Клеточни органели
-
Upload
mihailova-vanja -
Category
Documents
-
view
443 -
download
0
Transcript of Клеточни органели
![Page 1: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/1.jpg)
Вежба бр.1Асс. д-р Валентина Велкоска Накова
![Page 2: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/2.jpg)
КЛЕТКА
![Page 3: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/3.jpg)
Зошто да се изучува клетката?
Клетка Ткиво Органи Организам Организмите се изградени од клетки Клетките ги вршат основните животни функции
![Page 4: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/4.jpg)
ОД КЛЕТКА ДО ОРГАНИЗАМ
клеткаосновна единица на животот
Органски системигрупа на органи кои функционираат заедно
ткивогрупа на клетки со слични
функции
органгрупа на ткива со слична
функција
Организамживот направен од една или повеќе
клетки
![Page 5: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/5.jpg)
Животни функции кои ги врши клетката
“дишење”
• размена на гасови: внесува O2 а изнесува CO2
Исхрана
• зема и ја вари храната
Создава енергија
• ATP
Создава молекули
• протеини, масти, јагленохидрати и нуклеински киселини
Ги отстранува штетните материи
Ја одржува хомеостазата
Одговара на дразбите од надворешната средина
Се размножува и расте
Животни функции
![Page 6: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/6.jpg)
Три главни функции создава енергија
гради протеини
се размножува
Функции на клетката
сите овие функцииги вршат
органелите!
ATP
![Page 7: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/7.jpg)
бактериска клетка
Типови на клетки
животинска клетка растителна клетка
Прокариоти
- без органелиЕукариоти
- органели
![Page 8: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/8.jpg)
![Page 9: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/9.jpg)
Разлики меѓу прокариотски и еукариотски клетки
Бактериските клетки содржат флагели, плазмид и капсули.
Карактеристики Прокариоти Еукариоти
Големина Мали околу 0,5
микрометрипоголеми од 40 микрометри
Генетски
материјал
ДНК во цитоплазматаДНК во форма на хромозоми
во јадрото
ОрганелиПрисутни неколку,
неограничени со
мембрани
Многу органели ограничени до
единелни или двојни мембрани
Клеточен
ѕид
Цврст изграден од
гликопротеини
(најмногу муреин)
•Мувли: цврст, изграден од
полисахариди (хитин).
•Растителни: цврст,
изграден полисахариди
(целулоза)
•Животински: без клеточен
ѕидРибозоми 70s 80s
![Page 11: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/11.jpg)
![Page 12: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/12.jpg)
![Page 13: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/13.jpg)
Клеточна мембрана Сите живи суштества се заштитени со мембрана; Клеточната мембрана уште се нарекува плазматска мембрана; Ги ограничува клетките, на нејзината површина се одвиваат хемиски
реакции, ја контролира размената на материи меѓу клетката и нејзината околина;
Изградена е од фосфолипиди распоредени во 2 слоја и протеини (транспортни канали, рецептори, ензими);
A Phospholipid
опашка - липиди
глава - фосфати
![Page 14: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/14.jpg)
![Page 15: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/15.jpg)
Структура на клеточната мембрана-нацртај!!!-
![Page 16: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/16.jpg)
Клеточна мембрана
гранична обвивка
го контролира внесувањето и изнесувањето на материи
препознава сигнали
цитоплазма
желатинозна материја во која се наоѓаат органелите
![Page 17: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/17.jpg)
Јадро (Nucleus)
Функција Контролен центар на клетката
Ја заштитува DNA
Структура Јадрена мембрана со
јадрени пори
Јадренце или нуклеолус
хромозоми• DNA и протеини
![Page 18: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/18.jpg)
Структура на јадро-нацртај!!!
![Page 19: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/19.jpg)
Ribosomes on ER
Рибозоми
Функција Синтетизираат протеини
Структура слободни во цитоплазмата
или врзани за ЕР
![Page 20: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/20.jpg)
Функција Синтеза на протеини
• ги комплетира синтетизираните протеини од рибозомите
Структура Грануларен (ГЕР)
• со рибозоми
Мазен • Транспорт на
продукти од ГЕР преку везикули
Ендоплазматски ретикулум
![Page 21: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/21.jpg)
transport vesicles
vesiclescarrying proteins
Функција Протеините од транспортните везикули
кои го напуштиле ЕР претрпуваат модификација, дообработка, складирање и упатување кон други дестинации
Структура Диктиозоми-сплескани сакули наредени паралелно една врз друга
Голџи комплекс
![Page 22: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/22.jpg)
Везикули
мали партикули
на храна, секреција
везикула
варење на храната
Страна на формирање
Страна на созревање
![Page 23: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/23.jpg)
Нацртај и означи!!!
![Page 24: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/24.jpg)
Функција Обезбедување на
ATP
Структура Двојна мембрана
• Надворешна-мазна
• внатрешна со инвагинации-кристи
МитохондрииATP
![Page 25: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/25.jpg)
Структура на митохондрија-Нацртај и означи!!!
![Page 26: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/26.jpg)
Цитоскелет
Структура Мрежа од 3 типа на
влакна (филаменти)
Функција Механичка потпора на
клетката
Одржување на формата (анималните клетки немаат клеточен ѕид)
Движење на клетките, органелите
![Page 27: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/27.jpg)
Микротубули Функција Транспортен систем на
клетката (движење на материи низ цитоплазма
Движење на органелите-трепки и камшичиња
Структура Цилиндрични структури
со ѕидови изградени од 2 вида глобуларни протеини (тубулини) кои спирално распоредени градат протофиламенти
![Page 28: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/28.jpg)
Цитоплазма
Изградени од протеински молекули
Контракција (напречно-пругасти мускулни клетки) и движење
Микрофиламентите во напречно-пругастите мускулни клетки се поставени паралелно Дебели микрофиламенти-миозински
Тенки микрофиламенти- актински
Микрофиламенти
![Page 29: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/29.jpg)
Поларизационен микроскоп А-зони Тенки и дебели филаменти
(потемни)
I-зони тенки филаменти (светли)
Z-линија, растојанието помеѓу 2 Z-линии се вика саркомера (основна структурна и функционална единица на мускулната клетка)
• М-пруга • H- пруга (дебели филаменти
![Page 30: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/30.jpg)
При контракција се скусува I-зоната (хипотеза на лизгање)
![Page 31: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/31.jpg)
Нацртај и означи!!!
![Page 32: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/32.jpg)
Центриоли
Структура 2 центриоли поставени
под прав агол Изградени од 9 групи по
3 микротубули (триплети) од кои радијално кон центарот се протегаат протеински нишки
A, B, C микротубула (од внатре кон надвор)
![Page 33: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/33.jpg)
Функција
Учествуваат во движење на хромозомите за време на клеточната делба
Нацртај!!!
![Page 34: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/34.jpg)
Трепки (cilli) и камшичиња(flagelumi)
Структура 9 микротубули
(дублети А-13 протофиламенти и В-10 протофиламенти) периферно поставени и еден централен пар на индивидуални микротубули
Меѓусебно поврзани со протеински нишки-нексин
![Page 35: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/35.jpg)
А микротубула со рачки од протеин динеин со ATP активност која го овозможува движењето на трепките и камшичињата
Нацртај!!!
![Page 36: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/36.jpg)
Анимална клетка Растителна клетка
![Page 37: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/37.jpg)
Хлоропласт:
ги има само во растителните клетки
клеточни органели во кои се врши фотосинтеза;
светлосната енергија од сонцето се претвора во хемиска енетгија;
хемиската енергија се користи за синтеза на јагленохидрати;
chlorophyll: пигмент кој се содржи во хлоропластот
![Page 38: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/38.jpg)
cell membrane
cell boundary
controls movement
of materials in & out
recognizes signals
cytoplasm
jelly-like material holding
organelles in place
vacuole & vesicles
transport inside cells
storage
mitochondria
make ATP energy
from sugar + O2
nucleus
protects DNA
controls cell
ribosomes
builds proteins
ER
helps finish proteins
makes membranes
Golgi apparatus
finishes, packages
& ships proteins
lysosome
food digestion
garbage disposal &
recycling
![Page 39: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/39.jpg)
central vacuole
storage: food,
water or waste
mitochondria
make ATP in
cellular respiration
chloroplast
make ATP & sugars in
photosynthesis
cell wall
support
cell membrane
cell boundary
controls movement
of materials in & out
recognizes signals
Golgi apparatus
finish & ship
proteins
nucleus
control cell
protects DNA
endoplasmic reticulum
processes proteins
makes membranes
lysosome
digestion & clean up
ribosomes
make proteinscytoplasm
jelly-like material
around organelles
nucleolus
make ribosomes
![Page 40: Клеточни органели](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022050700/5572128b497959fc0b908777/html5/thumbnails/40.jpg)
Благодарам за вниманието!!!