ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ

Τίτλος Διδακτικής Δραστηριότητας

Οι οικογένειες των ζώων

Σχεδίαση Διδ. Δραστηριότητας με χρήση λογισμικών:

• Αισθητικής Έκφρασης και Ανάπτυξης της Δημιουργικότητας, Tux Paint

• Λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης Cmap Tools

ΕΠΙΜΟΡΦΟΥΜΕΝΗ: Χρυσανθακοπούλου Ελένη

ΚΣΕ Αμαλιάδας 4898-2

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014- ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014

Α. Συνοπτική παρουσίαση της δραστηριότητας

Η συγκεκριμένη διδακτική παρέμβαση αναπτύχθηκε για να εφαρμοστεί στο μάθημα της

Μελέτης Περιβάλλοντος της Α΄ τάξης στην ενότητα «Οι οικογένειες των ζώων». Θα

αξιοποιηθούν τα λογισμικά αισθητικής έκφρασης και ανάπτυξης της δημιουργικότητας

Tux Paint, όπου οι μαθητές θα δημιουργήσουν πίνακες αναφοράς με τις οικογένειες

των ζώων και το λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης Cmap Tools, όπου θα

δημιουργήσουν το δικό τους εννοιολογικό χάρτη, τοποθετώντας εικόνες ζώων στην

αντίστοιχη κατηγορία. Αρχικά, στο μέρος της αφόρμησης για τη δημιουργία

περισσότερου εποικοδομητικού κλίματος στην τάξη θα πραγματοποιηθεί συζήτηση

ανιχνεύοντας πρότερες γνώσεις των μαθητών σχετικά με τα ζώα.

Α.1 Τίτλος της δραστηριότητας

Οι οικογένειες των ζώων, Α΄ τάξη

Α.2 Δημιουργός της διδακτικής δραστηριότητας

Χρυσανθακοπούλου Ελένη

Α.3 Εμπλεκόμενες Γνωστικές περιοχές

Κατά την υλοποίηση του διδακτικού σεναρίου θα αξιοποιηθεί κατά κύριο λόγο η

γνωστική περιοχή του μαθήματος της Μελέτης Περιβάλλοντος με προεκτάσεις στο

μάθημα της Αισθητικής Αγωγής, όπου οι μαθητές θα εμπλακούν σε δραστηριότητες

αισθητικής έκφρασης με τη συνδρομή διαφόρων λογισμικών.

Α.4 Προαπαιτούμενες γνώσεις των μαθητών

Ως προς το γνωστικό αντικείμενο, οι μαθητές γνωρίζουν ήδη από το νηπιαγωγείο τις

βασικές κατηγορίες των ζώων με βάση τα εξωτερικά χαρακτηριστικά τους, χωρίς όμως

να γνωρίζουν ακριβώς την επιστημονική ονομασία κάθε ομάδας (θηλαστικά, ερπετά,

πτηνά, ψάρια, έντομα). Λόγω της μικρής ηλικίας των παιδιών θα ασχοληθούμε μόνο με

τα εξωτερικά χαρακτηριστικά που τα διαφοροποιούν και με βάση αυτό θα τα

κατατάξουμε στις κατηγορίες στις οποίες ανήκουν. Ως προς τις γνώσεις τους στις νέες

τεχνολογίες πολλοί μαθητές δε γνωρίζουν τα διάφορα λογισμικά που θα

χρησιμοποιηθούν και για αυτό το λόγο πρέπει να υπάρξει ένα διάστημα διδασκαλίας,

όπου οι μαθητές θα ενημερωθούν σχετικά και θα γνωρίσουν τη λειτουργία τους. Το ίδιο

πρέπει να γίνει και με τη χρήση του κεμενογράφου, που θα μας χρειαστεί κατά τη

διάρκεια της υλοποίησης της δραστηριότητας με τη βοήθεια των λογισμικών.

Α.5 Εκτιμώμενη διάρκεια

2

Για την υλοποίηση της συγκεκριμένης διδακτικής παρέμβασης απαιτούνται 2 διδακτικές

ώρες, είτε στα πλαίσια του μαθήματος της Μελέτης Περιβάλλοντος, είτε στα πλαίσια της

ευέλικτης ζώνης.

Α.6 Συσχετισμός με το Αναλυτικό Πρόγραμμα

Το περιεχόμενο του διδακτικού σεναρίου είναι απόλυτα συμβατό με το Α.Π.Σ και το

Δ.Ε.Π.Π.Σ του μαθήματος της Μελέτης Περιβάλλοντος στο Δημοτικό Σχολείο. Σύμφωνα

με τις οδηγίες που αναφέρονται, οι μαθητές να αναγνωρίζουν τα ζώα του τόπου μας,

να μπορούν να τα κατατάσσουν ανάλογα με το περιβάλλον στο οποίο ζουν , να

μπορούν να διακρίνουν τα κυριότερα χαρακτηριστικά τους, να γνωρίζουν τα προϊόντα

που μας δίνουν καθώς και τους τρόπους προσαρμογής τους στο περιβάλλον

Α.7 Ανάλυση περιεχομένου

Β. Οι εναλλακτικές αντιλήψεις των μαθητών

Γ. Στόχοι της δραστηριότητας

1. Ως προς το γνωστικό αντικείμενο

Να ταξινομούν τα ζώα ανάλογα με τα χαρακτηριστικά τους στις οικογένειες που

ανήκουν.

Να αναγνωρίζουν τα ζώα του τόπου μας και να τα συνδέουν με το περιβάλλον στο

οποίο ζουν.

Να αντιληφθούν τη σημασία των ζώων στη ζωή του ανθρώπου.

2. Ως προς τη χρήση των νέων τεχνολογιών

Εξοικείωση των μαθητών με τα σύγχρονα υπολογιστικά περιβάλλοντα μάθησης.

Καλλιέργεια του πληροφοριακού αλφαβητισμού τους.

Γνωριμία και εξάσκηση με εκπαιδευτικά λογισμικά πολλών δυνατοτήτων.

Εκμάθηση και αναζήτηση πληροφοριών και γνώσεων μέσα από σύγχρονα

περιβάλλοντα.

Να γίνονται οι ίδιοι οι μαθητές μικροί ερευνητές αναζητώντας τη γνώση και τις πηγές

Εξοικείωση με τους εννοιολογικούς χάρτες για την εμβάθυνση και κατανόηση

πληροφοριακού υλικού.

3. Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία

3

Να καλλιεργήσουν την παρατηρητικότητα, τη φαντασία και τη δημιουργικότητά τους.

Να αποκτήσουν θετική στάση απέναντι στα ζώα ακόμα και σε αυτά που φοβούνται ή

απεχθάνονται, καταλαβαίνοντας τη χρησιμότητα όλων για τη λειτουργία του

οικοσυστήματος και τη διατήρηση της ζωής.

Να αναπτυχθεί κλίμα συνεργασίας και εμπιστοσύνης ανάμεσα στους μαθητές.

Δ. Διδακτικό υλικό και απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή

Δ.1 Υλικοτεχνική υποδομή

Για τις ανάγκες της υλοποίησης της διδακτικής παρέμβασης θα χρησιμοποιηθεί ένας

φορητός υπολογιστής, στον οποίο η ομάδα των τεσσάρων μαθητών θα υλοποιήσει τις

δραστηριότητες με τη βοήθεια των λογισμικών.

Δ.2 Διδακτικό υλικό

Ως υποστηρικτικό διδακτικό υλικό θα χρησιμοποιηθεί το βιβλίο της Μελέτης

Περιβάλλοντος Α΄ τάξης, σελ. 134-135 Τα ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ που αφορούν στο γνωστικό

αντικείμενο, τα Συμπληρωματικά προς τα ισχύοντα πιλοτικά προγράμματα σπουδών, τα

ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ που αφορούν στην Πληροφορική και τις Νέες τεχνολογίες στο Δημοτικό

και το Βιβλίο δασκάλου, Μελέτη Περιβάλλοντος, Α΄τάξη

Ε. Περιγραφή της δραστηριότητας

Ε.1 Οργάνωση της Τάξης

Το συγκεκριμένο σενάριο θα υλοποιηθεί στην αίθουσα διδασκαλίας, καθώς λόγω της

μικρής οργανικότητας του σχολείου δε διαθέτουμε εργαστήριο υπολογιστών. Για το

λόγο αυτό χρησιμοποιείται ένας φορητός υπολογιστής, όπου οι 4 μαθητές της Πρώτης

θα υλοποιήσουν τις διάφορες δραστηριότητες των διαφόρων λογισμικών,

λειτουργώντας ομαδοσυνεργατικά, ανάλογα με τις ανάγκες που προκύπτουν σε κάθε

δραστηριότητα.

Ε.2 Διδακτικές προσεγγίσεις και στρατηγικές

Σε όλη τη διάρκεια της διδακτικής παρέμβασης θα ακολουθηθεί το μοντέλο της

ερευνητικής-ανακαλυπτικής μάθησης, όπου ο εκπαιδευτικός παροτρύνει τους μαθητές

να ανακαλύψουν μόνοι τους τη νέα γνώση. Όπου βέβαια κρίνεται σκόπιμο και κατά το

στάδιο της αφόρμησης θα ακολουθηθεί το δασκαλοκεντρικό - παραδοσιακό μοντέλο,

προκειμένου να γίνει πλήρης ενημέρωση των μαθητών σχετικά με τον τρόπο που θα

εργαστούν και τα αποτελέσματα που επιθυμούμε από τις δραστηριότητες.

4

1. Θεωρητική προσέγγιση

2. Μεθοδολογική προσέγγιση

3. Διδακτική προσέγγιση με ΤΠΕ

Ε. 3 Περιγραφή δραστηριότητας

1.Δραστηριότητα/ες ψυχολογικής και γνωστικής προετοιμασίας: αποτίμηση

υπάρχουσας γνώσης και ανίχνευση αναπαραστάσεων και γνωστικών δυσκολιών.

2. Δραστηριότητα/ες διδασκαλίας του γνωστικού αντικειμένου

Αρχικά, πραγματοποιείται συζήτηση με τους μαθητές σχετικά με τη σημαντικότητα των

ζώων στη ζωή μας. Παράλληλα αναφέρουν εμπειρίες τους με ζώα και τα διακρίνουν σε

ομάδες ανάλογα με τα εξωτερικά τους γνωρίσματα. Στη συνέχεια οι μαθητές

ζωγραφίζουν διάφορα ζωάκια και τα κατατάσσουν σε κατηγορίες ανάλογα με την

οικογένεια τους ή ομάδα στην οποία ανήκουν. Παράλληλα, πραγματοποιούν την

εργασία του σχολικού βιβλίου, όπου κόβουν εικόνες ζώων και τις κολλούν στην

αντίστοιχη κατηγορία. Η συζήτηση και το παιχνίδι με τις καρτέλες των ζώων λειτουργεί

ως προοργανωτής των δραστηριοτήτων που θα ακολουθήσουν με τα λογισμικά.

Εικ.1, Η εργασία των μαθητών στο σχολικό βιβλίο

5

Εικ. 2, Παράδειγμα από τη δραστηριότητα των μαθητών με τις καρτέλες ζώων.

Εικ. 3, Ομαδική εργασία κατηγοριοποίησης των ζώων

Στη συνέχεια με τη βοήθεια του λογισμικού αισθητικής έκφρασης και ανάπτυξης της

δημιουργικότητας Tux Paint οι μαθητές ζωγραφίζουν το ζωάκι που τους έκανε ιδιαίτερη

εντύπωση και προσπαθούν να το περιγράψουν προφορικά αφού ακόμα δεν έχει

πλήρως αναπτυχθεί ο γραπτός λόγος τους σε επίπεδο πρότασης. Έπειτα εντάσσουν το

ζωάκι τους στο κατάλληλο περιβάλλον στο οποίο αναπτύσσεται και ανήκει. (λιβάδι,

βουνό, χωράφι, λίμνη, θάλασσα) Στη συνέχεια, δημιουργούν τους δικούς τους πίνακες

6

αναφορές ομαδοποιώντας τα ζώα σε καρτέλες.. Το Tux Paint που θα χρησιμοποιηθεί

στην περίπτωση αυτή αποτελεί ένα λογισμικό ιδιαίτερα προσφιλές στα παιδιά, καθώς

λόγω της εύχρηστης επιφάνειας διεπαφής του, οι μαθητές δημιουργούν παίζοντας,

επιλέγουν εικόνες και σκίτσα και έχουν τη δυνατότητα να γράψουν με διάφορες

γραμματοσειρές, εμπλουτίζοντας με αυτό τον τρόπο την παρουσίασή τους.

Εικ.4, Η επιφάνεια διεπαφής του λογισμικού TuxPaint

Εικ. 5, Παράδειγμα από την εργασία των μαθητών με το πρόγραμμα Tux Paint.

7

Εικ 6, Παράδειγμα από την εργασία των μαθητών με το πρόγραμμα Tux Paint.

3. Δραστηριότητα/ες εμπέδωσης του γνωστικού αντικειμένου

Η δραστηριότητα για την εμπέδωση του γνωστικού αντικειμένου αφορά στη δημιουργία

ενός εννοιολογικού χάρτη με τις οικογένειες των ζώων. Με τους μαθητές ψάχνουμε

στο διαδίκτυο και αποθηκεύουμε στην επιφάνεια εργασίας εικόνες από ζώα που

ανήκουν σε διαφορετικές οικογένειες. Με το λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης

δημιουργούμε τον σκελετό στο χάρτη, αναφέροντας ονομαστικά τις οικογένειες των

ζώων, ενώ στη συνέχεια εντάσσουμε κάθε εικόνα από αυτές που έχουμε ήδη

αποθηκεύσει στην κατηγορία που ανήκει. Το λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης

αποτελεί ένα εξίσου εύχρηστο λογισμικό, όπου ο μαθητής έχει τη δυνατότητα να

δημιουργήσει χάρτες συνδέοντας έννοιες με άξονα λέξεις-κλειδιά και με αυτό τον

τρόπο εξασκείται σε μεγάλο βαθμό η κριτική του σκέψη και η αφαιρετική του

ικανότητα.

8

Εικ 7, Η επιφάνεια διεπαφής του λογισμικού εννοιολογικής χαρτογράφησης Cmap Tools

Εικ 8, Η εργασία των μαθητών με το λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης Cmap Tools

4. Δραστηριότητα/ες αξιολόγησης του γνωστικού αντικειμένου

5. Μεταγνωστική/ες δραστηριότητα/ες

9

Ε. 4 Φύλλα εργασίας

Στ. Αξιολόγηση

Στ. 1 Αξιολόγηση των μαθητών

Στ. 2 Αξιολόγηση δραστηριότητας

Ζ. Πρόσθετες πληροφορίες

Η. Βιβλιογραφία – Δικτυογραφία

Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ)

& Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών (ΑΠΣ)

Μελέτη Περιβάλλοντος Α' Δημοτικού Βιβλίο μαθητή

Μελέτη Περιβάλλοντος Α' Δημοτικού Βιβλίο δασκάλου

ITYΕ ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ. (2013), Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των

εκπαιδευτικών στα Κέντρα Στήριξης Επιμόρφωσης (Τεύχος 1: Γενικό Μέρος, Τρίτη

έκδοση). Πάτρα: ΙΤΥΕ

ΕΑΙΤΥ. (2010), Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα

Κέντρα Στήριξης Επιμόρφωσης (Τεύχος 2: Κλάδοι ΠΕ 70, Δεύτερη έκδοση). Πάτρα:

ΕΑΙΤΥ

10