ΟΙ ΝΕΕΣ ΚΑΡΥΕΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΚΙΛΕΛΕΡ

“ΑΠΟ ΤΟ ΧΘΕΣ ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΑ”

Το Δ.Δ Νέων Καρυών του νεοσύστατου Καλλικρατικού Δήμου Κιλελέρ βρίσκεται στη καρδιά του θεσσαλικού κάμπου, 15χλμ. Νότια της Λάρισας σε υψόμετρο 157μ. πάνω στον οδικό άξονα της παλιάς εθνικής οδού Λάρισας- Αθηνών. Οι Νέες Καρυές σήμερα είναι ένα από τα 52 χωριά του ιστορικού δήμου Κιλελέρ με πρωτεύουσα τη

Νίκαια.‘Οπως μαρτυράει και το όνομά του το χωριό είναι καινούριο. Θεμελιώθηκε στις 2

Οκτωβρίου 1907 από πρόσφυγες που προήλθαν από τις Καρυές Ανατολικής Ρωμυλίας της σημερινής Βουλγαρίας. Οι Καρυές στα Βουλγάρικα λεγότανε

Κώζυλτζια και σήμερα είναι γνωστές ως Ορέσνικ. Οι πολλές καρυδιές σύμφωνα με μαρτυρίες είχαν δώσει το όνομά τους στο χωριό.

Η βίαιη συμπεριφορά των Βουλγάρων ανάγκασε τους προγόνους μας να ακολουθήσουν το δύσκολο δρόμο της προσφυγιάς αφήνoντας πίσω τους τις

περιουσίες και τα σπίτια τους. Παίρνοντας μαζί λίγα από τα υπάρχοντά τους, με κάρα ή ακόμα και με τα πόδια διέσχισαν το βουνό Σακάρ, πέρασαν τη

δυτική Θράκη και κατέληξαν στο Δεδεαγάτς(Αλεξανδρούπολη).Εκεί μπάρκαραν σε πλοία και βγήκαν άλλοι στη Σκιάθο και άλλοι στον Πειραιά

από όπου μετά βρέθηκαν στο Βόλο και από εκεί στη Λάρισα. Με τη μέριμνα του ελληνικού κράτους δόθηκαν κλήροι από απαλλοτριωμένες εκτάσεις στους

πρόσφυγες για μόνιμη εγκατάσταση.

Οι πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν σε περιοχή ανάμεσα σε δύο προϋπάρχοντες οικισμούς, το Ισαρλίκ και το ΧατζήΜουσταφά που

κατοικούνταν από λίγους Βλάχους, Σαρακατσαναίους και Καραγκούνηδες οι οποίοι αργότερα ενσωματώθηκαν στον κύριο

κορμό των προσφύγων.

Οι αντιξοότητες της εγκατάστασής τους ξεπεράστηκαν με σκληρή

δουλειά. Με τα χέρια τους έχτισαν πλίθινα σπίτια και δούλευαν σκληρά στα χωράφια. Η ελονοσία όμως και η

κακή ποιότητα νερού θέριζαν τους πρώτους κατοίκους.

Σύντομα και αυτό το πρόβλημα αντιμετωπίστηκε με τη μεταφορά του νερού με δίκτυο από το Ισαρλίκ στο χωριό και τη δημιουργία μιας αξιοζήλευτης βρύσης η οποία κατασκευάστηκε το 1909 απο το μηχανικο Λιακόπουλο και γκρεμίστηκε απερίσκεπτα το 1974. Σήμερα σώζεται μόνο μία πέτρινη βρύση στο Ισαρλίκ η οποία κατασκευάστηκε από τους Τούρκους.

Οι πρώτοι κάτοικοι βρήκαν την εκκλησία του Αϊ Γιάννη χτισμένη από το 1820 σε ύψωμα στο Χατζή Μουσταφά. υπήρχε επίσης

από το 1269 η εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα σε

λόφο στο Ισαρλίκ. Οι ίδιοι έχτισαν την κύρια εκκλησία

του χωριού τη Ζωοδόχο Πηγή. Αυτή και το μισό

χωριό κατά την περιόδο το Β΄Παγκοσμίου πολέμου

καήκαν από τους Γερμανούς ως αντίποινα

της δολιοφθοράς που προξένησαν Καρυώτες με

τη βοήθεια Άγγλων αξιωματικών

ναρκοθετώντας το δρόμο όπου κινούνταν τα

αποχωρούντα γεμανικά στρατεύματα.

Μετά την εγκατάστασή τους πρώτο μέλημα ήταν η δημιουργία σχολείου αφού η μόρφωση έπαιζε κυρίαρχο ρόλο στη ζωή τους. Το πρώτο σχολείο που

χτίσανε κρίθηκε ακατάλληλο μετά τον σεισμό του 1954. Έτσι έχτισαν και νούριο και μεγαλύτερο το οποίο σώζεται μέχρι και σήμερα. Δυστυχώς με την πρόσφατη συγχώνευση σχολικών μονάδων παύει από φέτος λειτουργία του.

Οι πρόσφυγες μαζί με τα λιγοστά υπάρχοντά τους φέρανε και την πλούσια πολιτιστική τους κληρονομιά. Το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων

ομάδα 5 παλικαριών που λεγότανε σάρτα τραγουδούσαν στα σπίτια κάλαντα για το Χριστό. Την Πρωτοχρονιά λέγανε τα σούρβα και έκαναν το έθιμο της

καμήλας. Οι νοικοκυρές ετοιμάζανε τα «εννιά φαγιά» περιμένοντας το Χριστό και ζυμώνανε το Χριστόψωμο.Την παραμονή έσφαζαν το γουρούνι και έφτιαχναν την

καρβαβίτσα, τον πάπο και τη μπάμπο, λουκάνικα, πατσά, καβουρμά και λίπα.

Όλες τις γιορτινές μέρες χόρευαν στη πλατεία με τους ήχους της γκάϊντας, συνήθεια

που κρατούσαν όλες τις Κυριακές και τις γιορτές.

Ο γάμος γιορταζότανε με πολυήμερες εκδηλώσεις. Μέσα στα έθιμα του γάμου διακρίνονται το ξύρισμα του γαμπρού, το μήλο, η μηλιά, το μήλο με

τον καθρέφτη, το έπα, το κέσι και το κουβάλημα της προίκας με τα κάρα και αργότερα με τρακτέρ και άλλα μέσα.

Σε περιόδους ανομβρίας έκαναν το έθιμο της περπερούνας. Στις 24 Ιουνίου γιόρταζαν το Αϊ Γιάννη τον Κλείδωνα ή Ρηγανά ή Λαμπαδιάρη. Πολλές

φθινωπορινές νύχτες έκαναν τις αγροτικές εργασίες τους στις λεγόμενες μιτζιές. Ένα έθιμο που είχε να κάνει με τη ψυχαγωγία των γυναικών ήταν η σιντιάνκα,

δηλαδή η μάζωξη γυναικών γύρω από φωτιές για εργασία και διασκέδαση.

Οι Καρυώτες γιόρταζαν πάντα τον Άγιο Τρύφωνα προστάτη των αμπελουργών επειδή μια από τις αγαπημένες τους ασχολίες ήταν η αμπελουργία.

Άλλα αγαπημένα έθιμα ήταν τα κόλυβα των Αγίων Θεοδώρων, το κράξιμο, το καλλίγωμα, το τριομέρι, το σχώριο, τα καρναβάλια των απόκρεων και οι φωτιές της 1η, 9ης και 25ης Μαρτίου.

Τα πανηγύρια του χωριού γιορτάζονταν πάντα με ιδιαίτερη λαμπρότητα, κυρίως όμως του Αγίου Ιωάννη που συγκεντρώνει

ακόμη πλήθος κόσμου.

Παραδοσιακά φαγητά των Καρυωτών ειναι η αρμιά(λάχανο τουρσί), τα ρουσνίτσια, η κάσια, το ταρατόρι, το νερόξυδο, ο

καυτερός τραχανάς, τα αυγά μάτια με σκόρδο κ.α.

Οι Νέες Καρυές είχαν πάντα έντονη πολιτιστική δραστηριότητα. Το

γυναικείο χορευτικό συγκρότημα με τις παραδοσιακές στολές (τσούκνες) συμμετείχε σε

εορταστικές εκδηλώσεις στο Παναθηναϊκό στάδιο το 1938.

Επίσης το 1948 συμμετείχε στις εορτακτικές εκδηλώσεις για την απελευθέρωση της Λάρισας από τους Γερμανούς στην κεντρική

πλατεία της πόλης.

Το 1952 ιδρύθηκε ο Μορφωτικός

Αγροτικός Σύλλογος Νέων

Καρυών. Η δράση του ήταν

πολύπλευρη και αφορούσε την

επιμόρφωση, την ψυχαγωγία, τον πολιτισμό, την

εκπαίδευση, την ανάπτυξη νέων

μεθόδων αγροτικής

καλλιέργειας καθώς και τη λειτουργία

γεωργοκτηνοτρο-φικών εκθέσεων.

Τη δεκαετία του ’70 υλοποιήθηκαν στο χωριό διάφορα προγράμματα αγροτικής οικονομίας που αφορούσαν

κυρίως γυναίκες

ενώ οι άντρες διέπρεπαν στον

αθλητικό τομέα και ειδικότερα στο ποδόσφαιρο. Ο

αθλητικός όμιλος Καρυών(Α.Ο.Κ.) ιδρύθηκε το 1960. Έπαιζε κυρίως στη

Γ΄ερασιτεχνική κατηγορία αλλά

κατάφερε να φτάσει στην Α΄ερασιτεχνική με αποκορύφωμα τη Δ΄εθνική. Διαλύθηκε

το 2004 και συνέβαλλε στην

δημιουργία της Α.Ε.Δ. Νίκαιας.

Τελευταία στο χωριό δραστηροποιείται το Στέκι γυναικών. Στα επιτεύγματά του συγκαταλέγονται εκθέσεις φωτογραφίας, έκθεση ζωγραφικής, έκδοση

θεματικών ημερολογίων, ομιλίες, εκδρομές καθώς και δημιουργία ενός αξιοθαύμαστου λαογραφικού μουσείου που λειτουργεί σε αίθουσα του

κοινοτικού καταστήματος.

Στο χώρο του μουσείου φιλοξενούνται περίπου 750 εκθέματα προσφορές των κατοίκων του χωριού. Μεταξύ αυτων παραδοσιακές φορεσιές ανδρών και γυναικών (ποτούρια και τσούκνες), οικιακά σκεύη, γεωργικά εργαλεία, υφαντά καθώς και πλούσιο ιστορικό και φωτογραφικό αρχείο.

Πάνω σ’ αυτό το αρχείο βασίστηκαν ο δάσκαλος του χωριού Γιώργος Καπερώνης και η Δήμητρα Πασχαλούδη-Πουλτσίδη μέλος του

συλλόγου γυναικών και κατέγραψαν τα ήθη, έθιμα και την ιστορία των Νέων Καρυών σ’ ένα καλαίσθητο βιβλίο με τίτλο « Εν Νέαις

Καρυαίς 1907, απ’ τον παππού στον εγγονό».

Σήμερα το χωριό κατοικείται από 550 κατοίκους περίπου οι οποίοι καλλιεργούν κυρίως σιτάρια, κριθάρια, βαμβάκια και φακές στα 33,000 στρ. που τους ανήκουν. Στο χωριό μετά την συγχώνευση των σχολικών μονάδων λειτουργεί μόνο το νηπιαγωγείο. Λειτουργούν τρεις ταβέρνες και μία καφετέρια. Στολίδι του χωριού είναι η ευρύχωρη και πανέμορφη πλατεία του με τα πλακόστρωτα, τα δενδροφυτεμένα παρτέρια, το γκαζόν, το ηρώον των πεσόντων και το υπαίθριο θεατράκι που φιλοξενεί διάφορες παραστάσεις.

Η πλατεία είναι πόλος έλξης για μικρούς και μεγάλους

καθημερινά αλλά κυρίως την Καθαρά Δευτέρα που προσφέρονται δωρεάν

φασολάδα, σαρακοστιανά εδέσματα και κρασί

και στις 28-29 Αυγούστου στο

πανηγύρι του ΄Αϊ Γιάννη. Και στις δύο περιπτώσεις

γίνεται τρικούβερτο γλέντι με τους

αυθεντικούς ήχους της γκάϊντας και του

νταουλιού. Θα είναι μεγάλη μας χαρά να συμμετέχετε στις εκδηλώσεις μας και να γνωρίσετε τις ομορφιές του χωριού

μας.

Κείμενα – Φωτογραφικό υλικό Δήμητρα Πασχαλούδη – Πουλτσίδη

Επιμέλεια ΠαρουσίασηςΓεώργιος ΓκαβάναςΕλπίδα Τσιακτάκη