Μονή Δαφνίου

11ος αιώνας μ.Χ.

Πάμε πίσω στο χρόνο…

Από πού πήρε το όνομά της;

• Από το αρχαίο ιερό του Δαφναίου ή Δαφνηφόρου Απόλλωνα

• Από τις δάφνες που αφθονούσαν στην περιοχή

(όπως βεβαιώνουν οι περιηγητές που επισκέφθηκαν τη Μονή την εποχή της Τουρκοκρατίας)

• Από την Παναγία της Δάφνης στην Κωνσταντινούπολη

• Από μία παράδοση που σχετίζεται με την βασιλοπούλα Δάφνη

(Η Δάφνη ναυάγησε στη θάλασσα του Σκαραμαγκά, σώθηκε με 12 βαρέλια γεμάτα φλουριά. Για να ευχαριστήσει την Παναγία που την έσωσε έχτισε το μοναστήρι και τα φλουριά που περίσσεψαν τα έθαψε σε 7 πιθάρια στον περίβολο της μονής).

Η Μονή ιδρύθηκε τον 6ο αιώνα, πάνω στα ερείπια του αρχαίου ναού του Δαφναίου Απόλλωνα, ο οποίος είχε

καταστραφεί από τους Γότθους το 395.

Σχεδιαστική αναπαράσταση κιόνων από το ιερό του Απόλλωνα στο Δαφνί

Τμήματα ιωνικών κιόνων από τη δυτική πλευρά του εξωνάρθηκα. Εντοπίστηκαν μέσα στον περίβολο της μονής Δαφνίου

Ο χώρος του ιερού του Απόλλωνα στο Δαφνί, όπου αργότερα ιδρύθηκε η μονή Δαφνίου.

Τέσσερις κίονες ιωνικού ρυθμού χρησιμοποιήθηκαν και πάλι. Σήμερα στη Μονή υπάρχει μόνο ένας.

Οι υπόλοιποι πού είναι;

Λοιπόν, είναι…στο Λονδίνο! Στο Βρετανικό Μουσείο…

Και φαντάζεστε ποιος τους πήγε εκεί, έτσι;

Ο «λόρδος» Έλγιν!

Δίλοβο άνοιγμα της νότιας πλευράς του εξωνάρθηκα

με τον ιωνικό κίονα, που λέγαμε πριν…

Ο κυρίως ναός είναι του 11ου αιώνα μ.Χ.

Δίλοβα παράθυρα

Τρίλοβο άνοιγμα

Πολύ μεγάλος τρούλος,αφήνει ελεύθερο τον

κεντρικό χώρο

Τύπος: Οκταγωνικός

Κεραμοπλαστικήδιακόσμηση γύρω από τα παράθυρακαι τα ανοίγματα

Τι είναι το πλινθοπερίκλειστο σύστημα τοιχοποιίας;

Τα δομικά στοιχεία περιβάλλονται από λεπτές μακρόστενες πλίνθους

Πλινθοπερίκλειστο σύστημα τοιχοποιίας στον νότιο τοίχο του καθολικού της μονής Δαφνίου

Πέρα, όμως, από την εντυπωσιακή αρχιτεκτονική, την ορθομαρμάρωση, το μαρμάρινο διάκοσμο…

… η λαμπρή ψηφιδωτή διακόσμηση της Μονής, που είναι το

τελευταίο σωζόμενο δείγμαπου απηχεί τη λόγια τέχνη

της Κωνσταντινούπολης στα τέλη του 11ου αιώνα …

την καθιστά μοναδικό μνημείο.

Για τούτο και περιλαμβάνεται

στον Παγκόσμιο κατάλογο Πολιτιστικής Κληρονομιάς

της UNESCO.

Ο Παντοκράτορας «Δίκαιος Κριτής» στο μετάλλιο του τρούλου

• άψογη τεχνική εκτέλεση

• Χρυσό φόντο

• σαφήνεια σχεδίου

• έντονα περιγράμματα

• βαθιές σκιές γύρω από τα μάτια που κοιτάζουν πλάγια

• ευλογεί με το δεξί

• κρατά χρυσόδετο ευαγγέλιο

• ένταση καθώς η απόσταση ανάμεσα στο δείκτη και τα υπόλοιπα δάχτυλα είναι ασυνήθιστα μεγάλη.

Τι συμβολίζει το χρυσό φόντο;

• Χρυσός = λάμψη = φως

• Φως = Θεός!

• Καταλύει την ύλη και ενώνει τα πάντα σε ένα! Όλα είναι φως!

• Αντανάκλαση πλατωνικού κόσμου ιδεών Το φως του χρώματος = αποκάλυψη άυλης υπόστασης του κόσμου!

• Χρυσός = πολύτιμο, άφθαρτο, αναλλοίωτο, θεϊκό.

• Το χρυσό φόντο δίνει την αίσθηση άυλου, υπερβατικού κόσμου, κάτι πάνω και πέρα από τα γήινα, τα ανθρώπινα, κάτι θεϊκό!

Η ζωγραφική έχει διδακτικό χαρακτήρα: ιερή γραφή για τους αγράμματους χριστιανούς της εποχής…

Πώς φτιάχνονταν οι ψηφίδες;• Είναι κύβοι από γυαλί, κεραμικό ή πέτρα

που θυμίζει πολύτιμο λίθο

• Κόβονται σε διάφορα σχήματα

(μικρότερα για το πρόσωπο και τις λεπτομέρειες

και μεγαλύτερα για τα ενδύματα και το φόντο)

Για το χρυσό φόντο

(fondo d’ oro)

• επιλέγονται γυάλινες ψηφίδες

με ελαφρά κίτρινη ή κόκκινη απόχρωση

• Στη μία τους πλευρά τοποθετείται λεπτό φύλλο χρυσού

• Πάνω από το φύλλο χρυσού τοποθετείται ένα λεπτό στρώμα γυαλιού

• Αυτό γίνεται για να αντανακλάται το φως και να λάμπουν περισσότερο τα ψηφιδωτά.

• Η τοποθέτηση των χρυσών ψηφίδων δεν είναι ολόισια, γραμμική. Μπαίνουν και λοξά στραμμένες ψηφίδες Έτσι, πέφτει διαφορετικά το φως σε κάθε ψηφίδα και έχει άλλη λάμψη από τη διπλανή της…

Τα καλύτερα δείγματα χρυσού φόντου:

• Κωνσταντινούπολη

• Ραβέννα

• Νέα Μονή Χίου

• Όσιος Λουκάς Βοιωτίας

• Μονή Δαφνίου

Ας δούμε όμως τα πιο

χαρακτηριστικά ψηφιδωτά

από τη Μονή Δαφνίου

Προσέξτε την προσωποποιημένη μορφή του Άδη!

Δεν θυμίζει τονΘνήσκοντα ΓαλάτηΤης ελληνιστικής περιόδου;

Οι μορφές θυμίζουν κλασικά πρότυπα

Η μορφή του Γαβριήλ,με την αρχοντική κίνησή του

δεν θυμίζει …αρχαιοελληνική Νίκη;

Αυτά τα ψηφιδωτά είναι η πολύτιμη κληρονομιά μας,

μια φλογίτσα που φωτίζει ένα παρελθόν υψηλής διανόησης, στοχασμού και τέχνης,της οποίας ο απόηχος μπορεί να ψάλλει στις καρδιές μας και σήμερα…

αν τα αγαπήσουμε…Οφείλουμε να μεταδώσουμε αυτή την αγάπη και στις επόμενες γενιές…