Αλλά το βασικό, το κύριο γνώρισμα της άσκησης του, ήταν η πλήρης υποταγή στον Γέροντα του, η απόλυτη εξάρτηση

του απ' αυτόν, η ολοκληρωτική εξαφάνιση του θελήματος του μέσα στο θέλημα εκείνου, η γεμάτη αγάπη,

εμπιστοσύνη και θαυμασμό αφοσίωση του στον Γέροντα του, η ταύτιση του με εκείνον, η όποια τον έκανε δεκτικό

της διοχέτευσης των βιωμάτων του στη δική του ζωή.

Έτσι το αγράμματο παιδί της δευτέρας δημοτικού, παρακολουθώντας με θερμή αγάπη τά ιερά λόγια, που μιλούσαν

για τον αγαπημένο του Χριστό μας, χρησιμοποιώντας ως λεξικό, όπως ο ίδιος έλεγε, την ίδια την Αγία Γραφή και

ερμηνεύοντας τα άγνωστα διά των γνωστών, κατάφερε σε λίγα χρόνια να μάθει όσα εμείς με σχολεία και πανεπι-

στήμια, με βιβλία και δασκάλους και ανέσεις, άλλα χωρίς φλόγα ζήλου, δεν μαθαίνουμε σε πολλά.

ΠΟΛΥΚΛΙΝΙΚΗ

Ο Γέροντας Πορφύριος, ελλείψει τυπικών προσόντων, ελάμβανε ως εφημέριος της Πολυκλινικής μηδαμινές

αποδοχές, οι οποίες δεν επαρκούσαν για τη συντήρηση τόσο του εαυτού του, όσον και των γονέων του και μερικών

άλλων στενών οικείων του, των οποίων την προστασία είχε αναλάβει. Γι αυτό αναγκάσθηκε να εργασθεί βιοπο-

ριστικά και οργάνωσε μαζί τους διαδοχικά ορνιθοτροφείο και πλεκτήριο. Επί πλέον, από ζήλο για τη

μυσταγωγικότερη τέλεση των ιερών ακολουθιών, επιδόθηκε στη σύνθεση αρωμάτων, καταλλήλων για την

παρασκευή του χρησιμοποιουμένου στη θεία λατρεία μοσχοθυμιάματος, επιτυγχάνοντας άριστα αποτελέσματα.

Μάλιστα κατά την δεκαετία του 1970 είχε επιτύχει την πρωτότυπη εφεύρεση, να ενοποιήσει το καρβουνάκι με το

άρωμα του θυμιάματος και να θυμιατίζει μόνο με το δικής του συνθέσεως βραδύκαυστο καρβουνάκι, το οποίο

απέπνεε πνοή ευωδίας πνευματικής. Αλλά, όπως φαίνεται, τις λεπτομέρειες της εφευρέσεως αυτής δεν τις

αποκάλυψε.

Από το 1955 είχε μισθώσει από την ιερά Μονή Πεντέλης το βρισκόμενο στην Παλαιά Πεντέλη μονύδριο του "Αγίου

Νικολάου με την αγροτική περιοχή του, την όποια καλλιεργούσε συστηματικά και φιλόπονα, θέλοντας να συστήσει

εκεί το ησυχαστήριο, που τελικά εγκατέστησε άλλου. Βελτίωσε τις πηγές, κατασκεύασε αρδευτικό δίκτυο, φύτεψε

πολλά δένδρα και με σκαπτικό μηχάνημα, το όποιο χειριζόταν ο ίδιος, καλλιεργούσε τη γη. Όλα αυτά παράλληλα

προς το εφημεριακό και εξομολογητικό του έργο.

Εκτιμούσε ιδιαιτέρως την εργασία και καμιά ανάπαυση δεν επέτρεπε στον εαυτό του, γνωρίζοντας από πείρα και όχι

από τα βιβλία αυτό, που γράφει ο αβάς Ισαάκ ο Σύρος: «Ο θεός και οι άγγελοι αυτού εν ανάγκαις χαίρουσιν, ο δε

διάβολος και οι εργάται αυτού εν αναπαύσει».

Σκιαγραφία

Το κύριο χαρακτηριστικό του Γέροντος Πορφυρίου σ' όλη τη διάρκεια του επίγειου βίου του υπήρξε η άκρα

ταπείνωση του. Συμπορεύονταν μαζί μ' αυτήν ή απόλυτη υπακοή του, η ζέουσα αγάπη του, η αγόγγυστη υπομονή

του στους αφόρητους πόνους, η σοφή διάκρισή του, η ασύλληπτη διόρασή του, η απέραντη φιλομάθεια του, η σε

ποικίλα θέματα εξειδικευμένη γνώση του, δώρο της κατά Θεό και όχι της κατά κόσμο ανύπαρκτης σπουδής του, η

ανεξάντλητη φιλοπονία και εργατικότητα του, η αδιάλειπτη, ταπεινή και, για το λόγο αυτό, αποτελεσματική

προσευχή του. Επίσης το ακραιφνώς Ορθόδοξο, αλλά χωρίς κανένα φανατισμό, φρόνημά του, το ζωηρό, αλλά

κατά το πλείστον άγνωστο και αφανές, ενδιαφέρον του για τα προβλήματα της αγίας μας Εκκλησίας, οι επιτυχείς

συμβουλές του, η πολυμέρεια των διδαχών του, η μακροθυμία του πνεύματος του, η βαθύτατη ευλάβειά του, η

βαθύτατη ιεροπρέπεια των ακολουθιών, που τελούσε και το μέχρι πρότινος με μεγάλη επιμέλεια διαφυλαγμένο

κρυφό της εκτεταμένης προσφοράς του.

Ο Γέροντας Πορφύριος τα τελευταία χρόνια παραπονιόταν πολύ για το ότι, δηλαδή, πολλοί εμφανίζονταν ως

πνευματικά του παιδιά και άφηναν να υπονοηθεί ότι έκαναν το έκαναν με την ευλογία του ή την έγκριση του, ενώ

αυτός ούτε ήξερε ούτε ενέκρινε τις ενέργειές τους. Μάλιστα δύο φορές παράγγειλε να συνταχθούν σχετικές

ενημερωτικές επιστολές, που θα δημοσιεύονταν για κατατόπιση των χριστιανών. Αλλά και τις δύο φορές ανακάλεσε

την εντολή της δημοσίευσής τους.

Ένα παράδειγμα. Γύρω από διάφορα εκκλησιαστικά ζητήματα, που διχάζουν τους πιστούς, ο Γέροντας είχε πάρει

κάποια θέση, που την γνωρίζουν, όμως, μόνο λίγοι, στους οποίους έπρεπε να την εκμυστηρευθεί.

Έρχονταν, όμως, στο Γέροντα εκφραστές και οπαδοί και υποκινητές καμιά φορά και της μιας και της άλλης

παρατάξεως. Δεν είναι σωστό να παραδεχθεί κανείς ότι, επειδή είδε ή έβλεπε συχνά τον τάδε στο Γέροντα, η στάση

που τηρεί αυτός σε κάποιο ζήτημα είναι η ευλογημένη από το Γέροντα. Μακάρι όσοι τον πλησίασαν να είχαν

εγκολπωθεί τις συμβουλές του και, γενικά, το πνεύμα του.

Το πνεύμα του αυτό σε γενικές γραμμές ήταν η άκρα υποταγή στην «επίσημη» Εκκλησία, χωρίς την έγκριση της

οποίας τίποτε δεν έκανε. Γνώριζε εκ πείρας, εν Πνεύματι Αγίω, ότι οι επίσκοποι ως διάδοχοι των αποστόλων είναι

φορείς της θείας Χάριτος, ανεξάρτητα από την προσωπική τους αρετή. Γιατί αισθανόταν αισθητά τη θεία Χάρη και

έβλεπε που ενεργεί και που δεν ενεργεί. Και τόνιζε το γραφικό ότι στους υπερήφανους η Χάρη αντιτάσσεται και όχι

στους αμαρτωλούς, μα ταπεινούς.

Γι' αυτούς τους λόγους και δεν συμφωνούσε με τις ενέργειες που προκαλούν έριδες και διχασμούς στην Εκκλησία

ούτε με τις δια λόγων ή έργων επιθέσεις κατά των επισκόπων της, αλλά συμβούλευε πάντοτε την εξεύρεση λύσεων

μέσα στην Εκκλησία και από την Εκκλησία για όλα τα ενδοεκκλησιαστικά προβλήματα, με προσευχή και ταπείνωση

και μετάνοια. Καλύτερα, έλεγε, να σφάλλουμε μέσα στην Εκκλησία, παρά να πράττουμε ορθά έξω απ' αυτήν.

Δίδασκε ο Γέροντας ότι το βασικό στοιχείο της πνευματικής εν Χριστώ ζωής, το μέγα μυστήριο της πίστεως μας, είναι

η εν Χριστώ ενότητα, η αίσθηση της ταυτίσεώς μας με τον αδελφό μας, το να σηκώνουμε αλλήλων τα βάρη, να

ζούμε, να βιώνουμε τον άλλο ως τον εαυτό μας, να λέμε «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν ΜΕ» και μέσα σ' αυτό το

«ΜΕ» να είναι ολόδικός μας ο πόνος του και το πρόβλημα του, να πάσχουμε όπως πάσχει, να χαίρουμε όπως χαίρει,

δική μας να είναι η πτώση του, δική μας και η ανόρθωσή του.

Γι' αυτό και τα τελευταία λόγια του, η τελευταία παράκλησή του προς το Θεό, η ύστατη προσευχή και η υπέρτατη

επιθυμία του ήταν «ίνα ώσιν εν». Για να είμαστε ένα. Αυτός ήταν ο πόνος του, αυτή ήταν η λαχτάρα του, αυτή είναι

και η ευχή του.

Μ' αυτό το θαυμαστό και απλό τρόπο, πόσα προβλήματα δεν λύνονται και πόσες αμαρτίες δεν αποφεύγονται. Έπεσε

ο αδελφός μου; Εγώ έπεσα. Πώς να τον κατακρίνω, αφού εγώ είμαι ο φταίχτης; Προ όδευσε ο αδελφός μου; Εγώ

προόδευσα. Πώς να τον φθονήσω, αφού εγώ είμαι ο κερδισμένος;

Ήξερε ο Γέροντας ότι ο πονηρός σ' αυτό το σημείο μας πολεμά γερά, γιατί αυτό είναι το ασθενές μας σημείο.

Στήνουμε το δικό μας θέλημα, διαχωρίζουμε τη θέση μας, θέλουμε ν' αποφύγουμε μόνοι εμείς τις συνέπειες των

πράξεων του άλλου, να σωθούμε εμείς ξεχωριστά χωρίς εκείνον.

Όταν, όμως, τέτοιο πνεύμα επικρατεί μέσα μας, σωτηρία δεν υπάρχει για μας. Εμείς πρέπει να θέλουμε να σωθούμε

μαζί με όλους, να λέμε μαζί με τον Άγιο του Θεού: Αν δεν σώσεις, Κύριε, και όλους αυτούς, διάγραψε και μένα από

το βιβλίο της Ζωής- ή μαζί με τον απόστολο του Χριστού: θα ευχόμουν να είμαι εγώ ανάθεμα από του Χριστού υπέρ

των αδελφών μου, των συνανθρώπων μου.

Αυτή είναι η αγάπη, αυτή είναι η δύναμη του Χριστού, αυτή είναι η ουσία του Θεού. Και αυτός είναι ο βασιλικός

δρόμος της πνευματικής ζωής. Ν' αγαπήσουμε το Χριστό που είναι το ΠΑΝ, αγαπώντας όλους τους αδελφούς του,

τους ελαχίστους, δι' ούς Χριστός απέθανεν.

Ο π. Γεώργιος Μεταλληνός αναφέρει: «Δεν είναι οι ακαδημαϊκές γνώσεις, που κάνουν τον άνθρωπο παιδαγωγό,

αλλά, πρωτίστως και κυρίως, η χάρη του Αγίου Πνεύματος, η οποία ενισχύει και εμπεδώνει τις γνώσεις, που

αποκτούμε με την παιδεία.

Πολλοί έχουν την εντύπωση ότι ο σύγχρονος κληρικός πρέπει να είναι άριστα καταρτισμένος παιδαγωγικά. Οι άγιοι

μας, όπως ο Γέρων Πορφύριος, ο οποίος είχε στοιχεία αγιότητας, έρχονται να μας δείξουν ότι προηγείται η χάρη και

έπεται η παιδεία. Να υπάρχει και η παιδεία, δεν καταργείται, αλλά να προηγείται η χάρη. Ένας αγράμματος, δηλαδή,

κληρικός ή μοναχός, ο οποίος έχει τη χάρη του Αγίου Πνεύματος, είναι χίλιες φορές καλύτερος από ένα εγγράμματο

παιδαγωγό, ο οποίος δεν έχει χάρη.

Ο Γέρων Πορφύριος, λοιπόν, στη διάρκεια εκείνης της συνάντησης μας, μου περιέγραψε τό χαρακτήρα της

θυγατέρας μου και του μεγαλύτερου γιού μου. Εγώ ένιωθα να πέφτω από τα σύννεφα, διότι ήσαν σαν να είχε ζήσει

τα παιδιά μου όσα χρόνια τα έζησα εγώ.

Μου είπε, λοιπόν, για το ένα μου παιδί ότι πρέπει να το αντιμετωπίζω με περισσότερη προσευχή. Μου είπε

συγκεκριμένα γι΄ αυτό το παιδί μου: «Όσα θα έλεγες σ' αυτό το παιδί σου, αφού έχει κάποιες αντιδράσεις λόγω του

χαρακτήρα του, να τα λες στο Θεό. Γονάτιζε στο Θεό και, δια της χάριτος του Θεού, τα λόγια σου θα μεταβιβάζονται

στο παιδί σου».

Για το άλλο παιδί μου είπε: «Αυτό το παιδί σου δέχεται τα λόγια σου, αλλά να προσέξεις. Δέχεται μεν τα λόγια σου,

αλλά εύκολα τα ξεχνά. Επομένως, πάλι θα γονατίζεις και θα ζητάς τη χάρη του Θεού, ώστε ο πατρικός λόγος σου να

πέφτει σε γη αγαθή, για να μπορεί να καρποφορήσει».

Δεν είναι οι γνώμες των λογίων, των διανοουμένων, που βαραίνουν στο θέμα της αγιότητας. Δεν είναι οι κοσμικές

γνώσεις, που μπορούν να πιστοποιήσουν την αγιότητα, αλλά μόνο η χάρη του Αγίου Πνεύματος.

Όσον αφορά το θέμα της αγωγής των παιδιών τόνιζε πάρα πολύ να μη ασκείται καταπίεση επάνω σ' αυτά, να μην

είναι, δηλαδή, πιεστική η αγωγή, διότι τότε φέρει αντίθετα αποτελέσματα. Κι ο λόγος του αυτός ήταν, πράγματι,

πολύτιμος και συνετέλεσε, ώστε πάρα πολλοί γονείς ν' αλλάξουν γραμμή πλεύσεως και πολλά παιδιά, τα οποία

κυριολεκτικά βασανίζονταν από την καλών προθέσεων καταπίεση των γονέων τους, να βρουν τον δρόμο τους και να

ηρεμήσουν.

Του άρεσε να μιλά συχνά για την αγάπη. Χαρακτηριστικά έλεγε ότι το μίσος λερώνει την ψυχή. Έλεγε ακόμη πώς,

όταν ένας αδελφός μας έχει κάποιο πρόβλημα, να συγκεντρωνόμαστε πολλοί μαζί και να κάμνουμε κοινή προσευχή

γι' αυτό το θέμα.

Συνεχώς μιλούσε για την αγάπη προς το Χριστό. «Όταν αγαπήσουμε το Χριστό», έλεγε, «η ψυχή μας ελευθερώνεται

από το φόβο». Συχνά χρησιμοποιούσε τα λόγια του αγίου Ιωάννου του θεολόγου: «Η αγάπη έξω βάλλει τον φόβον».

Ο Άγιος Πορφύριος δεν δεχόταν την ενασχόληση με τα αρνητικά- ήθελε τα πάντα να είναι θετικά και φωτεινά. Έλεγε

χαρακτηριστικά: «Βρίσκεσαι μέσα σ' ένα σκοτεινό δωμάτιο και κουνάς τά χέρια σου και προσπαθείς μ' αυτό τον

τρόπο να διώξεις το σκοτάδι. Δεν φεύγει, όμως, έτσι το σκοτάδι. "Άνοιξε το παράθυρο, για να μπει το φως και μόνο

του τότε θα φύγει το σκοτάδι. Το φώς είναι εκείνο, που θα διώξει το σκοτάδι. Να μελετούμε, λοιπόν, την Αγία Γραφή,

τους βίους των αγίων, τους Πατέρες- αυτό είναι το φώς, που θα διώξει το σκοτάδι». Χρησιμοποιούσε πολύ συχνά

αυτή την εικόνα.

Κάτι, που ήταν ιδιαίτερα εντυπωσιακό στο Γέροντα Πορφύριο, ήταν ότι θαύμαζε κι αξιοποιούσε πολύ τις εφευρέσεις,

την τεχνολογία, θαύμαζε, που ο θεός έδωσε στον άνθρωπο την ικανότητα να κάνει τέτοιες ανακαλύψεις και

συνιστούσε στα πνευματικά του παιδιά να χρησιμοποιούν την τεχνολογία. «Επιτρέπεται», έλεγε, «να βοηθά ο Θεός

τον άνθρωπο να κάνει τόσες εφευρέσεις και να τις χρησιμοποιεί ο διάβολος, ενώ εμείς οι χριστιανοί να μην τις

χρησιμοποιούμε;»

Κάτι βασικό, που χαρακτήριζε το Γέροντα Πορφύριο, ήταν το ότι ήθελε, οτιδήποτε περνούσε από τα χέρια του, να το

κάνει τέλειο. Έτσι, για ν' αναφέρουμε ένα μόνο παράδειγμα, όταν επρόκειτο ν' αρχίσει να κτίζει το Ησυχαστήριο στο

Μήλεσι, ενδιαφέρθηκε κατ' αρχήν για τη διαδρομή του ήλιου, ώστε το χειμώνα να μην έχουν ανήλιαγα δωμάτια όσοι

θα έμεναν εκεί. Επίσης εξέτασε το θέμα της υγρασίας, πώς φυσά ο άνεμος κ.ο.κ., ώστε όλα να είναι τέλεια. Ήθελε

όσο ήταν δυνατό την πληρότητα και την τελειότητα.

κρουσταλλάκης

Σύμφωνα με τη διδασκαλία του Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου, ο Άγιος είναι ο πνευματικός πατέρας των πιστών,

είναι η ζωντανή παρουσία του Χριστού, είναι ο τέλειος, ο αναγεννηθείς εν Χριστώ άνθρωπος, η εστία του Θείου

φωτός, το πρότυπο της πνευματικής ζωής. Ο Άγιος είναι η παρουσία της Χάριτος μέσα στον κόσμο της αμαρτίας: "ου

δε επλεόνασεν η αμαρτία, υπερεπε-ρίσσευσεν η Χάρις" (Ρωμ. ε', 20).

Είναι πολύ δύσκολο, σχεδόν αδύνατο, να αντιληφθούμε εμείς οι λογοκρατούμενοι άνθρωποι της εποχής μας, των

οποίων η συνείδηση κατακλύζεται από την αίσθηση της πεζής πραγματικότητας, πως η αγιότητα είναι δίπλα μας,

είναι μια εμπειρία του τώρα, δεν είναι μία αποστασιοποιημένη από τα γήινα πνευματική κατάσταση του

παρελθόντος. Είναι σχεδόν αδύνατον η πεπερασμένη λογική να μας επιτρέψει να πιστέψουμε πως είμαστε

"συμπολίται των αγίων και οικείοι του Θεού" (Έφεσ. β', 19).

Οι άγιοι είναι οι ασήμαντοι, οι αφανείς κατά κόσμο, η εξουθένωση και η ασημαντότητα του κόσμου, συγχρόνως

όμως είναι και η υπέρβαση, η κατάφαση, το μεγαλείο του κόσμου. "Αλλά τα μωρά του κόσμου εξελέξατο ο Θεός, ίνα

τους σοφούς καταισχύνη και τα ασθενή του κόσμου εξελέξατο ο Θεός, ίνα καταισχύνη τα ισχυρά, και τα αγενή του

κόσμου και τα εξουθενημένα εξελέξατο ο Θεός, και τα μη όντα, ίνα τα όντα κατάργηση" (Α' Κορ. α', Ι 27-28).

Όποιος θέλει να γίνει χριστιανός, πρέπει πρώτα να γίνει ποιητής. Αυτό είναι! Πρέπει να πονάς. Ν’ αγαπάς και να

πονάς. Να πονάς γι’ αυτόν που αγαπάς. Η αγάπη κάνει κόπο για τον αγαπημένο. Όλη νύχτα τρέχει, αγρυπνεί,

ματώνει τα πόδια, για να συναντηθεί με τον αγαπημένο. Κάνει θυσίες δεν λογαριάζει τίποτα, ούτε απειλές ούτε

δυσκολίες εξαιτίας της αγάπης.

Αν στραπατσαριστεί η ψυχή και γίνει ανάξια της αγάπης του Χριστού διακόπτει ο Χριστός τις σχέσεις διότι ο Χριστός

«χοντρές» ψυχές δεν θέλει κοντά Του. Η ψυχή πρέπει να συνέλθει πάλι, για να γίνει άξια του Χριστού, να μετανοήσει

«έως εβδομηκοντάκις επτά». Η μετάνοια η αληθινή θα φέρει τον αγιασμό. Όχι να λες «πάνε τα χρόνια μου χαμένα,

δεν είμαι άξιος» αλλά μπορείς να λες «θυμάμαι κι εγώ τις μέρες τις αργές που δεν ζούσα κοντά στον Θεό».

Για να μη ζείτε στο σκοτάδι, γυρίστε το διακόπτη της προσευχής, ώστε να έλθει το θείο φως στην ψυχή σας. Στο

βάθος του είναι σας θα φανεί ο Χριστός. Εκεί, στο βάθος είναι η Βασιλεία του Θεού.

Να μην εκβιάζομε με τις προσευχές μας τον Θεό. Να μη ζητάμε απ’ τον Θεό να μας απαλλάξει από κάτι, ασθένεια

κ.λπ. ή να μας λύσει τα προβλήματά μας, αλλά να ζητάμε δύναμη και ενίσχυση από Εκείνον, για να τα υπομένομε.

Όπως Εκείνος κρούει με ευγένεια την πόρτα της ψυχής μας, έτσι κι εμείς να ζητάμε ευγενικά αυτό που επιθυμούμε κι

αν ο Κύριος δεν απαντάει, να σταματάμε να το ζητάμε.

Εύκολα ευκολότατα ο Χριστός μπορεί να μας δώσει ότι επιθυμούμε. Και κοιτάξτε το μυστικό. Το μυστικό είναι να μην

το έχετε στο νου σας καθόλου να ζητήσετε το συγκεκριμένο πράγμα. Το μυστικό είναι να ζητάτε την ένωσή σας με

τον Χριστό ανιδιοτελώς, χωρίς να λέτε, «δώσ’ μου τούτο, εκείνο …».

Η αγάπη προς τον Θεό είναι ανώτερη, όταν εκφράζεται ως ευγνωμοσύνη. Είναι ανάγκη ν’ αγαπάμε, όχι ως καθήκον,

αλλ’ όπως είναι η ανάγκη να τρώμε.

ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ

Ο Άγιος Πορφύριος έχει διατυπώσει μια σημαντική παιδαγωγική θεωρία που αναφέρεται κυρίως σε θέματα

συμβουλευτικής των νέων, ποιμαντικής των γονέων και παιδαγωγικής της οικογένειας. Αυτή η θεωρία του

αποτελεί την πεμπτουσία της μακροχρόνιας εξομολογητικής, συμβουλευτικής και καθοδηγητικής του πείρας.

Βασίζεται κατά κύριο λόγο στη φωτισμένη ψυχοδιαγνωστική του ικανότητα.

O Γέρων Πορφύριος ήταν ένας γνήσιος πνευματικός πατέρας, ο οποίος είχε φθάσει σε υψηλά μέτρα

πνευματικότητας και γι' αυτό μπορούσε να λειτουργεί ως παιδαγωγός και σύμβουλος. Η παιδαγωγική που εφάρμοζε,

θεμελιωμένη πάνω στη λειτουργία της πνευματικής πατρότητας, είναι η παιδαγωγική των Πατέρων της Εκκλησίας,

πού διασώζεται μέχρι των ήμερων μας μέσω της ησυχαστικής και Φιλοκαλικής Εκκλησιαστικής παράδοσης.

Η παιδαγωγική της πνευματικής πατρότητας αποτελεί μία χαρισματική δωρεά του Αγίου Πνεύματος, η οποία

εξαρτάται άμεσα από την όλη προσωπικότητα του πνευματικού πατέρα. Εξαρτάται κυρίως από το επίπεδο της

πνευματικής και συναισθηματικής του ωριμότητας, από την εσωτερική «Πνευμα-τοδίδακτη σοφία» και όχι τόσο την

κατά κόσμο ψυχολογική εμπειρία και την επιστημονική παιδαγωγική του κατάρτιση.

Η μέγιστη των αρετών του ήταν η διάκριση. Ο όσιος Γέροντας ήταν κυρίως παιδαγωγός διακρίσεως. Στην

παιδαγωγική τέχνη της διακρίσεως βασίζεται η συμβουλευτική και η καθοδήγηση των ψυχών, μια διαδικασία που

άλλοτε μπορεί να είναι προληπτική και άλλοτε θεραπευτική.

Το «άνοιγμα» των ψυχών ήταν αποτέλεσμα της αδιάλειπτης ευχής του Γέροντα. Το άνοιγμα αγκάλιαζε την ευχή, η

ευχή διεύρυνε το άνοιγμα. Έτσι οι ψυχές μεταβάλλονταν συνεχώς σε γη διψασμένη, σε γη νοτισμένη, έτοιμη να

δεχτεί στα σπλάγχνα της το σπόρο και να καρπίσει. Τότε ο Γέροντας επέλεγε την ορθή μέθοδο συμβουλής και

καθοδήγησης, που είχε ανάγκη το συγκεκριμένο πρόσωπο. Έτσι, παρατηρούμε πως ο διακριτικός πνευματικός

πατέρας, με τη Χάρη του Θεού, λειτουργούσε ως παιδαγωγός και σύμβουλος σύμφωνα με θεμελιώδεις αρχές της

σύγχρονης ποιμαντικής συμβουλευτικής και παιδαγωγικής. Ο Γέροντας εφάρμοζε στο καθοδηγητικό του έργο την

αρχή της εξατομίκευσης. Θεωρούσε κάθε άνθρωπο ως απόλυτη αξία, ως μοναδική και ανεπανάληπτη

προσωπικότητα. Κατανοούσε και σεβόταν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του καθενός, όπως επίσης και την προσωπική

του ελευθερία. Έτσι, ο Άγιος αντιμετώπιζε κάθε πρόβλημα ξεχωριστά, σύμφωνα με την ιδιαιτερότητα του. Ποτέ δεν

συμβούλευε με τον ίδιο τρόπο δύο ανθρώπους. Μπορούσε σε δέκα ανθρώπους, που τον είχαν συμβουλευτεί για το

ίδιο θέμα, να δώσει δέκα διαφορετικές απαντήσεις.

Δεν τον απασχολούσε ή εξωτερική εμφάνιση των ανθρώπων και μάλιστα των νέων και δεν αντιδρούσε απορριπτικά ή

αρνητικά στην εξωτερική εκκεντρικότητα και προκλητικότητα τους. Κοιτούσε τα βαθύτερα στρώματα της ψυχής τους,

τα κίνητρα, το υπόβαθρο της συμπεριφοράς τους, γιατί γνώριζε ότι, αν τακτοποιηθούν τα εσωτερικά του ανθρώπου,

αυτομάτως θα τακτοποιηθούν και τα εξωτερικά.

Στην συμβουλευτική του απέφευγε τις ακρότητες και τις υπερβολές, διότι, όπως πίστευε, αυτές δεν συμβάλλουν στην

πνευματική προαγωγή και τη συναισθηματική ωρίμαση του νέου άνθρωπου. Αντίθετα, χρησιμοποιούσε μεθόδους

και μέσα, όπως ή μετριοπάθεια, ή απέραντη αγάπη, ή έλλογη επιείκεια, η σιωπή, τα όποια προσελκύουν την ψυχή

του ανθρώπου σε θεραπεία και νήψη.

Παράδειγμα: Όταν ο Άγιος υπηρετούσε ακόμη στην "Πολυκλινική Αθηνών", μια μέρα, καθώς περπατούσε στην

περιοχή της Ομόνοιας μαζί με δύο δικές του κοπέλες, πνευματικά του παιδιά, είδε απ' απέναντι να έρχεται μια νεαρή

με προκλητική εμφάνιση. Φορούσε το γνωστό «σούπερ μίνι», που ήταν η μόδα της εποχής εκείνης. Μόλις την

αντίκρισαν, λέει ο Γέροντας:

— "Τί λέτε; Τί σκέπτεστε; Την κατακρίνετε αυτή την κοπέλα;"

— "Όχι, Γέροντα", απάντησαν αυτές, γνωρίζοντας τις θέσεις του.

— "Καλά κάνετε και δεν την κατακρίνετε", είπε ο Άγιος. "Να μην κρίνετε τους ανθρώπους από την εξωτερική

εμφάνιση. Αυτή η κοπέλα που βλέπετε έχει θαυμάσια ψυχή! Έχει δυναμισμό ψυχής. Αυτό που κάνει τώρα, δηλαδή

που προκαλεί, οφείλεται στη δύναμη της ψυχής της· Φανταστείτε τί θα γίνει αν αυτή η κοπέλα γνωρίσει το Χριστό,

εάν μάθει όσα ξέρετε εσείς. Τότε ασφαλώς θα φτάσει πολύ ψηλά!".

Αυτός ήταν ό τρόπος της συμβουλευτικής και της παιδαγωγικής του πατρός Πορφυρίου. Καθοδηγούσε τους

αδελφούς βιωματικά και εποπτικά.

Η αγωγή των παιδιών αρχίζει απ’ την ώρα της συλλήψεώς τους. Το έμβρυο ακούει κι αισθάνεται μέσα στην κοιλιά

της μητέρας του. Ναι ακούει και βλέπει με τα μάτια της μητέρας. Αντιλαμβάνεται τις κινήσεις και τα συναισθήματα

της, παρόλο που ο νους του δεν έχει αναπτυχθεί. Σκοτεινιάζει το πρόσωπο της μάνας, σκοτεινιάζει κι αυτό. Νευριάζει

η μάνα, νευριάζει κι αυτό. Ότι αισθάνεται η μητέρα, λύπη, πόνο, φόβο, άγχος κ.λπ. τα ζει κι αυτό. Αν η μάνα δεν το

θέλει το έμβρυο αν δεν το αγαπάει αυτό το αισθάνεται και δημιουργούνται τραύματα στην ψυχούλα του, που το

συνοδεύουν σ’ όλη του τη ζωή.

Να προσεύχεσαι και, όταν πρέπει, να μιλείς στα παιδιά με αγάπη. Πιο πολύ να κάνεις προσευχή και λίγα λόγια να

τους λέγεις. Πολλή προσευχή και λίγα λόγια σε όλους. Να μη γινόμαστε ενοχλητικοί, αλλά να προσευχόμαστε

μυστικά και μετά να μιλάμε κι ο Θεός θα μας βεβαιώνει μέσα μας αν η ομιλία μας είναι δεκτή στους άλλους. Αν δεν

είναι πάλι, δεν θα μιλάμε. Θα προσευχόμαστε μυστικά μόνο. Διότι και με το να μιλάμε, γινόμαστε ενοχλητικοί και

κάνομε τους άλλους ν’ αντιδρούν και καμιά φορά ν’ αγανακτούν. Γι’ αυτό πιο καλά είναι να τα λέει κανείς μυστικά

στην καρδιά των άλλων παρά στ’ αυτί τους, μέσω της μυστικής προσευχής.

Αυτό που γίνεται με τους γονείς, μπορεί να γίνει και με τους εκπαιδευτικούς. Με την προσευχή και την αγιοσύνη

μπορείτε να βοηθήσετε και τα παιδιά στο σχολείο. Μπορεί να τα επισκιάσει η χάρις του Θεού και να γίνουν καλά.

Μην προσπαθείτε με ανθρώπινους τρόπους να διορθώσετε κακές καταστάσεις. Δεν έρχεται κανένα καλό

αποτέλεσμα. Μόνο με την προσευχή θα φέρετε αποτέλεσμα. Να επικαλείσθε τη θεία χάρη για όλους. Να πάει η θεία

χάρις μέσα στην ψυχή τους και να τους αλλοιώσει. Αυτό θα πει χριστιανός.

Σε μια καθηγήτρια που μόλις επρόκειτο να διοριστεί και να αναλάβει υπηρεσία ο Άγιος την συμβούλεψε: «Όταν θα

πηγαίνεις προς το σχολείο να λέγεις την ευχή "Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον με". Όταν θα μπαίνεις στην τάξη να

αισθάνεσαι, ότι μπαίνεις στην εκκλησία. Να αντιμετωπίζεις τα παιδιά με αγάπη και αυστηρότητα. Αυτά, επειδή θα

αισθάνονται την αγάπη σου, θα κατανοούν την αυστηρότητα σου και θα σε αγαπούν. Και, εάν κάποιο παιδί

παρουσιάζει ιδιαίτερα προβλήματα και δημιουργεί δυσάρεστες καταστάσεις, να δίνεις το όνομα του στον ιερέα να

το μνημονεύει στην προσκομιδή».

Τα λόγια χτυπούν στ’ αυτιά, ενώ η προσευχή πηγαίνει στην καρδιά. Ακούστε ένα μυστικό. Την πρώτη ημέρα που θα

μπείτε στην τάξη, να μην κάνετε μάθημα. Να τους μιλήσετε ωραία. Μία μία τις λέξεις. Να φερθείτε με αγάπη στα

παιδιά. Στην αρχή να μην τους μιλήσετε καθόλου περί Θεού ούτε περί ψυχής. Άλλη φορά αυτά αργότερα.

«Παιδιά να είστε ξύπνιοι για τη μόρφωση, για το καλό, για την αγάπη. Μόνο η αγάπη τα κάνει όλα όμορφα και

γεμίζει η ζωή μας κι αποκτάει νόημα. Ο κακός εαυτός θέλει την τεμπελιά, την αδιαφορία. Αλλ’ αυτό κάνει άνοστη τη

ζωή, χωρίς νόημα κι ομορφιά».

Να μαθαίνομε ν’ αγαπάμε κι όχι να ζητούμε να μας αγαπάνε. Ν’ αγαπάμε όλους και να κάνομε θυσίες, όσο

μπορούμε μεγάλες, για όλους τους εν Χριστώ αδελφούς ανιδιοτελώς, χωρίς να περιμένομε επαίνους κι αγάπη απ’

αυτούς. Αυτοί θα κάνουνε για μας ότι ο Θεός τους λέει.

Η ταπείνωση είναι του Θεού, είναι κάτι το απαραίτητο για την ψυχή του ανθρώπου. Είναι κάτι το οργανικό. Κι όταν

λείπει είναι σαν να λείπει απ’ τον οργανισμό η καρδιά. Η καρδιά δίνει ζωή στον οργανισμό και η ταπείνωση δίνει ζωή

στην ψυχή.

. Τι είναι αυτό που πάθαμε και δεν το καταλάβαμε; Βλέπετε πώς πλανηθήκαμε; Καταντήσαμε τη γη μας και την εποχή

μας σωστό ψυχιατρείο! Και δεν καταλαβαίνομε τι μας φταίει. Όλοι απορούμε: «Τι γίναμε, πού πάμε, γιατί τα παιδιά

μας πήρανε τους δρόμους, γιατί φύγανε απ’ τα σπίτια τους, γιατί παρατήσανε τη ζωή, γιατί παρατήσανε τη μόρφωσή

τους; Γιατί γίνεται αυτό;». Ο διάβολος κατόρθωσε να εξαφανίσει τον εαυτό του και να κάνει τους ανθρώπους να

χρησιμοποιούν άλλα ονόματα. Οι γιατροί οι ψυχολόγοι λένε συχνά, όταν ένας άνθρωπος πάσχει: «Ά, νεύρωση έχεις!

Ά, άγχος έχεις!» και τα τοιαύτα. Δεν παραδέχονται ότι ο διάβολος υποκινεί και διεγείρει στον άνθρωπο τον εγωισμό.

Κι όμως ο διάβολος υπάρχει, είναι το πνεύμα του κακού. Αν πούμε ότι δεν υπάρχει, είναι σαν ν’αρνούμαστε το

Ευαγγέλιο που μιλάει γι’ αυτόν. Αυτός είναι ο εχθρός μας, ο πολέμιός μας στη ζωή, ο αντίθετος του Χριστού και

λέγεται αντίχριστος. Ο Χριστός ήλθε στη γη, για να μας απαλλάξει από τον διάβολο και να μας χαρίσει τη σωτηρία.

Η νοοτροπία της σημερινής κοινωνίας κάνει κακό στα παιδιά. Έχει άλλη ψυχολογία, άλλη παιδαγωγική, που

απευθύνονται σε παιδιά άθεων. Η νοοτροπία αυτή οδηγεί στην ασυδοσία. … Φωνάζουν σήμερα οι νέοι. Λένε:

«Πρέπει να μας καταλάβετε!». Δεν πρέπει όμως να πάμε εμείς σ’ αυτούς. Αντίθετα, θα προσευχόμαστε γι’ αυτούς,

θα λέμε το σωστό, θα το ζούμε, θα το κηρύττομε, αλλά δεν θα προσαρμοσθούμε με το πνεύμα τους. Να μη

χαλάσουμε το μεγαλείο της πίστεώς μας. Δεν γίνεται, για να τους βοηθήσουμε, ν’ αποκτήσουμε τη δική τους

νοοτροπία.