Ενότητα 1 Μέρος α Η εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας Από τη γλώσσα του Ομήρου στη σημερινή μας γλώσσα

Από τα διδακτικά περιεχόμενα του νέου πιλοτικού προγράμματος σπουδών Οδηγός Εκπαιδευτικού που εκπόνησε η Χαρά Κοσεγιάν με αλλαγές Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Πανεπιστημίου Κρήτης Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Τάξη Αrsquo Διδάσκουσα Πολυτίμη Παπαδοπούλου

ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ (1100-700 πΧ) 1 ΠΟΙΗΣΗ ΕΠΙΚΗ Διαβάζουμε το Προοίμιο της Οδύσσειας του Ομήρου (στ 1-10) (Από τα παλαιότερα σωζόμενα κείμενα της ΑΕ Γραμματείας)

Ἄνδρα μοι ἔννεπε Μοῦσα πολύτροπον

ὃς μάλα πολλὰ πλάγχθη

ἐπεὶ Τροίης ἱερὸν πτολίεθρον ἔπερσεν

πολλῶν δ᾿ ἀνθρώπων ἴδεν ἄστεα καὶ

νόον ἔγνω πολλὰ δ᾿ ὅ γ᾿ ἐν πόντῳ

πάθεν ἄλγεα ὃν κατὰ θυμόν ἀρνύμενος

ἥν τε ψυχὴν καὶ νόστον ἑταίρων

ἀλλ᾿ οὐδ᾿ ὣς ἑτάρους ἐρρύσατο ἱέμενός

περ

αὐτῶν γὰρ σφετέρῃσιν ἀτασθαλίῃσιν

ὄλοντο

νήπιοι οἳ κατὰ βοῦς Ὑπερίονος Ἠελίοιο

ἤσθιον αὐτὰρ ὁ τοῖσιν ἀφείλετο

νόστιμον ἦμαρ

τῶν ἁμόθεν γε θεά θύγατερ Διός εἰπὲ

καὶ ἡμῖν

Τον άντρα Μούσα τον πολύτροπο να

μου ανιστορήσεις που βρέθηκε

ως τα πέρατα του κόσμου να γυρνά

αφού της Τροίας πάτησε το κάστρο το

ιερό

Γνώρισε πολιτείες πολλές έμαθε

πολλών ανθρώπων τις βουλές

κι έζησε καταμεσής στο πέλαγος πάθη

πολλά που τον σημάδεψαν

σηκώνοντας το βάρος για τη δική του τη

ζωή και των συντρόφων του τον

γυρισμό

Κι όμως δεν μπόρεσε που τόσο

επιθυμούσε

να σώσει τους συντρόφους

Γιατί εκείνοι χάθηκαν απ τα δικά τους

τα μεγάλα σφάλματα νήπιοι και μωροί

που πήγαν κι έφαγαν τα βόδια του

υπέρλαμπρου Ήλιου κι αυτός τους

άρπαξε του γυρισμού τη μέρα

Από όπου θες θεά ξεκίνα την αυτήν

την ιστορία κόρη του Δία και πες την

και σ εμάς

ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (7ος- 5ος αι πΧ) 2 ΠΟΙΗΣΗ ΛΥΡΙΚΗ (Ελεγεία Επίγραμμα) Διαβάζουμε το Επίγραμμα από τον Σιμωνίδη τον Κείο

Ὦ ξεῖν᾿ ἀγγέλλειν Λακεδαιμονίοις ὅτι

τῇδε κείμεθα τοῖς κείνων ῥήμασι

πειθόμενοι

Ξένε ανάγγειλε στους

Λακεδαιμονίους ότι εδώ βρισκόμαστε

έχοντας δώσει πίστη στα δικά τους

λόγια

Ενότητα 1 Μέρος α Η εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας Από τη γλώσσα του Ομήρου στη σημερινή μας γλώσσα

Από τα διδακτικά περιεχόμενα του νέου πιλοτικού προγράμματος σπουδών Οδηγός Εκπαιδευτικού που εκπόνησε η Χαρά Κοσεγιάν με αλλαγές Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Πανεπιστημίου Κρήτης Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Τάξη Αrsquo Διδάσκουσα Πολυτίμη Παπαδοπούλου

ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ (5ος αι πΧ) 3 ΠΟΙΗΣΗ ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ (Θέατρο) 4 ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ (Ιστοριογραφία Φιλοσοφία Ρητορεία) Διαβάζουμε το Προοίμιο της Ιστορίας του Ηροδότου

Ἡροδότου Ἁλικαρνησσέος ἱστορίης

ἀπόδεξις ἥδε ὡς μήτε τὰ γενόμενα ἐξ

ἀνθρώπων τῷ χρόνῳ ἐξίτηλα γένηται

μήτε ἔργα μεγάλα τε καὶ θωμαστά τὰ

μὲν Ἕλλησι τὰ δὲ βαρβάροισι

ἀποδεχθέντα ἀκλέα γένηται τά τε

ἄλλα καὶ δι᾽ ἣν αἰτίην ἐπολέμησαν

ἀλλήλοισι

Του Ηροδότου από την Αλικαρνασσό

αυτή είναι η έκθεση της ιστορίας του

ώστε ούτε τα γενόμενα από τους

ανθρώπους με το χρόνο να φθαρούν

ούτε και τα έργα τα μεγάλα και

αξιοθαύμαστα που

πραγματοποιήθηκαν άλλα μεν από

Έλληνες και άλλα από βαρβάρους να

μείνουν άδοξα και ( να φανεί) για ποια

αιτία πολέμησαν ο ένας τον άλλον

ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ 4ος-2ος αι πΧ Καλλιεργούνται όλες οι μορφές λόγου Σε καμιά όμως περίπτωση δε φτάνουν στο ύψος των δημιουργημάτων του 5ου αι Διαβάζουμε απόσπασμα από την κωμωδία του Μενάδρου laquoΔύσκολοςraquo

Πυρρίας

ἀπὸ τῆς θύρας ἐντεῦθεν ὡς

πορρωτάτω τοὺς δακτύλους

κατέαξα γὰρ σχεδόν τι

προσπταίων ἅπαντας

Χαιρέας

ἐς κόρακας

Πυρρίας

Όσο πιο μακριά από την πόρτα

αυτή hellipΤα δάκτυλά μου από τα

σκοντάματα κόντεψα να σπάσω

Χαιρέας

- Άι στον κόρακα

ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ 2ος αι πΧ-3ος αι μΧ (η περίοδος που η Ρώμη εξουσιάζει με βάση το αυτοκρατορικό σύστημα διακυβέρνησης) Γνωστότεροι εκπρόσωποι ο Πλούταρχος στην Πεζογραφία και ο Λουκιανός στη βrsquo Σοφιστική

Διαβάζουμε απόσπασμα από την laquoΑληθινή Ιστορίαraquo του Λουκιανού

Ὁρμηθεὶς γάρ ποτε ἀπὸ Ἡρακλείων

στηλῶν καὶ ἀφεὶς εἰς τὸν ἑσπέριον

Αφού ξεκίνησα λοιπόν κάποτε από

τις Ηράκλειες Στήλες και αφέθηκα στο

Ενότητα 1 Μέρος α Η εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας Από τη γλώσσα του Ομήρου στη σημερινή μας γλώσσα

Από τα διδακτικά περιεχόμενα του νέου πιλοτικού προγράμματος σπουδών Οδηγός Εκπαιδευτικού που εκπόνησε η Χαρά Κοσεγιάν με αλλαγές Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Πανεπιστημίου Κρήτης Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Τάξη Αrsquo Διδάσκουσα Πολυτίμη Παπαδοπούλου

ὠκεανὸν οὐρίῳ ἀνέμῳ τὸν πλοῦν

ἐποιούμην αἰτία δέ μοι τῆς ἀποδημίας

καὶ ὑπόθεσις ἡ τῆς διανοίας περιεργία

καὶ πραγμάτων καινῶν ἐπιθυμία καὶ

τὸ βούλεσθαι μαθεῖν τί τὸ τέλος ἐστὶν

τοῦ ὠκεανοῦ καὶ τίνες οἱ πέραν

κατοικοῦντες ἄνθρωποι

Δυτικό ωκεανό έπλεα με ούριο άνεμο

Αιτία και σκοπός της αποδημίας μου

ήταν η περιέργεια του νου μου η

επιθυμία για καινούργια πράγματα

και επιπλέον το ότι ήθελα να μάθω

ποιο είναι το τέλος του ωκεανού και

ποιοι οι άνθρωποι που κατοικούν πέρα

από αυτόν

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΕΠΟΧΗ (4ος ndash 15ος αι μΧ) Το ελληνικό και το χριστιανικό στοιχείο κυριαρχούν και καθιερώνουν την ελληνιστική κοινή γλώσσα η οποία μιλιέται σε ολόκληρο σχεδόν τον ανατολικό κόσμο Διαβάζουμε απόσπασμα από το laquoκατά Ιωάννην Ευαγγέλιονraquo

ἔστι δὲ ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις ἐπὶ τῇ

προβατικῇ κολυμβήθρα ἡ

ἐπιλεγομένη Ἑβραϊστὶ Βηθεσδά πέντε

στοὰς ἔχουσα

ἐν ταύταις κατέκειτο πλῆθος τῶν

ἀσθενούντων τυφλῶν χωλῶν ξηρῶν

ἐκδεχομένων τὴν τοῦ ὕδατος κίνησιν

Υπάρχει στα Ιεροσόλυμα στην

προβατική πύλη (του τείχους) μια

δεξαμενή νερού η επονομαζόμενη στα

εβραϊκά Βηθεσδά που έχει πέντε στοές

(υπόστεγα)

Σε αυτά βρίσκονταν πλήθος από

ασθενείς ανθρώπους τυφλοί χωλοί

άνθρωποι με ακίνητο και σαν ξερό

κάποιο μέλος του σώματός τους που

περίμεναν την κίνηση του νερού

1453 μΧ Άλωση της Κωνσταντινούπολης 400 χρόνια σκλαβιάς Ωστόσο μέσα στο σκοτάδι ξεπηδά ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός (18ος αι) που σκοπό έχει να μορφώσει το γένος για να ζητήσει τη λευτεριά του Πρέπει να του μιλήσει σε μια γλώσσα που καταλαβαίνουν όλοι αν και υπάρχουν ήδη σrsquo αυτήν πολλά λόγια στοιχεία (= αρχαίοι τύποι) που διατηρούνται στο λόγο όλων των μορφωμένων της εποχής Διαβάζουμε απόσπασμα από το Θούριο του Ρήγα Φεραίου

Σ΄ Ἀνατολὴ καὶ Δύσι καὶ Νότον καὶ Βοριά

Γιὰ τὴν Πατρίδα ὅλοι νάχωμεν μία καρδιά

Στὴν πίστιν τοῦ καθ΄ ἕνας ἐλεύθερος νὰ ζῆ

Ενότητα 1 Μέρος α Η εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας Από τη γλώσσα του Ομήρου στη σημερινή μας γλώσσα

Από τα διδακτικά περιεχόμενα του νέου πιλοτικού προγράμματος σπουδών Οδηγός Εκπαιδευτικού που εκπόνησε η Χαρά Κοσεγιάν με αλλαγές Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Πανεπιστημίου Κρήτης Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Τάξη Αrsquo Διδάσκουσα Πολυτίμη Παπαδοπούλου

Στὴν δόξαν τοῦ πολέμου νὰ τρέξωμεν μαζύ

Βουλγάροι κι΄ Ἀρβανῆτες Ἀρμένοι καὶ Ρωμιοί

Ἀράπιδες καὶ ἄσπροι μὲ μία κοινὴ ὁρμή

Γιὰ τὴν ἐλευθερίαν νὰ ζώσωμεν σπαθί

Πώς εἴμασθ΄ ἀντρειωμένοι παντοῦ νὰ ξακουσθῇ

Ὂσ΄ ἀπ΄ τὴν τυραννίαν πῆγαν στὴ ξενητιά

Στὸν τόπον του καθ΄ ἕνας ἂς ἔλθη τώρα πιά

1830 ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ Προέκυψε γλωσσικό ζήτημα Ποια θα είναι η γλώσσα που θα μιλά το ελεύθερο ελληνικό κράτος 1η άποψη Τα αρχαία ελληνικά του 5ου αι για να αποδείξουμε τη συνέχεια και την καταγωγή μας από ένδοξους προγόνους 2η άποψη Τη δημοτική που ξέρει και καταλαβαίνει όλος ο κόσμος 3η άποψη μια γλώσσα που θα έχει στοιχεία και από τις δύο προηγούμενες μια μεικτή γλώσσα τη γλώσσα που ονειρεύτηκε ο Αδαμάντιος Κοραής την καθαρεύουσα Διαβάζουμε ένα παράδειγμα καθαρεύουσας από τον laquoΛουκή Λάραraquo του Δ Βικέλα

Ὁ Πύργος μας καὶ οἱ περὶ αὐτὸν κῆποι ἦσαν προικῷον τῆς μητρός μου κτῆμα

1888 Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΨΥΧΑΡΗΣ ΕΚΔΙΔΕΙ ΤΟ laquoΤΑΞΙΔΙ ΜΟΥraquo ΓΡΑΜΜΕΝΟ ΣΤΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Όποιος με διαβάσει θα καταλάβει με τι σκοπό έγραψα Το Ταξίδι μου Γλώσσα και

πατρίδα είναι το ίδιο Να πολεμά κανείς για την πατρίδα του ή για την εθνική τη

γλώσσα ένας είναι ο αγώνας Πάντα αμύνεται περί πάτρηςhellip

Δική μου γλώσσα δεν έχω και δεν έφτιαξα γλώσσα γιατί πλάστης δεν είμαι

Γράφω την κοινή γλώσσα του λαούmiddot όταν η δημοτική μας γλώσσα δεν έχει μια λέξη

που μας χρειάζεται παίρνω τη λέξη από την αρχαία και προσπαθώ όσο είναι

δυνατό να την ταιριάξω με τη γραμματική του λαού Έτσι έκαμαν όλα τα έθνη του

κόσμουmiddot έτσι θα κάμουμε και μειςhellip

Δεν είμαι τόσο νέος δεν είμαι και τόσο παιδί για να νομίζω που κατόρθωσα μ

αυτό μου το βιβλίο να λύσω το πρόβλημα που μας βασανίζει όλους Για να το

λύσουμε χρειάζουνται ακόμη πολλάmiddot πρέπει πρώτα ο καθένας να πιάσει να μάθει

με τα σωστά του αυτή τη γλώσσα που καταφρονεί χωρίς να την ξέρει να γίνουνε

Ενότητα 1 Μέρος α Η εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας Από τη γλώσσα του Ομήρου στη σημερινή μας γλώσσα

Από τα διδακτικά περιεχόμενα του νέου πιλοτικού προγράμματος σπουδών Οδηγός Εκπαιδευτικού που εκπόνησε η Χαρά Κοσεγιάν με αλλαγές Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Πανεπιστημίου Κρήτης Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Τάξη Αrsquo Διδάσκουσα Πολυτίμη Παπαδοπούλου

γραμματικές να παραδίδεται η αληθινή μας γλώσσα και όχι μόνο η καθαρεύουσα

στα σκολειά και στο Πανεπιστήμιο Πρέπει μάλιστα να σπουδάξουμε καλύτερα

την αρχαία για να καταλάβουμε την ιστορική αξία της δημοτικής να τη

μελετήσουμε με σέβας και να διούμε που μόνο τη δημοτική είναι δυνατό να

καλλιεργήσουμε και να γράψουμε

Ενότητα 1 Μέρος α Η εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας Από τη γλώσσα του Ομήρου στη σημερινή μας γλώσσα

Από τα διδακτικά περιεχόμενα του νέου πιλοτικού προγράμματος σπουδών Οδηγός Εκπαιδευτικού που εκπόνησε η Χαρά Κοσεγιάν με αλλαγές Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Πανεπιστημίου Κρήτης Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Τάξη Αrsquo Διδάσκουσα Πολυτίμη Παπαδοπούλου

ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ (5ος αι πΧ) 3 ΠΟΙΗΣΗ ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ (Θέατρο) 4 ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ (Ιστοριογραφία Φιλοσοφία Ρητορεία) Διαβάζουμε το Προοίμιο της Ιστορίας του Ηροδότου

Ἡροδότου Ἁλικαρνησσέος ἱστορίης

ἀπόδεξις ἥδε ὡς μήτε τὰ γενόμενα ἐξ

ἀνθρώπων τῷ χρόνῳ ἐξίτηλα γένηται

μήτε ἔργα μεγάλα τε καὶ θωμαστά τὰ

μὲν Ἕλλησι τὰ δὲ βαρβάροισι

ἀποδεχθέντα ἀκλέα γένηται τά τε

ἄλλα καὶ δι᾽ ἣν αἰτίην ἐπολέμησαν

ἀλλήλοισι

Του Ηροδότου από την Αλικαρνασσό

αυτή είναι η έκθεση της ιστορίας του

ώστε ούτε τα γενόμενα από τους

ανθρώπους με το χρόνο να φθαρούν

ούτε και τα έργα τα μεγάλα και

αξιοθαύμαστα που

πραγματοποιήθηκαν άλλα μεν από

Έλληνες και άλλα από βαρβάρους να

μείνουν άδοξα και ( να φανεί) για ποια

αιτία πολέμησαν ο ένας τον άλλον

ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ 4ος-2ος αι πΧ Καλλιεργούνται όλες οι μορφές λόγου Σε καμιά όμως περίπτωση δε φτάνουν στο ύψος των δημιουργημάτων του 5ου αι Διαβάζουμε απόσπασμα από την κωμωδία του Μενάδρου laquoΔύσκολοςraquo

Πυρρίας

ἀπὸ τῆς θύρας ἐντεῦθεν ὡς

πορρωτάτω τοὺς δακτύλους

κατέαξα γὰρ σχεδόν τι

προσπταίων ἅπαντας

Χαιρέας

ἐς κόρακας

Πυρρίας

Όσο πιο μακριά από την πόρτα

αυτή hellipΤα δάκτυλά μου από τα

σκοντάματα κόντεψα να σπάσω

Χαιρέας

- Άι στον κόρακα

ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ 2ος αι πΧ-3ος αι μΧ (η περίοδος που η Ρώμη εξουσιάζει με βάση το αυτοκρατορικό σύστημα διακυβέρνησης) Γνωστότεροι εκπρόσωποι ο Πλούταρχος στην Πεζογραφία και ο Λουκιανός στη βrsquo Σοφιστική

Διαβάζουμε απόσπασμα από την laquoΑληθινή Ιστορίαraquo του Λουκιανού

Ὁρμηθεὶς γάρ ποτε ἀπὸ Ἡρακλείων

στηλῶν καὶ ἀφεὶς εἰς τὸν ἑσπέριον

Αφού ξεκίνησα λοιπόν κάποτε από

τις Ηράκλειες Στήλες και αφέθηκα στο

Ενότητα 1 Μέρος α Η εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας Από τη γλώσσα του Ομήρου στη σημερινή μας γλώσσα

Από τα διδακτικά περιεχόμενα του νέου πιλοτικού προγράμματος σπουδών Οδηγός Εκπαιδευτικού που εκπόνησε η Χαρά Κοσεγιάν με αλλαγές Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Πανεπιστημίου Κρήτης Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Τάξη Αrsquo Διδάσκουσα Πολυτίμη Παπαδοπούλου

ὠκεανὸν οὐρίῳ ἀνέμῳ τὸν πλοῦν

ἐποιούμην αἰτία δέ μοι τῆς ἀποδημίας

καὶ ὑπόθεσις ἡ τῆς διανοίας περιεργία

καὶ πραγμάτων καινῶν ἐπιθυμία καὶ

τὸ βούλεσθαι μαθεῖν τί τὸ τέλος ἐστὶν

τοῦ ὠκεανοῦ καὶ τίνες οἱ πέραν

κατοικοῦντες ἄνθρωποι

Δυτικό ωκεανό έπλεα με ούριο άνεμο

Αιτία και σκοπός της αποδημίας μου

ήταν η περιέργεια του νου μου η

επιθυμία για καινούργια πράγματα

και επιπλέον το ότι ήθελα να μάθω

ποιο είναι το τέλος του ωκεανού και

ποιοι οι άνθρωποι που κατοικούν πέρα

από αυτόν

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΕΠΟΧΗ (4ος ndash 15ος αι μΧ) Το ελληνικό και το χριστιανικό στοιχείο κυριαρχούν και καθιερώνουν την ελληνιστική κοινή γλώσσα η οποία μιλιέται σε ολόκληρο σχεδόν τον ανατολικό κόσμο Διαβάζουμε απόσπασμα από το laquoκατά Ιωάννην Ευαγγέλιονraquo

ἔστι δὲ ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις ἐπὶ τῇ

προβατικῇ κολυμβήθρα ἡ

ἐπιλεγομένη Ἑβραϊστὶ Βηθεσδά πέντε

στοὰς ἔχουσα

ἐν ταύταις κατέκειτο πλῆθος τῶν

ἀσθενούντων τυφλῶν χωλῶν ξηρῶν

ἐκδεχομένων τὴν τοῦ ὕδατος κίνησιν

Υπάρχει στα Ιεροσόλυμα στην

προβατική πύλη (του τείχους) μια

δεξαμενή νερού η επονομαζόμενη στα

εβραϊκά Βηθεσδά που έχει πέντε στοές

(υπόστεγα)

Σε αυτά βρίσκονταν πλήθος από

ασθενείς ανθρώπους τυφλοί χωλοί

άνθρωποι με ακίνητο και σαν ξερό

κάποιο μέλος του σώματός τους που

περίμεναν την κίνηση του νερού

1453 μΧ Άλωση της Κωνσταντινούπολης 400 χρόνια σκλαβιάς Ωστόσο μέσα στο σκοτάδι ξεπηδά ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός (18ος αι) που σκοπό έχει να μορφώσει το γένος για να ζητήσει τη λευτεριά του Πρέπει να του μιλήσει σε μια γλώσσα που καταλαβαίνουν όλοι αν και υπάρχουν ήδη σrsquo αυτήν πολλά λόγια στοιχεία (= αρχαίοι τύποι) που διατηρούνται στο λόγο όλων των μορφωμένων της εποχής Διαβάζουμε απόσπασμα από το Θούριο του Ρήγα Φεραίου

Σ΄ Ἀνατολὴ καὶ Δύσι καὶ Νότον καὶ Βοριά

Γιὰ τὴν Πατρίδα ὅλοι νάχωμεν μία καρδιά

Στὴν πίστιν τοῦ καθ΄ ἕνας ἐλεύθερος νὰ ζῆ

Ενότητα 1 Μέρος α Η εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας Από τη γλώσσα του Ομήρου στη σημερινή μας γλώσσα

Από τα διδακτικά περιεχόμενα του νέου πιλοτικού προγράμματος σπουδών Οδηγός Εκπαιδευτικού που εκπόνησε η Χαρά Κοσεγιάν με αλλαγές Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Πανεπιστημίου Κρήτης Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Τάξη Αrsquo Διδάσκουσα Πολυτίμη Παπαδοπούλου

Στὴν δόξαν τοῦ πολέμου νὰ τρέξωμεν μαζύ

Βουλγάροι κι΄ Ἀρβανῆτες Ἀρμένοι καὶ Ρωμιοί

Ἀράπιδες καὶ ἄσπροι μὲ μία κοινὴ ὁρμή

Γιὰ τὴν ἐλευθερίαν νὰ ζώσωμεν σπαθί

Πώς εἴμασθ΄ ἀντρειωμένοι παντοῦ νὰ ξακουσθῇ

Ὂσ΄ ἀπ΄ τὴν τυραννίαν πῆγαν στὴ ξενητιά

Στὸν τόπον του καθ΄ ἕνας ἂς ἔλθη τώρα πιά

1830 ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ Προέκυψε γλωσσικό ζήτημα Ποια θα είναι η γλώσσα που θα μιλά το ελεύθερο ελληνικό κράτος 1η άποψη Τα αρχαία ελληνικά του 5ου αι για να αποδείξουμε τη συνέχεια και την καταγωγή μας από ένδοξους προγόνους 2η άποψη Τη δημοτική που ξέρει και καταλαβαίνει όλος ο κόσμος 3η άποψη μια γλώσσα που θα έχει στοιχεία και από τις δύο προηγούμενες μια μεικτή γλώσσα τη γλώσσα που ονειρεύτηκε ο Αδαμάντιος Κοραής την καθαρεύουσα Διαβάζουμε ένα παράδειγμα καθαρεύουσας από τον laquoΛουκή Λάραraquo του Δ Βικέλα

Ὁ Πύργος μας καὶ οἱ περὶ αὐτὸν κῆποι ἦσαν προικῷον τῆς μητρός μου κτῆμα

1888 Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΨΥΧΑΡΗΣ ΕΚΔΙΔΕΙ ΤΟ laquoΤΑΞΙΔΙ ΜΟΥraquo ΓΡΑΜΜΕΝΟ ΣΤΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Όποιος με διαβάσει θα καταλάβει με τι σκοπό έγραψα Το Ταξίδι μου Γλώσσα και

πατρίδα είναι το ίδιο Να πολεμά κανείς για την πατρίδα του ή για την εθνική τη

γλώσσα ένας είναι ο αγώνας Πάντα αμύνεται περί πάτρηςhellip

Δική μου γλώσσα δεν έχω και δεν έφτιαξα γλώσσα γιατί πλάστης δεν είμαι

Γράφω την κοινή γλώσσα του λαούmiddot όταν η δημοτική μας γλώσσα δεν έχει μια λέξη

που μας χρειάζεται παίρνω τη λέξη από την αρχαία και προσπαθώ όσο είναι

δυνατό να την ταιριάξω με τη γραμματική του λαού Έτσι έκαμαν όλα τα έθνη του

κόσμουmiddot έτσι θα κάμουμε και μειςhellip

Δεν είμαι τόσο νέος δεν είμαι και τόσο παιδί για να νομίζω που κατόρθωσα μ

αυτό μου το βιβλίο να λύσω το πρόβλημα που μας βασανίζει όλους Για να το

λύσουμε χρειάζουνται ακόμη πολλάmiddot πρέπει πρώτα ο καθένας να πιάσει να μάθει

με τα σωστά του αυτή τη γλώσσα που καταφρονεί χωρίς να την ξέρει να γίνουνε

Ενότητα 1 Μέρος α Η εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας Από τη γλώσσα του Ομήρου στη σημερινή μας γλώσσα

Από τα διδακτικά περιεχόμενα του νέου πιλοτικού προγράμματος σπουδών Οδηγός Εκπαιδευτικού που εκπόνησε η Χαρά Κοσεγιάν με αλλαγές Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Πανεπιστημίου Κρήτης Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Τάξη Αrsquo Διδάσκουσα Πολυτίμη Παπαδοπούλου

γραμματικές να παραδίδεται η αληθινή μας γλώσσα και όχι μόνο η καθαρεύουσα

στα σκολειά και στο Πανεπιστήμιο Πρέπει μάλιστα να σπουδάξουμε καλύτερα

την αρχαία για να καταλάβουμε την ιστορική αξία της δημοτικής να τη

μελετήσουμε με σέβας και να διούμε που μόνο τη δημοτική είναι δυνατό να

καλλιεργήσουμε και να γράψουμε

Ενότητα 1 Μέρος α Η εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας Από τη γλώσσα του Ομήρου στη σημερινή μας γλώσσα

Από τα διδακτικά περιεχόμενα του νέου πιλοτικού προγράμματος σπουδών Οδηγός Εκπαιδευτικού που εκπόνησε η Χαρά Κοσεγιάν με αλλαγές Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Πανεπιστημίου Κρήτης Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Τάξη Αrsquo Διδάσκουσα Πολυτίμη Παπαδοπούλου

ὠκεανὸν οὐρίῳ ἀνέμῳ τὸν πλοῦν

ἐποιούμην αἰτία δέ μοι τῆς ἀποδημίας

καὶ ὑπόθεσις ἡ τῆς διανοίας περιεργία

καὶ πραγμάτων καινῶν ἐπιθυμία καὶ

τὸ βούλεσθαι μαθεῖν τί τὸ τέλος ἐστὶν

τοῦ ὠκεανοῦ καὶ τίνες οἱ πέραν

κατοικοῦντες ἄνθρωποι

Δυτικό ωκεανό έπλεα με ούριο άνεμο

Αιτία και σκοπός της αποδημίας μου

ήταν η περιέργεια του νου μου η

επιθυμία για καινούργια πράγματα

και επιπλέον το ότι ήθελα να μάθω

ποιο είναι το τέλος του ωκεανού και

ποιοι οι άνθρωποι που κατοικούν πέρα

από αυτόν

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΕΠΟΧΗ (4ος ndash 15ος αι μΧ) Το ελληνικό και το χριστιανικό στοιχείο κυριαρχούν και καθιερώνουν την ελληνιστική κοινή γλώσσα η οποία μιλιέται σε ολόκληρο σχεδόν τον ανατολικό κόσμο Διαβάζουμε απόσπασμα από το laquoκατά Ιωάννην Ευαγγέλιονraquo

ἔστι δὲ ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις ἐπὶ τῇ

προβατικῇ κολυμβήθρα ἡ

ἐπιλεγομένη Ἑβραϊστὶ Βηθεσδά πέντε

στοὰς ἔχουσα

ἐν ταύταις κατέκειτο πλῆθος τῶν

ἀσθενούντων τυφλῶν χωλῶν ξηρῶν

ἐκδεχομένων τὴν τοῦ ὕδατος κίνησιν

Υπάρχει στα Ιεροσόλυμα στην

προβατική πύλη (του τείχους) μια

δεξαμενή νερού η επονομαζόμενη στα

εβραϊκά Βηθεσδά που έχει πέντε στοές

(υπόστεγα)

Σε αυτά βρίσκονταν πλήθος από

ασθενείς ανθρώπους τυφλοί χωλοί

άνθρωποι με ακίνητο και σαν ξερό

κάποιο μέλος του σώματός τους που

περίμεναν την κίνηση του νερού

1453 μΧ Άλωση της Κωνσταντινούπολης 400 χρόνια σκλαβιάς Ωστόσο μέσα στο σκοτάδι ξεπηδά ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός (18ος αι) που σκοπό έχει να μορφώσει το γένος για να ζητήσει τη λευτεριά του Πρέπει να του μιλήσει σε μια γλώσσα που καταλαβαίνουν όλοι αν και υπάρχουν ήδη σrsquo αυτήν πολλά λόγια στοιχεία (= αρχαίοι τύποι) που διατηρούνται στο λόγο όλων των μορφωμένων της εποχής Διαβάζουμε απόσπασμα από το Θούριο του Ρήγα Φεραίου

Σ΄ Ἀνατολὴ καὶ Δύσι καὶ Νότον καὶ Βοριά

Γιὰ τὴν Πατρίδα ὅλοι νάχωμεν μία καρδιά

Στὴν πίστιν τοῦ καθ΄ ἕνας ἐλεύθερος νὰ ζῆ

Ενότητα 1 Μέρος α Η εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας Από τη γλώσσα του Ομήρου στη σημερινή μας γλώσσα

Από τα διδακτικά περιεχόμενα του νέου πιλοτικού προγράμματος σπουδών Οδηγός Εκπαιδευτικού που εκπόνησε η Χαρά Κοσεγιάν με αλλαγές Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Πανεπιστημίου Κρήτης Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Τάξη Αrsquo Διδάσκουσα Πολυτίμη Παπαδοπούλου

Στὴν δόξαν τοῦ πολέμου νὰ τρέξωμεν μαζύ

Βουλγάροι κι΄ Ἀρβανῆτες Ἀρμένοι καὶ Ρωμιοί

Ἀράπιδες καὶ ἄσπροι μὲ μία κοινὴ ὁρμή

Γιὰ τὴν ἐλευθερίαν νὰ ζώσωμεν σπαθί

Πώς εἴμασθ΄ ἀντρειωμένοι παντοῦ νὰ ξακουσθῇ

Ὂσ΄ ἀπ΄ τὴν τυραννίαν πῆγαν στὴ ξενητιά

Στὸν τόπον του καθ΄ ἕνας ἂς ἔλθη τώρα πιά

1830 ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ Προέκυψε γλωσσικό ζήτημα Ποια θα είναι η γλώσσα που θα μιλά το ελεύθερο ελληνικό κράτος 1η άποψη Τα αρχαία ελληνικά του 5ου αι για να αποδείξουμε τη συνέχεια και την καταγωγή μας από ένδοξους προγόνους 2η άποψη Τη δημοτική που ξέρει και καταλαβαίνει όλος ο κόσμος 3η άποψη μια γλώσσα που θα έχει στοιχεία και από τις δύο προηγούμενες μια μεικτή γλώσσα τη γλώσσα που ονειρεύτηκε ο Αδαμάντιος Κοραής την καθαρεύουσα Διαβάζουμε ένα παράδειγμα καθαρεύουσας από τον laquoΛουκή Λάραraquo του Δ Βικέλα

Ὁ Πύργος μας καὶ οἱ περὶ αὐτὸν κῆποι ἦσαν προικῷον τῆς μητρός μου κτῆμα

1888 Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΨΥΧΑΡΗΣ ΕΚΔΙΔΕΙ ΤΟ laquoΤΑΞΙΔΙ ΜΟΥraquo ΓΡΑΜΜΕΝΟ ΣΤΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Όποιος με διαβάσει θα καταλάβει με τι σκοπό έγραψα Το Ταξίδι μου Γλώσσα και

πατρίδα είναι το ίδιο Να πολεμά κανείς για την πατρίδα του ή για την εθνική τη

γλώσσα ένας είναι ο αγώνας Πάντα αμύνεται περί πάτρηςhellip

Δική μου γλώσσα δεν έχω και δεν έφτιαξα γλώσσα γιατί πλάστης δεν είμαι

Γράφω την κοινή γλώσσα του λαούmiddot όταν η δημοτική μας γλώσσα δεν έχει μια λέξη

που μας χρειάζεται παίρνω τη λέξη από την αρχαία και προσπαθώ όσο είναι

δυνατό να την ταιριάξω με τη γραμματική του λαού Έτσι έκαμαν όλα τα έθνη του

κόσμουmiddot έτσι θα κάμουμε και μειςhellip

Δεν είμαι τόσο νέος δεν είμαι και τόσο παιδί για να νομίζω που κατόρθωσα μ

αυτό μου το βιβλίο να λύσω το πρόβλημα που μας βασανίζει όλους Για να το

λύσουμε χρειάζουνται ακόμη πολλάmiddot πρέπει πρώτα ο καθένας να πιάσει να μάθει

με τα σωστά του αυτή τη γλώσσα που καταφρονεί χωρίς να την ξέρει να γίνουνε

Ενότητα 1 Μέρος α Η εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας Από τη γλώσσα του Ομήρου στη σημερινή μας γλώσσα

Από τα διδακτικά περιεχόμενα του νέου πιλοτικού προγράμματος σπουδών Οδηγός Εκπαιδευτικού που εκπόνησε η Χαρά Κοσεγιάν με αλλαγές Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Πανεπιστημίου Κρήτης Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Τάξη Αrsquo Διδάσκουσα Πολυτίμη Παπαδοπούλου

γραμματικές να παραδίδεται η αληθινή μας γλώσσα και όχι μόνο η καθαρεύουσα

στα σκολειά και στο Πανεπιστήμιο Πρέπει μάλιστα να σπουδάξουμε καλύτερα

την αρχαία για να καταλάβουμε την ιστορική αξία της δημοτικής να τη

μελετήσουμε με σέβας και να διούμε που μόνο τη δημοτική είναι δυνατό να

καλλιεργήσουμε και να γράψουμε

Ενότητα 1 Μέρος α Η εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας Από τη γλώσσα του Ομήρου στη σημερινή μας γλώσσα

Από τα διδακτικά περιεχόμενα του νέου πιλοτικού προγράμματος σπουδών Οδηγός Εκπαιδευτικού που εκπόνησε η Χαρά Κοσεγιάν με αλλαγές Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Πανεπιστημίου Κρήτης Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Τάξη Αrsquo Διδάσκουσα Πολυτίμη Παπαδοπούλου

Στὴν δόξαν τοῦ πολέμου νὰ τρέξωμεν μαζύ

Βουλγάροι κι΄ Ἀρβανῆτες Ἀρμένοι καὶ Ρωμιοί

Ἀράπιδες καὶ ἄσπροι μὲ μία κοινὴ ὁρμή

Γιὰ τὴν ἐλευθερίαν νὰ ζώσωμεν σπαθί

Πώς εἴμασθ΄ ἀντρειωμένοι παντοῦ νὰ ξακουσθῇ

Ὂσ΄ ἀπ΄ τὴν τυραννίαν πῆγαν στὴ ξενητιά

Στὸν τόπον του καθ΄ ἕνας ἂς ἔλθη τώρα πιά

1830 ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ Προέκυψε γλωσσικό ζήτημα Ποια θα είναι η γλώσσα που θα μιλά το ελεύθερο ελληνικό κράτος 1η άποψη Τα αρχαία ελληνικά του 5ου αι για να αποδείξουμε τη συνέχεια και την καταγωγή μας από ένδοξους προγόνους 2η άποψη Τη δημοτική που ξέρει και καταλαβαίνει όλος ο κόσμος 3η άποψη μια γλώσσα που θα έχει στοιχεία και από τις δύο προηγούμενες μια μεικτή γλώσσα τη γλώσσα που ονειρεύτηκε ο Αδαμάντιος Κοραής την καθαρεύουσα Διαβάζουμε ένα παράδειγμα καθαρεύουσας από τον laquoΛουκή Λάραraquo του Δ Βικέλα

Ὁ Πύργος μας καὶ οἱ περὶ αὐτὸν κῆποι ἦσαν προικῷον τῆς μητρός μου κτῆμα

1888 Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΨΥΧΑΡΗΣ ΕΚΔΙΔΕΙ ΤΟ laquoΤΑΞΙΔΙ ΜΟΥraquo ΓΡΑΜΜΕΝΟ ΣΤΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Όποιος με διαβάσει θα καταλάβει με τι σκοπό έγραψα Το Ταξίδι μου Γλώσσα και

πατρίδα είναι το ίδιο Να πολεμά κανείς για την πατρίδα του ή για την εθνική τη

γλώσσα ένας είναι ο αγώνας Πάντα αμύνεται περί πάτρηςhellip

Δική μου γλώσσα δεν έχω και δεν έφτιαξα γλώσσα γιατί πλάστης δεν είμαι

Γράφω την κοινή γλώσσα του λαούmiddot όταν η δημοτική μας γλώσσα δεν έχει μια λέξη

που μας χρειάζεται παίρνω τη λέξη από την αρχαία και προσπαθώ όσο είναι

δυνατό να την ταιριάξω με τη γραμματική του λαού Έτσι έκαμαν όλα τα έθνη του

κόσμουmiddot έτσι θα κάμουμε και μειςhellip

Δεν είμαι τόσο νέος δεν είμαι και τόσο παιδί για να νομίζω που κατόρθωσα μ

αυτό μου το βιβλίο να λύσω το πρόβλημα που μας βασανίζει όλους Για να το

λύσουμε χρειάζουνται ακόμη πολλάmiddot πρέπει πρώτα ο καθένας να πιάσει να μάθει

με τα σωστά του αυτή τη γλώσσα που καταφρονεί χωρίς να την ξέρει να γίνουνε

Ενότητα 1 Μέρος α Η εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας Από τη γλώσσα του Ομήρου στη σημερινή μας γλώσσα

Από τα διδακτικά περιεχόμενα του νέου πιλοτικού προγράμματος σπουδών Οδηγός Εκπαιδευτικού που εκπόνησε η Χαρά Κοσεγιάν με αλλαγές Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Πανεπιστημίου Κρήτης Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Τάξη Αrsquo Διδάσκουσα Πολυτίμη Παπαδοπούλου

γραμματικές να παραδίδεται η αληθινή μας γλώσσα και όχι μόνο η καθαρεύουσα

στα σκολειά και στο Πανεπιστήμιο Πρέπει μάλιστα να σπουδάξουμε καλύτερα

την αρχαία για να καταλάβουμε την ιστορική αξία της δημοτικής να τη

μελετήσουμε με σέβας και να διούμε που μόνο τη δημοτική είναι δυνατό να

καλλιεργήσουμε και να γράψουμε

Ενότητα 1 Μέρος α Η εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας Από τη γλώσσα του Ομήρου στη σημερινή μας γλώσσα

Από τα διδακτικά περιεχόμενα του νέου πιλοτικού προγράμματος σπουδών Οδηγός Εκπαιδευτικού που εκπόνησε η Χαρά Κοσεγιάν με αλλαγές Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Πανεπιστημίου Κρήτης Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Τάξη Αrsquo Διδάσκουσα Πολυτίμη Παπαδοπούλου

γραμματικές να παραδίδεται η αληθινή μας γλώσσα και όχι μόνο η καθαρεύουσα

στα σκολειά και στο Πανεπιστήμιο Πρέπει μάλιστα να σπουδάξουμε καλύτερα

την αρχαία για να καταλάβουμε την ιστορική αξία της δημοτικής να τη

μελετήσουμε με σέβας και να διούμε που μόνο τη δημοτική είναι δυνατό να

καλλιεργήσουμε και να γράψουμε