1910 – 2010100 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΚΑΒΒΑΔΙΑ

«Θα μείνω πάντα ιδανικός κι ανάξιος εραστής

των μακρυσμένων ταξιδιών και των γαλάζιων πόντων,και θα πεθάνω μια βραδιά, σαν όλες τις βραδιές,χωρίς να σχίσω τη θολή γραμμή των οριζόντων.»

(Mal du depart)

Η ζωή του ποιητή

Ο Νίκος Καββαδίας γεννήθηκε στο Νικόλσκι Ουσουρίσκι, μια μικρή επαρχιακή πόλη του Χαρμπίν της Μαντζουρίας το 1910, γιος του μεγαλέμπορου Χαρίλαου Καββαδία και της Δωροθέας το γένος Αγγελάτου, που κατάγονταν από την Κεφαλονιά. Είχε μια μεγαλύτερη αδερφή και δυο μικρότερους αδερφούς. Το 1914, μετά το ξέσπασμα του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, η οικογένεια Καββαδία επισκέφτηκε την Ελλάδα και κατέληξε στο Αργοστόλι ως το 1921, οπότε εγκαταστάθηκε στον Πειραιά. Είχε προηγηθεί η επιστροφή του πατέρα (ως το 1921) στη Ρωσία και η εκεί οικονομική καταστροφή του. Στον Πειραιά, ο Νίκος τέλειωσε τη γαλλική σχολή του Saint Paul και το Γυμνάσιο. Παράλληλα, δημοσίευσε τους πρώτους στίχους του στο περιοδικό της Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας με το ψευδώνυμο Πέτρος Βαλχάλας. Γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή της Αθήνας, μετά το θάνατο του πατέρα του, όμως, αναγκάστηκε να διακόψει τις σπουδές του και να εργαστεί σε ναυτικό γραφείο, συνεχίζοντας τη συνεργασία του με φιλολογικά περιοδικά.

Το 1929 μπάρκαρε στο φορτηγό πλοίο Άγιος Νικόλαος και από το 1930 ξεκίνησε η περίοδος των διαρκών ταξιδιών του, ως το 1936. Το 1932 δημοσίευσε σε συνέχειες την «Απίστευτη ιστορία του Λοστρόμου Νακαχαμόκο» στην εφημερίδα «Πειραϊκόν Βήμα».

Το 1933 εξέδωσε την ποιητική συλλογή «Μαραμπού», που έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από τους κριτικούς. Ακολούθησαν το «Πούσι» (1947) και η «Βάρδια» (μυθιστόρημα - 1954), ενώ μετά το θάνατο του εκδόθηκε και η συλλογή «Τραβέρσο» (1975). Το 1934 η οικογένεια του μετακόμισε στην Αθήνα. Το 1938 κατατάχθηκε στο στρατό και υπηρέτησε στην Ξάνθη. Το 1939 πήρε δίπλωμα ραδιοτηλεγραφητή. Το 1940 υπηρέτησε στην Αλβανία και πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση ως μέλος του Κ.Κ.Ε. Από το 1945 ναυτολογήθηκε ως ραδιοτηλεγραφητής. Το 1953 πήρε το δίπλωμα του Ασυρματιστή Α'. Το 1965 πέθανε η μητέρα του. Το 1968 επισκέφτηκε την Κεφαλονιά μετά από τριάντα πέντε χρόνια απουσίας. Εκεί έγραψε το πεζό «Λι». Πέθανε στην Αθήνα το 1975 από εγκεφαλικό επεισόδιο.

Ο Νίκος Καββαδίας ανήκει σχηματικά στη γενιά του τριάντα, στο χώρο της οποίας, όμως, κατέχει μια ιδιότυπη θέση. Ο ποιητικός του λόγος εξέφρασε την ανάγκη απόδρασης από τη σύγχρονη του ποιητή ελληνική πραγματικότητα, κυρίως, μέσα από τα στοιχεία του κοσμοπολιτισμού και του εξωτισμού. Η γραφή του υπήρξε κυρίως βιωματική και ακολούθησε μια εξελικτική πορεία προς την αφαίρεση και τα όρια του υπερρεαλισμού,

πάντα, όμως, μέσα στο πλαίσιο της παραδοσιακής στιχουργικής φόρμας και ρυθμικής τεχνικής.

Στο έργο του εκφράζεται η περιπέτεια μιας θαλασσινής ψυχής. Κυριαρχεί παντού η θάλασσα: απέραντος δρόμος γνώσεων, διέξοδος του ανικανοποίητου, παρήγορη προέκταση πέρα από τους ασφυκτικούς ορίζοντες του παραδεκτού. Τα λιμάνια: μικροί σταθμοί για λίγη

ξεκούραση. Οι άνθρωποι - επιβάτες: περνούν και φεύγουν. Οι μνήμες: πολλές και συχνά ανώνυμες. Το ταξίδι: χρόνος φευγιού, δρόμος

ελευθερίας. Το ότι έβλεπε τη θάλασσα σα βαπόρι, σωσίβιο του εσωτερικού

του κόσμου το εκφράζει στο ποίημα «Γράμμα στον ποιητή Καίσαρα Εμμανουήλ» (Μαραμπού): «Ξέρω εγώ κάτι που μπορούσε, Καίσαρ να σας σώσει, κάτι που πάντα βρίσκεται σ’ αιώνια εναλλαγή, κάτι που σχίζει τις θολές γραμμές των οριζόντων και ταξιδεύει αδιάκοπα στην ατελείωτη γη». Δέχθηκε επιρροές από τον Λαπαθιώτη, τον Ουράνη, τον Καρυωτάκη, τον Παπανικολάου, τον Εμμανουήλ και τον Καβάφη.

Τον επηρέασε, φυσικά, και ο Γάλλος ποιητής Μπωντλαίρ. Τους ένωνε το κοινό πάθος της περιπέτειας, είχαν παράλληλη τεχνική. Το αναφέρει και ο ίδιος στο ποίημα Gabrielle Didot («κι ένα τραγούδι σκάρωσα σε στυλ μπωντλαιρικό…).

Τρία είναι τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν την ποίησή του και τη σημαδεύουν: α) ο άνθρωπος της θάλασσας και η αγάπη του γι’ αυτήν, β) η γυναίκα με όλες τις μορφές της που μεταβάλλονται μέσα στον ανάλογο χώρο και γ) ο θάνατος. (Κωστούλα Μητροπούλου). Η ποίηση του Καββαδία λειτουργεί σαν έκφραση καθημερινή, σαν τις λέξεις που μεταχειρίζονται οι άνθρωποι για να εκφράσουν τα πιο βαθιά τους κρυμμένα αισθήματα, «ψάχνει την τελειότητα της γραφής». (Κωστούλα Μητροπούλου).

Τα ποιήματα του Καββαδία δίνουν μιαν ανακούφιση και μια παρηγοριά, γιατί προέρχονται από μια γνήσια ποιητική ψυχή που είναι πλασμένη να τραγουδάει. Μας ξαφνιάζει, γιατί δείχνει πρώιμη ωριμότητα, δύναμη και μας συγκινεί παράδοξα. Στόχος που βγαίνει από τα βάθη, , ευαισθησία, πείρα ζωής και ψυχική ουσία. Δεν είναι πρωτότυπος στην εύρεση φραστικών μέσων ούτε αυτόφωτος. Μα δεν είναι μιμητής, έχει τόση ειλικρίνεια όση αρκεί για να πείσει τον αναγνώστη.

ΜΕΛΟΠΟΙΗΣΕΙΣΗ Μαρίζα Κωχ πρέπει να είναι η πρώτη που μελοποίησε και

τραγούδησε Καββαδία, αφού το πρώτο της LP «Μαρίζα Κωχ» του 1977 περιλαμβάνει 8 ποιήματα, ως εξής :

Φάτα Μοργκάνα, Πούσι, Αρμίδα, Μουσώνας, Σταυρός του Νότου, Θεσσαλονίκη ΙΙ, Νανούρισμα, Μαραμπού.

Ο Θάνος Μικρούτσικος μελοποίησε με εξαιρετική επιτυχία 11 ποιήματα του Νίκου Καββαδία που κυκλοφόρησαν σε δίσκο το 1979 με τίτλο «Ο Σταυρός του Νότου»:

Kuro siwo, Θεσσαλονίκη, Σταυρός του Νότου, Ένα μαχαίρι, Γυναίκα, Ένας Νέγρος Θερμαστής από το Τζιμπουτί, Federico Garcia Lorca, Αρμίδα, Cambay's Water, Εσμεράλδα, Πικρία.

Το 1986 οι «Ξέμπαρκοι» κυκλοφόρησαν το CD «Νίκος Καββαδίας, S/S IONION 1934». Περιλαμβάνει 11 ποιήματα μελοποιημένα από τους Ηλία Αριώτη και Νότη Χασάπη, οι οποίοι είναι και οι κύριοι ερμηνευτές. Συμμετέχει η Δήμητρα Γαλάνη. Είναι ένα αξιόλογο έργο με μια μουσική προσέγγιση πολύ διαφορετική από του Μικρούτσικου. Τα τραγούδια είναι τα εξής:

Ένας Δόκιμος Στη Γέφυρα Εν Ωρα Κινδύνου, Αντινομία, Οι Γάτες Των Φορτηγών, Πούσι, Οι Προσευχές Των Ναυτικών, Γράμμα Ενός Αρρώστου (Δήμητρα Γαλάνη), Θεσσαλονίκη ΙΙ.

Το 1992, ο Θάνος Μικρούτσικος επανήλθε με το διπλό CD «Γραμμές των Οριζόντων» με 17 μελοποιημένα ποιήματα του Καββαδία, από τα οποία 11 είναι νέες εκτελέσεις του προηγούμενου δίσκου, ενώ 6 είναι καινούργια. Τα τραγούδια είναι τα εξής:

Καραντί, Θεσσαλονίκη, Ένας Νέγρος Θερμαστής από το Τζιμπουτί, Εσμεράλδα, Οι Εφτά Νάνοι Στο S/S Cyrenia, Λύχνος Του Αλαδδίνου, A Bord De L΄ "Aspasia”, Federico Garcia Lorca, Αρμίδα, Γυναίκα, William George

Allum, Ο Πιλότος Νάγκελ, Σταυρός του Νότου, Cambay's Water, Πικρία, Kuro Siwo, Ένα Μαχαίρι.