წმინდა გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრება€¦ · გიორგი მერჩულე - გრიგოლ ხანძთელის
გრიგოლ ხანძთელი-ბაკურ გელაშვილი
-
Upload
bakurgelashvili -
Category
Art & Photos
-
view
1.253 -
download
0
Transcript of გრიგოლ ხანძთელი-ბაკურ გელაშვილი
გრიგოლ ხანძთელი
ბაკურ გელაშვილიყვიბისის საჯარო სკოლა
რა შეიძლება გაგვახსენდეს გრიგოლ ?!ხანძთელის სახელის გაგებისას
-ტაოკლარჯეთი
სამონასტრ ო ცხოვრება
ხანძთისმონასტერ
ი
მონასტრები ს
მშენებლობაუდაბნო
გიორგიმერჩულე
პოლიტიკურიმდგომარეობა
მოწაფეები
ოპიზა
VIII-IX სააუკუნეები
საეკლესი ო კრება
არაბები
თხზულების აღმოჩენისისტორიისათვის
გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრების შესახებ დიდი ხნის მანძილზე , არავინ არაფერი იცოდა ეს უნიკალური ძეგლი აღმოჩნდა
. იერუსალიმის საპატრიარქო ბიბლიოთეკაში პირველად მას , 1845 ყურადღება მიაქცია ნიკო ჩუბინიშვილმა რომელმაც წელს
. იმოგზაურა პალესტიანაში და აღწერა ქართული ხენაწერები მეცნიერის ეს მოგზაურობა დიდი ხნით გამოუცემელი დარჩა და 1889 , პირველად დაიბეჭდა გაზეთ ივერიაში წელს სადაც
შესული იყო მათ შორის გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრების .მოკლე მიმოხილვა
1902 , წელს კი აღნიშნული ძეგლი მოინახულა ნიკო მარმა რომელმაც მთლიანად გადმოწერა გრიგოლ ხანძთელის
ცხოვრება და მან გამოსცა გამოკვლევებითა და რუსული 1911 . თარგმანით წელს
ბიოგრაფიული ცნობები
• გრიგოლ ხანძთელი დაიბადა ქართლში წარჩინებულ, 759 . ოჯახში წელს აღიზარდა ქართლის ერისთავის ( ნერსეს კარზე ნერსეს მეუღლის ძმისწული და
). შვილობილი იყო თავისი დროისათვის ბრწყინვალე . განათლება მიიღო აღმზრდელთა და ქართლის
, , დიდებულთა ნებით მღვდლად აკურთხეს ხოლო შემდეგ , როდესაც მისი ეპისკოპოსად კურთხევა განიზრახეს
ფარულად მიატოვა ქართლი და VIII 80- საუკუნის იანი – . წლებიდან ტაო კლარჯეთში დაიწყო მოღვაწეობა ჯერ
, ოპიზაში ცხოვრობდა შემდეგ ხანძთაში დასახლდა და საერო ხელისუფალთა დახმარებით გააჩაღა ფართო
, სამონასტრო მშენებლობა რომელშიც ჩააბა თანამოღვაწეთა დიდი დასი.
:თხზულების ისტორიული ფონი• 951 , თხულება დაწერილია წელს გიორგი
, მერჩულეს მიერ გრიგოლ ხანძთელის 90 . გარდაცვალებიდან წლის შემდეგ
• ნაწარმოები მრავალ მხრივ უნიკალურია და იგი ფართოდ მიმოიხილავს VII საუკუნის ბოლოდან X
, საუკუნის შუახანებამდე სამხრეთ საქართველოში , -არსებულ პოლიტიკურ კულტურულ და სოციალურ
, ეკეონომიკურ ურთიერთობებს სამონასტრო , , მშენებლობის ამბებს ეკლესიის მდგომარეობას
დამოკიდებულებას საერო და საეკლესიო , ფეოდალებს შორის ფეოდალთა ცხოვრების
.პირად ეპიზოდებს
• ნაწარმოები გარდა მაღალმხატრული , ლიტერატურული ქმნილებისა უნიკალური
-პირველადი წყაროა ამ პერიოდის ტაო , კლარჯეთის სამონასტრო ცხოვრების და მხარის
- ისტორიულ გეოგრაფიული მდგომარეობის.შესწავლისათვის
- ტაო კლარჯეთი აღთქმული ქვეყანა
• - — ტაო კლარჯეთი ისტორიული ზემო, ქართლის მესხეთის ერთი ნაწილის
ქართულ ისტორიოგრაფიაში დამკვიდრებული პირობითი
. სახელწოდება ტერმინს საფუძვლად უდევს ამ მხარის ორი უმნიშვნელოვანესი
— პროვინციის ტაოსა და კლარჯეთის. სახელწოდებები ფართო გაგებით
„ - “ ტერმინი ტაო კლარჯეთი ასევე : გულისხმობს მომიჯნავე მხარეებსაც
, , , შავშეთი და იმერხევი ნიგალი ერუშეთი, , . სპერი კოლა ბასიანი
•VII საუკუნის მეორე ნახევარში ქართლელი - , მოღვაწეები მიდიან ტაო კლარჯეთში
, ვითარცა აღთქმულ ქვეყანაში რათა იქიდან კვლავ მოიპოვონ თავიანთი
.სამშობლო ქართლი და საქართველო ბანას მიმდებარე ტერიტორია
,, ზეცისა კაცი და ქუეყანისა’’ანგელოზი
• -გრიგოლ ხანძთელის ღვაწლით ტაო კლარჯეთი იქცა სრულიად საქართველოს . რელიგიურ და კულტურულ ცენტრად აქ
დაიწყო ამ ხარის აღორძინება და შემდგომ .იქცა იგი პოლიტიკურ ცენტრად
• აქ დაიწყო ბაგრატიონთა დინასტია და აქვე შეიქმნა ქართველ მეფეთა ღვთაებრივი
, წარმოშობის იდეა რომელიც პირველად გრიგოლ ხანძთელმა გამოთქვა აშოტ
: (კურაპალატის წინაშე დავით წინასწარმეტყველისა და უფლისა მიერ
, ცხებულისა შვილად წოდებულო ხელმწიფევ მეფობაი და სათნოებანიცა მისნი
.... დაგიმკვიდრენ ქრისტემან ღმერთმან არა მოაკლდეს მთავრობაი შვილთა შენთა და ნათესავთა მათთა ქვეყანათა ამათ.)უკუნისამდე
• გრიგოლ ხანძთელის სახე შეგვიძლია წარმოვიდგინეთ
სამი სიმბოლური ნიშნის: ,, ’’, ,, ’’ მიხედვით გზა უდაბნო
,, -და მოძღვართ’’ ( აღმშენებელი უდაბნოს
’’), ქალაქმყოფელი რომელიც შესაბამისი იქნება სამი
: ზემოაღნიშნული იდეისა , სამშობლოს დატოვება
სულიერი გამოცდის ასპარეზი( ) უდაბნო და მზადება
.აღთქმული ქვეყნისათვის• გრიგოლ ხანძთელი
, ქართველების მოსეა იგი .მიუძღვის ერს უდაბნოში
,, ’’მცნება საქართველო
• , საგანგებოდ უნდა აღინიშნოს ის ფაქტი რომX საუკუნეში გიორგი მერჩულეს პირით
პირველად შემოდის მცნება-,, ’’: ,, საქართველო ქართლი ქართლად
, ფრიადი ქვეყანაი აღირაცხების რომელსაცა შინა ქართულითა ენითა ჟამი შეიწირვის და
.’’ ლოცვაი ყოველი აღესრულების
• სწორედ ეს გახდა გრიგოლ ხანძთელის და მისი დასის პროგრამის ძირითადი
. ქვაკუთხედი იგი იყო არა მხოლოდ დიდი , კულტურული მოღვაწე არამედ ბრძენი
- , პოლიტიკურ სახელმწიფოებრივი მოაზროვნე , რომლის ამგვარი ნააზრევი ბალავრად
, ემსახურებოდა იმ მონუმენტურ შენობას რომელიც ერთიანი და დამოუკიდებელი
საქართველოს სახით წარიმართა X საუკუნის.დასასრულს
ხანძთის მონასტერი
,, ’’საქართველოს სინაი
• -გრიგოლ ხანძთელის მოღვაწეობას ტაო კლარჯეთის მხარეში არაერთი
მნიშვნელოვანი სამონასტრო ცენტრის , დარსება უკავშირდება საბოლოოდ ამ
მხარეში ჩამოყალიბდა მძლავრი , ლიტერატურული სკოლა რომელამც შემდგომ
გამოკვება ათონის დიდი საგანმანათლებლო. ცენტრი
• გრიგოლ ხანძთელის მოღვაწეობის შედეგად- ტაო კლარჯეთში არაერთი მონასტერი
: დაარსდა• ხანძთის მონასტერი• თუხარისის მონასტერი•შატბერდი•ოპიზა•ბერთა•მერე•ჯმერკი•პარეხთა•წყაროსთავი• .დოლისყანა და სხვ
,, ’’დიდნი საქმენი
• გრიგოლ ხანძთელისა მიერ დაარსებულმა სალიტერატურო
სკოლის ტრადიციები დიდი ხნის :მანძილზე გრძელდებოდა
• - ტაო კლარჯეთის სალიტერატურო : სკოლიდან გამოვიდნენ
• , არსენ საფარელი• , ეფრემ მაწყვერელი• , მაკარი ლეთელი• , გიორგი მერჩულე• .მოსე ხანძთელი და სხვანი
ენი რაბათი
,, ’’დიდნი საქმენი
ენი რაბათიიშხანი
,, ’’..ზოგად ქართლისა არეთა
კვირიკეწმიდის მონასტრის ნანგრევები
• გრიგოლ ხანძთელი და მისი მოწაფეები რომ დიდ კულტურულ და
აღმშენებლობით საქმიანობას ეწეოდნენ ეს თვით
, თხზულებიდან ჩანს ამ მხრივ გამორჩეულია თევდორესი და ქრისტეფორეს სააღმშენებლო
საქმიანობა თანამედროვე . ბორჯომის ხეობაში
• ქრისტეფორემ ხეობაში დაარსა , კვირიკეთის მონასტერი ხოლო
- თევდორემ ნეძვის მონასტერი
პირადი მოგონებიდან ხანძთის:შესახებ
• ..... , , , საკმაოდაც ვართ დაღლილები როგორც ემოციით ისე რამდენიმე დღიანი მოგზაურობით მაგრამ ეს , , ....არაფერი მთავარი ჯერ არ გვინახავს და ახლა მისი ნახვა განგვიზრახავს ეს ხანძთის მონასტერია
• , ... ყველა იმ დაძაბულობას გადააჭარბა რაც კი აქამდე გზა გაგვივლია ხანძთისკენ მიმავალი გზა აღმოჩნდა . , პიკი ჩვენი ალპინისტური გამოცდისა მძღოლმა მანამ ცენტრალური გზიდან გადაუხვევდით გააჩერა
, . ტრანსპორტი და თქვა მე აქ დავრჩები თორემ გული არ გამიძლებს ამხელა სიმაღლეზე ჩვენ წავედით , .... სათადარიგო მძღოლთან ერთად მაგრამ ვაი იმ წასვლას რათქმაუნდა ჩემს თავს ვგულისხმობ თორმეტი
, , კილომეტრი გვაქვს გასავლელი მაგრამ სად რო იცოდეთ ალბათ პირველრიგში მძღოლს და შემდეგ ...... , , დანარჩენებს ალპინისტთა წოდებით დააჯილდევებდით საოცარი სილამაზე საოცარ განცდებთან ერთად
........წინ მიგვიძღვის ხანძთის მონასტრისკენ• , , ხანძთა სადაც მდებარეობს იმ სოფელს ფორთას ეძახიან ამ სოფელში აღარავინ ცხოვრობს დღეს და იქ
. მხოლოდ ზაფხულობით ამოდიან საქონლის ამოსარეკად ხანძთის მონასტრის მდგომარეობაც მძიმეა და . შეიძლება ამ ზამთარს ვეღარც კი გაუძლოს მისმა ნახევრდ ჩამოქცეულმა გუმბათმა თუ საყრდენმა კედლებმა , _ . სადიაკვნე ბოსლად გადაუქცევიათ ხოლო სამრეკლო შეშის შესანახად სამრეკლო შიგნიდან მთლიანად
, , განადგურებულია და გამურული გარედანაც არაა სახარბიელო მდგომარეობაში სამრეკლოზევეა , , შემორჩენილი ქართული წარწერა რომელიც დღეს იკითხება მაგრამ დაზიანებებიც აქვს და რამდენიმე ასო
. , , ამოტეხილია ხანძთაც მოვილოცეთ აქედანაც გულმოკლულები ვბრუნდებით და ერთ რამეზე ვფიქრობ ნუთუ , , , ამისთვის იბრძოდა გრიგოლ ხანძთელი რომ მის მიერ აგებული სავანე ასე უმოწყალოდ ასე უპატრონოდ
...... 2007 . მლოცველის გარეშე იღუპებოდეს წ სექტემებრი
• p.s. , , როგორც ზემოთ ნახეთ სამწუხაროდ გუმბათის მდგომარეობა არ იძლეოდა იმის თქმის საშუალებას რომ ი , ს კვლავ გაუძლებდა იქაურ ზამთარს და მძიმე კლიმატურ პირობებს სამწუხაროდ ჩვენი ჩამოსვლიდან
რამდენიმე თვეში ხანძთის გუმბათი ჩამოინგრა რაც დიდ გულისტკივილს იწვევს პირადად ჩემში და ყველა.ქართველში
2007 ხანძთის გუმბათი წლისსექტემბერი
..ეს საინტერესოა
• 1934 . ნიკო მარი წელს გარდაიცვალა საშინელი წვალებით . ებრძოდა საავადმყოფოში უკურნებელ სენს თურმე
.. ცნობიერება დაუკარგავს მიუხედავად ამისა სიკვდილის წინ ძალა მოუკრეფავს და თავზე მდგომი მეუღლისთვის
- ,, გაჭირვებით მიუხვედრებია ჩემი გამოცემული გრიგოლ ’’ . ხანძთელის ცხოვრება მომიტანეთო სასწრაფოთ
. შეუსრულებიათ მომაკვდავისთვის სურვილი ხელების ცახცახით .გადაუშლია ვებერთელა ტომი და სულიც ამოხდომია
• უამრავი წიგნის ავტორმა სასიკვდილო აგონიის ჟამს ინება უკანასკნელად შეევლო ხელი მხოლოდ და მხოლოდ ერთი
- . მათგანის თავისი უბადლო ფიფოლოგიური ქმნილებისათვის
:გამოყენებული ლიტერატურა
• 1. . , . 2006 . წმ გრიგოლ ხანძთელი თბ წ ავტორთაკრებული
• 2. . , . , გ ლორთქიფანიძე ნ ჩიქოვანი ქართული , . 1997 .კულტურის ისტროია თბ წ
• 3. , , . ზურაბ ჭუმბურიძე ხელნაწერების კვალდაკვალ თბ2000 .წ
• 4. , . 1954 .პავლე ინგოროყვას გიორგი მერჩულე თბ წ• 4. საქართველოს ისტორიის სასკოლო
სახელმძრვანელოები• 5. - პირადი მოგონებები ტაო კლარჯეთში
. 2007 .მოგზაურობიდან წ• 6. ფოტოები ბაკურ გელაშვილისა