Η Ζωή Των Καισάρων-Γάϊος Σουϊτόνιος

Π· Α·Ρ ·Α· Σ·Κ· Η· Ν· 1·0·

Η ΖΩΗ ΤΩΝ ΚΑΙΣΑΡΩΝ

1. Ιούλιος Καίσαρ

© Εκ8όσεις ιιΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ)), Σπύρος Μαρίνης

Σόλωνος 116, τ7)λ . 36.08.348 - 36.19.724 ΑΘΗΝΑ 106.81, ΝοέμβΡΥΙς 1990

Γάιος Σουητώνιος

Η ΖΩΗ ΤΩΝ ΚΑΙΣΑΡΩΝ

1. Ιούλιος Καίσαρ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Περικλής Ροδάκης

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

Λ. Μ. Τ Ρ ο μ ά Ρ α ς

ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ

ΑΘΗΝΑ 1990

ΕΙΣΑΓΩΓΉ

Ο Σουητώνιος

Ο Γάιος Σου'ητώνιος, του οποίου το πλήρες όνομα είναι Γάιος Σουητώνιος Τραγκύλλος (Gaius SuefoniuS TranquiIIus) είναι ένας από τους σημαντικότερους Ρωμαίους ιστορικούς, των οποίων έργα σώ8ηκαν ως τις ημέρες μας . Ελάχιστα είναι γνωστά για τη ζωή του. Ο ίδιος επίμονα αποφεύγει να δώσει στοιχεία για τον εαυτό του, παρόλο που το έργο του αφορά βιογραφίες άλλων προσώπων.

Ήταν γιος του Σουητώνιου Λαίτου (Suelonitls Laelus) που ανήκε στην τάξη των ιππέων. Το.69 μ.χ. ο πατέρας του, όπως αναφέρει ο ίδιος (Ό8ων 10), ήταν χιλίαρχος (f1'ibunus miIitum) της 13ης λεγεώνας και με την ιδιότητά του αυτή πήρε μέρος στη μάχη του Βητρίακου (BedI'iacum) εναντίον του Βιτέλλιου .

Η οικογένειά του πρέπει να καταγόταν από το Ηίρρο Re,fξius της Β. Α φρικής, κάπου εκατόν πενήντα

μίλια δυτικά της Καρχηδόνας. Ο παππούς του είχε σχέση με την αυλή του Καλιγούλα (Καλιγ. 19). Για τον ίδιο το συγγραφέα δεν ξέρουμε ούτε πού ακριβώς γεννή8ηκε ούτε και πότε. Οι νεότεροι ερευνητές 8εωρούν γενέτειρά του το Ηίρρο Regius. το οποίο όμως εγκατέλειψε πολύ νέος (aduIescenfuIus) για να έρ8ει στη Ρώμη, αφού το έτος 80 μ.Χ. τον βρίσκουμε εκεί (Δ ομιτ. 12). Η πι8ανότερη χρονολογία γέννησης είναι τα έτη μεταξύ 65-72, όπως προκύmει από κάποιες αναφορές (Νέρων 57.2, Δομιτ. 12.2). Τα

8 ΓΑ ' Ι-ΟΣ ΣΟ.ΗΤΩΝΙΟΣ

ελάχιστα που γνωρίζουμε για τη ζωή του βασικά τα

οφείλουμε στις Επιστολές του Πλίνιου του Νεότερου

και στο Σπαρτιανό (SpaI'fianuS) , που έγραψε την βιογραφία του αυτοκράτορα Αδριανού.

Από τον Πλίνιο το Νεότερο μα8αίνουμε πως ο Σουητώνιος άσκησε για λίγο το επάγγελμα του δικηγόρου (Επιστ. 1.18 ). Παρόλο που είχε γραφεί πως άσκησε και το επάγγελμα του δασκάλου αυτό δεν επιβεβαιώνεται από καμιά επίσημη πηγή. Δεν φαί

νεται να ασχολή8ηκε ιδιαίτερα με την πολιτική. Και όταν κάποτε με μεσολάβηση του φίλου του Πλίνιου του Νεότερου του έδωσε ο Τραϊανός, το 101, το αξίωμα του fI'ibunus miIitum. ο Σουητώνιος παρακάλεσε να μεταβιβαστεί στον συγγενή του Caesennius SiIvanus μια και τα στρατιωτικά αξιώματα δεν ταιριάζουν σε αν8ρώπους των γραμμάτων (επιστ. 3.8 .). Ο Τραϊανός (βασίλεψε από το 98 ως το 117), ύστερα από πρόταση του Πλίνιου περί το 112 περίπου, του έδωσε το ius frium IibaoI·um. δικαίωμα που δινόταν σε πολύτεκνους και σήμαινε απαλλαγή από ορισμένη

.κατηγορία φόρων και προτίμηση στα αξιώματα (Επιστ. 10.94 και 95), παρόλο που ο Σουητώνιος δεν είχε παιδιά .

Στις Επιστολές του ο Πλίνιος τον χαρακτηρίζει ως ήσυχο και λόγιο άν8ρωπο που, αφού ασχολή-8ηκε για λίγο με τα δικαστικά πράγματα, αφοσιώ-8ηκε στη μελέτη και τη συγγραφή . Γύρω στο 109-111 πρέπει να συνόδεψε τον Πλίνιο τον Νεότερο στη Βι8υνία, όπου είχε σταλεί ως κυβερνήτης, γιατί από τη Βι8υνία γράφει ο Πλίνιος στον Τραϊανό ζητώντας να του παραχωρήσει το δικαίωμα του ius fI'ium Iibaorum.

Με το 8άνατο του Πλίνιου (περ. 113) ο Σουητώνιος έχασε έναν καλό φίλο και προστάτη. Σταμα

τούν όμως και για μας οι πληροφορίες που αντλού-

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 9

σαμε από το έργο του . 'Ετσι για το υπόλοιπο της

ζωής του πηγές μας είναι. πλέον ο Σπαρτιανός από

τη Ηί.ι· /οl'ία Aιι.~ι/ .\Iα και μια τιμητική επιγραφή που

6ρέ8ηκε στο Ηίρρο R('.~iul της Αλγερίας.

Γύρω στο 111 ο Σουητώνιος τοπο8ετή8ηκε στην αυλή του Τραϊανού ως ol/llrti,,,,. Χωρίς να γνωρίζουμε τι ακρι6ώς σήμαινε αυτός ο τίτλος, αναμφί-

60λα 8α πρέπει να περιλάμ6ανε κάποια κα8ήκοντα

υπευ8ύνου για 8έματα γραμματικά - νομικά. Με το νέο αυτοκράτορα Αδριανό (117-138) ο Σουητώνιος. έχοντας αποκτήσει. έναν νέο προστάτη. τον C . . )· CΙ)/;l'iI/.1 Παπ/.ι· . παίρνει προαγωγή στην αυλή του

αυτοκράτορα, που του ανα8έτει τη 8έση του προσωπι.κού γραμματέα (α/) ('ρί\'/ι//ί.ι) και του υπεύ8υνου της ανακτορι.κής 6ι6λιο8ήκης (α 1);lιΙίο/lι('('/I). μια

8έση που του εξασφάλιζε ελεύ8ερη πρόσ6αση στα αυτοκρατορι.κά αρχεία.

Το έτος 122 αποπέμφ8ηκε από τη 8έση που κατείχε. Λόγος ήταν η παρα6ίαση του αυστηρού

αυλικού πρωτοκόλλου κατά τη διάρκεια της απου

σίας του αυτοκράτορα στη Βρετανία και μια κάποια

φανερή οικει.ότητά του προς την αυτοκράτειρα

Σ α6ίνα. Το υπόλοιπο μέρος της ζωής του το πέραdε γράφοντας - εξάλλου είχε συγκεντρώσει άφ80νο ιστορικό υλικό από τα αυτοκρατορικά αρχεία -ώσπου το'\! 6ρήκε ο 8άνατος περί το 130.

Το έργο του

Στους κατοπι.νούς συγγραφείς υπάρχουν πάρα πολ

λές αναφορές στο έργο του Σουητώνιου, πράγμα

που τονίζει τη μεγάλη σημασία που έδ/1lαν σ' αυτό .

Τον πληρέστερο κατάλογο με τα έργα του τον

έχουμε από το λεξικό της ΣΟΙJδας στο λήμμα Τρά

γκυλλος, όπου αναφέρει τα εξής:

10 ΓΑ'Ι 'ΟΣ ΣΟίΗΤΩΝΙΟΣ

Τράγκυλλος ο Σευητόνιος χρηματίσας, γραμματι

κός Ρωμαίος, έγραιjιε Π ερί των παρ ' 'Ελλησι παι

δι(;)ν βιβλίον α' , Π ερί των παρcι Ρωμαίοις t1εωριci)ν και (ιγι;)νων βιβλία β ' . Περί του xaTct Ρωμαίους ενιαυτοίl α ' . Περί των εν βιβλίοις σημείων α ' ,

Π ερί της Κικέρωνος πολιτείας α ' , αντιλέγει δε τω ΔιδίΨύ)" Περί ονομάτων κυρίων και ιδέας εσθημά

των και υποδημάτων και των άλλων οις τις

αμφιέννυται, Π ερί δυσφήμων λέξεων ήτοι βλα

σφημι(~ν, και πό1'Jεν εκάστη ' Περί Ρciψης και των

εν αυτή νομίμων και ηt1 ci)ν βιβλία β ' , Συγγενι κόν. Καισάρων (περιέχει δε βίους και διαδοχcις αυηδν

από Ιουλίου έως Δομετιανοίl ) βιβλία η ' , Στέμμα Ρωμαίων ανδρ(δν επισήμων .

Με βάση πρόσ()ετα στοιχεία από άλλες πηγές τα έργα του ΣουηΤύJνιου (~ιακρίνoνται σε: α) βιογρα

φικά - ιστορικά. β) αρχαιογνωστικά. γ) έργα φυσικής ιστορίας και ό) έργα γραμματικά - φιλολογικά.

Στα βιογραφικά-ιστορικά περιλαμβάνονται:

1) Βιογραφίες Καισάρων . (De vita caesarum), όπου βιογραφούνται δώδεκα Καίσαρες. από τον Ιούλιο Κ αίσαρα ως το Δ ομιτιανr5 . Το έργο αυτό σώ()ηκε

ολr5κληρο, εκτ<5ς anr5 το ΠΡύJΤΟ κεφάλαιο του Ι ουλίου Καίσαρα. που φαίνεται να χά()ηκε μεταξύ 60υ και .90υ αι.

2) Επιφανείς άνδρες(De viris illustribus) Το έργο γράφτηκε στα χρ<5νια της βασιλείας του Τραϊανού. Πρr5κειται για βιογραφίες Ρωμαίων. αν()ρ(δπων τωι'

γραμμάτων. ταξινομημΕνες κατά κατηγορίες. Από το έργο alJTr5 σύJ()ηκαv μr5vοv αποσπασματικά οι βιογραφίες των γραμματικci)ν και των ρητόρων (De grammaticis et rhetoribus) . Anr5 το υπr5λοιπο έργο μr5νοv αποσπάσματα σ(δ()ηκαν σε διάφορους συγ

γραφε ίς.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 11

Το έργο αυτό χωριζόταν σε πέντε μέρη περιλαμβάνοντας: ποιητές. ρήτορες. ιστορικούς. φιλοσό

φους και γραμματικούς . Από τη 8αυμαστή πλη8ώρα

των εκπροσώπων ;(ά8ε είδους σώζονται σήμερα οι

βιογραφίες για τους Τερέντι.ο. Οράτιο . Β εργίλι.ο.

Λουκανό και Πέρσιο κα8ώς και το τμήμα De grammaticis et rhetoribus . Το συνολικό έργο των βι.ογραφιών χρησιμοποίησε ευρύτατα ο Α γ. Ιερώνυμος για

τη συγγραφή του Χρονικοί) του. απ' όπου και γνωρί

ζουμε τις περισσότερες πληροφορίες γι.α την ιστο

ρία της λατινικής γραμματείας. Είχαν επεξεργαστεί από το Σουητώνι.ο σύμφωνα με το εξής σχήμα:

όνομα. καταγωγή. εκπαίδευση. ταλέντο - χαρακτήρας. γεγονότα της ζωής του. συγγραφικο εργο

διδακτικό, έτος 8ανάτου και οικογενειακές σχέ

σεις.

3) Οι Περιφημότερες Πόρνες. για το οποίο τίποτα

σχεδόν δεν γνωρίζουμε πέρα από τον τίτλο που μας

παραόίνει ο Ιωάννης ο Λυδός .

4) Βασιλείς (De regibus), που αφορυύσε διάφορους βασιλιάδες. ταξινομημένους κατά ήπειρο:

ΕυΡύJπη. Ασία. Αφρική.

Στα αρχαι.ογνωστικά περιλαμβάνονται τα εξής

έργα:

1) Ρ<ι'ψη (Roma), που υποδιαιρείτο σε: α) Ή8η και Έ8ιμα. β) Το ρωμαϊκό έτος. γ) Θεάματα και

αγώνες και δ) Ενδυμασία.

2) Τα ελληνικά παιχνίδια. 3) Τα δημόσι.α αξι.ώματα (De institutione officiorum). 4) Σχετικά με την « Πολιτεία » του Κικέρωνα. που

γράφτηκε στα ελληνικά .

Στην κατηγορία της φυσικής ιστορίας περιλαμ

βάνονται τρία έργα:

12 ΓΑ ' Ι 'ΟΣ ΣΟΎΉΤΩΝΙΟΣ

1) IXfTlXC( με την αν'θρωπότητα ή περ ί σωμαTlκ(,)ν

ελαττωμάτων (De vitiis corpora IibtIs). 2 ) Το ρωμαϊκό έτος.

3) Περί φί)σεως. Και στην κατηγ()ρ(α των φιλολογΙΚύΥν -γραμματι-

κών περιλα(ι6άνονται τρία έργα:

1) Υβριστικές λέξει ς.

2) Γραμματικc( προβλήματα (De RebtIs variis). 3) Για τα κριτικά σημC1f>ια που χρησιμοποιοίlνται

στα βιβλία.

0[, Βιογραφίες των Καισάρων

Οι 6ιογραφίες που περ ιλαμ6άνονται σ' αυτό το έργο του Σουητώνιου παρουσιάζουν ιδιαίτερο εν

διαφέρ()ν, τόσ() ως προς το περιεχ6μενο όσο κα ι ως

πρ()ς τη μορφή. Το πρώτο που πρΕπε/' να τονιστεί

είναι 6τι ο σύγχρονος αναγνώστης (~ εν πρέπει να

περιμένε ι 6τ ι 8α δια6άσει μια 6ιογραφία, με τη σύγ

χρονη έννο ι α του όρου, ούτε 6μως και μια ιστορική

μ()ν()γραφία . Ο Σoυητcι)νιoς ακολου8εί μια (~ιαφo

ρετική μ έ80δο που είχε εφαρμοστεί παλαιότερα

στις λογοτεχνικές 6ιογραφίες. Κατανέμει το υλικ6

του σε 8εματικές εν6τητες (καταγωγή της οικογένειας, γέννηση, εκπαίδευση, νεανικά χρόνια, στρα

τιωτική και πολιτική ()ραστηρI6τητα, ι()ιωτική ζωή,

οιωνοί κατά τη γέννηση κα ι το 8άνατο, 8άνατος,

δια8ήκη) και δεν ακολου8εί χρονολογική διάταξη. Οι. πηγές που χρησιμοποίησε είναι πολλές, και

αν υπάρχει ένα κοιν6 σημείο μ ε τον Τάκιτο, τον

Πλούταρχο ή τον μεταγενΕ:στερό του Δίωνα ΚάσσlO,

είναι ακρl6(ιΥς αυτές ()Ι πηγΕς . Στη διά8εσή του ειχε

άφ80νο αρχειακό υλlκ6, όταν 6ρισκόταν στην αυλ17

του Τραϊανού και τουΑδρlανού ' επίσης τα έργα των

ίδιων των αυτοκρατόρων, άλλες 6ιογραφίες και σύγ-

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 13

χρονα ιστορικά έργα, απομνημονεύματα, συλλογές

επιστολών (όπως αυτή του Αυγούστου) και γενεαλο

γικά έργα. Η αξία αυτού του πολύτιμου ιστορικού υλικού

που χρησιμοποίησε είναι ακρι6ής και αναμφί60λη . Όμως η ελεύ8ερη και άκριτη επιλογή του και ο

τρόπος που το παρουσίασε, χωρίς να διαφοροποιεί το σπουδαίο από το ασήμαντο, το τεκμηριωμένο

γεγονός από τη φημολογία αδυνατίζουν σημαντικά την τελική ιστορική αποτίμηση. Είναι, με άλλα

λόγια, σαν να έφτιαξε ένα μωσαϊκό πολύχρωμο με

χίλιες δύο επιλεκτικές πληροφορίες, χωρίς τελικά να μας δώσει μια αξιόπιστη προσωπογραφία του

συγκεκριμένου προσώπου και της προσωπικότητάς

του .

Ο τρόπος γραφής του είναι σαφής, διάφανος και

απλός, χωρίς ωστόσο να κινδυνεύει να γίνει κοινότυπος και απλοϊκός. Δεν είναι ούτε το στυλ του λογοτέχνη, που στολίζει, και ραφινάρει το λόγο του.

ούτε όμως και του ιστορικού που επιδιώκει τη μέγι

στη ακρι60λογία και ιστορικότητα . Εάν λά60υμε υπόψη την πλη8ώρα των μεταγενέ

στερων συγγραφέων που τον μιμή8ηκαν ή τον επαίνεσαν (όπως π-χ. ο Μάριος Μάξιμος που συνέχισε το έργο του, οι συγγραφείς της Historia Augusta, ο Αυρήλιος Βίκτωρ, ο Ευτρόπιος, ο Ορόσιος, ο Αυσώνιος), πρέπει να ομολογήσουμε ότι οι 6ιογραφίες

του είχαν την αποδοχή του κοινού και ότι δια6άστηκαν πολύ ' πρέπει όμως να ομολογήσουμε επίσης

την παρακμή της ιστοριογραφίας, που αδυνατεί

πλέον να συλλά6ει το ιστορικό γίγνεσ8αι ως ένα συνολικό, σφαιρικό φαινόμενο που προσδιορίζεται από ποικιλία γεγονότων, ροπών, πράξεων και προ

σώπων. Κά8ε εποχή έχει τα δικά της χαρακτηριστικά. Γεγονός παραμένει ότι ο Σουητώνιος και το

14 ΓΑ· Ι ·ΟΣ ΣΟ1ΉΤΩΝΙΟΣ

6ΙΟΥραφικό σχήμα που εφάρμοσε στάlJηκαν υποδειγματικά ως τα τέλη της αρχαιότητας και μετά

από αυτήν στη Vita Caroli Magni από τον Ein/1aI'd περί το 800 μ.Χ

Η χεφόγραφη παράδοση / .i' /

καε οε πρωτες εκσοσεες

Η αρχαιότερη μαρτυρ{α που έχουμε για την ιστορ{α της

χεφόγΡαφης πι:χΡάδοσης του Σουητων{ου ανήκει στον Ιωάννη Λυδό (60ς αι.), ο οπο{ος αναφέρει ότι χΡησψο

πο{ησε μ{α έκδοση του συγγραφέα αφιερωμένη στον Septicius Clarus. Ο κώδικας αυτός ε{ναι ο αρχαιότερος που γνωρ{ζουμε, αν και έχει χαθε{ σήμερα, και, σύμφωνα με τον

Preud'homme, ανήκει στον 50 αι. και ε{ναι ο αρχέτυπος (Ω). Η εξαφάνισή του, σύμφωνα και πάλι με τον {δω φιλόλογο, πρέπει να συνέβη μεταξύ 60υ και 90υ αι., ωστόσο

, 'Υ,' '.!1 1 'δι πρεπει να σχετι,",εται αμεσα με εναν ι:.uvιOν κω f.X(Χ, τον

codex FuJdensis, που μας έγινε γνωστός από μια επιστολή του έτους 884 και η οπο{α ανήκει στον αβά της πόλης Ferrieres, Servatus Lupus. Με την επιστολή αυτή ο Lupus ζητούσε από τον αποδέκτη του να του στε{λει τον

'δι ι ι Ι ι κω f.X(Χ αυτον, που σημειωτεον ηταν γΡαμμενος σε κεφα-

λαωγράμματη γΡαφή, καθώς και ένα αντ{γΡαφό του, επιθυμ{α που πραγματοποιήθηκε.

Από τους δύο αυτούς κώδικες του αβά προήλθαν διάφο-, , , , 'λ Υ./

ρα αvτιγpαφα, απο τα οποια πpoεpχovται ο οι οι σω,",ομε-

, 'δι νοι σημερα κω ικες:

Μ codex Memmianus: ε{ναι του 90υ αι., βρέθηκε στο μοναστήρι του St. Martin στην Tours και σήμερα βρ{σχεται στην Εθνική Βιβλωθήκη του Παρισωύ

(codex PaΉSinus 6115). Ε{ναι το αρχαιότερο και πω αξιόπιστο χεφόγΡαφο που διαθέτουμε.

16 ΓΑ · Ι·ΟΣ ΣΟΤΗΤΩΝΙΟΣ

G codex Gudianus 268: ε!ναι του 11 ου αι. χιχι παρουσιά

ζει στενή συπένεια με το προηγούμενο, ιΧλλά ε!ναι λιγ6τερο αξι6πιστο.

V codex Vaticanus 1904: αν χιχι ε!ναι της !διιχς 'χΡονολο-/ Ι / t'1 Ι

γιιχς με το προηγουμενο, ει ναι πιο αr.,ΙΟΠΙστο απο /

αυτο.

D codex Paήsunus 5804: ε!ναι του 140υ ή 150υ αι.

Οι υπ6λοιποι κώδικες -που ε!ναι χιχι πολλο!- ταξι-/ / ~ / ~ / .L, / l' Η

νομουνται απο τους ειοιχους σε ουο μεγc.υιες ομαοες.

πρώτη (Χ) παρουσιάζει μεγάλη συί(ένεια με τον αρχέτυπο του V, ενώ η δεύτερη χαΡαχτηρ!ζεται απ6 πολλά λάθη χιχι interpolationes.

Σημαντική αξ!α παρουσιάζουν τέλος δύο συλλογές-εκλογές που έγιναν απ6 τον Heiric Αuxeπe μεταξύ 871 )'ΎΙ 876, γιατ! βασ!ζονται στο αντ!γΡιΧφο του κώδt.xιx της Fulda, που ε/χε στην χιχτοχή του ο Servatus Ευραι.

Οι δύο πρώτες έντυπες εχδ6σεις (editiones pnncipes) των ΒLογραφLών των ΚαLσocρων έγιναν το 1470 στη Ρώμη, με διαφορά ολ!γων μηνών μεταξύ τους, απ6 τους J. Campanus χιχι J. Aleriensis. Απ6 τ6τε χιχι μέχρι το 1830 / / / ~ / ... ~ / ξι / / / εγιναν πανω απο οιαχοσιες εχοοσεις, μετα υ αυτων εχεινες

του Εράσμου (Βασιλε!α 1518), του Ε Στεφάνου (Παρ!σι 1543), του Casaubonus (Γενεύη 1595, Παρ!σι 1610) χιχι των Baumgarten-Crusius (Λειψ!α 1816) με πλούσια οχ6-λια χιχι π!ναχες.

Απ6 τις πιο αξι6λογες νε6τεΡες εχδ6σεις αξ!ζει να αναφερθούν η έκδοση του L. Preud'homme (Groningen

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 17

1906), του Μ Ihm (Λε.ιΨία 1907) xtXt του Η AiDoud (ΠαΡίσι 1931). Η ε)).ΗVαή μετάφΡαση βασίστηκε στο κείμενο των εχ

δ6σεων Loeb xtXt Bude.

ΓΑ·Ι·ΟΣ ΙΟΥΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ

1. Ο Γάιος Ιούλιος ΚocίσocρocςΙ ήτocν δεκocέξι χρονών, ότocν έχocσε τον πocτέρoc του. 2 ΣΤ"Υ)ν επόμεν"Υ) υπoc-

, , ξΙ , " τειoc κocι ocφου στο μετoc υ ειχε ονομocστει ιερεocς

του Δίoc,3 διέλυσε τον ocρρocβώνoc του με Τ"Υ)ν Κοσ-'( 'λ' λ' , σουτιoc μιoc κοπε oc ocπο π ουσιoc οικογενειoc,

ocλλά Τ"Υ)ς τάξ"Υ)ς των ιππέων), ocρρocβώνoc που είχε

γίνει σΤ"Υ)ν πocιδική του "Υ)λικίoc, κocι νυμφεύΤ"Υ)κε Τ"Υ)ν Κορν"Υ)λίoc, Τ"Υ)ν κόΡ"Υ) του Κίννoc,4 που είχε εκλεγεί τέσσερις φορές ύπocτος. Από το γάμο ocυτό θoc ocποκτήσει ocργότερoc μιoc κόρ"Υ) που θoc Τ"Υ)ν ονομάσει Ιουλίoc. Ο δικτάτορocς Σύλλocς5 προσπάθ"Υ)σε τότε νoc εξocνocγκάσει τον Κocίσocρoc νoc χωρίσει Τ"Υ)ν Κορν"Υ)λίoc, ocλλά δεν το κocτόρθωσε. Γι' ocυτό τον

τιμώΡ"Υ)σε ocφOCιΡώντocς του το ιερocτικό ocξίωμoc κocι δ"Υ)μεύοντocς τόσο τ-ην προίκoc Τ"Υ)ς συζύγου του όσο κocι Τ"Υ) δική του κλ"Υ)ρονομική περιουσίoc κocι xocpoc-

'ζ' 'λ 'λ' ΚΤ"Υ)ΡΙ οντocς τον με ος του ocντιπoc ου κομμocτος.

Ο Κocίσocρocς εξocφocνίσΤ"Υ)κε ocπό Τ"Υ) δ"Υ)μόσιoc ζωή κocι πocρόλο που προσβλήθ"Υ)κε ocπό δυνocτό τετocρ

τocίο πυρετό, ήτocν υποχρεωμένος νoc ocλλάζει , ~"θ' λ ' κocτocφυγιο σχεοον κoc ε νυχτoc κocι νoc π "Υ)ρωνει

γερά εκείνους που τον έκρυβocν, γιoc νoc μ-ην τον πocρocδώσουν στoc χέριoc των διωκτών του . 6 Τελικά

όμως κocτόρθωσε νoc εξocσφocλίσει χάρ"Υ) ocπό το Σύλλoc με Τ"Υ)ν πocρέμβocσ"Υ) των Εστιάδων κocι των

22 ΓΆΙΟΣ ΣΟίΗΤΩΝΙΟΣ

Ι Ι Μ Ι Α λ Ι

στενων του συγγενων , ιχμερκου LμΙ ιου ΚΙΧΙ

ΑυΡ'Υ)λΙου Κόττιχ. 7 ΕΙνιχι γνωστό πως ότιχν οι

πιστοΙ κιχι ιχφοσιωμένοι στο ΣύλλΙΧ εκπρόσωποι Ι Ι λ Ι

Τ'Υ)ς ιχριστοκριχηιχς επεμενιχν κιχι τον πιχριχκιχ ου-

σιχν νιχ του δώσει χάΡΎ) κι εκεΙνος ιχρνιότιχν γιιχ Ι Ι λ Ι Ι Ι

ιχρκετον κιχφο, τε ικιχ ομως υποχωρωντιχς ιχνιχ-

φών'Υ)σε σιχν ιχπό κάποιιχ θεΙιχ έμπνευσ'Υ) -ή ιχπό κάποιιχ φιχειν-ή ιδέιχ σπρωγμένος: «Πολύ ωριχΙιχ

λοιπόν , κερδΙσιχτε! Ncx τον χιχΙρεστε! Αλλά νιχ θυμάστε πάντιχ πως ο άνθρωπος που με τόσο φιχνιχησμό θέλετε νιχ σώσετε , μιιχ μέριχ θιχ ιχποδει

χθεΙ 'Υ) κιχτιχστροφ-ή Τ'Υ)ς ιχριστοκριχηκ-ής πιχράτιχ

ξ'Υ)ς, Τ'Υ)ν οποΙιχ μιχζί μου κιχι σεις υποσΤ'Υ)ρΙζετε .

Μ ι • Ι Κ Ι Ι λλ Ι εσιχ σ ιχυτον τον ιχισιχριχ υπιχρχουν πο οι

Μάριοι» . 8

2. Τ'Υ)ν πρώτ'Υ) του στριχηωηκ-ή θ'Υ)τεΙιχ σΤ'Υ)ν ΑσΙιχ, ο

ΚιχΙσιχριχς Τ'Υ)ν υΠ'Υ)ρέΤ'Υ)σε στο επιτελεΙο του Μάρ-

Θι 9 Ι Ι Ι ~ Ι

κου Μ ερμου , που ειχε οριστει γενικος ΟΙΟΙΚ'Υ)Τ'Υ)ς

Τ'Υ)ς επιχρχΙιχς . Ότιχν ο Θέρμος τον έστειλε σΤ'Υ)ν ΒιθυνΙιχ lO γιιχ νιχ φέρει στόλο, εκεΙνος έμεινε πολύ κιχιρό στιχ ιχνάκτοριχ του βιχσιλιά Ν ικομ -ήδ'Υ), 11

πράγμιχ που δ'Υ)μιούργ'Υ)σε υποΨΙιχ γιιχ ομοφυλοφιλικές σχέσεις ιχνάμεσιχ στους δύο άντρες. Κιχι ιχυτ-ή

'Υ) υποΨΙιχ έγινε σκάνδΙΧλο, ότιχν λΙγο μετά Τ'Υ)ν Ι Ι ~ ΘΙ

επιστροφ'Υ) του στο στριχτοπεοο του Μ ερμου ,

ξιχνιχγύρισε πΙσω στ'Υ) ΒιθυνΙιχ , με ΤΎ)V επΙσ'Υ)μ'Υ) δικιχιολογΙιχ νιχ εισπράξει μιιχ οφειλ-ή γιιχ κάποιον

δικό του ιχπελεύθερο . Κι όμως 'Υ) φ-ήμΎ) του KCXLσιχριχ βεληώθ'Υ)κε στο υπόλοιπο διάσΤ'Υ)μιχ Τ'Υ)ς

θ Ι ΘΙ Ι ~ Ι 'Υ)τειιχς του κιχι ο Μ ερμος τον ΤLμ'Y)σε με το ορυινο

στεφάνι σΤ'Υ)ν εκπόρθ'Υ)σ'Υ) Τ'Υ)ς Μυηλ-ήν'Υ)ς. 3. Ο ΚιχΙσιχριχς π-ήρε επΙσΎ)ς μέρος σΤ'Υ)ν εκστριχτεΙιχ

Τ'Υ)ς ΚιλικΙιχς υπό ης . διιχτιχγές του ΣερβΙλιου

ΙΟΥ ΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ 23

lσαuριχού, αλλά δεν έμεινε ·εκεί για πολύ , επειδ~ στο μεταξύ έμαθε για το θάνατο του Σύλλα . 12

Τ Ι Ι Ι Ρ Ι λ 'ζ οτε εσπευσε να γυρισει σΤΎ) ωμΎ), ε πι οντας

πολλά από ΤΎ)ν εξέγερσΎ) που είχε εκδΎ)λωθεί με επικεφαλ~ς το Μάρκο Λέπιδο. 13 Κι όμως, παρά ης ευνο 'ίκές προτάσεις του Λέπιδου, ο Καίσαρας

αρν~θΎ)κε να σuνεργαστεί μαζί του, γιατί δεν είχε 'λ Ι Ι Λ Ι

μεγα Ύ), εμπισΤOΣUνΎ) σης ικανΟΤΎ)τες του επι-

δου και ~πoλιηκ~ ατμόσφαφα του φάνΎ)κε λιγό-.. ι ,Ι ι

τερο ευνΟΙΚΎ) απ Ο,η περψενε.

4. Αφού Ύ)ρέμΎ)σε Ύ) κατάστασΎ) με ΤΎ)ν καταστoλ~ ΤΎ)ς εξέγερσΎ)ς, ο Καίσαρας απ~γγειλε καΤΎ)γορία για παράνομΎ) είσπραξΎ) φόρων κατά του Koρν~λLOυ Δολαβέλλα,14 ενός πρώψ υπάτου που είχε

ΤΨΎ)θεί με θρίαμβο, αλλά δεν πέτυχε ΤΎ)ν καταlΗΚΎ) του. Τότε ιχποφάσισε να επισκεφθεί ΤΎ) Ρόδο, για να αποφύγει το φθόνο που προκάλεσε και

ταυτόχρονα να παρακoλoυθ~σει με ΤΎ)ν Ύ)συχία του μαθ~ματα ΡΎ)τoρικ~ς στον Απολλώνιο το Μόλωνα,1 5 τον πιο φΎ)μισμένο δάσκαλο ΡΎ)τoρικ~ς εκεί

νΎ)ς ΤΎ)ς επoχ~ς. Ι Οταν ξεκίνΎ)σε για ΤΎ) Ρόδο είχε Ι Ι Κ Ι ξ/~ Ι

αρχισει ο χεψωνας . ατα το τα ΙοΙ του τον επια-

Ι Ι Ι Φ Ι σαν πεφατες κοντα στο νΎ)σακι αρμακουσα και

τον κράΤΎ)σαν αιχμάλωτο κοντά σαράντα Ύ)μέρες, Ι Ι β Ι Ι Ι

κατα ης οποιες ρισκοταν σε εντονο εκνευρισμο .

Μαζί του είχε κρατ~σει ένα γιατρό και δύο υΠΎ)ρέτες τους υπόλοιπους από τους ακολούθους του

'λλ 'λ Ι 'λ Ι και τους α ους φ~ ους τους ειχε στει ει να φερουν

τα χρ~ματα που απαιτούνταν για λύτρα . Ι Οταν

καταβλ~θΎ)κε το ποσό των πεν~ντα ταλάντων και οι πεφατές τον άφΎ)σαν ελεύθερο σΤΎ)ν ακτ~, χωρίς

Ι Ι 'λ ~I ξ αργοπορια ετοψασε στο ο και τους καταοιω ε .

Και όταν κατόρθωσε να τους βάλει στο χέρι , τους

24 ΓΑ' Ι 'ΟΣ ΣΟ1'ΗΤΩΝΙΟΣ

ιβ λ Ι Ι Ι επε α ε ΤΎ)ν ημωρια με ΤΎ)ν οποια συχνα αστει-

ευόμενος τους απειλούσε, όταν τον είχαν κρατούμενο (τους θανOCτωσε στο σταυρό). Ι Υ στερα

προχώΡΎ)σε προς ΤΎ) Pό~o και επει~Ύ) ο Mιθρι~ocΤΎ)ς 16 λεΎ)λατούσε ης απένανη ακτές, για να μΎ)ν

καΤΎ)γΟΡΎ)θεί για ολιγωρία και α~ρocνεια, ΤΎ) σηγμΎ) που οι σύμμαχοι ΤΎ)ς ΡώμΎ)ς κιν~ύνευαν,

Ι Μ Α" , Ι , περασε σΤΎ) . σια, οπου οργανωσε ενα τμΎ)μα

, , "θ ατακτου στρατου και με αυτο απω Ύ)σε τον τοπο-

ΤΎ)ΡΎ)τΎ) του MιθΡΙ~OCΤΎ) από ΤΎ)ν επαρχία αυτΎ) , Ι Ι Ι λ

κρατωντας ετσι ης αναποφασιστες και τα α-

Ι λ Ι Ι Ι ντευομενες πο ιτειες πιστες σΤΎ) συμμαχια .

5. Όταν επέστρεψε σΤΎ) ΡώμΎ), το κοινό με ΤΎ)ν ψΎ)φο του τον ανακΎ)ρυξε χιλίαρχο.17 Από ΤΎ) θέσΎ) αυτΎ) βοΎ)θΎ)σε τους αρχΎ)γούς των πλΎ)βείων σΤΎ)ν

Ιθ Ι Ι Ι προσπα εια τους να αποκατασΤΎ)σουν το κυρος

~ Ι Ι ξ Ι Ι των ΟΎ)μαρχων, των οποιων ΤΎ)ν ε ουσια ειχε

Ι ΣΙλλ Κ Ι. Ι Ι Ι περιορισει ο υ ας . οντα σ αυτα, με ενα σχε-

~ Ι Ι Ι ΠλΙ Ι οΙΟ νομου που προτεινε καποιος οηος, πετυχε

ν' ανακλΎ)θεί από ΤΎjV εξορία ο α~ελφός ΤΎ)ς συζύ

γου του Λεύκιος Κίννας και οι OCλλοι που είχαν

πOCρει μέρος στο κίνΎ)μα του Λέπι~oυ και μετOC το

θι Ι Ι Ι Σ Ι ανατο του υπατου ειχαν καταφυγει στο ερτω-

ριο, σΤΎ)ν Ισπανία. ΣΤΎ) συζΎ)ΤΎ)σΎ) του νόμου μίλΎ)σε υπέρ και ο ί~ιoς ο Καίσαρας .

6. Ι Οταν Ύ)ταν ταμίας (quaestor) έβγαλε τους καθιερωμένους επικΎ)~ειoυς λόγους από το βΎ)μα του

Φόρουμ,19 για να ημΎ)σει ΤΎ) θεία του Ιουλία και ΤΎ) σύζυγό του ΚορνΎ)λία, που είχαν πεθOCνει σ' αυτό το ~ιOCσΤΎ)μα. Στο εγκώμιο ΤΎ)ς θείας του lουλίας

μίλΎ)σε με τα ακόλουθα λόγια για τους προγόνους του πατέρα και ΤΎ)ς μΎ)τέρας ΤΎ)ς καθώς και για

Ι ~ Ι Ι Η Ι τους προγονους του οικου του πατερα: « οικογε-

(ΟΥ ΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ 25

νεια Τ'Υ)ς θείας μου Ιουλίας, από Τ'Υ) μεριOC Τ'Υ)ς μ'Υ)τέρας Τ'Υ)ς, προέρχεται από βασιλιOCοες, και από τψ πλευρOC του πατέρα Τ'Υ)ς από συγγενείς των

αθOCνατων θεών . Γιατί 'Υ) βασιλικ~ γενιOC των Μαρκίων προέρχεται από το βασιλιOC Τ'Υ)ς Ρώμ'Υ)ς 'Ανκο ΜOCρκιο. Και 'Υ) θεΊ:κ~ γενιά. του πατέρα Τ'Υ)ς,

Ι λ ' , 'λ'~ ι 'Υ) ου ια γενια, Τ'Υ)ς οποιας κ αοος ειμαστε και

μεις, κρατOCει Τ'Υ)ν καταγωγ~ Τ'Υ)ς από Τ'Υ) θεOC ΑφροΟίτ'Υ). Έτσι 1) Ιουλία γενιOC οιεκοικεί και Τ'Υ)ν ιερόΤ'Υ)τα των βασιλιOCοων που βασιλεύουν στους θν'Υ)τούς και το σέβας των θεών που εξουσιOCζουν και αυτούς τους βασιλιOCΟες».20

'Τστερα, στ'Υ) θέσ'Υ) Τ'Υ)ς Κορν'Υ)λίας π~pε γυναίκα

Π ι , Κ' Π ' του Τ'Υ)ν ομΠ'Υ)ια, Τ'Υ)ν ΚΟΡ'Υ) του οιντου ομπ'Υ)-

ιου21 και εγγoν~ του Λεύκιου Σύλλα. Τ'Υ) χώρισε όμως σύντομα, επειo~ τψ υποψιαζόταν πως τον απατούσε με τον Πόπλιο ΚλώΟιο.22 Και πραγμα

ηκOC κυκλοφορούσε ευρεία 'Υ) φ~μ'Y) πως ο Κλώοιος είχε πετύχει να οιεισούσει σε μια Ο'Υ)μόσια θρ'Υ)σκευηκ~ γιopτ~, ντυμένος γυναικεία, και πως

ι λ' Κ' ι, εκει Τ'Υ)ν αποπ αν'Υ)σε. αι 'Υ)ταν τοσο εντονες οι

φ~μες, που 'Υ) Σύγκλ'Υ)τος οιέταξε oικασηκ~ , , 'λ' ερευνα για το μιασμα των ιερων τε ετουργιων.

7. Ως ταμίας ο Καίσαρας στOCλθ'Υ)κε σΤ'Υ)ν Ισπανία Τ'Υ)ν ΕσχOCΤ'Υ).23 Εκεί ο κυβεpν~Τ'Y)ς, που είχε το

βαθμό του πραίτορα, τον έστειλε να επιθεωp~σει ,~ "Ο ι

τα επαρχιακα οικασΤ'Υ)ρια. ταν επισκεφΤ'Υ)κε Τ'Υ)

ΓOCΟ'Υ),24 είοε εκεί το OCγαλμα του ΜεγOCλου Αλε

ξά.νΟρου στο ιερό του Hpακλ~. Στ'Υ) θέα του OCφ'Υ)σε , β θ' , , ενα α υ αναστεναγμο και απογΟ'Υ)τευμενος που

σΤ'Υ)ν 'Υ)λικία του ο Αλέξανορος είχε κατακτ~σει , ,Ι ~ Ι Ι ι t: ι

τον κοσμο, ενω αυτος οεν ειχε κανει ηποτε α~ιo-

λ ' θ ' , ογο, αποφασισε να παραιτ'Υ) ει, με σκοπο να

26 Γ Α" Ι "ΟΣ ΣΟ1ΉΤΩΝΙΟΣΣ

'ξ , 'Ρ' Ε' ιχρπιχ tL ΤΎJν πpωΤΎJ eUXΙXLpLΙX στη ωμΎJ. ΠLσΎjς

ΤΎJν t8LΙX νύχτιχ εΙ8ε ένιχ πιxprλξενo όνεφο: εΙ8ε νιχ

xrλveL έρωτιχ με ΤΎJν t8LΙX ΤΎJ μΎJτέpιx του. TΎJν rλλλΎJ " , ~ 'θ μεριχ ΠΎJγε στους μιχντεLς XΙXL τους oLΎJYΎJ ΎJκε το

, "ξ , λ' Ε ' ονεφο που τον tLxe τιχριχ tL τοσο πο υ. xeLVOL

του έ8ωσιχν μεγrλλες ελπΙ8ες με ΤΎJν ερμΎJνεΙιx του ονεΙρου. Του εξ-ήYΎJσιxν πως -ήτιχν ΠΡΟΟΡLσμένος νιχ

β , λ' λ ' , , κυ ερνΎJσεL ο οΚ ΎJΡO τον κοσμο, ιχφου ΎJ μΎJτεριx

που εΙχε υποτrλξεL στο όνεφό του -ήτιχν ΎJ t8LΙX ΎJ ΓΎJ, θ ' "'λ θ ' που εωρεLΤΙΧL XOLVΎJ μΎJτεριx ο ων των ιχν ρωπων.

8. ΈτσL πιxρrλΤΎJσε ΤΎJν ιχποστολ-ή του, ΠΡLν νιχ λ-ήξεL ΎJ θΎJτεΙιx του XΙXL -ήρθε σης (Πέριχν του Πrλ80υ) ρωμΙΧ"Ι:κές ΙΧΠΟLκΙες,25 που βρΙσκοντιχν σε ιχνιχτιχ

ριχχ-ή ΙΧΠΙΧLτώντιχς νιχ ιχνΙΧΥνωΡLστούν XΙXL σ' ιχυτές ~ , 'λ" τιχ ΟLΚΙΧLωμιχτιχ του ρωμΙΧLου πο LΤΎJ που tLXΙXV

ιχνΙΧΥνωΡLστε( XΙXL σης rλλλες πόλεLς ΤΎJς IΤΙΧλΙιχς. KΙXL θιχ ης ωθούσε σε κrλΠΟLΙΧ β(ΙΧLΎJ ενέργεLΙΧ, ιχν OL

ύΠΙΧΤΟL 8εν πρόβλεπιχν ΤΎJν ΚΙXτrλσΤΙXσΎj XΙXL 8εν κριχτούσιχν σΤΎJν IΤΙΧλΙΙΧ ης λεγεώνες που εΙχιχν στριxτoλoYΎJθεΙ νιχ στΙΧλούν σΤΎJν ΚLλLΚ(ΙΧ.

9. Αμέσως μετrλ εΠLχε(ΡΎJσε μLΙΧ ιχκόμιχ τoλμΎJρότεΡΎJ πρrλξΎJ μέσιχ σΤΎJν t8LΙX ΤΎJ PώμΎJ. ΛΙγες μέρες ΠΡLν νιχ ιχνΙΧλrλβεL το ιχξΙωμιχ του ιχγοριχνόμου, τον υπο-

Ψ ι ι , ι

LιχσΤΎJκιχν πως tLxe συνωμΟΤΎJσεL με τον πρωΎJν ύπιχτο Mrλpκo Kρrλσσo,26 τον ΠόπλLΟ ΣύλλΙΧ XΙXL

το ΛεύΚLΟ ΑυτρώνLΟ . OL 8ύο τελευΤΙΧΙΟL εΙχιχν εκλεγεί ύΠΙΧΤΟL, ιxλλrλ βρέθΎJκιxν ένΟΧΟL 8ωρο80-

, ~ θ ' Ο ' , , ΚLων XΙXL οLιχφ οριχς. L τεσσεΡLς ιχυΤΟL tLXΙXV συμ-, ι ι ,

φωνΎJσεL νιχ πεΡLμενουν ΤΎJ γLΟΡΤΎJ του XΙXLVOUPYLOU

χρόνου XΙXL τότε νιχ χτυπ-ήσουν ΤΎJ ΣύγκλΎJΤo XΙXL νιχ , , 'θ λ ' Σ λ ' σκοτωσουν οσους ΎJ ε ιχν ιχπο τους υγκ ΎJηκoυς.

'ίστεριχ θιχ ιxνιxΚΎJρυσσότιxν ο Kρrλσσoς 8Lκτrλτοριχς XΙXL θιχ έπιχφνε ως Ιππιχρχο27 τον Κιχ(σιχριχ, XΙXL


ι ~ ι θ ι Ρ ι ιχφου ιχνΙΧοιοργιχνωνιχν το κιχ εστως Τ"f)ς ωμ"f)ς,

θα. ιχποκιχθιστούσιχν ως ύπιχτους το ΣύλλΙΧ ΚΙΧι τον

Αυτρώνιο.

Η ι ι ι ι Τ ι συνωμοσια. ιχυτ"f) ιχνιχφερετιχι ιχπο τον ιχνουσιο

Δ(8υμο σΤ"f)ν lστορ(ιχ του, ιχπό το ΜOCρκο Β(βουλο

στα. έ8ικτιχ κιχι στους λόγους του ΓOCιου Κούριου του Πρεσβύτερου. Γιιχ το (8ιο θέμιχ φιχ(νετιχι νιχ

κocνει υπιχινιγμό κιχι ο Κικέρωνιχς σ' ένιχ γρOCμμιχ του στον ι Αξιο, όπου ιχνέφερε όη ο Κιχ(σιχριχς

κιχτOC Τ"f)ν υπιχτε(ιχ του κΙΧθιέρωσε το 8εσποησμό, ι ι λ ι ,ι ,

τον οποιο ειχε στο μυιχ ο του ιχπο τοτε που "f)τιχν

ιχγοριχνόμος. Ο Τιχνούσιος προσθέτει πως ο ΚρOCσ-ι ι Ιλ ι ι ιβ ~

σος, ειτε ιχπο μετιχμε εια. ειτε ιχπο φο ο, οεν

ι θ ι ι πιχρουσιιχσΤ"f)κε Τ"f)ν κιχ ορισμεν"f) μεριχ Τ"f)ς σφιχ-

ι ιγ> - ι ι Κ ι ~ Ι~ Y"f)ς. 1 στεριχ α.πο ιχυτο ο ιχισιχριχς οεν εοωσε το

σήμιχ που ε(χιχν συμφων~σει όη έπρεπε νιχ 8ώσει.

Ο Κ ι λέ ι ι ι ι ουριωνιχς ει οη "f) συμφωνιιχ "f)τιχν νιχ ιχφ"f)νε ο

Κ ι ιβ ι ι ό ι ιχισιχριχς Τ"f)ν Τ"f) εννο του νιχ πεσει ιχπ τον ωμο

Τ Ι Κ ι ι ΜΙ Α Ι του. οσο ο ουριωνιχς οσο κιχι ο ιχρκος κτω-

ριος Ν OCσωνιχς μιχς λένε πως ο Κιχ(σιχριχς έκιχνε κα.ι Ιλλ ι Γ ι Π ι ι μιιχ ιχ "f) συνωμοσιιχ με το νιχιο εισωνιχ, ενιχ

νειχρό ιχριστοκρocτ"f), τον οπο(ο έστειλε κυβερν~τ"f)

Ι ι ι ζ ι Ι~ σΤ"f)ν σπιχνιΙΧ, χωρις νιχ το "f)Τ"f)σει ο ιοιος κιχι

. χωρ(ς νιχ ιχκολουθ"f)θε( "f) κιxνoνικ~ 8ιιχ8ικιχσ(ιχ εκλο

~ς, επει8~ ~τιxν ύποπτος πoλιηκ~ς συνωμοσ(ιχς στ"f) Ρώμ"f). Σύμφωνιχ με τιχ σχέ8ιιχ ιχυτOC, ο κιχισιχ

ριχς θα. οργOCνωνε εξέγερσ'Υ) στ'Υ) Ρώμ'Υ), πα.ρOCλλ'Υ)λιχ

Π ι Ι ι ι Ι θ ο εισωνιχς σΤ'Υ)ν σπιχνιιχ, ενω τιχυτοχ.ρονιχ ιχ

ξεσ"f)κώνoντα.ν οι ΑμβριχνοΙ κιχι οι Περιχπιχ8ιιχνοΙ

(Transpadani). Ο θOCνιχτος του ΠεΙσωνιχ όμως , ι Ι~

μιχτιχιωσε κιχι ιχυτιχ τιχ σχεοιιχ.

10. Ότιχν ~τιxν ιχγοριχνόμος ο ΚιχΙσιχριχς, στόλισε τον .τόπο που γ(νοντιχν οι Συνελεύσεις (comitium),28

28 ΓΑ · Ι·ΟΣ ΣΟίΗΤΩΝΙΟΣ

Τ'Υ)ν Αγορά, τις βασιλικές και ακόμ'Υ) το Καπιτώ-λ ι ι θ Ι ι ι ιο με προσωρινες στοες, για να εκ εσει εκει ενα

μέρος των συλλογών έργων τέχν'Υ)ς που είχε.

Οργάνωσε αγώνες κυν'Υ)γιού άγριων θ'Υ)ρίων και θ ι ι Ιλλ ι εατρικους αγωνες, α α σε συνεργασια με το

συνάοελφό του Μάρκο Βίβουλο και άλλα μόνος Γ Ιλ ι ι ~ ι ι

του. ια ο ες ομως αυτες τις οαπανες, ακομα και

για εκείνες που έκανε μαζί με το Βίβουλο, Τ'Υ)ν αίγλ'Υ) Τ'Υ)ν κέροισε μόνον ο ίΟιος. Ο Βίβουλος έλεγε ανοιχτά πως 'Υ) oικ~ του τύχ'Υ) έμοιαζε με εκείν'Υ) του ΠολυΟεύΚ'Υ).29 Όπως έλεγε, «ο ναός σΤ'Υ)ν

Α γορά έγινε για τους Δ ίουμους αοελφούς, αλλά φέρει μόνο το όνομα του Κάστορα. Έτσι και 'Υ)

μεγαλοοωρία των ουο μας πιστώνεται μόνον στο ι Κ ι Ο Κ ι ι ονομα του αισαρα». αισαρας προσφερε

ακόμα και αγώνες μονομάχων, αλλά με λιγότερα ζευγάρια απ' ό,τι σκόπευε, γιατί με Τ'Υ)ν πλ'Υ)θώρα

ι ι ι ξ Ιλ που ειχε συγκεντρωσει τρομα ε τους αντιπα ους

ι Ψ ι ι ι ζ του που εσπευσαν να 'Υ)φισουν νομο που περιορι ε

τον αριθμό των μονομάχων που θα έπαιρναν μέρος σ' oπoιαo~πoτε μελλoνηκ~ επίοειξ'Υ) στ'Υ) Ρώμ'Υ).

11. Αφού κέροισε Τ'Υ)ν εμπιστοσύν'Υ) των μαζών προσπάθ'Υ)σε βΟ'Υ)θούμενος από μερικούς Δ'Υ)μάρχους να εκλεγεί με λα·';κ~ Ψ~φo κυβερν~Τ'Y)ς Τ'Υ)ς Αιγύ-

Π Ι ι ξ ι ι πτου. ιστευε πως 'Υ)ταν μια ε αιρεηκ'Υ) ευκαιρια,

επειo~ ο λαός Τ'Υ)ς Αλεξάνορειας είχε εκθρονίσει το βασιλιά Πτολεμαίο,30 τον οποίο 'Υ) Σύγκλ'Υ)τος

είχε αναγνωρίσει ως φίλο και σύμμαχο Τ'Υ)ς Ρ ι Τ Ι~ ι ι ι ι ωμ'Υ)ς . α σχεοια του απετυχαν υστερα απο

αντίορασ'Υ) Τ'Υ)ς αριστoκρατικ~ς παράταξ'Υ)ς. Τότε

για να μειώσει όσο μπορούσε το κύρος τους , απο

κατέσΤ'Υ)σε τα τρόπαια - που τα είχε καταστρέ

ψει λίγο πριν ο Σύλλας - , τα οποία είχαν σΤ'Υ)θεί

ισ}' ΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ 29

ι ι ΓΙ ΜΙ Ι προς ΤΨΎ)ν των νικων του αιου αριου κατα του

lουγούρθα και των ΚΙμβρων και Τευτόνων. Ακόμα σΤΎ) δικαστική έρευνα31 που συμμετεΙχε για περιπτώσεις δολοφονιών, συμπεριέλαβε στον

Ιλ ~ λ Ι Ι Ι κατα ογο των 00 οφονων ακομα και εκεινους που

Ι λ θ Ι Ι ~ Ι Ι ~ Ι ειχαν π Ύ)ρω ει απο το ΟΎ)μοσιο ταμειο, επεΙΟΎ)

Ι ~ Ι Ρ Ι λΙ Ι ~ ειχαν καταοωσει ωμαιους πο ιτες ΤΎ)ν περιοοο

Ι Ιλ Ι Ι λλ των προγραφων, παρο ο που ειχαν ΡΎ)τα απα α-

Ι Ι Κ λ Ι Ι γει απο τους ορνΎ) ειους νομους.

12. Ο ΚαΙσαρας δωροδόΚΎ)σε εΠΙσΎ)ς κάποιον ΡωμαΙο να καταγγεΙλει για εσχάΤΎ) προδοσΙα τον Γάιο ΡαβΙριο, με ΤΎ) βο'ήθεια του οποΙου Ύ) ΣύγχλΎ)τος

, ,Ι, 'ψ πριν απο μερικα χρονια ειχε ανατρε ει τα επανα-

Ι Ι~ ~Ι Λ Ι Σ Ι στατικα σχεοια του ΟΎ)μαρχου ευκιου ατουρνι-

νου. Και όταν εκλέΧΤΎ)κε με κλ'ήρο δικαστ'ής32 του , ~ι ,

καΤΎ)γορουμενου, τον καταοικασε με τετοια προ-

θυμΙα που, όταν ο ΡαβΙριος έκανε έκκλΎ)σΎ) στο

λαό, το μόνο επιχεΙΡΎ)μα που του ΧΡΎ)σΙμευσε ~ταν Ι ξΙ Ι

αυΤΎ) Ύ) ο υΤΎ)τα του ΚΡΙΤΎ) του .

13. Όταν έχασε ΤΎ)ν ελπΙδα ΤΎ)ς αποστολ'ής του σΤΎ)ν ΑΙγυπτο, έβαλε υΠΟΨΎ)φιόΤΎ)τα για το αξΙωμα του Μεγάλου ΠοντΙφΎ)κα καταφεύγοντας σε μεγάλες

δωροδοκΙες. Λέγεται ότι τα χρέΎ) που δΎ)μιούρΎΎ)σε 'ήσαν τόσο μεγάλα, ώστε ΤΎ)ν Ύ)μέρα ΤΎ)ς

λ ' '" εκ ΟΎΎ)ς και πριν αναχωΡΎ)σει απο το σπιτι του,

Ι Ιλ Ι Ι ~ θ οταν τον φι Ύ)σε Ύ) μΎ)τερα του, ΤΎ)ς ειπε πως οεν α

ξαναγύριζε στο σπΙτι, αν δεν γινόταν ποντΙφΎ)κας.

Και πραγματικά Ύ) νΙΚΎ) του 'ήταν τόσο μεγάλΎ) που Ι Ι ξ Ι ~Ι Ιλ οχι μονο επερασε τους ουο του αντιπα ους, που

Ι λΙ Ι λ Ι Ι Ι Ύ)σαν μεγα υτεροι του σε Ύ) ικια και ανωτεροι του

σε κοινωνικ'ή θέσΎ),33 αλλά κατόρθωσε να πάρει τόσες ψ'ήφους στις δικές τους φυλές, που ξεπερ-

30 rΑ·r ·ΟΣ ΣΟΎΉΤΩΝΙΟΣ

νούσαν το σύνολο των Ψ~φων που είχαν οι 8υό τους σ' όλες τις φυλές .

14. Όταν ανακαλύφθ1jκε 1j συνωμοσία του Κατιλίνα34 και όλ1j 1j Σύγκλ1jτος ζ1jτούσε να επιβλ1jθεί 1j πoιν~ του θανάτου σ' όλους, ο Καίσαρας που

, , λ" , τοτε ειχε εκ εγει πραιτορας, προτεινε να τους

81jμευθούν οι περιουσίες και να φυλακισθεί ο καθένας από τους συνωμότες σε χωριστ~ πόλ1j. Ακόμα

καταφόβισε τους Συγκλ1jτικούς που επέμεναν σΤ1j

θανατικ~ πoιν~, περιγράφοντας το μίσος που θα ενέπνεαν με Τ1jν πράξ1j τους στους απλούς

Ρ ' ι, ι, Δ' ωμαιους μετα απο αυτο, ετσι που ο εκιμος

Σιλανός, ο προεκλεγμένος ύπατος, 8ε ντράΠ1jκε

να 8ώσει μια πιο ~πια ερμ1jνεία Τ1jς πρότασ~ς του - μια και 8εν μπορούσε να Τ1jν ανακαλέσει -ισχυριζόμενος ότι είχε παρερμ1jνευθεΙ Και θα κέρ8ιζε ο Καίσαρας, αφού πολλοί Συγκλ1jτικοί,

, , ~ λ' , αναμεσα στους οποιους και ο αοε φος του υπατου

Κικέρωνα, 35 π~ραν το μέρος του, αν 8εν παρενέβαινε ο Μάρκος Κάτωνας36 για να σταματ~σει τψ

ολισθαίνουσα τάξ1j. Μα και μετά από αυτό εξακολούθ1jσε να καθυστερεί Τ1j 8ια8ικασία, ως Τ1j

, 'λ'~' , στιγμ1j που μια ενοπ 1j ομαοα ιππεων, που ειχε τοποθεΤ1jθεί ως φρουρά, τον απείλ1jσε να τον σκο-

, ~ 'β' λ" τωσει, αν οεν σταμαΤ1jσει Τ1j LΙXL1j αντιπο ιτευσ1j

του. Μάλιστα τράβ1jξαν και τα ξίφ1j τους και κιν~-θ ' λ" , 1jκαν τοσο απει 1jτικα εναντιον του, που ακομα

και οι φίλοι του που κάθονταν 8ίπλα του τον εγκα-'λ Ψ Τ' , , , τε ει αν. οτε εσπευσαν μερικοι γυρω του και

, Ψ , τον προστατε αν με τα μπρατσα τους και Τ1jν

'β' Η 'θ ' 'λ Τ1j εννο τους. επι εσ1j αυΤ1j του προκα εσε

τέτοιο φόβο, ώστε όχι μόνο υποχώΡ1jσε αλλά και ~ ξ' , 'λ ' οεν αναπαΤ1jσε εκει ο 1j Τ1j χρονια.

l ()fΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ

15. Την πρώτη Υ)μέρα. ΤΥ)ς πρα.ιτωρία.ς του ,37 κάλεσε τον Κόιντο Κάτουλο να. εμφα.νιστεί σΤΥ) ΣυνέλευσΥ) του Λα.ού κα.ι να. όώσει εξY)γ~σεις σχεηκά

με ΤΥ)ν κα.θυστέρΥ)σΥ) των εργα.σιών α.ποκα.τάστα.-

Κ λ ' , , σΥ)ς του α.πιτω LOυ , προτεινοντα.ς τα.υτοχρονα.

να. του α.φα.φεθεί Υ) εντoλ~ κα.ι να. όοθεί στο Γνα.ίο ΠoμΠ~LO.38 Τελικά όμως α.πέσυρε ΤΥ)ν πρότα.σΥ) ,

~, ,~ ,~, , επεΙΟΥ) ειοε οη οεν μπορουσε να. α.νημετωπισει

Ψ , " ΤΥ)ν ομο υχια. των α.ριστοκρα.των, οι οποιοι εγκα.-

τα.λείποντα.ς ΤΥ) συνοόεία. των νεοεκλεγμένων , , 'ξ ~, ,

υπα.των ΣUσσωμOΙ ετρε α.ν εοω α.ποφα.σισμενOL να.

'ξ' , α.νητα. ουν πεισμονα. α.νηστα.σΥ) .

16. 'Ιστερα., ότα.ν ο ό~μα.ρχoς Κα.ικίλLOς Μέτελλος ,

πα.ρά Τψ α.ρνΥ)σικυρία. των άλλων όΥ)μάρχων , υπέ

βα.λε για. Ψ~φισY) κάΠOLους επα.να.στα.ηκούς νόμους , ο Κα.ίσα.ρα.ς τους υπoστ~ριξε μα.ΧΥ)ηκά κα.ι επίμονα., ώσπου με α.πόφα.~ ΤΥ)ς Υ) ΣύγκλΥ)τος

τους κα.θα.ίρεσε κα.ι τους όύο α.πό τα. α.ξιώμα.τά Ο Κ ' 'λ" 'λ τους. α.ισα.ρα.ς, πα.ρο α. α.υτα., ειχε ΤΥ)ν το μΥ)

'θ' λ' ~, να. κρα.ΤΥ)σει ΤΥ) εσΥ) του κα.ι να. μι α.ει οικα.ια. , ως

ΤΥ) σηγμ~ που έμα.θε όη μερικοί ~τα.ν έτoLμoι να. τον εμπo ;~ίσoυν με ΤΥ) βία. κα.ι τα. όπλα.. Μόνο τότε όιέλυσε τους ρα.βόούχους του, έβγα.λε το ένόυμα. του πρα.ίτορα. κα.ι το έσκα.σε για. το σπίη του , ~ λ' , , ~, ~, ΟΥ) ωνοντα.ς οη α.ποφα.σισε να. ιοιωτευσει, επεΙΟΥ)

οι κα.φοί όεν άφΥ)να.ν άλλΥ) όιέξοόο. Τ-ην άλλΥ)

Υ)μέρα. ο λα.ός ΤΥ)ς ΡώμΥ)ς κιν~θY)κε α.υθόρμΥ)Τα. με λ ' θ' β , " πο υ ορυ ο προς το σπιη του, προσφεροντα.ς του

σuμπα.ράστα.σY) για. να. ξα.να.πάρει ΤΥ) θέσΥ) του. Ο Κα.ίσα.ρα.ς όμως σuγκράτY)σε ΤΥ)ν oρμ~ του λα.ού. Η ΣύγκλΥ)τος , που στο μετα.ξύ είχε συνέλθει έκτα.κτα. εξ α.ιτία.ς α.υτ~ς ΤΥ)ς κινΥ)τοποίΥ)σΥ)ς του λα.ού ,

32 ΓΑ· Ι ·ΟΣ ΣΟΤΗΤΩΝΙΟΣ

ξ λ ' Ι λ ' Ι Ι Κ ι ε επ αΥη τοσο πο υ αΠ9 ΤΥ) στασΥ) του αισαρα,

ι λ ι ξ ι που εστει ε ανωτερους α ιωματουχους για να τον

ι ~ ό ' Ύ' ι ι ευχαρισΤΥ)σει ΟΥ)μ σια. 1 στερα απο αυτο τον

'λ ι Ι κα εσε στο σωμα και επαινωντας τον με τα πιο

θερμά λόγια ανακάλεσε το ΠΡΟΥ)γούμενο Ψ'ήφισμά ι θ' Ι ΤΥ)ς XCXL τον αποκατεσΤΥ)σε σΤΥ) εσ-η που ELXE ΠΡLν

(8Υ)λα8'ή του πραίτορα). 17. Ο Καίσαρας ξαναβρέθΥ)κε σε κίν8υνο, όταν · το

ι ι λ ' θ 'λ ονομα του αποκα υφ Υ)κε στον κατα ογο των

οπα8ών του Καηλίνα, που υποβλ'ήθΥ)κε στον ει8ικό εντολ08όχο Νόβιο ΝίΥηρα από κάΠΟLOν πλΥ)ροφορι08όΤΥ), το Λεύκιο Βέτηο και σε 8εύτερο κατάλογο που υπέβαλε σΤΥ) ΣύγκλΥ)ΤΟ ο ΚόLντος Κουρίωνας, στον οποίο Υ) ΣύγκλΥ)τος είχε

προσφέρεL με ψ'ήφισμα ένα ΧΡΥ)μαηκό ποσό από τα 8Υ)μόσLα έσ08α, επει8'ή πρώτος αποκάλυψε τα σχέ8ια των συνωμοτών. Ο Κουρίωνας υποστ'ήριζε πως ης πλΥ)ροφορίες του ης είχε άμεσα από τον

Κ λ ' Ι Β ' Ι ι αη ινα, ενω ο ετηος εφτανε στο σ-ημεLΟ να

~ λ ι ι ι ι λ ' ΟΥ) ωνεL οη μπορει να παρουσLασεL επιστο Υ) που

ι ι I~ Κ ι Κ λ' γραφΥ)κε απο τον ΙοΙΟ τον αισαρα στον αη ινα.

Κ Ι ι ι Κ ι ~ ι θ αη τετοιο ομως, ο αισαρας οεν το ανεχ Υ)κε .

Ζ'ήΤΥ)σε ΤΥ)ν επίσ-ημΥ) μαρτυρία του Κικέρωνα , στον οποίο ο ί8LOς με ΤΥ) θέλΥ)σ'ή του είχε 8ώσει

ι λ ι ι Μ καποιες π Υ)ροφοριες για ΤΥ) συνωμοσια. ε τον

ι ι I~ Κ Ι Ι τροπο αυτο εμποοισε τον ουριωνα να παρει ΤΥ)

ΧΡΥ)μαηκ'ή αμοιβ'ή. Ο Βέτηος, που είχε υποχρεω-

θ ι β 'λ θ ' ι ι ει να α ει υπο Υ)ΚΥ) ΤΥ)ν περιουσια του, οταν

έκανε ης αποκαλύψεις , έχασε ΤΥ)ν υποθ'ήΚΥ) XCXL Υ) ι ~ ι ι λ ι ι

περιουσια του ΟΥ)μευΤΥ)κε , ενω ο αος που ειχε

συγκεντρωθεί γύρω από το β'ήμα λίγο έλειψε να λ ι 'Ύ' ι ι Κ ι

τον υντσαρει. 1 στερα απο αυτο ο αισαρας

έστειλε το Βέτηο στο κραΤΥ)Τ'ήριο. ΤΥ)ν (8ια τύχΥ)

Ο ΚΙΧίσιχΡας &ιχβιχίνοντοις τον PoυβΊXωvιx.

IΟΤΛΙΟΣ ΚΑιΣΑΡ 33

εΙχε κιx~ ο πλYJΡεξούσ~ος Nόβ~oς, επε~δ~ εΙχε επ~τpέΨε~ νιχ προσιχχθεΙ στο δ~κιxστ~p~ό του ένιχς εν

" ξ , ενεpγε~ιx ιχνωτιχτος ιχ ~ωμιxτoυχoς .

18. Μετά το ιχξΙωμιχ του πριχΙτοριχ ο ΚιχΙσιχριχς ιχνέλΙΧβε Τ1) δ~ιxκυβέpν1)σ1) Τ1)ς π~o ιχπόμΙΧΚρ1)ς επιχρ-

, Ι' , θ ' χ~ιxς Τ1)ς σπιxν~ιxς κιx~ κιχτορ ωσε νιχ φυγε~ γ~ιx Τ1)

νέιχ του θέσ1), ιχφού έδωσε εγγύ1)σ1) στους π~στω-, θ ' ~,

τες του, που προσπιχ ουσιχν νιχ εμπoo~σoυν Τ1)ν

, , Κ' , ιχνιχχωΡ1)σ1) του. ιx~ εφυγε πιχριχτυπιχ γ~ιx Τ1)ν

lσπιχνΙιχ, δ1)λ. πp~ν κΙΧλά κΙΧλά τιxκτoπo~~σε~ 1)

Σύγκλ1)τος το δ~op~σμό του γpιxφε~oκpιxηκά.. Ίσως νιχ φoβ~θ1)κε μ~πως ΚΙΧΤ1)γΟΡ1)θε( ξιχνά όσο θ , λ' λ' " β , ιχ 1)τιχν ιχπ ος πο ~Τ1)ς 1) ~σως νιχ ~ιxσΤ1)κε νιχ

ιxντιxπoκρ~θε( σης εκκλ~σε~ς των lσπιχνών συμ

μάχων γ~ιx βo~θε~ιx. Γp~γopιx ιχποκιχτέσΤ1)σε Τ1)ν τάξ1) σΤ1)ν τιχριχγμέν1) επιχρχ(ιχ κιx~ (το επόμενο κιxλoκιx(p~) γύp~σε στ1) Ρώμ1) πολύ β~ιxσηκά,

" , χωp~ς νιχ πεp~μενε~ τον ιχνηκιχτιχσΤΙΧΤ1) του, γ~ιx νιχ

ζ1)τ~σε~ άδε~ιx θp~άμβoυ κιx~ νιχ θέσε~ υΠOΨ1)φ~όΤ1)ΤΙΧ υπάτου. Αλλά o~ εκλογές γ~ιx το ιχξΙωμιχ του

" (~' ~ , υπιχτου ε~χιxν op~στε κιx~ οεν 1)τιχν ουνιχτο νιχ υπο-

βάλε~ υΠOΨ1)φ~όΤ1)ΤίX, ιχν δεν γ~νότιxν ιχπλός ~δ~ώ

Τ1)ς. ΚΙΧθώς ξεσ1)κώθ1)κε γενLΚ~ κιxτιxκpιxυγ~ γ~ιx 'β ξ' , , ης μιχνου ρες του νιχ επεpιxσε~ το νομο, ιχνιχγκιχ-

σΤ1)κε εκ των πριχγμάτων νιχ ιχρν1)θε( θρΙιχμβο, γ~ιx

νιχ μ1) χάσε~ Τ1)ν υΠOΨ1)φ~όΤ1)ΤΙX Τ1)ς υπιχτε(ιχς. 19. Γ~ιx το ιχξΙωμιχ του υπάτου ε (χιχν υπoβάλε~ υΠΟΨ1)

φ~όΤ1)ΤΙX άλλOL δύο: ο Λεύκ~oς Λoυκκ~~oς κιx~ ο Μάρκος ΒΙβουλος.39 Ο ΚιχΙσιχριχς έκλε~σε συμφω

νΙιχ γ~ιx συνεργιχσΙιχ με τον πρώτο, επε~δ~ δ~έθετε πολλά χp~μιxτιx, ΙΧλλά λΙγ1) επφpo~,ψε σκοπό νιχ μπορεΙ εν ονόμιχη κιx~ των δύο νιχ υποσχεθε( χρ~μιχτιχ στους Ψ1)φοφόρους. ' Οτιχν 1) ιxρ~στoκριxηκ~

34 ΓΑ " Ι "ΟΣ ΣΟΎΉΤΩΝΙΟΣ

παρOCταξ"Υ) έμαθε Τ"Υ) συμφωνΙα, τρόμαξε. Αν ο ΚαΙσαρας εκλεγόταν ύπατος με έναν πειθ~νιo συνύπατο όΙπλα του , κανεΙς πλέον όεν θα μπο

ρούσε να τον σταματ~σει . Έτσι εξουσιοόόΤ"Υ)σαν το ΒΙβουλο να κOCνει κι αυτός τα Ιόια και πολλοΙ

αριστοκρOCτες συνεισέφεραν χρ~ματα για Τ"Υ)ν κΙν"Υ)σ"Υ) του ΒΙβουλου . Ο ΙόLOς ο ΚOCτωνας παραόέ-

, , ~ ~,

ΧΤ"Υ)κε τοτε πως ακομα και "Υ) οωροοοκια συΥχω-, ι Ι ι

ρουνταν ως νομψο μεσον για Τ"Υ) σωΤ"Υ)ρια Τ"Υ)ς

ΠολιτεΙας.

'ιπατοι εκλέΧΤ"Υ)καν ο ΚαΙσαρας και ο ΒΙβουλος.

r t ι "Ι ι αυτο οι αριστοκρατες φρονησαν, ωστε στους

λ ' , ~, λ' νεοεκ εγμενους υπατους να μ"Υ) οινονται π εον

~ , 'λλ' , θ' σπουοαιες επαρχιες , α α τετοιες που τα κα "Υ)ΚΟ-

ντα του κυβερν~τ"Y) θα ~ταν "Υ) όιαφύλαξ"Υ) των όασών και των βοσκοτόπων. Ο ΚαΙσαρας εξοργΙ-

ι ι , ~, , σΤ"Υ)κε τοσο απο αυΤ"Υ) Τ"Υ)ν αοικια, που αρχισε με

'θ' 'r 'Π ' κα ε τροπο να περιποιειται τον ναLO ομΠ"Υ)LO ,

που αισθανόταν προσβεβλ"Υ)μένος από Τ"Υ) Σύγκλ"Υ)-~, , ,~ θ ' ,

το , επεΙΟ"Υ) αυΤ"Υ) εοειχνε απρο υμια να επικυρωσει

ης πρOCξεις του μετOC Τ"Υ) νΙΚ"Υ) του κατOC του βασιλιOC

του Πόντου ΜιθριόOCΤ"Υ). Μέσα στα πλαΙσια αυτOC

κατόρθωσε να συμφιλιώσει τον Πoμπ~ιo και τον ΜOCρκο ΚρOCσσο , που εΙχαν συγκρουστεΙ όταν ~ταν

ύπατοι. Τότε ο ΚαΙσαρας έκλεισε συμφωνΙα με τον καθένα από τους όύο, όη όεν θα ανέχονταν

, λ "ξ θ 'θ ' , καμια πο ιηΚ"Υ) πρα "Υ) που α ε ιγε εναν απο τους

τρεις .

20. Η πρώτη πρOCξ"Υ) του Καίσαρα ως υπOCτου ~ταν να καθιερώσει Τ"Υ)ν καθ"Y)μεριν~ καταγραφ~ και ό"Υ)μοσΙευσ"Υ) των συζ"Y)τ~σεων Τ"Υ)ς Συγκλ~τoυ και των

ΛαΙκών Συνελεύσεων . ΕπΙσ"Υ)ς επανέφερε σε ισχύ μια παλιOC συν~θεια, σύμφωνα με Τ"Υ)ν οποΙα το

JOίΛJOΣ ΚΑΙΣΑΡ 35

, , ~, 'θ μΎ)να που ο υπατος οεν Ύ)ΤCXν υπευ υνος για τα

ΟΎ)μόσια πρocγματα , να ΠΡΟΎ)γείται απ' αυτόν οιαγγελέας και να ακολουθούν οι ραβΟούχοι. 'Υ ,ι ι"

στερα εισΎ)γαγε εναν αγροηκο νομο και, οταν ο

Β ίβουλος καθυστερούσε ΤΎ) οιαοικασία, με ΤΎ) , οικαωλογία όη ω οιωνοί οεν ~σαν ευνΟLκοί, τον

έοιωξε με τα όπλα από ΤΎ)ν ΑγορOC. ΤΎ)ν επομένΎ) ο Βίβουλος παραπονέθΎ)κε σΤΎ) ΣύγκλΎ)ΤΟ, αλλoc κανένας οεν βρέθΎ)κε να κocνει παραΤ~ΡΎ)σΎ) για μια τόσο σκανοαλώΟΎ) oιαγωγ~, ενώ έβγαιναν ψΎ)φίσματα για πολύ Ύ)πιότερα επεισόΟια. Ο Βίβουλος

λ ' , θ ' απε πισμενος αποσυρ Ύ)κε στο σπιη του και

έμεινε εκεί ως το τέλος ΤΎ)ς θΎ)τείας του, σuνεχίζo-'ζ' ,~,

ντας να υποσΤΎ)ΡΙ ει οη ω οιωνοι οεν ειναι

ευνο 'ίκο Ι 40

Έκτοτε ο Καίσαρας έμεινε μόνος του σΤΎ)ν εξου

σία κυβερνώντας αυθαίρετα, έτσι που πολλοί Ρωμαίω, όταν ~ταν να υπογρocψουν κocη, έγραφαν

, Ε ' , 'Ι λ' αστειευομενοι: « γενετο επι υπατειας ου ωυ

και Καίσαρα», αντί Βίβουλου και Καίσαρα, αναφέροντας ούο φορές το όνομα και το επίθετο του

Καίσαρα. ΕκείνΎ) ΤΎ)ν επoχ~ όλος ο κόσμος έλεγε το εξ~ς οίσηχο:

Αυτό συνέβηκε θαρρώ στου Καίσαρα την υπατεία.

γιατί από του Βίβουλου τίποτα δε θυμάμαι .

ΤΎ)ν πεοιocοα του Στέλλα , που από παλιoc είχε , 'θ' , Κ γινει κραηΚΎ), κα ως και μια περωΧΎ) ΤΎ)ς αμπα-

, , Ι ~ Ι ,

νιας που προσφερε εσοοα στο κρατος, τα μοφασε,

χωρίς κλ~ρωσΎ) , σε είκοσι χιλιocοες οικογενειocρχες που είχαν από τρία και πocνω παιΟιOC . Στους ΟΎ)μο

σιώνες χocρισε, όταν του το ζ~ΤΎ)σαν το ένα τρίτο των χρεών τους , αλλoc τους προειοοποίΎ)σε για το

36 ΤΆ · ΙΟΣ ΣΟίΗΤΩΝIΟΣ

μέλλον να είναι μετριοπαθείς σΤΎ) σύναψΎ) συμβολαίων φόρων. Ικανοποιούσε με μεγάλΎ) άνεσΎ) oπoιoό~πoτε

αίΤΎ)μα χωρίς να τολμά κανείς να του εναντιωθεί ~ λ ' , , , Ο

απει ωντας εκεινους που εφερναν αντφΡΎ)σΎ) .

Μάρκος Κάτωνας, όταν κάποτε καθυστερούσε ΤΎ)

όιαόικασία (αγορεύοντας συνέχεια), σύρθΎ)κε έξω

από ΤΎ) συνέλευσΎ) από ραβόούχο με εντoλ~ του Καίσαρα και oόΎ)γ~θΎ)κε σΤΎ) φυλακ~.41 Όταν ο Λεύκιος Λούκουλλος42 πρόβαλε μια κάποια αντί

θεσΎ) προς τψ πoλιτικ~ του Κα.ίσαρα, ο τελευ-, "λ' λ' ταιος τον τρομοκραΤΎ)σε τοσο πο υ με απει ες για

~'!:" " ,~ οιω<-,Ύ), ωστε εκεινος επεσε στα ποοια του και

ζ ' "Κ' 'Ο ' Ύ)ΤΎ)σε συΥνωμΎ) απο τον αισαρα. ταν ακουσε

ότι ο Κικέρωνας, μιλώντας στο όικαστ~ριo θΡΎ)νο-λ ' , 'Κ ' ογουσε ΤΎ)ν καταστασΎ) του καφου τους, ο αι-

σαρας ενέκρινε αμέσως τψ χρονίζουσα αίΤΎ)σΎ)

του εχθρού του Κικέρωνα , Πόπλιου Κλώόιου, για μετάταξ~ του από τψ τάξΎ) των πατρικίων σΤΎ)ν τάξΎ) των πλΎ)βείων . Τέλος, άρχισε επLθεσΎ) ενα

ντίον ολόκλΎ)ΡΎ)ς ΤΎ)ς αντιπολίτευσΎ)ς όωροόοκώντας έναν πλΎ)ροφοριοόόΤΎ) που ανέβΎ)κε στο β~μα και ό~λωσε πως μερικοί από ΤΎ)ν αριστoκρατικ~ παράταξΎ) προσπάθΎ)σαν να τον πείσουν να όολο-

, Π' Κ" , φονΎ)σει τον ομΠΎ)ΙΟ. αι οπως ειχαν συμφωνΎ)-

σει, ο πλΎ)ροφοριοόόΤΎ)ς κατονόμασε μερικούς, αλλά Ύ) όλΎ) υπόθεσΎ) φάνΎ)κε τόσο ύΠΟΠΤΎ) που

, ~,~ , Ο' Κ ι κανενας οεν εοωσε σΎ)μασια. ποτε ο αισαρας

κατανοώντας πως είχε βιαστεί πολύ πιστεύεται

πως όΎ)λΎ)ΤΎ)ρίασε τον καταόόΤΎ).

21 . ΤΎ)ν επoχ~ αυτ~ ο Καίσαρας νυμφεύΤΎ)κε ΤΎ)ν Καλπουρνία , τψ κόρΎ) του Λεύκιου Πείσωνα,43 του

όιαόόχου του στψ υπατεία, και αρραβώνιασε τψ

IΟΎΆΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ 37

κόρ'Υ) του Ιουλία με το Γναίο Πoμπ~ιo, 8ιαΛUoντας

τον ΠΡΟ'Υ)γούμενο αρραβώνα Τ'Υ)ς με το Σερβίλιο Καιπίωνα, παρόλο που ο τελευταίος τον είχε βο'Υ)

θ~σει πρόσφατα σΤ'Υ)ν πάλ'Υ) του κατά του Βίβου-λ 'Ε ι , λ' Π ' ου. τσι τωρα πια αρχισε να κα ει τον ομπ'Υ)ΙΟ

να μιλάει πρώτος στ'Υ) Σύγκλ'Υ)ΤΟ, ενώ ως τότε

σuν~θιζε να αρχίζει με τον Κράσσο και 'Υ) τάξ'Υ) επέβαλλε να Τ'Υ)ρείται 'Υ) σειρά των ομιλ'Υ)τών, όπως αυτ~ είχε οριστεί από τον ύπατο στις

Καλέν8ες Ιανουαρίου .

22. Αφού εξασφάλισε Τ'Υ)ν υπoστ~ριξ'Y) του πεθερού του (Πείσωνα) και του γαμπρού του (ΠομΠ'Υ)ίου), από τις 8ιαθέσιμες επαρχίες 8ιάλεξε Τ'Υ) Γαλατία,

επει8~ θα του πρόσφερε πλούτο και θριάμβους. Είναι αλ~θεια ότι στΎjV αρx~ με βάσ'Υ) ένα νόμο του Βατίνιου π~ρε Τ'Υ)ν Εντεύθεν των ι Αλπεων Γαλατία και Τ'Υ)ν Ιλλυρία, αλλά αργότερα 'Υ) Σύγκλ'Υ)τος πρόσθεσε και ΤΎjV Gallia Comata στ'Υ) 8ικαιο80σία του, φοβούμεν'Υ) πως , αν 8εν το έκανε 'Υ) ί8ια με Τ'Υ) θέλ'Y)~ Τ'Υ)ς, θα το επέβαλλαν οι λα'ίκές μάζες. Η αλαζονεία του Καίσαρα ~ταν τόσο μεγάλ'Υ), που ύστερα από λίγες 'Υ)μέρες καυχιόταν μπροστά σε

μεγάλ'Υ) συγκέντρωσ'Υ) πως τώρα που πέτυχε Τ'Υ)

μεγάλ'Υ) του επιθυμία, προς ΛUΠ'Y) και στs:νoXώρια των αντιπάλων του, μπορούσε και να τους «καβα-λ ' 44Κ" Ι , 'Υ)σει». ι οταν καποιος ειρωνευομενος του ειπε

προσβλ'Υ)τικά πως κάτι τέτοιο 8εν είναι εύκολο για , , λ' Κ μια γuναικα, του απανΤ'Υ)σε χαμογε ωντας: « αι

γιατί όχι! Η Σεμίραμις ~ταν βασίλισσα Τ'Υ)ς Συρίας και οι Αμαζόνες κάποτε εξουσίαζαν

μεγάλο μέρος Τ'Υ)ς Ασίας». 23. Με το τέλος Τ'Υ)ς υπατεί.χς του οι πραίτορες Γάιος

Μέμμιος45 και Λεύκιος Δομίτιος (Αενοβάρβος) , 46

38 rΑ · I ·ΟΣ ΣΟΥΗΙΏΝΙΟΣ

ζ~ΤΎ)σαν να γίνει έρευνα για ΤΎ) συμπεριφορά του κατά ΤΎ) οιάρκεια που κατείχε το αξίωμα. Ο Καίσαρας έφερε το θέμα σΤΎ) ΣύγκλΎ)ΤΟ, Ύ) οποία οεν

'λ β Ι Ι Ι Ι το ανε α ε και υστερα απο τρεις Ύ)μερες ασκοπων

συζΎ)τ~σεων έφυγε για ΤΎ) Γαλατία . ΣΤΎ) θέσΎ) του καΤΎ)γoρ~θΎ)κε στο μεταξύ ο ταμίας (quaestor) για οιάφορες ανωμαλίες στα πλαίσια ΤΎ)ς προκαταρκτικ~ς έρευνας για τον Καίσαρα . ΠαραπέμφθΎ)κε όμως και ο ίοιος από το Λεύκιο Αντίστιο, έναν από τους ΟΎ)μάρχους, αλλά τελικά υποσΤΎ)ρίΧΤΎ)κε ότι ο καΤΎ)γορούμενος απουσίαζε σε απoστoλ~ για το ΟΎ)μόσιο συμφέρον και έτσι οεν έπρεπε να κριθεί Ι Γ λ/!:: Ι Ι ενοχος. ια να προφυ α~ει τον εαυτο του απο

μελλοντικές επιθέσεις υποχρέωσε τους ετ~σιoυς άρχοντες να μΎ) βΟΎ)θούν κανέναν υπoΨ~φιo και να μψ αφ~νoυν να ανέλθει κανείς σΤΎ)ν εξουσία, αν οεν έοινε ΤΎ)ν υπόσχεσΎ) ότι θα τον υπoστ~ριζε σΤΎ)

οιάρκεια ΤΎ)ς απουσίας του. Για ΤΎ)ν Τ~ΡΎ)σΎ) αυτ~ς ΤΎ)ς συμφωνίας οε οίστασε να ζΎ)τ~σει όρκο από

μερικούς ~ γραπτ~ O~λωσΎ). 24. Όταν ο Λεύκιος Δομίτιος (Αενοβάρβος) έθεσε

Ψ Ι Ι 'λ Ι υπο Ύ)φΙΟΤΎ)τα υπατου, απει Ύ)σε ανοιχτα πως, αν

εκλεγεί, θα ανακαλέσει τον Καίσαρα από ΤΎ) στρατιωτικ~ οιοίΚΎ)σΎ) και θα πραγματoπoι~σει αυτό

~ Ι Ι ΤΙ Κ Ι που οεν πετυχε ως πραιτορας. οτε ο αισαρας

κάλεσε τον Πoμπ~ιo και τον Κράσσο σΤΎ)ν πόλΎ) Λ Ι β Ι Ι ~ Ι ουκα, που ρισκοταν στα ορια ΤΎ)ς ΟΙΚΎ)ς του

επαρχίας , και εκεί τους έπεισε να παρατείνουν ΤΎ)ν εντoλ~ οιοίΚΎ)σΎ)ς ΤΎ)ς επαρχίας ΤΎ)ς Γαλατίας47

για άλλα πέντε χρόνια και να επιοιώξουν οεύτεΡΎ) υπατεία με σκοπό να νΙΚΎ)θεί ο Δομίτιος. Παίρνο

ντας ακόμα περισσότερο θάρρος από αυτή του ΤΎ)ν επιτυχία μεγάλωσε το στρατό του με λεγεώνες


που στρα.τολόγΎ)σε με SLXιx του έξοSα., σε μLα. μάλLστα. α.πό ΤΎ)ν Πέρα.ν των' Αλπεων Γα.λα.τΙα. έSωσε το όνομα. Αλάουντα. (Alauda) , που στα.

γα.λα.τLκά σήμα.Lνε «λοφLOφόρος κορυSα.λλός» XOCL ΤΎ)ν εκπα.ίSευσε XOCL εξόπλLσε κα.τά τα. ρωμα.·Lκά πρότυπα.. Αργότερα. έSωσε στους άντρες ΤΎ)ς Αλά.

ουντα. πλ~ΡΎ) Sr.'κα.Lώμα.τα. Ρωμα.Ιου πολίΤΎ). '1-στερα. α.πό α.υτό Sεν ά.φΎ)νε α.νεκμετάλλευΤΎ)

, 'λ ' ,~ , , ~ ευκα.φLα. YLcx. πο εμο, οσο α.ΟLκος Ύ) εΠLΚLνουνος XL α.ν ~τα.ν, μπλέκοντα.ς σε συμμcx,χίες XOCL SLα.μάχες τόσο εχθρούς όσο XOCL βα.ρβάρους. Η ΣύγκλΎ)τος

, , 'λ ' τοτε α.ποφα.σLσε να. στεL εL σ:nς επα.ΡΧLες ΤΎ)ς

Γα.λα.τία.ς εΠLΤΡΟΠ~ έρευνα.ς, μεΡLκά α.πό τα. μέλΎ) ι , ",

ΤΎ)ς ΟΠΟLα.ς εφτα.σα.ν στο σ-ημεLΟ να. συσΤΎ)σουν OτL

ο Κα.ίσα.ρα.ς έπρεπε να. πα.ρα.Sοθεί στους εχθρούς.

Αλλά όσο ΠLΟ πετυχΎ)μένες γΙνοντα.ν OL εΠLχεφ~-, λλ' , ,

σεLς του, τοσο ΠLΟ πο ες XOCL σuxνες Ύ)τα.ν OL επίσΎ)μες ευχα.ΡLστίες που ψΎ)φίζοντα.ν YLcx. τον Κα.Ισα.ρα., έτσL που ξεπέρα.σα.ν κά.θε ΠΡΟΎ)γούμενο.

25. Στα. εννLά χρόνLα. που κρά.ΤΎ)σε ΤΎ) SLα.κυβέρνΎ)σΎ) ΤΎ)ς επα.ρχία.ς,48 πέτυχε τα. εξ~ς: μετέβα.λε σε

ρωμα.·Lκ~ επα.ρχία. το σύνολο ΤΎ)ς Γα.λα.τία.ς που

πεΡLκλείετα.L μετα.ξύ των ορίων ΠυΡΎ)να.ίων, 'Αλπεων, Γεβ~ννα.ς XOCL των ποτα.μών P~νoυ XOCL PoSocvoIJ, μLα. πεΡLΟΧ~ με περίμετρο περί τα. 3.200 μίλLα., με εξα.ίρεσ-η μεΡLκά κρα.τί8Lα., που του είχα.ν προσφέρεL σ-ημα.ντLΚ~ υποσΤ~ΡLξΎ) XOCL που SLα.ΤΎ)ρ~θΎ)κα.ν ως σύμμα.ΧΟL. ΣΤΎ)ν επα.ρχία. α.υτ~ επέβα.λε ετ~σLα. εLσφορά σα.ράντα. εκα.τομμυρίων σΎ)στερτίων.49 Ο Κα.ίσα.ρα.ς ~τα.ν ο πρώτος Ρωμα.ίος που κα.τα.σκεύα.σε στρα.τLωτLΚ~ γέφυρα. στο

Ρ ' 'λ "λ Ύ)νο XOCL προκα. εσε σ-ημα.ντLκες α.πω εLες στους Γ , " , θ ερμα.νους, που κα.ΤΟLκουν σΤΎ)ν περα. οχ Ύ) του

40 ΓΑ ' Ι-ΟΣ ΣΟίΗΤΩΝΙΟΣ

ποταμού. Επίσ1)ς εισέβαλε σΤ1) Βρετανία, μια

OCγνωσΤ1) ως τότε χώρα, νίΚ1)σε τους ιθαγενείς και

τους υποχρέωσε να του δώσουν πολλOC χρ~ματα και oμ~ρoυς. Σ' όλ1) αυτ~ Τ1)ν πορεία είχε τρεις 'λ 'λ ' Β " ο Ο κι ο ο ατυχιες: σΤ1) ρετανια, οπου κατα-

στρOCφ1)κε από τρoμερ~ τρικυμία σχεδόν ολοσχερώς ο στόλος του, σΤ1) Γαλατία όταν μια λεγεώνα

του κατατροπώθ1)κε κοντOC σΤ1)ν Γεργοβία και 'λ ' Γ" τε ος στα σuνoρα Τ1)ς ερμανιας, οταν οι στραΤ1)-

, Τ' Α λ" γοι του ιτουριος και υρουνκου 1)ιος επεσαν σε

ενέδρα και σκοτώθ1)καν. 5Ο

26. Στο ίδιο αυτό χρονικό διOCσΤ1)μα των εννέα χρόνων ο Καίσαρας έχασε τον ένα μετOC τον OCλλο Τ1)

, , 'Σ μ1)τερα του, Τ1)ν ΚΟΡ1) και τον εγγονο του . το

μεταξύ 1) δολοφονία του Πόπλιου Κλώδιου προκOCλεσε τέτοια κατακραυγ~, που 1) Σύγκλ1)τος Ψ~φισε διOCταγμα για ανOCδειξ1) ενός μόνον υπOCτου και για Τ1) θέσ1) αυτ~ υπέδειξε μόνο το Γναίο

Πoμπ~ιo. Οι δ~μαρχoι αντιτOCΧΤ1)καν και υπoστ~ριξαν ότι έπρεπε δίπλα στον Πoμπ~ιo να εκλεγεί και ο Καίσαρας.51 Ο ίδιος τους ενθOCρρυνε να προτείνουν στο λαό να του επιτρέψει να θέσει υΠΟψ1)φιόΤ1)τα υπOCτου για δεύτερ1) φορOC και χωρίς να έλθει ο ίδιος σΤ1) Ρώμ1) μια και 1) θ1)τεία του πλ1)σίαζε στο τέλος και δεν ~θελε να επιστρέψει πρόωρα αφ~νoντας 1)μιτελές το έργο του. Και όταν του έκαναν και αυτές τις παραχωρ~σεις, σκο-

, 'ψ λ' 'λ ,~ πευοντας παντα υ 1) οτερα και γεματος ε πιοες, δεν παρέλειψε κανένα είδος σπατOCλ1)ς τόσο ιδιωτικOC όσο και δ1)μόσια. 'Αρχισε να χτίζει μια

ΑγορOC με χρ~ματα από τα λOCφυρα Τ1)ς Γαλατίας, δαπανώντας πOCνω από εκατό εκατομμύρια σ1)

στέρτιους μόνο για το χώρο. 'ιστερα ανOCγγειλε

ΙΟ/ΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ 41

αγώνες μονομάχων και ΟΥ)μόσια ευωχία σΤΥ) μν-ήμΥ) ΤΥ)ς κόρΥ)ς του Ιουλίας, γεγονός που οεν είχε "Κ λ' το ΠΡΟΥ)γουμενο του. αι για να προκα εσει

ακόμα μεγαλύτεΡΥ) εντύπωσΥ) στο λαό, έκανε το τραπέζι αυτό βασικά με έξοοα και υλικά από το

σπίτι του και λιγότερα από Τψ αγορά. Ονομαστοί μονομάχοι που αγωνίζονταν ενώπιον αχάριστων

θεατών έοωσε εντολ-ή να μΥ) θανατωθούν αλλά να οιασωθούν για τους οικούς του αγώνες. ΕκπαιοεύΤΥ)καν επίσΥ)ς νεοσύλλεκτοι μονομάχοι όχι όμως

, , λ' λλ' ~ " , σε αγωνες Υ) σχο ες α α σε Ισιωτικα σπιτια απο

Ρ ' , λ" ωμαιους ιππεις και συγκ Υ)τικους ακομα, που

τύχαινε να είναι οεξιοτέχνες στα όπλα. ΣώθΥ)καν

λ ' Κ ' , , , επιστο ες του αισαρα, οπου ικετευει αυτους

τους εκπαιοευτές να οώσουν στους μαθΥ)τευόμε

νους ΤΥ)ν καλύτερΥ) ουνατ-ή εκπαίoεuσY) . Διπλα-" θ ' λ ' σιασε εΠΙσΥ)ς τους μισ ους των εγεωναριων και

όταν οι ΟΥ)μόσιες αποθ-ήκες -ήταν γεμάτες, έκανε πλούσιες οιανομές στο στρατό και σ' ορισμένες

περιπτώσεις έοωσε σε κάθε άντρα των λεγεώνων , , 'λ ~ 'λ του και απο εναν αιχμα ωτο ως σου ο.

27. Ο Καίσσ.ρας, για να οιαφυλάξει ΤΥ) συγγένεια και ΤΥ) φιλία του με' τον Πομπ-ήιο , του πρότεινε σε

γάμο ΤΥ)ν εγγον-ή ΤΥ)ς αoελφ~ς του, Οκταβία, παρόλο που ~ταν κιόλας παντρεμένΥ) με τον Γάιο Μάρκελλο, και ταυτόχρονα ζ-ήΤΥ)σε ο ίοιος σε

γάμο ΤΥ)ν κόρΥ) του ΠομΠΥ)ίου, που Τψ προόριζε

για το Φαύστο Σύλλα. ΕπίσΥ)ς π~ρε με το μέρος του τους φίλους του ΠομΠΥ)ίου και ένα μεγάλο

μέρος ΤΥ)ς Συγχλ~τoυ παρέχοντάς τους χαμΥ)λότοκα οάνεια ~ και εντελώς άτοκα, ενώ σε ανθρώπους των άλλων τάξεων έκανε αξιόλογα οώρα,

, ζ' "Σ θ ' ειτε το Υ)τουσαν ειτε οχι. τους αν ρωπους

42 ΓΑ ' Ι'ΟΣ ΣΟίΗΤΩΝΙΟΣ

αυτούς συμπεριλαμβocνονταν και 80ύλοι ~ απελεύ-θ ' , , εροι που ειχαν επφΡOΎJ στους κυριους τους.

Γενικoc ο Καίσαρας έγινε ΎJ μόνΎJ ΠΎJγ~ βo~θειας για τον καθένα που είχε πρoβλ~ματα με το νόμο ~ βρισκόταν χρεωμένος ~ ~ταν νέος και σπOCταλος. ΕξαίρεσΎ) έκανε μόνο για κείνους που βαρύνονταν

με εγκλ~ματα ~ τους βocραινε μεγocλΎJ φτώχεια ~ πολυτέλεια, που ό,η κι αν τους έ8ινε 8εν θα ωφε-

λ ' Σ' , 'θ 'λ' ζ' ουσε. αυτους συνΎJ ως ε εγε οη τους χρεια 0-ταν ένας εμφύλιος πόλεμος.

28. Ο Καίσαρας κατέβαλε επίσΎJς μεγocλΎJ προσπocθεια για να κερ8ίσει ΤΎJν εύνοια βασιλιoc8ων και oλόκλΎJρων επαρχιών, προσφέροντας ως 8ώρα

μέχρι και χίλιους αιχμαλώτους ~ στέλνοντας σ' , β 'θ " , αυτους για OΎJ εια στρατευματα, οποτε και οπου

~θελαν , και χωρίς να πocρει πρώτα ΤΎJν oc8ELIX ΤΎJς Συγκλ~τoυ ~ του λαού. EπίσΎJς κοσμούσε ης

κυριότερες πόλεις ΤΎJς Ιταλίας, ΤΎJς Γαλατίας, ΤΎJς Ισπανίας, ΤΎJς Ασίας και ΤΎJς Ελλoc8ας με εξαίρετα 8ΎJμόσια έργα. 'Ολοι απορούσαν με ΤΎJ γενναιο8ωρία του Καίσαρα και αναρωηόντουσαν η επε-

8ίωκε με όλα τούτα. Τελικoc ο Μocρκος Κλαύ8ιος

Μocρκελλος, ο ύπατος, ανocγγειλε με 8ιocταγμα σΤΎJ ΣύγκλΎJΤo όη σκόπευε να θέσει ένα πρόβλΎJμα ζωηκ~ς σΎJμασίας για ΤΎJν Πολιτεία. Και πρότεινε: μια και ο Γαλαηκός Πόλεμος τελείωσε και επικρατούσε εφ~νΎJ, ο Καίσαρας έπρεπε να ανη

κατασταθεί από κυβερν~ΤΎJς πριν λ~ξει ΎJ θΎJτεία του, να οριστεί αμέσως ο ανηκατασΤOCΤΎJς του και να 8ιαλυθεί ο νΙΚΎJφόρoς στρατός ΤΎJς Γαλατίας. Ακόμα πρότεινε να μΎJ λΎJφθεί καν υπόψΎJ ο Καίσαρας σΤΎJν εκλoγικ~ συνέλευσΎJ, αν 8εν εμφανιστεί προσωπικoc ο ί8ιος, αφού ο σχεηκός νόμος 8εν είχε


τpoπoπoΙΎJθεί ocπό τον Πoμπ~ιo με OCπόφOCσΎJ λα:Cκ~ς συνέλευσΎjς. Είχε συμβεί SΎJλo το εξ~ς: ότocν ο Πoμπ~ιoς εισ~γocγε ένoc νόμο που ρύθμιζε τoc προνόμιoc των ocρχόντων , SEV είχε θυμΎJθεί νoc κάνει συγκεΚPιμένΎJ μνείoc εξOCίpεσΎjς γιoc τον Κocίσocρoc

, , λ ' , σΤΎJν πocρocγρocφο που ocποκ ειε τους ocποντες ocπο

ΤΎJν υπoψΎJφιόΤΎJΤoc . Κocι το θυμ~θΎJκε μόνον ότocν , "θ' λ' , το κειμενο του νομου ειχε χυ ει στο XOC κο κocι ειχε

τoπoθεΤΎJθεί στο ocρχείο . Αλλά ο Μάρκελλος SEV ocPκέσΤΎJκε μόνο στο νoc ζΎJτ~σει ΤΎJν OCφOCίpεσΎj του ocξιώμocτος του Κocίσocρoc κocι ΤΎJν OCφOCίpεσΎj του

προνομίου ΤΎJς ίπ absentia υπoψΎJφιόΤΎJτάς του. Ζ " θ' ~ , ΎJΤΎJσε ocκομoc νoc ocφocφε ουν τoc οικocιωμocτoc του

Ρ , λ" , , ωμocιου πο ΙΤΎJ ocπο τους ocποικους, που ειχε

εγκocτocστ~σει ο Κocίσocρocς στο Νέο Κώμο με βάσΎJ , Β' Η' , ,

το νομο του ocτινιου. εγκOCΤOCσΤOCσΎj ocυΤΎJ, ειπε,

είχε γίνει με σκόπο ΤΎJν πpoέκτocσΎJ των πολιτικών φιλοSοξιών του Κocίσocρoc κocι ξεπερνούσε τoc πλocί-, σιoc του νομου.

29. Τρομερά εκνευρισμενος ocπό τoc μέτρoc ocυτά ο Κocίσocρocς λέγετocι πως μονολογούσε: «Τ ώρoc που , , λ' ,~ λ'

ειμocι ο πρωτος πο ΙΤΎJς , εινocι ουσκο οτερο νoc με

υποβιβάσουν σΤΎJ SεύτεΡΎJ τάξΎJ ocπ' ό ,τι θoc ~τocν νoc με υποβιβάσουν ocπό ΤΎJ SεύτεΡΎJ σΤΎJν κocτώτεΡΎ»> . Κocι γι' ocυτό ocντιστάθΎJκε με πείσμoc βOΎJθούμενος εν μέρει ocπό τους SΎJμάΡχους κocι εν μέρει ocπό τον Σέρβιο Σουλπίκιο ,52 που ~τocν συνύπocτος

του Μάρκελλου. 'Οτocν τον επόμενο χρόνο ο Μάρκελλος ocντικocτocστάθΎJκε σΤΎJν υπocτείoc ocπό τον ξάSελφό του Μάρκο , που θέλΎJσε νoc συνεχίσει ΤΎjV πoλιτικ~ του Μάρκελλου , ο Κocίσocρocς κέρSισε με

το μέρος του τον άλλον ύπocτο, τον Αιμίλιο Πocύλο, με εξocγορά . Το LSιo έκocνε κocι με τον Γάιο

44 ΓΑ - Ι -ΟΣ ΣΟΎΉΤΩΝΙΟΣ

Κουρίωνα, τον πω 8ραστ~ριo από τους 8'Υ)μOCρχους . Κατανοώντας όμως πως 'Υ) αριστoκρατικ~

παρOCταζ'Υ) π~ρε απoφασιστικ~ στOCτ'Υ) και πως οι ~, λ' , ~, λ' ουο νεοεκ εγεντες υπατοι οεν Ύ)ΤιΧν φι ικοι προς

αυτόν, απευθύνθΎ)κε στ'Υ) Σύγκλ'Υ)ΤΟ με επιστoλ~ λ ' " παρακα ωντας Τ'Υ)ν να μ'Υ)ν ακυρωσει προνομια

που Ψ~φισε υπέρ αυτού 'Υ) Λαϊκ~ ΣυνέλευσΎ), χωρίς να υποχρεώσει και τους OCλλους 8ωΙΚ'Υ)τές επαρ

χιών να καταθέσουν Τ'Υ)ν εντoλ~ μαζί με αυτόν. 53

'Η β' β , 'ζ' θ ' ταν ε αιος, οπως νομι ουν, οτι α μπορουσε

να κιν'Y)ΤOΠOL~σει τους βετερOCνους του πολύ πιο 'λ ' , Π' 'λλ ευκο α απ ο,τι ο ομΠ'Υ)ιος τους νεοσυ εκτους.

Σ " 'λ Τ'Υ) συνεχεια προτεινε στους αντιπα ους του: να

παραΙΤ'Υ)θεί από Τ'Υ)ν Πέραν των' Αλπεων Γαλα-, ~ λ' 'λ' , τια, να οια υσει οκτω εγεωνες και να κραΤ'Υ)σει

μόνον 8ύο λεγεώνες και Τ'Υ)ν Εντεύθεν των 'Αλπεων Γαλατία ~ μια λεγεώνα και Τ'Υ)ν Ιλλυρία, , λ' , ωσπου να εκ εγε ι υπατος.

30. Όταν'Υ) ΣύγχλΎ)τος αρν~θ'Y)κε να παρέμβει και οι αντίπαλοί του 8~λωσαν πως 8εν 8έχονταν καμιά

συναλλαγ~ σε υποθέσεις που συν8έονταν με το , λ' Κ' , Ε' κοινωνικο κα ο, ο αισαρας περασε σΤ'Υ)ν ντευ-

θεν των 'Αλπεων Γαλατία, όπου είχε και τα

β " ,~ ασικα του σΤ'Υ)ριγματα και στρατοπεοευσε στ'Υ)

Ραβέννα, αποφασισμένος να ΧΡ'Y)σιμoπoι~σει το στρατό του σΤ'Υ)ν περίπτωσ'Υ) που 'Υ) Σύγκλ'Υ)τος έπαιρνε 8ραστικά μέτρα κατOC των 8'Υ)μOCρχων, που

για χOCΡ'Υ) του πρόβαλαν βέτο στο Ψ~φισμα Τ'Υ)ς Συγκλ~τoυ. Αυτό στOCθ'Υ)κε και το πρόσχ'Υ)μα για τον εμφύλιο πόλεμο. Πιστεύεται όμως ότι υπ~ρχαν και OCλλα κίν'Υ)τρα. Ο Πoμπ~ιoς 8ιακ~ρυσσε πως ο Καίσαρας θέλ'Υ)σε να 8'Y)μιoυργ~σει αναταραχ~, επει8~

ΙΟΥΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ 45

8εν είχε αρκετoc χρ~ματα για να πραγματoπoι~σει τα μεγαλεπ~βoλα σχέ8ιOC του ~ να 8ώσει στο λαό όλα όσα ο ί8ιος τον έκανε να περψένει απ' αυτόν.

Μια OCλλ'Υ) OCποψη είναι όη ο Καίσαρας φoβ~θ'Y)κε πως θα έπρεπε να 8ώσει λογαριασμό για ης ανωμαλίες Τ'Υ)ς πρώΤ'Υ)ς του υπατείας, κατoc Τ'Υ) 8ιOCρ

κεια Τ'Υ)ς οποίας αΨ~φ'Y)σε τους οιωνούς , τους νόμους και το βέτο. Ο ΜOCρκος ΚOCτωνας μocλιστα ~ Ι Ι Ι θ Ι οιαΚ'Υ)ρυσσε ανOLχτα και με ορκο, πως α καΤ'Υ)γ-

γειλε τον Καίσαρα αμέσως μόλις 8ιέλυε ης στρα

ηωηκές του 8υνOCμεις. Ακόμα λεγόταν ευρύτατα

πως αν ο Καίσαρας επέστρεφε σΤ'Υ)ν πόλ'Υ) χωρίς εξουσία, σαν απλός πολίΤ'Υ)ς, θα προσαγόταν σε 8ικαστ~ρω, το οποίο θα φρουρούσαν ένοπλοι, ι , " ΤΙ 'Α οπως ειχε γινει προσφατα με τον ιτο ννω

Μίλωνα (με 8ιαταγ~ του ΠομΠ'Υ)ίου). ΚOCη τέτοω φαίνεται πιθανό σύμφωνα με τα όσα λέει ο Ασίνως

Πολλίων σΤ'Υ)ν Ιστορία του, που σ'Υ)μειώνει πως

όταν ο Καίσαρας στ'Υ) μOCχ'Υ) των Φαρσocλων εί8ε τους εχθρούς του νεκρούς ~ να φεύγουν τρέχοντας

είπε τούτα τα λόγια: «Μόνοι τους το θέλ'Υ)σαν. Θα με είχαν κατα8ικocσει σε θOCνατο παρoc ης τόσες

μου νίκες, εμένα το ΓOCω Καίσαρα, αν 8εν ζ'Υ)τούσα

Τ'Υ) βo~θεια του στρατού μου». Μερικοί λένε ακόμα πως 'Υ) συνεχ~ς OCσκ'Υ)σ'Υ), για τόσα χρόνια, Τ'Υ)ς εξουσίας τον είχε κOCνει αρχoμαν~. Και μέσα σ' αυτό το πνεύμα , ζυγίζοντας ης 8υνOCμεις των

ανηπocλων του ένανη των 8ικών του, π~ρε Τ'Υ)ν

απόφασ'Υ) να πραγματοποι'ήσει τα νεανικoc του όνειρα για 8εσπoηκ~ εξουσία. Στο ί8ω συμπέρα-

ι ,Ι Κ ' σμα φαινεται πως ειχε φτασει και ο ικερωνας ,

όταν στο τρίτο βιβλίο του Περί καθηκόντων (De officiis) γρOCφει πως ο Καίσαρας απOCΥΥελνε πολ-

46 ΓΑ ' Ι 'ΟΣ ΣοrΗΤΩΝIOΣ

λές φορές τους ocκόλουθους στίχους ocπό τις Φοίνισ

σεςτου ΕυριπίδΎ) (στ. 524) : «είπερ γocρ ocδικείν ΧΡΎ), τυρocννίδος πέρι κάλλωτον ocδίΚΎ)μoc' τoc δ' άλλoc εuσεβείν χρεών». Α

ι , I~ ,Ι

ν πρεπει νoc κocνεις το OCΟΙΚΟ, νoc το κocνεις μονο

γιoc νoc βocσιλέψεις . Σε κάθε άλλΎ) περίπτωσΎ), νoc είσocι χρΎ)στός.

31 . ΣΤΎ) συνέχειoc, ότocν έφτocσε στον Κocίσocρoc Ύ) είδΎ)σΎ) πως δεν π-ήρocν υπόψΎ) το βέτο των δημάρχων κocι πως οι ίδιοι εγκocτέλειψocν ΤΎ)ν πόλΎ), προώθΎ)σε με κάθε μυστικόΤΎ)ΤOC μερικές κοόρτεις (στρocτιωτικά τμ-ήμocτoc) κocι γιoc νoc διocσκεδάσει κάθε υποψίoc εμφocνίσΤΎ)κε ο ίδιος σε θεocτρικ-ή πocράστocσΎ), επιθεώρΎ)σε τoc σχέδιoc γιoc ΤΎjV ίδρυσΎ) μιocς σχολ-ής μονομάχων , που σκεφτότocν νoc χτίσει

κocι γευμάτισε, τάχoc ocμέρψνος , με τους φίλους

του . Με το νύχτωμoc όμως δocνείσΤΎ)κε ένoc ζευγάρι μουλάριoc ocπό κάποιο γειτονικό μύλο, τoc έζεψε σε

ένoc μικρό ocμάξι κocι γλίσΤΡΎ)σε ocθόρυβoc προς το στρocτόπεδο με μιoc μικρ-ή ocκολουθίoc. Κocθώς προ-

" , β " χωρουσε ομως, του εσ Ύ)σocν τoc φωτoc, εχocσε το

δρόμο κocι περιπλocν-ήθΎ)κε πολλ-ή ώρoc, ώσπου τoc χocράμocτoc βρ-ήκε κάποιον οδΎ)γό που τους έβγocλε στο δρόμο πεζούς κocι μέσoc ocπό μονοπάτιoc. 'Ο" , τocν εφτocσε στις κοορτεις του στον , ποτocμο

Ρουβίκωνoc , που -ήτocν τoc σύνορoc ΤΎ)ς επocρχίocς του , στάθΎ)κε γιoc λίγο κocι διocισθocνόμενος ΤΎ)

σοβocρόΤΎ)ΤOC ΤΎ)ς ocπόφocσΎ)ζ, που είχε κιόλocς ι ι , ι Α'

πocρει, γυρισε σΤΟlJς γυρω του κocι ειπε : « κομoc

κocι τούΤΎ) ΤΎ) στιγμ-ή μπορούμε νoc κάνουμε πίσω.

Moc ocν περάσουμε ocυτ-ή ΤΎ) μικρ-ή γέφυρoc, τoc πάντoc θoc κριθούν με τoc όπλoc» .

32. Κocθώς στεκότocν δίβουλο ς του συνέβΎ) το εξ-ής

ΙΟΤΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ 47

θαύμα: ένας υπερμεγέθ'Υ)ς και πανέμορφος ά.ν8ρας εμφανίσΤ'Υ)κε ξαφνικά. κοντά. του, 8ίπλα στψ όχθ'Υ)

ι Ιζ λ ι ΓΙ του ποταμου, παι οντας φ ογερα. υρω του

ζ Ι Ι λ Ιθ Ι '" Ι μα ευΤ'Υ)καν ενα π 'Υ) ος τσοπαν'Υ)οες να ακουσουν

Ι λλ Ι Ι Ι Ι και παμπο οι στρατιωτες οταν ομως εφτασαν

Ι Ι λ Ι Ι Ι εκει και μερικοι σα πιγκτες, ο αντρας αυτος

ά.ρπαξε Τ'Υ) σά.λπιγγα από κά.ποιον, π~8'Y)ξε προς Ι λ Ιζ '" Ι Ι το ποταμι, και σα πι οντας ουνατα τον παιανα,

Ι Ι Ι θ Ο Κ Ι Ι περασε σΤ'Υ)ν απεναντι οχ 'Υ). αισαρας τοτε

αναφών'Υ)σε: «Πρέπει να ακoλoυθ~σoυμε το 8ρόμο που μας 8είχνουν οι θεοί και 'Υ) α8ικία των εχθρών

μας. Ο κύβος ερρίφθψ> . 33. Ο Καίσαρας πέρασε το στρατό του σΤ'Υ)ν απέναντι

όχθ'Υ) και εκεΙ καλωσόρισε τους 8'Υ)μά.ρχους, που είχαν καταφύγει σ' αυτόν 8ιωγμένοι από Τ'Υ) Ρώμ'Υ). Τότε απευθύνθ'Υ)κε στους στρατιώτες του

με 8ά.κρυα στα μά.τια και ξεσκίζοντας το έν8υμα Ιλ Ιθ ζ Ι Ι Ι

που κα υπτε το στ'Υ) ος του 'Υ)Τ'Υ)σε απο το στρατο

του να του μείνει πιστός . Η αντίλ'Υ)ψ'Υ) ότι τότε ο Καίσαρας υποσχέθ'Υ)κε στους ά.ντρες του ότι θα τους περνούσε όλους στψ τά.ξ'Υ) των ιππέων προ

~ρχεται από παρανό'Υ)σ'Υ). Προσφωνώντας και προτρέποντά.ς τους, συχνά. ύψωνε το 8ά.χτυλο του αριστερ(ού του χεριού με το 8αχτυλί8ι και υπο

σχόταν ότι θα ικανoπoι~σει όλους που θα υπερα-Ιζ Ι Ι Ι

σπι ονταν Τ'Υ)ν ΤLμ'Y) του προσφεροντας ακομα και

το 8αχτυλί8ι του. Μερικοί στρατιώτες που στέκο-Ι '" Ι λ Ι λ Ι

νταν μακρια και οεν ακουγαν κα α τα ογια του

αλλά. έβλεπαν μόνον τις κιν~σεις του χεριού του,

έ8ωσαν αυτ~ τψ ερμ'Υ)νεία σΤ'Υ)ν κίν'Y)σ~ του. Έτσι κυκλοφόΡ'Υ)σε 'Υ) φ~μ'Y) πως ο Καίσαρας τους υποσχέθ'Υ)κε το 8αχτυλί8ι των ιππέων54 μαζί με τετρακόσιες χιλιά.8ες σ'Υ)στέρτιοuς.

48 ΓΑ-Ι-ΟΣ ΣΟΤΗΤΩΝΙΟΣ

34. Η σεφά των γεγονότων, που ιχκολούθYjσιχν, έχεL ως εξ'~ς: κιχτέλΙΧβε ΤYjν Π LκεντΙΙΧ, ΤYjν ΟυμβρΙιχ XΙXL

Ε " Λ' Δ ' ΤYjν τρουΡLΙΧ, ιχνιχγκιχσε τον eUXLO ομLηο, που

, " ι ELxe ιχνηκιχνονLΚΙΧ ΟΡLστεL ιχνηκιχτιχσΤΙΧΤYjς του

XΙXL κριχτούσε με φρουρά το ΚορφΙνLΟ, νιχ πιxριx~oθεΙ XΙXL ιχφού τον άφYjσε νιχ φύγεL, προχώΡYjσε κιχτά

μ~κoς της Α~ΡLιχηκ~ς ιxκτ~ς προς το ΒΡLν~~σLΟ, όπου εΙχε κιχτιχφύγεL ο ΠομΠ~Lος XΙXL OL ύΠΙΧΤΟL, με σκοπό νιχ περάσουν ιχπένιχνη (προς ΤYjν 'Η πεφο). Αφού μάΤΙΧLΙΧ προσπάθYjσε νιχ εμπο~ΙσεL ΤΥ) ~LΙXφυ~ τους προς ΤΥ) θάλιχσσιχ, στράφYjκε προς ΤΥ) ΡώμΥ) XΙXL ιχφού συγκάλεσε ΤΥ) ΣύγκλYjΤΟ XΙXL συζ~-

, ι , ι

ΤYjσε τιχ ΚΟLνιχ, εσπευσε νιχ χτυΠYjσεL ης Lσχυρες

~υνάμεLς του ΠομΠ~Lου σΤYjν lσπιχνΙιχ, που ης

~LΟLκούσιχν τρεLς λεγεωνάΡLΟL: ο Μάρκος Πετρ~Lος, ο ΛεύΚLος ΑφράνLος XΙXL ο Μάρκος Βάρρωνιχς , λέγοντιχς στους φΙλους του ΠΡLν ιχνιχχωρ~σεL: «ΠYjγιχΙνω νιχ ιχνημετωπΙσω ένιχ στριχτό χωρΙς

, θ' , , ΙXPXYjyo XΙXL ιχ γυΡLσω νιχ ιχνημετωΠLσω ενιχν

, , ό Κ ' ΙXPXYjyo χωΡLς στριχτ ». ΙXL πριχγμιχηκιχ σΤYjν

πορεΙιχ του ΚΙΧθυστέΡYjσε μόνο σΤYjν πολLορκια ΤYjς Μ λ ' , λ ' , ιχσσιχ Lιχς , που του εκ εLσε ης πορτες, XΙXL ιχπο

έλλεLψYj εφo~Ιων. Σύντομιχ όμως υπέτιχξε τιχ , πιχντιχ.

35. Αμέσως μετά ΤYjν εΠLστροφ~ του σΤΥ) ΡώμΥ) ο ΚιχΙσιχριχς πέριχσε σΤΥ) Mιxκε~oνΙιx XΙXL ιχφού

πολLόΡΚYjσε τέσσεΡLς μ~νες τον ΠομΠ~LΟ (σΤYjν oχυρ~ πόλΥ) ΔυρράΧLΟ), τον κιχτιχτρόπωσε τελLκά στιχ ΦάρσΙΧλιχ ΤYjς ΘεσσΙΧλΙιχς . 55 Ο ΠομΠ~Lος κιχτέφυγΈ στψ Αλεξάν~ρεLΙΧ. Ο Κιχ(σιχριχς τον

λ 'θ "θ ' , ιχκο ου Yjσε XL οτιχν εμιχ ε πως τον ELlΙXV σκοτω-σεL, κ~ρυξε τον πόλεμο στο βιχσLλLά ΠτολεμιχΙο που φΙΧLνότιχν όη σχε~Ιιxζε XΙXL ΤΥ) ~LX~ του ~oλoφονΙιχ . 56 ΕπρόκεLΤΟ YLΙX ένιχν πολύ ~ύσκoλo πόλε-

ι

Ο ΚαίσαΡαι; σrα Γά.δειΡιχ προ του αγάλματος του Αλεξάνδρου του μεγάλου.

ισΥ' ΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ 49

μα, πΟ'υ έγινε σε ιχκιχτάλλ1)λΟ' χρόνΟ' κιχι 8UσκΟ'λΟ' χώρΟ'. ΤΟ'ν έκιχνε κιχτά την 8ιάρκειιχ τΟ'υ χειμώνιχ κιχι εΙχε νιχ ΙXντLμετωπΙσει κΙΧλά Ο'χυρωμένες κιχι εφ0'8ιιχσμένες πόλεις κιχι ικιχνό στιχ πΟ'λεμικά ιχντΙπιχλΟ', τη στLγμ~ μάλιστιχ πΟ'υ Ο' Ι8ιΟ'ς Ο' ΚιχΙσιχριχς 8εν ~τιxν πρΟ'ετΟ'ιμιχσμένΟ'ς γιιχ μιιχ τέτΟ'ιιχ

επιχεΙρηση κιχι 8εν εΙχε εφό8ιιχ. Ότιχν η νΙκη στεφάνωσε τΟ'ν ΚιχΙσιχριχ, άφησε τη 8ιιχκυβέρνηση της

Α ' Κλ' , , ιγυπτου στην εΟ'πιχτριχ κιχι στΟ'ν μαρΟ'τερΟ'

της ΙΧ8ελφό, φΟ'βΟ'ύμενΟ'ς ότι ιχν μετέβΙΧλε την ΑΙγυπτΟ' σε pωμιxΊ:κ~ επιχρχΙιχ , θιχ ~τιxν 8υνιχτό κάπΟ'ιιχ μέριχ με ισχυρό κυβεpν~τη νιχ γΙνει εστ(ιχ

εξεγέρσεων κιχι ιχνωμΙΧλιών . Από την Αλεξάν-8ρειιχ πέριχσε στη ΣυρΙιχ κιχι ιχπό εκεΙ στΟ'ν ΠόντΟ', "'θ Φ' γιΙXτL ειχε μιχ ει πως Ο' ιχρνιχκης , Ο' γιΟ'ς τΟ'υ

Μιθρι8ιΧτη τΟ'υ ΜεγάλΟ'υ, εΙχε επωφεληθεΙ ιχπό την κιχτάστιχση της Ρώμης ώστε κΙνησε νέΟ' πόλεμΟ' κιχι μάλιστιχ είχε κιχι σημιχνταές επιτυ

χΙες. Ο ΚΙΧ (σιχριχς τΟ'ν σuνέτpιψε σε μιιχ μόνΟ' μάχη, πέντε μόλις ημέρες μετιί την άφιξ~ τΟ'υ στΟ'ν ΠόντΟ' κιχι τέσσερις μόνΟ' ώρες ιχπό τότε πΟ'υ ~pθε σε επιxφ~ με ΤΟ' στριχτό τΟ'υ. Κιχι τότε έκιχνε την

πιxpιxτ~pηση πως Ο' ΠΟ'μπ*Ο'ς ~τιxν πΟ'λύ τυχερός πΟ'υ ιχπόχτησε τη φ~μη στριχτηγΟ'ύ με νΙκες σε τέτΟ'ιΟ'υς ιχπόλεμΟ'υς εχθρΟ'ύς. ')'στεριχ χτύπησε τΟ'ν ΣκιπΙωνιχ κιχι τΟ'ν 100ύβΙΧ, πΟ'υ εΙχιχν ιxνιxσu

γκρO'τ~σει τιχ λεΙΨιχνιχ της πιχριΧτιχξης τΟ'υ ΠO'μπ~ιΟ'υ στην Aφpικ~ κιχι σε σuνέχειιx τΟ'υς γιΟ'υς τΟ'υ ΠO'μπ~ιO'υ στην Ι σπιχν ΙΙΧ .

36. Σε όλΟ'υς τΟ'υς εμφυλΙΟ'υς πΟ'λέμΟ'υς Ο' ΚιχΙσιχριχς

πΟ'τέ τΟ'υ 8εν ηττ~θηκε, ΙΧλλιί ηττ~θηκιxν Ο'Ι ΙXντL-, , , Γ ' Κ ' πρΟ'σωπΟ'ι τΟ'υ, Ο'πως Ο' ιχιΟ'ς Ο'υριωνιχς πΟ'υ σκΟ'-

τώθηκε στην Aφpικ~, Ο' ΓάιΟ'ς ΑντώνιΟ'ς πΟ'υ έπεσε στιχ χέριιχ των εχθρών στΟ'ν Ιλλυρικό

50 ΓΑ · Ι ·ΟΣ ΣΟίΗΤΩΝΙΟΣ

πόλεμο, ο ΠόπλLOς Δολαβέλλας που έχασε μLα μοίρα στόλου επίσΎ)ς στον Ιλλυραό πόλεμο XIXL ο Γναίος Δομίηος Καλβίνος που έχασε το στρατό

του στον Πόντο . KL ακόμα, πιχρόλ ) που προσω

ΠLκά πολέμ"Υ)σε παντού νLκψρόρα, Suό φορές παρα-λ ' 'Δ ' , LYO να καταστραφεL: Τ"Υ) μLα στο υρραχLO, οταν ο

Π " λ' , ομΠ"Υ)Lος εσπασε Τ"Υ)ν πο LOpXLIX του κα. τον ανα-γχασε να ΟΠLσθοχωρ~σεL (είναL "Υ) σηγμ~ που ο Καίσαρας είπε YLIX τον Πoμπ~LO, όταν σταμάΤ"Υ)σε να τον καταSLώκεL, όη Sεν ξέρεL να ΧΡ"Υ)σΨΟΠΟLεί ης νίκες) XIXL Τ"Υ)ν άλλ"Υ) σΤ"Υ)ν Ισπανία, σΤ"Υ)ν τελLΚ~ ,ι , " ,

μαΧ"Υ) , οταν ΠLστεuοντας πως ELXE χασεL Τ"Υ) μαΧ"Υ) σκεφτόταν ν' αuτοκτον~σεL.

37. Όταν τελείωσε τους πολέμους, γLόρτασε 'Πέντε θΡLάμβοuς, από τους οποίους τους τέσσεΡLς μέσα

σε ένα μ~να, με ελάΧLσΤ"Υ) SLIXCPOpri μεταξύ τους μετά Τ"Υ) νίΚ"Υ) του κατά του ΣΚLπίωνα, XIXL τον

ι ι, ι Π ' Ο πεμπτο μετα Τ"Υ)ν "Υ)ττα των γLων του ομΠ"Υ)LOυ.

, λ' , , Γ λ πρωτος XIXL ο ΠLO αμπρος σΤ"Υ) σεφα "Υ)ταν ο α α-

ηκός, ο επόμενος ο ΑλεξανSΡLνός, τρίτος ο Πο-" Α ' λ' νηακος, τεταρτος ο φΡLκανος XIXL τε ευταLOς ο

Ισπανw<ός. KIXL ο καθένας από τους θΡLάμβοuς του SLέφερε από τους άλλους XIXL σε επίSεLξ"Υ) XIXL σε λάφυρα. Καθώς ο Καίσαρας προχωρούσε μέσα στο B~λαβρo τ-ην "Υ)μέρα του Γαλαηκού θΡLάμβοu, έσπασε ο άξονας XIXL έπεσε έξω από το αμάξL. Τότε ανέβ"Υ)κε πεζός στο ΚαΠLτώλLO περνώντας

, , ~ λ' 'λ' , μεσα απο μLα οLΠ "Υ) σεφα ε εφαντων, σαραντα

τον αΡLθμό, που ~ταν OL λαμπαS"Υ)φόρOL του. Στον Πονηακό θρίαμβο παρουσίασε ανάμεσα στα άλλα XIXL μLα ΠLνακίSα με τρεLς λέξεLς νeni, νidi, νici (~ρθα, ELSIX, νίΚ"Υ)σα) που Sεν πεΡLέγραφε τα πολε-

IΟΤΛIΟΣ ΚΑΙΣΑΡ 51

μικOC του κατορθώματα, όπως έκαναν οι OCλλοι, αλλOC τ-ην ταχύτ-ητα όιεκπεραίωσής του.

38. Σε καθένα από τους βετερOCνους πεζικOCΡLOυς των λ ' ,~, , λ ,~ εγεωνων του εοωσε εικοσι τεσσερις χι ιαοες

σηστέρηους ως μερίόLO των λαφύρων, πέρα από

ης όύο χιλιOCόες που είχε όώσει στον καθένα με Τ'Υ)ν έναρξ'Υ) των εμφυλίων πολέμων. Επίσ'Υ)ς τους ,~ 'λλ' , , εοωσε και χωραφια, α α οχι συνεχομενα, για να

μ'Υ) όιώξει τους παλιότερους καλλιεργ'Υ)τές. Σε κOCθε OCντρα από το λαό Τ'Υ)ς Ρώμ'Υ)ς, πέρα από τους όέκα μόόLOυς σιτOCρι και τψ ίόια ποσόΤ'Υ)τα λα-~" , , ΟLOυ, μοφασε και τριακοσιους σ'Υ)στερηους που

τους είχε υποσχεθεί σΤ'Υ)ν αρx~, συν εκατό ακόμα για Τ'Υ)ν καθυστέρ'Υ)σ'Υ). ΧOCρισε επίσ'Υ)ς σε όλους ένα ετ~σιo ενοίκLO ως όύο χιλιOCόες σηστέρηους στ'Υ)

Ρώμ'Υ) και μέχρι πεντακόσιους σηστέρηους για

Τ'Υ)ν Ιταλία. Πρόσφερε επίσ'Υ)ς και τραπέζι στο λαό

και όιανoμ~ κρέατος και μετOC Τ'Υ) νίκ'Υ) του σΤ'Υ)ν Ι

,~, , , Τ ~ , , σπανια ουο ακομα γευματα. ο οευτερο απο τα

, Ι" Ι ι

γευματα, που εγινε πεντε 'Υ)μερες αργοτερα, εγινε ~, , , ~, , λ'

επειο'Υ) εκρινε πως το πρωτο οεν 'Υ)ταν τοσο π ου-

σLO όσο απαιτούσε 'Υ) γενναLOόωρία του. 39. Τ α θεOCματα που πρόσφερε περιλOCμβαναν όιOCφορα

,~, 'θ ' , ειο'Υ), απο μονομαχιες ως εατρικες παραστασεις,

, 'θ ' Ρ' που γινονταν σε κα ε συνοικια Τ'Υ)ς ωμ'Υ)ς και που

λ ' 'θ ' λ' 'λ εκτε ουνταν απο 'Υ) ΟΠΟLOυς που μι ουσαν ο ες ης

γλώσσες, ιπποόρομίες, αθλ'Υ)ηκούς αγώνες και αγώνες ναυμαχίας. Σης μονομαχίες που έγιναν

σΤ'Υ)ν ΑγορOC, ο Φούριος Λεπτίνος, ένας OCντρας Τ'Υ)ς τOCξ'Υ)ς των πραιτόρων, και ο Κόιντος Kαλπ~νoς, που παλιότερα ~ταν συγκλ'Υ)ηκός και συν~γoρoς σε όίκες, αγωνίσΤ'Υ)καν μέχρι θανOCτου. Ένας πυρρίχιος χορός εκτελέσΤ'Υ)κε από παιόιOC 'Υ)γεμόνων

52 r Α+ΟΣ ΣΟ1ΉΤΩΝΙΟΣ

της ΑσΙιχς κιχι της ΒιθυνΙιχς . Στη διOCρκειιχ των

θειχτρικών πιχριχστOCσεων ο Δέκιμος Λιxβ~ριoς, της τOCξης των ιππέων , έπιχιξε μιιχ φOCρσιχ δικ~ς

, 'ξ' θ' του εμπνευσΎ)ς κιχι υστεριχ ε ιχγοριχσε τη εσΎ) του

.στην τOCξη των ιππέων κιχι ξιχνιχφόρεσε το χρυσό ~ λ'~' , 'λ ' σιχχτυ ΙσΙ ιχντι του ποσου των πεντιχκοσιων χι ιιχ-

δων σΎ)στερτΙων που κέρδισε ιχπό την πιχρOCστιχση.

Έτσι ο Λιxβ~ριoς ιχπό τη σκην~ του θεOCτρου προχώρησε μέσιχ ιχπό την oρχ~στριx κιχι κιχτέλΙΧβε τη

θέσΎ) του, που βρισκότιχν στη δέκιχτη τέτιχρτη , θ 'Γ ~, ,

σεφιχ κιχ ισμιχτων. ιιχ ης ιπποσρομιες επεκτιχ-

Α.... ,~,~, λ' , vιικε το σΤΙΧσΙΟ ιχπο ης συο Π ευρες κιχι ιχνοιχτηκε

, , , Δ ' , γυρω-γυρω τιχφρος. ιιχγωνιστηκιχν ιχρμιχτιχ με

~, "λ ~ ι έ ι συο κιχι τεσσεριχ cx ογιχ που τιχ οσηγουσιχν ν οι ιχπο

, ι ι θ ι τιχ ιχνωτεριχ κοινωνικιχ στρωμιχτιχ, κιχ ως κιχι

ιχκροβιχηκOC OCλογιχ . Το λεγόμενο Τρω'ίκό πcxιχνΙδt

εκτελέστηκε ιχπό νέους κιχι κOCπως μεγΙΧλύτεριχ πιχιδιOC. Οι θηριομιχχΙες πιχρουσιOCστηκιχν επΙ πέντε συνεχεΙς ημέρες κιχι έκλεισε η επΙδειξη με

, ι ξΙ ~I ,~ ιχνιχπιχριχσΤΙΧσΎ) μ ιχχη ς , μετιχ υ συο ομΙΧσων, στην

Ι { Ι ζ Ι , οποιιχ συμμετεLχcxν πεντιχκοσιοι πε ικιχριοι, εικο-

σι ελέφιχντες κιχι τριOCντιχ ιππε(ς ιχπό κOCθε πλευρOC.

Γ ' , ι ι ιιχ νιχ υπιχρχει ιχρκετος ιχγωνισηκος χωρος γκρε-

μ(σΤ1]'Κιχν τιχ φρOCγμιχτιχ του Ιπποδρόμου κιχι στη

θέση τους ορθώθηκιχν δύο στριχτόπεδΙΧ. Οι ΙΧθληη-, Ι ~, ,~ ξ' θ XOt ιχγωνες σιιχρκεσιχν τρεις ημερες κιχι σιε ηχ η-

, Ι, ~ ι

σιχν σε ενιχ προσωρtνο σΤΙΧσΙΟ, που χηστηκε γιιχ το

, , π ~I 'Α Γ ' σκοπο ιχυτο στο εσΙΟ του ρεως. ιιχ την επι-

δειξη νιχυμιχχ(ιχς σκOCφτηκε λΙμνη στη μικρ~ Koδ~τη κιχι π~ριxν μέρος πλοΙιχ της Τύρου κιχι της Α Ι ~I έ Ι , ιγυπτου με συο, τρεις κιχι τ σσερις σεφες κουπιιχ

'λ θ' 'Κ ' κιχι μεγιχ ος ιχρι μος μιχχητων. ιχι συγκεντρω-

&ιjκε τόσο μεγOCλο πλ~θoς κόσμου σ' όλες τούτες

101' ΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ 53

ης επι8ε(ξεις απ' όλα τα μέΡ1j, που πολλοΙ ξένοι έμεναν σε σκ1jνές που είχαν σΤ1jθεί στους 8ρόμους της Ρώμ1jς. Ο συνωσησμός ~ταν τόσο μεγOCλος, που πολλοί πο80πατ~θ1jκαν και πέθαναν, ανOC-

, ~'λ' μεσα τους και συο συγκ 1jTLXOL. 40. '1 στερα ο Κα(σαρας έστρεψε Τ1jν πρoσoχ~ του

~, 'Α' σΤ1jν ανασιοργανωσ1j του κρατους. ναπροσαρ-

μοσε το 1jμερολόγιο, που είχε 8ιαταραχτεί από λ 'θ ' , , α 1j των πονηφ1jκων, που ειχαν το προνομιο να προσθέτουν μ~νες και μέρες, έτσι που είχε κατα-

, 'ζ 'θ' νΤ1jσει να γιορτα ονται οι γιορτες του ερισμου

πριν να έρθει ο θερισμός και οι γιορτές του τρύγου πριν από το φθινόπωρο. Ο Καίσαρας προσOCρμοσε το έτος σΤ1jν κ(ν1jσ1j του ~λιoυ. Καθόρισε το χρόνο σε τριακόσιες εξ~ντα πέντε 1jμέρες, κατOCΡΎ1)σε τον παρέμβλ1jΤΟ μ~να και πρόσθεσε στο 1jμερολόγιο μια 1jμέρα κOCθε τέσσερα χρόνια. Και ακόμα, για ν' αρχίζουν σωστOC οι εποχές, από ης Καλέν-

8ες του επόμενου Ιανουαρίου (αρχές του μ~να) όρισε για κείνο μόνο το χρόνο, 8ύο παρέμβλ1jτους μ~νες μεταξύ Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου. Έτσι ο χρόνος στον οποίο έγιναν οι 8ιευθετ~σεις αυτές

, ~ " λ' θ ειχε σεκαπεντε μ1jνες, μια και συμπερι 1jφ 1jxt κατOC το παλιό σύσΤ1jμα και ο παρέμβλ1jτος μ~νας , , εκειν1jς Τ1jς χρονιας.

41. Συμπλ~pωσε τα κενOC Τ1jς Συγκλ~τoυ 81jμLOυργώντας καινούριους πατρ(κιους και αύξ1jσε τον

θ ~'ό ' αρι μο των πραιτ ρων, των αγορανομων και των

, θ" θ ' , ταμιων, κα ως επισ1jς και τον αρι μο των κατω-

τερων αξιωματούχων. ΑποκατocσΤ1jσε εκείνους που είχαν χOCσει τη θέσ1j τους με αποφOCσεις των

Κ1jνσόρων ~ επει8~ βρέθ1jκαν ένοχοι 8ωρο80κίας και κατα8ικOCσΤ1jκαν. Συμφών1jσε με ης συνελεύ-

54 Γ Α· Ι ·ΟΣ ΣΟΥΗΤΩΝΙΟΣ

σεις του λαού πως με εξαLρεσ"Υ) τους υπάτους, οι

μισΟL από τους άρχοντες να υΠΟδεLχνΟνται από τις λα·ίκές συνελεύσεις και οι άλλοι μισΟL να ΟΡLζΟνται

, , '~Δ ' , προσωπικα απο τον LoΙO . "Υ)μοσιευσε συντομες

οδ"Υ)γLες προς τους Ψ"Υ)φοφόρους κάθε φυλ~ς σαν αυτ~. «ΚαLσαρας ο δικτάτορας σ' αυτ~ ~ σε κεLν"Υ)

λ ' Σ 'λ ' , Τ"Υ) φυ"Υ). ας παραγγε νω αυτο και κεινο για να

'θ' λ ' 'Ε ~ , ορισετε τις εσεις σας με εκ ογες». κανε οεκτα

ξ , ~'" στα α ιωματα και τα παιοια εκεινων που ειχαν

προγραφεΙ Περιόρισε τα δικαιώματα εκλoγ~ς ~ " ~"ξ λ' οικαστων μονο σε ουο τα εις: στους συγκ "Υ)τικους

και στους ιππεLς και κατάργ"Υ)σε Τ"Υ) θέσ"Υ) του tri bunu s aerarii που ~ταν "Υ) ΤΡLΤ"Υ) καΤ"Υ)γορία.

'1 στερα διέταξε απoγραφ~ του λαού, όχι όμως με θ " θ ' το συν"Υ) ισμενο τροπο και τους συν"Υ) ισμενους

χώρους, αλλά από δρόμο σε δρόμο. ΣΤ"Υ) δουλειά αυτ~ τον βo~θ"Y)σαν οι ιδιoκτ~τες των σπιτιών. Με Τ"Υ)ν απoγραφ~ αυτ~ μειώθ"Υ)κε ο αριθμός εκείνων που έπαιρναν δωρεάν σιτάρι από Τ"Υ)ν Πολιτεία από τριακόσιες είκοσι χιλιάδες σε εκατόν πεν~ντα

Χ ιλιάδες. Και για να αποφύγει Τ"Υ) φασαρία αναθεώρψτης των καταλόγων έδωσε το δικαίωμα στους πραίτορες να εγγράφουν κάθε χρόνο νέους δικαιούχους σΤ"Υ) θέσ"Υ) αυτών που πεθαίνουν.

42. Eπειδ~ ο πλ"Υ)θυσμός Τ"Υ)ς Ρώμ"Υ)ς είχε μειωθεί σ"Υ)μαντικά, μια και ογΜντα χιλιάδες άνθρωποι

είχαν μεταφερθεί σε υπερπόντιες αποικίες, απαγόρευσε στους πολίτες "Υ)λικίας είκοσι ως σαράντα

, 'ζ' Ι λ' χρονων να απουσια ουν απο Τ"Υ)ν τα ια για περισ-

σότερο από τρία χρόνια συνεχόμενα, εκτός και αν υΠ"Υ)ρετούσαν στο στρατό' επίσ"Υ)ς απαγόρευσε στα παιδιά των συγκλ"Υ)τικών να φεύγουν στο εξωτε

ρικό , εκτός κι αν ~ταν στο επιτελείο κάποιας απο-


στoλ~ς . Τέλος καθόΡLσε πως εκείνΟL που είχαν ΚΤΎ)νOΤPOφLΚές εΠLχεφ~σεLς έπρεπε να ΧΡΎ)σψο-

, , β , λ' , ΠΟLουν νΤΟΠLους οσκους του αΧLστον σε ποσοστο

ενός τρίτου .

Έδωσε δLκαLώματα Ρωμαίου πολίΤΎ) σ' όλους όσους ασκούσαν το επOCγγελμα του γLατρού σΤΎ)

ΡώμΎ) καL του δασκOCλου των ελεύθερων τεχνών, γLα να τους κocνεL να θέλουν να ζ~σoυν σΤΎ)ν πόλΎ)

, 'λλ ' ,~ καL να παΡαΚLνΎ)σεL καL α ους νά. κανουν το LOLO. Aπoγo~τευσε εκείνους που έλΠLζαν σε πλ~PΎ) παpαγpαφ~ των χρεών. Ο Καίσαρας όΡLσε όη OL οφεLλέτες πρέπεL να LΚανΟΠΟL~σουν τους ΠLστωτές τους με εκτίμΎ)σΎ) του χρέους με αξίες που ίσχυαν στα ΠΡLν από τους εμφύλLOυς πολέμους

χρόνLα, αφού αφαφεθούν από το αΡΧLκό ποσό OL τόΚΟL που είχαν πλΎ)ρωθ'εί σε χp~μα ~ είχαν καλυφθεί με ΠLστώσεLς. Η δLευθέΤΎ)σΎ) αυτ~ παρέγραψε το ένα τέταρτο των χρεών. ΔLέλυσε ης συντεχνίες εκτός από εκείνες που είχαν παλLOC Lστορία καL

αύξΎ)σε ης ΠΟLνές γLα τα εγκλ~ματα. ΚαL μLα που λ ' ~, ~ , , OL Π ουσLOL οεν εLχαν ενΟΟLασμους γLα να κανουν

αδLκ~ματα , αφού καL Ύ) τψωρία τους ~ταν απλ~ εξορία, χωρίς να χOCνουν ΤΎ)ν πεΡLOυσία τους, ο Καίσαρας αποφocσLσε να ημωρούνταL OL δολοφόVOL συγγενών με δ~μευσΎ) ολόκλΎ)ΡΎ)ς ΤΎ)ς πεΡLOυ-

, , , Κ' , 'λ σLας τους , οπως γραφεL ο LΚεpωνας, ενω ο OL OL OCλλOL φονLoc8ες με δ~μευσΎ) μόνον ΤΎ)ς μLσ~ς πεΡLOυσίας τους.

43. ΣΤΎ)ν απoνoμ~ ΤΎ)ς δLκαLOσύνΎ)ς υπ~pξε αυσΤΎ)ρότατος καL επίμονος. ΕκείνΟL που κατα8Lκocζονταν

γLα εκβLασμό ξέπεφταν καL από τψ τOCξ Ύ) των συγκλΎ)ηκών. Ακύρωσε το γOCμο ενός πρώΎ)ν πραί

τορα, επεLδ~ είχε νυμφευτεί ΤΎ) γυναίκα τψ επό-

56 ΓΑ' Ι 'ΟΣ ΣΟIΗΤΩΝΙΟΣ

μεν'Υ) του διocζυΥίου Τ'Υ)ς , χωρίς νoc έχει προκύψει υποψίoc μοιχε(ocς. Επέβocλε δocσμούς στoc ξένoc

ΠΡο·Cόντoc. ΑΠOCΥόρευσε νoc ΧΡ'Υ)σιμοποιούν φορείoc ι ι Ι Ι ,

κocι νoc φορουν ρουχoc με πορφυρο χρωμoc 'Υ) μOCΡΥOC-

ριτάριoc , με εξocίρεσ'Υ) εκείνους που το επέβocλε 'Υ) θ ' λ ' λλ' , , εσ'Υ) τους κocι 'Υ) 'Υ) ικιoc τους, oc oc κocι ocυτοι μονο στ'Υ) συΥκεκριμέν'Υ) 'Υ)μέρoc. lδιocίτερoc ενίσχυσε το

, , λ 'λ θ" νομο κocτoc Τ'Υ)ς πο υτε ειocς κocι τοπο εΤ'Υ)σε επο-

πτες σε διάφορoc σ'Υ)μείoc Τ'Υ)ς OCΥοράς, ΥΙOC νoc κocτάσχουν κocι νoc πocρουσιάζουν μπροστά του τoc είδ'Υ)

λ λ ' , θ ' " πο υτε ειocς που ειχocν εισocχ ει σΤ'Υ)ν ocyopoc κocτoc πocράβocσ'Υ) του νόμου. Πολλές φορές έστειλε

β~' , , , , poc σουχους 'Υ) στρocτιωτες νoc τoc πocρουν ocκομoc κocι

πάνω ocπό τoc τρocπέζιoc Τ'Υ)ς τρocπεζocρίocς, όπου , θ " 'ξ , ειχocν εκτε ει, σε περιπτωσ'Υ) που ειχocν εφυΥει

Τ'Υ)ς πρoσoχ~ς των φυλάκων. 44. Γιoc το στολισμό κocι Τ'Υ)ν άνεσ'Υ) Τ'Υ)ς πόλ'Υ)ς κocθώς

κocι ΥΙOC Τ'Υ)ν ocσφάλειoc κocι επέκτocσ'Υ) Τ'Υ)ς Αυτοκρocτορίocς έπocφνε κocθ'Υ)μερινά πολλά κocι σ'Υ)μocντικά

, Τ ' Ι, , ι μετρoc. ο πρωτο ocπο τoc εΡΥOC του 'Υ)τocν ο νocος του

'Α " ~ , 'Γ Ρ'Υ), που ομοιος του σεν υΠ'Υ)ρχε στον κοσμο. ιoc

Τ'Υ)ν κocτocσκευ~ του μπάζωσε Τ'Υ) λίμν'Υ) που είχε ocνοίξει ΥΙOC νoc κάνει επίδειξ'Υ) νocυμocχίocς . Κocτoc

σκεύocσε ένoc τεράστιο θέocτρο σΤ'Υ)ν πλOCΥιά του

Τ ' , Γ' , ,~ OCΡΠ'Υ)ιου ορους. ιoc νoc κocνει τον ocστικο κωσΙΚOC

εύχρ'Υ)στο , ocποφάσισε νoc περιορίσει τις ocνocρ(θμ'Υ)-λ '~'ξ " τες κocι μocκροσκε εις σΙOCΤOC εις, νoc κρOCΤ'Υ)σε ι μονο

τις βocσικές σε περιορισμένο ocριθμό βιβλίων. Αποφάσισε νoc ocνοίξει στο κοινό όσο το δυνocτόν

περισσότερες βιβλιoθ~κες με έΡΥOC Eλλ~νων κocι Λ ' , 'θ Μ' ocτινων συΥΥρocφεων κocι ocνoc εσε στο ocρκο

ΒάΡρωνocS7 το κocθ~κoν νoc τα προμ'Υ)θευτεί και να τoc τocξινoμ~σει . Ακόμα αποφάσισε να αποξ'Υ)ράνει


τα πoμπτ~νια έλYJ, να αποξYJράνει ΤΥ) λίμνΥ) ΦουκίνYJ, να φηάξει ~YJμόσLO ~ρόμo από ΤYJν A~ριαΤLΚ~ ως τον ΤίβεΡΥ) ~ιαμέσoυ των Απεννίνων, να

ανοίξει ~ιώρυγα στον Ισθμό, να αναχαιτ~σει τους Δάκες που είχαν εισβάλει στον Πόντο και σΤΥ) Θ " "λ ' Π' ~ pΙXXYJ· υστερα να κανει πο εμο κατα των αρ-

θων ~ια μέσου ΤYJς Κάτω Αρμενίας, χωρίς όμως να ~, ,Ι ~,

οωσει μαΧΥ) ενανηον τους, πριν οοκψασει το

YJθικό τους. 'Ολ' , ,~ ες τουτες οι επιχεφYJσεις και τα σχεοια ανα-

, "θ" Αλλ' τραΠYJκαν νωρις απο το ανατο του. α πριν να

μιλ~σω γι' αυτό, θα αναφερθώ με συντομία στο παρουσιασηκό του Καίσαρα"ΤYJν εν~υμασία του, τον τρόπο ζω~ς του και το χαρακτ~ρα του, αλλά

" λ' και σης ικανΟΤYJτες του, πο ιηκες και στραηω-

ηκές.

45. Λέγεται πως ~ταν ψYJλός, με λευκ~ επι~ερμί~α, με καλλίγραμμα μέλYJ, κάπως πλατύ πρόσωπο και μαύρα έξυπνα μάηα. Η υγεία του ~ταν καλ~,

λλ ' 'λ ζ" , α α προς το τε ος ΤYJς ωYJς του ειχε υποσκαφτει

και πολλές φορές έπεφτε λιπόθυμος ~ βασανιζό-, 'λ Δ' "θ' λ ταν απο εφια τες. υο φορες επα ε κρισΥ) επι YJ-

ψίας σε περίo~o εκστρατείας. Έ~ειχνε ι~ιαίτερY) φρoντί~α σΤYJν περιποίYJσYJ του προσώπου του. 'Ο' , 'λ' ξ ζ' χι μονο κουρευοταν με επψε εια, YJ υρι οταν,

αλλά φρόνηζε να απαλλάσσεται από τα πολλά

λλ ' " , μα ια που ειχε στο σωμα του, γεγονος που μερι-

, , 'Η λ' , κω επικρινουν. ταν φα ακρος, και αυτο του

λ ' 'λ ' , χα ουσε ΤYJν ο YJ εμφανισYJ, πραγμα που τον στε-νοχωρούσε, αφού αυτό είχε γίνει αφoρμ~ για αστεία εις βάρος του από τους επικριτές του. Για

λ ' "θ ζ 'ζ " το ογο αυτο συνΥ) ι ε να χτενι εται κατα τροπο

που να καλύπτει ΤΥ) φαλάκρα του με τα μαλλιά

58 ΓΑ· Ι ·ΟΣ ΣΟΥΗΤΩΝΙΟΣ

ι Ιλ Α ι Ιλ ι που ειχε στο κεφoc ι του . πο ο ες τις τιμες που

είχε ψ"Υ)φίσει γι ' ocυτόν"Υ) Σύγκλ"Υ)τος κocι ο λocός Τ"Υ)ς Ρώμ"Υ)ς, κocνένoc προνόμιο οεν τον ικocνοποιούσε

ι λΙ ι ~ ι ι τοσο πο υ κocι κocνενoc οεν το ΧΡ'Υ)σιμΟΠΟΙ"Υ)σε τοσο,

όσο το προνόμιο νoc φορOCει μόνιμoc το οOCφνινο

στεφOCνι. Λ ι ι ~ ι ι ξ

εγετocι ocκομoc πως "Υ) ενουμocσιoc του 'Υ)τocν oc ιο-

πρόσεΧΤ"Υ). Φορούσε σuγχλ"Y)τικό χιτώνoc με φocρ-~ ι ι, " οειoc πορφυρ'Υ) τocινιoc κocι κροσωτoc μocνικιoc που

έφτocνocν ως τον κocρπό. ΠOCνω ocπό το χιτώνoc

φορούσε μιoc ζών"Υ) , πOCντoc χocλocρOC Οεμέν'Υ). Κocι λένε ocκόμoc πως στο σ'Υ)μείο ocυτό ocνocφερότocν ο Σύλλocς, ότocν προειοοποιούσε Τ"Υ)ν ocριστοκρocτίoc

λ ι ι ι ~Ι ι

νoc φυ ocχτει ocπο ocυτο το ΠOCLoΙ με Τ'Υ)ν πεσμεν'Υ)

ζών'Υ).

46. ΑρχικOC ζούσε σε ένoc ocπλό σπίτι σΤ"Υ) Συβούρoc'

ocπό τότε όμως που ocνέλοιβε ocρχιερέocς μετocκόμισε σε Ο"Υ)μόσιο οίΚ'Υ)μoc σΤ"Υ)ν Ιερή Οδό. Πολλοί γρOCφουν πως ocγocπούσε ιοιocίτερoc Τ'Υ)ν κομψότ'Υ)ΤOC

κocι Τ"Υ)ν πολυτέλειoc, κocι πως ocκόμoc μιoc βίλoc που έχτιζε κοντOC σΤ"Υ) λίμν"Υ) του Νέμου, με πολλOC

έξοοoc γιoc νoc Τ"Υ)ν τελειώσει, οιέτocξε νoc Τ'Υ) γκρεμί-~ ι ~ ι ι

σουν , επειο'Υ) οεν ocντocποκρινοτocν στο γουστο του ,

πocρόλο που τότε ήτocν ocκόμ'Υ) ocούνocμος οικονο

μικOC κocι χρεωμένος. Επίσ'Υ)ς λένε πως στις εκστρocτείες έπocφνε μocζί του φΟΡ"Υ)ΤOC μωσoc'ίκOC ΟOCπεΟoc.

47. Λένε ότι ζ ήΤ'Υ)σε Τψ εκστρocτείoc στ'Υ) Βρετocνίoc με Τ'Υ)ν ελπίοoc νoc βρει εκεί μocργocριτOCριoc κocι πολλές φορές ζύγιζε το μέγεθός τους σΤ'Υ)ν πocλOCμ'Υ) του . Λένε επίσ"Υ)ς πως ήτocν μocνιώΟ"Υ)ς σuλλέΚΤ'Y)ς πολύ-

λ Ιθ ι λ ι ι τιμων ι ων, χocρocκτικων , ocγoc μocτων κocι εικο-

νων πocλocιοτέρων κocλλιτεχνών' πως ocγόρocζε

!ΟΥ ΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ 59

'β' , ~ 'λ ' πανακρι α ωραιους και ευγενικους σου ους, πραγ-

ι ι "~ μα για το οποιο ομως ντρεποταν ο ισιος και απα-

γόρευε να περαστούν στα λογιστικά. του βιβλία.

48. Λέγεται ακόμα πως στις επαρχίες έοινε συχνά. συμπόσια σε ούο αίθουσες: στ'Υ) μια ~ταν οι αξιωματούχοι του και οι Έλλ'Υ)νες και σΤ'Υ)ν ά.λλ'Υ) οι

Ρωμαίοι Τ'Υ)βεννοφόροι και οι πιο σ'Υ)μαντικοί από

τις επαρχίες. Ήταν πολύ τυπικός και αυσΤ'Υ)ρός στ'Υ) οιαχείρ'Υ)σ'Υ) του νοικοκυριού του, τόσο στις λεπτομέρειες όσο και στα σ'Υ)μαντικά. πρά.γματα, , ι,~ I~ Ι Ι

ωστε καποτε εσεσε στα σισερα το φουρναρ'Υ) του,

επειo~ σερβίΡ'Υ)σε ά.λλο είοος ψωμί σ' αυτόν και ά.λλο στους φιλοξενούμενούς του. Και τιμώΡ'Υ)σε

με Τ'Υ)ν πoιν~ του θανά.του κά.ποιον ευνοούμενό του απελεύθερο, που κρίθ'Υ)κε ένοχος μοιχείας με Τ'Υ) σύζυγο κά.ποιου Ρωμαίου ιππέα , παρόλο που οεν είχαν εγερθεί παρά.πονα εναντίον του .

49. Η φ~μ'Y) Τ'Υ)ς ομοφυλοφιλίας του προερχόταν αποκλειστικά. από Τ'Υ) σχέσ'Υ) του με το βασιλιά. Ν ικομ~δ'Y), που τον ά.φ'Υ)σε αιώνια και βαρειά. εκτεθει

μένο στις προσβολές όλων. Και αυτό χωρίς να αναφέρουμε τους περίφ'Υ)μους στίχους του Λικί

νιου Κά.λβου . S 8

Η Βιθυνία τα είχε όλα κάποτε,

ακόμα και τον εραστή του Καίσαρα.

Ακόμ'Υ) αντιπαρέρχομαι τις βρισιές του Δολα

βέλλα και του Κουρίωνα του Πρεσβύτερου. Ο Δολαβέλλας τον αποκαλεί και «αντίζ'Υ)λο Τ'Υ)ς βασίλισσας και μαξιλά.ρι Τ'Υ)ς βασιλικ~ς ά.μαξας», ενώ ο Κουρίωνας «στά.βλο του Ν ικoμ~o'Y) και πορνείο Τ'Υ)ς Βιθυνίας» . Δεν αναφέρομαι στα ψ'Υ)φίσματα του Βίβουλου, του συνύπατου του Καίσα-

60 ΓΑ ' Ι ' ΟΣ ΣΟίΗΤΩΝΙΟΣ

ρα: , όπου τον α:ποκα:λεί «Βα:σίλισσα: τ-ης Βιθυνία:ζ»

" " β κα:ι πως «κα:ποτε -ητα:ν ερωτευμενος με ενα: α:σι-

λιOC , α:λλOC τώρα: θέλει να: γίνει ο ί8ιος βα:σιλιOCς»

Κα:ι ο ΜOCρκος ΒρούτοςS9 α:να:φέρει πως εκείνο τον " ο 'β , , θ λ' κα:φο καποιος κτα: ιος , ενα:ς α:ν ρωπος με ιγο

σα:λεμένα: τα: μυα:λOC κα:ι λευτερωμέν-η τ-η γλώσσα:, " , Π' β α:φου χα:φετ-ησε πρωτα: τον ομπ-ηιο ως « α:σι-

λ " , , Κ ' ια:» σε κα:ποια: συγκεντρωσ-η, χα:φετ-ησε τον α:ι-

σα:ρα: ως «βα:σίλισσα:», Ο ΓOCιος Μέμμιος τον κα:τ-ηγορεί ως οινοχόο του Nικoμ~8-η μα:ζί με 'λλ " 'λ ' α: ους νεα:ρους σε ενα: μεγα: ο συμποσιο , στο

οποίο πα:ρα:βρέθ-ηκα:ν κα:ι μερικοί Ρωμα:ίοι έμποροι, των οποίων 8ίνει κα:ι τα: ονόμα:τα:, Ο Κικέρω

να:ς 8εν α:ρκέστ-ηκε στα: όσα: σκόρπια: έγρα:ψε σε

8ιOCφορες επιστολές για: τον Κα:ίσα:ρα: , ότι 8-ηλα:8~ 08-η~θ-ηκε α:πό τους α:νθρώπους του βα:σιλιOC στα: βα:σιλικOC 8ια:μερίσμα:τα: , ότι κoιμ~θ-ηκε σε χρυσό κρεβOCτι με πορφυρένια: σκεπOCσμα:τα: κα:ι πως

α:υτός ο γιος τ-ης Αφρο8ίτ-ης έχα:σε το OCνθος τ-ης θ ' Β θ " , Κ ' πα:ρ ενια:ς του στ-η ι υνια: ' οτα:ν κα:ποτε ο α:ισα:-

ρα:ς α:πευθύνθ-ηκε στ-η Σύγκλ-ητο , για: να: υπερα:σπί

σει τ-ην κόρ-η του Ν ικoμ~8-η , Νύσα: , κα:ι α:πα:ρίθμ-ησε τις υποχρεώσεις του προς το βα:σιλιOC, ο

Κ ' , Φ , λ' ικερωνα:ς κρα:υγα:σε:« τα:νει πια: , πα:ρα:κα: ω,

για:τί είνα:ι σ ' όλους γνωστό τι σου έ8ωσε κα:ι τι του έ8ωσες εσύ» , Τέλος στο Γα:λα:τικό του

θρία:μβο α:νOCμεσα: στα: OCλλα: πεφα:χτικOC τρα:γού8ια: που συν~θιζα:ν να: τρα:γου80ύν οι στρα:τιώτες που α:κολουθούσα:ν το OCρμ α: του , ~τα:ν κα: ι το εξ~ς, που έγινε πολύ τ-ης μό8α:ς:

Οι Γαλατίες υπέκυψαl1 στο\! Καίσαρα

κι ο Καίσαρας στο Νικομιίδη .

ΙΟΤΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ

Ιδού, θρίαμβο τώρα ο Καίσαρας κάνει,

γιατί υπέταξε τις Γαλατίες,

ενώ ο Νικομήδης που υπέταξε τον

Καίσαρα δεν κάνει θρίαμβο.

61

50. Το όη ~ταν αχαλΙνωτος και υπερβολικός σης λ " , "λ ' Ε' απο αυσεις ειναι γνωστο σ ο ο τον κοσμο. πι-

, , λ' λλ' ~ , σης ειναι γνωστο πως αποπ ανΎjσε πο ες σιασΎj-

μες γυναίκες, όπως ΤΎjν Ποστούμια, ΤΎj σύζυγο του

Σέρβιου ΣουλπΙκιου, ΤΎj Λόλλια, ΤΎj σύζυγο του Αύλου ΓαβΙνιου, ΤΎjν Τερτούλλα, σύζυγο του ΜOCρκου ΚρOCσσου και ακόμα ΤΎj σύζυγο του ΓναΙου Πoμπ~ιoυ, ΤΎj ΜουκΙα. Και oπωσ8~πoτε ~ , ,~ ~'K' Ι σεν ειχαν ασΙΚΟ οι συο ουριωνες, πατερας και

γιος, και πολλοί OCλλοι που καΤΎjγOΡOύσαν τον

Π Ι Ι λ Ι OμΠΎjΙO πως, για να πετυχει σΤΎjν πο ιηΚΎj του

νυμφεύΤΎjκε ΤΎjν κόρΎj του ΚαΙσαρα, εξαιτ(ας του ,Ι. , Ι ι

οποιου χωρισε ΤΎj γυναικα του, που του ειχε χαρι-Ι ~ Ι Ι Ι~ Ι

σει τρια παισια, και τον οποιο ο ισιος συχνα απο-

καλούσε ΑΙγισθο. Ο ΚαΙσαρας αγOCΠΎjσε περισσότερο από κOCθε OCλλΎj ΤΎj ΣερβιλΙα, ΤΎj μOCνα του

Μ ι Β Ι Ι Ι αρκου ρουτου, για ΤΎjν οποια σΤΎjν πρωΤΎj του

υπατεΙα αγόρασε ένα μαργαριτOCρι που κόσηζε έξι εκατομμύρια σηστέρηους. ΚατOC ΤΎj 8ιOCρκεια

Ιλ λ Ι Ι Ι Ι Ιλλ του εμφυ ιου πο εμου επισΎjς, περα απο τα α α

8ώρα, χτύΠΎjσε για ΧOCΡΎj ΤΎjς σε πλεισΤΎjριασμό Ι Ι λ Ι , Κ Ι

μερικα απο τα μεγα υτερα ΚΤΎjματα . αι οταν

μερικοΙ εξέφρασαν ΤΎjν έκπλΎjξ~ τους για ΤΎj

χαμΎjλ~ ημ~ που τα π~ρε , ο Κικέρωνας παρατ~ΡΎjσε πολύ έξυπνα: «ΕΙναι μια πολύ καλ~ τιμ~, γιατΙ μια ΤΡΙΤΎj (Tertia) εΙναι ακόμα φτψότερΎ»>. Και το είπε αυτό επει8~ Ύj ΣερβιλΙα εξέ8ι8ε στον ΚαΙσαρα και ΤΎjν κόΡΎj ΤΎjς Τέρηα (που σ~μαινε ΤΡΙΤΎj).

62 ΓΑ ' Ι 'ΟΣ ΣΟΎΉΤΩΝΙΟΣ

51. Το ότι και στ-ην επαρχία aεν κρατ'ήθ'Υ)κε μακριά Ι Ι ~ Ι Ι ζ Ι

απο τις παντρεμενες αποοεικνυεται απο το ε 'Υ) ς

aίστιχο που τραγουaούσαν οι στρ.χτιώτες του

κατά Τ'Υ) aιάρκεια του Γαλατικού θριάμβου. Πολίτες τις γυναίκες σας κλε ιδώστε,

γ ια τί έφτασε ο φαλακρός μοιχός.

Στη Γαλατία έφαγες όλο σου το χρυσάφι,

που από εδώ δανείστηκες στη Ρώμη.

52. Είχε ερωτοaουλειές και με βασίλισσες ακόμα. Α Ι ,Ι Ι Ε Ι ΜΙ ναμεσα σ αυτες ειναι και 'Υ) υνο'Υ) αουρα,

σύζυγος του Βογούa'Υ) , στψ οποία, καθώς και στον Ι Ι λ Ι ~ Ι Ι Ι αντρα Τ'Υ)ς, εκανε π ουσια οωρα, οπως γραφει ο

Ν ι ΠΙ "λ Ι Ι ασωνας. ανω απ ο ες ομως αγαΠ'Υ)σε Τ'Υ)ν

Κλεοπάτρα, με Τ'Υ)ν οποία πολλές φορές γλε

ντούσε ως Τ'Υ)ν αυγ'ή. Και θα είχε φτάσει μαζί Τ'Υ)ς , με το βασιλικό καράβι, μέχρι και Τ'Υ)ν Αιθιοπία, aιασχίζοντας Τ'Υ)ν Αίγυπτο , αν aεν αρνιόντουσαν οι

στρατιώτες του να τον ακολουθ'ήσουν. Τελικά Τ'Υ)ν

κάλεσε στ'Υ) Ρώμ'Υ) και aεν Τ'Υ)ν άφ'Υ)σε να φύγει , πριν

Τ'Υ) φορτώσει κυριολεκτικά με aώρα και μεγάλες τιμές . Και Τ'Υ)ς επέτρεψε να aώσει στο παιaί που

Ι ζ' Ι Ι Κ Ι γενν'Υ)σε μα ι του το ονομα του . αι πραγματικα,

σύμφωνα με όσα γράφουν Έλλ'Υ)νες συγγραφείς, το παιaί έμοιαζε πολύ του Καίσαρα και στψ όψ'Υ) και στ'Υ) συμπεριφορά. 6Ο Ο Μάρκος Αντώνιος a'ήλωσε στ'Υ) Σύγκλ'Υ)ΤΟ ότι ο Καίσαρας είχε πραγ-

Ι Ι ~I Γ Ι μocτικα αναγνωρισει το παιοι και πως ο αιος

Μάτιος , ο Γάιος Όππιος και άλλοι φίλοι του Καίσαρα γνώριζαν το γεγονός. Από αυτούς ο Γ άιος Ι Οππιος, σαν να aεχόταν πως 'Υ) κατάστασ'Υ)

απαιτούσε απολογία και υπεράσπισ'Υ) , a'Υ)μοσίευσε βιβλίο για να αποaείζει ότι το παιaί του οποίου

ΙΟΎ ΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ 63

τ-ην πlΧτρότ'1)ΤIΧ '1) KλεoπocτρlΧ lχπέοιοε στον ΚιχίσlΧρlΧ οεν ~τlΧν οικό του. Ο Έλβιος KίννlΧς, O~μlΧρχος, είχε oμoλoγ~σει σε μερικούς ότι είχε στlΧ

, ,~, Κ ' , χεριlΧ του σχεοιο νομου , που ο lΧισlΧρlΧς τον ειχε

OΙIΧΤOCξει νlΧ ΠIΧΡOυσΙOCσει στ'1) Συνέλευσ'1) του λlΧOύ , "~ ι Σ ' κlχτlχ Τ'1)ν IΧΠOυσιlΧ του ιοιου, με τον οποιο '1) υνε-

λευσ'1) lΧνlΧγνώριζε στον KlΧίσlΧρlΧ ως νόμιμο το OικlΧίωμlΧ νlΧ νυμφευτεί όσες κlχι όποιες γυνlΧίκες ~θελε «με σκοπό Τ'1)ν lχπόΚΤ'1)σ'1) νόμιμων πlΧιΟιών» . Κιχι γιlΧ νlΧ OιlΧλύσω κOCθε lΧμφιβOλίlΧ γιlΧ Τ'1)ν

κlΧκ~ φ~μ'1) ως προς τlΧ IΧOΙOCντρOΠIΧ βίτσιlΧ κlχι Τ'1) , θ" Κ' μOιχειlΧ του, προσ ετω μονο πως ο OυριωνlΧς ο

Πρεσβύτερος σε μιlΧ OμιλίlΧ του τον IΧΠOκlΧλεί "λ ' "λ «lΧντρlΧ ο ων των γυνlΧικων κlΧι γυνlΧικlΧ ο ων των ,

ιχντρων».

53 'Ε λ' λ' " , . πινε πο υ ιγο κρlΧσι, πρlΧγμlΧ που κlΧι lΧντιπlΧ-

λοί του το πlΧρlΧOέΧOντlΧν. ΛέγετlΧι πως ο ΜOCρκος KocτωνlΧς είχε πει πως ο KlΧίσlΧρlΧς ~τlΧν ο μόνος OCνθρωπος που επιχείΡ'1)σε νlΧ lΧνlΧτρέψει το κlΧθεστώς ξεμέθυστος . Ο ΓOCιος Όππιος λέει ότι οεν , ~ ~, "Ε ' εοειχνε ενOιlΧφεΡOν γιlΧ το φlΧγ'1)ΤO. τσι, OτlΧν

, 'λ' , , ΚIΧΠOτε τον ειχlΧν κιχ εσει σε συμποσιο κlχι κlχτlχ

λOCθος σερβίρισlΧν τlΧγκισμένo λOCοι ιχντί πlΧρθένOυ κlχι όλοι οι φιλοξενούμενοι lΧρν~θ'1)κlΧν νlΧ φOCνε, ο ΚlΧίσcφlχς γιlΧ νlΧ οείξει ότι οεν θεωρεί lΧμελ~ ~

, ~" ιχγροικο τον οικοοεσποτ'1) , εφlΧγε .

54 Ο , , , ~ , '" . υτε OτlΧν '1)τlΧν ΟΙΟΙΚ'1)Τ'1)ς σΤΡIΧΤOυ ουτε OτlΧν

κlΧτείχε O'1)μόσιlΧ lΧξιώμlΧτlΧ στ'1) Ρώμ'1) έοειξε ιχκε-, 'Γ "λ' , ΡIΧΙOΤ'1)ΤIΧ ΧIΧΡIΧΚΤ'1)ΡIΧ. ιlΧτι, οπως ενε μερικοι

" Ι , θ' στlΧ IΧΠOμν'1)μOνευμlΧτlΧ τους, OτlΧν '1)τlΧν lΧν υπlΧ-

τος σΤ'1)ν IσπlΧνίlΧ, όχι μόνο ζ'1)τούσε χρ~μlΧτlΧ ιχπό τους συμμOCχους, lχλλOC, γιlΧ νlΧ πλ'1)ρώσει τlχ χρέ'1) του, έκlΧνε κlΧι επιθέσεις κlχι λε'Y)λlΧΤOύσε πολλές

64 ΓΑ' Ι 'ΟΣ ΣΟΎΉΤΩΝΙΟΣ

πόλεις της Λουζιτανίας , παρόλο που 8εν είχαν αρνΎ)θεί ης προτάσεις του και είχαν ανοίξει ης

πύλες τους μόλις παρουσιάσΤΎ)κε εκεΙ ΣΤΎ) Γαλατία λεΎ)λάΤΎ)σε ναούς και ιερά που ~ταν γεμάτα με

αναθ~ματα και πολλές φορές ερ~μωσε για καθαρ~ 8ιαρπαγ~ πόλεις, χωρίς να υπάρχει κάποια εχθρικ~ πράξΎ). Έτσι είχε τόσο πολύ χρυσάφι που 8εν ~ξερε η να το κάνει και το πουλούσε σης αγορές ΤΎ)ς Ιταλίας και των επαρχιών σΤΎ)ν ημ~ των τριών χιλιά8ων σΎ)στερτίων ΤΎ) λίβρα. ΣΤΎ)ν πρώΤΎ) του υπατεία έκλεψε τρεις χιλιά8ες λίβρες

, , Κ 'λ ' χρυσου απο το απιτω ιο και το ανηκατεσΤΎ)σε

, β' 'λ ' 'Ε λ με ισο αρος επιχρυσωμενου χα κου. κ εινε

συμμαχίες και ανέβαζε Ύ)γεμόνες στο θρόνο με ,ι '~'E ' ,

ανηκειμενικο στοχο το κεροος . τσι μονον απο

τον Πτολεμαίο ο ί8ιος, εν ονόμαη και του Πoμπ~ιου, π~ρε σχε8όν έξι χιλιά8ες τάλαντα. Αργότερα ανημετώπισε τα έξο8α του εμφύλιου πολέμου , των θριάμβων του και των 8ώρων με απροκάλυπτες λεΎ)λασίες και βεβΎ)λώσεις.

55. ΣΤΎ)ν ευγλωττία και σΤΎ)ν πoλεμικ~ τέχνΎ) ~ταν ίσος ~ ξεπερνούσε ΤΎ) φ~μΎ) και των καλύτερων

, '~M ' λ' εκπροσωπων του ειοους. ετα ΤΎ)ν καταγγε ια

του κατά του Δολαβέλλα, ανα8είΧΤΎ)κε ως ένας

από τους ικανότερους ρ~τoρες ΤΎ)ς επoχ~ς του.61

'Ε ' Κ' θ' , τσι οταν ο ικερωνας απαρι μουσε τους ΡΎ)ΤΟ-

ρες στο έργο του Βρούτος, έγραφε πως 8εν έβλεπε θ ' , ι ,

ποιος α μπορουσε να ειναι ανωτερος απο τον

Καίσαρα . Λέει πως το σηλ του είναι κομψό και

θ ' λ ' " β , Κ κα αρο, μεγα οπρεπες επισΎ)ς οσο και α ρο . αι

σε μια επιστoλ~ του στον Koρν~λιo62 Νέπωτα , Κ ι Λ ι ι

γραφει για τον αισαρα : « οιπον, ποιον απο τους

ρ~τoρες που έχουν αφοσιωθεί αποκλεισηκά σΤΎ)

Ο ΚαίσιχΡας διατάζει τη φυλιΧxισrι του Kάτωvoι.

ΙΟΎ ΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ 65

ΡΊ)ΤΟΡLΚ~, μπορεΙς να. χα.Ρα.ΚΤΊ)ΡΙσεLς α.νώτερό του; Π Ι Ι 'ξ ΟLος εLνα.L σης ΡΊ)σεLς ΠLΟ ε υπνος XOCL ΠLΟ εΠL-γρα.μμα.ηκός; ΠΟLος εΙνα.L ΠLΟ γΡα.φLκός ~ ΠLΟ κομ-

ΨΙ Ι Σ Ι Ι ος στο υφος;» τα. νLα.τα. του φα.νΊ)κε πως

Ι Ι Κ Ι Σ 'β μLμουντα.ν τους τροπους του α.Lσα.Ρα. τρα. ωνα.,

α.πό το έργο του οποΙου Περί Σαρδηνίων π~ρε Ι Ι Ι

μεΡLΚα. α.ποσπα.σμα.τα. YLOC να. τα. ΧΡΊ)σLμΟΠΟLΊ)σεL σε δLΚ~ του α.γόρευσ1). Λέγετα.L πως εΙχε κocνεL α.υτ~ ΤΊ)ν α.γόρευσ1) με δυνα.τ~ φων~, γεμOCΤΊ) πOCθος XOCL με χεφονομίες που δεν στερούντα.ν

Ι 'Α Ι λ ' ~/~ χα.ΡΊ)ς. φΊ)σε α.ρκετους· ογους XOCL του α.ΠΟσLσΟ-Ι Ι ~ Ι ~ Ι

ντα.L α.κομα. πεΡLσσοτεΡΟL, α.ν XOCL σεν εLνα.L oLXOL του . Ο Αύγουστος είχε δίΚLΟ να. ΠLστεύεL πως ο λόγος του Κα.ίσα.ρα. «Υπέρ του KόLντoυ Μετέλ-λ

Ι Ι Ι Ι ~

ου» εLχε κα.τα.γΡα.φεL α.πο τα.χυγρα.φους που σεν

ΠΡολOCβα.Lνα.ν να. τον κα.τα.γρOCφουν, XOCL πως δεν Ι ~ θ Ι Ι Κ Ι Σ Ι Ι

εLχε εΚσΟ εL α.πο τον α.Lσα.Ρα.. ε μεΡLΚα. α.νη-

γρα.φα. δεν υπocρχεL ούτε ο τίτλος «Υπέρ Μετέλ

λου», α.λλOC «ό,η έγρα.ψε YLOC το Μέτελλο», ενώ ο λόγος α.ποδίδετα.L στον Κα.ίσα.ρα., που τον εκφώ-

I~ 'λ Ι νΊ)σε με τα. LoLOC του τα. χεL Ί) YLOC να. υπεΡα.σΠLσεL το Μέτελλο XOCL τον εα.υτό του ενα.ντίον των ΚΟLνών τους κα.ΤΊ)γόρων. Ο Αύγουστος α.μφLσβΊ)τεί επίσ1)ς ΤΊ)ν α.υθενηκόΤΊ)Τα. του λόγου «Προς τους

Ι Ι Ι Ι Ι ~ Ι στρα.ηωτες ΤΊ)ς σπα.νLα.ς», ενω υπα.ρχουν συο

ξ Ι Ι Ι λό Ι εχωΡLστα. τμΊ)μα.τα. α.υτου του γου: το ενα. που

πρέπει να. έχεL εκφωνΊ)θεί σΤΊ)ν πρώΤΊ) μOCΧΊ) , το OCλλο σΤΊ) δ~ύτεpΊ), YLOC ΤΊ)ν οποία. ο ΑσίνLος Πολλίωνα.ς63 γρocφεL όη εξα.LτΙα.ς ΤΊ)ς α.LφνLδLα.σηκ~ς

επΙθεσ1)ς του εχθρού ο Κα.ίσα.ρα.ς δεν εΙχε ευκα.L

ρίες YLOC λόγους. 56. Ι ΑφΊ)σε επίσ1)ς α.πομνΊ)μονεύμα.τα. YLOC τα. πε

πρα.γμένα. του στους Γα.λα.ηκούς πολέμους XOCL

66 ΓΑ·'·ΟΣ ΣΟΎΉΤΩΝΙΟΣ

σΤΎ)ν εμφύλια πάλΎ) με τον Πoμπ~LO. Ο συγγραφέας όμως των πολέμων ΤΎ)ς Αλεξάνόρειας, ΤΎ)ς Aφρικ~ς και ΤΎ)ς Ισπανίας μας είναι άγνωστος.

Μερικοί υποσΤΎ)ρίζουν πως συγγραφέας είναι ο

ΌΠΠLOς , ενώ άλλοι ο ΊΡΤLOς , που συμπλ~ρωσε και το βιβλίο του Καίσαρα Περί του Γαλατικού Πολέμου , που το άφΎ)σε Ύ)μιτελές. Σχετικά με τα απομνΎ)μονεύματα του Καίσαρα, ο

Κικέρωνας γράφει στο έργο του Βρούτος : « Έγραψε απομνΎ)μονεύματα που αξίζουν κάθε έπαινο .

Είναι γραμμένα λιτά και απέριττα , αλλά όεν στερούνται χάρΎ)ς , σαν ένα ένόυμα χωρίς στολίόια. Κ ' 'θ' , ~, λ αι ενω Ύ) προ εσΎ) του Ύ)ταν να οωσει π Ύ)ροφο-

ριακά στοιχεία στους άλλους που θέλουν να γρά-

Ψ "" Ι ουν ιστορια, ισως εκανε χαΡΎ) στους ανΟΎ)τους

'θ β 'ζ " που κα ονται και τα οστρυχι ουν, ενω απο ΤΎ)ν

άλλΎ) έκανε πολλούς εχέφρονες να μΎ)ν θέλουν να

πιάσουν πένα. Για τα απομνΎ)μονεύματα αυτά ο 'Ι ' Σ ' 'ψ λ' , ρτιος γραφει: « τεκουν τοσο Ύ) α σΤΎ)ν εκτι-

'λ θ'" , μΎ)σΎ) ο ων των αν ρωπων, ωστε φαινεται να στε-

ΡΎ)σε παρά να πρόσφερε στους συγγραφείς ΤΎ)V ευκαιρία να γράψουν κάτι παρόμοιο. Ακόμα ο θαυμασμός μας για τούτο το κατόρθωμα είναι μεγαλύτερος απ' ό ,τι για άλλους. Γιατί όλοι τους

ξ ' , λ' λ 'θ' " ερουν ποσο κα α και α α Ύ)τα εγραφε, ενω εμεις

γνωρίζουμε ακόμα πόσο εύκολα και γρ~γoρα έγραφε». Ο Ασίνιος Πολλίων πιστεύει πως κατα-

ι " ι, γραφΎ)καν καπως αφροντιστα και χωρις αυσΤΎ)ΡΟ-

ΤΎ)τα απέναντι σΤΎ)ν αλ~θεια, γιατί σε πολλές περιπτώσεις ο Καίσαρας πίστευε εύκολα όσα του

όΙΎ)γούνταν για τα κατορθώματά τους οι άλλοι κι

ακόμα φτάνει να όίνει λαθεμένα στοιχεία ο ίόLOς, είτε από πρόθεσΎ) είτε από μνΎ)μονικό λάθος .

rσrΆIΟΣ ΚΑrΣΑΡ 67

Α ' 'ζ , , ξ κομoc ισχυρι ετocι πως ειχε σκοπο νoc τoc ocνoc-

γράψει κocι νoc τoc ocνocθεωρ~σει. 'Αφ1)σε επίσ1)ς ένoc έργο του σε 8ύο τόμους με τίτλο Περί Α ναλογίας, 8ύο βιβλίoc με τίτλο Α ντικάτωνες, κocι ένoc πο(1)μoc με τίτλο Ταξίδι. Το πρώτο

" "ψ' ~, ζ ocπο τoc εργoc του ocυτoc το εγρoc ε , οτocν οιεσχι ε τις

'Αλ 'ζ " πεις , ΓUρι οντocς στο στρocτο του ocπο Τ1)ν

Εντεύθεν των' Αλπεων Γocλocτίoc , όπου είχε περoc

τώσει κάποιες 8ίκες . Το 8εύτερο το έγρocψε Τ1)ν επoχ~ Τ1)ς μάχ1)ς Τ1)ς Μούν80cς κocι το τρίτο σΤ1) ~ , ξ ~" , οιocρκειoc του τoc ιοιου των εικοσι τεσσocρων 1)με-

, , Ρ' 'Ε Ι ' ρω\>' ΘιΠΟ 'f'η'J ωμ1) προς Τ1)ν « σχOCΤ1) σπocνιoc».

Σ 'θ ' " λ' ω 1)κocν ocκομoc μερικες ocπο τις επιστο ες του

Σ ' λ Κ' , , προς Τ1) υγκ 1)ΤΟ. ocι φocινετocι νoc εινocι ο πρω-

τος που έγρocψε τέτοιoc στοιχείoc σε μεμονωμένες

σελί8ες σε μoρφ~ βιβλίου, ενώ ΠΡΟ1)γούμενoc οι ύπocτοι κocι οι κυβερν~τες έγρocφocν τις επιστολές

τους κocτά μ~κoς όλ1)ς Τ1)ς σελί8ocς . Σώθ1)κocν ocκόμoc επιστολές του προς τον Κικέρωνoc , όπως

κocι επιστολές προς συγγενείς κocι φLλoυς γιoc ι8ιω-, θ' Ι"

τικες του υπο εσεις, στις οποιες ocν ειχε κocτι που

έπρεπε νoc μείνει μυστικό , το σ1)μείωνε κρυπτογρocφικά , 81)λoc8~ ocλλάζοντocς Τ1)ν τάξ1) κocι Τ1) σειρά των γρocμμάτων του ocλφocβ~τoυ, έτσι που ~τocν oc8ύνocτο νoc 8ιocβocστεί έστω κocι μιoc λέξ1) . Αν

, 'θ λ ' κocποιος 1) ε ε νoc τις ocποκρυπτογρocφ1)σει κocι νoc

β , 'θ ' ρει το πρocγμocτικο τους περιεχομενο , oc επρεπε νoc ocντικocτocστ~σει το τέτocρτο γράμμoc του ocλφocβ~τoυ, 81)λoc8~ το Δ , με το Α κocι σΤ1) συνέχειoc σε ocνocλογίoc όλoc τoc άλλoc . Γίνετoc ι μνείoc κocι γιoc

μερικά άλλoc γρocπτά του Τ1)ς πocι8ικ~ς κocι Τ1)ς

εφ1)βικ~ς του 1)λικ ί ocς, όπως ο Ύμνος στον Ηρακλιj,

μιoc τρocγω8ίoc με τίτλο Οιδίποδας κocι μιoc Συλλογι]

68 ΓΑ ' Ι 'ΟΣ ΣΟΤΗΤΩΝΙΟΣ

Αποφθεγμάτων. Ο Αύγουστος όμως απαγόρευσε Τ'Υ)

δ'Υ)μοσίευσ'Υ) αυτών των μικρών του έργων σε μια σύντομ'Υ) και γεμOCτ'Υ) ειλικρίνεια επιστoλ~ που

έστειλε στον Πoμπ~ιo ΜOCκρο, που του είχε ανα

θέσει Τ'Υ)ν οργOCνωσ'Υ) των βιβλιοθ'Υ)κών. 57. 'Η ταν επιδέξιος στα όπλα και σΤ'Υ)ν ιππικ~ και

" , Σ ' , ειχε απιστευτ'Υ) αντοχ'Υ) . ης πορειες ΠΡΟ'Υ)γου-

νταν του στρατού του , μερικές φορές έφιππος αλλOC ης περισσότερες πεζός και ασκεπ~ς τόσο

στ'Υ) ζέστ'Υ) όσο και στ'Υ) βρox~. ΚOCλυπτε μεγOCλες , λ" ,

αποστασεις με εκπ 'Υ)κηκ'Υ) ταχυΤ'Υ)τα, κανοντας

εκατό μίλια Τ'Υ)ν 'Υ)μέρα, με μισθωμέν'Υ) OCμαξα και ελOCχιστες αποσκευές περνούσε κολυμπώντας τα

, 'ζ ~, " ποταμια που του εφρα αν το ορομο, 'Υ) πανω σε

φουσκωμένα δέρματα και πολλές φορές έφτανε

στον προορισμό του πριν από τους αγγελιοφό

ρους , που θα ανOCγγειλαν Τ'Υ)ν ocφιξ~ του. 58. Δεν μπορεί να πει κανείς αν σης εκστρατείες του

ι , '" λ 'Υ)ταν περισσοτερο προσεκηκος 'Υ) παρατο μος.

Ποτέ δεν έπεσε σε ενέδρες, γιατί ~ξερε να κOCνει

σωστ~ αναγνώρισ'Υ) του εδOCφους και δε θα περ-, Β ' Ι, ,

νουσε στ'Υ) ρετανια , χωρις να κανει προσωπικ'Υ)

έρευνα για τα λιμOCνια, Τ'Υ)ν πορεία και Τ'Υ)ν προσέγγισ'Υ) στο ν'Υ)σΙ 'Οταν έμαθε πως το στρατόπεδό του στ'Υ) Γερμανία είχε πολΙΟΡΚ'Υ)θεί , έτρεξε μέσα από εχθρικOC εδOCφ'Υ) μεταμφιεσμένος σε ΓαλOCτ'Υ) για να φτOCσει στους δικούς του. Διέπλευσε Τ'Υ)ν

Aδριαηκ~ από το Bρινδ~σιo στο ΔυρρOCχιο, χειμώνα καιρό , μέσω του εχθρικού στόλου. Και όταν

, '~λ' τα στρατευματα που τους εοωσε εντο ες να τον

ακoλoυθ~σoυν καθυστερούσαν , και έστειλε πολ

λές φορές να τα καλέσει χωρίς να φτOCνουν , κρυφOC και ολομόναχος μπ~κε σε ένα μικρό πλοίο νύχτα

ΙΟίΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ 69

με σκεπασμένο το κεφάλι του . Και όεν αποκάλυψε το όνομά του, και ανέχτ-ηκε τον κυβερν~τ-η του πλοίου που λόγω τ-ης τρικυμίας γύρισε πίσω ,

παρά μόνον όταν τα κύματα τους είλ αν σχεόόν , σκεπασει.

59. Κανένας θρ-ησκευτικός ενόοιασμός όεν τον έκανε 'ψ' θ " , να ανακο ει -η να κα υστερ-ησει καποια του απο-

φασ-η. Παρόλο που το θύμα τ-ης θυσίας του ξέφυγε κάποτε καθώς θυσίαζε, όεν σταμάτ-ησε τ-ην εκστρατεία του κατά του Σκιπίωνα και του lούβα. Κι όταν έπεσε τ-η στιγμ~ που αποβιβαζόταν, έόωσε ευνo ·';κ~ ερμ-ηνεία στον οιωνό κραυγάζο-

Σ ' 'Α 'Α' ντας: « ε κρατω γερα φρικψ>. κομα για να

γελoιoπoι~σει τις προφ-ητείες που έλεγαν πως -η τύχ-η ~ταν ευνOϊΚ~ και πως ο στρατός του Σκι

πίωνα στ-ην επαρχία αυτ~ ~ταν α~ττ-ητoς, π~ρε μαζί του το πιο α~μαντo μέλος τ-ης οικογένειας των Κορν-ηλίων και του έόωσε το παρανόμι salvito, αντάξιο τ-ης βρώμικ-ης ζω~ς του.

60. 'Αρχιζε μια μάχ-η βασισμένος όχι τόσο στο σχε

όιασμό όσο στ-ην ευκαιρία και πολλές φορές αμέ

σως μετά το τέλος μιας πορείας και με το , ι , ι t' ,

χεφοτερο καφο, οταν κανενας οεν μπορουσε να

προβλέψει παρόμοια κίν-ησ-η. Μόνο στα τελευταία χρόνια έγινε κάπως βραόυκίν-ητος, συνειό-ητοποιώντας πως όσο πιο πολλές νίκες κέρόιζε, τόσο

λιγότερο όάμαζε τ-ην τύχ-η και πως όεν ~ταν ~ , ~, , λλ" , ουνατο να κεροισει το σο πο α απο τις επιτυχιες

, θ ' 'λ του, ωστε να αντιστα μισει τις απω ειες μιας

~ττας. Ποτέ του όεν άφ-ηνε τον -ηττ-ημένο εχθρό να ανασυνταχθεί. Συνέχιζε τ-ην καταόίωξ-η, ώσπου να

του προκαλέσει πανικό. 'Οταν -η μάχ-η ~ταν αμφίρροπ-η, συν~θιζε να όιώχνει μακριά από το


, 'λ " στρατο τα α ογα, και το ΠΡOσωπLΚO του ακομα ,

για να εξαναγκάσει τους άντρες του να κρατ~σoυν σταθερά ης θέσεις τους, μια και οεν θα μπορούσαν

να γλιτώσουν με Τ'Υ) φυγ~. 61. Ίππευε ένα θαυμάσιο άλογο, του οποίου τα

πόοια έμοιαζαν σχεδόν ανθρώπινα. Οι οπλές του , , " θ' ζ θ' 'Υ)ταν σχισμενες κατα τροπο που υμι αν αν ρω-

πινα Οάχτυλα. Το άλογο αυτό είχε γενν'Υ)θεί στο ~, 'Ο' , , 'λ oLκο του ΧΤ'Υ)μα . ι μαντεις ειχαν πει οη το α ογο

'θ ' β λ' , αυτο α εχει για κα α αρ'Υ) του τον κατακτ'Υ)Τ'Υ) του

κόσμου . Και γι' αυτό το έθρεψε με ιοιαίτερ'Υ) φροντίοα και πρώτος αυτός το καβαλίκεψε, καθώς αυτό ποτέ οεν οέΧΤ'Υ)κε άλλο καβαλάρ'Υ). Αργότερα αφιέρωσε ένα άγαλμά του μπροστά στο ιερό Τ'Υ)ς ΑφροΟίΤ'Υ)ς.

62 'Ο ' "~, . ταν ο στρατος του υποχωρουσε, αυτος σχεσον

μόνος του αποκαθιστούσε Τ'Υ)ν παράταξ'Υ) φράζο-ντας στους στραηώτες το ορόμο Τ'Υ)ς υποχώΡ'Υ)σ'Υ)ς και πολλές φορές αρπάζοντάς τους από το λαιμό, για να τους υποχρεώσει να ανημετωπίσουν τον

εχθρό. Μάλιστα όταν κάποτε ο στρατός του βρέ-

θ 'λ ' λ'θ ' , 'Υ)κε σε μεγα ο πανικο, απει 'Υ) 'Υ)κε απο εναν

σ'Υ)μάιοφόρο, τον οποίο προσπάθ'Υ)σε να σταματ~σει , ενώ ένας άλλος του άφ'Υ)σε στα χέρια Τ'Υ)

σ'Υ)μαία . 63. Η παΡΡ'Υ)σία του οεν ~ταν λιγότερο σ'Y)μανηκ~, κι

αυτό το βεβαιώνουν καλύτερα συγκεκριμένα περι-"Ο' " Φ' σταηκα. ταν υστερα απο Τ'Υ) μαχ'Υ) των αρσα-

λ '~ λ' , , ων εσωσε εντο Ύ) στο στρατο του να προχωΡ'Υ)σει

στ'Υ) Μ. Ασία, ενώ ο ίοιος περνούσε τον Eλλ~σπo-, 'λ ' , Λ ' ντο με ενα μικρο ποιο, συνανΤ'Υ)σε το ευκιο

Κάσσιο , Τ'Υ)ς αντίθεΤ'Υ)ς παράταξ'Υ)ς , με οέκα εξοπλισμένα πλοία· τότε αντί να πρoσπαθ~σει να

ΙΟ"Υ' ΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ 71

ξεφύγεL, π~γε κατά πάνω στον Κάσσω XIXL τον υποχρέωσε να παρα80θεΙ Ο Κάσσως ζ~ΤΎ)σε συγνώμΎ) XIXL ο Καίσαρας τον ανέβασε στο πλοίο του .

64. ΣΤΎ)ν Αλεξά~ρεLα, σε μLα σηγμ~ που έκανε ,~ Ι Ι Ι ι

εφοοο σε μLα γεφυρα, αναγκασΤΎ)κε, κατω απο ΤΎ)ν

πίεσΎ) του εχθρού, να μπεL σε μLα μLΚΡ~ βάρκα. KL όταν έπεσαν σΤΎ)ν L8LIX βάρκα πολλοί άλλοι, ο Καίσαρας ρίΧΤΎ)κε σΤΎ) θάλασσα XIXL αφού κολύμΠΎ)σε ~ ι β ι ι ι λ ι oLIXXOaLIX Ύ)ματα, εφτασε στο κονηνοτερο π οω,

κρατώντας ψΎ)λά έξω από το νέρό το αΡLστερό του χέΡL, YLIX να μΎ) βραχούν μερικά έγγραφα που είχε πάνω του, ενώ τα ρούχα του τα κρατούσε με τα Μνηα, YLIX να μΎ)ν πέσουν λάφυρα στα χέΡLα των ΑLγυπτίων.

65. ΈΚΡLνε τους στραηώτες του όΧL με βάσΎ) τον ι " ,

προσωΠLΚΟ τους χαραΚΤΎ)ρα, ουτε ΤΎ)ν πεΡLουσLα

τους, αλλά με βάσΎ) αποκλεισηκά ΤΎ)ν παλικαΡLά τους XIXL τους μεταχεφLζόταν με ίσΎ) αυσΤΎ)ρόΤΎ)τα XIXL εΠLείκεLα. Δεν τους έβαζε ποτέ χαλLνό, παρά

ι ι θ ι ΤΙ ι μονον μπροστα στον εχ ρο . οτε απαLτουσε

ι θ ι Π ι ~ ι αυσΤΎ)ΡΎ) πεL ΙXPXLIX. οτε οεν ανακοινωσε ΤΎ)ν

ώρα ΤΎ)ς πορείας ~ ΤΎ)ς μάχΎ)ς, αλλά κρατούσε τους στραηώτες του άγρυπνους XIXL σε ετοψόΤΎ)τα να βα8ίσουν ξαφνLκά κατά του εχθρού , ΟΠΟLα8~ποτε σηγμ~ το θελ~σεL. Χτυπούσε συναγερμό ακόμα και όταν 8εν ~ταν ανάγΚΎ), L8Lαίτερα σε Ύ)μέρες με άσχΎ)μο καφό ~ σε γLορτές. ι Αλλοτε τους προεL-~ ι ι ι λ θ ι ι οοποωυσε οη επρεπε να τον ακο ου ουν απο

κοντά , οπότε εκείνος γλLστρούσε κρυφά, Ύ)μέρα ~ νύχτα, XIXL αύξανε ΤΎ)ν πορεία YLIX να κουράσεL εκείνους που αργοπορούσαν.

66. ι Οταν κάποτε κατocτρόμαξαν, επεL8~ κυκλοφόΡΎ)-

72 ΓΑ' Ι 'ΟΣ ΣΟίΗΤΩΝΙΟΣ

σαν φ~μες ότι ο εχθρός ~ταν μεγαλύτερος σε αριθμό , ο Καίσαρας τους ενθOCρρυνε όχι αρνούμε

νος ~ μειώνοντας τη σημασία του εχθρού , αλλOC Ι ξ Ι Ι ψΙ

απεναντιας επαυ ανοντας ακομα και με εματα

Ι ~ 'Ε Ι Ι Ι τον κινουνο . τσι οταν καποτε περιμεναν πανι-

ΚOβλημ€νOΙ την OCφιξη του Ιούβα, καλώντας τους σε στρατιωτικό πρoσκλητ~ριo τους είπε: «σας

πληροφορώ ότι σε λίγες ημέρες περιμένουμε τ"ην OCφιξη του βασιλιOC με Βέκα λεγεώνες πεζών, με

τριOCντα χιλιOCΒες ιππείς, με εκατό χιλιOCΒες ελα-Ι λ Ι Ι λ ' Γ ' φρα οπ ισμενους και τριακοσιους ε εφαντες. ι

Ι 'ψ λ Ι Ι Ι Ι αυτο ας πα ουν οιπον μερικοι να ρωτουν σχετικα

κι ας πιστέψουν μόνον σ' εμένα που έχω σαφείς

πληροφορίες. ΔιαφορετικOC θα Βώσω εντoλ~ να τους επιβιβOCσουν στο πιο παλιό πολεμικό πλοίο

κι ας τους πOCει, όπου φυσ~ξει ο OCνεμος». 67 . Δεν πρόσεχε τα μικροπαραπτώματα των στρα-

, " ~ , τιωτων του και κατα κανονα οεν τους τιμωρουσε,

αλλOC παρακολουθούσε OCγρυπνα τους λιποτOCκτες , ι "

-η τους στασιαστες και τους τιμωρουσε αυστηρα .

Σ ' 'λ "λλ Ι β Ι Ι Μ Ι ο α τ α α εκανε στρα α ματια. ερικες

φορές πOCλι , ύστερα από κOCποια μεγOCλη νίκη, τους 'λ Ι 'λ Ι απα ασσε απο ο ες τις υποχρεωσεις και τους

έΒινε πλ~ρη ελευθερία για γλέντια . Και καυχιόταν Ι Ι λ Ι θ Ι

πως οι αντρες του μπορουσαν να πο εμουν αυμα-

σια, ακόμα και αν ~ταν αρωματισμένοι. Στις συγκεντρώσεις απευθυνόταν στους OCντρες του όχι

με την προσφών-ηση «στρατιώτες» αλλOC με την περισσότερο κoλακευτικ~ «συμπολεμιστές». Τους

ψρόντιζε πOCντα και τους εφοΒίαζε με καλOC όπλα, στολισμένα με α~μι και χρυσOCφι, τόσο για επί

Βειξη , όσο και για να τα προσέχουν στη μOCχ-η ,

υπολογίζοντας την αξία τους . Αγαπούσε τους

ΙΟΥ ΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑ Ρ 73

, 'λ'" θ στρατιωτες του τοσο πο υ, που οταν εμα ε την

καταστρoφ~ του Τιτούριου64 άφ"f)σε γένεια και μαλλιά να μεγαλώσουν και όεν τα έκοψε, παρά μόνον όταν π~ρε ExSLX"f)cr"f).

68 Μ ' " Ι . ε τον τροπο αυτο τους εκανε περισσοτερο αφο-

, ~ , , λ' σιωμενους στα σικα του σuμφερoντα και πο υ γεν-

ναίους. 'οταν άρχισε τον εμφύλιο πόλεμο, ο κάθε εκατόνταρχος σ' όλες τις λεγεώνες προσφέρθ"f)κε

να εξασφαλίσει έναν ιππέα με όικά του έξοόα και οι στρατιώτες και ως άτομα και ως σύνολο προσέφεραν τις υΠ"f)ρεσίες τους χωρίς πλ"f)ρωμ~ και

, , λ β' λ' χωρις crLT"f)pEcrLO, ανα αμ ανοντας οι π ουσιοτε-ροι τα έξοόα των φτωχών. Σ' όλ"f) T"f) μακροχρόνια

, 'λ λ' , , πορεια των εμφυ ιων πο εμων κανενας απο τους

στρατιώτες του όεν λιποτάΧΤ"f)σε και πολλοί από εκείνους που πιάσΤ"f)καν αιχμάλωτοι αρν~θ"f)καν T"f)V ελευθερία τους, όταν τους T"f)V προσέφεραν με αντάλλαγμα T"f)V υπόσχεσ"f) να πoλεμ~σoυν κατά του Καίσαρα. γι , , , Ι ,

1 πεφεραν T"f)V πεινα και τις κακουχιες, ειτε "f)ταν λ ' , λ ' ,

πο ΙΟΡΚ"f)μενοι ειτε πο ΙΟΡΚ"f)τες, με TOcr"f) καρτε-, , Π' ,~ λ

ρια, που οταν ο ομΠ"f)ιος τους εΙσε crT"f)V πο ιορ-

κία του Δυρραχίόυ με ένα εί?ος ψωμιού, που το είχαν φτιάξει από χόρτα, είπε ότι πολεμούσε με άγρια θ"f)ρία. Και όιέταξε να το απομακρύνουν από

, ~ , μπροστα του, για να μ"f)ν το σουν οι στρατιωτες

του, επειό~ φοβ~θ"f)κε πως"f) αντoχ~ καΙ"f) καρτερικόΤ"f)τα του αντιπάλου τους θα τους έσπαζε το "f)θικό .

Τ ' θ λ' λ" , ο ποσο αρρα εα πο εμουσαν φαινεται και απο

το γεγονός ότι, όταν όέΧΤ"f)καν T"f) μoναόικ~ τους ~ττα στο Δυρράχιο, επέμειναν να τψωρ"f)θούν και Κ ' θ' θ " ο αισαρας αισ αν "f)XE οτι επρεπε να τους παΡ"f)-

74 rΑ · Ι ·ΟΣ ΣΟΤΗΤΩΝΙΟΣ

γoρ~σει αντί να τους τιμωρ~σει. Σε άλλες μάχες κατανίκησαν τρομερά ανώτερές τους εχθρικές δυνάμεις με ελάχιστες δικές τους. Έτσι μια

κοόρτ'Υ) (διμοιρία) Τ'Υ)ς έΚΤ'Υ)ς λεγεώνας , που υπ ε-ζ ' Ι Ι Ι Ι λ Ι

ρασπι οταν ενα οχυρο, κραΤ'Υ)σε τεσσερις εγεω-

νες του ΠομΠ'Υ)ίου για πολλές ώρες , παρόλο που 'λ Ι Ι Ι β/λ Ο οι τουςειχαν τραυματιστει απο τα ε 'Υ) του

εχθροό . Εκατόν τριάντα χιλιάδες βέλ'Υ) μαζεότ'Υ)καν μέσα στο οχυρό. Και δεν είναι να απορεί κανένας, όταν αναλογίζεται τα ατομικά κατορθώματα

του εκατόνταρχου Κάσσιου Σκαίβα ~ του στρα-Ι ΓΙ Α 'λ Ι Ι τιωτ'Υ) αιου κι ιου , για να περιοριστουμε μονο

σ' αυτοός. Ο Σκαίβας με βγαλμένο το ένα του ι f , ,

ματι, τραυματισμενος στο μ'Υ)ΡΟ και στον ωμο και

ι ι " ι με πανω απο εκατον εικοσι τρυΠ'Υ)ματα σΤ'Υ)ν

I~ Ι λ Ι 'λ ασπιοα του συνεχισε να φυ αει Τ'Υ)ν πυ 'Υ) του οχυ-

ροό, Τ'Υ)ς οποίας του είχαν αναθέσει Τ'Υ) φόλαξ'Υ). Ο Γάιος Ακίλιος στ'Υ) ναυμαχία Τ'Υ)ς Μασσαλίας άρπαξε Τ'Υ)ν πρόμνΎ) ενός εχθρικοό πλοίου και όταν του έκοψαν το δεξί χέρι, ανταγωνιζόμενος στο παράδειγμα τον Έλλ'Υ)να ~ρωα Κυναίγειρο, ανέβ'Υ)κε στο εχθρικό πλοίο τραβώντας το με Τ'Υ) λαβ~ Τ'Υ)ς ασπίδας του .

69. Μέσα στα δέκα χρόνια που διάρκεσαν οι Γαλατικοί πόλεμοι δε σΎ)μειώθ'Υ)κε καμιά στάσ'Υ). Στ'Υ) διάρκεια των εμφυλίων πολέμων σΎ)μειώθΎ)καν

~ Ι Ι λλ Ι Ι Ι σποραοικες στασεις , α α γΡ'Υ)γορα οι στασιαστες

επαν~λθαν στα καθ~κoντά τους. Και αυτό οφείλεται όχι τόσο σΤ'Υ)ν επιείκεια όσο στο κόρος του

αΡΧ'Υ)γοό , γιατί ποτέ δεν υποχωροόσε σε τέτοιες περιπτώσεις. Αντίθετα τους αντιμετώπιζε με θάρρος . Διέλυσε ολόκλ'Υ)Ρ'Υ) Τ'Υ)ν ένατ'Υ) λεγεώνα

μπροστά σΤ'Υ)ν Πλακεντία, παρόλο που ο Πoμπ~-

ΙΟΎ'ΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ 75

ιος βρισκόταν ακόμα στο πεοίο Τ"1)ς μάχ"1)ς, ξαναπαίρνοντάς Τ"1)ν τελικά με απροθυμία και μόνον

uστερα από ταπεινωηκές παρακλ~σεις και επιμέ-/ /

νοντας σΤ"1)ν ημωρια των "1)γετων .

70. ΣΤ"1) Ρώμ"1) πάλι, όταν οι άντρες Τ"1)ς οεκάΤ"1)ς λεγεώνας οιαμαρτuρονταν ζ"1)τώντας Τψ απόλυσ~ τους και ης αμοιβές τους και απειλοuσαν τους

/ / , /λ ~/ παντες και τα παντα, σε σηγμ"1) που "1) πο "1) κινου-

/ / /λ Α / νευε, μαινοταν τοτε ο πο εμος σΤ"1)ν φΡΙΚ"1), ο

Καίσαρας οεν οίστασε, παρά ης συμβουλές των 'λ / / φι ων του, να παρουσιαστει μπροστα τους και να

τους oιαΛUσει. Με μια μόνο λέξ"1), προσφωνώντας , Ι, , τους ((κυριτες» ανη ((στραηωτες», τους συγκε-

/ λ / / ξ ντρωσε ευκο α γυρω του και τους υπετα ε σΤ"1)

θ /λ / Ε / / / ε "1)σΎ) του. κεινοι του απανΤ"1)σαν πως "1)ταν

((στραηώτες» και επέμειναν να τον ακoλoυθ~σoυν

στψ AφρLΚ~, παρόλο που ο ίοιος ο Καίσαρας , / / Α /

αρνιοταν ταχα ης υΠ"1)ρεσιες τους. κομα και

, " ι σΤ"1)ν περιπτωσ"1) αυΤ"1) ημωΡ"1)σε τους περισσο-

, ι " τερο ανυπακουους με Τ"1) στεΡ"1)σ"1) του ενος τριτου

του μεριοίου τους από Τ"1) λεία και Τ"1) n που ζ

/ , , προορι οταν. γι αυτους.

71. Ακόμα και ως νέος ο Καίσαρας έοειξε όη οεν στερείται Τ"1)ς οφειλόμεν"1)ς πίσΤ"1)ς και αφοσίωσ"1)ς στους εξαρτόμενους απ' αυτόν. Υπεράσπισε το

Μ /θ /, / , ασιν α, ενα νεο αριστοκραηΚ"1)ς καταγωnς,

εναντίον του βασιλιά. Ιέμψα, με τόσο πάθος, που

σε μια σηγμ~ ανηοικίας άρπαξε από τα γένεια τον Ιοuβα, γLO του βασιλιά. /Οταν"1) Σύγκλ"1)τος

κ~ρυξε το Μασίνθα υπoτελ~ φόρου στο βασιλιά, ο Κ ' / / / /θ λ αισαρας τον εσωσε απο εκεινους που "1) ε αν να

τον απαγάγουν και τον έκρυψε για μερικές "1)μέρες στο σπίη του.65 Όταν έλ"1)ξε "1) θ"1)τεία του ως

76 ΓΑ·Ι ·ΟΣ ΣΟ1ΉΤΩΝΙΟΣ

πραίτορα, αναχωρώντας για ΤΎ)ν Ισπανία π~ρε ζ ' , Ι ,

μα ι του το νεαρο στο φορεLO TOt' , χωρις να το ανηλΎ)φθεί το πλ~θoς που είχε φτιr.υει εκεί για να

τον απoxαφετ~σει , ούτε και οι ~'αβ80ύxoι. 72. Τους φίλους τους φρόνηζε με πoλλ~ λεπτόΤΎ)τα

και σύνεσΎ). Όταν ο ΓάLOς Όππιος, που τον ,~ , ξ'~ , , ,

συνοοευε σε ενα τα ιοΙ του μεσα απο αγριες και

~ ,~ " ξ 'Κ ' οασωοεις περιοχες, αρρωσΤΎ)σε α.φνικα, ο αισα-

ρας του έ8ωσε το μόνο καταφύγιο που υπ~ρxε και ο ί8LOς κoιμ~θΎ)κε έξω στο χώμα. Και ακόμα όταν π~ρε ΤΎ)ν εξουσία, προώθΎ)σε μερικούς από τους 'λ 'ξ , " φι ους του στα ανωτερα α ιωματα κι ας Ύ)ταν απο

, , Κ ' , • ταπεινΎ) καταγωγΎ). ι οταν τον επεκριναν γι

αυτό, 8~λωσε όη αν σΤΎ)ν υπεράσπισΎ) ΤΎ)ς τιμ~ς του τον είχαν βOΎ)θ~σει λΎ)στές και φονιά.8ες, θα

, " I~ συμπεριφεροταν και απενανη τους με τον LoLO τρόπο.

73. Ταυτόχρονα ποτέ του 8εν 8Ύ)μLOύργΎ)σε τόσο σκλΎ)ρές εχθρόΤΎ)τες, που 8εν θα του ~ταν εύκολο να. ης παραμερίσει, όταν θα του 8ινόταν Ύ) ευκαι

ρία. Παρόλο που ο Γά.ιος ΜέμμLOς είχε βγά.λει

πολύ καυσηκούς λόγους εναντίον του, στους

οποίους είχε απαντ~σει ο Καίσαρας με τψ ί8ια , 'ξ λ' Μ' καυσηΚΟΤΎ)τα, υποσΤΎ)ΡΙ ε τε ικα το εμμιο

Ψ , , , 'Ο · σΤΎ)ν υπο Ύ)φLOΤΎ)τα του για ΤΎ)ν υπατεια. ταν ο

Γ ' Κ 'λβ " 'ψ , αιος α ος, αφου ειχε γρα ει ενανηον του τα

υβρισηκά. επιγρά.μματα, ζ~ΤΎ)σε 8ιαμέσου φίλων

του να συμφιλιωθεί, ο Καίσαρας πρώτος και με

8ικ~ του θέλΎ)σΎ) του έγραψε. Τον Βαλέριο Κά.τουλλο,66 που όπως ο ί8ιος ο Καίσαρας παρ α-~, , Ι Ι ,

οεΧΤΎ)κε οη τα ΠΟΙΎ)ματα του ενανηον του

Μαμούρρα67 αποτέλεσαν γι' αυτόν αιώνια στίγ

ματα , 8ε 8ίστασε να τον καλέσει σε τραπέζι ΤΎ)ν

ΙΟιΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ 77

ίόια μέρα που ο ΠOΙΎJτ~ς του ζ~ΤΎJσε συγνώμΎJ, συνεχίζοντας έτσι ΤΎJν φιλία που είχε με ΤΎJν οικο

γένεια του ΠOΙΎJΤ~ . 74. Ως προς το θέμα ΤΎJς εκόΙΚΎJτικόΤΎJτας ~ταν από

ΤΎJν φύσΎJ του μάλλον μαλακός. ι Οταν έπιασε τους πειρατές, που τον είχαν αιχμαλωτίσει, τους σταύ

ρωσε όπως τους το είχε υποσχεθεί , αλλά όιέταξε

πρώτα να τους στραγγαλίσουν . Ποτέ όεν εγκατέ

λειψε ΤΎJν ιόέα να βλάψει τον Koρν~λιo ΦαγίΤΎJ, επειό~ παρακολουθούσε τις κιν~σεις του τότε που

~ταν προγραμμένος από το Σύλλα και κρυβόταν

άρρωστος και του ζΎJτoύσε μεγάλα ΧΡΎJματικά ποσά για να μΎJν τον προόώσει. ι Οταν ανακάλυψε

πως ο όούλος και γραμματέας του Φιλ~μων είχε υποσχεθεί στους εχθρούς του να τον όΎJλΎJΤΎJριάσει, απλά τον θανάτωσε χωρίς να τον υποβάλει σε βασανιστ~ρια . ι Οταν κλ~θΎJκε ως μάρτυρας κατά του Πόπλιου Κλώόιου, του εραστ~ ΤΎJς συζύγου

Π ι ι

του oμΠΎJιας, που καΤΎJγoρoυνταν και για ιερο-

συλία, ό~λωσε πως όεν είχε κανένα συγκεκριμένο ι Ιλ ι ι Α λ Ι

στοιχειο, παρο ο που τοσο ΎJ μανα του υΡΎJ ια

όσο και ΎJ αόερφ~ του Ιουλία είχαν όώσει με όρκο , ,ι, Ι ι

συγκεκριμενα στοιχεια πανω σ αυΤΎJ ΤΎJν υπο-

θεσΎJ. Και όταν ρωτ~θΎJκε γιατί τότε χώρισε με Ιζ ι ι r ι ι

ΤΎJν συ υγο του , απανΤΎJσε: « ιατι πιστευω πως

Ιλ ι ι ~ ι ~ ι τα με ΎJ ΤΎJς οικογενειας μου οεν ειναι ουνατον να

β ι ι ψι ι λΙ τα αρυνουν ουτε υπο ιες ουτε εγχ ΎJματα» .

7 5. Μετριοπάθεια και θαυμαστ~ επιείκεια έόειξε τόσο κατά ΤΎJ όιάρκεια των εμφύλιων πολέμων ι ι ι Ε ι Π ι ~ οσο και ΤΎJν ωρα ΤΎJς νΙΚΎJς. νω ο oμΠΎJιoς οια-

κ~ρυσσε πως θα μεταχειριζόταν ως εχθρούς εκείνους που όεν θα έπαιρναν όπλα για να υπερασπίσουν ΤΎJν πόλΎJ , ο Καίσαρας όιακ~ρυξε πως όσοι θα


έμεναν ουδέτεροι και δεν θα προχωρούσαν σε καμιά. παρά.ταξ"Υ), θα τους υπολόγιζε μεταξύ των

φ(λων του. Επέτρεψε σε όλους εκεενους, που με , Π Ι Ι , ,

ΣUστασ"Y) του ομΠ"Υ)ιου τους ειχε ονομασει εκατο-

, 'λ' ~ νταρχους, να περασουν στο αντιπα ο στρατοπεσο.

'Ο ζ' , ,~ ταν συ "Υ)τουσαν τους ορους παρασοσ"Υ)ς σΤ"Υ)ν

ισπανικ~ πόλ"Υ) lλέΡδα και ενώ οι ΣUζ"Y)τ~σεις ΣUνεχεζονταν φιλικά., ξαφνικά. ο Αφρά.νιος και ο Πετp~ιος ά.λλαξαν στά.ση και σκότωσαν όλους τους

στρατιώτες του Κα(σαρα, που βρέθ"Υ)καν στο στρατόπεδό τους. Ο Καεσαρας δεν τους μιμ~θ"Y)κε. ΣΤ"Υ) μά.χ"Υ) των Φαρσά.λων φώναζε: «ΛυΠ"Υ)θείτε τους σuμπoλίτες σας». Και ύστερα επέτρεψε στον

θ ' , "'θ λ ' κα ενα στρατιωΤ"Υ) του να σωσει οποιον"Υ) ε ε απο

θ ' Κ" , τους εχ ρους του. αι ειναι σιγουρο πως κανενας

από τους οπαδούς του ΠομΠ"Υ)ίου δεν έχασε Τ"Υ) ζω~ του μετά. Τ"Υ) μά.χ"Υ) , εκτός από τον Αφρά.νιο, το Φ , 'Λ' Κ' Π ' αυστο και το νεαρο ευκιο αισαρα. ιστευε-

, ,~ 'θ ται πως κι αυτοι ακομα σεν σκοτω "Υ)καν με Τ"Υ)

θέλ"Υ)ση του Καεσαρα, παρόλο που οι δύο πρώτοι , ~ , " λ '

Π"Υ)ραν για σευτεΡ"Υ) φορα τα οπ α εναντιον του,

αφού τους είχε χαρίσει Τ"Υ) ζω~, ενώ ο Λεύκιος Καίσαρας σκότωσε με ά.γριο τρόπο όχι μόνο τους δούλους και τους απελεύθερους του Καίσαρα,

αλλά. και τα ά.γρια θ"Υ)ρία που τα είχε πpoμ"Y)θεuτεί ,~ "~

Ο Loιος, για να τα παρουσιασει στον ιπποσρομο.

Στα τελευταία του χρόνια έφτασε στο σ"Υ)μείο να 'ψ "λ ' ~" , επιτρε ει σ ο ους οσους σεν ειχαν τυχει συγνω-

μ"Υ)ς, να γυρίσουν σΤ"Υ)ν Ι ταλία και να αναλά.βουν

αξιώματα και δΙOLΚ~σεις στο στρατό . Ο (διος έσΤ"Υ)σε τα αγά.λματα του Λεύκιου Σύλλα και του

Π " "λ' ομΠ-Υμου που ειχαν γκρεμιστει απο το αο.

'Ύστερα από αυτό, αν αντιλαμβανόταν κά.ποια

ΙΟιΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ 79

, ~ ,~ , " επικινουνιχ σχεοιιχ ενιχνηον του 'Υ) ιχν ιχκουγε συκο-

ι ι Ι , φιχνηες γιιχ το προσωπο του, προτιμουσε νιχ ης

6 ' , , ~,

ιχπο ιχρρυνει κιχι οχι νιχ πιχρει εΚΟΙΚ'Υ)σ'Υ).

Έτσι 8εν 8εχότιχν νιχ ιχσχολ'Υ)6εί σοβιχρOC με ης , λ' ,

σuνωμoσιες που ιχποκιχ υπτοντιχν ουτε κιχι με ης

, 'Α λ' , , νυχτερινες σuγκεντρωσεις. π ιχ εκιχνε γνωστο

, , ζ 'λ ' με ιχνιχκοινωσ'Υ) πως τιχ γνωρι ε ο ιχ κιχι πιστευε

πως ~τιχν ιχρκετό νιχ κιχτιχγγέλλει 8'Υ)μόσιιχ ιχυτούς , λ ' ,

που τον σuκoφιχντoυσιχν, γιιχ νιχ κ εισουν το στομιχ

τους, χωρίς νιχ πocρει κιχνένιχ μέτρο ενιχντΙον τους. 'Ε ~ , , , , Α'λ

τσι οεν Π'Υ)ρε μετριχ ουτε ενιχνηον του υ ου

Κ , λ β λ ' , , , ιχικινιχ γιιχ το ι ε ογριχφ'Υ)μιχ του, ουτε ενιχνηον

του Πι60λά.ου γιιχ τους υβρισηκούς του στίχους.

76. 'Υ στεριχ ιχπό όλιχ ιχυτoc, ocλλες του πρocξεις κιχι

λόγιιχ ιχνέτρεψιχν τrιν πλocσηγγιχ κιχι επέτρεψιχν νιχ

σχ'Υ)μιχηστεΙ 'Υ) γνώμ'Υ) πως κιχτιχχρOCσΤ'Υ)κε Τ'Υ)ν

ξ ' ,~, , Γ' , ε ουσιιχ κιχι επομενως οικιχιιχ σφιχΧΤ'Υ)κε . ιιχη οχι

μόνο 8έΧΤ'Υ)κε νιχ του γΙνουν πολύ μεγocλες ημές , , '" ~ , οπως 'Υ) συνεΧ'Υ)ς υπιχτειιχ , 'Υ) ιχιωνιιχ οικτιχτοριιχ κιχι

το ιχξίωμιχ του ημ'Y)Τ~ , το 8ικιχίωμιχ νιχ βocλει , , Ι, ι λ

μπροστιχ ιχπο το ονομιχ του τους ητ ους του ιχυτο-

, "λ 6 ' κριχτοριχ, του πιχτεριχ Τ'Υ)ς πο 'Υ) ς, νιχ τοπο εΤ'Υ)σει

, λ ' , , β λ'~ το ιχγιχ μιχ του ιχνιχμεσιχ σε κεινιχ των ιχσι ιιχοων

~ , '6 ' 6 ' κιχ ι ειοικο κιχ ισμιχ σΤ'Υ)ν ΟΡΧ'Υ)στριχ του ειχτρου .

ΑλλOC 8έΧΤ'Υ)κε νιχ του ιχπο8060ύν τιμές πέριχ ιχπό , , 6 ' , 6 ' εκεινες που επιτρεποντιχι σε ν'Υ)τους: χρυσος ρο-

νος στ'Υ) Συνέλευσ'Υ) του λιχού χιχι στο 8LΚιχστ~ρLO ,

τελετουργικό ocρμιχ κιχι φορεΙο γιιχ ης τελετές του

ιππο8ρόμου , νιχοί , βωμοί κιχι ιχγocλμιχτιχ 8Ιπλιχ σε , 6' 'λ' , λ κεινιχ των εων , ιερ'Υ) κ ιν'Υ) , ο ητ ος του στεφιχν'Υ) -

, , Λ ' ' λ φορου ιερειχ κιχι του ουπερκου κιχ ι τε ος το

" Ι Ι ι Σ ονομιχ του σε ενιχν ιχπο τους μ'Υ)νες. Τ'Υ)ν πριχγμιχ-

, ~ 'ξ ' λ ' ηκοτ'Υ)Τιχ οεν υπ'Υ)Ρ ιχν ητ οι κιχι ημες που νιχ μ'Υ)

,80 ΓΑ'Ι 'ΟΣ ΣΟ1ΉΤΩΝΙΟΣ

δέχτηκε -Ij να. μ'Yjν α.πένειμε στον εα.υτό του. Η Tp(T'Yj κα.ι 'Yj τέτα.ΡΤ'Yj υπα.τεία. του -Ιjτα.ν τυπικές,

, ξΙ ~ Ι Ι Ι για.τι το α. ιωμα. του οικτα.τορα. που ειχε πα.ρει

rxUT-lj Τ'Yjν ίδια. περίοδο του εξα.σφά.λιζε όλες τις ξ Ι Α Ι ~Ι Ι Ι Ι

ε ουσιες. κομα. στα. ουο α.υτα. χρονια. α.ντικα.τε-~,ι ,

στησε τους ουο υπα.τους με τον εα.υτο του στους

τρεις τελευτα.(ους μ-ljνες. Στο διά.στημα. α.υτό, , λ" ~, ό εκα.νε εκ ογες μονο για. Ο'Yjμα.Ρχους κα.ι α.γορα.ν -μου ς των πλ'Yjβε(ων, ενώ διόριζε επά.ρχους α.ντ( για. πρα.(τορες στ'Yj δια.κυβέρν'Yjσ'Yj Τ'Yjς πόλ'Yjς κα.τά.

, '0 ' 'θ ξ , Τ'Yjν α.πουσια. του. τα.ν κα.ποτε πε α.νε α.φνικα.

ένα.ς ύπα.τος Τ'Yjν πα.Ρα.μον-lj Τ'Yjς Πρωτοχρονιά.ς, έδωσε T'Yj θέσ'Yj που χ-ljρεψε για. λεγες μόνο ώρες σε

, ζ' κα.ποιον που του το ΎjΤ'Yjσε.

Με Τ'Yjν (δια. πα.Ρά.βλεψ'Yj του νόμου κα.ι των δια.δι

κα.σιών ονόμα.ζε ά.ρχοντες για. πολλά. χρόνια.. ΕμπιστεύΤ'Yjκε τα. εμβλ-ljμα.τα. των υπά.των σε ~, , ( ,~,

οεκα. πρω'Yjν πρα. τορες κα.ι εκα.νε οεκτους στ'Yj

λα.'Lκ-lj Συνέλευσ'Υ) α.νθρώπους που τους ε(χε ο (διος ~, ~ , Ρ 'λ' • οωσει οικα.ιωμα.τα. ωμα.ιου πο LT'Yj, κα.ι σ ορι-

σμένες περιπτώσεις 'Yjμιβά.Ρβα.Ρους Γα.λά.τες. Ε-, "

μπιστευΤ'Yjκε το νομισμα.τοκοπειο κα.ι Τ'Yjν εισπρα.-

ξ'Yj δ'Yjμόσιων εσόδων στους δούλους του κα.ι α.νά.θεσε Τ'Yjν επ(βλεψ'Yj κα.ι διο(κ'Yjσ'Υ) των τριών λεγεώνων που ά.φ'Yjσε σΤ'Yjν Αλεξά.νδρεια. σε ένα.ν

" 'Ρ , Ι ευνοουμενο του, ονομα.τι ουφιο, που 'Yjτα.ν γιος

ενός δικού του α.πελεύθερου. 77. Δεν -Ιjτα.ν λιγότερο υπεροπτικές κα.ι οι δ'Yjμόσιες

δ'Yjλώσεις του, όπως πα.ρα.δ(δει ο Τ(τος 'Αμπιος:68 'λ ' Π λ ' ~, , " ε εγε «οτι 'Yj ο ιτεια. οεν 'Yjτα.ν τιποτα., 'Yjτα.ν ενα.

όνομα. χωρ(ς σώμα. κα.ι μορφ-lj· ότι ο Σύλλα.ς που επέβα.λε Τ'Yjν δικτα.τορ(α. -Ιjτα.ν α.γρά.μμα.τος ότι οι ά.νθρωποι οφε(λουν τώρα. να. είνα.ι περισσότερο

Ο Μάρκος Avτώνιoς στην χηδΗIχ του KIΧ{σlΧpα.

ΙΟΤΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ 81

( 'θ' ., προσεκηκο , OTOCV ocπευ UVOVTOCL σ OCUTOV κocι πως το λόγο του πρέπει voc τον θεωρούν νόμο. Κι ~Tocv

, 'λ Ψ' , , , τοσο μεγoc ΎJ ΎJ υπερο LOC του, ωστε OTOCV κocποτε ένocς οιωνοσκόπος ocνέφερε με τρόμο όη βρέ~ΎJκε

" , t" Κ' 'ό-'-ιερο σφocγιο χωρις κocροιoc, ο ocισocρocς ειπε τΙ οι

οιωνο( θoc tLvoct πιο ευνο-';κοί ότocν το θελ~σει ο ίδιος κocι δεν πρέπει voc θεωΡΎJθε( κocκό σΎ)μιχδι, ocv , ζ' t" t" tvoc ωο οεν εχει κocροιoc».

78. Οι πριχξεις που ξεσήκωσocν tBtocLTtpoc το τρομερό , Ρ' ( , 'λ μισος των ωμocιων tVOCVT ον του ΎJTOCV οι ocκο ου-

θες. 'OTocv ΎJ Σύγκλ ΎJτoς ως σώμoc ξεκ(νΎJσε voc τον επισκεφθεί με ένoc πλ~θoς ημΎJηκιχ θεσπίσμocτoc γι' ocυτόν, ο Κoc(σocρocς τους δέΧΤΎJκε μπροστιχ στο νocό ΤΎJς Γενέτειρocς Aφρoδ(ΤΎJς χωρίς voc σΎ)κωθεί ocπό ΤΎJ θέσΎ) του. Μερικοί λένε πως ότocν ο Κoc(σocρocς επιχε(ΡΎJσε voc σΎ)κωθεί, τον κριχΤΎJσε κιχτω ο Koρν~λιoς Βιχλβος. 'Αλλοι υπoσΤΎJρίζoυν πως δεν , " ( λλ' 'θ ' εκocνε ποτε TtTOLOC κ νΎJσΎJ, oc oc ocνη tTOC κocτσου-φιocσε ότocν ο Γιχιος Τρεβιχηος του υπέδειξε όη , θ ' επρεπε voc σΎ)κω ει.

Αυτη του ΎJ πριχξΎJ θεωρ~θΎJκε εντελώς ocσuΥχώΡΎJΤΎJ, επειδ~ ο ίδιος ο Κocίσocρocς, ότocν σε κιχποιον

, θ' β , " ocπο τους ριocμ ους του περvωντocς μπροστoc ocπο

TOC θεωρε(oc των δΎJμιχρχων, εκνευρίστηκε τόσο λ ' t'" 'λ t' , ,

πο υ, επεΙoΎJ tvoc με ος του ΟΎJμocρχιocκου σωμoc-τος, ο Πόνηος Ακουίλocς, δεν σΎ)κώθΎJκε, ώστε κρocύγocσε: «ΩΡOCLOC λοιπόν, Ακουίλoc, ζ~τoc ξocνιχ

δΎJμοκρocτίoc, εσύ ένocς δ~μocρχος». Koct YLOC πολλές ΎJμέρες δεν μπορούσε voc δώσει υπόσχεσΎ) χωρίς voc

, , 'Ψ ΠOCΡOCΤΎJΡΎJσει: «ocv φυσικoc μου το επιτρε ει ο

Πόνηος Ακουίλocς».

79. Κοντιχ σ' ocUT~ την πρoσβoλ~ με ΤΎJν οποίoc έδειξε ΤΎJν πλ~ΡΎJ περιφρόνΎJσή του προς ΤΎJ ΣύγκλΎJΤo

82 ΓΑ - Ι -ΟΣ ΣΟΤΗΤΩΝΙΟΣ

πρόσθεσε XCXL μLα πράξΥ) ακόμα ΠLΟ μεγάλYJς αυθάaεLας, Κατά ΤΥ) aLilPXELCX των ΛαηνLκών Εορ-

'69 θ ' 'ζ 'λ' , των , κα ως TpLYUpL ε crT'YjV πο YJ αναμεσα σε ενα πλ~θoς με απίθανες εκaYJλώσεLς , κάΠΟLOς στεφάνωσε το άγαλμά του με aάφνLνο στεφάνL C'τολLσμένο με λευκ~ TCXLVLCX' όταν ο ό~μαρχoς ΕπίόLOς Μάρουλλος XCXL ο ΚαL~ηος Φλάβος έόωσαν

εντολές να αφαφεθεί YJ λευκ~ TCXLVLcx70 XCXL να φυλα-, ~, Κ ' , XLcrTEL ο ορασΤYJς, ο αLσαρας ανηταΧΤΎjκε και

τους καθαίρεσε, Ως aLκαLOλογία πρόβαλε, το όη

κακώς είχε εκλYJφθεί YJ λευκ~ TCXLVLCX ως όείγμα βασLλLκ~ς εξουσίας ~ όη ο ίaLος είχε πεΡLβλYJθεί με τόσες όόξες που ~ταν αaύνατo πλέον να TYJV αρνYJθεΙ Αλλά από ΤΥ) σηγμ~ αυτ~ XCXL μετά όεν μπορούσε να απαλλαγεί από TYJV XCXTYJyopLCX όη θέλYJσε να

, , λ ' 'λ παρεL τον ητ ο του μοναρχYJ, παρο ο που απα-

, λ ' , λ' ζ ντουσε σης συνε ευσεLς, οταν ο αος τον YJTW-κραύγαζε ως βασLλLά: «Είμαι Καίσαρας XCXL όΧL βασLλLάς», KCXL σης γLOρτές των Λουπερκαλίων,71 όταν ο ύπατος ΑντώνLOς προσπάθYJσε κατ' επα.-'λ Ψ ' θ' λ' , να YJ YJ να τον στεφανωσεL, κα ως μL ουσε απο το

β~μα , ο Καίσαρας έβγαλε το στεφάνL XCXL το έστεLλε στο ΚαΠLτώλLO , προσφορά στο ΜέγLστο 'APLcrTO Δία , Κυκλοφορούσε πλαηά YJ φ~μY) όη ο Καίσαρας είχε σκοπό να φύγεL προς το ΊλLO ~ TYJV Αλεξάνόρεια, παίρνοντας μαζί του το θYJσαυροφυλάκιο Τ'Yjς ΠόλYJς, εξαντλώντας με στρατολογία TYJV Ιταλία κι αφ~νoντας ΤΥ) aLoLXYJσΎJ ΤYJς ΠόλYJς στους 'λ Π ' " φι ους του , ως crTYJ "UVEXELCX, crTYJV αμεσως επο-

μενΥ) συνέλευσ'Yj ΤYJς Συγχλ~τoυ ο Λεύκιος Κόττας θα ανάγγελνε στο σώμα TYJV απόφασΥ) των όεκα-

101" ΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ 83

πέντε ιερέων των Σιβυλλικών βιβλίων πως είνα.ι γρα.μμένο στα. ιερά βιβλία. ότι τους Πάρθους θα. τους υπέτα.σσε μόνον ένα.ς βα.σιλιάς. Κα.ι γι' α.υτό

Κ " , 'λ ο α.ισα.ρα.ς επρεπε να. πα.ρει τον τιτ ο του

βα.σιλιά.

80. Η φ~μη α.υτ~ ~τα.ν εκείνη που έσπρωξε τους συνωμότες να. επισπεύσουν την α.πόφα.σ~ τους κα.ι να. φέρουν σε πέρα.ς τα. σχέόιά τους, για. να. μη όώσουν

'θ ' " τη σΥγκα.τα. εση τους σε μια. τετοια. προτα.ση.

Έτσι οι συνωμότες, που προηγουμένως κινού

ντα.ν σε χωριστές ομάόες των όύο ~ τριών α.τόμων, συνενώθΎ)κα.ν σε μια. ομάόα., α.φού ούτε οι λα.·ίκές μάζες ~τα.ν ικα.νΟΠΟΙΎ)μένες με την κα.τάστα.σΎ)

, 'λ ' , 'ξ' που επικρα.τουσε κα.ι ο οι κρυφα. Ύ) φα.νερα. ε εγει-

, 'ζ , ροντα.ν ενα.ντια. στην τυρα.ννια. κα.ι α.να. Ύ)τουσα.ν

προστάτες της ελευθερία.ς τους.

Ότα.ν έγινα.ν όεκτοί ξένοι σΤΎ) ΣύγκλΎ)ΤΟ, είχε α.να.ΡΤΎ)θεί μια. πινα.κίόα. που έγρα.φε: «ΓνωστοποίΎ)σΎ): να. μΎ) συγκα.τα.τεθεί κα.νείς να. όείξει το ΔΎ)μα.ρχείο στους νέους συγκλΎ)τικούς)). ΤΎ)ν ίόια.

, ~ , " εΠΟΧΎ) τρα.γουοιοντα.ν κα.ι οι πα.ρα.κα.τω στιχοι:

Ο Καίσαρας οδήγησε σε θρίαμβο τους Γαλάτες,

στη Σύγκλητο την ίδια τους οδήγησε.

Τις βράκες τους πετάξαν οι Γαλάτες

και φόρεσαν την κόκκινη συγκλητική χλαμύδα.

'Οτα.ν ο Κόιντος Μάξιμος, που ο Κα.ίσα.ρα.ς τον

είχε ορίσει για. τρεις μ~νες ύπα.το σΤΎ) θέση του, , θ' β~ , , εμπα.ινε στο εα.τρο κα.ι ο ρα. οουχος του α.να.γ-

γελνε ΤΎ)ν άφιξ~ του, όπως γινότα.ν συν~θως, μια.

γενικ~ κα.τα.κρα.υ~ ξεσΎ)κώθΎ)κε: «Μα. όεν είνα.ι , 'Σ ' λ' , υπα.τος α.υτος)). ΤΎ)ν πρωΤΎ) εκ ογη, μετ α. ΤΎ)ν

84 ΓΑ ' Ι-ΟΣ ΣΟΤΗΤΩΝΙΟΣ

καθαίρεσ'Υ) των Ο'Υ)μOCρχων Καισήηου και ΜOCρουλ

λου, βρέθ'Υ)καν πολλοί Ψ~φoι υπέρ των καθαφεμέ-, 'Κ' νων που τους προτειναν για υπατους. αΠΟLOς

έγραψε στ'Υ) βOCσ'Υ) του αγOCλματος του ΛεύΚLOυ Βρούτου: «ΜακOCρι να ζούσε ακόμα». Και στο OCγαλμα του Καίσαρα έγραψαν:

Ο Βρούτος, που έδιωξε τους βασιλείς,

είναι ο πρώτος ύπατος.

Α υτός, που έδιωξε τους υπάτους, είναι

ο τελευταίος βασιλιάς.

Π , 'ξ' 'θ ' ανω απο ε 'Υ)ντα ενω 'Υ)καν στ'Υ) συνωμοσια εν α-

, Κ ' , λ' , νηον του αισαρα, Τ'Υ)ς οποιας επικεφα 'Υ)ς 'Υ)ταν ο

ΓOCLOς ΚOCσσLOς,72 ο ΜOCρκος και ο Δέκιμος Βρού-

Σ 'ζ' , τος. Τ'Υ)ν αρχ'Υ) συ 'Υ)τουσαν αν επρεπε να τον

σκοτώσουν στο Πεοίο του 'Αρεως, όταν θα καλούσε ης φυλές να ψ'Υ)φίσουν , οπότε 'Υ) μια ομOCοα

θα τον έριχνε από Τ'Υ) γέφυρα,73 ενώ 'Υ) OCλλ'Υ) θα τον , ζ' , " θ' εσφα ε κατω απο αυτ'Υ)ν' 'Υ) αν α επρεπε να τον

, Ι 'O~" ,~ θ' χτυΠ'Υ)σουν σΤ'Υ)ν ερα 00 'Υ) σΤ'Υ)ν εισοοο του εα-

τρου. 'Οταν όμως ορίσΤ'Υ)κε μια συνέλευσ'Υ) Τ'Υ)ς Συγκλ ~τoυ για ης Ε ιοούς του Μ αρτ ίου (15 Μαρ-, ) 'Π" λ ' ηου στ'Υ) στοα του ομΠ'Υ)ιου , ευκο α τοτε προη-

μ~θ'Y)κε αυτός ο τόπος και ο χρόνος . 81. ΑλOCθευτα σ'Υ)μOCοια είχαν προαναγγείλει στον ίοιο

~ λ' Λ' , , Τ'Υ) 00 οφονια του. ιγους μ'Υ)νες πριν, οταν οι

OCποικοι που στOCλθ'Υ)καν σΤ'Υ)ν Καπύ'Υ) με βOCσ'Υ) τον Ι 'λ Ν' 'ψ , , ου ιο ομο, κατεστρε αν μερικα ταφικα μν'Υ)-

, λθ' , , μεια του παρε οντος για να χησουν τα σπιηα

τους - και το κOCναν με ζ~λo επειo~ βρ~καν μερικoc πολύτιμα αγγεία - ανακOCλυψαν σε ένα τOCφο , για "θ ' ,~ Κ' τον ΟΠΟLO ειπω 'Υ)κε πως 'Υ)ταν του ΙοLOυ του απυ ,

ΙΟΥΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ 85

του ι8ρυτ~ Τ'Υ)ς Καπύ'Υ)ς, μια χάλκιν'Υ) πινακΙ8α, πάνω στψ οποΙα εΙχε γραφτεΙ με ελλ'Υ)νικούς

, "λ 'Ο χαραΚΤ'Υ)ρες επιγραφ'Υ) που ε εγε: « ταν αποκα-

λ θ ' 'Κ" , υφ ουν τα οστα του απυ, καποιος απογονος του

'Ι λ θ " , , ου ου α σφαχτει απο χερια συγγενων του και ο

θάνατός του θα εξιλεωθεΙ με μεγάλες καταστρο

φές σΤ'Υ)ν Ι ταλΙα» .

Και 8εν πρέπει 'Υ) ιστορΙα αυτ~ να θεωρ'Υ)θεΙ μύθος ~ ψέμα, γιατΙ υποσΤ'Υ)ΡΙΧΤ'Υ)κε από τον Koρν~λιo Βάλβο, ένα στενό φΙλο του ΚαΙσαρα . ΛΙγο πριν από το θάνατό του, πλ'Y)ρoφoρ~θ'Y)κε πως 'Υ) αγέλ'Υ)

λ ' , , ''''" των α ογων που ειχε αφιερωσει ο ιοιος στο

ποταμό ΡουβΙκωνα, όταν τον 8ιάβ'Υ)κε και έβοσκε

αφύλαχτ'Υ), 8εν ~θελε να πάρει τρoφ~ και έκλαιγε θ 'Κ' ''''" , θ' Ρ'Υ)ν'Υ)τικα. αι οταν ο ιοιος προσφερε υσια, ο

, Σ' "'" ' οιωνοσκοπος πουριννας τον προεΙΟΟΠOL'Υ)σε να , ~, , αποφευγει τους κινουνους που μπορουσαν να

έλθουν όχι αργότερα από τις Ει80ύς του ΜαρτΙου (15 ΜαρτΙου). Τ'Υ)ν ΠΡΟ'Υ)γούμεν'Υ) 'Υ)μέρα εκεΙνων των Ει8ών ένα

πουλΙ, που το λένε βασιλοπούλι, πέταξε μέσα σΤ'Υ)ν α(θουσα του ΠομΠ'Υ)Ιου, με ένα βλαστάρι 8άφν'Υ)ς στο στόμα, κυν'Υ)γ'Υ)μένο από 8ιάφορα πουλιά του 8ιπλανού 8άσους, τα οποΙα και το κατα

σπάραξαν. Και Τ'Υ)ν ΠΡΟ'Υ)γούμεν'Υ) Τ'Υ)ς 80λοφονΙας , '"," Κ ' ,

νυχτα, ο ιοιος ο αισαρας ονειρευΤ'Υ)κε πως

, , 'λ' , πετουσε στα συννεφα και μα ιστα οτι επιασε το

χέρι του ΔΙα . Και 'Υ) σύζυγός του ΚαλπουρνΙα

φαντάσΤ'Υ)κε πως το αέτωμα του σπιτιού τους

έπεσε και πως ο σύζυγός Τ'Υ)ς έπεσε μαχαιρωμένος

σΤ'Υ)ν αγκαλιά Τ'Υ)ζ" ακόμα πως ξαφνικά άνοιξαν 8ιάπλατα και από μόνες τους οι πόρτες του νυμ

φώνα τους .

86 ΓΑ ' Ι 'ΟΣ ΣΟίΗΤΩΝΙΟΣ

Τ , ξ , "ξ , οσο ε αιτιας των οιωνων οσο και ε αιτιας Τ'Υ)ς

άσχ'Υ)μ'Υ)ς υγείας του, στάθ'Υ)κε πολύ ~ιστακτικός

για το αν θα έπρεπε να μείνει στο σπίτι ~ να πάει στ'Υ) Σύγκλ'Υ)ΤΟ και να πραγματoπoι~σει αυτά που , 'Τ λ ' " ειχε αποφασισει. ε ικα, παρακιν'Υ)μενος απο το

Δ ' Β" , εκιμο ρουτο, αποφασισε να μ'Υ)ν απογΟ'Υ)τευσει

Τ'Υ)ν πλ~ρ'Y) απαρτία που τον ανέμενε αρκετ~ ώρα και π~γε σχεδόν κατά το τέλος Τ'Υ)ς πέμΠΤ'Υ)ς ώρας.

Κ , ~'θ ~ , " αι οταν του 00 'Υ)κε στο ορομο απο καποιον

, " 'λ αγνωστο ενα σ'Υ)μειωμα που αποκα υπτε Τ'Υ)

συνωμοσία, το έβαλε μαζί με άλλα σ'Υ)μειώματα , "λ 'ζ που κρατουσε στο αριστερο του χερι, υπο ογι 0-

ντας να το ~ιαβάσει λίγο αργότερα. 'ιστερα,

αφού σφάΧΤ'Υ)καν αρκετά ζώα, χωρίς να ~ίνει

κανένα αίσιο οιωνό, μπ~κε στ'Υ) Σύγκλ'Υ)ΤΟ αψ'Υ)φώντας τους θυρωρούς και πειράζoντ~ς το Σπουρίννα αποκαλώντας τον Ψευ~oπρoφ~τ'Y), επει~~ είχαν φτάσει οι Eι~oί του Μαρτίου χωρίς να του

β , , Σ' , συμ ει κακο' ο πουριννας του απανΤ'Υ)σε πως

πραγματικά είχαν έρθει οι Eι~oί, αλλά ~εν είχαν

παρέλθει. 82. Μόλις ο Καίσαρας κάθισε στ'Υ) θέσ'Υ) του, οι συνω-

, 'θ' β' μοτες συγκεντρω 'Υ)καν γυρω του για να υπο α-

λουν τάχα τα σέβ'Υ) τους και μεταξύ αυτών ο

Κίμβρος Τίλλιος που είχε αναλάβει Τ'Υ)ν αΡΧ'Υ)γία, λ ' , "'Ο π 'Υ)σιασε πιο κοντ,χ για να ρωΤ'Υ)σει κατι. ταν ο

Καίσαρας του αρν~θ'Y)κε και με μια χειρονομία του

ζ~Τ'Y)σε να επανέλθει άλλ'Υ) φορά, τον άρπαξε από , ΟΚ ' "ξ Μ ' τους ωμους. αισαρας τοτε φωνα ε: « α αυτο

, β" " 'Κ' ειναι ια.», οποτε καποιος απο τους ασκες τον

μαχαίρωσε από πίσω λίγο κάτω από το λαιμό . Ο Κ ' , , αισαρας του επιασε το μπρατσο του και τον

κάρφωσε με Τ'Υ) γραφί~α. Μακαθώς προσπάθ'Υ)σε


θ ι ι Ιθ ~Ι ~ ι να. σΎ)κω ει α.πο το κα. ισμα., οεΧΤΎ)κε οευτερο

πλήγμα. . Κα.ι ότα.ν συνεΙΟΎ)ΤΟΠΟΙΎ)σε πως ήτα.ν λ ι ι " Ι ξΙ Ι

κυκ ωμενος α.πο πα.ντου α.πο γυμνα. ιφΎ), σκεπα.σε

το κεφάλι του με ΤΎ)ν τήβεννο κα.ι τα.υτόχρονα. με το α.ριστερό του χέρι τράβΎ)ξε τα. ρούχα. του ως τα.

Ι~ Ι ξ Ι Ι ποοια., για. να. πεσει με α. LOπρεπεια. εχοντα.ς

κα.λυμμένο το κάτω μ#-?ος του σώμα.τός του. ΣΤΎ)

στάσΎ) α.υτή οέΧΤΎ)κε εΙκοσι τρεις μα.χα.φιές, χωρΙς να. προφέρει ούτε μια. λέξΎ), πέρα. α.πό ένα. α.να.στενα.γμό που άφΎ)σε με το πρώτο χτύΠΎ)μα., πα.ρόλο που μερικοΙ γράφουν πως ότα.ν ο Μάρκος Βρούτος όρμΎ)σε ενα.ντΙον του του φώνα.ξε (στα. ΕλλΎ)νικά): «Κα.ι συ τέκνον;» ΙΟ Ιλ Ι ι Κ Ι

τα.ν ο οι οι συνωμοτες σκορπισΤΎ)κα.ν, ο α.ισα.-

Ι Ι Ι Ι λ Ι ~ Ι ρα.ς εμεινε κα.τω νεκρος, ωσπου τε ικα. τρεις οου-

λοι τον έβα.λα.ν σ' ένα. φορεΙο κα.ι τον μετέφερα.ν , ι ι ι Κ Ι

σπιη του με το εν α. του χερι κρεμα.σμενο. α.τα. ΤΎ)

Ι Ι Α Ι , Ι γνωμΎ) του για.τρου \,ιησηου, κα.νενα. α.πο τα.

Ι ~ Ι θ Ι Ι Ι τρα.υμα.τα. οεν Ύ)τα.ν α.να.ΤΎ)φορο, εκτος α.πο το

οεύτερο που οέΧΤΎ)κε στο στήθος . Ο Ι Ι Ι Ι ~ λ Ι

ι συνωμοτες ειχα.ν σκοπο μετα. ΤΎ) 00 οφονια. να.

πετάξουν το πτώμα. του στον ΤΙβεΡΎ), να. ΟΎ)μεύ-Ι Ι Ψ Ι

σουν ΤΎ)ν περιουσια. του κα.ι να. α.κυρωσουν τα. Ύ)φι-

σμα.τά του , α.λλά φοβήθΎ)κα.ν τον ύπα.το Μάρκο

Αντώνιο κα.ι τον Ιππα.ρχο ΛέπιΟο.

83. Με α.ΙΤΎ)σ'1) του πεθερού του, ΛεύΚLOυ ΠεΙσωνα., α.νΟΙΧΤΎ)κε κα.ι Οια.βάσΤΎ)κε στο σπΙη του ΑντώνLOυ Ύ) Οια.θήΚΎ) του Κα.Ισα.ρα., που ΤΎ)ν εΙχε συντάξει σης περα.σμένες Ειοούς του ΣεπτεμβρΙου (15 ΣεπτεμβρΙου) κοντά στο Λα.βικα.νό κα.ι ΤΎ)ν εΙχε κα.τα.θέσει για. φύλα.ξΎ) σΤΎ)ν πρώΤΎ) των Εσηάοων Πα.ρθένων. Ο Κόιντος Τουβέρωνα.ς πα.ρα.ΟΙΟει ι, , ,

πως α.πο ΤΎ)ν πρωΤΎ) του υπα.τεια. ως ΤΎ)ν α.ΡΧΎ) του

88 ΓΑ · Ι ·ΟΣ ΣΟΥΗΤΩΝΙΟΣ

εμφύλιου πολέμου είχε πάρεL την απόφαση να , λ' Γ 'Π ' καηχστησεL κ ηρονομο του το ναLΟ ομπηιο και

πως τη θέλη~ του αυτ~ την είχε κάνει yνωστ~ και , Σ λ ' , στους στραηωτες του. την τε ευταια του ομως

8ιαθ~κη ονόμασε κληρονόμους τρεις εγγονούς από ης α8ελφές του: Το Γάιο Οκτάβιο, στον οποίο , Ι, , αφησε τα τρια τεταρτα της περιουσιας του και

τους Λεύκιο Πινάριο και Κόιντο Πέ8ιο το υπόλοιπο τέταρτο. Στο τέλος της 8ιαθ~κης του υιοθετούσε το Γάιο Οκτάβιο και του έ8ινε το οικογε-

, , Μ ' , ~ λ ' νειακο του ονομα . ερικους απο τους 00 οφονους

, , ζ' , του τους ορι ε επιτροπους του γιου του, σε περι-

θ "Ο ' πτωσ-η που α αποκτουσε. ΡLσε ακομα και το

Δέκψο Βρούτο μεταξύ των κληρονόμων 8ευτέρου

β θ 'Σ λ" , , α μου . το αο αφηνε τους κηπους του κοντα

στον Τίβερη για κoιν~ χρ~ση και ΤΡLακόσLους , 'θ λ' σ-ηστερηους στον κα ε πο ιτη .

84. 'Οταν ορίστηκε η κη8εία του, άναψαν πυρά στο Πε8ίο του 'Αρεως κοντά στον τάφο της Ιουλίας

, β' Ι , , και μπροστα στο ημα εχησαν ενα ιερο, μικρο-

γραφία του ναού της Γενέτειρας Αφρ08ίτης.

Μ ' " 'β" λ εσα στο ιερο εστρωσαν ενα κρε αη απο ε εφα-,~ , , ι

ντοοοντο με πορφυρα και χρυσοκεντητα σκεπα-

σματα και στο κεφαλάρι του κρέμασαν το έν8υμα

που φορούσε όταν 80λoφoν~θηκε . ΚαL επει8~ ~ταν σίγουρο πως 8εν θα αρκούσε η μια ημέρα για την κατάθεση των 8ώρων , πληροφόρησαν τους εν8ια-

, 'Π ~, φερομενους να τα συγκεντρωσουν στο εοιο του

'Αρεως ερχόμενοι από oπoιo8~πoτε 8ρόμο μπορούσαν και ανεξάρτητα από τάξη και προτεραιότητα.

Στους επικ~8ειoυς αγώνες , για να προκαλέσουν συμπάθεια και αγανάκηση για το θάνατό του,


τραγούS'Υ)σαν ορισμένους στίχους από το έργο του Πακούβιου Κρίσις όπλων (εννοείται του Αχιλλέα), ι ι Ιλ οπως εκεινου που ε εγε:

Λοιπόν έσωσα αυτούς που επρόκειτο

να με δολοφονήσουν;

Καθώς και στίχους ανάλογου περιεχομένου από

Τ'Υ)ν Ηλέκτρα του Ατίλιου, Στ'Υ) θέσ'Υ) του εγκωμίου, ο ύπατος Αντώνιος ανάγγειλε με κ~ρυκα το Ψ~φισμα Τ'Υ)ς Συγκλ~τoυ με το οποίο απονέμονταν

στον Καίσαρα όλες οι θε'Lκές και ανθρώπινες τψές καθώς και ο όρκος με τον οποίο 'Υ) Σύγκλητος

S~λωνε ότι θα Sιαφυλάξει το όνομα του Καίσαρα, Στον όρκο αυτό ο Αντώνιος πρόσθεσε και μερικά SLXιX του λόγια,

Η νεκρικ~ κλίν'Υ) από το χώρο του β~ματoς μεταφέρθ'Υ)κε κάτω στο Φόρουμ από αξιωματούχους

και πρώ'Υ)ν αξιωματούχους , Και ενώ μερικοί πίε-ζ ι ι ι ΔΙ αν να καει το σωμα του στο ναο του ια στο

Καπιτώλιο, άλλοι στο βoυλευτ~ριo του Πομπ'Υ)-Ι ξ Ι ~Ι Ι ζ Ι θ Ι ιου, αφνικα ουο ατομα ωσμενα με σπα ια και με

~ Ι λλ Ι Ι Ι ιβ λ Ι ουο πα ομενα ακοντια στα χερια ε α αν φωτια

με αναμμένους Sαυλούς και αμέσως ο λαός σώριασε γύρω ξερά κλαSιά, τα καθίσματα των

Sικαστών και τα έSρανα και ο,τιS~ποτε άλλο μπο

ρούσε να προσφέρει ως Sώρο ,

Σ Ι λ Ι θ Ι Ι Τ'Υ) συνεχεια OL αυ 'Υ)τες και οι 'Υ) οποιοι αρχισαν

να σχίζουν τα επίσ'Υ)μα ρούχα τους που τους είχε

Sωρ~σει ο Καίσαρας στους θριάμβους του, και τα Ι Ι Τ Ι~ Ι λ

πετουσαν σΤ'Υ)ν πυρα, ο ιοιο εκαναν και οι εγεω-

Ι Ι λ Ι ~ Ι ναριοι με τα οπ α τους, που τα φορουσαν εοω

Ι Κ Ι Π λλ Ι Ι Ι ΤΨ'Υ)τικα για τον αισαρα, ο ες γυναικες προ-

σφεραν σΤ'Υ)ν πυρά τα κoσμ~ματα που φορούσαν ,

90 ΓΑ - Ι -ΟΣ ΣΟΊΉΤΩΝΙΟΣ

θ ι λ ι ι ~ ι κα ως και τα φυ αχτα και τα ρουχα των παιοιων

τους. Στο γενικό δ1)μόσιο πένθος προστέθ1)καν ι λ/θ ξΙ θ Ι Ι ενα π 1) ος ενοι που Ρ1)νουσαν και αυτοι με το

δικό τους τρόπο ο καθένας. Ιδιαίτερα οι Εβραίοι, Ι Ι λλ' Ι που επισκεπτονταν Τ1)ν πυρα για πο ες νυχτες.

85 Α Ι Ι ~ Ι λ Ι Ι Ι . μεσως μετα Τ1)ν Κ1)οεια ο αος ορμ1)σε στα σπι-

Β Ι ΚΙ Ι τια του ρουτου και του ασσιου με αναμμενα

δαδιά και όταν με πoλλ~ δυσκολία απωθ~θ1)καν, έσφαξαν τον Έλβιο Κίννα, που βρέθ1)κε μπροστά τους, από λάθος στο όνομα, νομίζοντάς τον για

τον Kopν~λιo Κίννα, που Τ1)ν ΠΡΟ1)γούμεν1) είχε βγάλει πικρόχολο λόγο εναντίον του Καίσαρα και

ζ Ι ΚΙ 'λ Ι τον ανα 1)τουσαν. αρφωσαν το κεφα ι του σε ενα

ακόντιο και το περιέφεραν στους δρόμους. Ι Υ στε

ρα έσΤ1)σαν σΤ1)ν Αγορά μια στ~λ1) από συμπαγές μάρμαρο Νουμιδίας είκοσι πόδια Ψ1)λ~ και πάνω Τ1)ς έγραψαν: «Στον πατέρα Τ1)ς Πατρίδαρ). Στο

βάθρο της στ~λ1)ς αυτ~ς συνέχισαν για πολύ καιρό θ 'ζ Ι Ι λ ' να υσια ουν, να κανουν ευχες και να επι υουν

~ Ι Ι Ι Κ Ι οιαφορες τους με ορκο στο ονομα του αισαρα.

86. Σε μερικούς από τους φίλους του ο Καίσαρας είχε δώσει Τ1)ν εντύπωσ1) πως δεν ~θελε να ζ~σει

Ι ~ Ι ζ Ι περισσοτερο και οεν τον ενοια ε που 1) υγεια του δεν ~ταν τόσο καλ~' γι' αυτό αδιαφόρ1)σε σ' όλες τις πpoειδoπoι~σεις που προέρχονταν από τους κακούς οιωνούς και από τις πλ1)ροφορίες των 'λ Π λλ Ι Ι Ι Ι φι ων του. ο οι- πιστευουν πως αυτο εγινε,

επειδ~ έδωσε τόσο μεγάλ1) εμπιστοσύν1) στο Ψ~φισμα των Συγκλ1)τικών και στον όρκο τους, Ι ~ 'λ Ι Ι Ι Ι ωστε οιε υσε ακομα και το σωμα των σπανων

σωματοφυλάκων που τον ακολουθούσαν πάντα. Ι Αλλοι αντίθετα πιστεύουν πως προτίμ1)σε να

θ Ι λ ' Ι εκτε ει μια και κα 1) στους συνωμοτες, που τον

ΙΟί ΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ 91

λ Ι Ι Ι ~ Ι ~ Ι

απει ουσαν απο παντου, επειoΎJ οεν μπορουσε να

ζει συνέχεια μέσα σΤΎJν αγωνία του κιν8ύνου . Ι Αλλοι επίσΎ)ς λένε όη -ήθελε έτσι να 8ΎJλώσει όη

ΎJ ζω-ή του 8εν -ήταν τόσο ι8ιωηκ-ή υπόθεσΎJ αλλσ. 'θ λ Ι Ι I~ Ι Ι

υπο εσΎ) ΤΎJς πο ιτειας οη ο ωιος ειχε φτασει

από καφό στο κατακόρυφο ΤΎJς 8ύναμΎJς και ΤΎJς 8όξας αν τύχαινε να του συμβεί κσ.η, 1) Πολιτεία

θα έχανε ΤΎJν εφ-ήνΎJ και θα βυθιζόταν στους εμφύ-λ λ ' Ι Ι λ ' ωυς πο εμους με ακομα χεφοτερα αποτε ε-

Ι λ Ι σματα απο τους πα ωτερους.

87. Για ένα πρσ.γμα συμφωνούμε όλοι: όη ο Καίσα-θ Ι Ι θ Ι Ι β Ι

ρας επι υμουσε ενα ανατο σαν αυτον που ΡΎJκε.

Γ Ι Ι Ι ~ 'β - Ι ιαη, οταν καποτε οια ασε στον .!:!.ενοφωντα με

Ι ΚΙ λ Ι Ι η τροπο ο υρος, σΤΎJν τε ευταια του αρρωσηα,

έ8ινε o8ΎJγίες για τψ ταφ-ή του, εξέφρασε ΤΎJ φρίΚΎJ Ι Ι Ι 'λ ~ 'λ του για ενα τετοω αργο τε ος και OΎJ ωσε πως

επιθυμούσε ένα γρ-ήγορο και ξαφνικό θσ.νατο. TΎJν

πρoΎJγoύμενΎJ ΤΎJς 80λοφονίας ΎJμέρα σε μια συζ-ή-Ι 'ζ Ι ΜΙ ΤΎJσΎJ που ειχε σε τραπε ι στο σπιη του αρκου

Λέπι80υ, για το ποω εΙ80ς θανσ.του -ήταν επιθυ

μΎJτό , έ8ειξε τψ πρoτίμΎJσ-ή του στον ξαφνικό και απρoει8oπoίΎJΤo.

88. Πέθανε σε ΎJλικΙα πεν-ήντα έξι χρονών και συγκαταλέΧΤΎJκε μεταξύ των θεών όχι τόσο στο συγκxΎJ-

ι ψΙ Ι I~ λ ι Γ Ι ηκο ΎJφισμα, οσο σΤΎJ συνεωΎJσΎJ του αου. ιαη

στον πρώτο από τους αγώνες που οργσ.νωσε ο

κλ ΎJρoνόμoς του Αύγουστος για ΤΎJν αποθέωσ-ή ι ι 'λ Ι Ι

του, ενα αστερι ε αμπε στον ουρανο για εφτα

oλόκλΎJρες ΎJμέρες , ανατέλλοντας τψ εν8έκαΤΎJ ώρα, 8ΎJλα8-ή μια ώρα πριν από ΤΎJ 8ύσΎ) του -ήλωυ. Ο λαός πΙστεψε πως -ήταν ΎJ ψυχ-ή του ΚαΙσαρα που είχε ανέβει στον ουρανό. Και για το λόγο αυτό

θ' , Ι Ι , Ι

τοπο εΤΎJσε ενα αστερι πανω απο το στεμμα στο

κεφσ.λι του αγσ.λματός του. Η ΣυνέλευσΎ) του

92 ΓΆ · Ι ·ΟΣ ΣΟίΗΤΩΝΙΟΣ

λαού Ψ~φισε να κλειστεί "Υ) α(θουσα, όπου δολοφον~θ"Y)κε ο Καίσαρας και οι Ειδοί Μαρτίου να ονο

μαστούν "Υ)μέρα Τ"Υ)ς πατροκτονίας και να μ"Υ)

γίνεται ποτέ Τ"Υ)ν "Υ)μέρα αυτ~ συνέλευσ"Υ) Τ"Υ)ς

Συγκλ~τoυ . 89. Κανένας από τους δολοφόνους του δεν έζ"Υ)σε πάνω

ι , , , , , θ' απο τρια χρονια, ουτε και ειχε φυσικο ανατο.

'Ολοι καταδικάσΤ"Υ)καν και χάθ"Υ)καν με διάφορους τρόπους άλλοι χάθ"Υ)καν σε ναυάγια, άλλοι σε μάχες και άλλοι αυτοκτόν"Υ)σαν με το ίδιο εκείνο

ξίφος που είχαν δoλoφoν~σει τον Καίσαρα.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Από όλΙΧ τιχ χεφόγριχφιχ λείπει YJ εισιxγωγικ~ πιχράγριχφος ,

όπου γινότιχν λόγος γιιχ την κιxτιxγω~ της οικογένειιχς του Κιχί

σιχριχ , της περίφ'Υ)μ'Υ)ς Ιουλίιχς γενιάς , που ιχνιχγότιχν στο γιο του

Αινείιχ Ίουλο (Ασκάνιο) . Η Ιουλίιχ γενιά ~τιxν ιχπό τις ιχριστο

κριχτικότερες Τ'Υ)ς Ρώμ'Υ)ς, ΙΧλλά τόσο ο πιχτέριχς του Ιοόλιου

ΚΙΧίσιχριχ, όσο κιχι ο ί8ιος ~τιxν φιχνιχτικοί οπιχ80ί Τ'Υ)ς 8'Υ)μοκριχτι

κ~ς πιχράτΙΧξ'Υ)ς , που εκπροσωποόσε ο Μάριος , ο οποίος άλλωστε είχε νυμφευθεί Τ'Υ)ν ιx8ελφ~ του πιχτέριχ του Ιουλίιχ .

2 . Το 85-84 π.Χ . Σόμφωνιχ με το Σουψώνιο ο Ιοόλιος Κιχί

σιχριχς είχε γενν'Υ)θεί στις 13 Ιουλίου του 100 π.Χ. , ενώ ο Μόμμσεν (Mommsen) υπoστ~ριξε ότι γενν~θ'Y)κε το 102 π .Χ. κιχι κιχτά συνέπειιχ ~τιxν 8εκΙΧέξι προς τιχ 8εκιχεφτά, ότιχν πέθιχνε ο

πιχτέριχς του.

3. ΟνομάσΤ'Υ)κε ιερέιχς του Δίιχ ιχπό το Μάριο κιχι τον Κίννιχ ,

που ~τιxν όπιχτοι το 86 π .Χ .

4. Ο Λεόκιος Koρν~λιoς Κίννιχς ~τιxν ρωμΙΧίος πιχτρίκιος κιχι τιχυτόχρονιχ ιχπό τους 8υνιχμικότερους πιχράγοντες Τ'Υ)ς πιχράτιχ

ξ'Υ)ς του Μάριου . Το 88 π . Χ. έκιχνε κίν'Υ)μιχ , γιιχ νιχ ιχνιχτρέψει τον

ΙΧΡΧ'Υ)γό των ιχριστοκριχτών, ΣόλλΙΧ, ΙΧλλά ιχπέτυχε κιχι προσπάθ'Υ)σε νιχ φόγει στο εξωτερικό. Η τρικυμίΙΧ τον εμπό8ισε κιχι οι

άνθρωποι του ΣόλλΙΧ έπιιχσιχν το Μάριο νιχ περιφέρετιχι κιχρΙΧβο

τσιχκισμένος σΤ'Υ)ν πιχριχλίιχ κιχι τον φυλάκισιχν' ιχπό εκεί κιχτόρ

θωσε νιχ 8ριχπετεόσει κιχι νιχ 8ιιχφόγει σΤ'Υ)ν Aφρικ~ . Το 87 π .Χ. ,

ενώ ο Σόλλιχς έφευγε γιιχ Τ'Υ) Μ. Ασίιχ επικεφιxλ~ς του κιχτά του

Μιθρι8άτ'Υ) πολέμου , όπιχτος εκλέΧΤ'Υ)κε ο Κίννιχς . Ο Σόλλιχς, πρίν ιχπό Τ'Υ)ν ιχνιχχώρ'Υ)σή του , τον υποχρέωσε νιχ ορκιστεί ότι 8εν θιχ

ιχνιχτρέψει Τ'Υ)ν κιχτάστιχσ'Υ) που 8ιιχμόρφωσε μετά Τψ ~ττιx του

Μάριου . Μόλις όμως έφυγε ο Σόλλιχς , ο Κίννιχς ιχνιχκάλεσε το

Μάριο κιχι έθεσε σε ισχό το νόμο που είχε εισ'Υ)γ'Υ)θεί ο Σουλπίκιος, ΙΧλλά που είχε ιχκυρώσει ο Σόλλιχς, γιιχ 8ιιxνoμ~ των κιχτιχ-

94 ΓΑ' Ι 'ΟΣ ΣΟ1ΉΤΩΝΙΟΣ

κτ~σεων στις ΠΙΧλιές φυλές της Ρώμης. Η Σύγκλψος κιχι ο σuνύπιxτός του ΓνΙΧίος ΟΚTlΧβιος ιxvτιτcχχτηκιxν , του ιχφΙΧίρεσιχν τον τίτλο του υπcχτoυ κιχι τον εξόρισιχν ιχπό τη Ρώμη. Τότε ο

Κίννιχς σuνεννo~θΎjκε με το Mcχριo, oργcχνωσιxν στριχτό, κιχτέλΙΧ

βιχν τη Ρώμη κιχι εξιχπόλυσιχν cχγριo κυνηγητό κιχι σφιx~ κιxτcχ

των ιχριστοκριχτικών . Ο Κίννιχς έμεινε στην ιxρχ~ τρίΙΧ χρόνιιχ . Ότιχν πέθιχνε ο Mcχριoς το 86 π .Χ. , ο Κίννιχς ιxπoφcχσισε νιχ

εκστριχτεύσει στην ΑσίΙΧ, ιxλλcχ δoλoφoν~θηκε ιχπό τους cχνδρες

του .

5. Ο Λεύκιος Koρν~λιoς Σύλλιχς (138- 78 π.χ.) υπ~ρξε ένιχς ιχπό τους μεγιxΛUτερoυς ηγέτες της ιxριστoκριxτικ~ς πoλιτικ~ς πιxρcχτιxξης στη Ρώμη κιχι θιxνcχσιμoς ιχντίπιχλος του Mcχριoυ .

ΑνιχφΙΧίνετιχι στο πολιτικό πρoσχ~νιo ως quaestor (τιχμίιχς) του Mcχριoυ στη σuντριβ~ των Κίμβρων κιχι των Τευτόνων. Εκλέ

χτηκε ύπιχτος το 88 π.Χ. κιχι υποδείχτηκε ιχπό τη Σύγκλητο ως ιχρχηγός της κιxτcχ του MιθριδcXτη εκστριχτείιχς . Αυτό δυσιχρέ

στη σε το Mcχριo κιχι τους οπΙΧδούς του , που πιχρενέβησιχν δυνιχ

μικcχ κιχι εξιxνcχγκιxσιxν τη Σύγκλητο νιχ ιχνιχκιχλέσει το διορισμό

κιχι νιχ ιχνιχθέσει την ΙΧΡΧηΥίΙΧ της εκστριχτείιχς στο Mcχριo . Τότε ο

Σύλλιχς κινητοποίησε κιxτcχ της Ρώμης τις έξι λεγεώνες που είχε

σuγκεντρώσει στην Κιχπύη . Γιιχ πρώτη φoρcχ έμπιχινε ύπιχτος στη

Ρώμη επικεφιxλ~ς του στριχτού . Ο Mcχριoς έφυγε ιχπό τη Ρώμ7), η Σύγκλητος έδωσε πcχλι το διορισμό στο ΣύλλΙΧ κιχι εκείνος έφυγε

γιιχ τη Μ. ΑσίΙΧ, ιxφ~νovτιxς στη Ρώμη το σuνύπιxτό του Κίννιχ.

Στην πορείΙΧ του ο Σύλλιχς κιχτέλΙΧβε την A~νιx. Ο πόλεμος κιxτcχ

του MιθριδcXτη έληξε συvτoμιx ιxλλcχ στ7) Ρώμη ο σuννπιxτός του Κίννιχς κcχλεσε πίσω το Mcχριo κιχι ιχνέτρεψε το ιχριστοκριχτικό

κΙΧθεστώς , που είχε επιβcχλει ο Σύλλιχς, ότιχν μπ~κε με τις λεγεώνες του στη Ρώμη. Ο Σύλλιχς βcχδισε γιιχ ~εύτερη φoρcχ κιxτcχ της Ρώμης (το 83 π.χ. ), ο Mcχριoς είχε στο μετιχξύ πεθcχνει (86 π.Χ.) . Ο Σύλλιχς νίκησε τους ιxντιπcχλoυς κιχι ~ξιxπέλυσε cχγριιx

σφιx~ κιxτcχ των οπιχδών του Mcχριoυ, μελών του ΛΙΧϊχού Κόμμιχ

τος. Εκτελούσε όποιον θεωρούσε δριxστ~ριo μέλος της λιxΊ:χ~ς πιxρcχτιxξης κιχι δ~μευε τις περιουσίες τους. Έκιχνε κιxτcχλoγo προγριχφών κιχι εξιχπέλυσε τους πιστούς του νιχ βρo~ν κιχι νιχ εκτελέσουν χωρίς δίκη τους ιxντιπcχλoυς του. Ο ίδιος π~ρε το ιχξίωμιχ του δικτcχτoριx. Στους ΚΙΧΤΙΧλόγους των προγριχφών

περιέλΙΧβε ολόκληρες πόλεις , των οποίων δ~μευε τιχ κτ~μιxτιx κιχι τιχ μοίριχζε στους στριχτιώτες του. ΑφΙΧίρεσε κcχθε εξουσίΙΧ ιχπό

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 95

τους Ιππείς και 8ιεύρυνε τις εξουσίες Τ'1)ς Συγκλήτου' αφού έκανε όλες αυτές τις αλλαγές στο καθεστώς Τ'1)ς Ρώμ'1)ς, κατάθεσε στ'1)ν

αρχή του 8ικτάτορα και αποσύρθ'1)κε να ι8ιωτεύσει το 79 π.Χ., προκειμένου να γρOCΨει τα απομν'1)μονεύματOC του, που 8εν σώθ'1)καν. Λίγο μετά την κατOCθεσ'1) της αρχής πέθανε (78 π.Χ.).

6. Ο Πλούταρχος στ'1) βιογραφία του ΚαΙσαρα (παρ. 1,25) αναφέρει πως κάποιο βρά8υ στη μετακίν'1)σ-ίj του έπεσε πάνω στους 8ιώκτες. Ο Καίσαρας 8ωρο8όΚ'1)σε τον επικεφαλής του αποσπάσματος Κορνήλιο και εκείνος τον άφ'1)σε να φύγει .

7. Ο Αυρήλιος Κόττας ήταν ίππαρχος το 75 π.χ. και στ'1) συνέχεια ανθύπατος στ'1) Γαλατία, από' τους πιο γνωστούς ρήτορες Τ'1)ς εποχής του και από τα πρόσωπα που αναφέρονται στο

έργο του Κικέρωνα De Nafura Deorum . .

8. Ο Γάιος ΜOCριος είναι ο περιφ'1)μότερος Ρωμαίος λαϊκός '1)γέΤ'1)ς της 8'1)μοκρατικής περιό80υ της Ρώμ'1)ς. Γιος γεωργού, γεννήθ'1)κε στο Αρπίνο, που ήταν και πατρί8α του Κικέρωνα, το 157 π.Χ. Πήρε μέρος υπό τον ΣκιπΙωναΑιμΙλιοτο Νεότερο στον

κατOC Τ'1)ς Νουμι8ίας πόλεμο το 133 π.Χ. και πολιτικά συντOCΧΤ'1)κε με την παρOCταξ'1) του Σκιπίωνα που θεωρoύvταν '1) «προο-8ευτική)), σ' αντίθεσ'1) με Τψ παρOCταξ'1) του Κάτωνα που ήταν '1) αριστοκρατική. Το 119 π.Χ. έγινε 8ήμαρχοςκαι ασκώντας Τ'1)ν εξουσία έλαβε μέτρα που περιόριζαν Τ'1)ν εξουσία Τ'1)ς αριστοκρατίας σΤ'1)ν Εχχλ'1)σία του Δήμου. Τότε νυμφεύΤ'1)κε Τ'1)ν Ιουλία,

Τ'1)ν α8ελφή TOI.i πατέρα του Ιούλιου Καίσαρα. Αργότερα εκλέΧΤ'1)κε στο αξl.ωμα του πραίτορα. Διακρίθ'1)κε στον κατά του lουγούρθα πιΙ,λεμο το 109 π.Χ. και το 107 εκλέχΤ'1)κε ύπατος. Ως ύπατος και ιχφού κέρ8ισε 8ύο ακόμα νίκες (107 και 106 π.χ.), κατόρθωσε να εξαγοράσει τον πεθερό του lουγούρθα, Βό'1)ΧΟ, και να του παρα8ώσει τον lουγούρθα. Στην εκστρατεία αυτη είχε ταμία το Σύλλα, τον κατοπινό φανατικό του αvτίπαλo. Το 102 π.Χ. νίΚ'1)σε τους Τεύτονες στα Σέξτια Νερά της Προβ'1)γγίας και

το 101 π.Χ. τους ΚΙμβρους στις Βερκέλες . Κέρ8ισε αυτές τις νίκες χάρ'1) σε έναν αφοσιωμένο στο πρόσωπό του στρατό, που μισθο80τούνταν από τον ί8ιο. Το 100 π.Χ. συνεργOCστηκε με το

Σατουρνίνο, που ως 8ήμαρχος εκείν'1) τη χρονιά προώθ1)σε πολλούς νόμους και μέτρα υπέρ Τ'1)ς πολιτικής του ΜOCριου. Αγωνί

στ'1)κε να περιορίσει Τ'1)ν εξουσία της αριστοκρατίας και να 8ιευρύνει Τ'1) 8'1)μοκρατΙα, 8ίνovτας ουσιαστικό ρόλο στους πλ'1)-

96 ΓΑ · Ι-ΟΣ ΣΟΎΉΤΩΝΙΟΣ

βείους. Ο Σατουρνίνος , αντιμετωπίζοντας τη βίαΙ1) αντίδραση Τ1)ς αριστοκρατίας , οργάνωσε πολιτικές δολοφονίες αντιπάλων

του . Ο Μάριος τότε διέκοψε τις σχέσεις μαζί του. Οι αντίπαλοι

του Σατουρνίνου κατόρθωσαν τότε να μετατρέψουν τα λαϊκά

στρώματα, που ως τότε ακολουθούσαν το Σατουρνίνο, και να τον

δoλoφoν~σoυν στο Καπιτώλιο . Η ~ττα του Σατουρνίνου αδυνάτισε το Μάριο. Κατόρθωσε να εκλεγεί ύπατος για έΚΤ1) φορά και

μάλιστα να εξορίσει τον κυριότερο αντίπαλό του , το Μέτελλο,

αλλά για άλλη μια φορά ύστερα από αποκάλυψη μιας κίνησης για στάση οπαδών του, αναγκάσΤ1)κε να τους αΠΟΚ1)ρύξει και να

εγκαταλείψει Τ1) Ρώμ1). 'Αφ1)σε το πεδίο Τ1)ς Ρώμης ελεύθερο στους αντιπάλους του και ιδιαίτερα στο Σύλλα. Το 88 π.Χ. ο

Σύλλας εκλέγεται ύπατος και αναλαμβάνει τ-ην αρχιστραΤ1)γεία κατά του ΜιθριΜΤ1). Ο Μάριος κινψοποίησε τότε τις λα'Lκές

μάζες της Ρώμ1)ς και αφαίρεσε Τ1) στρατηγία από το Σύλλα και

τ-ην π~ρε ο ίδιος. Ο Σύλλας κίν1)σε τις λεγεώνες κατά Τ1)ς Ρώμ1)ς, ο Μάριος ψτ~θ1)Κε, προσπάθ-ησε να διαφύγει Τ1) σύλλ1)ψ1) αλλά η

τρικυμία τον έριξε ουσιαστικά στα χέρια των αντιπάλων του, που τον έκλεισαν σΤ1) φυλακ~. Από εκεί κατόρθωσε να δραπετεύσει

και να καταφύγει στ-ην Aφρικ~, όταν ο Σύλλας είχε πια αναχωρ~σει για Τ1) Μ . Ασία. Το 86 ο Κίννας, που ~ταν ύπατος, προσπάθ1)σε ν' ανατρέψει το αριστοκρατικό καθεστώς που εγκαθίδρυσε ο Σύλλας μετά τ-ην ~ττα του Μάριου. Η Σύγκλψος ανατρέπει

τον Κίννα και τότε ο Κίννας καλεί το Μάριο σΤ1)ν Ιταλία , οργα

νώνουν στρατό και καταλαμβάνουν τ-ην Ρώμη. Ακολουθούν

πραγματικές προγραφές των αριστοκρατικών . Το 86 π .Χ ο

Μάριος εκλέΧΤ1)κε για έβδομ1) φορά ύπατος , αλλά πέθανε τ-ην

εβδόμ1) μέρα ης υπατείας του. Το έργο του το συνέχισε ο Κίννας

ως το 84 π .Χ. , όταν δoλoφoν~θηκε σε στάση του στρατού. Ο

Σύλλας εξαπέλυσε ακόμα πω τρομερό διωγμό κατά των οπαδών του Μάριου. Και ακριβώς σε αυτό τον άγριο διωγμό των οπαδών

του Μάριου αρχίζει 1) βιογραφία του Καίσαρα.

9. Η εκστρατεία αυτ~ έγινε το 81 π .Χ.

10. Περιoχ~ της Β .Δ . Μικράς Ασίας στο χώρο Τ1)ς Προποντίδας και του Βοσπόρου . Το κράτος Τ1)ς Βιθυνίας, ένα από τα

πολλά ελλ-ηνιστικά κράΤ1), έγινε, από Τ1)ν πρώΤ1) εμφάνιση των Ρωμαίων στο Αιγαίο, σύμμαχος Τ1)ς Ρώμ1)ς και όργανο Τ1)ς

κατακητικ~ς πoλιτικ~ς της.


11. Πρόκειται για το Νικομ~aΎJ Γ' το Φιλοπάτορα που ανέβΎJκε στο θρόνο λίγο μετά το 95 π.χ. Το 91 π . Χ. εκθpoνίσΤΎJκε

από τον αaελφό του ΣωκpάΤΎJ, το λεγόμενο XpΎJστό, με ΤΎJ βo~θεια του βασιλιά του Πόντου MιθpιMΤΎJ. Ο Ν ικομ~aΎJς κατέφυγε στους Ρωμαίους και εκείνοι τον επόμενο χρόνο έστειλαν το Μαύ

λιο Ακουίλιο με στρατό και τον απoκατέσΤΎJσε στο θρόνο. Από

τότε και μετά ο Νικομ~SΎJς έγινε πειθ~νιo όργανο των Ρωμαίων .

Το 89 π . Χ. με εντoλ~ ΤΎJς PώμΎJς ο Νικομ~aΎJς επιτέθψε κατά του MιθpιMΤΎJ, που παλιότερα είχε συνεpγ~σει στψ ανατpoπ~

του . Βασίλεψε ως το 74 π.Χ. και με ΤΎJ Sιαθ~ΚΎJ του άφΎJσε το κράτος του στους Ρωμαίους . Ήταν ακόλαστος και ΎJ Aυλ~ του

φΎJμιζόταν για τα ανατολίτικα όργια. Μ' αυτόν, το Ν ικομ 'ijSΎJ Γ', είχε 8ΎJμιoυp~σει ομοφυλοφιλικές σχέσεις ο Καίσαρας,

όπως λέγεται.

12. Ο Σύλλας πέθανε το 78 π.Χ.

13. Το πλ~pες όνομά του ~ταν Μάρκος Αιμίλιος Λέπιaος .

14. Για το Δολαβέλλα (Ι ούλ. Καίσαρ 4) ο Πλούταρχος γράφει πως τον κατάγγειλε ο Καίσαρας, επει8'ij είχε φερθεί καταπιε

στικά στις ελλψικές πόλεις, όπου στάλθΎJκε ως κυβεpν~ΤΎJς.

Αντιπρόσωποι των ελλψικών πόλεων έφτασαν σΤΎJ PώμΎJ, για

να υπoσΤΎJpίξoυν ΤΎJν καταγγελία και ο ί8ιος ο ΚΙΧίσαρας έγινε σuν'ijγορός τους.

15. Ο Απολλώνιος ο Μόλων είναι ένας ιχπό τους γνωστότερους σοφιστές ΤΎJς εποχ'ijς του, 8άσκαλος ΤΎJς ΡΎJτορικ'ijς σΤΎJ Ρό80. Δύο φορές π'ijγε σΤΎJ PώμΊj κιχι είχε μαθψές του τους πιο σΎJμαντικoύς Ρωμαίους. Ανάμεσά τους , εκτός από τον Καίσαρα,

αναφέρεται και ο Κικέρωνας . Από τιχ έργα του μεγάλΎJ φ~μΎJ είχε το Κατά Φιλοσόφων και ο ρψορικός λόγος Κατά Ιουδαίων. Η

προσωνυμία του Μόλωνα. προέρχεται από το όνομα του πατέρα

του.

16. Πρόκειται για το Mιθpι8άΤΎJ Στ', τον επιλεγόμενο Ευπάτορα, βασιλιά του Πόντου. Η γενιά του κρατάει από εξελλΎJνι

σμένΎJ περσικ'ij οικογένεια. ΣτάθΊjκε σ' όλΎJ του ΤΎJ ζω'ij 8Ύjλωμένoς κιχι θανάσιμος εχθρός ΤΎJς PώμΊjς. Κατέλαβε τψ

Παφλαγονία , τψ Κολχί8α και TΎJ MLXp'ij Αρμενία και 8ΎJμιoύpγΎJσε το ισχυρότερο ελλΎJνιστικό κριχτί8ιο του πρώτου π.Χ. αι.

EκμετιxλλεύΤΎJκε ΤΊjν ΙΧ8υναμία ΤΎJς PώμΎJς και από τα τέλΎJ του

98 ΓΑ "'ΟΣ ΣΟιΗΤΩΝΙΟΣ

οεύτερου αιώνα π .Χ . ο Μιθριοάτης Στ' κατόρθωσε να εξοντώσει

κάπου 80.000 Ρωμαίους στρατιώτες σε οιάφορες πόλεις . Στον πόλεμο αυτό τον βο-ήθΎ)σαν όλοι όσοι μισούσαν ΤΎjV ρωμαϊκ-ή

κατάΚΤΎ)σΎ). Το 85 π .Χ. επανέλαβε τον πόλεμο , αλλά ψτ-ήθΎ)κε

σΤΎ)ν αρχ-ή από το Λούκουλλο και σΤΎ) συνέχεια από τον Πομπ-ήιο,

οπότε κατέφυγε σΤΎ)ν ΤαυρίΟα. Οι Ρωμαίοι κατόρθωσαν να εξεγείρουν το γιο του ΦαρνάΚΎ) εναντίον του και ο ΜιθριοάΤΎ)ς, για

να μΎ)ν πιαστεί αιχμάλωτος, αυτοκτόνΎ)σε βάζοντας ένα οούλο

του να τον σκοτώσει .

17. Tribunus militum -ήταν στρατιωτικό αξίωμα, ένα είοος υΠΟΟΙΟΙΚΎ)τού στις ρωμαϊκές λεγεώνες . Οι αρχαίοι ΈλλΎjVες το

απέοιοαν με τους όρους χιλίαρχος -ή στραΤΎ)γός . Α υτ~ν ΤΎjV επoχ~

όμως οεν αποτελούσε ουσιαστικ-ή προβαθμίοα για τον cursus honorum. Στο αξίωμα αυτό από τα πρώτα χρόνια ΤΎ)ς pωμαϊκ~ς ΔΎ)μοκρατίας μπορούσαν να εκλεγούν και πλΎ)βείοι. Αργότερα

είναι γνωστό ότι εκλέγονταν έξι τον αριθμό . Στα τελευταία

χρόνια ΤΎ)ς ρωμα'ίκ-ής ΟΎ)μοκρατίας ΤΎ) οιοίΚΎ)σΎ) κάθε λεγεώνας ΤΎjV εμπιστεύονταν σε έξι χιλίαρχους που οιαοέχονταν ο ένας τον

άλλον σΤΎ)ν αpχ~, μια αpχ~ που θύμιζε εκείνΎ) των στραΤΎ)γών ΤΎ)ς

αρχαίας Aθ~νας . TΎjV κατάστασΎ) αυτ~ ΤΎ)ν άλλαξε ο Καίσαρας με ΤΎ)ν αναοιοργάνωσΎ) του στρατού, αναθέτοντας ΤΎ) οιεύθυνσΎ) ΤΎ)ς

λεγεώνας σ' ένα λεγάτο. Οι χιλίαρχοι εξακολούθΎ)σαν να υπάρ

χουν ως βΟΎ)θοί υποΟΙΟΙΧΎ)τές .

18. Οι quaestores (ταμίες) στΎjV αpχ~ ~ταν βΟΎ)θοί των υπάτων για εξιχνίασΎ) εγκλΎ)μάτων, ένα είοος ανακριτών . Αργότερα

ανέλαβαν ΤΎ)ν ευθύνη των οικονομικών του κράτους. ΣΤΎ)ν αρχ-ή

υπ~pχαν ouo ταμίες , αργότερα τέσσερις και στη συνέχεια περισσότεροι , καθώς επεκτεινόταν το ρωμαϊκό κράτος. Ταμίες στέλ

νονταν σε κάθε επαρχία . Εκλέγονταν για ένα χρόνο από ΤΎ) Λα'ίκ~

ΣυνέλευσΎ). Στα χρόνια του Σύλλα Ύ) εκλoγ~ κάποιου στο αξίωμα

αυτό άνοιγε το ορόμο για ΤΎjV είσοοό του σΤΎ) ΣύγχλΎ)ΤΟ, στο

αριστοκρατικό προπύργιο ΤΎ)ς ΡώμΎ)ς.

19. Rostra , -orum είναι το βήμα σΤΎ) νότια πλευρά της Αγοράς

(Forum), από το οποίο μιλούσαν οι p~τopες και οι αγορψές. Η λέξΎ) rostrum σΎ)μαίνει «έμβολο , πλώΡΎ) πλοίου» και οόθΎ)κε στο

β-ήμα ΤΎ)ς εθνοσυνέλευσΎ)ς , επειo~ ~ταν στολισμένο με τις μπρούτζινες πλώρες των πλοίων που πιάσΤΎ)καν στο' Αντιο το 338 π . Χ.


20. Η γενιά του Καίσαρα υπολογιζόταν από το γιο του ΑινεΙα, 'Ιουλο.

21 . Ο Κόιντος Πομπήιος είναι ο πρώτος από ΤΎ) γενιά των

ΠομΠΎ)ίων που πήρε το αξίωμα του υπάτου. Η γενιά αυτή οεν

ήταν αριστοκρατική , προερχόταν από ΤΎ)ν τάξΎ) των πλΎ)βείων . Ο

Κόιντος Πομπήιος έγινε ύπατος το 141 π .Χ . Εξεστράτευσε κατά ΤΎ)ς ισπανικής Νουμαντίας χωρίς να τψ καταλάβει . Το 140 ως αΎ6ύπατος αναγκάσΤΎ)κε να κλείσει εφήνΎ) με τους Νουμαντίoυς~αλλά αμέσως μετά ΤΎ)ν απέρριψε ως ανάξια του ρωμα'ίκού

λαού. Το 131 εκλέΧΤΎ)κε censor μαζί με το Μέτελλο , και είναι οι

πρώτοι πλΎ)βείοι που πήραν το αξίωμα του κήνσορα.

22. Ο Πόπλιος Κλώοιος Πούλχερ ήταν πατρίκιος ΤΎ)ς Κλαυοίας γενιάς . Κατέλαβε οιάφορα αξιώματα σΤΎ) ρωμαϊκή κοινω

νία, αλλά έμεινε γνωστός σΤΎ)ν ιστορία για ούο περιστατικά , που

άλλωστε συνοέονταν μεταξύ τους. Το 62 π . Χ. μεταμφιεσμένος

σε γυναίκα βεβήλωσε το μυστήριο ΤΎ)ς «Καλής Θεάς» (Bonna Dea) ή ΤΎ)ς Α γάθΎ)ς, όπως τψ αποκαλεί ο Πλούταρχος (Καίσαρας 9, 10) , μιας θεότψας που Οεν είχε όνομα, αλλά συμβόλιζε ΤΎ) μψέρα. ΓΎ), κάτι ανάλογο προς τψ ελλψική Γαία ή Δήμψρα. Τα μυστήρια ΤΎ)ς Θεάς γίνονταν τον Δεκέμβριο. Σ' αυτά οεν

επιτρεπόταν να παραστεί άντρας. Ο Κλώοιος ντύθΎ)κε γυναίκα

και εκεί, κατά ΤΎ) οιάρκεια των μυσΤΎ)ρίων , αποπλάνΎ)σε ΤΎ) γυναίκα του Καίσαρα . Το θέμα απασχόλΎ)σε τις αρχές, που έκα

ναν ανακρίσεις. Κατήγορος του Κλώοιου σΤΎ) οίΚΎ) ήταν ο Κικέρω

νας. Ο Κλώοιος κατόρθωσε να απαλλαγεί σΤΎ) οίΚΎ) παρά ΤΎ)ν επιμον-ή του Κικέρωνα. Ο Πλούταρχος περιγράφει το περιστα

τικό ΤΎ)ς βεβήλωσΎ)ς με κάθε λεπτομέρεια . Το 58 π.Χ. όταν ο Κλώοιος έγινε οήμαρχος, αφού ο Καίσαρας κατόρθωσε να περά

σει σΤΎ) ΣύγκλΎ)ΤΟ ψήφισμα που αναγνώριζε ΤΎ)ν υιοθεσία του

Κλώοιου από οικογένεια πλΎ)βείων , εξόρισε τον Κικέρωνα . Το 52 π.Χ. σκοτώθΎ)Κε σε ταραχές στους ορόμους ης ΡώμΎ)ς, όταν

επιτέθΎ)κε και εναντίον του ΠομΠΎ)ίου, από ένοπλους του

Μίλωνα.

23. Η ΕσχάΤΎ) Ισπανία (Ulterior Hispania) ήταν ρωμα'ίκή επαρχία και καταλάμβανε χοντρικά το χώρο ΤΎ)ς σΎ)μερι

νής ΑνΟαλουσίας . ΙορύθΎ)κε το 197 π .Χ . ΤΎ)ν τελική υποταγ-ή των

κατοίκων ΤΎ)ς περιοχής τψ πέτυχε ο Τιβέριος Σεμπρώνιος Γράκ-

100 rΑ ' \ ' ΟΣ ΣΟίΗΤΩΝroΣ

χος, πατέρας των γνωστών για τις κοινωνικές μεταρρυθμίσεις

του 179 π .Χ . αΟελφών .

24. Η ΓάΟ1) ιορύθ1)κε ως αποικία των Φοινίκων σε ένα ν1)σάκι στο Ν . Δ . άκρο Τ1)ς Ισπανίας, ουτικά των Σηλών του Ηρακλή

(Ο1)λαοή του Γιβραλτάρ) . Ποφαοόθψε στους Ρωμαίους μετά η

λήξ1) του Β' ΚαΡΧ1)οονιακού πολέμου και αναγνωρίσΤ1)κε ως

αυτόν.ομ1) πόλ1) (municipium) .

25. Οι πόλεις πέρα από τον Πάοο , όπως 1) Βερόνα , το Κόμο

και 1) Κρεμώνα, ζ1)τούσαν να αποκτήσουν τα οικαιώματα που είχαν αποκτήσει πολλές πόλεις Τ1)ς Ιτσιλίας με το τέλος του

εμφύλιου πολέμου (89-88 πΧ.).

26. Ο Μάρκος Λικίνιος Κράσσος είναι γιος του Πόπλιου Λικί

νιου Κράσσου . Στάθ1)κε στο πλευρό του Σύλλα και ήταν ένσις από τους υπαρΧ1)γούς του . Από τους πλουσιότερους ιχνθρώπους Τ1)ς

, λ' , Ε' , 'Ψ εΠΟΧ1)ς του, εκ εΧΤ1)κε πριχιτοριχς . ινιχι ιχυτος που συνετρι ε

Τ1)ν εξέγερσ1) του Σπάρτσικου (72-71 π .Χ . ) . ΕκλέΧΤ1)κε μιχζί με το Γνιχίο Πομπήιο ύπατος το 70 π.Χ. κιχι σuνεργάσΤ1)κε μιχζί του στ1)ν κιχτάργ1)σ1) του καθεστώτος του Σύλλα κιχι στον περιορισμό

των εξουσιών Τ1)ς Συγκλήτου. Ότιχν ο Πομπήιος εξεστράτευσε

σΤ1)ν Α νιχτολή , ο Κράσσος έκλεισε σuμφωνίιx με τον ΚΙΧίσιχριχ γιιχ

ΣUνΙXΡX1)γίΙX Τ1)ς λαϊκής πιχράτΙΧξ1)ς, Τ1)ς πιχράτΙΧξ1)ς του Μάριου. Το 60 π.Χ. σχ1)μάτισε μιχζί με τον ΚΙΧίσιχρα κιχι το Γνιχίο

Πομπήιο Τψ πρώΤ1) ΤριιχνΟρίΙΧ . Ο ίοιος το 54 π.Χ. οιάλεξε γιιχ οιοίΚ1)σ1) Τ1) ΣυρίΙΧ , υπολογίζοντιχς νιχ ιχποκτήσει πλούτο κιχι

Οόξιχ . Εκεί όμως βρήκε το θάνιχτο στον πόλεμο κιχτά των Π άρθων

(53 π.Χ. σΤ1)ν πόλ1) Κάρρες) . Είχε κεροίσει Τ1)ν εμπιστοσύν1) του

λιχού με τους κΙΧλούς του τρόπους .

27 . Το ιχξίωμιχ του Ίππαρχου (magister equitum) οινότιχν

στον άμεσο βΟ1)θό του Οικτάτορα .

28. Comitium ήτιχν ο τόπος, όπου γινότσιν 1) Συνέλευσ1) του λαού γιιχ νιχ σuζψήσει οιάφοριχ προβλήμιχτιχ , πέριχ ιχπό τις εκλο

γές που γίνονταν στο Πεοίο του' Αρεως . Εοώ υπήρχιχν ιερά των

Θεών που έοινιχν χρ1)σμούς. Βρισκότιχν στσι Β.Δ . Τ1)ς Αγοράς.

ΣΤ1) βόρειιχ πλευρά του comitium βρισκότιχν 1) curia, το κτίριο Τ1)ς Συγκλήτου κιχι νότιιχ τιχ rostra, 01)λσιοή το βήμιχ ιχπ' όπου μιλούσιχν οι ρήτορες. Ο ΚΙΧίσιχριχς έγινε ιχγοριχνόμος το 65 π .Χ .

29. Ο ΠολυοεύΚ1)ς είνιχι ο έ.νιχς ιχπό τους Διόσκουρους . Ο

ΣΗΜΕ/ΩΣΕΙΣ 101

άλλος ~ταν ο Κάστορας . Κατά τη μυθολογία ~ταν οίουμα παιοιά

της Λ~oας, ο Πολυοεύκης από τον ΤυνΟάρεω και ο Κάστορας από το Δία . Ο Κάστορας είχε το προνόμιο της αθανασίας , ενώ ο

Πολυοεύκης ~τC'ν θν-ητός. Λατρεύτηκαν ως θεότητες ιοιαίτερα

σΤ"Υ) Λακωνία και π~ραν μέρος στψ Aργoναυτικ~ εΚCiτρατεία . Η

λατρεία τους είχε εισαχθεί και σΤ"Υ) Ρώμ"Υ) . Από τους Δίουμους, ο Κάστορας, είχε τις περισσότερες · τιμές και ο Πολυοεύκης

έμοιαζε με φτωχό συyyεν~ .

30. Πρόκειται για τον Πτολεμαίο τον ΙΑ Ι , τον λεγόμενο

Aυλ-ητ~. Ήταν νόθος γιος του Πτολεμαίου . ΑναΚ"Υ)ρύΧΤ"Υ)Κε βασι

λιάς το 80 π .Χ . και αναγνωρίσΤ"Υ)κε από τους Ρωμαίους με Τ"Υ)ν

παρέμβαση του Γναίου Πoμπ~ιoυ . Mι~θ"Y)Κε απ ι τους ΑιΥύ

πτιους για Τ"Υ) οουλικόΤ"Υ)τά του απέναντι στους Ρωμαίους . Το 58 π.Χ . αποκαταστάθ"Υ)κε στο θρόνο Τ"Υ)ς ΑιΥύπτου από τους Ρωμαίους (από τον ανθύπατο Γεβρίνιο , όργανο του Πoμπ~ιoυ) ,

αφού θανάτωσε την κόρ"Υ) του ΒερενίΚ"Υ), που τον είχε ανατρέψει.

Πέθανε το 52 π .Χ .

31. Ως iudex quaestionis . Και το αξίωμα αυτό το κατείχε ο Καίσαρας για το οιάσΤ"Υ)μα που μεσολάβ"Υ)σε από Τ"Υ) λ~ξ"Y) του

αξιώματος του αγορανόμου ως Τ"Υ)ν ώρα που π~ρε το αξίωμα του

πραίτορα .

32. Ως iudex perduellionis . Επρόκειτο για oιμελ~ επιτρoπ~ (duumνiri) που ερευνούσε περιπτώσεις εσχάΤ"Υ)ς προΟοσίας . Από

τους ούο ο ένας ~ταν κλ"Υ)ρωτός και αναλάμβανε Τ"Υ) oιεξαγωγ~ Τ"Υ)ς

έρευνας και τη οιατύπωση πρότασης. Εναντίον της απόφασης

μπορούσε να γίνει έφεση . Και τότε οι ούο οικαστές έφερναν Τψ

υπόθεση στα Comitia Centuriata , oηλαo~ σΤ"Υ) Συνέλευση των φυλών .

33. Όπως γράφει ο Πλούταρχος (Καίσαρ . 7) , αντίπαλοί του ~ταν ο Σερβ~λLOς Βατίας, ο Ισαυρικός και ο Κάτλος. Η νίκη του

Καίσαρα τρομοκράτησε τους ΣυΥχλ-ητικούς .

34. Ο Λεύκιος Σέργιος Κατιλίνας είναι μια oυναμικ~ μoρφ~ της ρωμα'ίκ~ς Ιστορίας του τέλους της oημoκρατικ~ς επoχ~ς. Ήταν πατρίκιος από καταγω~, αλλά είχε ξεπέσει οικονομικά.

Το 68 π.χ . εκλέχτηκε πραίτορας και το 67 π.χ. στάλθ"Υ)Κε ΟLOΙΚ"Υ)τ~ς ης Aφρικ~ς. Τότε σχεοίασε μια επανάσταση στη Ρώμ"Υ) που θα κατέλυε το καθεστώς της κυριαρχίας των πατρικίων . Οι αντί

παλοί του τον κατηγόρησαν ότι σΤ"Υ)ν προσπάθειά του αυτ~ κιν~-

102 ΓΑ· Ι ·ΟΣ ΣΟΤΗΙΏΝΙΟΣ

θΥ)κε από χαμΥ)λά κίνητρα, επειδ-ή είχε ξεπέσει οικονομικά και πολιτικά . J στορικά τα πράγματα ίσως δεν δικαιώνουν τέτοιες απόψεις. Ο Κατιλίνας π-ήρε την απόφασΥ) να σταθεί αντιμέτωπος

του αριστοκρατικού καθεστώτος που είχε επιβάλει ο Σύλλας. Έτσι παρoυσιάζετα~ συνεχιστ-ής των απόψεων των Γράκχων και του Μάριου. Μαζί του συνεργάσΤΥ)καν πολλοί προοδευτικοί

Ρωμαίοι ΤΥ)ς εποχ-ής. Από τους ((Κατά Κατιλίνα» λόγους του

Κικέρωνα μαθαίνουμε ότι -ήθελε να καταργ-ήσει ΤΥ) δουλεία και να

ανατρέψει το καθεστώς ΤΥ)ς Ρώμης . Στους ανθρώπους που π-ήραν

μέρος σΤΥ) γνωστ-ή «συνωμοσία του Κατιλίνα» συγκαταλέγεται μάλλον και ο Καίσαρας . Η κίνΥ)σΥ) του Κατιλίνα φαίνεται να -ήταν

γνωστ-ή από καιρό καθώς επιδίωκε να γίνει ύπατος , να πάρει στα , "θ" β 'λ χερια του ΤΥ)ν αΡΧΥ) και απο ΤΥ) εση αυτη να επι α ει τα επανα-

στατικά του μέτρα . Οι αντίπαλοί του, που τον παρακολουθού

σαν, τον καΤΥ)γόΡΥ)σαν για καταχρ-ήσεις στην Αφρικ-ή το 67-66 π. Χ. · κατάφερε όμως να αθωωθεί και επιδίωξε την υπατεία ,

αλλά απέτυχε . Μετά την αποτυχία αυτ-ή, το 63 π.χ. , άρχισε να

κινείται πιο ανοιχτά για πραξικόΠΥ)μα. Τις κιν-ήσεις του τις παρακολουθούσε με ανθρώπους του ο Κικέρωνας, που -ήταν ύπατος

εκείνΥ) ΤΥ) χρονιά . Έτσι στις 7-11-63 π .Χ . ο Κικέρωνας κατ-ήγ

γειλε ανοιχτά τον Κατιλίνα ως συνωμόΤΥ) σΤΥ) Σύγκλητο . Φαίνε

ται ότι στις καταγγελίες του περιέχονταν συγκεκριμένα στοιχεία

που δεν -ήταν δυνατό να τα καλύψει ο Κατιλίνας . Στις 8-11-63 π . Χ. ο Κατιλίνας δραπετεύει ουσιαστικά από ΤΥ) ΡώμΥ) και κατα

φεύγει στο μυΥ)μένο Μάνλιο , δΙΟΙΚΥ)τ-ή φρουράς στις Φαίσουλες ,

ενώ σΤΥ) ΡώμΥ) έμειναν οι συνεργάτες του για να κινΥ)θούν ΤΥ)ν

κατάλλΥ)λΥ) στιγμ-ή . Η ΣύγκλΥ)τος θέτει εκτός νόμου τον Κατιλίνα και εξουσιοδοτεί τον συνύπατο του Κικέρωνα, Γάιο Αντώ

νιο , να τον χτυπ-ήσει και στρατιωτικά . Ο εμφύλιος πόλεμος που

ακολούθΥ)σε έλΥ)ξε το Φεβρουάριο του 62 π .Χ . με -ήττα και θάνατο του Κατιλίνα. Στο μεταξύ σΤΥ) ΡώμΥ) πιάσΤΥ)καν πολλοί

από τους συνωμότες και ενοχοποι-ήθΥ)καν ακόμα περισσότεροι .

Ανάμεσα στα ονόματα των ενόχων οιχούσΤΥ)κε και εκείνο του

Καίσαρα . Ο ίδιος ο Κικέρωνας κατάλαβε ότι μια έρευνα σε βάθος θα κλόνιζε ακόμα περισσότερο και από ΤΥ)ν κίνΥ)σΥ) του Κατιλίνα

ΤΥ)ν αναστατωμένΥ) κοινωνία της ΡώμΥ)ς. Η ΔΥ)μοκρατία ΤΥ)ς

ΡώμΥ)ς βρισκόταν σε κρίσΥ). Αντικειμενικά Υ) lΙ.ατάστασΥ) σΤΥ)

ΡώμΥ) -ήταν επαναστατικ-ή . Ο Κατιλίνας απέτυχε. Η κρίση συνε

χίσΤΥ)κε ως ΤΥ) στιγμ-ή που ο Καίσαρας επέβαλε το νέο status,


πOCνω στο οποίο θεμελιώθ'Υ)κε το αυτοκρατορικό καθεστώς . Η

κρίσ'Υ) Τ'Υ)ς στιγμής ήταν τόσο βαθιOC, που οι νΙΚ'Υ)τές του Κατιλίνα

τρόμαξαν και προσπOCθΥ)σαν να κουκουλώσουν τα πριΧγματα.

Αυτό το φόβο εκμεταλλεόΤ'Υ)κε ο Καίσαρας για να επιβOCλει μια

ΛUσY) που κιΧθε OCλλο παρOC ΣUμφων'Y) με τον Κικέρωνα ήταν.

35. Ο ΜOCρκος Τόλλιος Κικέρων (106-43 π .Χ . ) είναι ο μεγα

ΛUτερoς ρήτορας του ρωμα·ίκοό κόσμου και ένας από τους crYJμα

ντικότερους πολιτικοός του τέλους Τ'Υ)ς δ'Υ)μοκρατικής περιόδου

Τ'Υ)ς Ρώμ'Υ)ς. Εδώ θ~ αναφερθοόμε μόνο στο συγκεκριμένο πολιτικό του ρόλο στα γεγονότα που έχουν σχέσΥ) με τον Καίσαρα. Η γενιOC του από το πατέρα του ανήκε στ'Υ)ν τOCξ'Υ) των Ιππέων.

Έτσι 'Υ) δικτατορία του Σόλλα τον βρήκε αντίθετο κι ο Κικέρωνας βρέθ'Υ)κε να υπερασπίζει ανθρώπους που καταδίωκε ο Σόλ

λας. Ιδιαίτερα όταν υπερασπίσΤ'Υ)κε το Σέξτο Ρόσκιο Αμερίνο (το 80 π.χ.) αντιμετώπισε ανοιχτOC τον ευνοοόμενο του Σόλλα Χρυσόγονο. ΜετOC Τ'Υ)ν ανατροπή του καθεστώτος Τ'Υ)ς δικτατο

ρίας του Σόλλα, ο Κικέρωνας κατέλαβε διOCφορα αξιώματα. Το

70 μ.Χ. επικρόΤ'Υ)σε Τ'Υ)ν ανατροπή του δικτατορικοό καθεστώτος από τον Πομπήιο και τον ΚρOCσσο. Το 69 π.χ. έγινε αγορανόμος,

το 66 π .Χ. πραίτορ.ας και το 63 π .Χ. όπατος. Αντιμετωπίζοντας τότε μια κατάστασ'Υ) έκταΚΤ'Υ)ς ανOCγκ'Υ)ς καταγγέλλει τον Κατι

λίνα ως συνωμότ'Υ). Δεν είχε βέβαια εξαρχής στοιχεία και επισείει

μόνο το φOCντασμα του συνωμότ'Υ). Και όταν το πέτυχε, ρίΧΤ'Υ)κε με πOCθος να απoκαΛUψει Τ'Υ) συνωμοσία . Συνόπατος του Κικέ

ρωνα ήταν ο ΓOCιος Αντώνιος . Το φθινόπωρο του 63 π.Χ. , και με Τ'Υ)ν πρόθεσΥ) του Κατιλίνα να θέσει ξανOC υΠΟΨ'Υ)φιόΤ'Υ)τα υπOCτου, ο Κικέρωνας αποκαλόπτει πραγματικOC στοιχεία Τ'Υ)ς συνωμοσίας

σ' ένα λόγο του στις 7-11-63 π.χ . στ'Υ) Σόγκλψο. Η υΠΟψ'Υ)φιό

Τ'Υ)τα του Κατιλίνα αποκλείεται, ενώ ο ίδιος κινδυνεόει να συλλ'Υ)

φθεί και Τψ επόμεν'Υ) νόχτα φεόγει κρυφιΧ για το στρατόπεδο του φίλου του ΜιΧνλιου. Στις 9-11-63 π . Χ. ο Κικέρωνας καταγγέλ

λει πέντε 'Υ)γέτες που συνεργοόσαν με τον Κατιλίνα και συλλαμ

βOCνονται. Στις 5-12-63 προτείνει στ'Υ) Σόγκλψο Τψ παρα

δειγματική τιμωρία των συνωμοτών , επιδιώκοντας να εξασφαλίσει το δικαίωμα δίωξ'Υ)ς του κιΧθε αντιπOCλου του. Ο Σιλανός , ο

ανθόπατος, πρότεινε Τ'Υ) θανατική ποινή. Ο Καίσαρας, υποστή

ριξε να φυλακιστοόν οι ένοχοι και να μ'Υ) θανατωθοόν χωρίς δίκ'Υ).

ΤελικOC υπερίσχυσε 'Υ) γνώμ'Υ) του γ'Υ)ραιοό ΚOCτωνα για OCμεσ'Υ) εκτέλεσΥ) των συνωμοτών . Το 62 π.Χ . έγινε ο κόριος κατήγορος

104 Γ Α-Ι-ΟΣ ΣΟΊΉΤΩΝΙΟΣ

TOU Κλώδιοu γιιχ τη βεβ~λωση των μuστηρίων κιχι ΤΙζ σχέσεΙζ Tou με την ΠομπηίΙΧ, τη σύζuγο Tou ΚΙΧίσιχριχ. Το 60 π.χ. σχημιχτίζετιχι η πρώτη ΤριιχνδρίΙΧ (ΠoμΠ~ΙOζ,

ΚΙΧίσιχρ, KρcχσσOζ). Ο ΚικέρωνΙΧζ μένει στο περιθώριο, πιχρόλο ποu ο ΚΙΧίσΙΧΡΙΧζ έκιχνε πρoσπcχθειιx νιχ τον προσεγγίσει. Ο ΚικέρωνΙΧζ έμεινε uπερcxσπισΤ~ζ τηζ ΣuΥκλ~τοu, τη στιγμ~ ποu ο σχημιχτισμόζ τηζ ΤριιχνδρίΙΧζ ~τιxν οuσιcxστικcχ uπονόμεuση Tou ρόλοu τηζ Σuγκλ~τοu. Το 59 π.Χ. κιχτιχγγέλει οuσιcxστικcχ την ΤριιχνδρίΙΧ. Κιχι τότε ο ΚλώδΙΟζ - ποu γιιχ νιχ μπορέσει νιχ γίνει

δ~μΙXΡΧOζ uιοθετηθηκε ιχπό οικογένειιχ πληβείων - ιχνέλΙΧβε νιχ θέσει εκτός πoλΙΤΙΚ~ζ τον Κικέρωνιχ. Ήτιχν μιιχ ιχντίδριχση Tou ΚΙΧίσιχριχ, ο οποίος uποστ~ριξε στη Σύγκλητο την uιοθεσίcx Tou Κλώδιοu ιχπό OLΚOγένειιx πληβείων, προκειμένοu νιχ γίνει δ~μιxρχος. Η mjyκpouσY) Tou Κικέρωνιχ με τον ΚΙΧίσιχριχ πρoχωρcχει γρ~γoριx. Ο ΚΙΧίσιχριχς κιχτιχδιώκει τώριχ εκείνοuς ποu κιχτέδωσιχν

πολίτεζ στο Σύλλιχ. Ο ΚικέρωνΙΧζ , uπερcxσπιζόμενΟζ ένιχν ιχπ '

cxuτούζ , το Φλcχκκo ποu ~τιxν πρΙΧίτοριχς το 63 π .Χ. , κιχτιχφέρθηκε ιχνοιχτιχ κιχτιχ τηζ πoλΙΤΙΚ~ζ Tou ΚΙΧίσιχριχ, ο οποίΟζ όμως, γιιχ νιχ τον προσετιχιριστεί, Tou πρότεινε νιχ ιχνιχλιχβει θέση στη ΓΙΧλιχτίΙΧ ,

ποu τη διοικούσε ο ίδΙΟζ . Ο ΚικέρωνΙΧζ δεν δέχτηκε . Κιχτιχλιχβιχινε

περισσότερο ιχπό κιχθε ιχλλον πωζ η ΤριιχνδρίΙΧ cχλλιxζε τη δoμ~

Tou πολιτεύμΙΧΤΟζ κιχι ιxρν~&ηκε . Κιχι τότε ο ΚΙΧίσΙΧΡΙΧζ επέτρεψε στον Κλώδιο νιχ περιχσει Ψ~φισμιx γιιχ την εξορίΙΧ Tou. Το Ψ~φισμιχ Tou έλεγε πωζ έπρεπε νιχ εξοριστούν όλοι όσοι σuμμετείχιxν στη χωρίζ δίκη θιχνιχτωση των οπιχδών Tou Κιχτιλίνιχ. Ο ΚικέρωνΙΧζ προσπιχθησε νιχ ιχντιστιχθεί χρησιμοποιώντΙΧζ τη Σύγκλητο κιχι γενικιχ την πΙΧλιιχ τιχξη πριχγμιχτων , ποu δεν ~θελε νιχ ιxλλcχξει

το κΙΧθεστώς. Στο σημείο cxuτό όμωζ τον εγκιχτέλειψε κιχι ο

ΠομΠ*Οζ , ποu τόσο τον είχε uποστηρίξει ΠΙΧλιχιότεριχ . Στη Ρώμη κuριcxρχούσε ο ΚλώδΙΟζ με ομιχδεζ οπλισμένων , ενώ έξω

ιχπό cxuτην , στψ Εντεύθεν των 'Αλπεων ΓΙΧλιχτίΙΧ, περίμενε ο στριχτόζ Tou ΚΙΧίσιχριχ γιιχ κιχθε ενδεχόμενο. Έτσι ο ΚικέρωνΙΧζ έφuγε γιιχ την εξορίΙΧ , ενώ ο ΚλώδΙΟζ με νέο ενιχντίον Tou ~φισμιx πέτuχε τη δ~μεuση τηζ περιοuσίcxς Tou κιχι την κιxτιxστρoφ~ τηζ μεγΙΧλόπρεπηζ οικίΙΧζ Tou στον ΠΙΧλιχτίνο λόφο . Ένιχ χρόνο μετιχ

(57 π.Χ.) ιxνcxκλ~θηκε ιχπό την εξορίΙΧ Tou, ότιχν εκλέχτηκε δ~μΙXΡΧOζ ο ΜίλωνΙΧζ. Ιδιώτεuσε γιιχ ένιχ διιχστημιχ ιχσχολούμενος μόνον με την uπεριχσπιση ιχνθρώπων ποu διώκοντιχν ιχπό τον

Κλώδιο ~ ιχσχολούμενΟζ με την ιχνέγερση Tou σπιτιού Tou. AuT~ την περίοδο ο ΚικέρωνΙΧζ έχει στ~ριγμιx τον Πoμπ~ιo, ποu εξΙΧ-


κολοuθεί νι:ι. είνι:ι.ι σύμμι:ι.χοι:; Tou Κι:ι.ίσι:ι.ρι:ι. . Τ ώρι:ι. οuσιι:ι.στικιί uπερι:ι.σπίζετι:ι.ι την Τριι:ι.ν8ρίι:ι. κι:ι.ι ι:ι.γορεύει uπέρ Τ7)ζ πι:ι.ριίτι:ι.σ7)ζ της θ7)τείι:ι.ι:; Tou Κι:ι.ίσι:ι.ρι:ι. στ7) Γι:ι.λι:ι.τίι:ι. .

Το 52 π.χ. uπερι:ι.σπίστ7)κε με πιίθος το Μίλωνι:ι., ποu θι:ι.νιίτωσε τον Κλώ8ιο, χωρίς όμως νι:ι. πετύχει Τ7)ν ι:ι.θώωσή Tou. Το 51 π.Χ. στιίλθ7)κε, χωρίς νι:ι. το θέλει, έπι:ι.ρχοι:; σΤ7)ν Κιλικίι:ι.. Ότι:ι.ν γύρισε στ7) Ρώμ7) (49 π.χ.) είχε ι:ι.ρχίσει 7) εμφύλιι:ι. 8ιι:ι.μιίχ7) KOCLqocpoc - ΠομΠ7)ίοu. Ο τελεuτι:ι.ίοc:; έγινε τώρι:ι. στuλοβιίΤ7)C:; Τ7)ζ ΣUΥκλ~τοu. Ο Κικέρωνι:ι.ι:; ι:ι.κολού&φε Touc:; ΣUΥκλ7)τι.κούc:;, ότι:ι.ν ocuToL εΥκι:ι.τέλειψι:ι.ν Τ7)ν πόλ7), ι:ι.λλιί 8εν ι:ι.κολούθ7)σε τον Πoμπ~ιo στ7)ν Ήπειρο. Μετιί το θιίνι:ι.το Tou ΠομΠ7)ίοu, γύρισε στ7) Ρώμ7) (47 π.χ.) κι:ι.ι σuμφιλιώθ7)κε με τον Κι:ι.ίσι:ι.ρι:ι. , χωρίς

ωστόσο νι:ι. ι:ι.νι:ι.λιίβει ενεργό πολιτικό ρόλο. Στην περίο80 ocuT~ ocv~xouv οι λεγόμενοι ιιΚι:ι.ισι:ι.ρικοί λόγοι)), όποu ιίμεσι:ι. uποστ7)

ρίζοντι:ι.ι πρώ7)ν ι:ι.ντίπι:ι.λοι Tou Κι:ι.ίσι:ι.ρι:ι. κι:ι.ι έμμεσι:ι. ο ί8ιοι:; ο Κι:ι.ίσι:ι.ρι:ι.ς.

Μετιί Τ7) 80λοφονίι:ι. Tou Κι:ι.Ισι:ι.ρι:ι. ο Κικέρωνι:ι.ι:; έπι:ι.ψε νι:ι. 8ιι:ι.-8ρι:ι.μι:ι.τίζει σ7)μι:ι.ντι.κό ρόλο ' γιι:ι. τελεuτι:ι.ίι:ι. φοριί ι:ι.νι:ι.μείχθ7)κε στ7)ν πoλιτικ~, ότι:ι.ν ιίρχισε νι:ι. μορφοποιείτι:ι.ι κιίποιι:ι. ι:ι.ντιπολί

τεUσ7) ενι:ι.ντίον Tou Αντωνίοu ι:ι.πό μέροuc:; της ΣuΥκλ~τοu. Τότε ο Κικέρωνι:ι.ι:; εξεφών7)σε Touc:; περίφ7)μοuc:; 14 Φιλιππικούς Tou ενι:ι.ντ(ον Tou Αντωνίοu κι:ι.ι uπέρ Τ7)ζ 87)μoκρι:ι.τικ~ι:; πι:ι.ριίτι:ι.ξ7)ζ ποu εκπροσωπούσε 7) ΣύΥκλ7)ΤΟζ. Ο Αντώνιοι:; ι:ι.πι:ι.ντούσε με το ί8ιο πιίθος ποu τον πολέμ7)σε ο Κικέρωνι:ι.ς . Ο Κικέρωνι:ι.ι:; το 43 π.Χ. προσπιχθ7)σε νι:ι. φύγει ι:ι.πό Τ7) Ρώμ7) γιι:ι. νι:ι. σωθεί, ι:ι.λλιί ιίνθρωποι

Tou Αντωνίοu τον 80λοφόν7)σι:ι.ν στις 7-12-43 π .χ. , Tou έκοψι:ι.ν το κεφιίλι κι:ι.ι τι:ι. χέριι:ι. κι:ι.ι τι:ι. π~γι:ι.ν στον Αντώνιο.

Γενικιί ο Κικέρώνι:ι.ι:; ~τι:ι.ν ικι:ι.νόΤ7)Τι:ι.τοι:; ρ~τoρι:ι.ι:; κι:ι.ι έξοχος πνεuμι:ι.τικόc:; ιίνθρωπος. Πολιτικιί ~τι:ι.ν ι:ι.στι:ι.θ~ς βι:ι.σικιί όμως uπερι:ι.σπΙστ7)κε το πι:ι.λιό κι:ι.θεστώι:; Τ7)ζ ρωμι:ι.·ίκ~ς Δ7)μοκρι:ι.τΙι:ι.ι:; ποu πέθι:ι.ινε. Ιπερι:ι.σπιζότι:ι.ν κιίτι ποu 8εv μπορούσε πλέον νι:ι. επιβιώσει σε μιι:ι. επoχ~ έντονων κοινωνικών ι:ι.λλι:ι.γών ποu επιζ 7)τούσι:ι.ν ισχuρούc:; ιίν8ρες .

36. Ο Μιίρκοι:; Πόρκιοι:; Κιίτων ο Νεότεροι:; (95-46 π.Χ. ) , 8ισέΥΥονοι:; Tou Κιίτωνι:ι. Tou Πρεσβύτεροu, είνι:ι.ι ίσως 7) πιο εντuπωσιι:ι.κ~ φuσιοyvωμίι:ι. σΤ7)ν uπεριίσπΙσ7) Τ7)ζ Δ7)μοκρι:ι.τίι:ι.ι:;

ποu κι:ι.τέρρεε. ' Ανθρωποι:; με ιίκι:ι.μπτο κι:ι.ι ι:ι.κέρι:ι.ιο χι:ι.ρι:ι.κτ~ρι:ι., ι:ι.λλιί στενόμuι:ι.λοc:; κι:ι.ι κοντόφθι:ι.λμοι:; πολιτι.κός , ι:ι.νι:ι.8είΧΤ7)κε σε μονι:ι.8ικό, θι:ι. λΈΥι:ι.με , ι:ι.ντίπι:ι.λο Tou Κι:ι.ίσι:ι.ρι:ι. κι:ι.ι ι:ι.ποφι:ι.σιστικό

106 ΓΆ ' Ι 'ΟΣ ΣΟΎΉΤΩΝΙΟΣ

υπερασπιστ~ των 8ικαιωμάτων ΤΥ)ς Συγκλ~τoυ , Π~ρε μέρος στον πόλεμο κατά του Σπάρτακου . 'Ηταν επίσΥ)ς αυτός που

επέμεινε να θανατωθούν οι οπα80ί του Καηλίνα και κατόρθωσε

να ανατρέψει Τψ πρότασ-η του Καίσαρα. Σ' αντίθεσ-η με τον

Κικέρωνα, που ταλαντευόταν α8ιάκοπα σΤΥ)ν πoλιτικ~ του, ο

Κάτωνας ~ταν αμετάκλΥ)τα αφοσιωμένος στα συμφέροντα ΤΥ)ς Συγκλ~τoυ. Το 58 π .Χ μετά Τψ εξορία του Κικέρωνα στέλνεται

και ο Κάτωνας 8ιoικY)τ~ς στψ Κύπρο για να απομακρυνθεί από ΤΥ) ΡώμΥ) . Κατέλαβε 8ια80χικά τα αξιώματα του ημY)T~ το 65 π .Χ., του 8Υ)μάρχου το 62 π.χ., του πραίτορα το 54 π.Χ., αλλά απέτυχε να εκλεγεί ύπατος το 51 π.Χ. Στον εμφύλιο πόλεμο Καίσαρα - ΠομΠΥ)ίου τάΧΤΥ)κε με τον τελευταίο και κράΤΥ)σε για λογαριασμό του ΤΥ) Σικελία απ' όπου τον εξε8ίωξε ο Κουρίωνας

και κατέφυγε σΤΥ)ν Aφρικ~ . Μετά το θάνατο του ΠομΠΥ)ίου , συγκέντρωσε τα λείψανα του τελευταίου σΤΥ) ιτίΚΥ), βορειο8υ

ηκά ΤΥ)ς ΚαρχΥ)8όνας (47 π.χ.) . Εκε ί 8ιαφών-ησε με τον αΡΧΥ)γό

του στρατού του ΠομΠΥ)ίου, Σκιπίωνα, και μετά ΤΥ) νίΚΥ) του Καίσαρα σΤΥ) Θάψο, ocφού φυγά8ευσε όσους κιν8ύνευαν άμεσα

ocπό τον Κocίσocρoc αυτοκτόνΥ)σε ο ί8ιος (46 π . Χ.) , ocφού 8ιάβασε όλΥ) ΤΥ) νύχτα το Φαίδρο του Πλάτωνα .

37. Ο πραίτορας είναι ένα από τα πιο σ-ημocντικά πολιηκά αξιώματα ΤΥ)ς αρχαίocς ΡώμΥ)ς . ΣΤΥ)ν ocρχ~ ~ταν 8Υ)λωηκό εκείνου που είχε Τψ πλ~ρY) εκτελεσηκ~ εξουσίoc . Μετά Τψ ανατρoπ~

ΤΥ)ς βασιλείας Υ) εκτελεσηκ~ εξουσίoc μotράστY)κε ανάμεσα στους

ύπατους και τους πραίτορες. Ο πρocίτορocς ΤΥ)ς πόλΥ)ς (Praetor urbanu s) απέ8ι8ε 8ικαιoΣUνY) στους Ρωμocίους πολίτες και ο

πραίτορας των ξένων (Praetor peregrinus) απέ8ι8ε 8ικocιoΣUνY) στους ξένους, σ' αυτούς που 8εν ~ταν Ρωμαίοι πολίτες. Αργό

τερoc ορίζονταν πραίτορες κocι στΥ) 8ιακυβέρνΥ)σ-η ορισμένων

επαρχιών . Τα ει8ικά 8ικαστ~ρια προε8ρεύονταν από ανθρώπους

που είχαν ΧΡΥ)ματίσει πραίτορες. Οι πρocίτορες εκλέγονταν από το λαό για ένα χρόνο. Ως το 337 π .Χ. πραίτορες γίνονταν μόνο

πατρίκιοι. Από τότε και μετά άνοιξε ο 8ρόμος και για τους πλΥ)βείους , Ο Κocίσαρας έγινε πραίτορας το 62 π.χ,

38. Ο Γναίος Πoμπ~ιoς , ο επιλεγόμενος Μέγας, (106-48 π.χ . ) ~ταν γιος του Γναίου Πoμπ~ιoυ Στράβωνα, που το 88 είχε αναλάβει Τψ υπεράσπισ-η ΤΥ)ς ΡώμΥ)ς με εντoλ~ ΤΥ)ς Συγκλ~τoυ εναντίον του Μάριου και του Κίννα. Ο Γνocίος Πoμπ~ιoς εμφανί

ζεται για πρώΤΥ) φορά στο πρoσκ~νιo ΤΥ)ς πoλιηκ~ς το 83 π.χ. ,


ότοιν οργάνωσε στροιτό γιοι νοι υποσΤ'Υ)ρίξει το Σύλλοι στψ επάνοδό του στψ Ιτοιλίοι, οπότε έποιιξε σημοινηκό ρόλο σΤ'Υ)ν ήττοι

των οποιδών του Μάριου στ'Υ) Σικελίοι κοιι Τψ Αφρική. Τότε

νυμφεύΤ'Υ)κε Τψ προγονή του Σύλλοι, Αψιλίοι. Το 81 π.Χ. νίΚ'Υ)σε σΤ'Υ)ν Αφρική το Γνοιίο Δομίηο Αενοβάρβο, τον 'Υ)γεμόνοι Τ'Υ)ς

Νουμιδίοις Ιάρβοιν κοιι οποιδούς του Μάριου . Το 81 π .Χ. έκοινε

θρίοιμβο στ'Υ) Ρώμ'Υ) κοιι οινοιγορεύΤ'Υ)κε Μέγοις οιπό το στροιτό του, τίτ λο που του οινοιγνώρισε κοιι ο Σύλλοις. 'Εκοινε δεύτερο θρίοιμβο

το 79 π.Χ. Μετά το θάνοιτο του Σύλλοι υπεροισπίσΤ'Υ)κε το πολι-" 'ψ' Α 'λ ΑΙ t' ηκο του συσΤ'Υ)μοι κοιι οινετρε ε τον υποιτο ιμι ιο επLOΟ, που

επιχείΡ'Υ)σε νοι οινοιτρέψει το κοιθεστώς του Σύλλοι. Στ'Υ) συνέχειοι

με οιπόφοιση Τ'Υ)ς Συγκλήτου στάλθ'Υ)κε επικεφοιλής 30.000 οιντρών κοιτά του Σερτώριου στψ Ι σποινίοι, που συνέχιζε το

κίν'Υ)μοι του Μάριου, με ης δικοιιοδοσίες οινθύποιτου, ποιρόλο που

δεν είχε γίνει ύποιτος . Ο πόλεμος στάθ'Υ)κε δύσκολος. Ο Πομπήιος γύρεψε νέες ενισχύσεις οιπό Τ'Υ) Ρώμ'Υ), κοιτόρθωσε νοι δολοφον'Υ)θεί

ο Σερτώριος κοιι οινέλοιβε στ'Υ) συνέχειοι Τ'Υ)ν 'Υ)γεσίοι του στροιτού

του Σερτώριου . Ότοιν επέστρεψε σΤ'Υ)ν Ιτοιλίοι στράφ'Υ)κε κοιτά των υπολεψμάτων του κινήμοιτος του Σπάρτοικου κοιι, όπως

οινοιφέρουν οι Π'Υ)γές, σκότωσε 5.000 80ύλους φυγάδες . 'Υστεροι έκοινε θρίοιμβο το 71 π.Χ. Το 70 π.χ. εκλέΧΤ'Υ)κε ύποιτος με Τ'Υ)ν υπόσχεση νοι οιποκοιτοιστήσει Τψ εξουσίοι των δ'Υ)μάρχων κοιι νοι οινοικοιλέσει πολλούς νόμους του Σύλλοι. ΕκλέΧΤ'Υ)κε σε συνεργοι

σίοι με τον Κράσσο, που θεωρούντοιν δ'Υ)λωμένος οιντίποιλος του

Σύλλοι. Κοιι τήΡ'Υ)σε το λόγο του, πράγμοι που του χάρισε μεγάλ'Υ) δ'Υ)μοηκότ'Υ)ΤΟΙ. Το 67 π.Χ. εκστροιτεύει με οιπεριόριστη εξουσίοι κοιτά των πειροιτών. Τότε λέγετοιι όη θοινάτωσε 10.000 πειροιτές κοιι κοιτόρθωσε νοι οιποιλλάξει τη Μεσόγειο οιπό οιυτούς . Τ 066 π.Χ . οινέλοιβε την οιρχηγίοι του πολέμου κοιτά του Μιθριδάτ'Υ) . Νίκησε εύκολοι κοιι υπέτοιξε Συρίοι, Αρμενίοι, Κιλικίοι , Κοιπποιδο

κίοι, που ης μετέβοιλε σε ρωμοιϊκές εποιρχίες κοιι έφτοισε ως τον

Περσικό Κόλπο. Το 64-63 π.Χ. οινοιμείχτηκε σης εμφύλιες διοιμάχες των Εβροιίων. Υποστήριξε τον Υρκοινό κοιτά του Αριστόβουλου κοιι τον εγκοιτέσΤ'Υ)σε στο θρόνο των Εβροιίων , ως όργοινο

των Ρωμοιίων:

Γύρισε στ'Υ) Ρώμη το 61 π.Χ. , όπου έγινε δεκτός με δυσπιστίοι οιπό τη Σύγκλητο κοιι τους ποιτρίκιους (ήτοιν επικίνδυνη γι'

οιυτούς η τόση δύνοιμη που είχε οιποκτήσει). ο ίδιος εξάλλου

δίστοισε νοι χρησιμοποιήσει το στροιτό του γιοι νοι επιβλ'Υ)θεΙ Η

Ψυχρότητοι της Συγκλήτου τον έσπρωξε στη συμφωνίοι με τον

108 ΓΑ ' Ι'ΟΣ ΣΟίΗΙΏΝΙΟΣ

ΚΙΧίσιχριχ κιχι τον Κράσσο κιχι έτσι σχημιχτίστηκε -η πρώτ-η Τ ριιχν-

8ρίιχ , πράγμιχ που σ~μιxινε ότι είχε Ikιχτιχφερθεί σ-ημιxντικ~ ~ττιx στ-η συγκλ-ητικ~ πιχράτιχξ-η. Το κΙΧθεστώς τυπικό κιχι ουσιιχστικά

είχε ιχνιχτριχπεΙ Ενώ -η Σύγκλ-ητος είχε ιχρν-ηθεί νιχ επικυρώσει τις

ρυθμίσεις του Πομπ-ηίου, ότιχν έγινε ύπιχτος ο ΚΙΧίσιχριχς (59 π.χ.) τις επικύρωσε. Τότε ο Πoμπ~ιoς νυμφεύτ-ηκε τ-ην κόρ-η του Κιχ(σιχριχ, lουλίιχ. Ότιχν ο ΚΙΧίσιχριχς έφυγε γιιχ τ-η ΓΙΧλιχτίΙΧ , Ο

Πoμπ~ιoς ιχποκιχτέστ-ησε τις σχέσεις του με τ-η Σύγκλ-ητο . Το 57 π .Χ. έγινε ύπιχτος κιχι -η θ-ητείΙΧ του ιχνιχνεώθ-ηκε κιχι γιιχ το 55 π .Χ. Τότε πέθιχνε -η κόρ-η του ΚΙΧίσιχριχ , lουλίΙΧ , κιχι ο Πoμπ~ιoς

νυμφεύτηκε την Κορνηλίιχ ιχπό τ-η γενιά των Σκιπιώνων . Οι

σχέσεις του με τον ΚΙΧίσιχριχ ψυχράνθ-ηκιχν κιχι το 52 Ο Πoμπ~ιoς εκλέχτ-ηκε ύπιχτος χωρίς συνάρχοντες, 8-ηλιx8~ 8ιέλυσε τ-ην Τ ριιχν-

8ρίΙΧ, ιχφού στο μετιχξύ είχε πεθάνει ο Κράσσος (53 π .Χ . ). Τ ιχυτό

χρονιχ επιχείρησε, σε συμφωνίΙΧ με τ-η Σύγκλ-ητο κιχι την

ιxριστoκριxτικ~ πιχράτιχξ-η , νιχ κάνει μετιχρρυθμίσεις που θιχ στρέ

φοντιχν ενιχντίον του ΚΙΧίσιχριχ κιχι τ-ης λιx'ίκ~ς πιχράτΙΧξ-ης που

εκπροσωπούσε. Αυτό 08~Y1Jσε στ-ην άμεσ-η σύγκρουσ-η με τον ΚΙΧίσιχριχ, στον εμφύλιο πόλεμο που περιγράφετιχι σε μεγάλη

έκτιχση ιχπό τον Πλούτιχρχο στον Καίσαρα κιχι στον Πομπήιο . Ο

Πoμπ~ιoς, ότιχν έμΙΧθε πως πλ-ησίιχζε ο ΚΙΧίσιχριχς, εγκιχτέλειψε

τη Ρώμ-η κιχι οχυρώθ-ηκε στ-ην Ήπειρο (Δυρράχιο). Η ιχποφιχσι

στικ~ μάχ-η που έκρινε ουσιιχστικά τον εμφύλιο πόλεμο έγινε στιχ

ΦάρσΙΧλΙΧ (48 π.Χ. ) . Ο Πoμπ~ιoς ψτ~θηκε κιχι κιχτέφυγε στην Αίγυπτο, όπου στις 28-9-48 80λoφoν~θ-ηκε ιχπό τους επιτρόπους του βιχσιλιά Π τολεμΙΧίου. 'Οτιχν έφτιχσε εκεί ο ΚΙΧίσιχριχς 8ιέτΙΧξε

τ-η θιχνάτωσ-η των 80λοφόνων του . Ο Πoμπ~ιoς θεωρείτιχι μεγάλος στριχτιωτικός κιχι πολιτικός,

ι8ιΙΧίτεριχ 8ιοικ-ητικός. Η ~ττιx του ιχπό τον ΚΙΧίσιχριχ οφείλετιχι

ιχποκλειστικά στο γεγονός ότι ο Πoμπ~ιoς υπoστ~ριζε ένιχ κιχθε

στώς που είχε εξιχντλ-ηθεί ιχπό τιχ ί8ιιχ τιχ πράγμιχτιχ, που είχε

ξεπεριχστεΙ Δεν μπόρεσε νιχ συνει8-ητoπoι~σει ότι -η Ρώμ-η που ο

ί8ιος είχε ε8ριχιώσει , 8εν μπορούσε νιχ 8ιοικ-ηθεί ιχπό το ιχριστο

κριχτικό κΙΧθεστώς της Συγκλ~τoυ .

39. Ο Βίβουλος ιxν~κε στ-ην ιχριστοκριχτικf) πιχράτιχξ-η .

40. Αν 8εν υπ~ρxιxν κΙΧλοί οιωνοί , τίποτιχ 8εν γινότιχν στ-η Ρώμ-η .

41. Ολόκλ-ηρ-η -η Σύγκλψος συνό8ευσε τότε τον Κάτωνιχ στ-η


φυλακ~ και ο Καίσαρας υποχρεώθηκε την άλλη ημέρα να τον

ελευθερώσει .

42 . Ο Λεύκιος Λικίνιος Λούκουλλος (114-57 π . Χ.) καταγό

ταν από παλιά αριστoκρατικ~ οικογένεια που είχε φτωχέψει στις

ημέρες του . Αναδείχτηκε σε στρατιωτικό και πολιτικό από το

Σύλλα. Μετά το 87 π . Χ. έμεινε διoικητ~ς της Ασίας, όπου έδειξε διπλωματικότητα και επιείκεια . Στον τρίτο Μιθριδατικό Πόλε

μο στασίασαν οι στρατιώτες του και τότε η Σύγκλητος τον

αντικατέστησε με το Γλαβρίωνα το 67 π .Χ . , αλλά πριν να φύγει ,

αντικαταστάθηκε και ο Γλαβρίωνας το 66 π.Χ . από τον Πoμπ~ιo . Από τότε και μετά ο Λούκουλλος αποσύρθηκε από Τψ

πoλιτικ~ και το έριξε στα γλέντια και τις διασκεδάσεις με τα

τεράστια πλούτη που συγκέντρωσε στην Ασία ως διoικητ~ς , απ'

όπου είχε αρπάξει και τη βιβλιoθ~κ.η των βασιλιάδων του· Πόντου . Η βιβλιoθ~κη αυτ~ έγινε το κέντρο των ελληνομαθών της Ρώμης . Έγραψε βιβλίο στα Ελλψικά για το λεγόμενο Συμμαχικό Πόλεμο (90-88 π .Χ . )· ενδιαφερόταν για τις καλές

τέχνες και τα γράμματα και ιδιαίτερα για τη μαγειρικ~ τέχνη και τις σπάνιες γεύσεις.

43 . Ο Λεύκιος Καλπούρνιος Πείσων Καισωνίνος προερχόταν

από την αρχαία οικογένεια των πληβείων Καλπουρνίνων . Χρημάτισε διoικητ~ς της Μακεδονίας (57-55 π.χ . ) και ~ταν εχθρός

του Κικέρωνα.

44 . Χρησιμοποίησε τη λέξη με την έννοια που υπονοεί και γι ' αυτό την επόμενη τον ειρωνεύτηκαν , θυμίζοντάς του τις ομοφυ

λοφιλικές του σχέσεις με το Nικoμ~δη.

45. Ο Γάιος Μέμμιος ~ταν ο ίδιος πoιητ~ς και προστάτης των

ποιητών. Έγινε δ~μαρχoς το 60 π.Χ. και το 57 στάλθηκε κυβερν~της της Βιθυνίας . Στψ απoστoλ~ του τον ακολούθησαν ο

Κάτουλλος και ο Έλβιος Κίννας . Ο πoιητ~ς και φιλόσοφος Λoυκρ~τιoς του έχει αφιερώσει το μεγάλο του έργο De Ra um ΝαΙ/πα.

46. Ο Λεύκιος Δομίτιος Αενοβάρβος καταγόταν από αρχαία

οικογένεια πατρικίων της Δομιτίας γενιάς. Ήθελε να κατάγεται από τους Διόσκουρους. Ένα μέλος της το 496 π.χ. κέρδισε μια νίκη στη λίμνη Ρηγίλλη και έδειξε Τψ υπεράνθρωπη φύση του: χτυπώντας με το χέρι τη μαύρη του γενειάδα εκε ίνη μεταβλ~θηκε

110 ΓΑ'Ι'ΟΣ ΣΟΙΉΤΩΝΙΟΣ

σε κόκκινΥ). Το όνομιχ Αενοβά.ρβος <ΠjμΙXινει κοκκινογένΥ)ς. Ο ΔομΙτιος Αενοβά.ρβος -ήτιχν σύζυγος ΤΥ)ς ΙΧ8ερφ-ής του Κά.τωνιχ,

ΠορκΙιχς κιχι όπιχτος το 54 π.Χ. Στον εμφόλιο πόλεμο ιχκολοόθΥ)σε το Πομπ-ήιο κιχι έπεσε σΤΥ) μά.χΥ) των Φιχρσά.λων.

47. Με τον όρο ΓΙΧλΙΧτΙιχ ΈλλΥ)νες κιχι ΡωμιχΙοι εννοοόσιχν ΤΥ)ν περιοχ-ή που περιλιχμβά.νετιχι μετιχξό ΠυΡΥ)νΙΧΙων, Ατλιχντικοό, Ρ-ήνου κιχι 'Αλπεων. Αργότεριχ περιλ-ήφθΥ)κε σ' ιχυτη κιχι τμ-ήμιχ της Β. ΙτΙΧλΙιχς, οπότε Υ) ΓΙΧλΙΧτΙιχ χωρίστηκε σε 8όο τμ-ήμιχτιχ:

ΣΤΥ)ν Εντεόθεν των 'Αλπεων ΓΙΧλιχτίιχ (Β. lτιχλΙιχ) κιχιτην

Πέριχν των' Αλπεων Γ ΙΧλΙΧτίΙΧ, 8Υ)λιχ8-ή την κυρίως Γ ΙΧλΙΧτίιχ. Η

επιχφ-ή των ΓΙΧλιχτών με τον πολιτισμό ΤΥ)ς Μεσογείου έγινε 8ιιχ μέσου ΤΥ)ς ιχποικΙιχς των Φωκέων ΜιχσσιχλΙιχς. Τψ πλ-ήΡΥ) κιχτά.

ΚΤY)σYj ΤΥ)ς ΓΙΧλιχτίιχς πριχγμιχτοποίΥ)σε ο ΚΙΧίσιχριχς. ΤΥ)ν εξιστό

ΡY)σYj των πολέμων ιχυτών την έκιχνε ο ί8ιος στο έργο του Γαλατικοί Πόλεμοι σε οκτώ βιβλίΙΧ.

48. Από το 58 ως το 49 π.Χ.

49. Το κείμενο έχει cccc που υπολογΙζοντιχι σε 40.000.000 σYjστέρτιoυς .

50. Ο ΣουΥ)τώνιος 8εν ιχνιχφέρει σχε86ν τΙποτιχ γιιχ τους πολέμους του ΚΙΧίσιχριχ στη ΓΙΧλιχτίΙΧ, που τον ιχνέ8ειξιχν σε ένιχν ιχπό

τους μεγιχλότερους στρσι.Τ"1)γοός των σι.ιώνων. Ίσως επει8-ή

ιχυτοός τους πολέμους τους περιέγριχψε ο Ι8ιος ο ΚιχΙσιχριχς στο

έργο του κιχι ο Ι8ιος 8εν είχε νσι. πει τΙποτιχ περισσότερο. 'Αλλω

στε το έργο του ΚιχΙσιχριχ είχε γΙνει τότε κλσι.σικό κείμενο κιχι το -ήξεριχν όλοι οι ΡωμιχΙοι . Μιιχ συνοπτικ-ή περιγριχφ-ή των πολέμων

σι.υτών 8ίνει ο Πλοότιχρχος σΤΥ) βιογριχφίΙΧ του Καίσαρα (πιχρ .

18-27).

51 . Είνσι.ι Υ) εποχή που Υ) Σόγκλψος προσπσι.θεί νιχ εΠΥ)ρεά.σει τον Πομπ-ήιο , γισι. νσι. τον σι.ντιτά.ξει στον ΚΙΧ ίσσι.ρσι. .

52. Ο Σέρβιος Σουλπίκιος Ροόφος (105-43 π.χ.) -ήτιχν ιχπό τους μεγσι.ΛUτερoυς Ρωμσι.ίους νομικοός, σόγχρονος του Κικέ

ρωνιχ κιχι φίλος του ΚΙΧίσσι.ρσι. . Λέγετσι.ι πως έγρσι.ψε περί τσι. 180 βιβλίιχ νομικοό περιεχομένου . Το 51 π.χ. εκλέΧΤΥ)κε όπιχτος κσι.ι βρέθΥ)κε στο πλευρό του ΚΙΧίσιχριχ στον εμφόλιο πόλεμο.

53. Ο Κσιίσσι.ρσις ζψοόσε ίσYj μετιxχείρισYj με τον Πομπ-ήιο . Η


Σύγκλ'Yjτος οινοινέωνε T'YjV εξουσ(οι του ΠομΠ'ήιου, οιλλιΧ ~θελε νοι T'YjV οιφοιφέσει ιχπό τον Κοι(σοιροι.

54. Η τιίξ'Yj των Ιππέων κοιι των Συγκλ'YjTLκών είχε το προνόμιο νοι <ροριί χρυσό 8οιχτυλ(8ι. ΠρoυπόθεσYj έντοιξ'Yjς σΤYjν τιίξ'Yj των ιππέων ~τoιν 'Yj ύποιρξ'Yj περιουσίοις οιξ(οις τουλιίχιστον

400.000 σYjστερτίων.

55. Ο ΣουYjτώνιος ποιροιλείπει κοιι ε8ώ, όπως έΠρ«ξε κοιι σTYjν περίπτωσYj του Γοιλοιτικού πολέμου (βλ. σYjμ. 50), .νοι οινοιφερθεί ~ ξ ι- ' , ( 'θ'\ • , , οιε ΟοΙΚΟΙ στοι ΠεΡιστοιτικοι, γιοιτ υποτι ετοιι πως οιυτοι 'YjTOΙV

Υνωστιί, οιφού τοι περιέγροιψε ο ί8ιος ο Κιχ(σοιροις στο Bell. Civ. 3.84 - 99. Κοιι ο Πλούτοιρχος όμως κιίνει οινοιλυτική περιγροιφή των γεγονότων σT'Yj βιογροιφ(οι του Καίσαρα, 37-46.

56. Ο Πλούτοιρχος ποιροικολουθεί προσεκτικιί τις πριίξεις του Κοιίσοιροι μετιί τη VLX'Yj, που του χιίρισοιν T'YjV οιγιίπ'Yj των Ελλήνων κοιι των λοιών Τ'Yjς Μ . Ανοιτολής. Έτσι γριίφει: •

Ο Κοιίσοιρ εν τω μετοιξύ, οιφού στο λοιό των Θεσσοιλών χιίρισε την ελευθερίοι σοιν VLX'YjTfjPLo 8ώρο, ιίρχισε νοι κοιτοι-8ιώκει τον Πομπήιο. Ότοιν έφτοισε σT'YjV Ασίοι, χιίρισε την

ελευθερίοι κοιι στους Κνί8LOυς, γιοι νοι ευχοιριστησει το Θεόπομπο, που συγκέντρωσε τους μύθους. EπίσYjς χιίρισε το ένοι τρίτο των φόρων σ' όλους τους κοιτοίκους Τ'Yjς Ασίοις.

'Οτοιν Π'ήγε σT'YjV Αλεξιίν8ρειοι, ενώ πιοι είχε πεθιίνει Ι> Πομπήιος, ο Θεό80τος του έφερε το κεφιίλι του οιλλιί εκεί

νος ούτε που γύρισε νοι κοιτιίξει το φονιιί. ΔέΧΤ'Yjκε μόνο το

8οιχτυλί8ι του νεκρού κοιι 8ιίκρυσε. Κι όσους οιπ' τους

φίλους κοιι συγγενείς του ΠομΠ'ήιου οιιχμοιλωτίστYjκοιν οιπ'

το βοισιλιιί, κοιθώς περιπλοινιόντουσοιν σΤYjν Αίγυπτο, ο Κοιίσοιρ τους βoήθ'Yjσε όλους κοιι τους πf)ρε κοντιί του. Στους φίλους του πιίλι, στη ΡώμYj, έγροιφε πως το πιο μεγιίλο κοιι ευχιίριστο πριίγμοι που οιπολοιμβιίνει οιπό T'Yj VLX'Yj του είνοιι νοι σώζει τους συμπολίτες του που είχοιν

πολεμf)σει ενοιντίον του. Πιίντως γιοι τον πόλεμο σT'YjV

Αίγυπτο πολλοί λένε πως 8εν f)Toιv oιvocγx'Yj νοι γίνει , οιλλ&. ο

Κοιίσοιρ τον έκοιμε οιπό έρωτοι γιοι Τψ Κλεοπ&.τροι κοιι

τελικ&. του οιμοιύρωσε T'Yj φf)μ'Yj κοιι κιν8ύνεψε κιόλοις. , Αλλοι π&.λι xoιT'YjYopouv τους συμβουλ&.τορες του βοισιλι&. κοιι πρoπoιvτός τον ευνούχο Ποθεινό, που είχε T'Yj μεγοιλύτεΡΥ) επφροή π&.νω του . Ο Ποθεινός είχε πριν οιπό λίγο

11 2 ΓΑ ' Ι 'ΟΣ ΣΟιΗΤΩΝΙΟΣ

σκοτώσει τον Πoμπ~ιo , είχε 8ιώξει ΤΎjν Κλεοπάτρα και

στα κρυφά συνωμοτούσε εναντίον του Καίσιχρα. Λένε μάλιστα, πως γι ' αυτό και κείνος από τότε άρχισε να ξενυχτάει στα 8είπνα , για να φυλάγεται 8Ύjλα8~ για ΤΎj ζω~ του . Ο Ποθεινός ~ταν ανυπόφορος κι από κείνα που στα φανερά

έλεγε κι έκανε για να κάμει μισΎjτό τον Καίσαρα και να τον ξευτελίσει . Και πραγματικά, στους στρατιώτες του που

έπαιρναν το πιο χειρότερο και μπαγιάτικο σιτάρι τους έλεγε να μΎjν παραπονιούνται και να 'ναι ικανOΠOΙΎjμένOΙ

γιατί τρώνε ξένο σιτάρι . Στα 8είπνα πάλι, ΧΡΎjσιμOΠOΙOύσε ξύλινα και π~λινα σκεύΎj, λέγοντας πως τα χρυσά και τα

ασΎjμένια τα π~ρε ο Καίσαρ , για κάποιο χρέος . Γιατί ο πατέρας του τότε βασιλιάς ΤΎjς Αιγύπτου χρωστούσε στον

Καίσαρα ένα εκατομμύριο εφτακόσιες πεν~ντα χιλιά8ες 8ραχμές . Απ' !Χυτές ένα μέρος ο Καίσαρ το είχε ΠΡOΎjγOυ

μένως χαρίσει στα παι8ιά του XρεώσΤΎj και το ένα εκατομμύριο το ζΎjΤOύσε τότε για να θρέψει το στρατό του . Ο Ποθεινός του είπε να αναxωρ~σει προς το παρόν και να

ασχOλΎjθεί με τις σοβαρές υποθέσεις κ ι αργότερα τα xρ~ματα θα του τα 8ώσουν με ευχαρίσΤΎjσΎj. Ο Καίσαρ , όμως ,

του είπε πως 8εν έχει καμιά ανάγχΎj από Αιγύπτιους συμ

βουλάτορες και παράλλΎjλα έστειλε και προσκάλεσε τψ Κλεοπάτρα πίσω απ ' το μέρος όπου βρισκόταν.

Η Κλεοπάτρα π~ρε απ' τους φίλους ΤΎjς μόνον τον Aπoλ~

λό8ωρο το ΣικελιώΤΎj, μπ~κε σ' ένα μικρό πλοιάριο και

πλΎjσίασε τα ανάκτορα ΤΎjν ώρα που άρχισε να πέφτει το σκοτά8ι . Κι επει8-ή 8εν υπ-ήρχε άλλος τρόπος να μπει μέσα

απαρατ-ήΡΎjΤΎj , μπ~κε μέσα σε μια στρωμαΤOθ-ήΚΎj, τεντώθΎjκε κι ο Απολλό8ωρος έραψε με λουρί ΤΎj στρωμαΤOθ-ήΚΎj ,

τψ έμπασε απ' τψ πόρτα και τψ π-ήγε στον Καίσαρα. Λένε πως το πρώτο αυτό τέχνασμα ΤΎjς Κλεοπάτρας γο-ή

τεψε τον Καίσαρα που του φάνΎjκε χαριτωμένο . Ν ικ-ήθΎjκε

όμως , κι απ' ΤΎ)ν εν γένει συνιxναστρoφ~ και χά.ρ1) ΤYjς Κλεοπάτρας, που ΤΎj συμφιλίωσε με τον α8ελφό ΤΎjς , με τον

όρο να γίνει συμβασίλισσα . Κατόπιν , όμως, πάνω στψ προσπάθεια ΤΎjς συμφιλιώσεως και ενώ 8ειπνούσαν όλοι μαζί , ένας υΠΎjρέΤΎjς του Καίσαρα κουρέας, που απ' ΤΎj

8ειλία του , στψ οποία κανένας 8εν τον έφτανε, 8εν άφψε

τίποτε χωρίς να το περνά από έλεγχο , κρυφακούοντας και

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 11 3

εξετάζοντας τα πάντα, ανακάλυψε μια συνωμοσία που

στρεφόταν εναντίον του Καίσαρα και την οργάνωναν ο στρατηγός Αχιλλάς και ο ευνούχος Ποθεινός. Ο Καίσαρ

όταν το πληροφορήθηκε έβαλε φρουρά γύρω απ' τον

ανορώνα και σκότωσε τον Ποθεινό . Ο Αχιλλάς , όμως, ξέφυγε, πήγε στο στρατόπεοο και του άναψε ένα σκληρό και OVσκολο πόλεμο, μια που ο Καίσαρ αναγκάστηκε με

λίγο στρατό να πολεμήσει με μια τόσο μεγάλη πόλη, που είχε αρκετό στρατό . Πλουτάρχου Βίο ι Παράλληλοι. Ιούλιος

Καίσαρ , παραγρ. 48. μετάφρ . Ανορέα ι. Πουρνάρα, εκοόσεις «Πάπυρος)) , Αθήνα 1939.

_57 . Ο Μάρκος Τερένηος Βάρρων (116-27 π .Χ . ) κατά τον

Κο'ίνηλιανό ήταν ο πιο μορφωμένος Ρωμαίος. Γεννήθηκε στο

Ρεάτε της περιοχής των Σαβίνων. Η οικογένειά του ~ταν ευκατάστατη . Πολιηκά ανήκε στην παράταξη του Πομπηίου . 'Ηταν

από τους ηγέτες του στρατού του Πομπηίου στην Ισπανία . Μετά

τη λήξη του εμφύλιου πολέμου συμφιλιώθηκε με τον Καίσαρα και

ο τελευταίος τον όρισε επικεφαλής της ομάοας που είχε αναλάβει την ίορυση και οργάνωση των οημόσιων βιβλιοθηκών . 'Ηταν

πολιηκός, στραηωτικός, ποιητής, ιστορικός και επιστήμονας με

" "Ε Ψ' '600' την ευρυτερη εννοια του ορου. γρα ε πανω απο τομους,

από τους οποίους ελάχιστα σώθηκαν, όπως το De Re RUSlica (περί γεωργίας) και μόνο έξι βιβλία από τα είκοσι του βιβλίου του

De Lin.f!,ua Lalina (Περί της Λατινικής Γλώσσας) και ελάχιστα αποσπάσματα (περί τα 600) από ης Μενίππειες Σάτιρες.

58. Ο Γάιος Λικίνιος Κάλβος (82-47 π.χ. ) είναι γιος του

χρονικογράφου Λικίνιου Μάκερου . Στα χρόνια του θεωρείτο

μεγάλος ποιψής και ικανός ρήτορας. Ήταν φίλος του Κάτουλ

λου και ένας από τους νεοτερικούς ποιητές ο ίΟιος . Από το έργο του σώθηκαν ελάχιστα αποσπάσματα.

59. Μάρκος Ιούνιος Βρούτος (78-42 π.χ. ), είναι ανιψιός από

ξεναοελφή του Κάτωνα του Νεότερου. Νυμφεύτηκε την κόρη του

Κάτωνα, Πορκία . Στον εμφύλιο πόλεμο τάχτηκε στο πλευρό του

Π ομπηίου. Στη μάχη των Φαρσάλων πιάστηκε αιχμάλωτος και ο Καίσαρας τον συγχώρεσε και τον όρισε οιοικψή της Εντεύθεν

των 'Αλπεων Γαλατίας , το 46 π.χ. και το 44 π .Χ. εκλέχτηκε

πραίτορας . Λένε πως όταν ο Καίσαρας είοε ανάμεσα στους οολο

φόνους του το Βρούτο έπαψε να προβάλει αντίσταση . Ο Σουψώ-

114 ΓΑ · Ι ·ΟΣ ΣΟΤΗΤΩΝIOΣ

νιος αμφισβΊ)τεί το αν ο Καίσαρας είπε το «Και συ τέκνον Βρούτε» που γράφΤΊ)κε από πολλούς . Μετά ΤΊ) ~oλoφoν(α του

Καίσαρα και αφού απέτυχαν να πάρουν ΤΊ)ν αρχ~ στΊ) ΡώμΊ) κατέφυγε, μαζί με τον Κάσσιο σΤΊ) Mακε~oνία. Τους κατα~ίωξαν

ο Αντώνιος και ο Οκταβιανός . ΣΤΊ) μάχΊ) των Φιλίππων (42 π.Χ. ) Ί)ττ~θΊ)καν και αυτοκτόνΊ)σαν και οι ~ύo .

60. Πρόκειται για τον Καισαρίωνα, γιο ΤΊ)ς Κλεοπάτρας.

61 . Ο Δολαβέλλας ~ταν αυτός που κατάγγειλε ότι ο Καίσαρας είχε σεξουαλικές σχέσεις με το βασιλιά ΤΊ)ς Βιθυνίας.

62. Koρν~λιoς Νέπως (100-24 π .Χ. ). Πρέπει να γενν~θΊJΚε στο Τίκινο ΤΊ)ς περιoχ~ς του Πά~oυ, αλλά έζΊ)σε τα περισσότερα

χρόνια ΤΊ)ς ζω~ς του σΤΊ) ΡώμΊ) . Ή ταν φίλος του Κάτουλλου και

του Τίτου Πομπώνιου Αττικού. Δεν ανακατεύΤΊ)κε σΤΊ)ν πολι

τικ~. Έγραψε ένα μεγάλο έργο με τον τίτλο Χρονικό που χάθΊ)κε. Από το σUνoλo των 16 βιβλίων που περιείχε ένα άλλο έργο του, το De Viris l/ΙΙ/STl'ίbι/s, σώθΊ)καν μόνον 24 βιογραφίες. Στις βιογραφίες του αυτές προσπαθεί να περιγράψει τους χαρακτ~ρες των Ί)ρώων του και πολύ λίγο εν~ιαφέρεται για τα ιστο-

, , 'ξ , Τ 'ψ' , λ' ρικα στοιχεια των πρα εων τους. ο γρα ιμο του ειναι απ ο

αλλά ζωντανό, ~ιαΚOσμΊ)μένO με ανεκ~oτoλoγικές αφΊ)~σεις,

που έλκουν ΤΊ)ν πρoσoχ~ του αναγνώσΤΊ). Οι βιογραφίες του αφορούν Έλλψες, Ρωμαίους και προσωπικόΤΊ)τες άλλων λαών.

63. Ο Γάιος Ασίνιος Πολλίων (76 π.χ. - 5 μ.χ.) ~ταν φίλος του Κάτουλλου στα νιάτα του, αλλά oπα~ός του Καίσαρα στον

εμφύλιο πόλεμο και αργότερα οπα8ός του Αντώνιου, του οποίου

~ταν legatus σΤΊ) Γαλατία. Το 40 π.Χ. εκλέΧΤΊ)κε ύπατος και το 39 π.χ. τέλεσε θ?ίαμβο για τις νίκες του εναντίον των Ιλλυριών. Είναι ο πρώτος που αναγνώρισε ΤΊ) μεγαλοφυία του Βιργιλίου

και τον υπoστ~ριξε, όταν του κατάσχεσαν το κτ~μα του σΤΊ) Μάντουα, μετά ΤΊ) μάχΊ) των Φιλίππων . Ο Βιργίλιος τον υμνεί

στψ τέταΡΤΊ) και όγ~OΊ) από ης Εκλογές του. Ο Οράτιος επίσΊ)ς

τον εξυμνεί στις Ωδές του (Π, 1). Ο Πολλίωνας ~ταν ικανός ρ~τoρας , συγγραφέας και προστάης των γραμμάτων. Έγραψε His{o,-iae σε 17 βιβλία, μια ιστορία ΤΊ)ς εμφύλιας ~ιαμάΧΊ)ς από τψ"πρώΤΊ) Tριαν~ρία το 60 π . Χ. ως ΤΊ) μάχΊ) των Φιλίππων (42 π . Χ.) που χάθΊ)κε αλλά ΧΡΊ)σιμOΠOι~θΊ)κε από τον Αππιανό στψ

, 'Ε Ψ' '1-' 'θ' ιστορια του. γρα ε εΠΙσΊ)ς τραγωοιες και ΠΟΙΊ)ματα, εωρει-

ται ως συγγραφέας του BeIIum AIexandl'ίnum, που συνεχίζει τα

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 11 5

Απομνημονεύματα του Καίσαρα . Ίδρυσε Τψ πρώΤ1j δΎjμόσια βιβλΙOθ~ΚΎj σΤΎj PώμΎj .

64. Ο Τιτούριος Σαβίνος ~ταν υπαρχΎjγός του Καίσαρα . Σφά

ΧΤΎjκε μαζί με τους στρατιώτες του σε ενέδρα που τους έσΤΎjσε ο

Αμβριόριξ .

65. Ο Ιέμψα υπoστ~ριζε ότι ο Μασίνθα ~ταν υποχρεωμένος

να του πλΎjρώνει φόρους . Εκείνος π~γε σΤΎj PώμΎj και υπoστ~ριξε

ΤΎjν υπόθεσΎ) του μπροστά σΤΎj ΣύγκλΎjΤo . Οι συγκλΎjΤΙΚOί, όμως, έκριναν εναντίον του .

66. Ο Γάιος Βαλέριος Κάτουλλος (84-54 π.χ . ) είναι από

τους μεγαλUτερoυς Ρωμαίους ΠOΙΎjτές . Γενν~θΎjκε σΤΎj Βερόνα

από ευκατάσταΤΎj οικογένεια . Το 62 π .Χ . zγκαταστάθΎjκε σΤΎj PώμΎj . ΣύχναL:ε στους αριστοκρατικούς κύκλους . Εκε ί γνωρί

σΤΎjκε με ΤΎj γυναίκα που ύμνΎjσε στα πoι~ματά του ως Λεσβία ,

ΤΎjν περίφΎjμΎj Κλωδία, σύζυγο του Μετέλλου και αδελφ~ του Πόπλιου Κλώδιου , του εχθρού του Κικέρωνα . Ο έρωτάς του για

Τψ Κλωδία περνάει από φάσεις έντονου πάθους αλλά και σκλΎj

ρ~ς IXΠOγO~τευσΎjς που καθρεφτίζονται στα πoι~ματά του . Υπερασπίζοντας τις πανανθρώπινες αρετές ΤΎjς τιμιόΤΎjτας κι

αξιοπρέπειας στράφΎjκε κατά του Καί'1αρα, αλλά αργότερα συμ

φιλιώθΎjκε μαζί του . Ως πoιψ~ς άσκησε μεγάλΎj επίδρασΎj στους κατοπινούς, ακόμα και σε σύγχρονούς μας ΠOΙΎjτές .

67. Ο Βιτρούβιος Μαμούρρας καταγόταν από τις Φόρμιες ΤΎjς

Ν . Ιταλίας , αν~κε στψ τάξΎj των Ιππέων και ανέλαβε διάφορα

στρατιωτικά αξιώματα υπό το Λούκουλλο , τον Πoμπ~ιo και τον

Καίσαρα . Από ΤΎj συμμετoχ~ του στις διάφορες εκστρατείες του

Καίσαρα απέΚΤΎjσε τεράστια πλOύΤΎj, αφού σπατάλΎjσε ΤΎjν

πατρικ~ του κλΎjΡOνOμιά σε ασωτείες . Έγινε στόχος του Κάτουλλου για τρεις κυρίως λόγους : για ΠΡOκλΎjΤΙΚ~ επίδειξΎj

πολυτέλειας και διαστρoφ~ς, για ανάμειξ~ του στα γράμματα,

ενώ ~ταν αδα~ς , και τέλος για τις προσπάθειές του να υπερκεράσει ακόμα και τους ανωτέρους-του .

68. Ο Τίτος 'Αμπιος ~ταν ιστορικός ~ βιογρOCφος δ~μαρχoς το 63, πραίτορας το 58 π . Χ.

69. Οι Λατινικές γιορτές (Feriae Latinae) , εγκαινιάσΤΎjκαν από τον βασιλιά ΤΎjς PώμΎjς Ταρκύνιο τον Yπερ~φανo . Γιορτάζο

νταν κάθε χρόνο στο Αλβανό όρος σε ανάμνΎjσΎj ΤΎjς ένωσΎjς των

116 r Α · Ι·ΟΣ ΣΟΤΗΤΩΝΙΟΣ

μικρών χωριών uπό το Λ&τιο και προς τιμ~ν τοu Iuppiter Latiaris .

70. Η λεuκ~ ταινία, αν φοριόταν ως ΟΙ&Ο'Υ)μα, αποτελοuσε βασιλικό σUμβολο.

71. Γιορτές προς τιμ~ν τοu Π&να, ποu γιορτ&ζονταν Τ'Υ) οεκαΤ'Υ)πέμπτ'Υ) 'Υ)μέρα πριν από τις Καλένοες τοu Μαρτίοu.

72. Ο Γ&ιος Κ&σσιος Λογγίνος.,"ο ένας από τοuς οολοφόνοuς τοu Καίσαρα, ~ταν σκληρός πoλεμιστ~ς και οιακρί&ηκε ως uπαρΧ'Υ)γός τοu Κρ&σσοu στις Κ&ρρες το 53 π.χ. όποu σκοτώθ'Υ)κε ο Κρ&σσος . Ο Κ&σσιος έσωσε το ρωμα'ίκό στρατό από τψ πλ~ρ'Y)

τοu καταστρoφ~. Πολέμ'Υ)σε εναντίον τοu Καίσαρα στ'Υ) μ&χ'Υ) των Φαρσ&λων, πι&σΤ'Υ)κε αργότερα αιχμ&λωτος και αφέθ'Υ)κε ελεuθε

ρος . Στη σuνέχεια ο Καίσαρας τον έκανε πραίτορα (44 π . Χ.). 'Η ταν από τοuς 'Υ)γέτες Τ'Υ)ς σuνωμοσίας. Μετ& τη οολοφονία τοu

Καίσαρα έφuγε για Τ'Υ) Σuρία, όποu είχε β&σεις στο στρατό, και

γuρισε για να σuναντ~σει το Βροuτο στ'Υ) Σμuρνη και από κοινοu

να οώσοuν τη μ&χη στοuς Φιλίπποuς (42 π.χ.) .

73. Η γέφuρα από τψ οποία περνοuσαν οι ψ'Υ)φοφόροι για να ψ'Υ)φίσοuν.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ι. ΕκδόσεLς.

J.H. Westcott - Ε.Μ. Rankin, Suetonius, JuJjus and Αυgustus, Boston 1918 (με σχόλLα.).

G. Vitali, Suetonius, Le vite dei dod.ici Cesan~ Π νοΙ, Bologna 1951 (με LΤα.λocή μετOCφρ. ) .

J.C. Rolfe, Suetonius, ΙΙ νοΙ, London (Loeb), 19512 (με α.ΥΥ λocή μετOCφρ.).

Η. Ailloud, Suetone, πι νοΙ, Parίs (Bude) 19674 (με γα.λλocή μετOCφρ.).

Η.Ε. Bulter-M. Kary-G.B. Townend, Suetonius, Divus JuJjus, Oxford 19271, 19822 (με σχόλLα.) .

ΙΙ . Μελέτες, OCρθρα..

G. Funaioli, Suetonius, RE ΙV Α.Ι , 1931, 591-641. Μ. Gelzer, Caesar, Poh"tician and Statesman, (transΙ by

Needham), Oxford 1969. M.W.H. Lewis, The ofliciaJ Pιiest οΙ Rome under the

Juh"o-CJaudians, Rome 1955. D. Michel, AJexander aJs Vorbild Pϋr Pompeius, Caesar

und Μ Antonius, BruxeUes 1967. Ε. Paoli, Rome: its People, Life and Customs (transl. by

R.D. Macnaghten), London 1963. Η. Parker, The Roman Legions, Oxford 1928. Μ. Rostoνtzeff, Pωμαixή Iσropέα (μετOCφρ. Β . Kciλφo

γλου) , Α&rjνα. 1984. E.S. Stavely, Greek and Roman Voting and Elections,

London 1972. W. Steidle, Sueton und die antike Biographie, Μϋnchen

19632.

R. Syme, 111ι: Roman RevoJution, London 1939. Α. Wallace-Hadrill, Suetonius, 111ι: SchoJar and his Cae

sars, London 1983. G. Webster, 111ι: Roman ImperiaJ Aιmy ο! the First to

Second Centuries A.D., London 1969. S. Weίnstock, Divus Ju1ius, Oxford 1971.

Ο ΓιΧια; Tρ<Xγκuλλα; Σουητώνιος " ,

ειν<ΧΙ ιχπο τους πιο σημιxντr.χoυς ιστο-

. ριογΡιΧφους. Έζησε στιχ τέλη του 10υ με CXΡχές του 20υ μ.Χ. ιχιώνοι. ΕΙχε στη or.ιXθεσή του τ(χ ιxυτoΧΡCXτoρr.χιX )(.(ΧΙ

, 'Α' , τιχ χρα.τr.χιx cxρχειιx. πο κει )(.(ΧΙ ΙΧΠΟ , , , ,,.,. την cxμεση εμπεφιcx του, cxφoυ εςησε

" , , ιχπο χovτιx σε μιcx σειρcx cxuτoχρα.τoρες,

λ ' λ' 'Ε ' roιτ ει το υ r.χo του. τσι το εργο

του εΙνιχι ιχξιόπιστη ιστορod) πrrrίι ως , τις ημερες μ.cxς.

Στη βιογρ<χφΙΙΧ του lουλΙου ΚιχΙσιχ-

Σ ' , -~, ρcx, ο ουητωνια;, γr.νετιxι ι.otCXtttρcx (χ-

πoΧΙXΛuπτr.χός. Kιxτιrf~ι με σχoΛcxστr.χότητιx τον πoλιτr.χό )(.(χι στΡCXτ(ωτr.χό KιxΙσα.ρcx. Γιcx την ιοιωτod) του ζωή χιχθώς )(.(Χι γιcx τον χa.ρaxτηΡCX του

θ " , πcxρcx ετει στοιχειιχ ΠΟtl ΕΝΤUπωσtcx-

ζουν )(.(Χι σοχά.ρουν μ.cxζΙ

ISBN: 960-7107-03-9

Η Ζωή Των Καισάρων-Γάϊος Σουϊτόνιος

Documents

Transcript of Η Ζωή Των Καισάρων-Γάϊος Σουϊτόνιος