσότερους από 6 χτύπους. Επειδή ο Τσάµικος

δεν είναι µετρικό σχήµα δεν σηµαίνει ότι κάθε ένα από τα 6 χτυπήµατα θα έχει αξία όγδοου όπως δηλώνει ο

παρονοµαστής.

Ένας Αργός Τσάµικος θα είχε τη διπλάσια διάρκεια και µέτρο 6/4. Υπάρχουν τραγούδια που ολοκληρώνουν

τις µελωδικές φράσεις και τα νοήµατα των στίχων ανά δύο µέτρα Γρήγορου Τσάµικου, όπως η “Ιτιά” και

έχουν σύµφωνα και µε τα προαναφερθέντα στους προηγούµενους ρυθµούς, µέτρο 6/8 + 6/8 = 12/8. Το

µέτρο αυτό έχει την ίδια διάρκεια µε το Αργό Τσάµικο (αφού µετρικά 12/8 = 6/4), αλλά άλλη ρυθµική δοµή:

(12/8, 2 µέτρα Γρήγορου Τσάµικου)(_ = παύση δέκατου έκτου)

....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο….7ο...8ο...9ο...10ο....11ο....12ο....

..dum.._-tek..tek..tek..dum..tek.dum._-tek.tek..tek...dum.....tek....

(6/4, 1 µέτρο Αργού Τσάµικου) (_ = παύση ογδόου)

....1ο...........2ο...........3ο............4ο..........5ο.............6ο...............

..dum.........._-tek….....tek...........tek........dum...........tek..............

Παρατηρούµε ότι δεν συµπίπτουν όλες οι θέσεις ως προς τη δυναµική τους και η µεγαλύτερη διαφορά

εντοπίζεται στο δεύτερο τέταρτο του Αργού Τσάµικου. Εποµένως από τους χτύπους της κιθάρας, τα λόγια, τη

µελωδία και το χορό µπορούµε να διακρίνουµε εάν πρόκειται για 6/4 Αργό Τσάµικο ή για 6/4 από απλοποίηση

των ορθότερων 12/8, που φωτογραφίζουν ακριβώς 2 µέτρα Γρήγορου Τσάµικου.

Στις παρτιτούρες συχνά συναντάµε τον Τσάµικο ως 3/4 ή ως 2/4 για τους εξής λόγους:

Επειδή αποτελεί εξάσηµο ρυθµό µε τη διαδικασία της απλοποίησης είτε ολόκληρου του κλάσµατος, είτε µόνο του

αριθµητή.

Στην πρώτη περίπτωση δεν αποτελεί ακριβή αποτύπωση των χτυπηµάτων του ρυθµού, αφού έχουµε

περισσότερα των τριών.

Στη δεύτερη περίπτωση αντιµετωπίζεται ως 3/4 ή ως 2/4

α) 3/4: ∆εν λαµβάνεται υπόψη ανά πόσα µέτρα πραγµατοποιείται η ολοκλήρωση στη µελωδία και τους στίχους

ενώ αδιάφορα περνούν τα χτυπήµατα των ρυθµικών οργάνων ούτως ή άλλως σε όλες τις παρτιτούρες. Ανά δύο

µέτρα 3/4 ολοκληρώνεται ένα µέτρο 6/4. Στο πρώτο µέτρο τονίζεται το πρώτο τέταρτο και στο δεύτερο το

δεύτερο τέταρτο. ∆εν είναι τυχαίο ότι αυτές είναι όλες οι ισχυρές θέσεις του ρυθµού.

β) 2/4: Και σε αυτήν την περίπτωση δεν λαµβάνεται υπόψη η περιοδικότητα ολοκλήρωσης των στίχων. Επειδή

2/4 +2/4 +2/4 = 6/4. Έτσι στο πρώτο µέτρο τονίζεται το 1ο τέταρτο,στο δεύτερο κανένα και στο τρίτο το 1ο

τέταρτο, δηλαδή οι ισχυρές θέσεις του Τσάµικου.

Και στις δύο περιπτώσεις η αντιµετώπιση του Τσάµικου ως µετρικού σχήµατος θα ήταν σωστή αν είχαµε τον

ακόλουθο Εναλλακτικό Τσάµικο, ο οποίος έχει την ακόλουθη δοµή:

(6/4 Αργός Τσάµικος ή 6/8 Γρήγορος Τσάµικος)

....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....

..dum...tek...tek...tek..dum..tek...

Αποτελεί παραλλαγή του Τσάµικου στην απλοϊκή του µορφή µε διαφορά στη 2η θέση, λόγω της απουσίας

παύσης δέκατου έκτου. Στον κανονικό Τσάµικο παίζεται µόνο το δεύτερο δέκατο έκτο από τα δύο που

ισοδυναµούν στη 2η θέση.

Γενικότερα εφόσον έχουµε δύο µέτρα ή τρία µέτρα οποιουδήποτε ρυθµού (εδώ 2/4 ή 3/4) που δεν έχουν

ακριβώς την ίδια δοµή, διάταξη και δυναµική δεν έχουµε τον ίδιο ρυθµό πχ. βλ. Χαβά, Καρσιλαµά, Αργιλαµά. Έτσι

θα µπορούσαµε να πούµε για τον Τσάµικο ότι έχουµε ένα ρυθµό, ο οποίος ισοδυναµεί µετρικά µε δύο µέτρα

ενός τρίσηµου ή µε τρία µέτρα ενός δίσηµου, µε διαφορετική δυναµική - τονισµό, ύφος και αίσθηση και δοµή.

Ακόµα και να λείπει τελείως αυτή η παύση ο ρυθµός εξακολουθεί να είναι εξάσηµος, λόγω διαφορετικού

τονισµού, όπως στο ακόλουθο παράδειγµα:

Στο Ερηνάκι µε τον Ρούκουνα παίζεται εξάσηµος ρυθµός στο πρώτο µέρος πριν γίνει 2/4 (έλα έλα Ερηνάκι να

µου γιάνεις την καρδιά...) ο οποίος προσδιορίζεται από τα µπάσα της κιθάρας:

....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο.... (6/8 Γρήγορος Τσάµικος)

..dum.................tek..dum...tek...

Καταρχάς εδώ δεν σηµαίνει ότι έχουµε απαραίτητα Τσάµικο. Ο ρυθµός όµως είναι σίγουρα εξάσηµος, αφού κάθε

έξι όγδοα ολοκληρώνονται τα λόγια και η µελωδία στο συγκεκριµένο σηµείο του τραγουδιού. Παρατηρούµε

πάντως ότι από τον κανονικό Τσάµικο και τον Εναλλακτικό Τσάµικο λείπουν το 2ο και το 3ο όγδοο, ενώ οι

δυναµικές όλων των θέσεων είναι οι ίδιες και ιδιαίτερα οι ισχυρές. Το γεγονός αυτό ενισχύει το επιχείρηµα ότι ο

ρυθµός αυτός αποτελεί παραλλαγή του Τσάµικου, αφού δεν υπάρχει άλλος ρυθµός µε αυτές τις δυναµικές. Με


6 of 10 6/10/2012 4:11 µµ

ακόµα µεγαλύτερη ακρίβεια είναι η παραλλαγή του Τσάµικου που προαναφέρθηκε παιγµένη αφαιρετικά όπως

γίνεται και σε άλλους ρυθµούς, όπως ο Καλαµατιανός, ο Μαντηλάτος, ο Καρσιλαµάς, όπου παίζονται µόνο οι

ισχυρές θέσεις και ιδιαίτερα σε γρήγορα κοµµάτια. Ταυτόχρονα µπορεί να παίζονται και ορισµένες µόνο αδύναµς

θέσεις. Έτσι εδώ θα µπορούσαµε να ακούµε µόνο την 1η και την 5η θέση.

Ένα ακόµα παράδειγµα:

Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο Εθνικός Ύµνος της Ελλάδας. Ο Κερκυραίος Νικόλαος Μάντζαρος θέλησε να γράψει τη

µουσική διατηρώντας κατά τη γνώµη µου το µέτρο του Τσάµικου, ο οποίος θεωρούνταν ως ο εθνικός χορός.

Θέλοντας να τροποποιήσει το µουσικό άκουσµα προσδίδοντάς του µία Ευρωπαϊκή χροιά τον αντιµετώπισε ως

εµβατήριο. Και σε αυτήν την περίπτωση χρησιµοποιείται ο Εναλλακτικός Τσάµικος, αλλά ξεκινάει από το 6ο

όγδοο . Εδώ όλη µουσική σύνθεση είναι γραµµένη σε εξάσηµο ρυθµό αφού όλα τα λόγια ολοκληρώνονται κάθε

φορά ανά έξι όγδοα:

....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο.... (6/8)

..dum..tek...dum..tek..tek....tek....

...Σε....γνω....ρί.....ι.......ι....ζω-α...

...πό....την......ό.....ο....ψη.....η.....

..του...σπα....θιού..ου...ου....την...

..τρο....µε......ρή...._....._......._....

Ο Εναλλακτικός Τσάµικος θα µπορούσε να αποτελείται από τα µετρικά σχήµατα 2 + 2 + 2, δηλαδή 2/8 + 2/8

+2/8 = 6/8. Έτσι στις παρτιτούρες κρατιέται µόνο το πρώτο 2 και τον συναντάµε ως 2/4. Γενικότερη

διαπίστωση αποτελεί το γεγονός ότι οι ρυθµοί έχουν ιδιαίτερη συνθετότητα και δοµή, η οποία δεν αποτυπώνεται

πάντοτε αυτούσια στις παρτιτούρες για λόγους ευκολίας. Η ανάλυσή τους πάντως µπορεί να φαίνεται

περισσότερο πολύπλοκη, όµως ακολουθεί αυστηρά λογικούς κανόνες που ισχύουν σε όλες τις περιπτώσεις και

όχι µεµονωµένα. Έχει νόηµα να γνωρίζουµε ποιος είναι ακριβώς ο ρυθµός άσχετα πως θα τον

συναντήσουµε σε µία παρτιτούρα.

Ο Ηπειρώτικος Πωγωνίσιος έχει ουσιαστική σχέση ρυθµικά µε τον Εναλλακτικό Τσάµικο.

(8/8 1 µέτρο Αργού Πωγωνίσιου)

....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο....

..dum...tek....tek...tek..dum..........tek.........

(6/8 1 µέτρο Εναλλακτικού Τσάµικου)

..dum...tek....tek...tek..dum..tek..|

Αν κρατήσουµε τα 6 από τα 8 όγδοοα του Αργού Πωγωνίσιου και προσθέσουµε ένα tek στο 6ο θα έχουµε 1

µέτρο του Εναλλακτικού Τσάµικου

Ενδιαφέρον θεωρώ το άκουσµα του Εθνικού Ύµνου σε ρυθµό κανονικό Τσάµικο 6/8 ξεκινώντας από το 5ο

όγδοο!




150 posts user.




2. ΖΩΝΑΡΑ∆ΙΚΟΣ:

∆εν χρησιµοποιείται στα ρεµπέτικα τραγούδια και τον παραθέτω για λόγους µουσικού ενδιαφέροντος θέλοντας

να τονίσω τη σηµασία της πρακτικής αντιµετώπισης ενός ρυθµού σε σχέση µε µία άλλη θεωρητική. Φυσικά και οι

δύο είναι σωστές σε θεωρητική βάση.

Αποτελείται από το µετρικό σχήµα 3 και ως δοµή είναι ίδιος µε το βαλς, αλλά ολοκληρώνεται σε ένα µέτρο

γρηγορου βαλς και είναι και δύο φορές πιο γρήγορος. Το γρήγορο Βαλς, όπως προαναφέρθηκε έχει µέτρο

12/16. Άρα για να βρούµε το µέτρο του Ζωναράδικου αρκεί να πολλαπλασιάσουµε τον αριθµητή και τον

παρονοµαστή µε τον αριθµό 2 ως εξής: (12*2)/ (16*2) = 24/32. Αποτελεί το αµέσως µεγαλύτερο ισάξιο.

1ο.2ο.3ο.4ο.5ο.6ο.7ο.8ο.9ο.10ο.11ο.12ο.13ο.14ο.15ο.16ο.17ο.18ο.19ο.20ο.21ο.22ο.23ο.24ο.

d....t....t...d...t...t....d...t...t....d....t......t.....d.....t......t.....d....t......t....d.....t.....t.....d.....t.....t...

Το µέτρο 24/32 σε µία παρτιτούρα τα συναντάµε µε απλοποίηση κλάσµατος ως 24/32 = 12/16 = 6/8 ή και 3/4

Ο Αργός Ζωναράδικος θα βρεθεί αν διαιρέσουµε τον παρονοµαστή µε τον αριθµό 2. Έτσι θα έχουµε µέτρο

24/16 που µε απλοποίηση κλάσµατος το συναντάµε στις παρτιτούρες ως 24/16 = 12/8 = 6/4.

Σύγχυση προκαλείται εάν κάθε τριακοστά δεύτερα αντιµετωπιστούν ως τρίηχα τριακοστού δεύτερου που έχουν

αξία, σύµφωνα µε τη θεωρία, 2/32 ή 1/16 το καθένα, διότι προκύπτει ότι το µέτρο του ρυθµού είναι 8/16. ή 4/8

ή 2/4. Εαν είναι δύο φορές πιο αργός θα έχει µέτρο 16/16 ή 8/8 ή 4/4. Η λογική της αντιµετώπισης των

µετρικών σχηµάτων (στα ρυθµικά δεν γίνεται, διότι υπάρχει συσχέτιση διαφορετικών αξιών και θα αποτελούσε

απλά λάθος να θεωρησουµε τρεις ισάξιους χτύπους ως ένα τρίηχο) είναι αυθαίρετη και αναιτιολόγητη. Εφόσον

δεν υπάρχει βάση συσχετισµού µε άλλες αξίες στο ίδιο µέτρο δεν είναι λάθος, αλλά θα έπρεπε να υπάρχει

κάποιο σκεπτικό και ενιαία αντιµετώπιση και άλλων ρυθµών µε παρόµοια χαρακτηριστικά (µε µετρική δοµή),

όπως ο Χασάπικος και ο Χασαποσέρβικος που δεν θεωρούµε ότι αποτελούνται από τετράηχα ή το βαλς από

τρίηχα. Επίσης βάση συσχετισµού αποτελούν και οι άλλοι ρυθµοί όλων των τραγουδιών. Αποτελεί ασυνέχεια να

υποστηρίζουµε πχ. ότι ο Ζωναράδικος αποτελείται από τρίηχα αλλά ο Καρσιλαµάς όχι. Τέλος µε τη νοοτροπία

των τρίηχων δεν έχουν νόηµα ύπαρξης όλοι ρυθµοί που έχουν αριθµητή πολλαπλάσια του 3, όπως 3/4, 6/8 και

9/8 κ.ά., αφού κάλλιστα µπορούµε να τους εκλάβουµε ως τρίηχα.

Στην περίπτωση του Ζωναράδικου επειδή κάθε χτύπος έχει αξία τριακοστού δεύτερου και δυσκολεύει στο

παίξιµο και στο χορό συνήθως ακούγεται η παραλλαγή του ως εξής:


d.......(t)..d...t...t...d.......(t)...d....t......t.....d..........(t)....d.....t......t....d..........(t)...d.....t.....t...

Εναλλακτικά το 4ο, 10ο, 16ο και 22ο δέκατο έκτο µπορούν να έχουν την αντίθετη δυναµική, δηλαδή tek αντί

για dum.


7 of 10 6/10/2012 4:11 µµ

Ένας άλλος εναλλακτικός και περισσότερο αφαιρετικός τρόπος είναι ο εξής:


d........t....d.......t....d........t...d............t....d............t....d...........t....d............t.....d...........t...

Το 4ο, 10ο, 16ο και 22ο µπορεί να έχουν αντίθετη δυναµική, δηλαδή tek αντί για dum

Στο χορό πάντως το βασικό βήµα αποτελείται από οχτώ βήµατα, όπου κάθε βήµα έχει τρεις χρόνους. Τα βήµατα

µοιάζουν µε τον Χασαποσέρβικο και δεδοµένου ότι µπορεί να µετρηθεί και κάθε βήµα ως τρίηχο δίνεται έµφαση

στο γεγονός ότι δεν πρέπει να συγχέονται οι δύο ρυθµοί χοροί.

Υπάρχουν και άλλες παραλλαγές του χορού µε αυτόν το ρυθµό όπως ο Κριός κ.ά., όπου το βασικό βήµα αλλάζει

εντελώς και έχει δεκαέξι βήµατα (δηλαδή οχτώ ανά δύο µέτρα), όπου πάλι το κάθε βήµα έχει τρεις χρόνους.


Λιανοχορταρούδια




150 posts user.




Το γεγονός ότι ο Ζωναράδικος συµπεριλήφθηκε στους εξάσηµους δηµιουργεί αντίφαση σε σχέση µε άλλους

ρυθµούς και απορία σχετικά µε το αν δεχόµαστε τις απλοποιήσεις όλου του κλάσµατος ή όχι ή µέχρι ποιο σηµείο.

Το ζήτηµα αυτό θα αποσαφηνιστεί στο τέλος του κειµένου(Γ' Μέρος) για όλους τους ρυθµούς, όπου θα γίνει µία

Ανακεφαλαίωση και θα παρατεθεί ένας Συνοπτικός Πίνακας όλων των ρυθµών.

ΕΠΤΑΣΗΜΟΙ

Οι πιθανοί συνδυασµοί για να κατασκευαστεί ένας επτάσηµος ρυθµός είναι οι εξής:

• Με µετρικά σχήµατα: 3+2+2 ή 2+3+2 ή 2+2+3

• ∆εν γνωρίζω ρυθµικά σχήµατα µε επτάσηµο µέτρο

• Με συνδυασµό ρυθµικών και µετρικών σχηµάτων:

α) ρυθµικό σχήµα µε µέτρο 4/8 (=2/4=8/16) + µετρικό σχήµα 3 πχ. Τσιφτετέλι, Μπάλος, Συρτός, Πωγωνίσιος

κ.α.

β) πεντάσηµο ρυθµικό σχήµα + µετρικό σχήµα 2 : ∆εν γνωρίζω κάποιο πεντασηµο ρυθµικό σχήµα

γ) εξάσηµο ρυθµικό σχήµα + µονάδα πχ. Τσάµικος, Ζωναράδικος.

Στο ρεµπέτικο δεν συνηθίζονται συδυασµοί ρυθµικών και µετρικών σχηµάτων για τη δηµιουργία επτάσηµου

ρυθµού. Ευκαιρία για νέες αναζητήσεις και προεκτάσεις.

1. ΚΑΛΑΜΑΤΙΑΝΟΣ:

Αποτελείται από τα µετρικά σχήµατα 2 και 3 µε σειρά 3+2+2 , έχει 7 χτυπήµατα και τονίζεται ως εξής:

....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο...7ο....

..dum...tek...tek..dum..tek..dum..tek...

Οι χτύποι αυτοί ανάλογα µε την ταχύτητά τους αποτελούν τέταρτα, όγδοα η δέκατα έκτα και έτσι προκύπτουν τα

µέτρα 7/4, 7/8 και 7/16. Τα 7/8 και τα 7/16 συνηθίζονται περισσότερο.

Αρκετά κοµµάτια ολοκληρώνουν µία αυτοτελή φράση στα λόγια σε δύο µέτρα Καλαµατιανού οποιασδήποτε

ταχύτητας πχ. ∆ροσάτη Πελοπόννησος.

∆ύο µέτρα 7/16 σε σχέση µε ένα 7/8 έχει τις εξής διαφορές ως προς τις δυναµικές µόνο, αφού ο Καλαµατιανός

αποτελείται από µετρικά σχήµατα.

(7/16 + 7/16)

....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....

..dum...tek...tek..dum..tek..dum..tek..dum...tek...tek..dum..tek.dum..tek....

(7/8)

....1ο............2ο...........3ο............4ο............5ο...........6ο............7ο...........

...dum..........tek..........tek..........dum..........tek.........dum..........tek.........

Η διαφορά στις δυµανικές παρουσιάζεται στο 3ο και στο 7ο όγδοο των 7/8. Είναι σχεδόν αλλά όχι ακριβώς άρα

δύο µέτρα Καλαµατιανό 7/16 µε ένα µέτρο Καλαµατιανό 7/8. Πλήρη συµφωνία θα είχαµε εάν παίζαµε µία

παραλλαγή του Καλαµατιανού ο οποίος στο 7ο δέκατο έκτο είχε ατνίθετη δυναµική, δηλαδή dum αντί για tek.

Έτσι ορθότερο είναι να πούµε ότι ένα κοµµάτι που ολοκληρώνει µελωδίες και λόγια ανά δύο µέτρα 7/16 ότι έχει

µέτρο 14/16, το οποίο είναι ισοδύναµο και παραπλήσιο ακουστικά αλλά όχι ίδιο µε το µέτρο 7/8.

Στις παρτιτούρες συνήθως συναντάµε τον Καλαµατιανό µε µέτρο 7/8 για λόγους ευκολίας µε κατάλληλο

ορισµό ταχύτητας.

Ένας άλλος τρόπος παιξίµατος του Καλαµατιανού, αλλά και όλων των επτάσηµων είναι να παίζονται µόνο οι

ισχυρές θέσεις:

....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....

..dum.................dum.(tek).dum.(tek)..

Υπάρχουν και άλλοι τρόποι παιξίµατος πχ. Όπως ο προηγούµενος χωρίς τις θέσεις 5η και 6η παίζοντας τις

ασθενείς θέσεις 2η και 3η ή άλλοι συνδυασµοί, οι οποίοι παίζουν τις ισχυρές θέσεις και ορισµένες από τις

ασθενείς.

Σηµασία έχουν οι ισχυρές θέσεις και να είναι επτάσηµος ο ρυθµός.

Ο Καλαµατιανός συναντάται µε ποικίλλες παραλλαγές σε διάφορα µέρη της Ελλάδας.

Ο χορός ολοκληρώνεται ανά τέσσερα µέτρα δηλαδή εκεί όπου πραγµατοποιείται πλήρης ολοκλήρωση µελωδίας

και στίχων. Σε κάθε µέτρο έχει ένα βήµα, το οποίο διαρκεί τρεις χρόνους και δύο βήµατα που διαρκούν δύο

χρόνους έκαστο όπως και οι χτύποι του µέτρου του ρυθµού. Πάρα πολλές παραλλαγές συναντόνται στα

διάφορα µέρη της Ελλάδας πχ. Πλατανιώτικο νερό


8 of 10 6/10/2012 4:11 µµ


Ερηνάκι (µε το µουσµουλί γοβάκι),

∆ροσάτη Πελοπόννησος (του Γιοβάν Τσαούς),

Έκαψα την καλύβα µου (µε Μπέλου)

Ο Μπάτης στη φυλακή (Τώρα στις µαύρες φυλακές, που λες βλέπεις το Μπάτη και του σιγολές, τί έχεις Μπάτη κι

όλο κλαις)




150 posts user.




2. 2+3+2:

O ρυθµός αυτός δεν συναντάται στα ρεµπέτικα τραγούδια και τον παραθέτω για να συµπληρώσω τη λογική των

µετρικών σχηµάτων στους επτάσηµους ρυθµούς. Χρησιµοποιείται συχνά στη Μακεδονία.

Αποτελείται από τα µετρικά σχήµατα 2 και 3 µε σειρά 2+3+2 έχει 7 χτυπήµατα και τονίζεται ως εξής:

....1ο....2ο....3ο.....4ο....5ο....6ο....7ο....

..dum...tek..dum...tek...tek..dum..tek....

Έτσι έχουµε Ράικο 7/4 ή συχνότερα 7/8 ή 7/16

Ο πλέον αφαιρετικός τρόπος παιξίµατός του είναι παίζοντας µόνο τις ισχυρές θέσεις.

∆ύο µέτρα Ράικου 7/16 σε σχέση µε ένα µέτρο Ράικου 7/8:

(7/16 + 7/16)

....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....

..dum..tek...dum...tek..tek..dum..tek..dum...tek..dum...tek..tek..dum..tek....

(7/8)

....1ο...........2ο............3ο............4ο...........5ο............6ο...........7ο............

..dum..........tek..........dum..........tek..........tek..........dum..........tek...........

Παρατηρούµε ότι συµπίπτουν µόνο οι δυναµικές της 1ης, 4ης και 5ης θέσης του µέτρου 7/8 µε τις αντίστοιχες

του µέτρου 14/16.





150 posts user.




3. ΜΑΝΤΗΛΑΤΟΣ ή ΛΑΖΙΚΟΣ:

Αποτελείται από τα µετρικά σχήµατα 2 και 3 µε σειρά 2+2+3 έχει 7 χτύπους και τονίζεται ως εξής:

....1ο....2ο....3ο.....4ο....5ο....6ο....7ο....

..dum...tek..dum...tek..dum...tek...tek...

Έτσι έχουµε 7/4 ή συχνότερα 7/8 ή 7/16 ανάλογα µε την ταχύτητα.

Στις παρτιτούρες για λόγους ευκολίας τον συναντάµε µε µέτρο 7/8.

Συγχώνευση (του ίδιου Ρυθµού)

Η σχέση που έχουν δύο µέτρα ενός οποιουδήποτε ρυθµού στη γρήγορη παραλλαγή του(εδώ Μαντηλάτου

7/16) µε ένα µέτρο στην αργή (εδώ Μαντηλάτου 7/8) φαίνεται παρακάτω. Ως αργό και γρήγορο µέτρο

εννοούµαι τη σχέση διπλάσιου µισού του παρονοµαστή:

(7/16 + 7/16)

....1ο....2ο....3ο....4ο...5ο....6ο....7ο....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....

..dum..tek..dum...tek.dum...tek..tek...dum..tek..dum..tek..dum..tek...tek....

(7/8)

....1ο...........2ο..........3ο............4ο............5ο..........6ο............7ο.............

..dum..........tek........dum..........tek...........dum........tek..........tek............

Παρατηρούνται αντίθετες δυναµικές στο 2ο και το 5ο όγδοο του µέτρου 7/8. Έτσι δεν είναι ακριβώς τα ίδια

παρόλο ότι έχουν την ίδια διάρκεια, αφού 14/16 = 7/8. εκτός αν έχουµε τη συγχώνευση των δύο ρυθµών σε

ένα. Για να γίνει αυτό αντικαθιστούµε τις δυναµικές του πιο αργού µέτρου (εδώ 7/8) µε τις αντίστοιχες

του πιο γρήγορου (εδώ14/16):

7/8

....1ο...........2ο..........3ο............4ο............5ο..........6ο............7ο............

..dum.........dum........dum..........tek..........tek.........tek............tek................

Το αποτέλεσµα της συγχώνευσης µπορεί να αποτελεί έναν νέο ρυθµό, δηλαδή να εξηγεί κατά κάποιο τρόπο

και µέχρι ενός σηµείου το σκεπτικό της κατασκευής του. Μπορεί όµως να αποτελέσει νέο τρόπο παιξίµατος

του ρυθµού από τον οποίο προέρχεται.

Στο παράδειγµά µας δεν αποτελεί νέο ρυθµό, αλλά ενδιαφέρουσα παικτική – εκτελεστική παραλλαγή.Για να

παραµείνει Μαντηλάτος ο ρυθµός δεν θα πρέπει να ξεχάσουµε τις κανονικές του δυναµικές. Θα τονίζονται και

εδώ οι ισχυρές θέσεις του ρυθµού που είναι η 1η, η 3η και η 5η και θα τις χτυπάµε πιο δυνατά από τις υπόλοιπες


9 of 10 6/10/2012 4:11 µµ








στην κιθάρα, απλά θα διαφέρει ο µπάσος ή ο πρίµος ήχος. Έτσι τα dum και tek στο νέο ρυθµό δεν συµβολίζουν

ισχυρό ή ασθενές παρά µόνο αν θα παίξουµε στα µπάσα ή στα καντίνια. Άρα σε κάθε χτύπο πράττουµε ως εξής:

1ο: Χτυπάµε µπάσο και επειδή είναι ισχυρή θέση στον κανονικό Μαντηλάτο παίζουµε δυνατά – µε ένταση.

2ο: Χτυπάµε µπάσο και επειδή είναι ασθενής θέση στον κανονικό Μαντηλάτο παίζουµε σιγά

3ο: Χτυπάµε µπάσο και επειδή είναι ισχυρή θέση στον κανονικό Μαντηλάτο παίζουµε δυνατά – µε ένταση

4ο: Χτυπάµε καντίνια και επειδή είναι ασθενής θέση στον κανονικό Μαντηλάτο παίζουµε σιγά

5ο: Χτυπάµε καντίνια και επειδή είναι ισχυρή θέση στον κανονικό Μαντηλάτο παίζουµε δυνατά – µε ένταση



Η λογική της συγχώνευσης µπορεί να εφαρµοστεί σε όλους τους ρυθµούς και αποτελεί ενδιαφέρουσα πρόταση

για ρυθµικές αναζητήσεις.

Όπως σε όλους τους ρυθµούς που αποτελούνται από µετρικά σχήµατα έτσι και στον Μαντηλάτο µπορεί να

παιχτεί αφαιτερικά χτυπώντας µόνο τις ισχυρές θέσεις ή/ και µαζί µε κάποιες µη ισχυρές.

Αν παίξουµε τον Καλαµατιανό από το 4ο έβδοµο θα προκύψει ο Μαντηλάτος. Αν τον ξεκινήσουµε από το 6ο

έβδοµο θα έχουµε Ράικο.


Τα Παλαµάκια (του Τσιτσάνη)

Το Πάπλωµα (του Μητσάκη)

Ο ρυθµός αυτός έχει χρησιµοποιηθεί αρκετά σε πιο λαϊκά και άλλου ύφους κοµµάτια πχ. η Μουρµούρα, Άντρα

µου παραπονιάρη κα










Sprache auswählen



10 of 10 6/10/2012 4:11 µµ




Νίκος Α. Πολίτης ∆ηµοσιεύθηκε: 26 Νοέ 2007 11:12 pm


150 posts user.




Το ότι και ο καλαµατιανός και ο µαντηλάτος είναι εφτάρια δεν σηµαίνει ότι είναι σχεδόν ίδιοι, µε βασική διαφορά

το διαφορετικό σηµείο εκκίνησης. Ο µαντηλάτος έχει ριζικά διαφορετική χορογραφία: τα βήµατά του

προσοµοιάζουν στον καρσιλαµά αλλά χορεύεται χωρίς επιστροφές ή πλαγιοδροµήσεις, ώστε να εξασφαλίζεται

σταθερό προχώρηµα προς τα εµπρός. Έτσι λειτουργεί όπως η πατινάδα, που εκείνη δεν έχει όµως συγκεκριµένα

βήµατα. Απαραίτητη στον µαντηλάτο είναι η χαρακτηριστική κίνηση των υψωµένων χεριών, που κρατάνε τις

άκρες ενός κάπως µεγάλου µαντηλιού και κινούνται «πέρα δώθε» κατά το βάδισµα.

_________________





150 posts user.




Νίκο έχεις δίκιο!

Γενικότερα όποιος έχει πληροφρίες για τους χορούς (εννοείται για τους ρυθµούς) µπορεί να τις παραθέτει. Για

τον Μαντηλάτο ήθελα απλά να τονίσω ότι κινείται όπως και οι χτύποι του χορού και ότι τα παραπλήσια µε τον

Καλαµατιανό βήµατα συνιστούν την απλή εκδοχή του ρυθµού, όπως την έχω δει σε διάφορα πανηγύρια ανά την

Ελλάδα.

Είχα σχεδιάσει να συµβουλευτώ το φίλο µου τον Αριστείδη (tsaparis) o οποίος γνωρίζει πολλά για τους χορούς,

αλλά το κοµµάτι αυτό έµεινε προσωρινά στην άκρη λόγω ανωτέρας βίας (µου προέκυψε ένα πολύ σοβαρό

πρόβληµα). Σκέφτηκα να µην καθυστερήσω τις δηµοσιεύσεις. Επίσης είχα σκεφτεί να ανοίξω το θέµα µε τους

χορούς µόλις τελειώσουν οι δηµοσιεύσεις. Επί τη ευκαιρία καλώ όποιον ξέρει περισσότερα για τους ρυθµούς -

χορούς να συνεισφέρει.

∆εν θα προσθέσω στο κείµενο τις πληροφορίες αυτές και όταν µε το καλό µπει στο wiki µπορείς Νίκο να τις

συµπληρώσεις για να φαίνεται και ποιος λέει τί (πάντα µε την έννοια της συνεισφοράς). Θα γράψω µόνο ότι στην

απλή του εκδοχή έχει βήµατα που µοιάζουν µε τον Καλαµατιανό αλλά µε διαφορετικό σηµείο εκκίνησης. Αν το

θεωρείς λάθος µπορούµε να το διαγράψουµε αργότερα.

Αν συµφωνήσουµε και καταλήξουµε µετά από διορθώσεις σε ένα τελικό κείµενο υπάρχουν ιδέες για περεταίρω

εµπλουτισµό όπως παραδείγµατα για το παίξιµο της κιθάρας τόσο στην παρτιτούρα όσο και ακουστικά, βήµατα

των χορών, ιστορία. Όρεξη να έχουµε και κυρίως χρόνο. Να µην ξεχνάµε και τους λαϊκούς δρόµους, αλλά ένα

ένα.




150 posts user.




ΟΚΤΑΣΗΜΟΙ

Οι δυνατοί τρόποι να κατασκευαστεί ένας οχτάσηµος ρυθµός είναι οι εξής:

α) Με συνδυασµό µετρικών σχηµάτων 2+2+2+2 (βλ. Χασάπικος και Χασαποσέρβικος) ή 3+3+2 ή 3+2+3 ή

2+3+3

β) Αν υπάρχει ένα αυτούσιο ρυθµικό σχήµα: ∆εν γνωρίζω κάποιο οκτάσηµο ρυθµικό σχήµα

γ) Συδυασµός τετράσηµου ρυθµικού σχήµατος + µετρικό σχήµα 2 + µετρικό σχήµα 2 πχ Μπάλος

(4/8)+2(/8)+2(/8) ή Τσιφτετέλι 4/8+2(/8)+2(/8) ή Συρτός 4/8+2(/8)+2(/8)

Συνδυασµός πεντάσηµου ρυθµικού σχήµατος + µετρικό σχήµα 3.

Συδυασµός εξάσηµου ρυθµικού σχήµατος + µετρικό σχήµα 2 πχ. Τσάµικος 6/8+2(/8)

Συνδυασµός επτάσηµου ρυθµού σχήµατος (εαν υπάρχει) + µονάδα

1. ΑΡΑΠΙΚΟ ΤΣΙΦΤΕΤΕΛΙ (µεταγενέστερα Bolero):

Αποτελείται από το ρυθµικό σχήµα Τσάµικος και (συν) το µετρικό σχήµα 2. ∆ηλαδή 6/8 + 2/8 = 8/8 ή

12/16 + 4/16 = 16/16και έχει την ακόλουθη δοµή, διάταξη και δυναµική:


1 of 7 6/10/2012 4:12 µµ

....1ο...........2ο...........3ο............4ο...........5ο..............6ο................7ο...............8ο..............(8/8)

..dum........_.-tek.......dum...........tek........dum.............tek..............dum.............tek..............ή....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο....9ο....10ο....11ο....12ο....13ο....14ο....15ο....16ο....(16/16)..dum...................tek.dum...........tek.........dum...........tek..............dum.............tek.............

Το 4ο και το 5ο δέκατο έκτο συνήθως έχουν τις αντίθετες δυναµικές και ένας τρόπος παιξίµατος της κιθάρας

είναι να παίξει από το 4ο µέχρι και το 6ο δέκατο έκτο όλες τις χορδές στις οποίες παίζεται η αντιστοιχούσα

συγχορδία µία µία σαν άρπισµα από πάνω προς τα κάτω (τεχνική sweep) και άρση στο 7ο tek.

Ένα Αράπικο Τσιφτετέλι δύο φορές πιο γρήγορο θα έχει µέτρο 8/16. Γενικότερα όσα ρεµπέτικα τραγούδια

έχουν γραφτεί σε αυτόν τον ρυθµό παίζονται δύο φορές πιο γρήγορα από τον Χασάπικο (οχτάσηµος) περίπου

στην ταχύτητα του Χασαποσέρβικου και ίσως λίγο πιο γρήγορα. Εποµένως το µέτρο 8/16 αντιπροσωπεύεικαλύτερα την ταχύτητα του ρυθµού σε σχέση µε τους υπόλοιπους ρυθµούς.

Στο τέλος των ρυθµών παρατίθεται η κλασσική κατηγοριοποίηση των ρυθµών ανάλογα µε το γένος τους

(τρίσηµος, τετράσηµος) και µία προτεινόµενη (ενδεδειγµένη). Εκεί θα δούµε σε ποιο γένος ανήκει η αργή και η

γρήγορη παραλλαγή.

Σύγκριση δύο µέτρων 8/16 µε ένα 8/8:

....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο...(8/16+8/16)

..dum..._-t...dum..tek..dum...tek.dum..tek...dum.._-t...dum..tek..dum..tek..dum..tek...

....1ο............2ο...........3ο............4ο...........5ο............6ο...........7ο............8ο...........(8/8)

..dum.........__-t..........dum..........tek.........dum...........tek.........dum..........tek..........

Παρατηρούµε ότι δεν συµπίπτουν οι χτύποι στο 2ο δέκατο έκτο και έχει αντίθετη δυναµική το 4ο, 6ο και 8ο

δέκατο έκτο. Εποµένως αν ένα κοµµάτι ολοκληρώνει τις µουσικές φράσεις και το πρώτο αυτοδύναµο νόηµα στα

λόγια ανά δύο µέτρα 8/16 θα έχει µέτρο 16/16 και όχι 8/8 παρόλο που θα έχουν συνολικά την ίδια διάρκεια.

Στην παρτιτούρα µπορούµε να το γράψουµε ως 8/8, 4/4, 4/8, 2/4 κ.ά. µε ανάλογο ορισµό της ταχύτητας της

αξίας του παρονοµαστή.

Λόγω της αίσθησης που αποπνέει χρησιµοποιήθηκε κυρίως σε κοµµάτια που θυµίζουν την Ανατολή και είναι

ταξιδιάρικα και νοσταλγικά.


Ο Καϊξής

Η Αθηναίισσα (είσαι φίνα και µ’ αρέσεις)

η Ζαΐρα

Χαϊτιτζέ

Γκιουλµπαχάρ

Σεράχ

Γκιουλτζαµάλ

Πάµε στο Φάληρο

Ένα τραγούδι τ’ Αλγέρι

Αργοσβήνεις µόνη


Νίκος Α. Πολίτης ∆ηµοσιεύθηκε: 27 Νοέ 2007 09:04 pm


150 posts user.




Νίκο, δεν είµαι ειδικός του χορού. Κάποτε µάθαινα και ελληνικούς χορούς, στο πλαίσιο της «γενικής

µορφώσεως» κατά τα µαθήµατα στου Καρά. Εκεί λοιπόν µάθαµε και τον µαντηλάτο που όµως σήµερα έχω

ξεχάσει τα βήµατά του. Μου έµειναν µόνο όσα ανέφερα. Πάντως, σε εκδηλώσεις έχω δή µαντηλάτο να

χορεύεται από Θρακιώτισσες, µε τον τρόπο που πάλι ανέφερα. Άλλωστε, η ρυθµική αγωγή του µαντηλάτου είναι

τόσο γρήγορη που δεν επιτρέπει να χορευτεί µε «χάρη» καλαµατιανός σε αυτή την ταχύτητα.


2 of 7 6/10/2012 4:12 µµ

_________________





150 posts user.




Νίκο αφαίρεσα όλη την πρόταση και για το χορό δεν γράφω τίποτα προς στιγµήν. Αν βρω κάποια πηγή θα

προσθέσω πληροφορίες. Αν αυτές συµφωνούν µε αυτά που περιγράφεις όλα καλά, αλλιώς το συζητάµε και πάλι.

Εξάλλου µόλις τελειώσουν οι ρυθµοί και έχουµε συνολική εικόνα των όσων γράφω µπορούµε να

κουβεντιάσουµε για όλα όσα αναγράφονται στο κείµενο.

Σε ευχαριστώ για την παρατήρηση!

Όποιος άλλος δει κάτι εδώ είµαστε!




150 posts user.




2. ΧΑΒΑ(Σ) (µεταγενέστερα Oriental):

Είναι συνδυασµός του ρυθµικού σχήµατος Αράπικο Τσιφτετέλι 4/8 (=8/16) (Τσάµικος + 2) + µετρικόσχήµα 1(/8) + µετρικό σχήµα 1(/8) + µετρικό σχήµα 2(/8). Εποµένως έχουµε 8/16 + 2/16 + 2/16 +

4/16 = 16/16 µε την ακόλουθη διάταξη:

(16/16)

....1ο....2ο...3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο....9ο....10ο....11ο....12ο....13ο....14ο....15ο....16ο....

..dum.._-t....tek...tek..tek..dum..tek..........dum...........dum.............tek................................

Παρατηρούµε ότι σε σχέση µε το Αράπικο Τσιφτετέλι δεν παίζεται το τελευταίο (8ο) δέκατο έκτο. Επίσης έχουµε

αντιστροφή δυναµικής στο 2, 5ο, 6ο και 7ο δέκατο έκτο. Αυτές οι αντιστροφές δυναµικής αποτελούν

παραλλαγή του Χαβά, που ίσως να είναι και η πιο διαδεδοµένη ανάµεσα σε πάρα πολλές άλλες. Επίσης το

άκουσµα του Χαβά επιβάλλει κοφτό και απότοµο παίξιµο, εποµένως είναι ορθότερο να µπουν παύσεις σε όλα τα

σηµεία που δεν έχουµε χτύπο. Αρκετές φορές το 3ο δέκατο έκτο αναλύεται σε δύο τριακοστά δεύτερα.

∆εν συνηθίζεται κάποια πιο γρήγορη παραλλαγή του ρυθµού πχ σε µέτρο 8/16.

Η Εγγύς Ανατολή θεωρείται τόπος γέννησης και ανάπτυξης του ρυθµού αυτού. Ο Χαβάς συναντάται κυρίως σε

µανέδες και ταξίµια µε ρυθµό τα οποία παίζονται σε αρκετές περιπτώσεις από ένα ούτι που κρατάει χωρίς

εναλλαγές το ρυθµό και ένα βιολί παίζει ταξίµι. Υπάρχει και η άποψη ότι σε αυτόν τον τρόπο παιξίµατος

οφείλονται οι εκφράσεις “Ο ένας το χαβά του κι άλλος το βιολί του” και “Το χαβά (βιολί) του αυτός” ή “

Αυτός;...το βιολί (χαβά) του!”.


3 of 7 6/10/2012 4:12 µµ

Η φιλοσοφία του Χαβά στηρίζεται στο ότι χωρίζεται σε δύο µέρη 8/16 + 8/16 τα οποία λειτουργούν

ανεξάρτητα και µπορεί να αποτελούν δύο ρυθµούς ή δύο παραλλαγές του ίδιου ρυθµού αρκεί να έχει µέτρο

8/16 = 4/8.

Ο Χαβάς ως νοοτροπία και ηχητικό αποτέλεσµα στηρίζεται στις αυτοσχεδιαστικές προσεγγίσεις - προτάσειςτων οργανοπαιχτών γύρω από το Τσιφτετέλι, το οποίο είναι συγκεκριµένος ρυθµός. Αντίθετα ο Χαβάς

δεν έχει ένα σταθερό µοτίβο παρά µόνο επικρατέστερες παραλλαγές σε σχέση µε άλλες. Χρησιµοποιεί

συνήθως ποικίλλα µουσικά στοιχεία, όπως αντιχρονισµό (κόντρες), παύσεις µικρές και µεγάλες σε διάρκεια,

αντιστροφή τονισµού κ.ά.

Το Τσιφτετέλι ως ρυθµός έχει οµοιότητες µε όλα τα είδη Μπάλου, όλα τα είδη του Συρτού, τον Ηπειρώτικο

Πωγωνίσιο και πολλούς άλλους ρυθµούς και έτσι οι αυτοσχεδιασµοί γύρω από το Τσιφτετέλι επικοινωνούν και

εµπεριέχουν τµήµατα ή και αυτούσιους άλλους ρυθµούς. Έτσι σε κάθε µέρος (8/16) του Χαβά υπάρχουν

αναρίθµητες δυνατότητες παιξίµατος.

Ένας τρόπος για να “ανακαλύπτουµε” αυτές τις δυνατότητες είναι η συγχώνευση του ίδιου ρυθµού (βλ.

Μαντηλάτο), η ένωση του ίδιου ρυθµού (2 γρήγορα µέτρα µε ένα αργό, βλ. Τσιφτετέλι), η ένωση δύο ρυθµών,

η χρησιµοποίηση ρυθµών που µπορούν να κατασκευαστούν µε το σκεπτικό που έχει αναλυθεί στην ενότητα

“Πώς κατασκευάζονται οι ρυθµοί”, αλλά και στην αρχή κάθε κατηγορίας ρυθµών (πχ πεντάσηµοι κλπ) και δεν

χρησιµοποιούνται πχ. Εναλλακτικός Μπάλος + µετρικό σχήµα 1 = πεντάσηµος ρυθµός. Επίσης βλ. "Πώς

φτιάχνονται οι εννιάσηµοι 4ος δυνατός τρόπος".

Στις παρτιτούρες γράφεται συνήθως σαν τσιφτετέλι ή oriental Τσιφτετέλι και έχει µέτρο 2/4 και συχνότερα 4/4.

Ως χορός είναι γυναικείος, σαγηνευτικός µε έντονο το ερωτικό στοιχείο και συνήθως χορεύεται από µία

χορεύτρια µόνο. Η διαφορά µε το Τσιφτετέλι είναι ότι αποπνέει περισσότερο το "ονειρικό" και το στοιχείου του

πόθου και είναι σαφώς πιο αργό µε έµφαση λιγότερο στο κέφι και το ξεφάντωµα και περισσότερο στην

αποπλάνηση των αισθήσεων. Ο αυθεντικός χορός της κοιλιάς χορεύεται υπό την µουσική υπόκρουση σε ρυθµό

Χαβά και οι φιγούρες επαναλαµβάνονται ανά οχτώ χτύπους. Είναι έντονα αυτοσχεδιαστικός χορός και πέρα από

κάποιες βασικές φιγούρες η κάθε χορεύτρια τον αποδίδει σύµφωνα µε τη δική της φαντασία. Σηµαντικό στοιχείο

είναι ότι τα πόδια παραµένουν ακίνητα στο πάτωµα για µεγάλα χρονικά διαστήµατα και η έµφαση δίνεται στα

χέρια, στο λαιµό και στη µέση.


ταξίµι του Παπαϊωάννου “Όταν παίζει το µπουζούκι” από το cd “Οι µεγάλοι δεξιοτέχνες Νο 1”

Μανές Ουσάκ Νεβά Γκαζέλ (µε τον Τούρκο τραγουδιστή Μαχµούτ)

Μανές "Αν είχε ο χάρος δυό παιδιά" µε Στράτο Παγιουµτζή (νέα εκτέλεση µετά το 1955)

Μανές "Αν ήταν τρόπος να παιρνες" µε τον Αραπάκη

Μανές "Από τον κόσµο έλειψε" µε τον Αντώνη Νταλγκά

Μανές "Ψεύτη ντουνιά και άπιστε" µε την Μαρίκα Καναροπούλου ή Τουρκαλίτσα το 1938.




150 posts user.




ΕΝΝΙΑΣΗΜΟΙ

Στους εννιάσηµους οι επιλογές αρχίζουν να αυξάνονται δραµατικά. Αυτό συµβαίνει διότι όσο µεγαλύτερος είναι ο

αριθµητής τόσο αυξάνουν και οι δυνατοί τρόποι κατασκευής του. Εκτός από αυτό όµως υπάρχει και ένας ακόµατρόπος κατασκευής ενός ρυθµού, ο οποίος δεν συνηθίζεται και γι αυτό αναφέρεται σε αυτό το σηµείο

κυρίως για θεωρητικούς λόγους και ως σηµείο αφετηρίας για προσωπική εξερεύνηση και αναζήτηση νέων

ρυθµών. Είναι ο συνδυασµός ρυθµικών σχηµάτων µε διαφορετικό παρονοµαστή και εποµένως ταχύτητα

και αναλύεται παρακάτω (βλ.δυνατός τρόπος Νο 4). Στα ρεµπέτικα και τα παραδοσιακά τραγούδια αν γίνει

συνδυασµός ρυθµικών σχηµάτων θα γίνει µόνο µε ρυθµούς που έχουν ίδιο παρονοµαστή.

Ένα άλλο σκεπτικό είναι ότι µπορούµε να αλλάξουµε τον τρόπο αντιµετώπισης των αξιών ορισµένωνρυθµών προκειµένου να τα ενσωµατώσουµε σε έναν νέο δικό µας. Περισσότερο προσφέρονται ρυθµοί

που αποτελούνται από τα ίδια µετρικά σχήµατα, πχ Βαλς και Ζωναράδικος (µετρικό σχήµα 3). Το σκεπτικό

αναλύεται παρακάτω (βλ.δυνατός τρόπος Νο 5)

Οι δυνατοί τρόποι για να κατασευαστεί ένας εννιάσηµος ρυθµός είναι οι εξής:

1. Με συνδυασµό µόνο µετρικών σχηµάτων: 3+3+3 ή 3+2+2+2 ή 2+3+2+2 ή 2+2+3+2 ή 2+2+2+3

2. α) Ρυθµικά σχήµατα αυτούσια εαν υπάρχουν ή β) µε συνδυασµό µόνο ρυθµικών σχηµάτων ή γ) ρυθµικό

σχήµα + συµδυαδµό ρυθµικών και µετρικών σχηµάτων δηλαδή

ρυθµικό σχήµα + ρυθµικό σχήµα + µετρικό σχήµα

α) ∆εν γνωρίζω αυτούσιο εννιάσηµο ρυθµικό σχήµα

β) ∆εν γνωρίζω συνδυασµό ρυθµικών σχηµάτων που να παράγουν εννιάσηµο. Θα µπορούσε όµως να είναι ένας

ρυθµός µε µέτρο 4/8 (=2/4 = 8/16) + ρυθµικό πεντάσηµο (εαν υπάρχει) = 9/8

γ) πχ.: Τσιφτετέλι 4/8 + Εναλλακτικός Μπάλος 4/8 + 1/8 = 9/8 ή

Εναλλακτικός Συρτός + Πατινάδα + 1/8 = 9/8

3. Με συνδυασµό ρυθµικού και µετρικών σχηµάτων (σε σχέση µε το 2γ εδώ εµπλέκεται µόνο ένας ρυθµός)

ως εξής:

1 µέτρο ενός ρυθµού (8/8) + µονάδα πχ.

Χασάπικος 8/8 + 1/8 = 9/8

Χαβάς 8/8 + 1/8 = 9/8

2 µέτρα ενός ρυθµού µε µέτρο (8/16 = ) 4/8 (= 2/4) συν τη µονάδα πχ.

Μπάλος 4/8 + Μπάλος 4/8 + 1/8 = 9/8 ή


4 of 7 6/10/2012 4:12 µµ

1 µέτρο ενός ρυθµού µε µέτρο (8/16=) 4/8 (=2/4) συν ένα µετρικό πεντάσηµο πχ.

Συρτός 4/8 + µετρικό πεντάσηµο (2+3 ή 3+2) 5/8 = 9/8

4. Συνδυασµός ρυθµικών σχηµάτων µε διαφορετικό παρονοµαστή:

2 µέτρα της γρήγορης ταχύτητας ενός ρυθµού είναι ισάξια µε ένα της αργής. Εποµένως οι παραπάνω

συνδυασµοί µπορούν να προεκταθούν µε το σκεπτικό ότι µπορούν να συνυπάρχουν στο ίδιο µέτρο αυτούσια

ρυθµικά σχήµατα στη γρήγορη ταχύτητα µε άλλα στην αργή πχ.

Γρήγορος Τσιφτετέλι 8/16 + Αργός Συρτός 8/8 (=16/16) + µετρικό 2/16 + Αργό µετρικό πεντάσηµο (3+2)

10/16 = 36/16 = 18/8 = 9/4

Οι συνδυασµοί εδώ είναι πάρα πολλοί.

5. ∆ιαφορετική αντιµετώπιση αξιών υπάρχοντων ρυθµών και εσωµάτωση τους σε ένα συνδυασµό:

Μπορούµε να αντιµετωπίσουµε το µετρικό σχήµα 3 ως τρίηχο. Έτσι εαν χρησιµοποιήσουµε το Βαλς ως

συστατικό ρυθµό ενός εννιάσηµου έχουµε δύο δυνατότητες:

Να το αντιµετωπίσουµε ως 12/16 = 6/8 = 3/4 (ή στην πιο αργή του µορφή ως 12/8 = 6/4) οπότε ένας πιθανός

συνδυασµός µε Βαλς που να παράγει εννιάσηµο ρυθµό είναι: Βαλς 12/8 + 6/8 µε οποιοδήποτε συνδυασµό (πχ.

Τσάµικος 6/8) = 18/8 = 9/4 ή

να εκλάβουµε ως τρίηχα κάθε τρεις χτύπους του Βαλς, που σηµαίνει ότι αν παίξουµε αργό Βαλς 12/8 και ανά

τρία δέκατα έκτα τρίηχο, θα έχουµε συνολικά 4 τρίηχα µε αξία 2/8 το καθένα και µε συνολική αξία 8/8. Ένας

πιθανός συνδυασµός είναι 8/8 µε τον τρόπο που αναφέρθηκε + µονάδα 1/8 = 9/8

Εαν το Βαλς έχει ρυθµό 12/16 και χρησιµοποιήσουµε το σκεπτικό µε τα τριηχα θα έχουµε συνολική αξία 4 x

2/16 (=1/8) = 4/8 (=2/4)

Με το ίδιο σκεπτικό µπορούµε να πράξουµε αντίστοιχα και για τον Ζωναράδικο.

Ανάλογη αντιµετώπιση µπορούµε να έχουµε και µε πεντάηχα, εξάηχα, επτάηχα κλπ. στους ρυθµούς που

αποτελούνται από συδυασµό µετρικών σχηµάτων πχ. Χασάπικος, Χασαποσέρβικος, Καλαµατιανός, Ράϊκο(ς),

Μαντηλάτος κ.ά. Σύµφωνα µε τη θεωρία ένα, πεντάηχο, εξάηχο και επτάηχο µίας αξίας (πχ. όγδοου, δηλαδή

5/8, 6/8, 7/8) ισοδυναµεί µε 2 χτύπους της ίδιας αξίας (πχ. 2/8, 2/8, 2/8 αντίστοιχα) ή 1 χτύπο της αµέσως

µεγαλύτερης αξίας (πχ. 1/4, 1/4 και 1/4 αντίστοιχα)


Νίκος Α. Πολίτης ∆ηµοσιεύθηκε: 30 Νοέ 2007 01:34 am


150 posts user.




Μια και βλέπω πως ολοκληρώθηκε το κοµµάτι για τους οκτάσηµους, να προσθέσω και εγώ ότι ξέρω:

Όπως σωστά γράφεις, Νίκο, εκτός από το προφανές σχήµα 2+2+2+2, υπάρχουν και τα 3+3+2, 3+2+3,

2+3+3.

Για το πρώτο, δεν έχω ακούσει τίποτα. Για το 3+2+3 υπάρχουν κάποια λίγα ηπειρώτικα, πολύ ενδιαφέροντα.

Αυτή τη στιγµή θυµάµαι «το µαύρο το µαντήλι». ∆υστυχώς δεν µπορώ να το παρουσιάσω ακριβώς όπως το

κάνεις εσύ, αλλά θα προσπαθήσω όπως µπορώ: Ξεκινάει µε άρση, ελλιπές µέτρο δηλαδή, ένας κτύπος (σε

παρένθεση), και συνεχίζει µε τα µέτρα κανονικά: (1) 3+2+3 3+2+3 κλπ. κτύποι.

Tek(=1) dum tek tek(=3) dum tek(=2) dum tek tek(=3) dum tek tek/ dum tek /dum tek tek κλπ.

Το (=1) µαύ- ρο -ο (=3) το – ο (=2) µα – α – αν (=3) ντή – λι κα- (=3) λέ – ε (=2) µου – ου, το (=3) µαύ-

ρο – ο (=3) το – ο (=2) µα - α – αν (=3) ντή – η – η (=3) λι – ι (=2) . - . – Το (=3) µαύ – ρο – ο (3) +2+3

κλπ. (τελείες = παύση).

(Το µαύρο το µαντήλι καλέ µου, που βάζεις στα µαλιά, που βάζεις στα µαλιά, να µην το ξαναβάλεις καλέ µου,

λωλαίνεις τα παιδιά).

Στη µορφή 2+3+3 ξέρω ένα ανατολικής Μακεδονίας, λέγεται «έχασα µαντήλι, µ’ εκατό φλουριά», ναι, οι

γνωστοί στίχοι, αλλά στον ασυνήθιστο αυτό ρυθµό:

Dum tek (=2) dum tek tek (=3) dum tek tek (=3) dum tek/ dum tek tek /dum tek tek κλπ.

Έ-χα- (=2) σα µα- αν (=3) ντή –λι, µοϊ (=3) έ – χα- (=2) σα µα – αν- (=3) ντή-λι –ι (3) Ε-χα- (2) σα µα-αν

(=3) κλπ.

(έχασα µαντήλι µοϊ, έχασα µαντήλι, έχασα µαντήλι µοϊ, µ’ εκατό φλουριά, µ’ εκατό φλουριά. Μού ‘πανε πως το

‘βρε µια νοικοκυρά κλπ.)

Βέβαια, χωρίς ηχητικό παράδειγµα δεν είναι καθόλου εύκολο να παραστήσεις αυτό που ξέρεις, ελπίζω να σας

έδοσα να καταλάβετε αυτό που εγώ καταλαβαίνω.

_________________




Πολύ ενδιαφέροντα Νίκο!

∆εν γνωρίζω αυτούς τους ρυθµούς ούτε τους έχω ακούσει ή ίσως προσέξει. Αν µπορείς βρες και τα ονόµατά

τους. Τα παραδείγµατα που παρέθεσες τουλάχιστον σε µένα είναι κατανοητά.

Υπάρχουν πάρα πολλοί ρυθµοί και ιδιαίτερα χοροί. Αυτοί που παραθέτω έχουν σχέση µε τα ρεµπέτικα τραγούδια

είτε άµεση είτε έµεση πχ. ο Μαντηλάτος είναι παραδοσιακός ρυθµός, όµως υπάρχουν κάποια ρεµπέτικα (ή που

προσεγγίζουν το ρεµπέτικο ύφος) τραγούδια που έχουν γραφτεί σε αυτό το ρυθµό. Έτσι έχουν µείνει εκτός


5 of 7 6/10/2012 4:12 µµ




Σελίδα 4 από 9Μετάβαση στη σελίδα Προηγούµενη 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 Επόµενη




150 posts user.




κειµένου οι υπόλοιποι ρυθµοί για τους οποίους δεν έχω ακούσει κάποιο ρεµπέτικο τραγούδι.

Κάθε πληροφορία είναι χρήσιµη πάντως και ευπρόσδεκτη.




150 posts user.




1. ΠΑΛΙΟ(Σ) ΖΕΪΜΠΕΚΙΚΟ(Σ):

Αποτελεί συνδυασµό 2 µέτρων ρυθµικού σχήµατος και της µονάδας.

Σχηµατίζεται από δύο µέτρα Γρήγορου Μπάλου 4/8 (=8/16) + 4/8 (=8/16) συν τη µονάδα1/8(=2/16):

8/16 + 8/16 + 2/16 = 18/16..1o..2o..3o..4o..5o..6o...7o..8o..9o.10o11o12o13o14ο15ο16o17ο18o..

..1o..2o..3o..4o..5o..6o...7o..8o.|1o..2o..3o..4o..5o..6o.7o..8o.1o..2o..

.dum.....tek.tek.dum......tek.......dum....tek.tek.dum.....tek......tek.......

Η διάταξη σε όγοδα είναι η εξής:

4/8 + 4/8 + 1/8 = 9/8..1o.......2o........3o.........4o.......5o.........6o........7ο.......8o.......9o.......

.dum....tek-tek..dum.......tek.....dum.....tek-tek...dum....tek......tek......

Εάν είχαµε δύο µέτρα Αργού Μπάλου 8/8 + τη µονάδα 1/8 θα προέκυπτε Παλιό Ζεϊµπέκικο µε µέτρο 9/4, το

οποίο θα ήταν 2 φορές πιο αργό. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων ακόµα και τα αργά τραγούδια

προσεγγίζουν περισσότερο τα όγδοα παρά τα τέταρτα. Ωστόσο αν µετά την καταγραφή σηµαντικού µέρους των

ρεµπέτικων τραγουδιών και τη διαπίστωση του εύρους της ταχύτητας των αξιών που παίζονται συναντήσουµε

ένα πολύ αργό τραγούδι οφείλουµε να δεχτούµε το µέτρο 9/4 ως πιο ακριβές.

Φυσικά στην παρτιτούρα έχουµε τη δυνατότητα να γράψουµε ένα γρήγορο Ζεϊµπέκικο µε µέτρο 9/4 για λόγους

καλύτερης οπτικής ανάγνωσης αφού τα όγδοα επιβάλλουν να ονοµάσουµε το 3ο και το 4ο δέκατο έκτο κάθε

µέτρου του Μπάλου δέκατα έκτα, τα οποία “µαυρίζουν” από πλευράς εµφάνισης µία παρτιτούρα.

Αντιµετωπίζοντας όλους τους ρυθµούς στα ρεµπέτικα τραγούδια συνολικά και καταγράφοντας την ταχύτητα των

αξιών µορούµε να πούµε ότι o Παλιός Ζεϊµπέκικος έχει όγδοα (αργοί χτύποι) και δέκατα έκτα (γρήγοροι χτύποι)

Εαν δεν δεχτούµε το σκεπτικό της ολοκλήρωσης των µουσικών και λεκτικών φράσεων ανά εννέαχτύπους έχουυµε τη δυνατότητα να απλοποιήσουµε το µέτρο κατά βούληση και να το γράψουµε µέχρικαι 3/4, το οποίο δεν θα είναι φυσικά ζεϊµπέκικο. Η λογική της απλοποίησης δύναται να εφαρµοστεί σε όλους

τους ρυθµούς που έχουν παρονοµαστή πολλαπλάσιο του 3. Επίσης εαν δεν θεωρήσουµε σωστή τηνεφαρµογή της σε έναν εννιάσηµο θα πρέπει να µην την εφαρµόσουµε και στους υπόλοιπους ρυθµούςκαι να δεχτούµε το σκεπτικό της σταθερής περιοδικής ολοκλήρωσης για τον προσδιορισµό τουαριθµητή του µέτρου ενός ρυθµού.

Έχοντας υπόψη όµως την τεχνοτροπία του παιξίµατος της κιθάρας σε τραγούδια µε Ζεϊµπέκικο ρυθµό µπορούµε

να διαπιστώσουµε µία τάση να παίζονται κοφτά και απότοµα, δηλαδή µε παύσεις δέκατου έκτου στα κενά,

δηλαδή στο 2ο, 6ο, 8ο, 10ο, 14ο,16ο και 18ο δέκατο έκτο. Εποµένως το µέτρο που αντικατοπτρίζει µεµεγαλύτερη ακρίβεια το ρυθµό είναι τα 18/16

Ως χορός το Παλιό και το Πεταχτό (Νέο) Ζεϊµπέκικο χαρακτηρίζονται από ελευθερία βηµάτων και κινήσεων

πάντα όµως σε ορισµένα πλαίσια τα οποία δεν είναι του παρόντος. Υπάρχει βέβαια και το Κουλουριώτικο

Ζεϊµπέκικο, το οποίο προσεγγίζεται καλύτερα από το Πεταχτό Ζεϊµπέκικο και έχει συγκεκριµένα βήµατα. Είναι

γεγονός ότι ο χορευτής παρόλο που έχει την ελευθερία να αυτοσχεδιάσει στα βήµατα επαναλαµβάνει πάντοτε τις

φιγούρες ανά εννέα χρόνους.

Σύµφωνα µε τον Ηλία Πετρόπουλο (“Ρεµπέτικη Ανθολογία”) στους παλαιότερους ρεµπέτες και µάγκες άρεσε

πάρα πολύ ο Ζεϊµπέκικος χορός, στον οποίο ο χορευτής δεν έκανε καθόλου σχεδόν βήµατα, αλλά έµενε σε ένα

σηµείο σταθερός και κουνούσε µόνο τα χέρια, άλλοτε κάνοντας βήµατα επί τόπου και άλλοτε λυγίζοντας τα

γόνατα

Ένα άλλο στοιχείο που ξεχωρίζει έναν καλό χορευτή είναι αν δίνει έµφαση µε τις κινήσεις και τα βήµατά του στιςισχυρές θέσεις του ρυθµού και στη διαφορά που υπάρχει ανάµεσα στον Παλιό και στον Πεταχτό Ζεϊµπέκικο

στο 2ο, 3ο, 10ο και 11ο δέκατο έκτο.

Παραδείγµατα (προσπάθησα να επιλέξω τραγούδια σε διάφορες ταχύτητες):

ο ∆ερβίσης (1/8=118 άρα 1/4=59)

Αλάνα Πειραιώτισσα (1/8=98 άρα 1/4=49)

Εφουµέρναµ’ ένα βράδυ (1/8=110 άρα 1/4=55)

Η βλάµισσα (1/8=80 άρα 1/4=40)

Αρώστησα στα ξένα µακριά σου (1/8=70 άρα 1/4=35). Το κοµµάτι αυτό ίσως να προσεγγίζει λόγω της

ταχύτητάς του περισσότερο τα τέταρτα παρά τα όγδοα. Πρέπει να προηγηθεί η καταγραφή πολλών τραγουδιών

για να είµαστε σίγουροι.

Το πορτοφόλι (1/8=90 άρα 1/4=45)




6 of 7 6/10/2012 4:12 µµ







Sprache auswählen



7 of 7 6/10/2012 4:12 µµ




Νίκος Τριήρης ∆ηµοσιεύθηκε: 02 ∆εκ 2007 02:10 pm


150 posts user.




2. ΠΕΤΑΧΤΟ (ή ΝΕΟ) ΖΕΪΜΠΕΚΙΚΟ:

Εαν παίξουµε δύο µέτρα Τσιφτετέλι 8/16 αντί για Μπάλο και προσθέσουµε τη µονάδα 1/8 (=2/16) θα

προκύψει το Πεταχτό Ζεϊµπέκικο. Ονοµάστηκε αργότερα Νέο, διότι αποτελεί την συντριπτική πλειοψηφία των

Ζεϊµπέκικων στις µεταγενέστερες των ρεµπέτικων τραγουδιών συνθέσεις, µέχρι σήµερα.

8/16 + 8/16 + 2/16 = 18/16..1o..2o..3o..4o..5o..6o...7o..8o..9o.10o11o12o13o14ο15ο16o17ο18o....

..1o..2o..3o..4o..5o..6o...7o..8o.|1o...2o.3o..4o..5o..6o.7o..8o.1o..2o....

dum.tek......tek.dum.......tek......dum.tek....tek.dum.....tek.....tek........

Η διάταξη σε όγοδα είναι η εξής:

4/8 + 4/8 + 1/8 = 9/8..1o.......2o........3o..........4o.......5o........6o......7o.......8o.......9o.........

dum-tek.tek.....dum.........tek…dum-tek....tek...dum......tek......tek.......

Αν συναντήσουµε ένα κοµµάτι µε τη µισή ταχύτητα θα έχει µέτρο 9/4 και µε τη διπλάσια 9/16.

Για την τεχνοτροπία παιξίµατος, τις παρτιτούρες και το χορό ισχύουν όσα αναφέρθηκαν στον Παλιό Ζεϊµπέκικο.


Για αυτά τα µαύρα µάτια σου (1/8=96 άρα 1/4=48)

Για µια ξανθούλα (Τραγούδια όµορφα θα πω µε φίνο µπουζουκάκι) (1/8=110 άρα 1/4=55)

Θα γυρίσεις κάποιο δείλι (1/8=82 άρα 1/4=41)

Ο κουµαρτζής (Όταν στο κλόµπι ανεβώ βρ’ αµάν αµάν) (1/8=130 άρα 1/4=65)

Παλάτια χρυσοστόλιστα (ξεκινάει από 1/8=84 άρα 1/4=42 και φτάνει στο 1/8=100 άρα 1/4=50)




150 posts user.




3. ΜΙΚΤΟ(Σ) ΠΑΛΙΟ(Σ) και ΠΕΤΑΧΤΟ(Σ) ΖΕΪΜΠΕΚΙΚΟ(Σ):

O Μικτός Ζεϊµπέκικος είναι κατά µία έννοια τεχνοτροπία παιξίµατος και κατά µία άλλη ρυθµός.

Ως ρυθµός προκύπτει µε ένωση Παλιού και Νέου Ζεϊµπέκικου σε ένα µέτρο. Το ίδιο αποτέλεσµα θα

προκύψει αν παίξουµε δύο µέτρα Πωγωνίσιου 8/16 (=4/8) και προσθέσουµε τη µονάδα 1/8 (=2/16):

8/16 + 8/16 + 2/16 = 18/16.....1o..2o..3o..4o..5o..6o...7o..8o..9o..10o.11o.12o13o14ο15ο16o17ο18o..

.....1o..2o..3o..4o..5o..6o...7o..8o.|1o...2o…3o..4o..5o..6o..7o..8o.1o...2o..

...dum.tek.tek.tek.dum......tek......dum.tek.tek.tek.dum.....tek......tek.......

Η διάταξη σε όγδοοα είναι η εξής:

4/8 + 4/8 + 2/8 = 9/8.....1o.......2o........3o.........4o.......5o.........6o.........7o.......8o......9o......

dum-tek.tek-tek..dum........tek..dum-tek..tek-tek....dum.....tek.....tek.....

∆εν συναντάται ως αυτούσιος ρυθµός στα ρεµπέτικα τραγούδια παρά µόνο σε ορισµένα σηµεία και ως συστατικό

µέρος ενός Παλιού ή ενός Πεταχτού Ζεϊµπέκικου όσον αφορά στην κιθάρα. Μπορούµε να συναντήσουµε πχ.

1 µέτρο Πωγωνίσιος + 1 µέτρο Μπάλος + 1/8 ή

1 µέτρο Πωγωνίσιος + 1 µέτρο Τσιφτετέλι + 1/8

Τα µέτρα των ρυθµών µπορεί να τα συναντήσουµε και µε την αντίθετη σειρά και κατά κύριο λόγο µόνο σε

συγκεκριµένα σηµεία για λόγους έµφασης.

Ο Μικτός Ζεϊµπέκικος παίζεται αρκετά συχνά αυτούσιος από το µπαγλαµά, ο οποίος αποτελεί το δεύτερο κατά

σειρά, αλλά όχι απαραίτητα και αξία, συνοδευτικό όργανο. Έτσι το κοµµάτι αποκτάει ένα πιο γεµάτο άκουσµα. Η

ρυθµική αξία του µπαγλαµά είναι τεράστια αφού έχει τη δυνατότητα, δεδοµένων των χτυπηµάτων της κιθάρας,

να τροποποιήσει σηµαντικά το ηχητικό αποτέλεσµα. Στα Ζεϊµπέκικα µπορεί µε τον τρόπο που περιγράφτηκε να


1 of 6 6/10/2012 4:12 µµ

ουδετεροποιήσει το γένος του ρυθµού – χορού εαν θέλει, δηλαδή να ακούµε Μικτό Ζεϊµπέκικο το οποίο είναι

και Παλιό και Πεταχτό ή ούτε Παλιό ούτε Πεταχτό. Ένα τέτοιο παράδειγµα αποτελεί “Η σκληρόκαρδη” (µε Νταίζυ

Σταυροπούλου).

Ως τεχνοτροπία παιξίµατος µπορούµε να διακρίνουµε τρεις τρόπους µε τους οποίους εισάγεται ο Μικτός

ρυθµός σε ένα τραγούδι:

Α) Η κιθάρα άλλες φορές παίζει κανονικά το Μικτό Ζεϊµπέκικο µε µπάσα και καντίνια και άλλοτε παραπέµπει σε

αυτόν παίζοντας µπασογραµµές.


Tο “Θέλω στα µπουζούκια” είναι Παλιό Ζεϊµπέκικο και στο σηµείο που λέει “κι όταν χορέψω” η κιθάρα παίζει

Μικτό Ζεϊµπέκικο µε µπάσα δηλαδή:

.......1o.........2o........3o.........4o....... (τα τέσσερα πρώτα όγδοοα από τα συνολικά εννέα)

..dum-tek...tek-tek...dum.......tek...... (ρυθµική διάταξη)

......π-κιό...ταν-χο...ρέ-υω........π........(φωνή, όπου π = παύση)

dum-dum.dum-dum.dum........tek...... (κιθάρα)

Εδώ παρατηρούµε ότι επειδή η κιθάρα παίζει µπασογραµµή υπάρχει αντιστροφή δυναµικής στο 2ο,3ο και 4ο

δέκατο έκτο. Θα µπορούσε εναλλακτικά να παίξει τις κανονικές δυµαµικές χτυπώντας τα καντίνια.

Β) Όταν παίζει ένα ρυθµικό όργανο πχ. κιθάρα Παλιό Ζεϊµπέκικο και ένα άλλο πχ. µπαγλαµάς ΠεταχτόΖεϊµπέκικο. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται ένα ιδιόµορφα δυναµικό άκουσµα. Στο “Θα ΄ρθει µια µέρα να

πονάς” του Χατζηχρήστου ενώ όλο το τραγούδι είναι Παλιό Ζεϊµπέκικο στην εισαγωγή η κιθάρα παίζει Παλιό και

ο µπαγλαµάς Πεταχτό.

Γ) Υπάρχουν τραγούδια, όπου η κιθάρα παίζει σταθερά ένα τύπο Ζεϊµπέκικου και η µελωδία του µπουζουκιούτονίζει τον αντίθετο. Για παράδειγµα στο τραγούδι “Ο Μάρκος υπουργός” (Όσοι γινούν πρωθυπουργοί) η

κιθάρα παίζει Παλιό Ζεϊµπέκικο και το µπουζούκι ιδιαίτερα στην εισαγωγή τονίζει σαν να επρόκειτο για Πεταχτό

Ζεϊµπέκικο. Κατά τη γνώµη µου αυτός είναι ένας πολύ έξυπνος τρόπος να εισχωρήσει στο παρασκήνιο ένας

άλλος ρυθµός σε έναν ήδη υπάρχοντα και σαφώς παιζόµενο. Το ίδιο µπορεί να γίνει και µε τη µελωδία στα λόγια

(βλ. Τσιφτετέλι).

∆) Άλλα τραγούδια χρησιµοποιούν σε κάποιο µέρος Παλιό Ζεϊµπέκικο και σε άλλο Πεταχτό. Συνήθως ο ένας

ρυθµός παίζεται στην εισαγωγή και ο άλλος στα λόγια. Ένα τέτοιο τραγούδι είναι η “Καλαµπακιώτισσα”, το οποίο

συνδυάζει και µερικά από το προαναφερθέντα χαρακτηριστικά. Έχει σε κάποια σηµεία Παλιό, σε άλλα Πεταχτό και

σε άλλα Μικτό είτε από την κιθάρα, είτε από το µπαγλαµά είτε και από τα δύο όργανα χωρίς να υπολογίζουµε τον

τονισµό του µπουζουκιού και των στίχων.

Για αυτό το τραγούδι χρειάζεται παρτιτούρα ξεχωριστή για το µπουζούκι, την κιθάρα και τον µπαγλαµά για να

γίνω κατανοητός αλλά σε γενικότερο πλαίσιο η εισαγωγή είναι Παλιό εκτός από το τελευταίο µέρος που είναι

Πεταχτό, όπως και το πρώτο µέρος από τα λόγια, ενώ το δεύτερο µέρος (Καλαµπακιώτισσα µικρή τρελή

ξανθιά....) είναι κατά βάση Παλιό. Σε όλα αυτά παρεµβάλλονται µέτρα στα οποία παίζονται όλα τα δέκατα έκτα

από το µπαγλαµά ή / και απ’ την κιθάρα.




150 posts user.




4. ΑΠΤΑΛΙΚΟ(Σ):

Ο ρυθµός αυτός σχηµατίζεται αν ξεκινήσουµε το Παλιό Ζεϊµπέκικο από το 7ο όγδοο:

1 µέτρο Παλιού Ζεϊµπέκικου 9/8:

...1o......2o.......3o......4o......5o......6o......7o......8o......9o......

.dum..tek-tek...dum....tek...dum..tek-tek.dum....tek......tek....

1 µέτρο Απτάλικου 9/8:

dum......tek.......tek...dum..tek-tek.dum....tek...dum...tek-tek..

Στο 2ο και το 3ο όγδοο µπορεί να έχουµε αντίθετες δυναµικές. Ο Απτάλικος είναι ο ρυθµός ο οποίος

προσεγγίζει περισσότερο το συνδυασµό µετρικών σχηµάτων 3 +2 +2 +2, ο οποίος δεν συναντάται στα

ρεµπέτικα τραγούδια. Η µόνη του διαφορά είναι ότι το 5ο και το 9ο όγδοο αναλύεται σε δύο δέκατα έκτα.

Σε περίπτωση που συναντήσουµε τραγούδια µε αργή και συγκεκριµένα µε τη µισή ταχύτητα θα πρέπει να

δεχτούµε ως µέτρο τα 9/4 ενώ µε διπλάσια ταχύτητα θα έχουµε 9/16.

Ο Απτάλικος είναι αντικριστός χορός και ολοκληρώνεται ανά εννέα χρόνους. Πολύ σηµαντικά είναι τα τρία

πρώτα βήµατα στα οποία δίνεται έµφαση από τους χορευτές και αντιστοιχούν στους τρεις πρώτους χτύπους,

δηλαδή στο 1ο, 2ο και 3ο όγδοο.


Πίνω και µεθώ

Στο Φάληρο που πλένεσαι

Αντιλαλούν οι φυλακές

Κάν’ τονε Σταύρο

Αν παίξουµε ένα Πεταχτό Ζεϊµπέκικο από το 7ο όγδοο θα έχουµε µία Παραλλαγή Απτάλικου, η οποία δεν

συναντάται συχνά:

1 µέτρο Πεταχτού Ζεϊµπέκικου 9/8:

...1o......2o......3o......4o......5o......6o......7o......8o......9o.......

dum-tek.tek...dum.....tek.dum-tek.tek....dum....tek.....tek.......

1 µέτρο Παραλλαγής Απτάλικου 9/8:

..dum....tek.....tek..dum-tek.tek...dum.....tek.dum-tek.tek.......

Παράδειγµα αποτελεί το “Έµαθα πως είσαι µάγκας”. Χαρακτηριστική είναι η µελωδική γραµµή του τραγουδιού

τόσο στα όργανα όσο και στη φωνή. Ο τονισµός φανερώνει ξεκάθαρα την παραλλαγή αυτή του Απτάλικου.


2 of 6 6/10/2012 4:12 µµ




150 posts user.




5. ΚΑΜΗΛΙΕΡΙΚΟ(Σ):

Είναι παραλλαγή του Παλιού Ζεϊµπέκικου µε µόνη διαφορά ότι 4ο όγδοο αναλύεται σε δύο δέκατα έκτα.

Υπάρχει όµως ως ξεχωριστός ρυθµός, διότι χορεύεται τελείως διαφορετικά και δη µε ζευγάρια αντικριστά

πλησιάζοντας τον Καρσιλαµά.

...1ο....2ο......3ο.....4ο......5ο......6ο.......7ο.....8ο....9ο....dum.tek-tek.dum.tek-tek.dum..tek-tek.dum..tek...tek...

Αρκετές φορές είναι πιο γρήγορος από τον Παλιό Ζεϊµπέκικο, αλλά πιο αργός από τον Καρσιλαµά, θυµίζοντας το

άκουσµά του. ∆εδοµένου ότι στα πιο γρήγορα κοµµάτια δεν προλαβαίνει η κιθάρα να παίζει όλα τα δέκατα έκτα ή

δεν ακούγεται ωραία ακούµε ρυθµό Παλιό Ζεϊµπέκικο από την κιθάρα και Καµηλιέρικο από το µπαγλαµά αν

υπάρχει. Η κιθάρα µπορεί να παίζει και πιο αφαιρετικά διατηρώντας τα χτυπήµατα των ισχυρών θέσεων και τα δύο

τελευταία, για να δοθεί έµφαση στον εννιάσηµο χαρακτήρα και ο ρυθµός να υποδεικνύεται κατά κάποιο τρόπο

από τη µελωδία του µποζουκιού πχ. (Γ)καµηλιέρικο

Έτσι µπορεί να οδηγηθούµε στο παράδοξο φαινόµενο σε ένα τραγούδι που είναι γραµµένο σε Καµηλιέρικο

ρυθµό η κιθάρα να παίζει Παλιό Ζεϊµπέκικο, το οποίο συναντάται στην πλειοψηφία των περιπτώσεων. Παράδειγµα

αποτελεί "H µικρή του καµηλιέρη" (1/8=142 άρα 1/4=66, η "Ατσιγγάνα" (1/8 ή 1/16=170 άρα 1/4 ή 1/8=85)

η "Πληµύρα" (1/8=144 άρα 1/4=72, "Για να ξέρεις αλανιάρη" (1/8=142 άρα 1/4=71), "Η Ελένη η ζωντοχήρα"

(1/8=142 άρα 1/4=71)κ.ά.

Ο ρυθµός χαρακτηρίζεται περισσότερο από το άκουσµα και την αίσθηση που αποπνέει παρά από τον ακριβή

ρυθµό που κρατούν τα ρυθµικά όργανα. Πιο πιστό ρυθµικό όργανο είναι ο µπαγλαµάς στην πλειοψηφία των

περιπτώσεων ή κάποιο κρουστό αν υπάρχει. Από µουσικής άποψης τα τραγούδια που είναι γραµµένα σε

Καµηλιέρικο ρυθµό διακρίνονται συχνά από επανάληψη µίας µελωδικής φράσης τρεις φορές, η οποία"λύνεται" στην τέταρτη. Το Καµηλιέρικο είναι περισσότερο εµπειρικό βίωµα ως προς τον τρόπο αναγνώρισης

παρά εντοπισµού αυστηρά δοµηµένων χτυπηµάτων στα ρυθµικά όργανα.

Θα µπορούσε κάποιος να υποστηρίξει ότι το Καµηλιέρικο µοιάζει µε έναν Καρσιλαµά παιγµένο µε νοοτροπία

Παλιού Ζεϊµπέκικου.

Αν παρατηρήσουµε τα τραγούδια που έχουν γραφτεί σε Καµηλιέρικο ρυθµό και ιδιαίτερα αυτά στα οποία η κιθάρα

παίζει Παλιό Ζειϊµπέκικο θα διαπιστώσουµε ότι είναι πιο γρήγορα από τον Παλιό Ζεϊµπέκικο. Εξάλλου δεν θα

µπορούσαν να χορευτούν παρόµοια µε τον Καρσιλαµά για λόγους ταχύτητας. Έτσι θα µπορούσαµε να

ισχυριστούµε ότι κάποια Καµηλιέρικα είναι 9/8 και κάποια 9/16. Όσο αυξάνει η ταχύτητά τους τόσο

περισσότερο προσεγγίζουν τον Καρσιλαµά.

Όπως έχει επισηµανθεί ήδη το αν είναι τέταρτα ή όγδοα ή δέκατα έκτα ένας ρυθµός εξαρτάται από την ταχύτητά

του σε σχέση µε τα υπόλοιπα ρεµπέτικα τραγούδια που είναι γραµµένα τόσο σε αυτόν το ρυθµό όσο και σε

άλλους. Έτσι αν διαπιστώσουµε ότι τα τέταρτα έχουν περίπου 40 χτύπους το λεπτο, τα όγδοα θα έχουν 80 και

τα δέκατα έκτα 160. Εποµένως τα τραγούδια που αναφέρονται ως παραδείγµατα και έχει γραφτεί η ταχύτητά

τους δίπλα έχουν µέτρο 9/16. Αν όµως τα τέταρτα διαπιστώσουµε ότι έχουν ταχύτητα περίπου 50 χτύπους το

λέπτο τότε τα όγδοα θα έχουν 100 και τα δέκατα έκτα 200. Άρα µέχρι τα 150 θα είναι περισσότερο 9/8 και από

τα 150 και πάνω θα έιναι 9/16.

Στην παρτιτούρα συναντάµε το Καµηλιέρικο µε µέτρο 9/8 στην πλειοψηφία των περιπτώσεων κυρίως για

λόγους καλύτερης οπτικής απεικόνισης και ευκολίας στην ανάγνωση.

Μεταγενέστερα των ρεµπέτικων τραγουδιών γράφτηκαν τραγούδια σε Καµηλιέρικο ρυθµό, όπως “Με παρέσυρε

το ρέµα”, “Tο Βαπόρι απ’ την Περσία” “Ρολόι – κοµπολόι” κ.ά.




150 posts user.




6. ΚΑΡΣΙΛΑΜΑΣ:

Αποτελείται από τα µετρικά σχήµατα 2 και 3 µε διάταξη 2+2+2+3:

...1ο....2o....3o....4o....5o....6o....7o....8o....9o....

..dum..tek..dum..tek..dum...tek..dum..tek…tek....

Αν κάνουµε ένα συσχετισµό µε τους ρυθµικούς εννιάσηµους θα διαπιστώσουµε ότι µοιάζει περισσότερο µε το

Παλιό Ζεϊµπέκικο και η µόνη τους διαφορά είναι ότι ο Καρσιλαµάς δεν αναλύει το 2ο και το 6ο όγδοο σε δύο

δέκατα έκτα έκαστο. Θα µπορούσαµε να πούµε ότι είναι στην ουσία ο ίδιος ρυθµός και επειδή παίζεται πιο

γρήγορα (Καρσιλαµάς) παραλείπουµε τα δέκατα έκτα.

Φυσικά είναι διαφορετικοί ρυθµοί µε άλλο άκουσµα και νοοτροπία καθώς και χορό.

Επίσης θα µπορούσαµε να πούµε ότι ο Καρσιλαµάς είναι ένας Μαντηλάτος συν το µετρικό σχήµα 2.

Το µέτρο 9/16 ταιριάζει περισότερο σε σχέση µε τα 9/8 στις ταχύτητες των ρεµπέτικων τραγουδιών

Στις παρτιτούρες συναντάται συνήθως µε µέτρο 9/8.


3 of 6 6/10/2012 4:12 µµ

Στα τούρκικα Καρσιλαµάς θα πει αντικρυστός και χορεύται µε αυτόν τον τρόπο από ζευγάρια σε αντίθεση µε τον

Απτάλικο, ο οποίος χορεύται κυρίως από 2 άντρες. Έχει τέσσερα βήµατα συνολικά, όπου τα τρία πρώτα έχουν

δύο χρόνους και το τέταρτο τρεις, όπως ακριβώς η διάταξη των µετρικών σχηµάτων και το βασικό βήµα

ολοκληρώνεται ανά εννέα χρόνους

Συναντάται και µε την εξής παραλλαγή κυρίως σε τούρκικα κοµµάτια:

...1o....2o....3o....4o....5o....6o....7o....8o....9o....(9/16)

..dum..........tek.........dum..........tek..(tek).........

και µε αντιστροφή δυναµικής όλων των χτύπων

...1o....2o....3o....4o....5o....6o....7o....8o....9o....(9/16)

...tek.........dum..........tek..........dum.(dum).......

Οι παραλλαγές αυτές µοιάζουν αρκετά µε τον Συγκαθιστό.


Η φωνή του αργιλέ (Πέντε χρόνια δικασµένος) (1/16=226 άρα 1/8=113)

Εργάτης (Είµαι εργάτης τιµηµένος) (µε Ρούκουνα) (1/16=200 άρα 1/8=100)

Ράµπι (µε Ρόζα Εσκενάζυ) όπου η ορχήστρα παίζει τούρκικο Καρσιλαµά µε γρήγορη ταχύτητα (1/32=269) και τα

ρυθµικά όργανα παίζουν τις θέσεις και τις τρεις τελευταίες αδύναµες. Εποµένως είναι η πρωτη παραλλαγή συν το

τελευταίο tek.




150 posts user.




7. ΑΡΓΙΛΑΜΑΣ:

Αποτελείται από τα µετρικά σχήµατα 2 και 3 µε διάταξη 2+3+2+2:

και χρησιµοποιείται είτε αυτούσιος είτε σε συνδυασµό µε τον καρσιλαµά:

...1o...2o...3o...4o...5o...6o...7o...8o...9o...

.dum..tek.dum.tek..tek.dum.tek..dum.tek.

Με τον Καρσιλαµά ταιριάζει, διότι µπορούµε να πούµε ότι αποτελεί έναν Καρσιλαµά ξεκινώντας από το 5ο δέκατο

έκτο. Επίσης από άποψη δοµής είναι ένα µέτρο Ράικο(ς) συν το µετρικό σχήµα 2.

Συνδυάζεται όµορφα και µε τον Καλαµατιανό (3+2+2), όπως στην “Κανελόριζα” (κάτω στο γιαλό, κάτω στο

περιγιάλι-∆ηµοτικό µε τη ∆όµνα Σαµίου) και µε το µετρικό πεντάσηµο (3+2) όπως στην εισαγωγή του “Τεκετζή”

(Είµαι φίνος µάγκας), αφού εµπεριέχει και τους δύο προαναφερθέντες ρυθµούς.

Και στον Αργιλαµά, όπως και στους άλλους ρυθµούς που αποτελούνται από µετρικά σχήµατα πλην του

Χασάπικου συναντάµε το αφαιρετικό παίξιµο, στο οποίο παίζονται όλες οι ισχυρές θέσεις είτε µόνες τους είτε µαζί

µε ορισµένες αδύναµες.

Το µέτρο 9/16 ταιριάζει περισότερο σε σχέση µε τα 9/8 στις ταχύτητες των ρεµπέτικων τραγουδιών

Στις παρτιτούρες συναντάται συνήθως µε µέτρο 9/8.


Τα παιδιά της γειτονιάς σου

∆ηµητρούλα µου (εισαγωγή Καρσιλαµάς και λόγια Αργιλαµάς)

Το γλυκό φιλί (όταν είσαι µεθυσµένη τότε πιο πολύ)

Από λίγο-λίγο




150 posts user.




8. ΣΥΓΚΑΘΙΣΤΟΣ:

Αποτελείται από τα µετρικά σχήµατα 2 και 3 µε µέτρο 9/16 µε διάταξη 2+2+2+3. Το πρώτο όµως και το

τρίτο 2άρι δεν αναλύονται σε όγδοοα και αποτελούν τέταρτα. Επίσης έχουµε αντιστροφή δυναµικής σε σχέση µε

τον Καρσιλαµά στο 3ο και στο 7ο δέκατο έκτο. Αποτελεί ουσιαστικά µία παραλλαγή του Καρσιλαµά σε

περίπτωση που είναι νεότερός του, αλλιώς συµβαίνει το αντίθετο. Μπορούµε να πούµε ότι εφόσον ο Καρσιλαµάς

είναι κατά βάση τούρκικος ή ευρέως διαδεδοµένος στην Τουρκία, ο Συγκαθιστός είναι ο "ελληνικός

Καρσιλαµάς".

...1o....2o....3o....4o....5o....6o....7o....8o.....9o....(9/16)

..dum..........tek...tek.dum..........tek...tek....tek...

Τέτοιο ρυθµό παίζει η κιθάρα στη "Γυφτοπούλα" του Μπάτη, ενώ ο µπαγλαµάς παίζει Καρσιλαµά.

Αν παίξουµε το Συγκαθιστό ξεκινώντας από το 3ο όγδοο θα προκύψει µία Παραλλαγή του, η οποία

χρησιµοποιείται σε κάποιο βαθµό στα Σµυρναίικα και Πολίτικα τραγούδια:

...1o....2o....3o....4o....5o....6o....7o....8o.....9o....(9/16)

...tek...tek..dum..........tek..tek....tek..dum...........

Αυτός ο ρυθµός προσεγγίζει καλύτερα το συνδυασµό µετρικών σχηµάτων 2+2+3+2, ο οποίος δεν συνηθίζεται

αυτούσιος. Χαρακτηριστικό εδώ, όπως και στον κανονικό Συγκαθιστό είναι η έµφαση που δίνεται στις ισχυρές

θέσεις, οι οποίες έχουν τη διπλάσια διάρκεια.


Ήθελα να ‘ρθώ το βράδυ, στα λόγια (η εισαγωγή είναι Καρσιλαµάς)

πρώτο µέρος Πολίτικου Καρσιλαµά (οργανικό), µετά είναι κανονικός Καρσιλαµάς.

Θα µεθώ και θα τα σπάω (εισαγωγή κανονικός Συγκαθιστός)


4 of 6 6/10/2012 4:12 µµ

∆εδοµένου ότι δεν υπάρχει αυτούσιος εννιάσηµος ρυθµός που να αποτελείται από συνδυασµό µετρικών

σχηµάτων µε διάταξη 2+2+3+2, αλλά υπάρχει η παραλλαγή του Συγκαθιστού είναι λογικό κάποιοι ρυθµικοί

εννιάσηµοι όπως ο Παλιός Ζεϊµπέκικος να προσπαθούν να ενταχθούν σε αυτή τη λογική αλλάζοντας τη θέσηστα λόγια ξεκινώντας από το 3ο όγδοο ως εξής:...1o......2o......3o......4o......5o......6o......7o......8o......9o......

.dum....tek...dum.tek-tek..dum......tek.....tek....dum...tek-tek.

Παράδειγµα αποτελεί ο "Κατάδικος" του Γιοβάν Τσαούς και το οµώνυµο "Γιοβάν Τσαούς" στα λόγια. Στις

εισαγωγές παίζεται Παλιός Ζεϊµπέκικος. Εναλλακτικά µπορεί να παραληφθεί από τον Παλιό Ζεϊµπέκικο το δεύτρο

δέκατο έκτο του δεύτερου όγδοου και να προκύψει ρυθµός ανάµεσα σε Παλιό Ζεϊµπέκικο και Καρσιλαµά:

...1o......2o......3o......4o......5o......6o......7o......8o......9o......

.dum.....tek....dum.....tek...dum..tek-tek.dum....tek.....tek.....

Τέτοιο ρυθµό συναντάµε στο πρώτο µέρος κάθε εισαγωγής του "Γιοβάν Τσαούς", η οποία µπορεί να εκληφθεί

και ως Καρσιλαµάς θεωρητικά, αλλά λόγω του µέτρου που ακολουθεί στα λόγια είναι πιο ορθό να πούµε ότι

πρόκειται περί παραλλαγής Παλιού Ζεϊµπέκικου, αφού έχουν περισσότερα κοινά στοιχεία στη νοοτροπία. Ακόµα

ορθότερο είναι να το εκλάβουµε ως Καµηλιέρικο στο οποίο η κιθάρα παίζει Παλιό Ζεϊµπέκικο (βλ. Καµηλιέρικο)

Το ίδιο σκεπτικό µπορεί να το συναντήσουµε σε άλλα τραγούδια τα οποία να προσπαθούν να προσεγγίσουν τον

Αργιλαµά µε νοοτροπία Παλιού Ζεϊµπέκικου. Αν είναι έτσι θα έχουν µέτρο:

...1o......2o......3o......4o......5o......6o......7o......8o......9o.......

.dum..tek-tek.dum....tek.....tek.....dum.tek-tek.dum....tek......


socrates ∆ηµοσιεύθηκε: 11 ∆εκ 2007 05:28 am


Ένταξη: 21 Οκτ 2006


∆εν ειχα σκοπο να παρεµβω πριν ο Νικος ολοκληρωσει την παρουσιαση της πολυ πρωτοτυπης και πολυ

αξιολογης εργασιας του πανω στα ρυθµικα/χορευτικα σχηµατα, αλλα δυστυχως δεν θα µπορεσω να συµµετεχω

σ' αυτην την συζητηση απο τη εποµενη Κυριακη και για αρκετο καιρο µετα τα Χριστουγεννα. Για την πληροτητα

του πινακος των χρονικων αξιων που δηµοσιευσε στην αρχη της συζητησης, παραθετω τον επιπροσθετο πινακα

χρονικων αξιων του 16ου αιωνα, οπως συµφωνηθηκε, και την σχετικη βιβλιογραφια. Οι αξιες αυτες "λευκου

συστηµατος" ειναι σε αναλογια (περιπου) 2:1 των σηµερινων και χρησιµοποιηθηκαν αποκλειστικα για φωνητικη

µουσικη, (αναλογες νοτες του "µαυρου συστηµατος" χρησιµοποιηθηκαν για οργανικη µουσικη. Στους

ανατολικους µουσικους µπορουν να χρησιµευσουν για την απεικονιση µεγαλων µετρικων ενοτητων ή µετρων µε

πολυ µεγαλους αριθµητες, ισοκρατηµατα µεγαλης διαρκειας κ.λ.π.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Jeppesen Knud: Counterpoint (The Polyphonic Vocal Style of the Sixteenth Century) - Dover Publications -

New York 1992

2. Ευαγγελατος Κωστας: Αντιστιξη 16ου Αιωνα (ακολουθωντας τα χναρια του Giovanni Pierluigi da Palestrina) -

Κ. Παπαγρηγοριου & Χ. Νακας - Αθηνα 2000




150 posts user.




Πολύ ενδιαφέροντα Σωκράτη!

Οι δηµοσιεύσεις όπου να ναι τελειώνουν. Από ρυθµούς µένουν µόνο οι "άλλοι" εννιάσηµοι. Ακολουθούν δύο

τρεις δηµοσιεύσεις που περιλαµβάνουν:

Μέχρι ποιο σηµείο δεχόµαστε τις απλοποιήσεις

10 ουσιώδη συµπεράσµατα

Ανακεφαλαίωση και

Συνοπτικός Πίνακας Ρυθµών

9. ΆΛΛΟΙ Εννιάσηµοι

Σύµφωνα µε το θεωρητικό σκεπτικό κατασκευής των ρυθµών γενικότερα και των εννιάσηµων ειδικότερα

προσπάθησα να βρω ρεµπέτικα τραγούδια, τα οποία να µην έχουν γραφτεί σε κάποιον από τους γνωστούς και

συνηθισµένους εννιάσηµους ρυθµούς που έχω παραθέσει µέχρι στιγµής. Όπως είναι λογικό η αναζήτηση µου

αφορούσε σε τραγούδια, τα οποία θα έπρεπε να έχουν γραφτεί µε τους υπόλοιπους τρόπους προκειµένου να

ενισχύσω το ορθόν της ανάλυσής µου, βάσει της οποίας εξηγούνται όλοι οι ρυθµοί. ∆υστυχώς δεν κατόρθωσα

να εντοπίσω κάποιο ακούγοντας δεκάδες κοµµάτια ούτε και να σκεφτώ από τα υπόλοιπα που γνωρίζω και

συνέχισα την καταγραφή µέχρι που άκουσα πιο προσεκτικά το "Αδυνάτισα ο καηµένος" του Α.Κωστή που είναι

εννιάσηµος ρυθµός.

Στην εισαγωγή και στα λόγια, που παίζεται η ίδια µελωδία η κιθάρα που παίζει τη µελωδία ή αντίστοιχα η φωνή και

η κιθάρα που κρατάει το ρυθµό παίζουν τα εξής:

...1o.....2o.....3o.....4o.....5o.....6o.....7o.....8o.....9o.....

..dum..._-tek.dum...tek…dum..._-tek.dum...tek.... tek...

.....Α...._-δυ...νά......τι......σα...ο-καη..µέ.....νος.....tek...

δηλαδή έχουµε 2 µέτρα Γρήγορο Εναλλακτικό Μπάλο 4/16 + µονάδα (1/16) = 9/16

στη συνέχεια έχουµε:

...1o.....2o.....3o.....4o.....5o.....6o.....7o.....8o.....9o.....

..dum..._-tek.dum..tek…dum.....tek..dum...tek...tek....

.....α...._-‘πτο.ξύ.....λο.....το.....πο.....λύ.....tek....tek...

..που..._-φα...γα....στο....δέ.....κα.....δύ......ο.......βρε

....ά....._-‘πτη.χω....ρο......φυ....λα....κη.....tek….tek

δηλαδή έχουµε Γρήγορο Τσάµικο 6/16 + µετρικό σχήµα 3/16 = 9/16Η ταχύτητα του τραγουδιού είναι περίπου 1/16=190 άρα 1/8=95



5 of 6 6/10/2012 4:12 µµ









150 posts user.




10 Ουσιώδη Συµπεράσµατα:

1. Χορός, ρυθµός, µελωδία και στίχοι είναι άρρηκτα συνδεδεµένα.

2. Άλλο το µέτρο και άλλο ο ρυθµός (ή καλύτερα το µέτρο του ρυθµού).

3. Ο αριθµητής δείχνει το γένος και την περίοδο ολοκλήρωσης χορού, στίχου και µελωδίας ενός ρυθµού.

4. Ο παρονοµαστής δείχνει τη σχετική ταχύτητα.

5.Υπάρχουν ρυθµοί που προκύπτουν από µετρικά σχήµατα και από ρυθµικά σχήµατα (εµπεριέχονται και στις δύο

κατηγορίες οι συνδυασµοί).

6. Οι παρτιτούρεςδεν εκφράζουν απαραίτητα µε ακρίβεια το µέτρο του ρυθµού.

7. Όταν η ολοκλήρωση γίνεται ανά δύο µέτρα ενός ρυθµού έχουµε µέτρο ίσο µε το διπλάσιο του πρώτου πχ.

4/8+4/8=8/8.

8. Η απλοποίηση του αριθµητή πχ. 6/4 = 2/4 δεν είναι σωστή, η απλοποίηση του παρονοµαστή είναι θέµα

σχετικής ταχύτητας σε σχέση µε τους άλλους ρυθµούς πχ. 9/8=9/4 και η απλοποίηση όλου του κλάσµατος είναι

σωστή µέχρι ενός σηµείου (βλ. παρακάτω).

9. Μπορεί να γίνει ένωση διαφοτερικών ρυθµών (πχ. Τσιφτετέλι και Μπάλος = Πωγωνίσιος) ένωση 2 µέτρων

γρήγορης παραλλαγής και ενός µέτρου αργής ενός ρυθµού (βλ Τσιφτετέλι ή Πεντάσηµος 2+3) συγχώνευση

του ίδιου ρυθµού (βλ Μαντηλάτος ) προέκταση ενός ρυθµού µε άλλο σηµείο εκκίνησης (βλ Απτάλικος)

10. Αν παίζουµε µε παύσεις επιτυγχάνουµε κοφτό ηχητικό αποτέλεσµα και το µέτρο θα ειναι το αµέσως

µεγαλύτερο ισάξιο πχ. 9/8 Παλιό Ζεϊµπέκικο µε παύσεις = 18/16 (αριθµητής και παρονοµαστής επί 2)









Sprache auswählen



6 of 6 6/10/2012 4:12 µµ





Rebeto Guru! More than 150

posts user.




Ανακεφαλαίωση

Όπως παρατηρήσαµε σε όλους τους ρυθµούς η ανάλυση έγινε κυρίως µε δέκατα έκτα επειδή αποτελεί τη

µικρότερη υποδιαίρεση των χτύπων σχεδόν όλων των ρυθµών. Επίσης διαπιστώθηκε ότι είναι πιο σηµαντικός ο

προσδιορισµός του αριθµητή ενός κλάσµατος, ο οποίος δηλώνει και το γένος του ρυθµού πχ. τετράσηµος,

επτάσηµος κλπ., αφού ο παρονοµαστής µπορεί να οριοθετηθεί µόνο στα στενότερα πλαίσια σφαιρικής

αντιµετώπισης ενός µουσικού είδους µε µοναδικό κριτήτριο τη σχετικότητα. Το γένος όµως εκούσια δεν

προσδιορίστηκε επαρκώς και αποτελεσµατικά σε ορισµένους ρυθµούς – χορούς. Χρησιµοποιήθηκε ως

κριτήριο η σχέση του αριθµητή µε τους χτύπους του ρυθµού (1ο κριτήριο) Σε περίπτωση που ο αριθµητής

είναι µικρότερος από τους χτύπους του ρυθµού δεν έγινε δεκτή η απλοποίηση του κλάσµατος. Σε αυστηρό

πλαίσιο αυτή η τακτική είναι ακριβής. Ταυτόχρονα υποστηρίχθηκε ότι µέχρι ενός σηµείου δεχόµαστε τις

απλοποιήσεις όλου του κλάσµατος και ότι αυτό δεν δηµιουργεί µεγάλα προβλήµατα και παρερµηνείες. Θα δούµε

όµως παρακάτω µέχρι ποιο σηµείο!

Η κατηγοριοποίηση που ακολουθεί δεν σηµαίνει ότι είναι ενός πιο χαλαρού τύπου σε σχέση µε τα όσα έχουν

γραφτεί έως τώρα, απλά οδηγεί στην αποδοχή ορισµένων απλοποιήσεων ολόκληρου του κλάσµατος. Ως

κριτήριο θα χρησιµοποιήσουµε τη µέτρηση των χτυπηµάτων που εµφανίζονται περισσότερο σε ένα ρυθµό πχ. αν

έχουµε ένα ρυθµό µε µέτρο 8/16 και διαπιστώσουµε ότι παίζουµε περισσότερα όγδοα σε σχέση µε τα δέκατα

έκτα θα δεχτούµε την απλοποίηση όλου του κλάσµατος και θα ξαναµετρήσουµε µέχρι ο παρονοµαστής να

εκφράζει την ισοδύναµη πλειοψηφία των χτυπηµάτων (2ο κριτήριο). Στην πράξη οι αξίες παραµένουν

σταθερές σε όλα τα ίσοδύναµα κλάσµατα, οπότε αρκεί να τις µετρήσουµε µία φορά. Παράλληλα θα γίνει

ταξινόµηση των ρυθµών που ακόµα παραµένουν µη χαρακτηρισµένοι και µαζί µε τα δέκα ουσιώδη

συµπεράσµατα αποτελούν συνοπτική και πλήρη ανακεφαλαίωση

Όριο Αποδοχής των Απλοποιήσεων

Στα µονά µέτρα δεν υπάρχει ζητηµα, διότι ο µονός αριθµητής δεν διαιρείται περεταίρω πχ. 5/8, 7/16, 9/4. Όσον

αφορά στα µετρικά σχήµατα δεν µπορούµε να δεχτούµε περεταίρω απλοποιήσεις, διότι το νέο απλοποιηµένο

µέτρο δεν θα εκφράζει ακριβώς τους χτύπους του ρυθµού πχ. Χασάπικος 8/8. Έτσι θα ασχοληθούµε µε τους

υπόλοιπους ρυθµούς.

Τσιφτετέλι:

...1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο.... (8/16)

.dum...tek...........tek..dum.........tek...........

Παρατηρούµε ότι παίζουµε τρία όγδοα (2ο, 5ο και 7ο) και δύο δέκατα έκτα (1ο και 4ο). Άρα τα όγδοα είναι

περισσότερα και έτσι αποδεχόµαστε το µέτρο 4/8 και συνεχίζουµε µε για να δούµε αν θα δεχτούµε τα 2/4.

...1o............2o...........3o............4o........... (4/8)

.dum-tek....._-tek......dum...........tek..........

Παρατηρούµε ότι παίζουµε πάλι τρία όγδοα και δύο δέκατα έκτα εποµένως αυτή είναι και η τελευταία δυνατή

απλοποίηση που µπορούµε να δεχτούµε σύµφωνα µε το 2ο κριτήριο.

Όπως προαναφέρθηκε οι αξίες που µετράµε δεν άλλάζουν όταν αλλάζει ο παρονοµαστής του µέτρου. Αυτό είναι

λογικό αφού αναφερόµαστε πάντα σε ισοδύναµα κλάσµατα. Για λόγους επαλήθευσης και ποικιλίας στην

απεικόνιση παρατίθεται απεικόνιση σε δέκατα έκτα και σε όγδοα.

Μπάλος:

...1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο.... (8/16)

..dum.........tek....tek.dum..........tek...........

Παρατηρούµε ότι έχουµε τρία όγδοα (1ο, 5ο και 7ο) και δύο δέκατα έκτα (3ο και 4ο) οπότε δεχόµαστε τα 4/8

...1o............2o...........3o............4o........... (4/8)

...dum......tek-tek......dum...........tek.........

Παρατηρούµε ότι δεν έχουµε δεύτερα εποµένως δεν δεχόµαστε την απλοποίηση 2/4.

Συρτός:

...1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο.... (8/16)


1 of 7 6/10/2012 4:12 µµ

..dum..........tek...tek..........tek...tek..........

Παρατηρούµε ότι έχουµε τρία όγδοα (1ο, 4ο και 7ο) και δύο δέκατα έκτα (3ο και 6ο) οπότε δεχόµαστε τα 4/8

...1o............2o...........3o............4o........... (4/8)

...dum.......tek-tek....._-tek.........tek..........


Πωγωνίσιος:

...1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο.... (8/16)

.dum..tek....tek..tek..dum..........tek...........

Παρατηρούµε ότι έχουµε δύο όγδοα και τέσσερα δέκατα έκτα, τα οποία είναι ισοδύναµα. Ο ρυθµός είναι

ισοµοιραµένος ανάµεσα σε όγδοα και δέκατα έκτα και έτσι σύµφωνα µε το 2ο κριτήριο µπορούµε να διαλέξουµε

ανάµεσα σε 8/16 και 4/8. Εαν επιλέξουµε τα 4/8 και επεκτείνουµε την απλοποίηση περεταίρω θα γίνουν δεκτά

και τα 2/4.

Πατινάδα:

...1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο.... (8/16)

...tek..dum..........tek.........dum.................

Παρατηρούµε ότι έχουµε δύο όγδοα (2o και 4ο) ένα δέκατο έκτο (1ο) και ένα παρεστιγµένο όγδοο (6ο),

δηλαδή ένα όγδοο και µισό όγδοο (1/8 + 1/16), οπότε δεχόµαστε τα 4/8

...1o............2o...........3o............4o........... (4/8)

.tek-dum...._-tek......._-dum......................


Τσάµικος:

....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο....9ο....10ο....11ο....12ο....(12/16)

..dum..................tek..dum..........tek..........dum............tek.............

Παρατηρούµε ότι έχουµε τέσσερα όγδοα, ένα παρεστιγµένο όγδοο, δηλαδή ένα όγδοο και ένα δέκατο έκτο και

τέλος ένα δέκατο έκτο. Συνολικά έχουµε πέντε όγδοα και δύο δέκατα έκτα. Αφού υπερισχύουν τα όγδοα

δεχόµαστε το απλοποιηµένο µέτρο 6/8.

....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο.... (6/8)

..dum.._-tek.dum..tek..dum..tek...

∆εν υπάρχει διαφορά στις αξίες που παρατηρούµε εποµένως δεν µπορούµε να δεχτούµε τα 3/4.

Χαβά(ς):

....1ο....2ο...3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο....9ο....10ο....11ο....12ο....13ο....14ο....15ο....16ο....(16/16)

..dum.._-t....tek...tek..tek...dum..tek..........dum...........dum.............tek................................

Παρατηρούµε ότι έχουµε ένα τέταρτο (13ο) τρία όγδοα (7ο, 9ο και 11ο), πέντε δέκατα έκτα (1ο, 3ο, 4ο,5ο και

6ο) και ένα τριακοστό δεύτερο (2ο). Τη µεγαλύτερη αξία συνολικά έχουν τα όγδοοα και εποµένως µπορούµε

να δεχτούµε την απλοποίηση σε µέτρο 8/8.

......1ο.......2ο........3ο.......4ο......5ο......6ο.......7ο......8ο...... (8/8)

dum-_-t..tek-tek.tek-dum..tek....dum...dum......tek..............

Σε όγδοοα θα έχουµε και πάλι τις ίδιες αξίες και επειδή υπερισχύουν τα όγδοα θα δεχτούµε το µέτρο 8/8 και όχι

τα 4/4.

Αράπικο Τσιφτετέλι:

....1ο....2ο....3ο....4ο....5ο....6ο....7ο....8ο.. (8/16)

..dum..._-t...dum..tek..dum..tek..dum..tek..

Παρατηρούµε ότι έχουµε 6 δέκατα έκτα (3o, 4o, 5o, 6o, 7o και 8ο) ένα τριακοστό δεύτερο (στο 2ο το tek) και

ένα παρεστιγµένο δέκατο έκτο (1ο), που ισοδυναµεί µε ένα δέκατο έκτο και ένα τριακοστό δεύτερο. Άρα

συνολικά έχουµε 7 δέκατα έκτα και 2 τριακοστά δεύτερα και δεν δεχόµαστε την απλοποίηση του µέτρου σε 4/8.

Παλιός Ζεϊµπέκικος:

..1o..2o..3o..4o..5o..6o...7o..8o..9o.10o11o12o13o14ο15ο16o17ο18o..

..1o..2o..3o..4o..5o..6o...7o..8o.|1o..2o..3o..4o..5o..6o.7o..8o.1o..2o..

.dum.....tek.tek.dum......tek......dum.....tek.tek.dum.....tek.....tek.......

Παρατηρούµε ότι έχουµε εφτά όγδοα (1ο, 5ο, 7ο, 9ο, 13ο, 15ο και 17ο) και τέσσερα δέκατα έκτα (3ο, 4ο, 11ο

και 12ο) εποµένως δεχόµαστε το µέτρο 9/8 εφόσον πάντα δεν υπάρχουν παύσεις.

Κατά τον ίδιο τρόπο µπορούµε να απλοποιήσουµε και τις υπόλοιπες παραλλαγές (πχ. αργή παραλλαγή) και

εναλλακτικούς τρόπους παιξίµατος όλων των ρυθµών.




posts user.

Απλοποίηση και Γένος

Μη χαρακτηρισµένοι ως προς το γένος τους παραµένουν ο Χασαποσέρβικος, ο Χασάπικος, το Τσιφτετέλι, ο

Μπάλος, ο Συρτός, ο Πωγωνίσιος, η Πατινάδα, το Βαλς, ο Ζωναράδικος και το γρήγορο Αράπικο Τσιφτετέλι. Οι

υπόλοιποι ανήκουν σε κατηγορίες ανάλογα µε το γένος τους, δηλαδή τον αριθµητή τους. Πατατηρούµε ότι δεν

υπάρχει πρόβληµα µε τους ρυθµούς, οι οποίοι προκύπτουν από µετρικά σχήµατα ή/ και είναι µονοί, διότι έχουν

ισόχρονα χτυπήµατα και δεύτερον διότι δεν µπορούν να απλοποιηθούν περισσότερο. Η ανάλυση θα γίνει χωρίς

να λαµβάνουµε υπόψη τις παύσεις, ενώ αν γινόταν µε παύσεις ισχύει το 10ο ουσιώδες συµπέρασµα για το µέτρο.

Το γένος των ρυθµών που συναντάµε σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις προκύπτει από το µέτρο µε το οποίο


2 of 7 6/10/2012 4:12 µµ




γράφονται οι ρυθµοί στις παρτιτούρες τις περισσότερες φορές, δηλαδή τη µεγαλύτερη δυνατή απλοποίηση. Το

κριτήριο αυτό δεν είναι πλήρες και ακριβές, διότι όπως έχει υποστηριχτεί µέχρι τώρα οι απλοποιήσεις πέρα από

ένα όριο δεν αντικατοπτρίζουν τους χτύπους του ρυθµού παρόλο που µπορεί να έχουν σωστή διάρκεια.

Λειτουργούν µόνο ως εργαλείο για εύκολη οπτική ανάγνωση της παρτιτούρας. Έτσι µπορεί να συναντήσουµε

ένα Χασάπικο µε µέτρο 4/4 ή 2/4 ενώ γνωρίζουµε ότι έχει 8 χτύπους. Επιπλέον δεν υπολογίζουν τη σχετική

διάρκεια των ρυθµών οδηγώντας σε µεµονωµένες πρακτικές πχ. Το Παλιό Ζεϊµπέκικο µπορεί να το

συναντήσουµε ως 9/4, ενώ γνωρίζουµε ότι προκύπτει από 2 µέτρα γρήγορο Μπάλο 4/8 ή 8/16 + τη µονάδα

1/8 ή 2/16, άρα 4/8 + 4/8 +1/8 = 9/8 ή 8/16 +8/16 + 2/16 = 18/16. Εποµένως τα 9/4 παρόλο που είναι

καλύτερος τρόπος γραφής του ρυθµού σε παρτιτούρα δεν αντικατοπτρίζει την πραγµατική του ταχύτητα. Φυσικά

αναφερόµαστε στην περίπτωση που το Παλιό Ζεϊµπέκικο έχει ταχύτητα που δικαιολογεί τα όγδοα στον

παρονοµαστή και γράφεται ως 9/4 για να είναι περισσότερο ευανάγνωστη η παρτιτούρα. Τέλος δεν λαµβάνουν

υπόψη την περίοδο ολοκλήρωσης της µελωδίας των στίχων και του χορού πχ. το Βαλς έχει 12 χτύπους,

οι οποίοι προκύπτουν από τέσσερις επαναλήψεις του µετρικού σχήµατος 3, ενώ στις παρτιτούρες το συναντάµε

µε µέτρο 3/4.

Έτσι καταλήγουµε στην κλασική κατηγοριοποίηση του γένους των ρυθµών, δηλαδή αυτή που συναντάµε σε

διάφορα βιβλία και αναλύσεις, η οποία προκύπτει από την τελευταία δυνατή απλοποίηση πχ. Χασάπικος 4/4 άρα

τετράσηµος - Χασαποσέρβικος, γρήγορη παραλλαγή Μπάλου, Συρτού κλπ 2/4 άρα δίσηµοι – αργός Μπάλος ,

Συρτός, Τσιφτετέλι κλπ. 4/4 άρα τετράσηµοι – Βαλς 3/4 άρα τρίσηµος, Ζωναράδικος 6/4 ή 6/8 άρα εξάσηµος

(συναντάται και ως 3/4 άρα τρίσηµος ή ως 2/4 άρα δίσηµος) κ.ά.

Θα ακολουθήσει και µία προτεινόµενη κατηγοριοποίηση, η οποία λαµβάνει υπόψη τα παραπάνω κριτήρια.

Το γένος (τρίσηµος τετράσηµος κλπ.) εκφράζει τη σχετική διάρκεια των ρυθµών ανεξάρτητα από τα χτυπήµατα

που έχει. Έτσι ένας εννιάσηµος θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να προκύπτει από δύο µέτρα ενός τετράσηµου

και τη µονάδα. Ένα άλλο παράδειγµα του σκεπτικού αυτού είναι ότι ένας Τσάµικος 6/8 + το µετρικό σχήµα 3 θα

πρέπει να µας δίνει ένα µέτρο µε ίση ταχύτητα µε το µέτρο του Πεταχτού Ζεϊµπέκικου 9/8. Άρα ο Τσάµικος δεν

µπορεί να χαρακτηριστεί ως δίσηµος (2/4) ή τρίσηµος (3/4) παρόλο που συναντάται κάτι τέτοιο. Επίσης όλοι οι

ρυθµοί θα πρέπει να είναι εκφρασµένοι σε κοινή βάση για να µπορούµε να έχουµε µέτρο σύγκρισης της

ταχύτητας και της περιόδου ολοκλήρωσης, δηλαδή µε ίδιο παρονοµαστή (3ο κριτήριο)




3 of 7 6/10/2012 4:12 µµ


posts user.




Περί του Συνοπτικού Πίνακα Ρυθµών που θα ακολουθήσει:

Η ανάλυση σύµφωνα µε το 3ο κριτήριο γίνεται σε δέκατα έκτα, διότι αποτελεί το µεγαλύτερο δυνατό

παρονοµαστή όλων των ρυθµών εκτός του Ζωναράδικου, ο οποίος δεν συναντάται στα ρεµπέτικα τραγούδια. Η

κάθετη απεικόνιση µε κοινό παρονοµαστή αποτελεί µία σαφή και µε ακρίβεια βάση σύγκρισης της ρυθµικής δοµής

και της διάρκειας των ρυθµών.

Έχουν σηµειωθεί µε πράσινο χρώµα οι παραλλαγές των ρυθµών που χρησιµοποιούνται στα ρεµπέτικα τραγούδια

πχ. ο γρήγορος Μπάλος 4/8 και όχι ο αργός 4/4 ή ο Καλαµατιανός µε µέτρο 7/16 και όχι µε 7/8. Όσες

παραλλαγές δεν συµπεριλαµβάνονται στο υπόδειγµα δεν χρησιµοποιούνται στα ρεµπέτικα τραγούδια και δεν

ενσωµατώθηκαν στο Συνοπτικό Πίνακα για το λόγο αυτό. Μπορούµε όµως εύκολα να δούµε πόσο θα

διαρκούσε πχ. ένα Παλιό Ζεϊµπέκικο µε µέτρο 9/4 σε σχέση µε τους υπόλοιπους ρυθµούς. Επίσης µπορούµε να

δούµε ότι ένα µέτρο Βαλς 12/16 ολοκληρώνεται όταν έχουν παιχτεί τα 6 από τα συνολικά 8 όγδοα του

Χασάπικου ή όταν έχουν ολοκληρωθεί τα 3 από τα συνολικά 4/4 του Αργού Μπάλου. Ποιό θα είναι όµως το

γένος του Βαλς; ∆ωδεκάσηµος, εξάσηµος ή τρίσηµος;

Γένος των Ρυθµών

Ο αριθµητής των µονών µέτρων δεν αλλάζει είτε παίζουµε τη γρήγορη είτε την αργή παραλλαγή πχ. Αργός

Καλαµατιανός 7/8 γρήγορος 7/16. Αντίθετα όταν έχουµε ένα ζυγό µέτρο πχ 8/8 το δύο φορές πιο γρήγορο

µέτρο προκειµένου να βρούµε την αµέσως γρηγορότερη παραλλαγή του, µπορεί να προσδιοριστεί µε δύο

τρόπους:

α) διαιρώντας τον αριθµητή δια δύο (που δεν γίνεται στα µονά µέτρα) πχ. 4/8

β) διπλασιάζοντας τον παρονοµαστή πχ. 8/16

Στην πρώτη περίπτωση ο αριθµητης αλλάζει, ενώ στη δεύτερη όχι. Υπάρχει κάποιος που να είναι ο σωστός

τρόπος;

Μάλλον όχι! Υπάρχουν διάφορα κριτήρια που µπορεί να προσδιορίσει κάποιος στην προσέγγισή του σχετικά µε

το γένος των ρυθµών και στην προσπάθειά του να τους κατηγοριοποιήσει. Η µέχρι τώρα πρακτική ακολουθεί

τη µέγιστη δυνατή απλοποίηση των κλασµάτων που συναντάµε στις παρτιτούρες και έτσι έχουµε:

∆ίσηµοι: Χασάπικος (ή τετράσηµος) Χασαποσέρβικος, Γρήγορες Παραλλαγές από Τσιφτετέλι, Μπάλο, Συρτό,

Πωγωνίσιο Πατινάδα, Γρήγορο Αράπικο Τσιφτετέλι, Τσάµικος (ή τρίσηµος ή εξάσηµος)

Τρίσηµοι: Βαλς, Ζωναράδικος (ή συχνότερα εξάσηµο για να δείξουν τη διαφορά ταχύτητας µε το Βαλς),

Τσάµικος (ή δίσηµος ή εξάσηµος)

Τετράσηµοι: Χασάπικος, Αργές Παραλλαγές από Τσιφτετέλι, Μπάλο, Συρτό, Πωγωνίσιο, Πατινάδα., Αράπικο

Τσιφτετέλι, Αργό Χαβά

Πεντάσηµοι: 2+3, 3+2

Εξάσηµοι: Τσάµικος, Ζωναράδικος

Επτάσηµοι: Καλαµατιανός, 2+3+2, Μαντηλάτος

Οκτάσηµοι: κανένας

Εννιάσηµοι: Παλιό Ζεϊµπέκικο, Πεταχτό Ζεϊµπέκικο, Καρσιλαµάς, Αργιλαµάς, Απτάλικο, Καµηλιέρικο,

Συγκαθιστός

Μειονεκτήµατα: ∆εν δίνεται έµφαση στην κατασκευαστική δοµή των ρυθµών, δηλαδή στο γεγονός ότι ορισµένοι

ρυθµοί προκύπτουν από κάποιους άλλους πχ. ο Τσάµικος (εξάσηµος) προκύπτει από έναν τετράσηµο + το

µετρικό σχήµα 2. Εποµένως τον Εναλλακτικό Μπάλο οφείλουµε να τον δεχτούµε ως τετράσηµο. Αν τον

δεχτούµε ως δίσηµο δηλαδή 2/4 δεν θα µπορεί να προκύψει από αυτόν o Τσάµικος.





posts user.




Προτεινόµενο Γενος:

Βασικές Παραδοχές:

1. Πρέπει να φανερώνεται από το γένος η δυνατότητα ένωσης των ρυθµών για την κατασκευή ενός άλλου. Πχ.

αν προσθέσουµε ένα δίσηµο µε έναν άλλο δίσηµο θα πρέπει να µας δίνουν έναν τετράσηµο.

2. Πρέπει να εξασφαλίζεται η σχετική τους διάρκεια για να µπορεί να γίνεται µεταξύ τους σύγκριση µε κοινή βάση

πχ. ένας εξάσηµος θα πρέπει να διαρκεί όσο ενάµισι µέτρο ενός τετράσηµου

3. Απώτερος στόχος είναι να προσδιοριστεί το γένος των ρυθµών που χρησιµοποιούνται στην πράξη και όχι η

θεωρητική τους ταχύτητα (βλ. Συνοπτικό Πίνακα Ρυθµών)

4. Όλα τα παραπάνω ισχύουν για ρυθµούς που είναι εκφρασµένοι µε ίδιο παρονοµαστή.

∆ίσηµοι: Είναι το µετρικό σχήµα 2, το οποίο δεν αποτελεί κάποιο ρυθµό από µόνο του.

Τρίσηµοι: Είναι το µετρικό σχήµα 3, το οποίο δεν αποτελεί κάποιο ρυθµό από µόνο του.

Τετράσηµοι: Είναι όλοι οι ρυθµοί, των οποίων το κλάσµα εκφράζει τη σχέση του µισού πχ. 2/4, 4/8, 8/16.

-Χασαποσέρβικος 8/16

-Τσιφτετέλι γρήγορο 8/16 = 4/8

-Μπάλος γρήγορος 8/16 = 4/8

-Μπάλος Εναλλακτικός γρήγορος 8/16 = 4/8

-Συρτός γρήγορος 8/16 = 4/8


4 of 7 6/10/2012 4:12 µµ

-Εναλλακτικός Συρτός γρήγορος 8/16 = 4/8

-Πωγωνίσιος γρήγορος 8/16 = 4/8

-Πατινάδα γρήγορη 8/16 = 4/8

-Αράπικο Τσιφτετέλι γρήγορο 8/16 = 4/8

Πεντάσηµοι: Είναι όλοι οι ρυθµοί που έχουν αριθµητή τον αριθµό 5 πχ.5/4, 5/8, 5/16 ή πολλαπλάσια του 5 µε

την ίδια δοµή πχ. ένας ρυθµός 2/16+3/16+2/16+3/16=10/16 είναι πεντάσηµος ανά δύο (µέτρα) µε µετρο

10/16, αλλιώς είναι ό,τι γράφει ο αριθµητής πχ. δεκάσηµος 3+3+2+2

- (2+3) 5/16

- (3+2) 5/16

Εξάσηµοι: Είναι οι ρυθµοί που έχουν αριθµητή τον αριθµό 6 ή κάποιο πολλαπλάσιό του, αλλά µε την ίδια δοµή

πχ ο Τσάµικος 6/8 σε σχέση µε το Βαλς 12/16 και τον Ζωναράδικο 24/32 µπορεί να έχουν την ίδια διάρκεια

µέτρου, αλλά όχι και την ίδια δοµή.

- Τσάµικος 12/16 = 6/8

Επτάσηµοι: Είναι όλοι οι ρυθµοί που έχουν αριθµητή τον αριθµό 7 πχ. 7/4, 7/8, 7/16 ή πολλαπλάσιο του 7 µε

την ίδια δοµή και ανά δύο µέτρα, αλλιώς είναι ότι γράφει ο αριθµητής πχ. δεκατετράσηµος.

- Καλαµατιανός 7/16

- 2+3+2 γρήγορο 7/16

- Μαντηλάτος γρήγορος 7/16

Οχτάσηµοι: Είναι όλοι οι ρυθµοί, των οποίων το κλάσµα δηλώνει τη σχέση του ολόκληρου πχ. 4/4, 8/8, 16/16

- Χασάπικος 8/8

- Αράπικο Τσιφτετέλι αργό 16/16 = 8/8

- Χαβά(ς) αργός 16/16 = 8/8

Εννιάσηµοι: Είναι όλοι οι ρυθµοί που έχουν αριθµητή τον αριθµό 9 πχ. 9/4,9/8 ή ισάξιο µέτρο µε την ίδια δοµή

πχ.

- Παλιό Ζεϊµπέκικο µε παύσεις 18/16 = 9/8

- Πεταχτό Ζειµπέκικο 18/16 = 9/8

- Μικτό Ζεϊµπέκικο 18/16 = 9/8

- Απτάλικο 18/16 = 9/8

- Παραλλαγή Απτάλικου 18/16 = 9/8

- Καµηλιέρικο 18/16 =9/8

- Καρσιλαµάς 9/16

- Αργιλαµάς 9/16

- Συγκαθιστός 9/16

- Παραλλαγή Συγκαθιστού 9/16

∆εκάσηµοι: Όλοι οι ρυθµοί που έχουν αριθµητή τον αριθµό 10 ή κάποιο πολλαπλάσιό του µε την ίδια δοµή

ρυθµού πχ. 3+3+2+2. ∆εν υπάρχουν δεκάσηµοι ρυθµοί στα ρεµπέτικα τραγούδια

Εντεκάσηµοι: Όλοι οι ρυθµοί που έχουν αριθµητή τον αριθµό 11 ή κάποιο πολλαπλάσιό του µε την ίδια δοµή

ρυθµού πχ. 3+3+3+2. ∆εν υπάρχουν δεκάσηµοι ρυθµοί στα ρεµπέτικα τραγούδια ενώ παίζονται συχνά στη

Μακεδονία

∆ωδεκάσηµοι: Όλοι ρυθµοί που έχουν αριθµητή τον αριθµό 12 ή κάποιο πολλαπλάσιό του αλλά µε την ίδια

δοµή.

- Βαλς 12/16

............................

Εικοσιτετράσηµοι: Όλοι οι ρυθµοί που έχουν αριθµητή τον αριθµό 24 ή πολλαπλάσιό του, που δεν συνηθίζεται,

αλλά µε την ίδια δοµή.

- Ζωναράδικος 24/32

Με αυτήν την κατηγοριοποίηση εξασφαλίζεται η συγκρισιµότητα της σχετικής διάρκειας ενός ρυθµού. Για

παράδειγµα ένας δωδεκάσηµος θα έχει τη διπλάσια διάρκεια από έναν εξάσηµο, αρκεί να έχουν τον ίδιο

παρονοµαστή.

Φυσικά η προτεινόµενη αυτή κατηγοριοποίηση δεν σηµαίνει ότι είναι η µόνη σωστή. Αποτελεί µία προσέγγιση

µεταξύ αρκετών πιθανών άλλων.

Σηµασία πάντως δεν έχει το όνοµα ή το γένος ενός ρυθµού, αλλά το ακριβές µέτρο του και η ρυθµική

δοµή και διάταξη. Πάνω από όλα όµως βρίσκεται η αίσθηση που αποπνέει το ηχητικό αποτέλεσµα µέσω

του τρόπου παιξίµατος.





posts user.



Συνοπτικός Πίνακας Ρυθµών

Για να δείτε το κανονικό µέγεθος των εικόνων πατήστε εδώ και εδώ


5 of 7 6/10/2012 4:12 µµ


Τελευταία επεξεργασία από τον/την Νίκος Τριήρης στις 20 Σεπ 2009 01:16 pm, 1 φορά




posts user.




Με το Συνοπτικό Πίνακα Ρυθµών ολοκληρώθηκε το κείµενο για τους ρυθµούς.

Είµαι διαθέσιµος για διαφωνίες, διορθώσεις, παρατηρήσεις, απορίες και περιµένω τη γνώµη σας γενικότερα.

Υπάρχουν ιδέες για περεταίρω εµπλουτισµό µε ηχητικά παραδείγµατα, πληροφορίες για τους χορούς και

παραδείγµατα σε παρτιτούρα σε συνεννόηση µε άλλους θαµώνες.

Σας ευχαριστώ όλους για το ενδιαφέρον που δείξατε.


Khamal ∆ηµοσιεύθηκε: 15 ∆εκ 2007 11:26 pm

Ένταξη: 09 ∆εκ 2007


το λινκ για µεγεθυνση του πινακα που εχεις φτιαξει δε λειτουργει ...

_________________

Αν µας σπάσουν το µπουούκι ...

Επιστροφή στην κορυφή MSN Messenger

Admin ∆ηµοσιεύθηκε: 15 ∆εκ 2007 11:52 pm

Site Admin

Ένταξη: 01 Ιαν 1970


Τότε δεξί κλικ πάνω στην εικόνα και µετά «view image» (µε φάιρφοξ) για να φανεί σε µεγάλο µέγεθος.


Νίκος Τριήρης ∆ηµοσιεύθηκε: 18 Φεβ 2008 08:56 am


6 of 7 6/10/2012 4:12 µµ









posts user.




Όποιος φίλος έχει απορίες, σχόλια, παρατηρήσεις, ιδέες για προεκτάσεις ή άλλες σκέψεις είναι ευπρόσδεκτος να

τις δηµοσιεύσει για να τις κουβεντιάσουµε.

Ιδιαίτερα θα επιθυµούσα να παρέµβουν όσοι έχουν διαφωνίες ή δεν βγάζουν ξεκάθαρο νόηµα από τα

γραφόµενα ή έχουν βρει λάθη. Επίσης όποιος φίλος ξέρει περισσότερα για τους χορούς µπορεί να συνεισφέρει

καθώς υπάρχουν ρυθµοί (πχ. Μαντηλάτος) στους οποίους δεν περιγράφεται ο τρόπος που χορεύονται. Αυτό

συµβαίνει διότι δεν γνωρίζω επαρκώς τα βήµατα για να τα συσχετίσω µε τους χτύπους του χορού.

Σκοπός είναι να δούµε τί µπορούµε να βελτιώσουµε ή να τροποοίησουµε ή να διαγράψουµε προκειµένου να

υπάρξει κοινή βάση γνώσης και επικοινωνίας.


Νίκος Τριήρης ∆ηµοσιεύθηκε: 20 Σεπ 2009 01:30 pm


posts user.




Όλες οι εικόνες και τα link εµφανίζονται και πάλι κανονικά µετά τη ρύθµιση που έκανε ο Μάκης (max).

Μάκη σε ευχαριστώ!









Sprache auswählen



7 of 7 6/10/2012 4:12 µµ




fakk ∆ηµοσιεύθηκε: 21 Σεπ 2009 02:07 pm

Rebeto Guru! More than150 posts user.Ένταξη: 07 Μάρ 2006∆ηµοσιεύσεις: 261

ΕΥΓΕΑπίθανη δουλειά.

Καλό είναι να προστεθεί στην αρχή το πιο κάτω:

Β' Μέρος1. (ΧΑΣΑΠΟ)ΣΕΡΒΙΚΟΣ2.ΧΑΣΑΠΙΚΟΣ3. ΤΣΙΦΤΕΤΕΛΙ4. ΜΠΑΛΟΣ5. ΣΥΡΤΟΣΒΑΛΣ (Valse)

ΠΕΝΤΑΣΗΜΟΙ1. (2+3):5/8Εναλλακτικός Μπάλος 4/82. (3+2)

ΕΞΑΣΗΜΟΙ1. ΤΣΑΜΙΚΟΣ2. ΖΩΝΑΡΑ∆ΙΚΟΣ

ΕΠΤΑΣΗΜΟΙ1. ΚΑΛΑΜΑΤΙΑΝΟΣ2. 2+3+23. ΜΑΝΤΗΛΑΤΟΣ ή ΛΑΖΙΚΟΣ

ΟΚΤΑΣΗΜΟΙ1. ΑΡΑΠΙΚΟ ΤΣΙΦΤΕΤΕΛΙ2. ΧΑΒΑ(Σ)

ΕΝΝΙΑΣΗΜΟΙ1. ΠΑΛΙΟ(Σ) ΖΕΪΜΠΕΚΙΚΟ(Σ)2. ΠΕΤΑΧΤΟ (ή ΝΕΟ) ΖΕΪΜΠΕΚΙΚΟ3. ΜΙΚΤΟ(Σ) ΠΑΛΙΟ(Σ) και ΠΕΤΑΧΤΟ(Σ) ΖΕΪΜΠΕΚΙΚΟ(Σ)4. ΑΠΤΑΛΙΚΟ(Σ)5. ΚΑΜΗΛΙΕΡΙΚΟ(Σ)6. ΚΑΡΣΙΛΑΜΑΣ7. ΑΡΓΙΛΑΜΑΣ8. ΣΥΓΚΑΘΙΣΤΟΣ9. ΆΛΛΟΙ Εννιάσηµοι

Ουσιώδη ΣυµπεράσµαταΑνακεφαλαίωσηΌριο Αποδοχής των ΑπλοποιήσεωνΑπλοποίηση και ΓένοςΠερί του Συνοπτικού Πίνακα ΡυθµώνΓένος των ΡυθµώνΠροτεινόµενο ΓενοςΣυνοπτικός Πίνακας Ρυθµών


Νίκος Τριήρης ∆ηµοσιεύθηκε: 21 Σεπ 2009 03:52 pm


1 of 4 6/10/2012 4:13 µµ


150 posts user.Ένταξη: 13 Σεπ 2007∆ηµοσιεύσεις: 335Τόπος: Αθήνα, Χολαργός

Σωστός Αυγέρη! Θα το φτιάξω µε την πρώτη ευκαιρία. Τώρα πήζω στις πρόβες!


2genes ∆ηµοσιεύθηκε: 03 Φεβ 2010 02:58 am

Ένταξη: 03 Φεβ 2010∆ηµοσιεύσεις: 1

παιδια γεια χαρα . Με λενε Βασιλη και µολις σας βρηκα.κανετε πολυ καλη δουλεια (ελπιζω στο µελλον να λεω "κανουµε") και µε βοηθησατε πολυ να καταλαβω µερικαθεωρητικα πραγµατα

ειµαι αυτοδιδακτος . παιζω τριχορδα και κιθαρα 10 χρονια τωρα, βγαζω ολα τα τραγουδια µε το αυτι ή µεπαρτιρουρα (αλλα αυτο µου παιρνει τον δεκαπλασιο χρονο) και γενικα οι θεωρητικες µου γνωσεις ειναι πολυλιγες (ειχα παει για 2 χρονια σε ωδειο στο δηµοτικο). Τωρα τελευταια ειπα να µαθω και λιγη θεωρια και ξεκινησααπο τους δροµους που εχει το wiki. Ηταν ο,τι ηθελα.

τωρα και µε αυτη τη δηµοσιευση εχω ολους τους ρυθµους για συνοδευω µε την κιθαρα µου ολα τα ειδη (ο.κ.σχεδον ολα)

νικο συγχαρητηρια εκανες φανταστικη δουλεια. Ειδικα ο πινακας στο τελος τα σπαει!!!!κατατοπιστικος,απλος,τελειος. Ευχαριστωαλλα και σε ολους σας εσας παιδια που φτιαξατε το wiki και ολη την ιστοσελιδα γενικα ενα µεγαλο ευχαριστω.

κηπ γουωλκην


Νίκος Τριήρης ∆ηµοσιεύθηκε: 03 Φεβ 2010 08:24 pm

Rebeto Guru! More than150 posts user.Ένταξη: 13 Σεπ 2007∆ηµοσιεύσεις: 335Τόπος: Αθήνα, Χολαργός

Βασίλη σε ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια!

Καλές αναζητήσεις και παιξίµατα!


arxarios ∆ηµοσιεύθηκε: 03 Μάρ 2010 02:51 pm

Ένταξη: 07 Αύγ 2009∆ηµοσιεύσεις: 20

ποτε δεν µπορεσα να καταλαβω τον ρυθµο του ζειµπεκικου χτυπωντας µε το ποδι .οταν παιζω µπουζουκι.

αλλου ειναι αργος σαν χασαπικο αλλου γρηγορος ,εχω µπερδευτει.


2 of 4 6/10/2012 4:13 µµ


Νίκος Τριήρης ∆ηµοσιεύθηκε: 12 Μάρ 2010 11:31 am


Γεια σου φίλε!

∆ιάβασες το Παλιό Ζεϊµπέκικο στη σελίδα 4;

Στα γρήγορα µπορώ να σου πω ότι υπάρχουν δύο είδη χτύπων στο µέτρο του Ζεϊµπέκικου. Αυτοί µε µεγάληδιάρκεια (αυτό που λες σαν χασάπικο) και αυτοί µε µικρή διάρκεια. Οι πρώτοι είναι περισσότεροι.

Η σχέση τους είναι 2 προς 1, δηλαδή ένας χτύπος µε µεγάλη διάρκεια έχει την ίδια διάρκεια µε δύο σύντοµους.

Αν χτυπάς το πόδι ισόχρονα (σαν µετρονόµο) τότε ένα µέτρο Ζεϊµπέκικο τελειώνει όταν έχεις χτυπήσει 9φορές.

Ό,τι θέλεις ρώτα!




δεν ξερω αν θα φανει χαζο αυτο που θα πω αλλα η φραγκοσυριανη που ειναι χασαπικο αν µετρησω τηνεισαγωγη µε το ποδι µου βγαζει 9 χτυπους.αρα αµα δεν γνωριζω απο µουσικη (που δεν γνωριζω ) µπορω να το νοµιζω για ζειµπεκικο.

αντε τωρα να καταλαβω εγω ακουγοντας ενα κοµµατι αν ειναι χασαπικο η ζειµπεκικο .εγω χτυπαω 9 φορες και λεω οτι ειναι ζειµπεκικο.

17 17 17 17 17 12 12 13 12 10 10 12 10 8 8 10 8 7 7 8 7 5 4 5 7 8 10 8 7 8 7 7 7

µε κοκκινο χρωµα εχω βαλει τα χτυπηµατα οπως τα καταλαβαινω εγω.

και µια ερωτηση ακοµα.

στις παρτιτουρες βλεπω οτι τα χασαπικα εχουν 4 µετρα αφου ειναι 2/4τα ζειµπεκικα γιατι εχουν µονο ενα µετρο και οχι 8 η 4 οπως τα 9/8 και τα 9/4;

ευχαριστω.


Νίκος Τριήρης ∆ηµοσιεύθηκε: 12 Μάρ 2010 02:25 pm


Στα χασάπικα ή σέρβικα (πχ. Φραγκοσυριανή) οι χτύποι στο πόδι είναι 8 (οπωσδήποτε ζυγό). Εαν σου βγαίνουν9 σηµαίνει ότι µετράς και τον πρώτο από το επόµενο σύνολο 8 χτύπων.

1 2 3 4 5 6 7 8........................................ µιαφου ντω ση µια φλό γα - έχωµέ σα στην καρ διά - - -καιµά για µου χεις κα νει - φραγκοσυ ρια νη γλυ κια - - -

συλλαβή-συλλαβή οι 8 χτύποι, όπου παύλα σηµαίνει παύση φωνής.Ελπίζω να είναι κατανοητό.

Οι παρτιτούρες έχουν µία συγκεκριµένη λογική γραφής και νοµίζω ότι είναι αρκετά θεωρητικό για σένα. ∆ενχρειάζεται καν να σε απασχολεί.




εχεις απολυτο δικιο,βγαινει ακριβως 8 χτυπηµατα.

αρα στο ζειµπεκικο θα µετραω 9 χτυπους και στο χασαπικο 8

ξερεις τα χρειαζοµαι για να µπορω να βγαζω κοµµατια και να µπορω να παιξω µε το ποδι σωστα µε ρυθµο ωραιο,οχι σβαρνιαρικα οπως ενας γνωστος µου που παιζει χρονια αλλα στην τυχη δλδ αυτο που ακους οταν παιζει δενειναι ωραιο.

απο παρτιτουρες ταµπλατουρες εχω απογοητευτει καθως ειναι ασχετες σχεδον ολες.τωρα που θα µπορω να δουλευω µε το ποδι θα µπορω να βγαζω <ευκολα > τα τραγουδια ,λιγο συγχρονισµοθελει και ολα πανε ρολοι.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ



3 of 4 6/10/2012 4:13 µµ


Επισκόπηση επόµενης Θ.ΕνότηταςΕπισκόπηση προηγούµενης Θ.Ενότητας




Νίκος Τριήρης ∆ηµοσιεύθηκε: 12 Μάρ 2010 02:47 pm


Έτσι ακριβώς!

Ό,τι άλλη απορία έχεις, ελεύθερα.

Καλά παιξίµατα!



∆εν µπορείτε να δηµοσιεύσετε νέο Θέµα σ' αυτή τη ∆.Συζήτηση∆εν µπορείτε να απαντήσετε στα Θέµατα αυτής της ∆.Συζήτησης

∆εν µπορείτε να επεξεργασθείτε τις δηµοσιεύσεις σας σ' αυτή τη ∆.Συζήτηση∆εν µπορείτε να διαγράψετε τις δηµοσιεύσεις σας σ' αυτή τη ∆.Συζήτηση



Sprache auswählen



4 of 4 6/10/2012 4:13 µµ




man0lis ∆ηµοσιεύθηκε: 11 Απρ 2010 11:24 am

Ένταξη: 03 Απρ 2010


Τόπος: Ρέθυµνο

Μια ερώτηση από άσχετο: Το να γράφει τα πρωτόλειά του ένας προπολεµικός συνθέτης κλασσικής µουσικής σε

ένα µέτρο που εναλλάσσεται µέσα στο ίδιο κοµµάτι από 7 σε 9/8, σηµαίνει αυτό που σκέφτοµαι απλοϊκά ως

άσχετος ότι δηλαδή ο άνθρωπος αυτός φλερτάρει µε την παραδοσιακή µουσική και το ρεµπέτικο; Ή δεν έχει

καµιά βάση αυτή η υπόθεση;

_________________

Εγώ σου λέγω ψήσ' αυγά και συ µου στήνεις τον καβγά


Νίκος Τριήρης ∆ηµοσιεύθηκε: 11 Απρ 2010 07:42 pm


posts user.




Ο ρυθµός αποτελεί ένα από τα βασικά συστατικά στοιχεία του µουσικού αποτελέσµατος. Επίσης είναι γεγονός ότι

η δυτική µουσική κινείται συνήθως σε ζυγούς ρυθµούς (µε ζυγό αριθµητή) ενώ η παραδοσιακή και ρεµπέτικη

σφύζει από µονούς.

Βάσει αυτών θα µπορούσα να πω ότι τουλάχιστον επηρεάστηκε από τα παραδοσιακά και τα ρεµπέτικα. Το

υπόλοιπο µέρος έχει να κάνει µε τη ρυθµική αγωγή, δηλαδή τον τρόπο µε τον οποίο χωρίζονται οι αξίες σε έναν

επτάσηµο ή εννιάσηµο ρυθµό. Άλλα βασικά στοιχεία είναι η δοµή του κοµµατιού, ο δρόµος (κλίµακα), η

ενορχήστρωση, τα όργανα και η ατµόσφαιρα που αποπνέει.


man0lis ∆ηµοσιεύθηκε: 25 Απρ 2010 10:26 pm




Έχει συναντήσει κανείς 9/8 στα Επτάνησα στα παραδοσιακά τραγούδια ή τους σκοπούς της περιοχής, είτε

επηρεασµένα από τη µουσική της Ιταλίας, είτε όχι;

_________________



∆ηµήτρης Ν. ∆ηµοσιεύθηκε: 26 Απρ 2010 01:12 pm


Ένταξη: 09 Νοέ 2007


Τόπος: Μεσολόγγι

Στα επτάνησα µόνο 2, 3 και 4/4 θα βρεις.


1 of 3 6/10/2012 4:13 µµ




posts user.




Συµφωνώ. ∆εν έχω συναντήσει κάτι διαφορετικό µέχρι τώρα.


∆ηµήτρης Μου ∆ηµοσιεύθηκε: 26 Απρ 2010 11:25 pm

Ένταξη: 04 Μάϊ 2008


Τόπος: Σύρα

Αναφέρω µόνο τρεις από τους χορούς της Κεφαλονιάς, τον "Κουτσό", τον "Σαρτιστό" και τις "Βχαχοπούλες"

όπου η µουσική ακολουθεί τον εφτάσηµο ρυθµό. Υπάρχουν, βέβαια, και εξάσηµοι, αλλά και άλλοι ρυθµοί, ειδικά

σε Κεφαλονιά και Λευκάδα!

Κι ένα quiz για ... ψαγµένους: σε τι ρυθµό παίζεται ο Γιαργηττός από τη Ζάκυνθο; Εδώ ένα σχετικό βιντεάκι:

http://www.youtube.com/watch?v=3h0UGzmuHgo&feature=related


∆ηµήτρης Ν. ∆ηµοσιεύθηκε: 27 Απρ 2010 01:43 pm




Τόπος: Μεσολόγγι

Στα γρήγορα γιατί πάω για δουλειά για τον Γιαργηττό. Είναι 5ασηµος ρυθµός (2+3).

Θα επανέλθω για περαιτέρω σχολιασµό ρυθµών, χορών αλλά και ζουρνά.


∆ηµήτρης Μου ∆ηµοσιεύθηκε: 27 Απρ 2010 01:55 pm

Ένταξη: 04 Μάϊ 2008


Τόπος: Σύρα

Α, µπράβο!


ntouzenis ∆ηµοσιεύθηκε: 27 Απρ 2010 06:08 pm


posts user.



Τόπος: Χανιά

man0lis έγραψε:

Μια ερώτηση από άσχετο: Το να γράφει τα πρωτόλειά του ένας προπολεµικός συνθέτης κλασσικής

µουσικής σε ένα µέτρο που εναλλάσσεται µέσα στο ίδιο κοµµάτι από 7 σε 9/8, σηµαίνει αυτό που

σκέφτοµαι απλοϊκά ως άσχετος ότι δηλαδή ο άνθρωπος αυτός φλερτάρει µε την παραδοσιακή

µουσική και το ρεµπέτικο; Ή δεν έχει καµιά βάση αυτή η υπόθεση;

Για ποιον µιλας συγκεκριµενα και ποιο εργο ;;

Προφανως εχει ακουσµατα ή εχει επηρεαστει απο το δηµοτικο τραγουδι οπως το λεγανε τοτε. Αλλά και η

εναλλαγη των ρυθµων µεσα σε ενα τραγουδι ειναι κατι σπανιο για τους λαικους δηµιουργους (εννοωντας τους

παραδοσιακους κατα βαση)


2 of 3 6/10/2012 4:13 µµ








Υπαρχει το σµυρνεικο ή αιγαιπελαγιτικο "Κατω στο γυαλο κατω στο περιγυαλι" που ειναι 9/8 και 7/8 και ο

"Τεκετζης" που ειναι 5/8 και 9/8 και αυτα ειναι σπανιες περιπτωσεις γιατι ο κοσµος θελει να χορεψε βασικα, θελει

απλα και κατανοητα πραγµατα... Η δεξιοτεχνια εξαντλειται στους εκτελεστες τραγουδιστη,και οργανοπαιχτες και

απο κει και περα και ο χορευτης πρεπει να δωσει !!

Αργοτερα οι λεγοµενοι εντεχνοι συνθετες του αλλαξαν τα φωτα του 9/8... µε ακραια περπτωση το "Βρεχει στη

φτωχογειτονια" που τυχαινει να ειναι και ενα αριστουργηµα!!

Παντως εξ οσων γνωριζω, ιστορικα πολλοι κλασσικοι συνθετες στην κεντρικη Ευρωπη, αρξάµενοι απο τον

µπαµπα του Γιοχαν Σεµπαστιαν Μπαχ µεχρι το Ντβορακ και τον Λιστ τον 20ο αιωνα, δανειζονταν φορµες,

µελωδιες και αλλα στοιχεια απο τις παραδοσιακες µουσικες του τοπου τους.

Το ιδιο και οι δικοι µας : Κωνσταντινιδης, Σκαλκωτας κλπ

Προσφατα δε ο Μαµαγκακης που ειναι και Γερµανοσπουδαγµενος, διασκευασε καποια ρεµπετικα µε ενδιαφερον

αποτελεσµα !!




posts user.




Πολύ ενδιαφέροντα "∆ηµήτρη µου". ∆εν πρόλαβα να απαντήσω στο κουίζ (χαχα).

Ντουζένη συµφωνώ µαζί σου!









Sprache auswählen



3 of 3 6/10/2012 4:13 µµ






Μετάβαση στη σελίδα Προηγούµενη 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9





man0lis ∆ηµοσιεύθηκε: 01 Ιούν 2010 08:30 pm




Ο συνθέτης που εναλάσσει 7 µε 9/8 σε πρώιµη σύνθεσή του είναι ο Αλέκος Ξένος. Με δεδοµένη την φοβερή

µετέπειτα εχθρότητά του για το ρεµπέτικο σκεφτόµουν µήπως στα νιάτα του είχε νιώσει µια γοητεία για το είδος

την οποία αργότερα πολέµησε και αποκήρυξε µετά βδελυγµίας

_________________



Νίκος Α. Πολίτης ∆ηµοσιεύθηκε: 02 Ιούν 2010 09:27 pm


150 posts user.




Εναλλαγή 7 / 9 σηµου υπάρχει στο µικρασιάτικο Κανελόριζα, που βεβαίως καµµιά σχέση µε ρεµπέτικο δεν έχει.

_________________










Sprache auswählen



1 of 1 6/10/2012 4:13 µµ

Ρεμπέτικοι ρυθμοί

Documents

Transcript of Ρεμπέτικοι ρυθμοί