გეოგრაფიული უნარების ჩამონათვალიold.tpdc.ge/uploads/pdf_documents/geography1.pdf · 1 გეოგრაფიული
სააზროვნო უნარების განვითარების...
-
Upload
rusudan-gonashvuli -
Category
Education
-
view
2.638 -
download
10
description
Transcript of სააზროვნო უნარების განვითარების...
სააზროვნო უნარების განვითარებისეფექტიანი სტრატეგიები
პრეზენტაცია მომზადებულიამასწავლებლის სახლის მასალების
მიხედვით
პრეზენტაციის ავტორი: რუსუდან გონაშვილი
სააზროვნო უნარების განვითარებისეფექტიანი სტრატეგიები
,,აზროვნება კი არმოსდევს ცოდნას,
არამედ ცოდნა მოსდევსაზროვნებას”.
ოთხი ძირითად საკითხი, რომელიცმასწავლებელმა უნდა
გაითვალისწინოს სასწავლო პროცესისდაგეგმვისას და წარმართვისას
• რისი სწავლაა მნიშვნელოვანი, რაშიგვადგება შეძენილი ცოდნა
• რატომ არის რთული სწავლა• ყველაზე კარგად როგორ შეიძლებავისწავლოთ
• როგორ მიდის სწავლის პროცესი.
პრინციპები, რომლებიც სასწავლო პროცესისდაგეგმვისა და წარმართვის პროცესში უნდა
გავითვალისწინოთ
• განსაზღვრეთ და გააცანით მოსწავლეებს სასწავლოპროცესის მიზნები და შედეგები
• დაანახეთ მოსწავლეებს შესასწავლი საკითხებისღირებულება
• საგანგებო ყურადღება გაამახვილეთ რთულ,პრობლემურ საკითხებზე
• დაეხმარეთ მოსწავლეებს ცოდნის გამოყენებაში• გააცანით მოსწავლეებს თემის მიღმა არსებულილოგიკა
• განავითარეთ მოსწავლეებში თანატოლებისგანსწავლის უნარი
• ასწავლეთ მოსწავლეს სწავლა
• ეს ხელს უწყობენ მოსწავლეებში ტრანსფერის უნარისგამომუშავებას, რადგან: ცოდნა, რომლის ტრანსფერიცხდება, არის მიზეზ-შედეგობრივი მიმართებისშემცველი
• ამ დავალებით მოსწავლეები გამოიყენებენ თეორიულცოდნას
• მოსწავლეები აცნობიერებენ, რომ შეძენილიგამოცდილება შესაძლებელია გამოყენებული იყოსსხვადასხვა სიტუაციაში
• მასწავლებელი ეხმარება მოსწავლეებს ნასწავლისაკითხი დაუკავშიროს მსგავს თემებს სხვა სფეროში.
სწავლების მეთოდები :
• დიდაქტიკური
• სოკრატული
• პრაქტიკული (სწავლა კეთებით)
• თანამშრომლობითი
• პრობლემაზე ორიენტირებული სწავლება
მნიშვნელოვანია. . .
• კრიტიკული აზროვნების განვითარება
• შემოქმედებითი აზროვნების განვითარება
დიდაქტიკური მეთოდი
• ინფორმაციის მიწოდება დიალოგის ფორმით.
• ამ დროს მოსწავლეს მასწავლებელიაცნობსგაკვეთილის სასწავლო მიზნებს, როდისითვლება მიზანი მიღწეულად.
• ამყარებს კავშირს ახალდა ძველ ცნებებსშორის.
• ინფორმაციის გაცვლის პროცესში მოსწავლედა მასწავლებელი ერთადმონაწილეობენახალი ცოდნის აგებაში.
სოკრატული მეთოდი
• მასწავლებელი სვამს მხოლოდ პრობლემურ დაარაინფორმაციულ შეკითხვებს.
• იგი არ აძლევს მოსწავლეებს ინფორმაციას, არამედ მათთხოვს აზროვნებას, რათა თავად მივიდნენ პრობლემისგადაწყვეტამდე.
• ამ დროს მოსწავლეები თავისუფლად გამოთქვამენსაკუთარ მოსაზრებებს დასმულ პრობლემასთანდაკავშირებით
• თხზავენ ჰიპოთეზებს და ვერსიებს• აანალიზებენ ერთმანეთის არგუმენტებს.
• სოკრატისეული მეთოდის ფარგლებშიშესაძლებელიადისკუსიები, დებატები, პრობლემურიშეკითხვების დასმა.
დებატები!
კეთებით სწავლება (პრაქტიკული)
• მასწავლებელი უზრუნველყოფსმოსწავლის ჩართვას პრაქტიკულსაქმიანობაში
• მას ეძლევა გამოცდილებით სწავლისსაშუალება – მასწავლებელი ისეთდავალებას აძლევს მოსწავლეს, რომლისპრაქტიკული შესრულებისთვის საჭიროაახლად ახსნილი ცნებების გამოყენება.
პრობლემაზე ორიენტირებული სწავლება
სწავლების მიზანია . . .
• პედაგოგმა მოსწავლეებს დაანახოს საკითხი,პრობლემა, რომელიც მრავალგვარი მიდგომითადა გზით შეიძლება გადაიჭრას, რომელზეც არარსებობს ერთი სწორი ან არასწორი პასუხი,საჭიროებს ძიებას, ალტერნატივების დაშვებასდა იდეების ჩამოყალიბება-განვითარებას.
• მოსწავლეებმა უნდა გამოიყენონ ნასწავლიმასალა, მათ მიერ დამოუკიდებლად მოძიებულიინფორმაცია და პრობლემის გადაჭრის მათეულიხედვა უნდა მიუსადაგონ რეალური ცხოვრებისმიზნებსა და მოთხოვნებს.
პრობლემაზე ორიენტირებულისწავლების საფეხურები
• პრობლემის გამოკვეთა და განსაზღვრა;
• პრობლემის ჩამოყალიბება და წარმოდგენა;
• პრობლემის შესახებ ინფორმაციისა დარესურესების ორგანიზება და ცოდნის
მობილიზება;
• შესაძლო ალტერნატივების ან გადაჭრის გზებისმოძიება;
• პრობლემის გადაჭრის სტრატეგიების შერჩევა;
• შერჩეული სტრატეგიის განხორციელება დაპროგრესზე დაკვირვება;
• შედეგების შემოწმება და შეფასება.
განსაზღვრა
გაანალიზება
გადაჭრისგზები
საუკეთესოსარჩევა
შემოწმება
შეფასება
როგორ უნდა შეარჩიოს მასწავლებელმაპრობლემური ტიპის ამოცანები?
• არჩევანის გაკეთება;• გადაწყვეტილების მიღება;• შედარება-შეპირისპირება;• დაკავშირება-კანონზომიერების აღმოჩენა;• შეუთავსებლობის აღმოფხვრა;• ობიექტებზე შეხედულების შეცვლა;• ექპერიმენტის, ცდის ჩატარება;• კვლევა-ძიება;• შემოქმედებითი მიდგომის გამოყენება
/გადაწყვეტის ორიგინალური გზის ძიება
პრობლემის გადაჭრა მოითხოვს აზროვნების
ისეთ კომპლექსურ უნარებს, როგორიცაა :
• ანალიტიკური
• შემოქმედებითი
• კრიტიკული აზროვნების
ანალიზი
• . . .მთლიანი საგნის ცალკე ნაწილების, მხარეების დათვისებების გამოყოფა ადამიანის წარმოდგენაში. ცნობიერებაში
• მასალის (სტრუქტურის) შემადგენელ ნაწილებად დაყოფა: ნაწილების
• შედარება-შეპირისპირება, ნაწილებს შორის კავშირის ანსტრუქტურის დანახვა;
• მოვლენის მიზეზის (დაფარული აზრის აღმოჩენა) ახსნა;
• პროცესის კანონზომიერების გამოვლენა;
• მიზეზებსა და შედეგებს შორის კავშირების დადგენა.
• კოგნიტური სქემები, რომლებიც მსგავსებისა და განსხვავებისგამოვლენას ემსახურება.
• მსგავსებისა და განსხვავების აღმოჩენა შედარების დროს ხდება.
• ვენის დიაგრამა, რომლის საშუალებითაც მოსწავლეებიკონკრეტული მახასიათებლების მიხედვით ვიზუალურადაღიქვამენ იმ საერთოსა და განსხვავებულს, რაც შესადარებელსაგნებს/მოვლენებს აქვთ.
• მოსწავლემ სტრუქტურა უნდა დაყოს შემადგენელ ნაწილებად, უნდა მოახდინოს ამ ნაწილების შედარება და დაინახოს მათშორის კავშირი, რაც ხელს უწყობს მათში ანალიტიკური უნარისგანვითარებას.
• მასწავლებელმა უნდა გაითვალისწინოს, რომ მოსწავლეებს უკვეაქვთ ამ თემის შესახებ ცოდნა, სიღრმისეულად გაიაზრესნასწავლი.
• მხოლოდ ამის შემდეგ შეძლებენ მოსწავლეები მიზეზ-შედეგობრივი კავშირების დადგენას.
კრიტიკული აზროვნების განვითარება
მრავალმხრივი მიზნებით განპირობებულიაზროვნება, რომლის დახმარებითაც ხდებაარსებული ფაქტების, მსჯელობათა დაწარმოდგენების ხელახალი გააზრება,დასაბუთებული და ყოველმხრივ აწონდაწონილი დასკვნის გამოტანის მიზნით.
კრიტიკული აზროვნებისძირითადი ნიშანები:
• კრიტიკული აზროვნება დამოუკიდებელიაზროვნებაა;
• კრიტიკული აზროვნებისათვის ინფორმაციისმოპოვება და ფაქტების ცოდნა საწყისი წერტილია დაარა საბოლოო მიზანი
• კრიტიკული აზროვნება იწყება პრობლემისდაყენებიდან და მისი გაცნობიერებიდან;
• კრიტიკული აზროვნება მოითხოვს დამაჯერებელარგუმენტაციას;
• კრიტიკული აზროვნება სოციალური აზროვნებაა.
რეკომენდაციები, როგორდავეხმაროთ მოსწავლეებსკრიტიკული აზროვნების განვითარებაში:
• მასწავლებელი ღია უნდა იყოსსიახლეებისადმი და კრიტიკისადმი;
• მასწავლებელმა არ უნდა მოახვიოსსაკუთარი შეხედულებები მოსწავლეებს;
• მასწავლებელმა უნდა დაამუხრუჭოსმოსწავლეთა იმპულსურობა;
• მასწავლებელმა უნდა წაახალისოსმოსწავლეთა დამოუკიდებლობა;
• მასწავლებელმა ორიენტაცია აიღოს ხარისხზე დაარა დროზე;
• მასწავლებელმა ხელი უნდა შეუწყოსმოსწავლეთა თვითშეფასების ამაღლებას;
• მასწავლებელი უნდა იყოს აქტიური მსმენელი;
• მასწავლებელმა უნდა დაანახოს მოსწავლეებსკრიტიკული აზროვნების სარგებლიანობა;
• მასწავლებელმა ხელი უნდა შეუწყოსმოსწავლეებში მეტაკოგნიტური უნარებისგანვითარებას.
დისკუსია
• კრიტიკული აზროვნების განვითარებისთვის ერთ -ერთი ყველაზეეფექტიანი მეთოდი, რომელიც მასწავლებელს შეუძლია გამოიყენოსარის დისკუსია.
• დისკუსიის დროს მოსწავლეები ეჩვევიან საკუთარი პოზიციისარგუმენტირებულადდასაბუთებას, სხვათა მოსმენისა და მათი აზრისგათვალისწინების უნარს, საკუთარიდა სხვათა შეხედულებებისადექვატურად შეფასებისა და საჭიროების შემთხვევაში საკუთარიშეცდომის აღიარებისა და უკან დახევის უნარს.
• უვითარდებათ საკუთარ მოსაზრებაზე პასუხისმგებლობის გრძნობა;
• მოსწავლეებში ამ უნარების განვითარება კი მათში კრიტიკულიაზროვნების უნარის განვითარებას უწყობს ხელს.
• იმისათვის, რომ გამოყენებული სტრატეგია იყოს ეფექტიანიმასწავლებელმა არ უნდა მოახვიოს საკუთარი შეხედულებებიმოსწავლეებს -
• მასწავლებელმა ისე უნდა წარმართოსდისკუსიის პროცესი, რომ მათფიქრის, განსჯისდა განსხვავებული ინტერპრეტირების საშუალებადაუტოვოს.
• მასწავლებელმა ყველა მოსწავლე უნდა ჩართოსდისკუსიის პროცესში, მოსწავლის მხრიდან წამოსული არცერთი აზრი არ უნდადათრგუნოს,
• მან ხელიუნდა შეუწყოს მოსწავლეთათვითშეფასების ამაღლებას, უნდააგრძნობინოს, რომ პატივს სცემს და ითვალისწინებს მათ აზრს, რაცაამაღლებს მოსწავლეებში თავდაჯერებულობისა და საკუთარიღირსების გრძნობას.
• სადისკუსიოთემადუნდა შეარჩიოს ისეთი საკითხი, რომელზედაცგანსხვავებული შეხედულებები არსებობს.
შემოქმედებითი აზროვნება
• შემოქმედებითი აზროვნება არისმოვლენათა ახლებურად ხედვის დაპრობლემათა გადაჭრის ორიგინალური,მანამადე არარსებული გზის პოვნის უნარი.
• შემოქმედებითი აზროვნებისგანმასხვავებელ ნიშნად ითვლება იდეათაახლებური კავშირებისა და შეხამებებისპოვნა.
• კრეატიულობა შაბლონური აზროვნებისსაპირისპირო ფორმაა. მისთვისმიუღებელია ბანალური იდეები დამოვლენებზე არსებული საყოველთაოდმიღებული შეხედულებები.
როგორ შეიძლება შექმნას მასწავლებელმა კლასშიშემოქმედებითი გარემო?
• მასწავლებელმა უნდა მოიხსნასშემოქმედებითობის გამოვლენის ხელისშემშლელი შინაგანი წინააღმდეგობები;
• მასწავლებელმა თავი უნდა შეიკავოს ნაადრევიშეფასებებისაგან;
• მხარი დავუჭიროთ წარმოსახვის სიცხოველეს;• მოვახდინოთ წარმოსახვის “დისციპლინირება” და გავაკონტროლოთ იგი;
• განვუვითაროთ ბავშვებს მოვლენათა დაფაქტების აღქმის სიღრმე და მრავალმხრივობა.;
• დავეხმაროთ მოსწავლეებს შემოქმედებითიაზროვნების მნიშვნელობის და დანიშნულებისხედვაში.
როგორ ვასწავლოთ მოსწავლეებსშემოქმედებითი აზროვნება?
• მოსწავლეს ეძლევა პრობლემის გადაჭრის რამდენიმეშესაძლებლობის განხილვის საშუალება.
• მოსწავლეს ეძლევა პრობლემის გადაჭრის რამდენიმეპასუხის პოვნის საშუალება.
• შესაძლებელია პასუხში გარკვეული სუბიექტურობის(ინდივიდუალური) ელემენტის დაშვება.
• აქტივობა ორიენტირებულია პრობლემის გადაჭრისახალი (ორგინალური) გზის ძიებაზე.
• აქტივობა ორიენტირებულია ნაპოვნიგადაწყვეტილების გაუმჯობესებისშესაძლებლობაზე.
• პასუხი წინასწარ არ არის განსაზღვრული და არ არისმხოლოდ ერთი სწორი პასუხი.
როლური თამაში
გამოყენებულილიტერატურა:
• სწავლება და შეფასება (2008) მასწავლებელთა პროფესიულიგანვითარების ცენტრი, თბილისი: გამომცემლობა“საქართველოს მაცნე”
• როგორ ვასწავლოთ მოსწავლეებს აზროვნება (2007) საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრო, ეროვნული სასწავლო გეგმებისა და შეფასების ცენტრი.
• პრობლემაზე დაფუძნებული სწავლა (2007) საქართველოსგანათლებისა და მეცნიერების სამინისტრო, ეროვნულისასწავლო გეგმებისა და შეფასების ცენტრი.
• ია კუტალაძე (რედ.) (2010) ეფექტიანი სწავლება, გამოცდების ეროვნული ცენტრი, კვლევის ლაბორატორია.
• მარზანო რობერტ ჯ. (2009) ეფექტური სწავლება სკოლაში, პირველი ქართული გამოცემა, “მასწავლებელთაპროფესიული განვითარების ცენტრი’.