ΑΡΧΙΖΟΝΤΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ

Το όνομα των παιδιών είναι η πρώτη λέξη που μαθαίνουν να αναγνωρίζουν και να διαβάζουν και συχνότατα οι πρώτες παρατηρήσεις που διατυπώνουν σχετικά με τη γραπτή γλώσσα σχετίζονται με αυτό.

Από τα 24 γράμματα του αλφαβήτου, το αρχικό γράμμα του ονόματός τους μαθαίνουν συνήθως τα παιδιά να ξεχωρίζουν και να γράφουν. Γι’αυτό και όταν γράφουν, ανεξάρτητα από το τι γράφουν, το αρχικό γράμμα του δικού τους ονόματος κυριαρχεί.

Η εκμετάλλευση του ενδιαφέροντος των παιδιών του νηπιαγωγείου για το όνομα, πρώτα το δικό τους και αργότερα των συμμαθητών τους, αποτελεί το πρώτο βήμα της νηπιαγωγού στη γνωριμία του παιδιού με το γραπτό λόγο.

Η νηπιαγωγός οφείλει να φέρει το νήπιο σε συχνότατη επαφή με το όνομά του και να δημιουργεί συνεχώς ευκαιρίες να το διαβάσει ή να το γράψει. Ανάμεσα στις καθημερινές δραστηριότητες του νηπιαγωγείου, η τήρηση απουσιολογίου, η υπογραφή παρουσιολογίου, η δημιουργία και χρήση τηλεφωνικού καταλόγου της τάξης ή ο πίνακας καθηκόντων ενθαρρύνουν το νήπιο να παρατηρήσει το δικό του όνομα καθώς και εκείνα των συμμαθητών του. Ακόμα στα παιδιά αρέσει να σημειώνουν το όνομά τους στα έργα τους αλλά και οπουδήποτε χρειάζεται.

Παρατηρήσεις πολύ ακριβέστερες, που αφορούν στο δεύτερο ή ακόμη και στα ενδιάμεσα γράμματα της λέξης, οφείλουν να γίνουν πριν τα παιδιά κατορθώσουν να διακρίνουν τα ονόματα των συμμαθητών τους. Η νηπιαγωγός κατευθύνει τα νήπια ώστε συνεχώς να λαμβάνουν υπόψη τους περισσότερα στοιχεία στην αναγνώριση του ονόματός τους.

Τα ονόματα των αγαπημένων συγγενών των μικρών μαθητών αποτελούν κι’αυτά ενδιαφέρον αναγνωστικό υλικό. Εκτός από τα κύρια ονόματα και οι λέξεις που δηλώνουν συγγένεια – μαμά, μπαμπάς, γιαγιά, παππούς, νονά, νονός – οφείλουν να χρησιμοποιηθούν. Η δημιουργία ευχετήριων καρτών, η ταξινόμηση φωτογραφιών, η συμπλήρωση των προσωπικών τους στοιχείων, η αφιέρωση εργασιών ή η προσφορά χειροτεχνιών παρέχουν πλούσιες ευκαιρίες για την ανάγνωση και γραφή των αγαπημένων ονομάτων.

Αφού η νηπιαγωγός παρατηρήσει ότι τα παιδιά κινούνται με μια σχετική άνεση στην ανάγνωση και γραφή των ονομάτων των συμμαθητών τους και των στενών συγγενών τους, μπορεί να προχωρήσει και στα ονόματα αγαπημένων ηρώων. Για το λόγο αυτό δημιουργεί αναγνωστικό υλικό που θα εμπλέκει όλους τους αγαπημένους ήρωες των παιδιών.

Αν θα έπρεπε να ορίσουμε στόχους, θα λέγαμε ότι καλό θα είναι το παιδί του νηπιαγωγείου:

Να αναγνωρίζει/διαβάζει το όνομά του. Να γράφει το όνομά του. Να αναγνωρίζει τα ονόματα όλων των

συμμαθητών του αλλά και των στενών συγγενών του και των κεντρικών ηρώων των αγαπημένων του βιβλίων.

Να προσπαθεί να γράψει κάποια από αυτά τα ονόματα.

Παρακολουθώντας την εξέλιξη που σημειώνει το παιδί στη γραφή του ονόματός του, διαπιστώσουμε ότι περνά από τις εξής φάσεις:

Χρήση γραμμάτων και όχι άλλων γραφικών σημείων.

Γραφή όλων των γραμμάτων του ονόματος με τη σωστή σειρά.

Γνώση της ονομασίας των γραμμάτων που περιέχονται στο όνομα

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ-ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕ

ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ

Σουβέρ με ονόματα Η νηπιαγωγός τυπώνει τα ονόματα των

παιδιών με μεγάλα στοιχεία σε κάρτες. Στη συνέχεια τις πλαστικοποιεί και έτσι δημιουργεί τα πιο πρωτότυπα σουβέρ για να ακουμπούν τα πιάτα τους όταν τρώνε. Ακόμα μπορούν να γίνουν αντίστοιχα σουβέρ για τα ποτήρια τους.

Βρες το όνομά σου

Η νηπιαγωγός δίνει στα παιδιά λίστες με τα ονόματα των παιδιών της τάξης και τους ζητά να υπογραμμίσουν το δικό τους ή συγκεκριμένα ονόματα συμμαθητών τους.

Ντόμινο ονομάτων

Η νηπιαγωγός φτιάχνει ντόμινο με φωτογραφίες των παιδιών. Στη μια μεριά κολλά τη φωτογραφία ενός παιδιού και στην άλλη το όνομα κάποιου συμμαθητή του. Οι κάρτες μοιράζονται στα παιδιά, ενώ μια κάρτα τοποθετείται κάτω. Το παιχνίδι παίζεται όπως ένα συνηθισμένο ντόμινο. Κάθε παίχτης προσπαθεί να βάλει κάτω πρώτο τις κάρτες του και να «βγει».

Τρισδιάστατα ονόματα

Δημιουργούμε τρισδιάστατες κάρτες, δηλαδή κάρτες που μπορούν να σταθούν μόνες τους, με τα ονόματα των παιδιών. Τα παιδιά τις χρησιμοποιούν για να ορίζουν τη θέση τους στο τραπέζι ή για να παίξουν κάποια παιχνίδια αναγνώρισης που απαγορεύουν την ομιλία.

Βρες ποιο ταιριάζει

Οι σελίδες ενός τετραδίου σπιράλ έχουν διαιρεθεί σε δυο μέρη. Με αυτόν τον τρόπο δίνεται η δυνατότητα στον αναγνώστη να γυρνά το επάνω ή το κάτω μέρος της σελίδας ανεξάρτητα. Στο επάνω μέρος κάθε σελίδας κολλάμε τις φωτογραφίες των παιδιών. Στο κάτω μέρος γράφει τα ονόματα των παιδιών με διαφορετική σειρά. Το νήπιο οφείλει να διαλέξει μια φωτογραφία και μετά, ξεφυλλίζοντας μόνο το κάτω μέρος της σελίδας, να βρει το όνομα που αντιστοιχεί σε αυτή

Κλήροι

Τα παιδιά και η νηπιαγωγός δημιουργούν κλήρους. Με κάθε ευκαιρία γίνονται κληρώσεις (μοίρασμα αρμοδιοτήτων, ορισμός θέσεων ή σειράς, διανομή ρόλων στα θεατρικά). Όλα τα παιδιά καλούνται να τραβούν και να διαβάζουν κλήρους.

Ιπτάμενα ονόματα

Η νηπιαγωγός φουσκώνει τόσα μπαλόνια όσα τα παιδιά της τάξης της και πάνω σε κάθε μπαλόνι γράφει το όνομα ενός παιδιού. Τα νήπια προτρέπονται να πάρουν το καθένα το μπαλόνι του, αναγνωρίζοντας το όνομά του. Επιπλέον, βοηθούν εκείνα τα παιδιά που δεν μπορούν να διαβάσουν το όνομά τους. Στη συνέχεια χωρισμένα σε ομάδες τριών τεσσάρων ατόμων, παίζουν με τα μπαλόνια τους. Όταν τα μπαλόνια μπερδευτούν ένα νήπιο αναλαμβάνει να τα ξαναμοιράσει

Ο ταχυδρόμος

Τα παιδιά με κλήρωση ορίζουν τον ταχυδρόμο της ημέρας, που παραλαμβάνει την αλληλογραφία των παιδιών να τη μοιράσει. Η αλληλογραφία μπορεί να περιλαμβάνει ανταλλαγή ζωγραφιών, μοίρασμα εργασιών, προσκλήσεις για πάρτι κ.α. Όλα αυτά κλείνονται σε φακέλους που γράφουν απ’έξω το όνομα κάθε παιδιού. Ακόμα και τα παιδιά που δυσκολεύονται να διαβάσουν δεν αποκλείονται από το ρόλο του ταχυδρόμου. Η νηπιαγωγός τα βοηθά βάζοντας σε κάθε παιδί μια κονκάρδα με το όνομά του.

Απουσιολόγιο

Σε ένα τετράδιο δημιουργούμε ένα πίνακα διπλής εισόδου. Οριζόντια γράφονται οι ημέρες της εβδομάδας και κάθετα τα ονόματα των παιδιών. Κάθε παιδί που έρχεται πρέπει να βρει τη σωστή θέση, συνδυάζοντας τη μέρα με το όνομά του και να υπογράψει. Προτού περάσουμε στον πίνακα διπλής εισόδου καλό θα ήταν τα παιδιά να μάθουν να υπογράφουν καθημερινά σε μια απλή κατάσταση ονομάτων στην οποία η νηπιαγωγός θα συμπληρώνει την ημερομηνία.

Ποιος είναι;

Τα νήπια χωρισμένα σε δύο ομάδες, κρατούν μπροστά τους μια σειρά κάρτες με τα ονόματά τους, που αντιστοιχεί στον αριθμό των νηπίων που φοιτούν στην τάξη. Η νηπιαγωγός απευθύνει στα παιδιά ερωτήσεις και αυτά προσπαθούν να καταλάβουν για ποιο παιδί πρόκειται. Π.χ. Ποιος φορά κόκκινο πουλόβερ, ποιοι γιορτάζουν σήμερα, τίνος το όνομα αρχίζει από Φ κ.α. Στη συνέχεια οι ομάδες συσκέπτονται μυστικά, απαντούν προφορικά και μετά ξεχωρίζουν την κάρτα ή τις κάρτες που γράφουν το όνομα ή τα ονόματα. Με τον καιρό μπορούν οι ομάδες να αριθμούν όλο και λιγότερα μέλη.

Αγόρι ή κορίτσι;

Ένα νήπιο ή μια ομάδα παιδιών αναλαμβάνει να διαχωρίσει τις καρτέλες με τα ονόματα των παιδιών σε δύο κατηγορίες, των αγοριών και των κοριτσιών. Η νηπιαγωγός τους δίνει δύο σήματα ένα για κάθε φύλο και τους ζητά να τοποθετήσουν κάτω από κάθε σήμα τα ονόματα που ταιριάζουν

Ποιος έχει το μεγαλύτερο όνομα;

Τα παιδιά ταξινομούν τα ονόματά τους ανάλογα με τον αριθμό των γραμμάτων τους. Για να βοηθούνται τα ονόματά τους γράφονται σε ανισομεγέθεις κάρτες με κάθε γράμμα τυπωμένο σε χωριστό τεράγωνο. Με παρόμοια παιχνίδια παρατηρούν ότι το μέγεθος μιας γραπτής λέξης είναι ανάλογο με το πόσο μεγάλη είναι όταν προφέρεται.

Το γενεαλογικό μας δέντρο

Αρχικά γράφονται σε καρτούλες τα ονόματα των παιδιών, των γονέων, των παππούδων και των γιαγιάδων τους. Μετά σε ένα δέντρο σχεδιασμένο σε χαρτόνι τοποθετούνται οι καρτούλες και τις ενώνουμε με μικρά κομμάτια σχοινάκι. Η ίδια δραστηριότητα μπορεί να γίνει με πρόσωπα από την ελληνική μυθολογία, τη Βίβλο ή τα παραμύθια.

Μια ιστορία για το όνομά μου

Με τη βοήθεια της νηπιαγωγού τα παιδιά καλούνται να ανακαλύψουν ένα βιβλίο που να αναφέρει έναν ήρωα με το ίδιο όνομα με αυτά( ο Άρης ο τσαγκάρης, ο Αναστάσης και η ουρά της στάσης). Αφού διαβάσουν το παραμύθι το δανείζονται και το παίρνουν στο σπίτι τους για να το διαβάσουν μαζί με τους γονείς τους. Σε δεύτερη φάση τα παιδιά σημειώνουν πάνω στη φωτοτυπημένη ιστορία το όνομά τους, όπου αυτό εμφανίζεται. Για τους άτυχους που δεν βρίσκουν ιστορίες με το όνομά τους, η νηπιαγωγός μαζί με τα παιδιά δημιουργούν μια ιστορία και την απεικονίζουν σε ένα χειροποίητο βιβλίο.

Ο φανελοπίνακας

Για κάθε ιστορία που διαβάζεται στα παιδιά δημιουργούνται καρτελάκια με τα ονόματα των ηρώων. Τα παιδιά παίζουν αρκετά μαζί τους, ώστε να συνηθίσουν την οπτική εικόνα των λέξεων. Όταν κατά την αφήγηση χρησιμοποιηθεί ο φανελοπίνακας, τα παιδιά προσπαθούν να τοποθετήσουν κάτω από τη φιγούρα του ήρωα την καρτέλα με το όνομά του.

Το σβησμένο κείμενο

Σε μια φωτοτυπία κάποιας ιστορίας η νηπιαγωγός έχει αφήσει κενά για τα ονόματα των ηρώων. Η νηπιαγωγός διαβάζει την ιστορία δείχνοντας με το δάχτυλο. Όταν φτάνει σε κενό τα παιδιά πρέπει να επιλέξουν ανάμεσα σε πολλές κάρτες που γράφουν όλα τα ονόματα της ιστορίας τη σωστή κάρτα.

Άλμπουμ

Για τα βιβλία που διαβάζουν τα παιδιά δημιουργούν άλμπουμ με φωτογραφίες των ηρώων. Στη συνέχεια αναζητούν τις καρτέλες με τα αντίστοιχα ονόματα, για να τις τοποθετήσουν από κάτω. Τα τυχόν λάθη που θα κάνουν τα παιδιά, είναι διασκεδαστικά.

Ανακαλύψτε τους ήρωες Τα παιδιά καλούνται να αναγνωρίσουν στο κείμενο του αγαπημένου τους παραμυθιού που τους δίνεται σε φωτοτυπία τα ονόματα των ηρώων. Εννοείται ότι πρόκειται για παραμύθια γνωστά στα παιδιά και πολυδιαβασμένα.

Σε μια άλλη εκδοχή η νηπιαγωγός γράφει σε καρτέλες τα ονόματα των ηρώων ενός παραμυθιού. Αρχικά αφήνει τα παιδιά να μαντέψουν την ταυτότητα του ήρωα και καταγράφει τις απαντήσεις τους. Τα νήπια ενθαρρύνονται να βοηθηθούν και από το βιβλίο που μόλις διαβάσθηκε. Η προσοχή τους κατευθύνεται σε στρατηγικές ανάγνωσης όπως, το αρχικό και το τελικό γράμμα, το μέγεθος της λέξης κ.α. Σε μια δεύτερη φάση σηκώνει με τυχαία σειρά την καρτέλα με το όνομα ενός ήρωα και τα παιδιά με κινήσεις παντομίμας μιμούνται τη συμπεριφορά του.

Ανακατεμένοι ήρωες

Όταν στην τάξη ακουστούν 4-5 παραμύθια, οι χάρτινες φιγούρες των ηρώων φυλάσσονται σε κάποιο κουτί. Σε ένα άλλο κρατιούνται οι καρτέλες με τα ονόματά τους. Τα παιδιά καλούνται να αντιστοιχίσουν φιγούρες και ονόματα. Ακόμα μπορούν να κάνουν ταξινομήσεις τόσο στις φιγούρες όσο και στα ονόματα με βάση ένα χαρακτηριστικό τους (αγόρια-κορίτσια, άνθρωποι-ζώα, καλοί-κακοί).

Τυχερά παιχνίδια

Στα παιδιά μοιράζονται ισάριθμες καρτέλες με τα ονόματα των ηρώων, ενώ οι εικόνες τους περιμένουν πάνω στο τραπέζι. Με τη σειρά οι παίκτες καλούνται να τοποθετήσουν μια κάρτα πάνω στον αντίστοιχο ήρωα. Αν η επιλογή είναι σωστή, ο παίκτης παίρνει το συγκεκριμένο χαρακτήρα. Όταν τελειώσουν όλες οι κάρτες, το νήπιο που θα βρεθεί με τις περισσότερες ανακηρύσσεται νικητής.