กฎหมายลั�กษณะทรั�พย�แลัะท��ดิ�น**ความหมายของทรั�พย�แลัะทรั�พย�สิ�น ทรั�พย� หมายความว�า วตถุ�ม รู�ปรู�าง ทรั�พย�สิ�น หมายความรูวมทั้�งทั้รูพย�และวตถุ�ไม�ม รู�ปรู�าง ซึ่��งอาจม รูาคาและอาจถุ�อเอาได้"ข�อสิ�งเกต ทั้รูพย� นอกจากหมายความรูวมถุ�งวตถุ�ม รู�ปรู�างแล"ว จะต"องเป%นวตถุ�ทั้ �อาจม รูาคาและอาจถุ�อเอาได้"ด้"วยตามความหมายของทั้รูพย�สิ(น**ความหมายของค�าว า “อาจม�รัาคาแลัะอาจถื$อเอาไดิ�” วตถุ� ม รู�ปรู�างหรู�อไม�ม รู�ปรู�างจะเป%นทั้รูพย�และทั้รูพย�สิ(นได้"ก)ต�อเม��ออาจม รูาคา และอาจถุ�อเอาได้" ถุ"าขาด้อย�างใด้อย�างหน��งไปก)ไม�ถุ�อว�าเป%นทั้รูพย�หรู�อทั้รูพย�สิ(นข�อสิ�งเกต รู�างกายของมน�ษย�ถุ"ารูวมอย��ในสิ�วนของรู�างกายไม�ใช่�ทั้รูพย�สิ(น แต�ถุ�อว�าป%นสิ�วนหน��งของรู�างกาย แต�ถุ"าขาด้ออกหรู�อหล�ด้ออกมาแล"วก)อาจเป%นทั้รูพย�ได้" เช่�น เสิ"นผมหรู�อเล)บม�อ เป%นต"น ในสิ�วนของศพจะเป%นทั้รูพย�หรู�อไม�น�น ยงไม�ม ข"อย�ต(และแนวค0าว(น(จฉัยของศาลฎี กาก)ยงไม�ช่ด้เจนกรูณี สิ(ทั้ธิ(ต�างๆ น�น แม"จะไม�ม รู�ปรู�าง แต�หากม รูาคาและอาจถุ�อเอาได้" ศาลฎี กาก)เคยม ค0าพ(พากษาว�าเป%นทั้รูพย�สิ(น เช่�น(๑) ห'�นในบรั�ษ�ทข�อสิ�งเกต การูโอนห�"นช่น(ด้รูะบ�ช่��อผ�"ถุ�อจะต"องทั้0าเป%นหนงสิ�อลงลายม�อช่��อของผ�"โอนและ ผ�"รู บโอนและม พยานอย�างน"อย ๒ คน รูบรูองลายม�อช่��อของผ�"โอนและผ�"รู บโอน หากไม�ทั้0าตามเป%นโมฆะ แต�ถุ�งแม"การูโอนจะเป%นโมฆะก)ตาม หากผ�"รู บโอนได้"ย�ด้ถุ�อห�"นหรู�อครูอบครูองห�"นมาเป%นเวลา ๕ ป: ก)ได้"กรูรูมสิ(ทั้ธิ(;โด้ยการูครูอบครูองปรูป<กษ�ตามมาตรูา ๑๓๘๒ ได้"(๒) สิ�ทธิ�ตามสิ�ญญาจะซื้$.อจะขาย(๓) สิ�ทธิ�ตามสิ�ญญาเช่ าซื้$.อ(๔) สิ�ทธิ�ในการัท�าเหม$องแรั ตามปรัะทานบ�ตรัข�อสิ�งเกต การูโอนสิ(ทั้ธิ(ปรูะทั้านบตรูน�นหากม เง��อนไขเป%นพ(เศษว�าเป%นการู

ให"เฉัพาะตวแก� คนใด้คนหน��ง ก)จะโอนกนไม�ได้"หรู�อจะน0ามาช่0ารูะหน �ไม�ได้"ด้"วย กรัณ�เครั$�องหมายการัค�า ศาลฎี กาว(น(จฉัยว�า เครู��องหมายการูค"าเป%นทั้รูพย�สิ(นทั้างป<ญญาอย�างหน��ง ไม�ใช่�อสิงหารู(มทั้รูพย�หรู�อสิงหารู(มทั้รูพย�ไม�ม รู�ปรู�าง ทั้�งไม�อาจย�ด้ถุ�อครูอบครูองได้"อย�างทั้รูพย�สิ(นทั้�วไปตามมาตรัา ๑๓๘๒ปรัะเภอของทรั�พย�สิ�น๑. อสิงหารู(มทั้รูพย�๒. สิงหารู(มทั้รูพย�๓. ทั้รูพย�แบ�งได้"๔. ทั้รูพย�แบ�งไม�ได้"๕. ทั้รูพย�นอกพาณี(ช่ย�**อสิ�งหารั�มทรั�พย�แลัะสิ�งหารั�มทรั�พย�(๑) อสิงหารู(มทั้รูพย�ทั้ �เป%นทั้ �ด้(นจะต"องม เจ"าของกรูรูมสิ(ทั้ธิ(;เสิมอ แต�สิงหารู(มทั้รูพย�อาจจะไม�ม เจ"าของก)ได้"(๒) ทั้รูพย�สิ(ทั้ธิ(บางอย�าง ได้"แก� สิ(ทั้ธิ(อาศย สิ(ทั้ธิ(เก)บก(น ภารูะจ0ายอม สิ(ทั้ธิ(เหน�อพ��นด้(น และภารูะต(ด้พนในอสิงหารู(มทั้รูพย� ม ได้"เฉัพาะในอสิงหารู(มทั้รูพย�เทั้�าน�น สิ�วนในสิงหารู(มทั้รูพย�ไม�ม สิ(ทั้ธิ(ด้งกล�าว(๓) รูะยะเวลาในการูครูอบครูองปรูป<กษ�ถุ"าเป%นอสิงหารู(มทั้รูพย�ม รูะยะเวลา ๑๐ ป: แต�ถุ"าเป%นสิงหารู(มทั้รูพย�ม รูะยะเวลาครูอบครูองปรูกกษ� ๕ ป:เทั้�าน�น(๔) การูทั้0าน(ต(กรูรูมเก �ยวกบการูโอนหรู�อการูก�อต�งสิ(ทั้ธิ(ต�างๆ ในอสิงหารู(มทั้รูพย� โด้ยปกต(จะต"องทั้0าตามแบบทั้ �กฎีหมายก0าหนด้ไม�ง�นเป%นโมฆะหรู�อไม�สิมบ�รูณี�หรู�อไม� บรู(บ�รูณี� แต�ถุ"าเป%นสิงหารู(มทั้รูพย�ปกต(ไม�ได้"ก0าหนด้แบบไว" ยกเว"นกรูณี สิงหารู(มทั้รูพย�ช่น(ด้พ(เศษทั้ �กฎีหมายก0าหนด้ให"ต"องทั้0าตามแบบ(๕) แด้นกรูรูมสิ(ทั้ธิ(;ม ได้"เฉัพาะในอสิงหารู(มทั้รูพย�เทั้�าน�น สิงหารู(มทั้รูพย�ไม�ม แด้นกรูรูมสิ(ทั้ธิ(;(๖) สิ(ทั้ธิ(ของคนต�างด้"าวในการูเป%นเจ"าของอสิงหารู(มทั้รูพย�ม ข"อจ0ากด้ แต�

ในสิงหารู(มทั้รูพย�โด้ยปกต(ไม�ม ข"อจ0ากด้**ความหมายของอสิ�งหารั�มทรั�พย�แลัะสิ�งหารั�มทรั�พย� อสิ�งหารั�มทรั�พย� หมายความว�า ทั้ �ด้(นและทั้รูพย�อนต(ด้อย��กบทั้ �ด้(นม ลกษณีะเป%นการูถุาวรูหรู�อปรูะกอบเป%นอน เด้ ยวกบทั้ �ด้(นน�น และหมายความรูวมถุ�งทั้รูพยสิ(ทั้ธิ(อนเก �ยวกบทั้ �ด้(น หรู�อทั้รูพย�อนต(ด้อย��กบทั้ �ด้(นหรู�อปรูะกอบเป%นอนเด้ ยวกบทั้ �ด้(นน�นด้"วยสิงหารู(มทั้รูพย� หมายความว�า ทั้รูพย�สิ(นอ��นนอกจากอสิงหารู(มทั้รูพย� และหมายความรูวมถุ�งสิ(ทั้ธิ(อนเก �ยวกบทั้รูพย�สิ(นน�นด้"วยอสิงหารู(มทั้รูพย�ปรูะกอบด้"วยทั้รูพย�สิ(น ๔ ปรูะเภทั้ ค�อก.  ทั้ �ด้(นข.  ทั้รูพย�อนต(ด้อย��กบทั้ �ด้(นทั้ �ม ลกษณีะเป%นการูถุาวรูค.  ทั้รูพย�ทั้ �ปรูะกอบเป%นอนเด้ ยวกบทั้ �ด้(นง.  ทั้รูพย�สิ(ทั้ธิ(;อนเก �ยวกบทั้ �ด้(นหรู�อทั้รูพย�อนต(ด้อย��กบทั้ �ด้(นหรู�อปรูะกอบเป%นอนเด้ ยวกบทั้ �ด้(นข�อสิ�งเกตเก��ยวก�บท��ดิ�น(๑) ทั้ �ด้(นทั้ �ม กรูรูมสิ(ทั้ธิ(;เทั้�าน�นจ�งจะม การูครูอบครูองปรูป<กษ�ได้" ถุ"าเป%นทั้ �ด้(นทั้ �ไม�ม กรูรูมสิ(ทั้ธิ(;ก)จะครูอบครูองปรูป<กษ�ไม�ได้"(๒) ทั้ �ด้(นทั้ �ม แต�เพ ยงสิ(ทั้ธิ(ครูองครูองโอนกนได้"ด้"วยการูสิ�งมอบเทั้�าน�น ไม�จ0าเป%นต"องจด้ทั้ะเบ ยน แต�การูจด้ทั้ะเบ ยนก)อาจจะม ได้"หากเป%นทั้ �ด้(นทั้ �ม ทั้ะเบ ยนทั้ �ด้(น เช่�น น.สิ. ๓ หรู�อ น.สิ. ๓ ก(๓) ทั้ �ด้(นพ(พาทั้ซึ่��งนายด้0าครูอบครูองอย��เป%นสิ�วนหน��งของทั้ �ด้(นตามหนงสิ�อรูบรูอง การูทั้0าปรูะโยช่น� (น.สิ. ๓ ก) ทั้ �นายแด้งม ช่��อเป%นผ�"ม สิ(ทั้ธิ(ครูอบครูองอย�� จ�งต"องด้"วยข"อสินน(ษฐานตามมาตรัา ๑๓๗๓ ว�า นายแด้งซึ่��งม ช่��อในทั้ะเบ ยนเป%นผ�"ม สิ(ทั้ธิ(ครูอบครูอง ข"อสินน(ษฐานตามมาตรัา ๑๓๗๓ จ�งรูวมถุ�งทั้ �ด้(นทั้ �ม น.สิ. ๓ และ น.สิ. ๓ ก ด้"วยข�อสิ�งเกต เรู��องน �ถุ�อมาตรัา ๑๓๗๓ มาก�อนมาตรัา ๑๓๖๗ กล�าวค�อ ผ�"ทั้ �ม ช่��อเป%นเจ"าของหรู�อเป%นผ�"ม สิ(ทั้ธิ(ครูอบครูองใน น.สิ. ๓ หรู�อ น.สิ. ๓ ก ได้"

ปรูะโยช่น�จากข"อสินน(ษฐานเป%นค�ณีมากกว�าคนทั้ �ครูอบครูองย�ด้ถุ�ออย��ตามมาตรัา ๑๓๖๗(๔) ทั้ �ด้(นพ(พาทั้เป%นท��ดิ�นม$อเปลั า เพรูาะหนงสิ�อรูบรูองทั้0าปรูะโยช่น�ไม�ใช่�หนงสิ�อแสิด้งกรูรูมสิ(ทั้ธิ(; บ�คคลจะพ�งม สิ(ทั้ธิ(เหน�อทั้ �ด้(นพ(พาทั้คงม แต�สิ(ทั้ธิครูอบครูอง แม"นายด้0าจะได้"สิ(ทั้ธิ(ครูอบครูองทั้ �ด้(นพ(พาทั้โด้ยการูย�ด้ถุ�อครูอบครูองแต�การูได้"มาของนายด้0าเป%นการูได้"มาซื้7�งทรั�พยสิ�ทธิ�8อ�นเก��ยวก�บอสิ�งหารั�มทรั�พย�โดิยทางอ$�นนอกจากน�ต�กรัรัม ซึ่��งถุ"ายงไม�ได้"จด้ทั้ะเบ ยน นายด้0าจะยกข��นเป%นข"อต�อสิ�"นายแด้งซึ่��งเป%นบ�คคลภายนอกผ�"ได้"สิ(ทั้ธิ(มาโด้ยเสิ ย ค�าตอบแทั้นและโด้ยสิ�จรู(ตและได้"จด้ทั้ะเบ ยนโด้ยสิ�จรู(ตแล"วไม�ได้"ตามมาตรัา ๑๒๙๙ วรัรัคสิอง นายแด้งจ�งเป%นผ�"ม สิ(ทั้ธิ(ในทั้ �ด้(นพ(พาทั้ข�อสิ�งเกตเก��ยวก�บทรั�พย�อ�นต�ดิก�บท��ดิ�นม�ลั�กษณะเป;นการัถืาวรั(๑) ทั้รูพย�อนต(ด้กบทั้ �ด้(นม ลกษณีะเป%นการูถุาวรู แบ�งได้"เป%น ๒ อย�าง ค�อ ทั้รูพย�ทั้ �ต(ด้กบทั้ �ด้(นโด้ยธิรูรูมช่าต( กบทั้รูพย�ทั้ �ต(ด้กบทั้ �ด้(นโด้ยไม�ได้"เก(ด้จากธิรูรูมช่าต((๒) ต�นพลั<เป%นไม"ย�นต"นจ�งเป%นอสิงหารู(มทั้รูพย�(๓) ทั้รูพย�ทั้ �ม ลกษณีะต(ด้กบทั้ �ด้(นเป%นการูถุาวรูแล"ว จะต(ด้อย��กบทั้ �ด้(นนานเทั้�าไรูไม�สิ0าคญ ถุ"าโด้ยสิภาพม ลกษณีะต(ด้กบทั้ �ด้(นเป%นการูถุาวรูก)เป%นอสิงหารู(มทั้รูพย�แม"จะต(ด้ อย��เป%นรูะยะเวลาไม�นานก)ตาม(๔) เครั$�องจ�กรัโรังสิ�ไม�ใช่�สิ�วนควบ เป%นเพ ยงของใช่"ปรูะจ0าอย��กบโรูงสิ จ�งเป%นอ�ปกรูณี�ซึ่��งเป%นสิงหารู(มทั้รูพย�เทั้�า น�น ไม�ใช่�อสิงหารู(มทั้รูพย�(๕) แผงลัอยทั้ �ม(ได้"ต(ด้กบทั้ �ด้(นม ลกษณีะเป%นการูถุาวรูไม�เป%นอสิงหารู(มทั้รูพย�ข�อสิ�งเกตของทรั�พย�ซื้7�งปรัะกอบเป;นอ�นเดิ�ยวก�บท��ดิ�น ทั้รูพย�ซึ่��งปรูะกอบเป%นอนเด้ ยวกบทั้ �ด้(นหากแยกออกจากตวพ��นด้(น ก)ย�อมขาด้จากลกษณีะของการูเป%นทั้รูพย�ทั้ �ปรูะกอบเป%นอนเด้ ยวกบทั้ �ด้(นต�วอย าง ข'ดิดิ�นในทั้ �ด้(นไปขายถุ�อว�าเป%นการูขายสิงหารู(มทั้รูพย� ไม�ใช่�อสิงหารู(มทั้รูพย� เพรูาะด้(นได้"ขาด้ออกจากตวทั้ �ด้(นแล"วจ�งเป%น

สิงหารู(มทั้รูพย�ข�อสิ�งเกตทรั�พยสิ�ทธิ�อ�นเก��ยวก�บอสิ�งหารั�มทรั�พย�(๑) สิ�ทธิ�รั�บจ�านองทั้ �ด้(นเป%นอสิงหารู(มทั้รูพย�(๒) ห'�นในห�างห'�นสิ วนสิาม�ญซึ่��งม ทั้รูพย�สิ(นเป%นทั้ �ด้(นไม�ใช่�สิ(ทั้ธิ(ในอสิงหารู(มทั้รูพย�(๓) สิ�ทธิ�เช่ าซื้$.อเป%นบ�คคลสิ(ทั้ธิ(ไม�ใช่�อสิงหารู(มทั้รูพย�(๔) สิ�ทธิ�เช่ าอาคารัเป%นสิ(ทั้ธิ(เก ยวกบตวอาคารูไม�เป%นอสิงหารู(มทั้รูพย�แต�เป%นสิงหารู(มทั้รูพย�**ทรั�พย�แบ งไดิ�แลัะทรั�พย�แบ งไม ไดิ� ทรั�พย�แบ งไดิ� หมายความว�า ทั้รูพย�อนอาจแยกออกจากกนเป%นสิ�วนๆ ได้"จรู(งถุนด้ช่ด้แจ"ง แต�ละสิ�วนได้"รู�ปบรู(บ�รูณี�ล0าพงตว ทรั�พย�แบ งไม ไดิ� หมายความว�า ทั้รูพย�อนจะแยกออกจากกนไม�ได้" นอกจากเปล �ยนแปลงภาวะของทั้รูพย� และหมายความรูวมถุ�งทั้รูพย�ทั้ �ม กฎีหมายบญญต(ว�าแบ�งไม�ได้"ด้"วย การูแบ�งปรูะเภทั้ทั้รูพย�ออกเป%นทั้รูพย�แบ�งได้"และทั้รูพย�แบ�งไม�ได้" สิ�วนใหญ�จะใช่"เพ��อปรูะโยช่น�ของผ�"เป%นเจ"าของรูวม เพรูาะถุ"าเป%นทั้รูพย�แบ�งได้"ก)มกไม�ม ป<ญหา สิามารูถุแบ�งได้"ตามสิ�วน แต�หากเป%นทั้รูพย�แบ�งไม�ได้"อาจต"องม ว(ธิ แบ�งอย�างอ��น เช่�น น0าทั้รูพย�ไปขายเพ��อน0าเง(นมาแบ�งกน เป%นต"นทรั�พย�แบ งไดิ� ม�องค�ปรัะกอบดิ�งน�.(๑) ต"องเป%นทั้รูพย�ทั้ �สิามารูถุแยกออกจากกนได้"(๒) เม��อแยกออกจากกนได้"แล"วไม�เสิ ยสิภาพรู�ปทั้รูงไปทั้รูพย�แบ�งไม�ได้" ม ความหมาย ๒ นย ค�อ (๒.๑) ทั้รูพย�แบ�งไม�ได้"โด้ยสิภาพ (๒.๒) ทั้รูพย�ทั้ �กฎีหมายบญญต(ว�าแบ�งไม�ได้"ข�อสิ�งเกต(๑) ห'�นเป%นทั้รูพย�แบ�งแยกไม�ได้"ตามมาตรูา ๑๑๑๘ วรูรูคหน��ง(๒) สิ วนควบ ภารัะจ�ายอม แลัะสิ�ทธิ�จ�านอง แบ�งไม�ได้"

**ทรั�พย�นอกพาณ�ช่ย� ทรั�พย�นอกพาณ�ช่ย� หมายความว�า ทั้รูพย�ทั้ �ไม�สิามารูถุถุ�อเอาได้"และทั้รูพย�ทั้ �โอนแก�กนม(ได้"โด้ยช่อบด้"วยกฎีหมายทั้รูพย�นอกพาณี(ช่ย�ม ความหมาย ๒ ปรูะการู ค�อ๑. ทั้รูพย�ทั้ �ไม�สิามารูถุถุ�อเอาได้"๒. ทั้รูพย�ทั้ �โอนแก�กนไม�ได้"โด้ยช่อบด้"วยกฎีหมายทั้รูพย�นอกพาณี(ช่ย�ทั้ �กฎีหมายห"ามโอนจะต"องม อย�� ๒ ปรูะการู ค�อ (๑) ต"องเป%นการูห"ามโอนโด้ยกฎีหมายบญญต(ไว" (๒) ลกษณีะของการูห"ามโอนจะต"องเป%นการูห"ามโอนโด้ยถุาวรูข�อสิ�งเกต(๑) สิ�ทธิ�ท��จะไดิ�รั�บค าอ'ปการัะเลั�.ยงดิ<เป%นทั้รูพย�นอกพาณี(ช่ย�จะสิละหรู�อโอนไม�ได้"(๒) ท��ว�ดิ ท��ธิรัณ�สิมฆ์� หรั$อท��ศาสินสิมบ�ต�กลัางเป%นทั้รูพย�นอกพาณี(ช่ย�(๓) ทั้รูพย�นอกพาณี(ช่ย�ทั้ �โอนกนไม�ได้"ตามกฎีหมาย ต"องเป%นกรูณี ทั้ �ม กฎีหมายห"ามโอนเทั้�าน�น แต�ถุ"าเป%นการูห"ามโอนโด้ยน(ต(กรูรูมก)ไม�ถุ�อว�าเป%นทั้รูพย�นอกพาณี(ช่ย�(๔) การูห"ามโอนโด้ยม ก0าหนด้รูะยะเวลา เช่�น การูห"ามโอนตามกฎีหมายว�าด้"วยการูจด้ทั้ �ด้(นเพ��อการูครูองช่ พหรู�อปรูะมวลกฎีหมาย ทั้ �ด้(น ไม�ใช่�เปFนการูห"ามโอนโด้ยถุาวรูจ�งไม�เปFนทั้รูพย�นอกพาณี(ช่ย� กรูณี น �ม ป<ญหาว�าการูทั้0าสิญญาจะซึ่��อจะขายกนไว"ก�อนว�าพอพ"นก0าหนด้เวลาแล"ว ค�อยโอนกน ข"อสิญญาด้งกล�าวจะใช่"บงคบได้"หรู�อไม� ซึ่��งตรูงน �ม ข"อพ(จารูณีาว�า(๔.๑) ถุ"าข"อเทั้)จจรู(งแสิด้งให"เห)นโด้ยช่ด้เจนว�า เป%นการูจงใจหล กเล �ยงกฎีหมายทั้ �ม วตถุ�ปรูะสิงค�ห"ามโอนก)เป%นโมฆะ(๔.๒) ถุ"าข"อเทั้)จจรู(งแสิด้งให"เห)นโด้ยช่ด้แจ"งว�าไม�เป%นการูจงใจหล กเล �ยง ก)ไม�เป%นโมฆะต�วอย างท�� ๑ นาย ก. ม ทั้ �ด้(นเป%น น.สิ.๓ ซึ่��งม ข"อก0าหนด้ห"ามโอนภายใน ๑๐ ป: ได้"ทั้0าสิญญาจะซึ่��อจะขายทั้ �ด้(นด้งกล�าวให"แก�นาย ข. โด้ยม ข"อตกลงกนว�า

จะจด้ทั้ะเบ ยนเม��อพ"นก0าหนด้รูะยะเวลาห"ามโอน เม��อนาย ก. ยงไม�ได้"ม การูสิ�งมอบการูครูอบครูองทั้ �ด้(นด้งกล�าวภายในรูะยะเวลาห"ามโอน ๑๐ ป: จ�งถุ�อว�าไม�ได้"จงใจหล กเล �ยงข"อห"ามตามกฎีหมาย สิญญาจะซึ่��อจะขายด้งกล�าวไม�เป%นโมฆะต�วอย างท�� ๒ นายแด้งม ทั้ �ด้(นเป%น น.สิ.๓ ซึ่��งม ข"อก0าหนด้ห"ามโอนภายใน ๑๐ ป: ได้"ทั้0าสิญญาจะซึ่��อจะขายทั้ �ด้(นด้งกล�าวให"แก�นายด้0าภายในรูะยะเวลาห"ามโอน โด้ยได้"ม การูช่0ารูะเง(นกนแล"วและนายแด้งได้"มอบทั้ �ด้(นให"นายด้0าเข"าครูอบครูองแล"ว โด้ยม ข"อตกลงกนว�านายแด้งจะจด้ทั้ะเบ ยนโอนให"เม��อพ"นก0าหนด้รูะยะเวลาห"ามโอน จ�งเป%นการูจงใจหล กเล �ยงกฎีหมายโด้ยช่ด้แจ"ง สิญญาจะซึ่��อจะขายด้งกล�าวจ�งตกเปFนโมฆะต�วอย างท�� ๓ นายแด้งเจ"าของทั้ �ด้(นทั้0าสิญญาซึ่��อขายทั้ �ด้(นให"กบนายด้0าในรูะยะเวลาห"ามโอนตาม กฎีหมาย สิญญาซึ่��อขายด้งกล�าวจ�งตกเป%นโมฆะ จ�งไม�อาจสิ�งมอบการูครูอบครูองทั้ �ด้(นแก�กนได้" นายด้0าจ�งไม�ได้"สิ(ทั้ธิ(ครูอบครูอง แต�หากพ"นรูะยะเวลาห"ามโอนแล"ว นายแด้งได้"สิละเจตนาครูอบครูองหรู�อนายแด้งได้"ม การูมอบการูครูอบครูองให"แก�นายด้0าแล"ว เช่�นน �นายด้0าก)ม สิ(ทั้ธิ(ครูอบครูอง แต�ถุ"านายแด้งยงไม�ได้"สิละเจตนาครูอบครูองหรู�อม(ได้"ม การูมอบการูครูอบครูองให"แก� นายด้0า แม"นายด้0าจะยงคงครูอบครูองทั้ �ด้(นพ(พาทั้อย��ต�อมาก)ถุ�อว�านายด้0าครูอบครูองแทั้นนาย แด้ง เม��อถุ�อว�านายด้0าเป%นผ�"ครูอบครูองทั้ �ด้(นแทั้นนายแด้ง หากนายด้0าโอนทั้ �ด้(นด้งกล�าวให"แก�บ�คคลภายนอก ก)จะเข"าหลกผ�"รู บโอนไม�ม สิ(ทั้ธิ(ด้ กว�าผ�"โอน เพรูาะถุ�อว�าบ�คคลภายนอกครูอบครูองทั้ �ด้(นแทั้นนายแด้งเช่�นเด้ ยวกน แต�ถุ"าข"อเทั้)จจรู(งปรูากฏว�านายด้0าเข"าครูอบครูองทั้ �ด้(นนบแต�ได้"ซึ่��อจากนายแด้งมา ตลอด้แม"ในรูะยะเวลาห"ามโอน นายด้0ายงไม�ได้"สิ(ทั้ธิ(ครูอบครูอง แต�เม��อนายด้0าครูอบครูองทั้ �ด้(นตลอด้มาจนล�วงรูะยะเวลาห"ามโอนแล"วเป%นเวลานานถุ�ง ๑๐ ป:เศษ และเสิ ยภาษ บ0ารู�งทั้"องทั้ �ในนามของนายด้0าตลอด้มาโด้ยไม�ม ผ�"อ��นเข"ามาย��ง เก �ยวแย�งการูครูอบครูอง การูครูอบครูองทั้ �ด้(นของนายด้0าด้งกล�าวจ�งเป%นการูย�ด้ถุ�อโด้ยเจตนาย�ด้ถุ�อเพ��อตน แล"ว นายด้0าย�อมได้"สิ(ทั้ธิ(ครูอบครูองตามมาตรัา ๑๓๖๗

**สิ วนควบ สิ วนควบของทรั�พย� หมายความว�า สิ�วนซึ่��งโด้ยสิภาพแห�งทั้รูพย�หรู�อโด้ยจารู ตปรูะเพณี แห�งทั้"องถุ(�นเป%นสิารูะสิ0าคญใน ความเป%นอย��ของทั้รูพย�น�น และไม�อาจแยกจากกนได้"นอกจากจะทั้0าลาย ทั้0าให"บ�บสิลาย หรู�อทั้0าให"ทั้รูพย�น�นเปล �ยนแปลงรู�ปทั้รูงหรู�อสิภาพไปข"อสิงเกต เจ"าของทั้รูพย�ย�อมม กรูรูมสิ(ทั้ธิ(;ในสิ�วนควบของทั้รูพย�น�นไม"ย�นต"น ไม�ย$นต�นเป%นสิ�วนควบกบทั้ �ด้(นทั้ �ไม"น �นข��นอย�� แต�หากเป%นไม"ล"มล�กหรู�อธิญช่าต(อนจะเก)บเก �ยวรูวงผลได้"ครูาวหน��งหรู�อหลาย ครูาวต�อป:ไม�เป%นสิ�วนควบกบทั้ �ด้(นทรั�พย�ต�ดิก�บท��ดิ�น ทรั�พย�ซึ่��งต(ด้กบทั้ �ด้(นหรู�อต(ด้กบโรูงเรู�อนเพ ยงช่�วครูาวไม�ถุ�อว�าเป%นสิ�วนควบกบทั้ �ด้(น หรู�อโรูงเรู�อนน�น ความข"อน �ให"ใช่"บงคบแก�โรูงเรู�อนหรู�อสิ(�งปล�กสิรู"างอย�างอ��น ซึ่��งผ�"ม สิ(ทั้ธิ(ในทั้ �ด้(นของผ�"อ��นใช่"สิ(ทั้ธิ(น�นปล�กสิรู"างไว"ในทั้ �ด้(นน�นด้"วยองค�ปรัะกอบของสิ วนควบ๑. เป%นสิารูะสิ0าคญในความเป%นอย��ของตวทั้รูพย� ม อย�� ๒ ลกษณีะค�อ ๑.๑ โด้ยสิภาพของตวทั้รูพย�เอง ๑.๒ โด้ยจารู ตปรูะเพณี แห�งทั้"องถุ(�นข�อสิ�งเกต (๑) บ�านเป%นสิารูะสิ0าคญของทั้ �ด้(น บ"านจ�งเป%นสิ�วนควบของทั้ �ด้(น (๒) ครั�วตามจารู ตปรูะเพณี เป%นสิารูะสิ0าคญของตวเรู�อน (๓) เครั$�องจ�กรัท�าน�.าโซื้ดิาแลัะอ'ปกรัณ�ท�าน�.าโซื้ดิาไม�ได้"เป%นสิารูะสิ0าคญในความเป%นอย��ของทั้ �ด้(น ไม�เป%นสิ�วนควบของทั้ �ด้(น๒. ทั้รูพย�ทั้ �มารูวมกนน�นไม�อาจแยกจากกนได้" นอกจากจะทั้0าลาย ทั้0าให"บ�บสิลายหรู�อทั้0าให"ทั้รูพย�น�นเปล �ยนแปลงรู�ปทั้รูงหรู�อสิภาพไปข�อยกเว�นเรั$�องสิ วนควบ

(๑) ไม�ลั�มลั'กแลัะธิ�ญช่าต�อนจะเก)บเก �ยวรูวงผลได้"ครูาวหน��งหรู�อหลายครูาวต�อป: ไม�ถุ�อว�าเป%นสิ�วนควบของทั้ �ด้(น(๒) ทรั�พย�ซื้7�งต�ดิก�บท��ดิ�นหรั$อโรังเรั$อนเพ�ยงช่��วครัาวไม�ถุ�อว�าเป%นสิ�วนควบของทั้ �ด้(นหรู�อโรูงเรู�อนน�นต�วอย าง นายแด้งตกลงให"นายด้0าปล�กต"นสินในทั้ �ด้(นของนายแด้ง โด้ยเม��อต"นสินโตเต)มทั้ �แล"วก)จะตด้ขายเอาเง(นมาแบ�งกน ต"นสินจ�งไม�เป%นสิ�วนควบของทั้ �ด้(น ด้งน�น แม"นายแด้งจะน0าทั้ �ด้(นไปจ0านองให"แก�นายขาว นายขาวก)ไม�ม สิ(ทั้ธิ(บงคบเอาจากต"นสินของนายด้0า ซึ่��งเป%นบ�คคลภายนอก นายด้0าม สิ(ทั้ธิ(ขอกนสิ�วนได้"ข�อสิ�งเกต ในกรูณี ทั้ �โรังเรั$อนแลัะสิ��งปลั<กสิรั�างบนทั้ �ด้(นน�นไม�เป%นสิ�วนควบเพรูาะเข"าข"อยกเว"นตามมาตรัา ๑๔๖ ผ�"ม สิ(ทั้ธิ(ปล�กสิรู"างยงเป%นเจ"าของโรูงเรู�อนและสิ(�งปล�กสิรู"างน�นอย�� แต จะยกข7.นต อสิ<�ก�บผ<�รั�บจ�านองโดิยสิ'จรั�ตไม ไดิ� เพรูาะสิ(ทั้ธิ(น�นไม�ได้"จด้ทั้ะเบ ยน ผ�"รู บจ0านองทั้ �ด้(นและสิ(�งปล�กสิรู"างก)ม สิ(ทั้ธิ(บงคบช่0ารูะหน �เอาจากทั้�งทั้ �ด้(น และสิ(�งปล�กสิรู"างน�นได้" เพรูาะผ�"รู บจ0านองเป%นบ�คคลภายนอกไม�ได้"รู� "เห)นด้"วย๓. โรูงเรู�อนหรู�อสิ(�งปล�กสิรู"างอย�างอ��นซึ่��งผ�"ม สิ(ทั้ธิ(ในทั้ �ด้(นของผ�"อ��นได้"ใช่" สิ(ทั้ธิ(น�นปล�กสิรู"างไว"ในทั้ �ด้(นน�น โรูงเรู�อนหรู�อสิ(�งปล�กสิรู"างด้งกล�าวไม�ถุ�อว�าเป%นสิ�วนควบของทั้ �ด้(นทั้ �ปล�ก สิรู"างลงไปน�น โด้ยสิ(ทั้ธิ(ทั้ �จะปล�กสิรู"างในทั้ �ด้(นของผ�"อ��นม อย�� ๒ ลกษณีะด้"วยกน ค�อ๓.๑ สิ�ทธิ�ตามสิ�ญญาข�อสิ�งเกต(๑) สิ(ทั้ธิ(ตามสิญญาน �จะม หลกฐานเป%นหนงสิ�อหรู�อไม�ก)ได้" จะทั้0าโด้ยช่ด้แจ"งหรู�อโด้ยปรู(ยายก)ได้"(๒) เจ�าอาวาสิปลั<กเรั$อนในท��ดิ�นธิรัณ�สิงฆ์�ของว�ดิโด้ยใช่"เง(นของผ�"อ��นซึ่��งม ศรูทั้ธิา ถุวายเพ��อเป%นทั้ �พกอาศยของคนมาทั้0าบ�ญ เรู�อนจ�งเป%นสิ�วนควบของทั้ �ด้(น(๓) เช่ าท��ดิ�นเพ��อปล�กสิรู"างโรูงเรู�อน โรูงเรู�อนน�นไม�เป%นสิ�วนควบของทั้ �ด้(น(๔) ปลั<กต7กแถืวลงในทั้ �ด้(นโด้ยอาศยสิ(ทั้ธิ(ตามสิญญาเช่�าทั้ �ด้(นม ก0าหนด้

๑๕ ป: แล"วจ�งให"ต�กแถุวน�นตกเป%นกรูรูมสิ(ทั้ธิ(;ของเจ"าของทั้ �ด้(น เม��อยงไม�ครูบ ๑๕ ป: ต�กแถุวก)ยงไม�เป%นสิ�วนควบ กรูรูมสิ(ทั้ธิ(;จ�งยงไม�ตกเป%นเจ"าของทั้ �ด้(น(๕) นายแด้งสิรั�างทางเท�าแลัะค�นห�นลงในทั้ �ด้(นของนายด้0า โด้ยนายด้0าย(นยอมเป%นสิ(ทั้ธิ(ตามสิญญา นายด้0าจะเล(กเสิ ยเม��อใด้ก)ได้" เม��อนายด้0าเล(กแล"ว นายแด้งไม�ม สิ(ทั้ธิ(ใช่"ต�อไป ทั้างเทั้"าและคนห(นน�นก)ไม�เป%นสิ�วนควบเพรูาะเป%นการูปล�กสิรู"างลงในทั้ �ด้(นของ นายด้0าโด้ยอาศยสิ(ทั้ธิ(ทั้ �นายด้0าย(นยอมให"ทั้0าได้"(๖) ผ�"จะขายทั้ �ด้(นยอมให"ผ�"จะซึ่��อเข"าไปปลั<กบ�านในทั้ �ด้(นทั้ �จะขาย ถุ�อว�าผ�"จะซึ่��อเป%นผ�"ม สิ(ทั้ธิ(ในทั้ �ด้(นของผ�"จะขายในอนทั้ �จะปล�กบ"านได้" บ"านไม�เป%นสิ�วนควบของทั้ �ด้(น๓.๒ สิ�ทธิ�ในท��ดิ�นของผ<�อ$�นในลั�กษณะท��เป;นทรั�พยสิ�ทธิ�ใครูเป%นเจ"าของสิ�วนควบ ? กรูณี ทั้ �เป%นทั้รูพย�สิ(นเด้ ยวมกไม�ม ป<ญหาแต�ป<ญหาจะอย��ทั้ �ม การูน0าเอาทั้รูพย�หลาย สิ(�งมารูวมกนจนเป%นสิ�วนควบ กฎีหมายก0าหนด้ให"เจ"าของทั้รูพย�ปรูะธิานเป%นเจ"าของสิ�วนควบข�อสิ�งเกต(๑) ต�วถื�งรัถืยนต�เป%นทั้รูพย�ปรูะธิาน(๒) ท��ดิ�นเป%นทั้รูพย�ปรูะธิานของบ"านและสิ(�งปล�กสิรู"างบนทั้ �ด้(นน �รูวมถุ�งทั้ �ด้(นทั้ �ม กรูรูมสิ(ทั้ธิ(;และสิ(ทั้ธิ(ครูอบครูองด้"วยข�อยกเว�นหลั�กท��ว าใครัเป;นเจ�าของทรั�พย�ปรัะธิานย อมเป;นเจ�าของสิ วนควบดิ�วยน�.น(๑) การูสิรู"างโรูงเรู�อน สิ(�งปล�กสิรู"าง หรู�อปล�กต"นไม"ในทั้ �ด้(นของผ�"อ��นโด้ยไม�สิ�จรูต( (มาตรัา ๑๓๑๑ แลัะ ๑๓๑๔)

(๒) การูสิรู"างโรูงเรู�อนรู�กล0�าเข"าไปในทั้ �ด้(นของผ�"อ��นโด้ยสิ�จรู(ต ซึ่��งมาตรัา ๑๓๑๒ วรัรัคหน7�ง ก0าหนด้ให"คนสิรู"างโรูงเรู�อนทั้ �รู�กล0�าเป%นเจ"าของโรูงเรู�อนทั้ �สิรู"างน�น แต�ต"องเสิ ยเง(นให"แก�เจ"าของทั้ �ด้(นเป%นค�าใช่"ทั้ �ด้(นน�น(๓) ถุ"าเอาสิงหารู(มทั้รูพย�ของบ�คคลหลายคนมารูวมเข"ากนจนเป%นสิ�วน

ควบหรู�อแบ�งแยก ไม�ได้"ว�าทั้รูพย�ใด้เป%นทั้รูพย�ปรูะธิาน มาตรัา ๑๓๑๖ บญญต(ให"ทั้�กคนเป%นเจ"าของในทั้รูพย�ใหม�ทั้ �รูวมเข"ากนการูได้"มาซึ่��ง กรูรูมสิ(ทั้ธิ(;ในสิ�วนควบของเจ"าของทั้รูพย�ตามมาตรัา ๑๔๔ วรัรัคสิอง เป%นการูได้"มาโด้ยผลของกฎีหมาย จ�งไม�จ0าเปFนต"องม การูจด้ทั้ะเบ ยนกนอ กค�าพ�พากษาฎ�กาท�� ๕๖๑ / ๒๔๘๘ เช่ าท��ดิ�นของผ<�อ$�นปลั<กต7กโด้ยตกลงว�าจะให"ต�กเป%นสิ(ทั้ธิ(แก�เจ"าของทั้ �ด้(นจะ เป%นในทั้นทั้ หรู�อในภายหน"าก)ตาม เม��อถุ�งก0าหนด้น�น ๆ แล"วต�กย�อมตกเป%นกรูรูมสิ(ทั้ธิ(แก�เจ"าของทั้ �ด้(นโด้ยไม�ต"องม การูโอนทั้ะเบ ยน ในกรูณี เช่�นน �ถุ"าโจทั้ก�ฟ้Fองขอให"จ0าเลยทั้0าการูโอนก)ต"องตด้สิ(นยกฟ้Fองค�าพ�พากษาฎ�กาท�� ๑๐๕๕ / ๒๕๓๔ โจทั้ก�ฟ้Fองว�า โจทั้ก�ทั้�งสิองซึ่��อทั้ �ด้(นพรู"อมสิ(�งปล�กสิรู"างจากจ0าเลยทั้�งสิอง แต�ในหนงสิ�อขายทั้ �ด้(นรูะบ�ว�าไม�ม สิ(�งปล�กสิรู"างด้งน � บ"านพ(พาทั้จ�งเป%นสิ�วนควบกบทั้ �ด้(นและตกเป%นกรูรูมสิ(ทั้ธิ(;ของโจทั้ก�ทั้�งสิอง โดิยไม จ�าต�องจดิทะเบ�ยนกรัรัมสิ�ทธิ�8บ"านพ(พาทั้ต�อพนกงานเจ"าหน"าทั้ �อ ก เม��อโจทั้ก�ทั้�งสิองครูอบครูองบ"านพ(พาทั้ซึ่��งเป%นของตนเองเช่�นน � จ�งไม�เป%นครูอบครูองปรูป<กษ�ตามปรูะมวลกฎีหมายแพ�งและพาณี(ช่ย� มาตรัา ๑๓๘๒ ทั้�งไม�ปรูากฏว�าจ0าเลยทั้�งสิองโต"แย"งสิ(ทั้ธิ(ในบ"านพ(พาทั้ของโจทั้ก�ทั้�งสิองแต� อย�างใด้โจทั้ก�ทั้�งสิองจ�งไม�ม สิ(ทั้ธิ(น0าคด้ มาฟ้Fองสิรั'ปเรั$�องของกรัรัมสิ�ทธิ�8ในสิ วนควบ๑. กรูรูมสิ(ทั้ธิ(;ของเจ"าของทั้รูพย�ทั้ �เป%นปรูะธิานตามมาตรัา ๑๔๔ วรัรัคสิอง ม ความสิ0าคญหรู�อม อ0านาจเหน�อกว�าคนทั้ �ได้"รูบกรูรูมสิ(ทั้ธิ(;ในสิ�วนควบมาในลกษณีะของกรูรูมสิ(ทั้ธิ(;โด้ยทั้�วๆ ไป๒. เจ"าของทั้รูพย�เป%นปรูะธิานเป%นเจ"าของสิ�วนควบตามมาตรัา ๑๔๔ วรัรัคสิอง ซึ่��งเป%นการูได้"มาโดิยผลัของกฎหมาย ด้งน�น แม"ว�าจะเป%นอสิงหารู(มทั้รูพย�ก)ไม�จ0าเป%นต"องม การูจด้ทั้ะเบ ยน๓. การูก�อต�งสิ(ทั้ธิ(เหน�อพ��นด้(นในกรูรูมสิ(ทั้ธิ(;ในตวสิ�วนควบแยกต�างหากออกจาก กรูรูมสิ(ทั้ธิ(;จากทั้รูพย�ทั้ �เป%นปรูะธิานน�นจะม ผลผ�กพนบ�คคลภายนอกได้"ก)ต�อเม��อ ได้"ก�อต�งข��นมาในลกษณีะทั้ �เป%นสิ(ทั้ธิ(เหน�อพ��นด้(นตาม

มาตรัา ๑๔๑๐๔. การูก�อต�งสิ(ทั้ธิ(เหน�อพ��นด้(นจะต"องอย��ภายใต"บงคบของมาตรัา ๑๒๙๙ ค�อต"องจด้ทั้ะเบ ยน ถุ"าไม�จด้ทั้ะเบ ยนก)ไม�บรู(บ�รูณี�ในฐานะเป%นทรั�พยสิ�ทธิ� แต�แม"จะม(ได้"จด้ทั้ะเบ ยนก)สิามารูถุบงคบได้"ในฐานะบ'คคลัสิ�ทธิ� แต�จะใช่"ต�อสิ�"บ�คคลภายนอกผ�"กรูะทั้0าโด้ยสิ�จรู(ตและเสิ ยค�าตอบแทั้นไม�ได้" **อ'ปกรัณ� อ'ปกรัณ� หมายความว�า สิงหารู(มทั้รูพย�ซึ่��งโด้ยปกต(น(ยมเฉัพาะถุ(�นหรู�อโด้ยเจตนาช่ด้แจ"งของเจ"าของ ทั้รูพย�ทั้ �เป%นปรูะธิาน เป%นของใช่"ปรูะจ0าอย��กบทั้รูพย�ทั้ �เป%นปรูะธิานเป%นอาจ(ณีเพ��อปรูะโยช่น�แก�การูจด้ ด้�แล ใช่"สิอย หรู�อรูกษาทั้รูพย�ทั้ �เป%นปรูะธิาน และเจ"าของทั้รูพย�ได้"น0ามาสิ��ทั้รูพย�ทั้ �เป%นปรูะธิานโด้ยการูน0ามาต(ด้ต�อหรู�อปรูบ เข"าไว" หรู�อทั้0าโด้ยปรูะการูอ��นใด้ในฐานะเป%นของใช่"ปรูะกอบกบทั้รูพย�ทั้ �เป%นปรูะธิานน�น อ'ปกรัณ�ทั้ �แยกออกจากทั้รูพย�ทั้ �เป%นปรูะธิานเป%นการูช่�วครูาวก)ยงไม�ขาด้จากการูเป%นอ�ปกรูณี�ของทั้รูพย�ทั้ �เป%นปรูะธิานน�น อ'ปกรัณ�ย�อมตกต(ด้ไปกบทั้รูพย�ทั้ �เป%นปรูะธิาน เว"นแต�จะม การูก0าหนด้ไว"เป%นอย�างอ��นองค�ปรัะกอบของการัเป;นอ'ปกรัณ�๑. อ�ปกรูณี�จะต"องม ทรั�พย�ท��เป;นปรัะธิาน๒. อ�ปกรูณี�จะต"องเป%นสิ�งหารั�มทรั�พย�๓. อ�ปกรูณี�จะต"องไม�ม สิภาพรูวมกบทั้รูพย�ทั้ �เป%นปรูะธิานจนไม�สิามารูถุแยกออกจากกนได้"๔. อ�ปกรูณี�ต"องไม�ใช่�เป%นทั้รูพย�ทั้ �เป%นปรูะธิานด้"วยกนหรู�อม ความสิ0าคญเทั้�ากน๕. อ�ปกรูณี�จะต"องเป%นทั้รูพย�ทั้ �เป%นเจ"าของเด้ ยวกนกบทั้รูพย�ทั้ �เป%นปรูะธิาน๖. อ�ปกรูณี�จะต"องเป%นของใช่"ปรูะจ0าอย��กบทั้รูพย�ทั้ �เป%นปรูะธิานเป%นอาจ(ณีข�อสิ�งเกต ม หลกเกณีฑ์� ๒ ปรูะการู ค�อ ๖.๑ พ(จารูณีาจากปกต(น(ยมเฉัพาะถุ(�น ๖.๒ พ(จารูณีาจากเจตนาของเจ"าของทั้รูพย�ทั้ �เป%นปรูะธิาน

๗. อ�ปกรูณี�ต"องใช่"ปรูะจ0าเป%นอาจ(ณีกบทั้รูพย�ทั้ �เป%นปรูะธิานเพ��อปรูะโยช่น�ในการูจด้ด้�แล ใช่"สิอย หรู�อรูกษาทั้รูพย�ทั้ �เป%นปรูะธิานค�าพ�พากษาฎ�กาท�� ๑๘๑๔ / ๒๕๔๕ จ0าเลยน0าว(ทั้ย�เครู��องเล�นเทั้ป เครู��องเล�นซึ่ ด้ ล0าโพงและอ�ปกรูณี� เครู��องเสิ ยงมาสิ��รูถุทั้ �เช่�าซึ่��อก)เพ��อปรูะโยช่น�ของจ0าเลยม(ใช่�เพ��อปรูะโยช่น�แก�การูจด้ด้�แล ใช่"สิอยหรู�อรูกษาทั้รูพย�ทั้ �เป%นปรูะธิานค�อรูถุทั้ �เช่�าซึ่��อทั้รูพย�ด้งกล�าวจ�งม(ใช่�อ�ปกรูณี�อนจะตกต(ด้ไปกบทั้รูพย�ปรูะธิานตามปรูะมวลกฎีหมายแพ�งและพาณี(ช่ย� มาตรัา ๑๔๗ วรัรัคท�าย สิ�ญญาเช่ าซื้$.อทั้ �รูะบ�ว�า หากผ�"เช่�าซึ่��อน0าสิ(�งของเข"ามาด้ด้แปลงต�อเต(ม ต(ด้หรู�อต�งอย��ในตวทั้รูพย�สิ(นทั้ �เช่�าซึ่��อ สิ(�งน�นจะตกเป%นสิ�วนหน��งของตวทั้รูพย�สิ(นทั้ �เช่�าซึ่��อและเป%นกรูรูมสิ(ทั้ธิ(;ของ เจ"าของทั้นทั้ ม ทั้ �มาจากป<ญหาซึ่��งมกจะเก(ด้แก�โจทั้ก�ทั้ �ต"องพ(พาทั้กบผ�"เช่�าซึ่��อในกรูณี ทั้ � ผ�"เช่�าซึ่��อน0าสิ(�งของเข"ามาด้ด้แปลง ต�อเต(ม ต(ด้หรู�อต�งกบทั้รูพย�ทั้ �เช่�าซึ่��อและจะเอาสิ(�งของน�นค�น เม��อต"องค�นทั้รูพย�ทั้ �เช่�าซึ่��อแก�โจทั้ก� แต�การูรู��อสิ(�งของทั้ �ว�าน�นออกไปจะทั้0าให"ทั้รูพย�ทั้ �เช่�าซึ่��อเสิ ยหายได้" ฉัะน�น ล0าพงการูทั้ �จ0าเลยน0าทั้รูพย�ด้งกล�าวมาสิ��ตวรูถุทั้ �เช่�าซึ่��อ ย�อมไม�ถุ�งขนาด้ทั้ �จะก�อให"เก(ด้ความเสิ ยหายหากจะต"องรู��อออกไป จ�งไม�อย��ในขอบแห�งข"อสิญญาด้งกล�าว โจทั้ก�ไม�อาจยกมาเป%นเหต�ไม�ค�นว(ทั้ย� เครู��องเล�นเทั้ป เครู��องเล�นซึ่ ด้ ล0าโพงและอ�ปกรูณี�เครู��องเสิ ยงให"แก�จ0าเลยค�าพ�พากษาฎ�กาท�� ๒๐๑ / ๒๔๘๗ ในสิญญาซึ่��อขายรูะบ�ว�าขายทั้ �ด้(นกบสิ(�งปล�กสิรู"างบนทั้ �ด้(นน�นย�อมครูอบถุ�งโรูง เรู�อนบนทั้ �ด้(นซึ่��งเสิาไม�ได้"ฝั<งด้(นด้"วย กรูณี ทั้ �ถุ�อว�าช่ อไฟฟCาทั้ �ต(ด้อย��กบสิ(�งปล�กสิรู"าง ไม�ใช่�เป%นเครู��องอ�ปกรูณี�ซึ่��งไม�ตกต(ด้ไปกบสิ(�งปล�กสิรู"างทั้ �ขาย๘. อ�ปกรูณี�จะต"องเป%นทั้รูพย�ทั้ �เจ"าของทั้รูพย�ทั้ �เป%นปรูะธิานน0ามาสิ��ทั้รูพย�ทั้ �เป%น ปรูะธิานโด้ยการูน0ามาต(ด้หรู�อปรูบเข"าไว"หรู�อกรูะทั้0าด้"วยปรูะการูใด้ในฐานะเป%นเครู��อง ใช่"เพ��อปรูะโยช่น�ในการูจด้ด้�แลใช่"สิอยหรู�อรูกษาทั้รูพย�ทั้ �เป%นปรูะธิาน

**ดิอกผลั ด้อกผลม อย�� ๒ ช่น(ด้ ค�อ๑. ด้อกผลธิรูรูมด้า๒. ด้อกผลน(ต(นย ดิอกผลัธิรัรัมดิา หมายความว�า สิ(�งทั้ �เก(ด้ข��นตามธิรูรูมช่าต(ของทั้รูพย� ซึ่��งได้"มาจากตวทั้รูพย� โด้ยการูม หรู�อใช่"ทั้รูพย�น�นตามปกต(น(ยม และสิามารูถุถุ�อเอาได้"เม��อขาด้จากทั้รูพย�น�น ดิอกผลัน�ต�น�ย หมายความว�า ทั้รูพย�หรู�อปรูะโยช่น�อย�างอ��นทั้ �ได้"มาเป%นครู�งครูาวแก�เจ"าของทั้รูพย�จากผ�"อ��นเพ��อการูทั้ �ได้"ใช่"ทั้รูพย�น�น และสิามารูถุค0านวณีและถุ�อเอาได้"เป%นรูายวนหรู�อตามรูะยะเวลาทั้ �ก0าหนด้ไว"สิารัะสิ�าค�ญของดิอกผลัน�ต�น�ย๑. ด้อกผลน(ต(นยต"องเป%นทั้รูพย�หรู�อเป%นปรูะโยช่น�๒. ด้อกผลน(ต(นยต"องเป%นทั้รูพย�ทั้ �ตกได้"แก�เจ"าของแม�ทั้รูพย�๓. ด้อกผลน(ต(นยจะต"องตกได้"แก�ผ�"เป%นเจ"าของแม�ทั้รูพย�เป%นการูตอบแทั้นจากการูทั้ �ผ�"อ��นได้"ใช่"ตวแม�ทั้รูพย�น�น๔. ด้อกผลน(ต(นยจะต"องเป%นด้อกผลทั้ �ตกได้"แก�เจ"าของแม�ทั้รูพย�เป%นครู�งครูาวข�อสิ�งเกต ผลก0าไรูทั้ �ได้"จากการูขายทั้รูพย�ไม�ใช่�ด้อกผลน(ต(นย แต�ผลก0าไรูทั้ �ได้"จากการูแบ�งก0าไรูของห"างห�"นสิ�วนหรู�อเง(นป<นผลให"แก�ผ�"ถุ�อ ห�"นในบรู(ษทั้ ถุ�อว�าเป%นด้อกผลน(ต(นยผ<�ใดิม�สิ�ทธิ�ในดิอกผลั ? เจ"าของกรูรูมสิ(ทั้ธิ(;ในทั้รูพย�สิ(นเป%นเจ"าของด้อกผลของตวแม�ทั้รูพย�น�น ไม�ว�าจะเป%นด้อกผลน(ต(นยหรู�อด้อกผลธิรูรูมด้าข�อสิ�งเกต มาตรัา ๔๙๒ ก0าหนด้ให"กรูรูมสิ(ทั้ธิ(;ในทั้รูพยสิ(นทั้ �ขายฝากเป%นของผ�"ไถุ�ต�งแต�เวลาทั้ �ผ�"ไถุ� หรู�อวางทั้รูพย�อนเป%นสิ(นไถุ�แล"วแต�กรูณี เพรูาะฉัะน�น ก�อนทั้ �จะม การูไถุ�ทั้รูพย�หรู�อวางทั้รูพย�เพ��อไถุ�ทั้รูพย�น�น ผ�"รู บซึ่��อฝัากก)ไม�ต"องค�นด้อกผลข�อยกเว�นท��ผ<�อ$�นม�สิ�ทธิ�ในดิอกผลั

๑. ม กฎีหมายบญญต(ไว"เป%นพ(เศษ เช่�น ๑.๑ ด้อกผลของสิ(นสิ�วนตวเป%นสิ(นสิมรูสิ (มาตรัา ๑๔๗๔ (๓))

๑.๒ บ�คคลผ�"ได้"รูบทั้รูพย�สิ(นไว"โด้ยสิ�จรู(ต ย�อมจะได้"ด้อกผลอนเก(ด้แต�ทั้รูพย�สิ(นน�นตลอด้เวลาทั้ �ยงคงสิ�จรู(ตอย�� (มาตรัา ๔๑๕ วรัรัคหน7�ง)

๑.๓ ถุ"าจะต"องสิ�งทั้รูพย�สิ(นค�นแก�ผ�"ม สิ(ทั้ธิ(เอาค�น ผ�"น �นไม�ต"องค�นด้อกผลครูาบเทั้�าทั้ �ยงสิ�จรู(ตอย�� เม��อใด้รู� "ว�าจะต"องค�นก)ถุ�อว�าไม�สิ�จรูต(แล"ว (มาตรัา ๑๓๗๖)

๒. ม ข"อตกลงไว"เป%นอย�างอ��น๓. บ�คคลทั้ �ไม�ได้"เป%นเจ"าของแม�ทั้รูพย�น�นม สิ(ทั้ธิ(เอาด้อกผลไปช่0ารูะหน �ทั้ �เจ"าของแม�ทั้รูพย�เป%นหน �ตน**ทรั�พยสิ�ทธิ� ทรั�พยสิ�ทธิ� ค�อ สิ(ทั้ธิ(ทั้ �ม วตถุ�แห�งสิ(ทั้ธิ(เป%นทั้รูพยสิ(นหรู�อเป%นสิ(ทั้ธิ(ทั้ �อย��เหน�อทั้รูพย�สิ(น น�นอนจะบงคบเอาแก�ตวทั้รูพย�สิ(นน�นได้"โด้ยตรูงและการูก�อต�งทั้รูพยสิ(ทั้ธิ(ได้" น�นจะต"องม กฎีหมายรูองรูบบ�คคลสิ(ทั้ธิ( เป%นสิ(ทั้ธิ(เก(ด้ข��นจากสิญญาเป%นหลก เป%นสิ(ทั้ธิ(ทั้ �บ�คคลซึ่��งเป%นค��สิญญาน�นก�อต�งข��น บงคบได้"แต�เฉัพาะตวบ�คคลซึ่��งเป%นค��กรูณี เทั้�าน�นข�อแตกต างรัะหว างทรั�พยสิ�ทธิ�ก�บบ'คคลัสิ�ทธิ�๑. ทรั�พยสิ�ทธิ�เป%นสิ(ทั้ธิ(ทั้ �ม วตถุ�แห�งสิ(ทั้ธิ(เป%นทั้รูพยสิ(นโด้ยตรูง ใช่"ยนได้"กบทั้�กคน ในการูจ0าหน�าย จ�าย โอน ต(ด้ตามเอาทั้รูพย�น�นหรู�อห"ามคนอ��นเข"าเก �ยวข"อง แต�บ'คคลัสิ�ทธิ�เป%นสิ(ทั้ธิ(ทั้ �ม อย��เหน�อตวบ�คคล ใช่"บงคบได้"แต�เฉัพาะตวบ�คคลทั้ �เป%นค��กรูณี และผ�"สิ�บสิ(ทั้ธิ(ของค��กรูณี เทั้�า น�น ลกษณีะของบ�คคลสิ(ทั้ธิ(เป%นเรู��องให"กรูะทั้0าการู งด้เว"นกรูะทั้0าการู หรู�อสิ�งมอบทั้รูพย�สิ(น๒. การูก�อต�งทรั�พยสิ�ทธิ�จะต"องม กฎีหมายรูองรูบ สิ�วนบ�คคลสิ(ทั้ธิ(โด้ยทั้�วไปจะก�อต�งข��นมาโด้ยน(ต(กรูรูมสิญญา แต�บางกรูณี สิ(ทั้ธิ(ทั้ �เป%นบ'คคลัสิ�ทธิ�อาจจะเก(ด้จากการูทั้ �ม กฎีหมายรูองรูบว�าม บ�คคลสิ(ทั้ธิ(ได้" ซึ่��งเรู ยกว�าน�ต�เหต'๓. ทรั�พย�สิ�ทธิ�ก�อให"เก(ด้หน"าทั้ �แก�บ�คคลทั้�วไปทั้ �จะต"องยอมรูบนบถุ�อ ทั้ �จะต"องเคารูพคนทั้ �เป%นเจ"าของทั้รูพยสิ(ทั้ธิ(หรู�อคนทั้ �ทั้รูงทั้รูพยสิ(ทั้ธิ(น�น สิ�วน

บ'คคลัสิ�ทธิ�ใช่"บงคบได้"แต�เฉัพาะค��กรูณี หรู�อผ�"สิ�บสิ(ทั้ธิ(ของค��กรูณี เทั้�า น�น๔. ทรั�พยสิ�ทธิ�เม��อเก(ด้ข��นแล"วก)ยงคงใช่"หรู�อคงม อย��ตลอด้ไป ถุ�งแม"ว�าจะไม�ใช่"ในเวลาต�อมาก)ตาม สิ�วนบ�คคลสิ(ทั้ธิ(ต"องใช่"ภายในรูะยะเวลาทั้ �กฎีหมายก0าหนด้ไว" ถุ"าไม�ใช่"ภายในรูะยะเวลาทั้ �ก0าหนด้ไว" ก)จะบงคบใช่"ไม�ได้"ซึ่��งเรูาเรู ยกว าอาย'ความการัไดิ�มาซื้7�งกรัรัมสิ�ทธิ�8“มาตรัา ๑๒๙๙ ภายในบงคบแห�งบทั้บญญต(ในปรูะมวลกฎีหมายน �หรู�อกฎีหมายอ��น ทั้�านว�าการูได้"มาโด้ยน(ต(กรูรูมซึ่��งอสิงหารู(มทั้รูพย�หรู�อทั้รูพยสิ(ทั้ธิ(อนเก �ยวกบ อสิงหารู(มทั้รูพย�น�นไม�บรู(บ�รูณี� เว"นแต�น(ต(กรูรูมจะได้"ทั้0าเป%นหนงสิ�อและได้"จด้ทั้ะเบ ยนการูได้"มากบพนกงานเจ"า หน"าทั้ � ถุ"าม ผ�"ได้"มาซึ่��งอสิงหารู(มทั้รูพย�หรู�อทั้รูพยสิ(ทั้ธิ(อนเก �ยวกบ อสิงหารู(มทั้รูพย�โด้ยทั้างอ��นนอกจากน(ต(กรูรูม สิ(ทั้ธิ(ของผ�"ได้"มาน�น ถุ"ายงม(ได้"จด้ทั้ะเบ ยนไซึ่รู" ทั้�านว�าจะม การูเปล �ยนแปลงทั้างทั้ะเบ ยนไม�ได้" และสิ(ทั้ธิ(อนยงม(ได้"จด้ทั้ะเบ ยนน�น ม(ให"ยกข��นเป%นข"อต�อสิ�"บ�คคลภายนอกผ�"ได้"สิ(ทั้ธิ(มาโด้ยเสิ ยค�าตอบแทั้นและโด้ย สิ�จรู(ต และได้"จด้ทั้ะเบ ยนสิ(ทั้ธิ(โด้ยสิ�จรู(ตแล"ว”

การัไดิ�มาซื้7�งกรัรัมสิ�ทธิ�8ม�อย< ๒ ปรัะการั๑. การูได้"มาโดิยทางน�ต�กรัรัม๒. การูได้"มาโดิยทางอ$�นนอกจากน�ต�กรัรัม อาจได้"มาในลกษณีะใด้ลกษณีะหน��ง ด้งต�อไปน � ๒.๑ การูได้"มาตามทั้ �กฎีหมายบญญต(ไว" ๒.๒ การูได้"มาโด้ยทั้างมรูด้ก ๒.๓ การูได้"มาโด้ยค0าพ(พากษาข�อสิ�งเกต(๑) การูได้"มาโดิยค�าพ�พากษาจะต"องเป%นการูได้"มาโด้ยเด้)ด้ขาด้ ถุ"าเป%นการูได้"มาตามสิญญาปรูะน ปรูะนอมยอมความซึ่��งได้"พ(พากษาตามยอมแล"ว หรู�อได้"มาตามค0าพ(พากษายงไม�ถุ�งทั้ �สิ�ด้ ค�อยงไม�ม ผลให"กรูรูมสิ(ทั้ธิ(;โอนมาทั้นทั้ จ�งไม�ถุ�อว�าเป%นการูได้"มาโด้ยทั้างอ��นนอกจากทั้างน(ต(กรูรูม แต�ก)ถุ�อได้"ว�าผ�"น �นอย��ในฐานะทั้ �จด้ทั้ะเบ ยนสิ(ทั้ธิ(ของตนอย��ได้"ก�อนตามมาตรัา ๑๓๐๐ จ�งม

สิ(ทั้ธิ(ด้ กว�าเจ"าหน �อ��น(๒) การูได้"มาโด้ยทั้างน(ต(กรูรูม กฎีหมายบญญต(ไว"เพ ยงว�าไม�บรู(บ�รูณี� ค�อ ไม�บรู(บ�รูณี�ในฐานะทั้ �เป%นทั้รูพยสิ(ทั้ธิ( ไม�ได้"หมายความว�าถุ"าไม�ได้"ทั้0าเปFนหนงสิ�อและจด้ทั้ะเบ ยนแล"วจะเป%นโมฆะหรู�อ เสิ ยเปล�าโด้ยใช่"บงคบกบใครูไม�ได้" แต�ยงสิามารูถุใช่"บงคบในรูะหว�างค��กรูณี หรู�อค��สิญญาน�นได้"ในฐานะบ�คคลสิ(ทั้ธิ((๓) การูได้"มาโด้ยทั้างน(ต(กรูรูมหากไม�ทั้0าเป%นหนงสิ�อและจด้ทั้ะเบ ยนต�อพนกงานเจ"า หน"าทั้ �ซึ่��งไม�บรู(บ�รูณี�น�น นอกจากจะใช่"ยนบ�คคลภายนอกในฐานะทั้ �เป%นทั้รูพยสิ(ทั้ธิ(ไม�ได้"แล"วในรูะหว�างค�� สิญญาด้"วยกนจะฟ้Fองบงคบให"ค��สิญญาอ กฝัLายหน��งไปจด้ทั้ะเบ ยนให"บรู(บ�รูณี� เป%นทั้รูพยสิ(ทั้ธิ(ก)ไม�ได้"ข�อสิ�งเกต(๓.๑) ถุ"าม ข"อตกลงบงคบว�าจะไปจด้ทั้ะเบ ยนกนในภายหลงและได้"ทั้0าสิญญาเป%นหนงสิ�อ โด้ยก0าหนด้วนไว"แน�นอนว�าวนใด้จะไปจด้ทั้ะเบ ยนโอนกนกบพนกงานเจ"าหน"าทั้ � ถุ"าอ กฝัLายไม�ปฏ(บต(ตาม อ กฝัLายหน��งฟ้Fองบงคบให"ไปจด้ทั้ะเบ ยนได้"(๓.๒) ค�าพ�พากษาฎ�กาท�� ๒๓๘๐ / ๒๕๔๒ โจทั้ก�จ0าเลยตกลงกนด้"วยวาจาให"โจทั้ก�ม สิ(ทั้ธิ(เก)บก(น ในทั้ �ด้(นและสิ(�งปล�กสิรู"างตลอด้ช่ ว(ตของโจทั้ก� เพ��อเป%นการูตอบแทั้น ในการูทั้ �โจทั้ก�ยกทั้ �ด้(นและสิ(�งปล�กสิรู"างน�นให"แก�จ0าเลย ซึ่��งเป%นบ�ตรูของโจทั้ก� จ0าเลยจะม ผลปรูะโยช่น�จากสิ(�งปล�กสิรู"างโด้ยได้"เง(นก(นเปล�าจากผ�"เช่�า สิ�วนโจทั้ก�ม รูายได้"เฉัพาะการูเก)บค�าเช่�าเทั้�าน�น ข"อตกลงด้งกล�าวเป%นข"อตกลงพ(เศษอย�างสิญญาต�างตอบแทั้น ก�อให"เก(ด้บ�คคลสิ(ทั้ธิ(แก�โจทั้ก� ในอนทั้ �จะเรู ยกรู"องให"จ0าเลยไปจด้ทั้ะเบ ยนสิ(ทั้ธิ(เก)บก(นน�น ตรูาบใด้ทั้ �จ0าเลยผ�"เป%นเจ"าของทั้ �ด้(นและสิ(�งปล�กสิรู"าง ยงม(ได้"โอนทั้ �ด้(นและสิ(�งปล�กสิรู"างน�นให"แก�บ�คคลอ��น โจทั้ก�ย�อมม อ0านาจฟ้Fองขอให"บงคบจ0าเลยไปจด้ทั้ะเบ ยนสิ(ทั้ธิ(เก)บก(นได้"(๔) การูเปล �ยนแปลง การูกลบค�นมาหรู�อการูรูะงบซึ่��งสิ(ทั้ธิ(ต�างๆ อนเก �ยวกบอสิงหารู(มทั้รูพย�หรู�อสิงหารู(มทั้รูพย�ช่น(ด้พ(เศษตามมาตรัา ๑๓๐๑ และ ๑๓๐๒ การูได้"มาจะต"องโด้ยทั้างน(ต(กรูรูมและทั้างอ��นนอกจากทั้างน(ต(กรูรูม

ตามมาตรัา ๑๒๙๙ ด้"วย(๕) มาตรัา ๑๒๙๙ ม ข"อจ0ากด้ในการูใช่" ค�อไม�ใช่"กบการูจ0ากด้สิ(ทั้ธิ(ของเจ"าของอสิงหารู(มทั้รูพย�ซึ่��งกฎีหมายก0าหนด้ไว"เป%น พ(เศษแล"วในมาตรัา ๑๓๓๘-๑๓๕๕ข�อยกเว�นของการัไดิ�มาซื้7�งกรัรัมสิ�ทธิ�8โดิยทางน�ต�กรัรัม๑. หลกผ�"รู บโอนไม�ม สิ(ทั้ธิ(ด้ กว�าผ�"โอน การูได้"มาโด้ยทั้างน(ต(กรูรูมแม"จะได้"ทั้0าเป%นหนงสิ�อและจด้ทั้ะเบ ยนแล"วก)ตาม แต�หากผ�"โอนไม�ม อ0านาจหรู�อไม�ม สิ(ทั้ธิ(ทั้ �จะโอนอสิงหารู(มทั้รูพย�หรู�อ ทั้รูพยสิ(ทั้ธิ(อนเก �ยวกบอสิงหารู(มทั้รูพย�ให"น �น ผ�"รู บโอนก)จะไม�ได้"ไปซึ่��งอสิงหารู(มทั้รูพย�หรู�อทั้รูพย�สิ(ทั้ธิ(อนเก �ยวกบ อสิงหารู(มทั้รูพย�น�นต�วอย าง(๑) ซึ่��อทั้ �ด้(นจากผ�"ทั้ �ไม�ม อ0านาจขายแม"จะเป%นการูซึ่��อขายโด้ยสิ�จรู(ตก)ไม�ได้" กรูรูมสิ(ทั้ธิ(;น �น ผ�"ซึ่��อย�อมม อ0านาจฟ้Fองเรู ยกเง(นค�นจากผ�"ขายได้"(๒) ม คนปลอมหนงสิ�อมอบอ0านาจแล"วเอาโฉันด้ทั้ �ด้(นไปจด้ทั้ะเบ ยนจ0านองไว" ผ�"ปลอมย�อมไม�ม สิ(ทั้ธิ(เอาทั้ �ด้(นไปจ0านองเพรูาะไม�ได้"เป%นเจ"าของทั้ �ด้(น คนรูบจ0านองไว"ก)ไม�ม สิ(ทั้ธิ(ด้"วย ทั้�งน �เจ"าของทั้ �ด้(นจะต"องไม�ปรูะมาทั้เล(นเล�อด้"วยข�อสิ�งเกต แม"จะไม�ได้"กรูรูมสิ(ทั้ธิ(;หรู�อทั้รูพยสิ(ทั้ธิ(โด้ยน(ต(กรูรูมตามหลกผ�"รู บโอนไม�ม สิ(ทั้ธิ( ด้ กว�าผ�"โอนก)ตาม แต�ผ�"น �นอาจจะได้"กรูรูมสิ(ทั้ธิ(;หรู�อทั้รูพยสิ(ทั้ธิ(น�นโด้ยการูครูอบครูองปรูป<กษ�ตาม มาตรัา ๑๓๘๒ ได้"ข�อยกเว�นของหลั�กผ<�รั�บโอนไม ม�สิ�ทธิ�ดิ�กว าผ<�โอน๑. กรูณี เรู��องตวแทั้นเช่(ด้ตามมาตรัา ๘๒๑ ถุ"าบ�คคลภายนอกสิ�จรู(ต ก)จะไม�น0าหลกผ�"รู บโอนไม�ม สิ(ทั้ธิ(ด้ กว�าผ�"โอนมาใช่"๒. การูได้"กรูรูมสิ(ทั้ธิ(;มาโด้ยทั้างอ��นนอกจากน(ต(กรูรูมตามมาตรัา ๑๒๙๙ วรัรัคสิอง๓. การูโอนอสิงหารู(มทั้รูพย�หรู�อทั้รูพยสิ(ทั้ธิ(อนเก �ยวกบอสิงหารู(มทั้รูพย�เป%นทั้าง เสิ ยเปรู ยบแก�บ�คคลผ�"อย��ในฐานะอนจะให"จด้ทั้ะเบ ยนสิ(ทั้ธิ(ของตน

ได้"อย��ก�อน บ�คคลผ�"น �นอาจเรู ยกให"เพ(กถุอนการูจด้ทั้ะเบ ยนน�นได้" แต�จะเพ(กถุอนทั้ะเบ ยนบ�คคลภายนอกผ�"รู บโอนโด้ยสิ�จรู(ตและเสิ ยค�าตอบแทั้นไม�ได้" ตามมาตรัา ๑๓๐๐๔. สิ(ทั้ธิ(ของบ�คคลผ�"ได้"มาซึ่��งทั้รูพย�สิ(นโด้ยม ค�าตอบแทั้นและโด้ยสิ�จรู(ตไม�เสิ ยไป ถุ�งแม"ว�าผ�"โอนทั้รูพย�สิ(นให"จะได้"ทั้รูพย�สิ(นน�นมาโด้ยน(ต(กรูรูมอนเป%นโมฆ ยะ และน(ต(กรูรูมน�นได้"ถุ�กบอกล"างภายหลงตามมาตรัา ๑๓๒๙๕. สิ(ทั้ธิ(ของบ�คคลผ�"ซึ่��อทั้รูพย�สิ(นโด้ยสิ�จรู(ตในการูขายทั้อด้ตลาด้ตามค0าสิ�งศาล หรู�อค0าสิ�งเจ"าพนกงานรูกษาทั้รูพย�ในคด้ ล"มละลายน�นไม�เสิ ยไป ถุ�งแม"ภายหลงจะพ(สิ�จน�ได้"ว�าทั้รูพย�สิ(นน�นไม�ใช่�ของจ0าเลย หรู�อล�กหน �โด้ยค0าพ(พากษา หรู�อผ�"ล"มละลายตามมาตรัา ๑๓๓๐๖. สิ(ทั้ธิ(ของบ�คคลผ�"ได้"เง(นตรูามาโด้ยสิ�จรู(ตน�นไม�เสิ ยไปถุ�งแม"ภายหลงจะพ(สิ�จน� ได้"ว�าเง(นน�นไม�ใช่�ของบ�คคลซึ่��งได้"โอนให"มาตามมาตรัา ๑๓๓๑๗. บ�คคลผ�"ซึ่��อทั้รูพย�สิ(นมาโด้ยสิ�จรู(ตในการูขายทั้อด้ตลาด้หรู�อในทั้"องตลาด้ หรู�อจากพ�อค"าซึ่��งขายของช่น(ด้น�น ไม�จ0าต"องค�นให"แก�เจ"าของแทั้"จรู(ง เว"นแต�เจ"าของจะช่ด้ใช่"รูาคาทั้ �ซึ่��อมาตามมาตรัา ๑๓๓๒ค�าพ�พากษาฎ�กาในเรั$�องข�อยกเว�นหลั�กผ<�รั�บโอนไม ม�สิ�ทธิ�ดิ�กว าผ<�โอน๑. สิ(ทั้ธิ(ครูอบครูองตามมาตรัา ๑๓๘๒ ทั้ �ยงไม�ได้"จด้ทั้ะเบ ยนจะยกข��นเป%นข"อต�อสิ�"บ�คคลภายนอกผ�"รู บโอนซึ่��งได้" สิ(ทั้ธิ(มาโด้ยสิ�จรู(ต เสิ ยค�าตอบแทั้น และจด้ทั้ะเบ ยนสิ(ทั้ธิ(โด้ยสิ�จรู(ตตามมาตรัา ๑๒๙๙ วรัรัคสิองแล"วม(ได้" (ค�าพ�พากษาฎ�กาท�� ๑๓๔๖/๒๕๐๖)

๒. บ�คคลภายนอกทั้ �จะได้"รูบความค�"มครูองตามมาตรัา ๑๒๙๙ วรัรัคสิอง ต"องเป%นการูได้"สิ(ทั้ธิ(ในทั้ �ด้(นทั้ �จด้ทั้ะเบ ยนแล"วและสิ(ทั้ธิ(ทั้ �ได้"น �นต"องเก(ด้จาก เอกสิารูสิ(ทั้ธิ(;ของทั้ �ด้(นทั้ �ออกโด้ยช่อบด้"วย เม��อการูออกโฉันด้ทั้ �ด้(นไม�ช่อบผ�"รู บจ0านอง (บ�คคลภายนอก) จะอ"างสิ(ทั้ธิ(ทั้ �เก(ด้ข��นจากสิ�วนทั้ �ออกโด้ยช่อบไม�ได้" กรูณี ไม�อย��ในบงคบของมาตรัา ๑๒๙๙ วรัรัคสิอง (ค�าพ�พากษาฎ�กาท�� ๖๒๒๙/๒๕๔๙)

ข�อสิ�งเกต ข"อ ๒ น � เป%นเรู��องข"อยกเว"นของข"อยกเว"นหลกผ�"รู บโอนไม�ม สิ(ทั้ธิ(ด้ กว�าผ�"โอน

มาตรัา ๑๒๙๙ วรัรัคหน7�งข�อสิ�งเกต(๑) การูได้"มาโด้ยทั้างน(ต(กรูรูมแม"จะไม�ได้"ทั้0าเป%นหนงสิ�อและจด้ทั้ะเบ ยนต�อพนกงานเจ"า หน"าทั้ �จะเป%นผลให"การูได้"มาไม�บรู(บ�รูณี�ก)ตาม แต�ผ�"ทั้ �ได้"มาถุ�อว�าอย��ในฐานะทั้ �จะจด้ทั้ะเบ ยนสิ(ทั้ธิ(ของตนได้"อย��ก�อนตาม มาตรัา ๑๓๐๐ ถุ"าม การูโอนไปทั้0าให"เสิ ยเปรู ยบก)ขอให"เพ(กถุอนการูจด้ทั้ะเบ ยนได้" เว"นแต�คนทั้ �ได้"รูบโอนไปทั้0าการูโด้ยสิ�จรู(ตและเสิ ยค�าตอบแทั้น(๒) การูซึ่��อทั้ �ด้(นโด้ยสิ�จรู(ตจากการูขายทั้อด้ตลาด้ตามค0าสิ�งศาลตามมาตรัา ๑๓๓๐ แม"จะยงไม�ได้"ทั้0าน(ต(กรูรูมโอนต�อเจ"าพนกงานเจ"าหน"าทั้ � ผ�"ซึ่��อก)ม สิ(ทั้ธิ(และอ0านาจฟ้Fองขบไล�ผ�"ทั้ �อาศยในทั้ �ด้(นได้"ค�าพ�พากษาศาลั ฎ�กาท�� ๕๐๘ / ๒๕๐๖ ผ�"ซึ่��อทั้ �ด้(นจากการูขายทั้อด้ตลาด้ตามค0าสิ�งศาลไว"โด้ยสิ�จรู(ตถุ�งแม"จะยงไม�ได้"ทั้0า น(ต(กรูรูมโอนต�อพนกงานเจ"าหน"าทั้ �ผ�"ซึ่��อย�อมม สิ(ทั้ธิ(และม อ0านาจฟ้Fองขบไล� ผ�"ทั้ �อาศยอย��ในทั้ �ด้(นน�นให"ออกไปได้" ปรูะมวลกฎีหมายแพ�งและพาณี(ช่ย� มาตรัา ๑๓๓๐ เป%นบทั้กฎีหมายก0าหนด้เรู��องการูขายทั้อด้ตลาด้ทั้รูพย�ตามค0าสิ�งศาลไว"เป%นกรูณี พ(เศษ ไม�อย��ในข�ายของการูซึ่��อขายอสิงหารู(มทั้รูพย�ทั้�วไปด้งทั้ �ได้"บญญต(เรู��องแบบ น(ต(กรูรูมไว"ตามมาตรัา ๔๕๖ ผ�"ครูอบครูองทั้ �ด้(นจะรู� "หรู�อไม�ว�าม การูขายทั้อด้ ตลาด้ก)หาเป%นเหต�ทั้ �จะยกข��นต�อสิ�"สิ(ทั้ธิ(ของผ�"ซึ่��อทั้ �ด้(นจากการูขายทั้อด้ตลาด้ ตามค0าสิ�งศาลได้"ไม�(๓) ไม�น0ามาตรัา ๑๒๙๙ วรัรัคหน7�ง มาใช่"กบกรูณี ทั้ �การูได้"มาซึ่��งอสิงหารู(มทั้รูพย�หรู�อทั้รูพยสิ(ทั้ธิ(อนเก �ยวกบ อสิงหารู(มทั้รูพย�ในทั้างน(ต(กรูรูมน�น เป%นการูได้"มาของแผ�นด้(นหรู�อกลบมาเป%นของแผ�นด้(นโด้ยทั้างน(ต(กรูรูม จ�งไม�จ0าเป%นต"องไปทั้0าเป%นหนงสิ�อและจด้ทั้ะเบ ยนตามมาตรัา ๑๒๙๙ วรัรัคหน7�งมาตรัา ๑๒๙๙ วรัรัคสิองผลัของการัไดิ�มาซื้7�งอสิ�งหารั�มทรั�พย�หรั$อทรั�พยสิ�ทธิ�อ�นเก��ยวก�บ

อสิ�งหารั�มทรั�พย�ตามมาตรัา ๑๒๙๙ วรัรัคสิอง๑. จะม การูเปล �ยนแปลงทั้างทั้ะเบ ยนใด้ๆ ไม�ได้" เพรูาะยงไม�ได้"จด้ทั้ะเบ ยนการูได้"มาข�อสิ�งเกต จะต"องฟ้Fองหรู�อรู"องขอให"ศาลม ค0าพ(พากษาหรู�อค0าสิ�งให"ได้"กรูรูมสิ(ทั้ธิ(;มาโด้ยครูอบ ครูองปรูป<กษ� แต�ศาลจะไปบงคบให"เจ"าของเด้(มไปจด้ทั้ะเบ ยนโอนให"ไม�ได้" ต"องถุ�อค0าพ(พากษาหรู�อค0าสิ�งของศาลเป%นหลกฐานแทั้น๒. จะยกข��นเป%นข"อต�อสิ�"บ�คคลภายนอกผ�"ได้"สิ(ทั้ธิ(อย�างเด้ ยวกน โด้ยม ค�าตอบแทั้นและโด้ยสิ�จรู(ตและได้"จด้ทั้ะเบ ยนโด้ยสิ�จรู(ตแล"วน�นไม�ได้"ข�อสิ�งเกต(๑) ผ<�สิ$บสิ�ทธิ�หรั$อทายาทของเจ"าของทั้รูพย�ไม�ใช่�บ�คคลภายนอก(๒) เจ�าหน�.สิาม�ญไม�อย��ในฐานะของบ�คคลภายนอก(๓) เจ�าหน�.บ'รั�มสิ�ทธิ� ถุ�อว�าเป%นบ�คคลภายนอก(๔) ทั้รูพยสิ(ทั้ธิ(ของบ�คคลภายนอกทั้ �ได้"มาน�นจะต"องเป%นปรัะเภทเดิ�ยวก�นกบ ทั้รูพยสิ(ทั้ธิ(ของผ�"ทั้ �ได้"มาโด้ยทั้างอ��นนอกจากทั้างน(ต(กรูรูม ด้งน�น ถุ"าเป%นทั้รูพยสิ(ทั้ธิ(คนละปรูะเภทั้ เช่�น กรูรูมสิ(ทั้ธิ(;กบภารูะจ0ายอม ก)ไม�อย��ในบงคบของมาตรัา ๑๒๙๙ วรัรัคสิอง๓. การูได้"มาซึ่��งกรูรูมสิ(ทั้ธิ(;โด้ยการูครูอบครูองและม ค0าพ(พากษารูบรูองการูได้"สิ(ทั้ธิ(ในการูครูอบครูองในภายหลงทั้ �ได้"ม การูโอนให"บ�คคลภายนอกแล"ว จะยกข��นเป%นข"อต�อสิ�"บ�คคลภายนอกผ�"ได้"สิ(ทั้ธิ(มาโด้ยสิ�จรู(ต เสิ ยค�าตอบแทั้นและได้"จด้ทั้ะเบ ยนโด้ยสิ�จรู(ตแล"วไม�ได้" (ค�าพ�พากษาฎ�กาท�� ๓๓๖๖/๒๕๑๖)

๔. บ�คคลภายนอกรูบโอนมาแล"วม การูโอนต�อไปเป%นช่�วงๆ หลายทั้อด้ คนทั้ �ได้"มาโด้ยทั้างอ��นนอกจากน(ต(กรูรูม จะต�อสิ�"บ�คคลภายนอกทั้ �ม การูโอนกนเป%นช่�วงๆ ไม�ได้" หากผ�"รู บโอนช่�วงได้"รูบโอนมาจากผ�"โอนซึ่��งสิ�จรู(ต เสิ ยค�าตอบแทั้นและได้"จด้ทั้ะเบ ยนแล"ว แต�ถุ"าเป%นการูได้"มาโด้ยทั้างอ��นนอกจากน(ต(กรูรูมหากได้"อย��ต�อมาจนครูอบครูอง ปรูป<กษ�ครูบ ๑๐ ป: เช่�นน �สิ(ทั้ธิ(ในการูได้"ทั้ �ด้(นพ(พาทั้มาโด้ยการูครูอบครูองปรูป<กษ�เก(ด้ข��นใหม� คนทั้ �ได้"มาโด้ยทั้างอ��นนอกจากน(ต(กรูรูมจ�งม อ0านาจสิ�"ได้"

ค�าพ�พากษาศาลัฎ�กา ท�� ๒๕๑๑ / ๒๕๑๘ โจทั้ก�ได้"กรูรูมสิ(ทั้ธิ(;ทั้ �ด้(นโด้ยครูอบครูองเก(น ๑๐ ป: แต�ไม�ได้"จด้ทั้ะเบ ยน ใช่"ยน อ. ผ�"ซึ่��อโด้ยสิ�จรู(ตไม�ได้" โจทั้ก�ครูอบครูองต�อมาไม�ถุ�ง ๑๐ ป: อ. ขายทั้ �ด้(นต�อไปแก�จ0าเลย ไม�ว�าจ0าเลยสิ�จรู(ตหรู�อไม� โจทั้ก�ก)ไม�ม สิ(ทั้ธิ(ด้ กว�าจ0าเลย ค0าสิ�งศาลทั้ �โจทั้ก�รู"องขอให"แสิด้งว�าโจทั้ก�ได้"กรูรูมสิ(ทั้ธิ(;โด้ยการูครูอบครูองปรูป<กษ� ใช่"ยน อ. และจ0าเลยไม�ได้"ค�าพ�พากษาศาลัฎ�กาท�� ๗๐๐๗ / ๒๕๔๐ โจทั้ก�เป%นทายาทได้"รูบทั้ �ด้(นมรูด้กของ ป. เป%นการูได้"มาซึ่��งทั้รูพยสิ(ทั้ธิ(โด้ยทั้างอ��นนอกจากน(ต(กรูรูม สิ�วนจ0าเลยกบ น.รูบโอนทั้ �ด้(นด้งกล�าวมาโด้ยผ�"โอนขายให" โด้ยเสิ ยค�าตอบแทั้นและโด้ย สิ�จรู(ตและได้"จด้ทั้ะเบ ยนโด้ยสิ�จรู(ต เม��อทั้ �ด้(นสิ�วนของ น. น.ม สิ(ทั้ธิ(ด้ กว�าโจทั้ก� ตามปรูะมวลกฎีหมายแพ�งและพาณี(ช่ย�มาตรัา ๑๒๙๙ วรัรัคสิอง แม"ต�อมาทั้ �ด้(นสิ�วนน �จะตกเป%นกรูรูมสิ(ทั้ธิ(;ของ ห.เม��อห.ถุ�งแก�กรูรูมจ0าเลยและถุ.เป%นผ�"รู บโอนมรูด้กทั้ �ด้(นสิ�วนของ ห. โด้ยไม�เสิ ยค�าตอบแทั้น โจทั้ก�ก)ไม�อาจยกสิ(ทั้ธิ(ของตนใช่"ยนจ0าเลยได้" เพรัาะสิ�ทธิ�ของโจทก�ขาดิตอนไปแลั�ว ต�งแต� น. รูบโอนทั้างทั้ะเบ ยนโด้ยสิ�จรู(ต จะน0าหลกกฎีหมายทั้�วไปทั้ �ว�า ผ<�รั�บโอนไม ม�สิ�ทธิ�ดิ�กว าผ<�โอนมาใช่"บงคบไม�ได้"เพรูาะสิ(ทั้ธิ(หลกกฎีหมายทั้�ว ไปด้งกล�าว๕. มาตรัา ๑๒๙๙ วรัรัคสิอง โด้ยปกต(จะใช่"บงคบแต�ทั้ �ด้(นทั้ �ม กรูรูมสิ(ทั้ธิ(;เทั้�าน�น แต�ต�อมาม ค0าพ(พากษาฎี กาว(น(จฉัยให"รูวมถุ�งทั้ �ด้(นทั้ �ม หนงสิ�อสิ0าคญแสิด้งสิ(ทั้ธิ( ครูอบครูองด้"วย เช่�น น.สิ.๓ หรู�อ น.สิ.๓ กค�าพ�พากษาศาลัฎ�กาท�� ๔๒๗ / ๒๕๓๘ ทั้ �ด้(นพ(พาทั้เป%นทั้ �ด้(นทั้ �ม หนงสิ�อรูบรูองการูทั้0าปรูะโยช่น� (น.สิ.๓) แม"โจทั้ก�จะได้"สิ(ทั้ธิ(ครูอบครูองในทั้ �ด้(นพ(พาทั้มาจรู(งด้งโจทั้ก�กล�าวอ"างการูได้"มา ของโจทั้ก�ก)เป%นการูได้"มาซึ่��งทั้รูพยสิ(ทั้ธิ(อนเก �ยวกบอสิงหารู(มทั้รูพย�ซึ่��งถุ"า ยงม(ได้"จด้ทั้ะเบ ยนไซึ่รู"โจทั้ก�ก)จะยกข��นเป%นข"อต�อสิ�"จ0าเลยทั้ � ๒ ซึ่��งเป%นบ�คคลภายนอกผ�"ได้"สิ(ทั้ธิ(ในทั้ �ด้(นพ(พาทั้มาจากจ0าเลยทั้ � 1 โด้ยเสิ ยค�าตอบ แทั้นและโด้ยสิ�จรู(ตและได้"จด้ทั้ะเบ ยนโด้ยสิ�จรู(ตแล"วหาได้"ไม�ตามปรูะมวลกฎีหมายแพ�ง และพาณี(ช่ย�มาตรัา ๑๒๙๙ วรัรัคสิอง๖. กรูณี โอนทั้ �ด้(นสิลบโฉันด้กน หากได้"ม การูโอนทั้ �ด้(นด้งกล�าวให"แก�บ�คคล

ภายนอกโด้ยสิ�จรูต(และเสิ ยค�าตอบแทั้น ก)ต"องอย��ภายในบงคบของมาตรัา ๑๒๙๙ วรัรัคสิอง แต�ถุ"าไม�ม บ�คคลภายนอกเข"ามาเก �ยวข"องเลยผ�"ทั้ �ครูอบครูองทั้ �ด้(นอย��ก)ม สิ(ทั้ธิ(ให"เจ"าของเด้(มโอนโฉันด้ทั้ �ด้(นด้งกล�าวน�นให"ถุ�กต"องได้"๗. กรูณี ทั้ �ใสิ�ช่��อบ�คคลอ��นไว"ในฐานะเป%นต�วแทน ต�วการัผ�"เป%นเจ"าของทั้ �แทั้"จรู(งได้"กรูรูมสิ(ทั้ธิ(;ในทั้ �ด้(นน�นโด้ยไม�จ0าเป%นต"อง ไปจด้ทั้ะเบ ยนก)สิมบ�รูณี� โดิยศาลัฎ�กาว�น�จฉั�ยว า ตวการูสิามารูถุน0าสิ�บให"เห)นว�าตวแทั้นถุ�อกรูรูมสิ(ทั้ธิ(;ทั้ �ด้(นแทั้นตวการู โด้ยไม�ถุ�อว�าเป%นการูสิ�บเปล �ยนแปลงแก"ไขเอกสิารู๘. กรูณี ผ�"ได้"มาซึ่��งอสิงหารู(มทั้รูพย�โดิยทางอ$�นตามมาตรัา ๑๒๙๙ วรัรัคสิอง แต�ยงไม�ได้"จด้ทั้ะเบ ยนและหากผ�"ได้"มาน�นจะได้"ค�นอสิงหารู(มทั้รูพย�ให"แก�เจ"าของเด้(ม เช่�นน �เจ"าของเด้(มไม�ต"องแก"ไขทั้างทั้ะเบ ยน**การัเพ�กถือนการัจดิทะเบ�ยนโอนกรัรัมสิ�ทธิ�8หรั$อทรั�พยสิ�ทธิ�อ�นเก��ยวก�บอสิ�งหารั�มทรั�พย�“มาตรัา ๑๓๐๐ ถุ"าได้"จด้ทั้ะเบ ยนการูโอนอสิงหารู(มทั้รูพย�หรู�อทั้รูพยสิ(ทั้ธิ(อนเก �ยวกบอสิงหารู(ม ทั้รูพย�เป%นทั้างเสิ ยเปรู ยบแก�บ�คคลผ�"อย��ในฐานะอนจะให"จด้ทั้ะเบ ยนสิ(ทั้ธิ(ของตนได้"อย��ก�อนไซึ่รู" ทั้�านว�าบ�คคลน�นอาจเรู ยกให"เพ(กถุอนการูจด้ทั้ะเบ ยนน�นได้" แต�การูโอนอนม ค�าตอบแทั้น ซึ่��งผ�"รู บโอนกรูะทั้0าการูโด้ยสิ�จรู(ตน�น ไม�ว�ากรูณี จะเป%นปรูะการูใด้ ทั้�านว�าจะเรู ยกให"เพ(กถุอนทั้ะเบ ยนไม�ได้"”องค�ปรัะกอบท��จะขอให�เพ�กถือนการัจดิทะเบ�ยนก�บบ'คคลัภายนอกไดิ�ตามมาตรัา ๑๓๐๐(๑) จะต"อมม บ�คคลหน��งเป%นบ�คคลซึ่��งอย��ในฐานะอนจะให"จด้ทั้ะเบ ยนสิ(ทั้ธิ(ของตนใน อสิงหารู(มทั้รูพย�หรู�อทั้รูพยสิ(ทั้ธิ(อนเก �ยวกบอสิงหารู(มทั้รูพย�น�นได้"อย��ก�อน และบ�คคลน�นจะต"องเสิ ยเปรู ยบจากการูทั้ �ม การูจด้ทั้ะเบ ยนอสิงหารู(มทั้รูพย�หรู�อทั้รูพยสิ(ทั้ธิ(อนเก �ยวกบอสิงหารู(มทั้รูพย�น�นให"บ�คคลภายนอกไป(๒) บ�คคลภายนอกทั้ �ได้"อสิงหารู(มทั้รูพย�หรู�อทั้รูพยสิ(ทั้ธิ(อนเก �ยวกบอสิงหารู(ม ทั้รูพย�อนเด้ ยวกนน�นไป จะต"องจด้ทั้ะเบ ยนรูบโอนโด้ยไม�เสิ ยค�า

ตอบแทั้นหรู�อไม�สิ�จรู(ตอย�างใด้อย�างหน��ง ถุ"าบ�คคลภายนอกทั้ �รู บจด้ทั้ะเบ ยนรูบโอนไปน�นเสิ ยค�าตอบแทั้นและโด้ยสิ�จรู(ตก)จะ เพ(กถุอนไม�ได้"ข�อแตกต างรัะหว างมาตรัา ๑๒๙๙ วรัรัคสิอง ก�บ มาตรัา ๑๓๐๐(๑) มาตรัา ๑๒๙๙ วรัรัคสิอง ใช่"บงคบแก�การูได้"มาซึ่��งอสิงหารู(มทั้รูพย�หรู�อทั้รูพยสิ(ทั้ธิ(อนเก �ยวกบ อสิงหารู(มทั้รูพย�โดิยทางอ$�นนอกจากน�ต�กรัรัมเท าน�.น แต�การูขอเพ(กถุอนการูโอนตามมาตรัา ๑๓๐๐ อาจจะเป%นการูได้"มาโดิยทางอ$�นนอกจากน�ต�กรัรัมหรั$ออาจเป;นการัไดิ�มาโดิยทางน�ต�กรัรัมกFไดิ� เพ ยงแต�ว�าน(ต(กรูรูมทั้ �ได้"มาน�นยงไม�ได้"ม การูจด้ทั้ะเบ ยนกนเทั้�าน�น(๒) มาตรัา ๑๒๙๙ วรัรัคสิอง กรูณี ทั้ �สิ(ทั้ธิ(อนไม�ได้"จด้ทั้ะเบ ยนห"ามยกข��นต�อสิ�"บ�คคลภายนอกผ�"ได้"สิ(ทั้ธิ(มา โด้ยเสิ ยค�าตอบแทั้น โด้ยสิ�จรู(ตและได้"จด้ทั้ะเบ ยนสิ(ทั้ธิ(โด้ยสิ�จรู(ตแล"ว เป%นเรู��องของผ�"ได้"มาโด้ยทั้างอ��นนอกจากน(ต(กรูรูมยกข��นเป%นข"อต�อสิ�"บ�คคลภายนอก สิ�วนมาตรัา ๑๓๐๐ เป%นเรู��องทั้ �ผ�"ได้"มาโด้ยทั้างอ��นนอกจากน(ต(กรูรูมเป%นฝัLายรู"องขอให"เพ(กถุอนการูจด้ทั้ะเบ ยนของบ�คคลภายนอกโด้ยอ"างว�าการูได้"มาของบ�คคลภายนอกทั้0าให"ผ�"ได้"มาโด้ยทั้างอ��นนอกจากน(ต(กรูรูมต"องเสิ ยเปรู ยบบ'คคลัผ<�อย< ในฐานะอ�นจะให�จดิทะเบ�ยนสิ�ทธิ�ของตนไดิ�อย< ก อนม�อย< ๒ กลั' ม ค$อ๑. บ�คคลทั้ �ได้"อสิงหารู(มทั้รูพย�หรู�อทั้รูพยสิ(ทั้ธิ(อนเก �ยวกบอสิงหารู(มทั้รูพย�น�น โด้ยทั้างอ��นนอกจากน(ต(กรูรูม และยงม(ได้"จด้ทั้ะเบ ยนการูได้"มาน�น (มาตรัา ๑๒๙๙ วรัรัคสิอง)

๒. บ�คคลผ�"ได้"มาซึ่��งอสิงหารู(มทั้รูพย�หรู�อทั้รูพยสิ(ทั้ธิ(อนเก �ยวกบอสิงหารู(ม ทั้รูพย�โด้ยน(ต(กรูรูมเรู ยบรู"อยแล"วทั้�กอย�าง เพ ยงแต�ยงไม�ได้"จด้ทั้ะเบ ยนต�อพนกงานเจ"าหน"าทั้ �เทั้�าน�น (มาตรัา ๑๒๙๙ วรัรัคหน7�ง)

ข�อสิ�งเกต สิญญาปรูะเภทั้จะไม�ว�าจะเป%นสิญญาจะซื้$.อจะขาย สิ�ญญาจะให� หรั$อสิ�ญญาจะแลักเปลั��ยน คนทั้ �ม สิ(ทั้ธิ(ตามสิญญาด้งกล�าวไม�ใช่�ผ�"อย��ในฐานะอนจะให"จด้ทั้ะเบ ยนสิ(ทั้ธิ(ของ ตนได้"อย��ก�อน จ�งไม�ม อ0านาจฟ้Fองขอให"เพ(กถุอนการูจด้ทั้ะเบ ยนตามมาตรัา ๑๓๐๐ ได้" ทั้างแก"ไขอาจน0าเรู��องการูเพ(กถุอนการัฉั�อฉัลัตามมาตรัา ๒๓๗ มาใช่"

มาตรัา ๒๓๗ เจ"าหน �ช่อบทั้ �จะรู"องขอให"ศาลเพ(กถุอนเสิ ยได้"ซึ่��งน(ต(กรูรูมใด้ๆ อนล�กหน �ได้"กรูะทั้0าลงทั้�งรู� "อย��ว�าจะเป%นทั้างให"เจ"าหน �เสิ ยเปรู ยบ แต�ความข"อน �ทั้�านม(ให"ใช่"บงคบ ถุ"าปรูากฏว�าในขณีะทั้ �ทั้0าน(ต(กรูรูมน�น บ�คคลซึ่��งเป%นผ�"ได้"ลาภงอกแต�การูน�นม(ได้"รู� "เทั้�าถุ�งข"อความจรู(งอนเป%นทั้าง ให"เจ"าหน �ต"องเสิ ยเปรู ยบน�นด้"วย แต�หากกรูณี เป%นการูทั้0าให"โด้ยเสิน�หา ทั้�านว�าเพ ยงแต�ล�กหน �เป%นผ�"รู� "ฝัLายเด้ ยวเทั้�าน�นก)พอแล"วทั้ �จะขอเพ(กถุอน ได้" บทั้บญญต(ด้งกล�าวมาในวรูรูคก�อนน � ทั้�านม(ให"ใช่"บงคบแก�น(ต(กรูรูมใด้อนม(ได้"ม วตถุ�เป%นสิ(ทั้ธิ(ในทั้รูพย�สิ(นสิรั'ป ในกรูณี ทั้ �เป%นสิ�ญญาเสิรัFจเดิFดิขาดิทั้ �เหล�อเฉัพาะแต�เพ ยงไปจด้ทั้ะเบ ยนโอนให"แก� กนเทั้�าน�น คนทั้ �ม สิ(ทั้ธิ(ตามสิญญาก)ถุ�อว�าอย��ในฐานะทั้ �จะจด้ทั้ะเบ ยนสิ(ทั้ธิ(ของตนได้"อย�� ก�อน แต�ถุ"าเป%นสิญญาปรูะเภทั้จะ คนทั้ �ม สิ(ทั้ธิ(ตามสิญญาเป%นเพ ยงบ�คคลสิ(ทั้ธิ(ไม�ถุ�อว�าอย��ในฐานะทั้ �จะจด้ทั้ะเบ ยน สิ(ทั้ธิ(ได้"อย��ก�อนอนจะอ"างมาตรัา ๑๓๐๐ มาเพ(กถุอนการูโอนให"แก�บ�คคลภายนอกได้" ถุ"าจะเพ(กถุอนก)ต"องไปอาศยการูเพ(กถุอนการูฉั"อฉัลตามมาตรัา ๒๓๗การัฟCองขอให�เพ�กถือนการัโอนตามมาตรัา ๑๓๐๐ การูเพ(กถุอนการูโอนของเจ"าหน �หรู�อบ�คคลซึ่��งอย��ในฐานะทั้ �จะจด้ทั้ะเบ ยนสิ(ทั้ธิ(ของตนได้"อย��ก�อนน�น ม เง��อนไขอย�� ๒ ปรูะการู ค�อ๑. การูจด้ทั้ะเบ ยนโอนอสิงหารู(มทั้รูพย�หรู�อทั้รูพยสิ(ทั้ธิ(อนเก �ยวกบอสิงหารู(มทั้รูพย� จะต"องทั้0าให"บ�คคลซึ่��งอย��ในฐานะทั้ �จด้ทั้ะเบ ยนสิ(ทั้ธิ(ของตนได้"อย��ก�อนน�นเสิ ยเปรู ยบ๒. ผ�"ทั้ �รู บโอนอสิงหารู(มทั้รูพย�หรู�อทั้รูพยสิ(ทั้ธิ(อนเก �ยวกบอสิงหารู(มทั้รูพย�ไปจะต"องไม�สิ�จรู(ตหรู�อไม�เสิ ยค�าตอบแทั้นข�อสิ�งเกต(๑) ศาลฎี กาว(น(จฉัยต ความว�าการูจ0านองก)อย��ในบงคบของมาตรัา ๑๓๐๐(๒) การูอ"างปรูะโยช่น�จากมาตรัา ๑๓๐๐ ทั้ �จะขอให"เพ(กถุอนการูโอนน�นจะต"องม การูต�งปรูะเด้)นไว"ในคด้ ด้"วย ซึ่��งการูต�งปรูะเด้)นน�นจะต"องทั้0าโด้ยค0าค��ความซึ่��งอาจอย��ในค0าฟ้Fอง ค0าให"การูหรู�อค0าให"การูแก"ฟ้Fองแย"งหรู�อฟ้Fองแย"งก)ได้"

มาตรัา ๑๒๙๙ แลัะ ๑๓๐๐ ใช่"บงคบกบการูเปล �ยนแปลง การูรูะงบ และการูกลบค�นมาซึ่��งทั้รูพยสิ(ทั้ธิ(อนเก �ยวกบอสิงหารู(มทั้รูพย�ตามมาตรัา ๑๓๐๑มาตรัา ๑๒๙๙ มาตรัา ๑๓๐๐ แลัะมาตรัา ๑๓๐๑ ใช่"บงคบกบเรู�อทั้ �ม รูะวางต�งแต� ๕ ตนข��นไป แพ และสิตว�พาหนะด้"วยตามมาตรัา ๑๓๐๒**บ'คคลัหลัายคนเรั�ยกรั�องเอาสิ�งหารั�มทรั�พย�เดิ�ยวก�นโดิยอาศ�ยหลั�กกรัรัมสิ�ทธิ�8ต างก�นมาตรัา ๑๓๐๓ ถุ"าบ�คคลหลายคนเรู ยกเอาสิงหารู(มทั้รูพย�เด้ ยวกนโด้ยอาศยหลกกรูรูมสิ(ทั้ธิ(;ต�าง กนไซึ่รู" ทั้�านว�าทั้รูพย�สิ(นตกอย��ในครูอบครูองของบ�คคลใด้ บ�คคลน�นม สิ(ทั้ธิ(ย(�งกว�าบ�คคลอ��นๆ แต�ต"องได้"ทั้รูพย�น�นมาโด้ยม ค�าตอบแทั้นและได้"การูครูอบครูองโด้ยสิ�จรู(ต ทั้�านม(ให"ใช่"มาตรูาน �บงคบถุ�งสิงหารู(มทั้รูพย�ซึ่��งรูะบ�ไว"ในมาตรูาก�อนและในเรู��องทั้รูพย�สิ(นหาย กบทั้รูพย�สิ(นทั้ �ได้"มาโด้ยการูกรูะทั้0าผ(ด้ ด้งน�น สิงหารู(มทั้รูพย�อย��ในความครูอบครูองของใครู คนน�นก)จะม สิ(ทั้ธิ(ในสิงหารู(มทั้รูพย�น�นด้ กว�า โด้ยม เง��อนไขอย�� ๒ ปรูะการู ค�อ๑. คนทั้ �ม สิงหารู(มทั้รูพย�อย��ในความครูอบครูองจะต"องได้"สิงหารู(มทั้รูพย�มาโด้ยม ค�าตอบแทั้น๒. การูครูอบครูองทั้ �ได้"มาน�นจะต"องได้"มาโด้ยสิ�จรู(ตมาตรัา ๑๓๐๓ วรัรัคหน7�ง ไม น�ามาใช่�ก�บสิ�งหารั�มทรั�พย� ดิ�งต อไปน�. ก. สิงหารู(มทั้รูพย�ปรูะเภทั้พ(เศษ ได้"แก� เรู�อทั้ �ม รูะวางต�งแต� ๕ ตนข��นไป แพ และสิตว�พาหนะข. ทั้รูพย�สิ(นหายค. ทั้รูพย�สิ(นทั้ �ได้"มาโด้ยการูกรูะทั้0าผ(ด้ข�อสิ�งเกต การูได้"มาโด้ยเสิ ยค�าตอบแทั้นและได้"การูครูอบครูองโด้ยสิ�จรู(ตน�น จะต"องเป%นการูได้"มาจากคนทั้ �ม สิ(ทั้ธิ(ทั้ �จะโอนทั้รูพย�น�นได้" ซึ่��งเป%นไปตามผ�"รู บโอนไม�ม สิ(ทั้ธิ(ด้ กว�าผ�"โอน ถุ"าคนทั้ �โอนทั้รูพย�ให"น �นไม�ม อ0านาจทั้ �จะโอนทั้รูพย� แม"ผ�"รู บโอนจะได้"รูบโอนมาโด้ยสิ�จรู(ตและเสิ ยค�าตอบแทั้นก)จะอ"างปรูะโยช่น�ตาม มาตรัา ๑๓๐๓ ไม�ได้"**ทรั�พย�สิ�นของแผ นดิ�น

อาจจะแบ งทรั�พย�สิ�นของแผ นดิ�นไดิ�เป;น ๒ ปรัะเภท ค$อ๑. ทั้รูพย�สิ(นของแผ�นด้(นธิรูรูมด้า ซึ่��งอาจจะเป%นสิงหารู(มทั้รูพย�ก)ได้"หรู�อจะเป%นอสิงหารู(มทั้รูพย�ก)ได้"๒. ทั้รูพย�สิ(นของแผ�นด้(นทั้ �เป%นสิาธิารูณีสิมบต(ของแผ�นด้(น ซึ่��งทั้รูพย�ใด้จะเป%นสิาธิารูณีสิมบต(ของแผ�นด้(น จะต"องม หลกเกณีฑ์� ด้งน � (๑) เป%นทั้รูพย�สิ(นของแผ�นด้(น (๒) จะต"องเป%นทั้รูพย�สิ(นทั้ �ใช่"เพ��อสิาธิารูณีปรูะโยช่น�หรู�อสิงวนไว"เพ��อสิาธิารูณีปรูะโยช่น�รู�วมกนตามมาตรัา ๑๓๐๔ ได้"แก� (๒.๑) ทั้ �ด้(นรูกรู"างว�างเปล�า และทั้ �ด้(นซึ่��งม ผ�"เวนค�นหรู�อทั้อด้ทั้(�งหรู�อกลบมาเป%นของแผ�นด้(นโด้ยปรูะการูอ��น ตามกฎีหมายทั้ �ด้(น (๒.๒) ทั้รูพย�สิ(นสิ0าหรูบพลเม�องใช่"รู�วมกน เป%นต"นว�าทั้ �ช่ายตล(�ง ทั้างน0�า ทั้างหลวงทั้ะเลสิาบ (๒.๓) ทั้รูพย�สิ(นใช่"เพ��อปรูะโยช่น�ของแผ�นด้(นโด้ยเฉัพาะ เป%นต"นว�าปFอม และโรูงทั้หารู สิ0านกรูาช่การูบ"านเม�อง เรู�อรูบ อาว�ธิย�ทั้ธิภณีฑ์�ข�อสิ�งเกต ทั้รูพย�สิ(นอนเป%นสิาธิารูณีสิมบต(ของแผ�นด้(นไม�จ0าต"องเป%นทั้ะเบ ยนว�าเป%นสิาธิารูณี สิมบต(ของแผ�นด้(นเสิมอไป เพรูาะทั้รูพย�สิ(นของแผ�นด้(นทั้ �จะเป%นสิาธิารูณีสิมบต(ของแผ�นด้(นหรู�อไม�น�นข��น อย��กบสิภาพของทั้รูพย�สิ(นน�นเองว�าได้"ใช่"เพ��อสิาธิารูณีปรูะโยช่น�หรู�อสิงวนไว" เพ��อปรูะโยช่น�รู�วมกนห�อไม�การัสิ�.นไปของสิาธิารัณสิมบ�ต�ของแผ นดิ�น สิภาพหรู�อสิถุานะของการูเป%นสิาธิารูณีสิมบต(ของแผ�นด้(นอาจจะม การูเพ(กถุอนได้" แต�การูเพ(กถุอนสิภาพของการูเป%นสิาธิารูณีสิมบต(ของแผ�นด้(นจะทั้0าได้"ก)โด้ยม กฎีหมาย เฉัพาะ เม��อม การูเพ(กถุอนตามหลกเกณีฑ์�และว(ธิ การูทั้ �กฎีหมายก0าหนด้แล"วทั้ �ด้(นแปลงน�น ก)จะกลบมาเป%นทั้รูพย�สิ(นของแผ�นด้(นตามธิรูรูมด้า

ตามปรูะมวลกฎีหมายทั้ �ด้(นถุ"า เป%นการูเพ(กถุอนสิภาพเพรูาะไม�ใช่"หรู�อจะไปใช่"ปรูะโยช่น�อย�างอ��นก)จะทั้0าโด้ยพรูะรูาช่ กฤษฎี กา แต�ถุ"าเป%นการูโอนก)จะต"องทั้0าโด้ยพรูะรูาช่บญญต( แต�ถุ"าน0าไปจด้สิรูรูซึ่��งม กฎีหมายเฉัพาะให"อ0านาจก)ทั้0าโด้ยพรูะรูาช่กฤษฎี กาการัหมดิสิภาพจากการัเป;นสิาธิารัณสิมบ�ต�ของแผ นดิ�น๑. สิาธิารูณีสิมบต(ของแผ�นด้(นน�นได้"ม การูเล(กใช่"เพ��อสิาธิารูณีปรูะโยช่น�โด้ยเด้)ด้ขาด้ หรู�อเล(กสิงวนไว"เพ��อสิาธิารูณีปรูะโยช่น�โด้ยเด้)ด้ขาด้ ถุ"าเพ ยงแต�เล(กใช่"เพ ยงช่�วครูาว ก)ยงไม�สิ(�นสิภาพ ยงม สิถุานะเป%นสิาธิารูณีสิมบต(ของแผ�นด้(นอย��๒. สิาธิารูณีสิมบต(ของแผ�นด้(นน�นถุ�กทั้0าลายไปทั้�งหมด้๓. สิาธิารูณีสิมบต(ของแผ�นด้(นถุ�กโอนหรู�อเวนค�นไปเป%นของเอกช่นโด้ยช่อบด้"วยกฎีหมายผลัของการัเป;นสิาธิารัณสิมบ�ต�ของแผ นดิ�น๑. จะโอนแก�กนไม�ได้"เว"นแต�อาศยอ0านาจตามกฎีหมายเฉัพาะหรู�อพรูะรูาช่กฤษฎี กา๒. ห"ามยกอาย�ความข��นเป%นข"อต�อสิ�"กบแผ�นด้(น๓. ห"ามย�ด้ทั้รูพย�สิ(นของแผ�นด้(นไม�ว�าทั้รูพย�สิ(นน�นจะเป%นสิาธิารูณีสิมบต(ของแผ�นด้(นหรู�อไม�ข�อสิ�งเกต(๑) ทั้รูพย�สิ(นทั้ �เป%นสิาธิารูณีสิมบต(ของแผ�นด้(นอาจจะทั้0าสิญญาจะซึ่��อจะขายได้" เน��องจากยงไม�ได้"ม การูโอนกรูรูมสิ(ทั้ธิ(;กน แต�ตรูาบใด้ทั้ �ยงไม�ม กฎีหมายโด้ยเฉัพาะให"ม การูโอนกรูรูมสิ(ทั้ธิ(;กนได้"แล"ว ก)ไม�อาจทั้0าสิญญาซึ่��อขายเสิรู)จเด้)ด้ขาด้เพ��อให"ม การูโอนกรูรูมสิ(ทั้ธิ(;กนได้"(๒) ทั้ �ด้(นทั้ �ถุ�กเวนค�นไปแล"วเม��อไม�ได้"ใช่"ปรูะโยช่น�ในการูเวนค�นภายในเวลา ๕ ป: กฎีหมายก0าหนด้ให"ต"องค�นเจ"าของไป การูค�นน �จ�งไม�จ0าเป%นต"องม กฎีหมายเฉัพาะเพรูาะกรูณี น �ไม�ใช่�เป%นการูโอนให"แก� กนตามมาตรูา ๑๓๐๕ แต�เป%นการูโอนกลบค�นมาโด้ยเง��อนไขของกฎีหมาย(๓) ทั้รูพย�สิ(นอนเป%นสิาธิารูณีสิมบต(ของแผ�นด้(นจะเอาไปให"เช่�าไม�ได้" ถุ"าเอา

ไปให"เช่�า สิญญาเช่�าน�นไม�ม ผล จะฟ้Fองบงคบตามสิญญาเช่�าไม�ได้" และจะฟ้Fองขบไล�ก)ไม�ได้"เพรูาะไม�ม อ0านาจฟ้Fอง(๔) สิาธิารูณีสิมบต(ของแผ�นด้(นน�นใช่"เพ��อปรูะโยช่น�รู�วมกนหรู�อสิงวนไว"ซึ่��งสิาธิารูณี ปรูะโยช่น� ค�อ ทั้�กคนม สิ(ทั้ธิ(ทั้ �จะเข"าไปใช่"สิอยได้" แต�ในรูะหว�างปรูะช่าช่นด้"วยกนน�นคนทั้ �เข"าไปใช่"สิอยอย��ก�อนย�อมม สิ(ทั้ธิ(ด้ กว�า คนอ��น ถุ"าคนมาทั้ หลงไปรูบกวนสิ(ทั้ธิ( คนทั้ �ใช่"ก�อนก)ม สิ(ทั้ธิ(ทั้ �จะฟ้Fองขอให"ปลด้เปล��องการูรูบกวนการูครูอบครูองได้" รูวมถุ�งเรู ยกค�าเสิ ยหายได้"ด้"วย แต�ถุ"าคนทั้ �ใช่"อย��ก�อนเอาไปให"เช่�า สิ(ทั้ธิ(น�นก)หมด้ไป จะใช่"สิ(ทั้ธิ(ปลด้เปล��องทั้�กข�หรู�อเอาค�นไม�ได้"ข�อสิ�งเกต ก. สิ(ทั้ธิ(ทั้ �ว�าน �ค�อสิ(ทั้ธิ(ในการูใช่"สิอยเทั้�าน�น ไม�ได้"หมายความว�าม กรูรูมสิ(ทั้ธิ(;ด้ กว�าหรู�อม สิ(ทั้ธิ(ครูอบครูองด้ กว�าแต�อย�างใด้ค�าพ�พากษาฎ�กาท�� ๑๖๔๒ / ๒๕๐๖ ทั้ �ช่ายตล(�งอนเป%นสิาธิารูณีะสิมบต(ของแผ�นด้(นสิ0าหรูบพลเม�องใช่"รู�วมกนน�น ผ�"ใด้จะอย��มาช่"านานเทั้�าใด้ก)หาได้"กรูรูมสิ(ทั้ธิ(;ไม� แต�ถุ"าหากบ�คคลอ��นเข"ามาก�นรู�วปล�กเรู�อนแพและสิ(�งอ��นๆก ด้ขวางหน"าทั้ �ด้(น ของเจ"าของทั้ �ด้(นทั้ �ต(ด้กบทั้ �ช่ายตล(�งเต)มหมด้ จนไม�สิามารูถุใช่"สิอยช่ายตล(�งเข"าออกสิ��ล0าแม�น0�าได้"แล"ว ย�อมถุ�อว�าเจ"าของทั้ �ด้(นน�นได้"รูบความเสิ ยหายเป%นพ(เศษ ม สิ(ทั้ธิ(ฟ้Fองขบไล�ได้"ข. ผ�"ทั้ �จะฟ้Fองใช่"สิ(ทั้ธิ(ปลด้เปล��องทั้�กข�หรู�อเอาค�น จะต"องเป%นผ�"เสิ ยหายเป%นพ(เศษค�าพ�พากษาฎ�กาท�� ๔๒๗ / ๒๕๐๘ การูทั้ �จ0าเลยข�งลวด้หนามทั้0ารู �วรู�กล0�าเข"าไปในทั้างสิาธิารูณีะทั้0าให"โจทั้ก�ไม�สิามารูถุ ใช่"รูถุยนต�บรูรูทั้�กผ�านไปมาได้"ตามปกต(น�นถุ�อว�าจ0าเลยได้"กรูะทั้0าละเม(ด้ ต"องใช่"ค�าเสิ ยหายแก�โจทั้ก�ค�าพ�พากษาฎ�กาท�� ๖๒๘ / ๒๕๑๐ โจทั้ก�ม บ�อน0�าก(นค�อบ�อพ(พาทั้ซึ่��งเป%นทั้รูพย�สิ(นสิ0าหรูบพลเม�องใช่"รู�วมกน โจทั้ก�ใช่"บ�อน0�าบ�อน �เสิมอมาจ0าเป%นแก�ความเป%นอย��ของโจทั้ก� จ0าเลยกรูะทั้0าการูให"น0�าในบ�อไม�ม ให"โจทั้ก�ใช่"เช่�นเคย ด้งน � ถุ�อได้"ว�าโจทั้ก�เสิ ยหายเป%นพ(เศษม อ0านาจฟ้Fองคด้ ได้"

สิรั'ป แม"จะไม�ได้"เข"าไปครูอบครูองย�ด้ถุ�อหรู�อไปใช่"ทั้ �ด้(นทั้ �เป%นสิาธิารูณีสิมบต(ของแผ�น ด้(นโด้ยตรูง แต�เม��อใช่"อย��แล"วต�อมาถุ�กรูบกวนการูครูอบครูองหรู�อการูใช่"ตามปกต( ถุ�อว�าผ�"น �นได้"รูบความเสิ ยหายเป%นพ(เศษม สิ(ทั้ธิ(ฟ้Fองได้" เช่�น บ"านอย��ต(ด้ล0าน0�าสิาธิารูณีะแล"วม คนมาทั้0ารู �วก�นให"ออกไปไม�ได้" หรู�อม คนข�งลวด้หนามเข"าไปในทั้างสิาธิารูณีะทั้0าให"ไม�สิามารูถุใช่"รูถุผ�านไปได้" เป%นต"น แต�ถุ"าไม�ได้"รูบความเสิ ยหายเป%นพ(เศษก)ไม�ม อ0านาจฟ้Fองค. คนทั้ �เข"าไปใช่"ก�อนม สิ(ทั้ธิ(ด้ กว�าตรูาบเทั้�าทั้ �ยงคงครูอบครูองย�ด้ถุ�อหรู�อใช่" สิอยอย�� ด้งน�น ถุ"าน0าไปให"คนอ��นเช่�าหรู�อทั้0าปรูะโยช่น�สิ(ทั้ธิ(น�นก)สิ(�นผลไป**การัไดิ�มาซื้7�งกรัรัมสิ�ทธิ�8๑. การูได้"มาโด้ยทั้างน(ต(กรูรูม๒. การูได้"มาโด้ยทั้างอ��นนอกจากทั้างน(ต(กรูรูมหรู�อการูได้"มาโด้ยผลของกฎีหมายการัไดิ�มาโดิยผลัของกฎหมาย ๑. การัไดิ�มาโดิยหลั�กสิ วนควบ**ปรัะเดิFนเก��ยวก�บท��งอกรั�มตลั��งมาตรัา ๑๓๐๘ ทั้ �ด้(นแปลงใด้ เก(ด้ทั้ �งอกรู(มตล(�ง ทั้ �งอก ย�อมเป%น ทั้รูพย�สิ(น ของเจ"าของทั้ �ด้(น แปลงน�นลกษณีะของทั้ �งอกรู(มตล(�งก.  ทั้ �งอกรู(มตล(�งต"องเป%นทั้ �ซึ่��งในฤด้�น0�าตามปกต(น0�าทั้�วมไม�ถุ�งข.  ทั้ �งอกรู(มตล(�งจะต"องเป%นทั้ �งอกจากทั้ �ด้(นทั้ �เป%นปรูะธิานออกไปในแม�น0�า ลกษณีะของการูงอกจะต"องเป%นการูงอกโด้ยธิรูรูมช่าต(ค�าพ�พากษาฎ�กาท�� ๑๑๘๙ / ๒๕๓๕ โจทั้ก�บรูรูยายฟ้Fองว�า โจทั้ก�ม หน"าทั้ �ด้�แลรูกษาทั้ �ด้(นสิาธิารูณีปรูะโยช่น�ในเขตเทั้ศบาล จ0าเลยได้"ปล�กสิรู"างอาคารูเลขทั้ � ๕๔/๘ รู�กล0�าเข"าไปในล0ารูางสิาธิารูณีะทั้ �ต��นเข(นกลายสิภาพเป%นทั้ �ด้(นสิาธิารูณีปรูะโยช่น�ใน เขตเทั้ศบาล เน��อทั้ � ๔.๔ ตารูางวา ซึ่��งอย��ในความด้�แลรูกษาของโจทั้ก�ขอให"บงคบจ0าเลยรู��อถุอนสิ(�งปล�กสิรู"างด้ง กล�าว เป%นค0าฟ้Fองทั้ �แสิด้งโด้ยแจ"งช่ด้ซึ่��งสิภาพแห�งข"อหา ค0าขอบงคบ ทั้�งข"ออ"างทั้ �

อาศยเป%นหลกแห�งข"อหาแล"วโจทั้ก�ไม�ต"องแสิด้งโฉันด้หรู�อหลกฐาน แห�งทั้ �ด้(นว�าเป%นทั้ �ด้(นสิาธิารูณีปรูะโยช่น�อย�างไรู เพรูาะการูเป%นทั้ �ด้(นสิาธิารูณีปรูะโยช่น�หรู�อไม�เป%นไปตามสิภาพของทั้ �ด้(น และโจทั้ก�ไม�จ0าต"องบรูรูยายมาในฟ้Fองว�า ทั้ �ด้(นสิาธิารูณีปรูะโยช่น�ทั้�งหมด้ม เน��อทั้ �เทั้�าใด้จ0าเลยปล�กสิรู"างอาคารูรู�กล0�า ต�งแต�เม��อใด้ ม เขตกว"างยาวเทั้�าใด้เพรูาะเป%นรูายละเอ ยด้ทั้ �ค��ความอาจน0าสิ�บได้"ในช่�นพ(จารูณีา ฟ้Fองโจทั้ก�ไม�เคล�อบคล�ม ล0ารูางสิาธิารูณีปรูะโยช่น�สิ0าหรูบรูะบายน0�าจากภ�เขาซึ่��งม มานานแล"วเป%นสิาธิารูณีสิมบต( ของแผ�นด้(นทั้ �รูาษฎีรูใช่"ปรูะโยช่น�รู�วมกน แม"ต�อมาจะไม�ม สิภาพเป%นทั้างรูะบายน0�าต�อไปและไม�ม รูาษฎีรูใช่"ปรูะโยช่น�เม��อยง ไม�ม การูตรูาพรูะรูาช่กฤษฎี กาเพ(กถุอนสิภาพการูเป%นสิาธิารูณีสิมบต(ของแผ�นด้(น ตามมาตรัา ๘ ปรูะมวลกฎีหมายทั้ �ด้(น ทั้ �ด้(นน�นยงเป%นสิาธิารูณีสิมบต(ของแผ�นด้(นอย��เช่�นเด้(ม ทั้ �งอกรู(มตล(�ง หมายถุ�งทั้ �ด้(นทั้ �งอกไปจากตล(�งตามธิรูรูมช่าต(ซึ่��งเก(ด้จากการูทั้ �สิายน0�าพด้พาด้(น จากทั้ �อ��นมาทั้บถุมกนรู(มตล(�งจนเก(ด้ทั้ �งอกข��น ม(ใช่�งอกจากทั้ �อ��นเข"ามาหาตล(�ง โจทั้ก�ม อ0านาจหน"าทั้ �ด้�แลรูกษาสิาธิารูณีสิมบต(ของแผ�นด้(นในเขตเทั้ศบาลตามค0าสิ�ง ของกรูะทั้รูวงมหาด้ไทั้ย จ�งม อ0านาจฟ้Fองให"จ0าเลยรู��อถุอนอาคารูสิ�วนทั้ �รู�กล0�าสิาธิารูณีสิมบต(ของแผ�นด้(นได้" โด้ยไม�ต"องบอกกล�าวล�วงหน"าค�าพ�พากษาฎ�กาท�� ๖๑๑ / ๒๔๗๗ ทั้ �ด้(นซึ่��งต��นเข(นข��นเป%นเกาะในหนองน0าสิาธิารูณีะ แม"ภายหลงทั้ �รู (มฝั<� งต��นเข(นเช่��อมต(ด้กบทั้ �ด้(นของผ�"อ��นทั้ �อย��รู (มหนอง ก)ไม�ใช่�ทั้ �งอกรู(มตล(�งเพรูาะไม�ได้"งอกออกจากรู(มตล(�ง คงเป%นสิาธิารูณีสิมบต(ของแผ�นด้(นอย��ค�าพ�พากษาฎ�กาท�� ๑๕๙ / ๒๕๒๓ ทั้ �งอกรู(มตล(�งหมายความถุ�งทั้ �ด้(นทั้ �งอกไปจากช่ายตล(�ง ไม�ใช่�หนองน0�าสิาธิารูณีะต��นเข(นข��นเสิมอกบรูะด้บทั้ �ด้(นขอบหนอง ซึ่��งถุ�อว�าเป%นสิาธิารูณีสิมบต(ของแผ�นด้(นอย��ตามเด้(มค. ทั้ �ด้(นซึ่��งเป%นทั้รูพย�ปรูะธิานจะต"องต(ด้กบทั้ �งอกโด้ยตรูง โด้ยไม�ม อะไรูมาก�นขวางข�อสิ�งเกตเก��ยวก�บท��งอกรั�มตลั��ง(๑) สิ(ทั้ธิ(ในการูครูอบครูองทั้ �งอกรู(มตล(�งน�นจะต"องด้�ลกษณีะของทั้ �ด้(นเด้(ม

กล�าวค�อ หากทั้ �ด้(นเด้(มเป%นทั้ �ด้(นม กรูรูมสิ(ทั้ธิ(;ทั้ �งอกทั้ �เก(ด้จากทั้ �ด้(นด้งกล�าวก)จะ เป%นกรูรูมสิ(ทั้ธิ(; แต�ถุ"าทั้ �ด้(นเด้(มเป%นเพ ยงสิ(ทั้ธิ(ครูอบครูองทั้ �งอกทั้ �เก(ด้จากทั้ �ด้(นน�นก)ไม�ใช่� กรูรูมสิ(ทั้ธิ(;แต�ได้"เพ ยงสิ(ทั้ธิ(ครูอบครูอง(๒) ทั้ �ด้(นทั้ �ม ทั้ �งอกไม�จ0าเป%นต"องไปเปล �ยนแปลงทั้างทั้ะเบ ยน เจ"าของทั้ �ด้(นก)ได้"ทั้ �งอกน�นตามกฎีหมายค�าพ�พากษาฎ�กาท�� ๑๒๘๙ / ๒๕๒๓ เด้(มทั้ �พ(พาทั้เป%นทั้ �ช่ายตล(�งน0�าทั้�วมถุ�งได้"เปล �ยนสิภาพเป%นทั้ �น0�าทั้�วมไม�ถุ�ง มาได้" ๔-๕ ป: ทั้ �พ(พาทั้อย��หน"าทั้ �ด้(นโจทั้ก�ด้"านรู(มแม�น0�าและม ทั้างเด้(นเล)ก ๆ เรู ยบรู(มแม�น0�าอนเป%นทั้างเด้(นในทั้ �ด้(นโฉันด้ของโจทั้ก�หรู�องอกจากทั้ �ด้(นของโจทั้ก� ทั้างเด้(นน �แม"ช่าวบ"านจะอาศยใช่"เป%นทั้างสิญจรูไปมาก)หาใช่�ทั้างสิาธิารูณีะไม� หากจะเป%นก)เพ ยงทั้างภารูจ0ายอม ต"องถุ�อว�าทั้างเด้(นด้งกล�าวเป%นทั้ �ด้(นของโจทั้ก� ทั้ �พ(พาทั้ต(ด้กบทั้างเด้(นจ�งเป%นทั้ �งอกจากทั้ �ด้(นม โฉันด้ของโจทั้ก�และเป%น กรูรูมสิ(ทั้ธิ(;ของโจทั้ก�เจ"าของทั้ �ด้(นตามปรูะมวลกฎีหมายแพ�งและพาณี(ช่ย� มาตรัา ๑๓๐๘ ถุ�งแม"ต�อมาโจทั้ก�จะอ�ทั้(ศทั้ �ด้(นทั้ �เป%นทั้างเด้(นให"เป%นถุนนสิาธิารูณีะก)หาทั้0าให"ทั้ � พ(พาทั้ทั้ �เป%นทั้ �งอกซึ่��งเป%นกรูรูมสิ(ทั้ธิ(;ของโจทั้ก�แล"ว เปล �ยนแปลงไปไม� และจะถุ�อว�าเป%นทั้ �งอกจากทั้ �สิาธิารูณีะม(ได้"ข�อสิ�งเกต ฎี กาเรู��องน �ข"อเทั้)จจรู(งช่ด้แจ"งว�าเจตนาจะยกให"เฉัพาะสิ�วนทั้ �อย��ในโฉันด้เทั้�า น�น ทั้ �งอกซึ่��งอย��นอกโฉันด้ไม�ม เจตนายกให" จ�งไม�เป%นสิาธิารูณีสิมบต(ของแผ�นด้(น แต�ถุ"าข"อเทั้)จจรู(งช่ด้แจ"งว�ายกให"ทั้�งทั้ �อย��ในโฉันด้และทั้ �งอกทั้ �เก(ด้ข��น ใหม� ทั้ �ด้(นทั้�งหมด้ก)เป%นสิาธิารูณีสิมบต(ของแผ�นด้(นไป(๓) ทั้ �งอกน�นเก(ด้ข��นโด้ยธิรูรูมช่าต(ไม�ได้"เก(ด้ข��นจากการูรูกะทั้0าของมน�ษย�(๔) ค�าพ�พากษาฎ�กาท�� ๖๗๗ / ๒๔๙๐ ทั้ �ด้(นทั้ �ถุ�กน0�าเซึ่าะพงลงจนเปล �ยนสิภาพกลายเป%นทั้างน0�าแล"ว ก)จะเป%นสิาธิารูณีะสิมบต(ของแผ�นด้(น ภายหลงผ�"ใด้จะได้"กรูรูมสิ(ทั้ธิ(;ทั้ �ตรูงน�น ก)ต"องเป%นไปตามกฎีหมายว�าด้"วยการูได้"มาแห�งกรูรูมสิ(ทั้ธิ(; เพ ยงแต�ตล(�งพง ทั้ลายลงแม�น0�าไปช่�วครูาวอาจยงไม�พอทั้ �จะถุ�อว�าตรูงน�นเป%นทั้างน0�าก)ได้" ต"องฟ้<งข"อเทั้)จจรู(งให"แน�ช่ด้ว�าทั้ �ด้(นทั้ �พงลงไปน�นเป%นทั้างน0�ามาแล"วหรู�อ ไม�เปรั�ยบเท�ยบค�าพ�พากษาฎ�กาท�� ๑๔๙ / ๒๕๔๓ ซึ่��งว(น(จฉัยว�า เด้(มทั้ �พ(พาทั้

เป%นทั้ �ช่ายตล(�งทั้ �น0�าทั้�วมถุ�งจ�งเป%นสิาธิารูณีสิมบต(ของแผ�นด้(น สิ0าหรูบพลเม�องใช่"รู�วมกนตามปรูะมวลกฎีหมายแพ�งและพาณี(ช่ย� มาตรัา ๑๓๐๔ (๒) ทั้ �พ(พาทั้เพ(�งกลายเป%นทั้ �งอกหลงจากม การูสิรู"างถุนนเม��อ ๔ ถุ�ง ๕ ป: มาน � ด้งน�นก�อนหน"าทั้ �พ(พาทั้เป%นทั้ �งอกแม"โจทั้ก�จะครูอบครูองมานานเทั้�าใด้ก)ไม�ได้" กรูรูมสิ(ทั้ธิ(; หลงจากทั้ �พ(พาทั้กลายเป%นทั้ �งอกทั้ �เช่��อมต(ด้กบทั้ �ด้(นของจ0าเลยทั้ � ๑ ทั้ �งอกพ(พาทั้จ�งเป%นกรูรูมสิ(ทั้ธิ(;ของจ0าเลยทั้ � ๑ ด้"วย เม��อโจทั้ก�ครูอบครูองยงไม�ถุ�ง ๑๐ ป: โจทั้ก�จ�งไม�ได้"กรูรูมสิ(ทั้ธิ(;ตามมาตรัา ๑๓๘๒**เกาะแลัะทางน�.าต$.นเข�น**มาตรัา ๑๓๐๙ เกาะทั้ �เก(ด้ในทั้ะเลสิาบ หรู�อ ในทั้างน0�า หรู�อ ในเขตน�านน0�าของปรูะเทั้ศ ก)ด้ และ ทั้"องทั้างน0�าทั้ �เข(นข��นก)ด้ เป%นทั้รูพย�สิ(นของแผ�นด้(นการูสิรู"างโรูงเรู�อนในทั้ �ด้(นของผ�"อ��น**มาตรัา ๑๓๑๐ บ�คคลใด้สิรู"างโรูงเรู�อนในทั้ �ด้(นของผ�"อ��นโด้ยสิ�จรู(ตไซึ่รู" ทั้�านว�าเจ"าของทั้ �ด้(นเป%นเจ"าของโรูงเรู�อนน�นๆ แต�ต"องใช่"ค�าแห�งทั้ �ด้(นเพ ยงทั้ �เพ(�มข��น เพรูาะสิรู"างโรูงเรู�อนน�น ให"แก� ผ�"สิรู"างแต�ถุ"าเจ"าของทั้ �ด้(นสิามารูถุแสิด้งได้"ว�า ม(ได้"ม ความปรูะมาทั้เล(นเล�อ จะบอกป<ด้ไม�ยอมรูบ โรูงเรู�อนน�นและเรู ยกให"ผ�"สิรู"างรู��อถุอนไปและทั้0าทั้ �ด้(นให"เป%นตามเด้(มก)ได้" เว"นไว"แต�ถุ"าการูน � จะทั้0าไม�ได้" โด้ยใช่"เง(นพอควรูไซึ่รู" ทั้�านว�าเจ"าของทั้ �ด้(นจะเรู ยกให"ผ�"สิรู"างซึ่��อทั้ �ด้(นทั้�งหมด้หรู�อแต�บางสิ�วนตาม รูาคาตลาด้ก)ได้"ข�อสิ�งเกต(๑) ต"องเป%นการูสิรู"างโรูงเรู�อนทั้�งหลงในทั้ �ด้(นของผ�"อ��น หรู�ออย�างน"อยทั้ �สิ�ด้สิ�วนใหญ�ของโรูงเรู�อนทั้ �สิรู"างน�นจะต"องอย��ในทั้ �ด้(นของ ผ�"อ��น(๒) การูสิรู"างโรูงเรู�อนในทั้ �ด้(นของผ�"อ��นไม�ว�าจะเป%นกรูณี ของการูสิรู"างโด้ยสิ�จรู(ต หรู�อไม�สิ�จรู(ต ผ�"สิรู"างกบเจ"าของทั้ �ด้(นจะต"องไม�ม น(ต(สิมพนธิ�ใด้ๆ ต�อกน หากผ�"สิรู"างม น(ต(สิมพนธิ�กบเจ"าของทั้ �ด้(นก)ไม�อย��ในบงคบของมาตรูาน �(๓) โรูงเรู�อนทั้ �สิรู"างน�นจะต"องม ลกษณีะเป%นสิ�วนควบกบทั้ �ด้(นของผ�"อ��นผลัของการัสิรั�างโรังเรั$อนในท��ดิ�นของผ<�อ$�นตามมาตรัา ๑๓๑๐ เจ"าของทั้ �ด้(นเป%นเจ"าของโรูงเรู�อนน�น แต�จะต"องใช่"ค�าแห�งทั้ �ด้(นเพ ยง

ทั้ �เพ(�มข��นเพรูาะสิรู"างโรูงเรู�อนน�นแก�ผ�" สิรู"าง แต�ถุ"าเจ"าของทั้ �ด้(นแสิด้งได้"ว�าไม�ได้"ม ความปรูะมาทั้เล(นเล�อ ก)ม สิ(ทั้ธิ(ทั้ �จะให"ผ�"สิรู"างรู��อถุอนออกไปพรู"อมทั้�งทั้0าทั้ �ด้(นให"เป%นไปตามเด้(มได้" ความสิ�จรู(ตตามมาตรัา ๑๓๑๐ น�น จะต"องม มาโด้ยตลอด้ต�งแต�เรู(�มก�อสิรู"างจนกว�าจะสิรู"างเสิรู)จมาตรัา ๑๓๑๐ ใช่"กบทั้ �ด้(นทั้ �เป%นของเอกช่นเทั้�าน�น ในกรูณี ทั้ �ด้(นทั้ �เป%นสิาธิารูณีสิมบต(ของแผ�นด้(นจะอ"างมาตรัา ๑๓๑๐ ไม�ได้"**สิรั�างโรังเรั$อนในท��ดิ�นของผ<�อ$�นโดิยไม สิ'จรั�ตมาตรัา ๑๓๑๑ บ�คคลใด้สิรู"างโรูงเรู�อนในทั้ �ด้(นของผ�"อ��นโด้ยไม�สิ�จรู(ตไซึ่รู" ทั้�านว�าบ�คคลน�นต"องทั้0าทั้ �ด้(นให"เป%นไปตามเด้(ม แล"วสิ�งค�นเจ"าของ เว"นแต�เจ"าของจะเล�อกให"สิ�งค�นตามทั้ �เป%นอย��ในกรูณี เช่�นน �เจ"าของทั้ �ด้(น ต"องใช่"รูาคาโรูงเรู�อน หรู�อใช่"ค�าแห�งทั้ �ด้(นเพ ยงทั้ �เพ(�มข��นเพรูาะสิรู"างโรูงเรู�อนน�น แล"วแต�จะเล�อก ใช่"หลกเกณีฑ์�เด้ ยวกนกบมาตรูา ๑๓๑๐**สิรั�างโรังเรั$อนรั'กลั�.าท��ดิ�นของผ<�อ$�นมาตรัา ๑๓๑๒ บ�คคลใด้สิรู"างโรูงเรู�อนรู�กล0�าเข"าไปในทั้ �ด้(นของผ�"อ��นโด้ยสิ�จรู(ตไซึ่รู" ทั้�านว�าบ�คคลน�นเป%นเจ"าของโรูงเรู�อนทั้ �สิรู"างข��น แต�ต"องเสิ ยเง(นให"แก�เจ"าของทั้ �ด้(นเป%นค�าใช่"ทั้ �ด้(นน�น และ จด้ทั้ะเบ ยนสิ(ทั้ธิ(เป%นภารูะจ0ายอม ต�อภายหลงถุ"าโรูงเรู�อนน�นสิลายไปทั้�งหมด้ เจ"าของทั้ �ด้(นจะเรู ยกให"เพ(กถุอนการูจด้ทั้ะเบ ยนเสิ ยก)ได้" ถุ"าบ�คคลผ�"สิรู"างโรูงเรู�อนน�น กรูะทั้0าการูโด้ยไม�สิ�จรู(ต ทั้�านว�าเจ"าของทั้ �ด้(นจะเรู ยกให"ผ�"สิรู"างรู��อถุอนไปและทั้0าทั้ �ด้(นให"เป%นตามเด้(ม โด้ยผ�"สิรู"างเป%นผ�"ออกค�าใช่"จ�ายก)ได้"ข�อสิ�งเกต(๑) เป%นการูสิรู"างโรูงเรู�อนสิ�วนใหญ�ในทั้ �ด้(นของผ�"สิรู"างเองหรู�อในทั้ �ด้(นทั้ �ผ�" สิรู"างม สิ(ทั้ธิ(ทั้ �จะสิรู"างได้" คงม แต�เพ ยงสิ�วนน"อยหรู�อบางสิ�วนของโรูงเรู�อนเทั้�าน�นทั้ �ไปรู�กล0�าเข"าไปใน ทั้ �ด้(นของผ�"อ��น(๒) เป%นการูสิรู"างโรูงเรู�อนรู�กล0�าเข"าไปในทั้ �ด้(นของผ�"อ��นน�น การูรู�กล0�าน�น

ต"องเก(ด้ต�งแต�แรูกหรู�อเป%นการูรู�กล0�ามาต�งแต�ขณีะแรูกทั้ �ทั้0าการูสิ รู"าง ถุ"าตอนแรูกไม�รู�กล0�าต�อมาม การูต�อเต(มรู�กล0�าเข"าไปในทั้ �ด้(นของผ�"อ��น ก)ไม�อย��ในบงคบของมาตรัา ๑๓๑๒(๓) ความแตกต�างรูะหว�างมาตรัา ๑๓๑๒ ก�บ ๑๓๑๔ ค$อ มาตรัา ๑๓๑๔ ไม�ใช่�การูสิรู"างรู�กล0�าแต�เป%นการูทั้ �เจ"าของอสิงหารู(มทั้รูพย�ทั้0าหลงคาหรู�อปล�ก สิรู"างอย�างอ��นม ผลทั้0าให"น0�าฝันตกลงไปยงทั้รูพย�สิ(นอ��นทั้ �ต(ด้กน แต�ตวสิ(�งปล�กสิรู"างหรู�อก�อสิรู"างน�นไม�ได้"รู�กล0�า สิ�วนมาตรัา ๑๓๑๒ เป%นเรู��องทั้ �บางสิ�วนของตวโรูงเรู�อนเองหรู�อบางสิ�วนของโรูงเรู�อนรู�กล0�าค�าพ�พากษาฎ�กาท�� ๓๔๑ / ๒๕๐๔ ปล�กโรูงเรู�อนในทั้ �ด้(นของตน ตวเรู�อนไม�ได้"รู�กล0�าเข"าไปในทั้ �ด้(นของผ�"อ��น แต�ช่ายคาได้"รู�กล0�าเข"าไปโด้ยสิ�จรู(ต ย�อมเป%นการูปล�กโรูงเรู�อนล0�าเข"าไปในทั้ �ด้(นของผ�"อ��นตามมาตรัา ๑๓๑๒ ม(ใช่�ตามมาตรัา ๑๓๔๑(๔) กรูณี เครู��องอ�ปกรูณี�บางอย�างหรู�อเครู��องอ0านวยความสิะด้วกบางอย�างมาต(ด้ต�ง ปรูะกอบกบโรูงเรู�อน ศาลฎี กาว(น(จฉัยว�า ไม�ถุ�อว�าสิ(�งเหล�าน �เป%นสิ�วนของโรูงเรู�อนทั้ �จะถุ�อว�าเป%นการูรู�กล0�าค�าพ�พากษาฎ�กาท�� ๖๓๓๑ / ๒๕๓๔ ตาม ป.พ.พ. มาตรัา ๑๓๑๒ เฉัพาะตวโรูงเรู�อนทั้ �สิรู"างรู�กล0�าทั้ �ด้(นของผ�"อ��นโด้ยสิ�จรู(ตเพ ยงอย�างเด้ ยว เทั้�าน�นทั้ �ได้"รูบความค�"มครูอง สิ(�งอ��น ๆ ทั้ �ม(ใช่�โรูงเรู�อนแม"จะสิรู"างข��นโด้ยสิ�จรู(ตก)หาได้"รูบ ความค�"มครูองด้"วยไม� จ0าเลยจ�งต"องรู��อถุอนรู�วพ(พาทั้สิ�วนทั้ �รู�กล0�า ออกไปจากทั้ �ด้(นของโจทั้ก�ค�าพ�พากษาฎ�กาท�� ๒๐๓๖ / ๒๕๓๙ เสิาก0าแพงทั้ �แยกต�างหากจากเสิาโรูงเรู�อน ไม�ใช่�สิ�วนหน��ง ของโรูงเรู�อนอนจะถุ�อเป%นโรูงเรู�อนตามปรูะมวลกฎีหมายแพ�งและพาณี(ช่ย� มาตรัา ๑๓๑๒ วรัรัคแรัก ฉัะน�นจ0าเลยจะอ"างว�าก�อสิรู"างก0าแพงรู�กล0�าโด้ยสิ�จรู(ตไม�ต"องรู��อถุอนตามบทั้ กฎีหมายด้งกล�าวหาได้"ไม�(๕) กรูณี สิรู"างโรูงเรู�อนในทั้ �ด้(นแล"วต�อมาม การูแบ�งแยกทั้ �ด้(น แล"วปรูากฏว�าม บางสิ�วนรู�กล0�าเข"าไปในทั้ �ด้(น ซึ่��งม แนวฎี กาวางไว"ว�าสิามารูถุทั้ �จ0าน0ามาตรัา ๑๓๑๒ มาใช่"บงคบได้"โด้ยอาศยมาตรัา ๔

ค�าพ�พากษาฎ�กาท�� ๑๘๔๘ / ๒๕๑๒ จ0าเลยม(ได้"เป%นผ�"สิรู"างต�กพรู"อมกนสิาด้ทั้ �พ(พาทั้ หากแต�เจ"าของทั้ �ด้(นเป%นผ�"สิรู"างในทั้ �ด้(นของตนเองโด้ยช่อบด้"วยกฎีหมาย เพรูาะขณีะสิรู"างยงม(ได้"แบ�งแยกทั้ �ด้(นออกเป%นสิองแปลง ด้งน�น ถุ"าจะบงคบให"รู��อ ก)ม ผลเทั้�ากบจ0าเลยเป%นผ�"สิรู"าง ตามมาตรัา ๑๓๑๒ วรัรัคสิอง ย�อมไม�เป%นธิรูรูม เพรูาะแม"จ0าเลยเป%นผ�"สิรู"างรู�กล0�าเอง ถุ"าโด้ยสิ�จรู(ต กฎีหมายยงยอมให"จ0าเลยม สิ(ทั้ธิ(ใช่"ทั้ �ด้(นในสิ�วนทั้ �รู�กล0�าได้" แล"วไฉันถุ"าจ0าเลยม(ได้"เป%นผ�"สิรู"างรู�กล0�าเอง แต�การูทั้ �สิรู"างน�นเป%นการูสิรู"างโด้ยช่อบด้"วยกฎีหมายซึ่��งย(�งกว�าเป%นการูสิรู"าง โด้ยสิ�จรู(ตเสิ ยอ ก แล"วกลบจะถุ�กบงคบให"รู��อถุอน เพรูาะไม�ม สิ(ทั้ธิ(จะใช่" กรูณี ด้งกล�าวไม�ม บทั้กฎีหมายทั้ �จะยกมาปรูบคด้ ได้" เม��อเป%นช่�องว�างแห�งกฎีหมาย ด้งน � จ�งต"องน0าปรูะมวลกฎีหมายแพ�งและพาณี(ช่ย� มาตรัา ๔ มาใช่"สิ0าหรูบกรูณี น �ไม�ม จารู ตปรูะเพณี แห�งทั้"องถุ(�นทั้ �จะยกมาปรูบคด้ ได้"จ�ง ต"องอาศยเทั้ ยบบทั้กฎีหมายทั้ �ใกล"เค ยงอย�างย(�งบทั้กฎีหมายทั้ �ใกล"เค ยงอย�างย(�ง ก)ค�อ มาตรัา ๑๓๑๒ วรัรัคแรัก ค�อ จ0าเลยม สิ(ทั้ธิ(ใช่"สิ�วนแห�งแด้นกรูรูมสิ(ทั้ธิ(;ทั้ �ด้(นของโจทั้ก�เฉัพาะทั้ �กนสิาด้รู�กล0�า เข"าไปน�นได้" โจทั้ก�ไม�ม อ0านาจฟ้Fองขอให"จ0าเลยรู��อ แต�ม สิ(ทั้ธิ(ทั้ �จะเรู ยกเง(นเป%นค�าทั้ �จ0าเลยใช่"สิ�วนแห�งแด้นกรูรูมสิ(ทั้ธิ(;ทั้ �ด้(นของ โจทั้ก�ต�อไป ตลอด้จนการูทั้ �จะด้0าเน(นการูจด้ทั้ะเบ ยนสิ(ทั้ธิ(เป%นภารูจ0ายอม**ผลัของการัสิรั�างโรังเรั$อนรั'กลั�.าเข�าไปในท��ดิ�นของผ<�อ$�นโดิยสิ'จรั�ตมาตรัา ๑๓๑๒ วรัรัคหน7�ง ก0าหนด้ว�าบ�คคลผ�"สิรู"างเรู�อนรู�กล0�าน�น เป%นเจ"าของ โรูงเรู�อน ทั้ �สิรู"างข��น แต�ต"องเสิ ยเง(น ให"แก� เจ"าของทั้ �ด้(น เป%นค�าใช่"ทั้ �ด้(นน�น และ จด้ทั้ะเบ ยนสิ(ทั้ธิ( เป%น ภารูะจ0ายอม ต�อภายหลง ถุ"า โรูงเรู�อนน�น สิลายไปทั้�งหมด้ เจ"าของทั้ �ด้(น จะเรู ยกให"เพ(กถุอน การูจด้ทั้ะเบ ยนเสิ ย ก)ได้"ค�าพ�พากษาฎ�กาท�� ๗๔๑ / ๒๕๐๕ ปล�กสิรู"างเรู�อนในทั้ �ด้(นของตน ตวเรู�อนไม�รู�กล0�าเข"าไปในทั้ �ด้(นของผ�"อ��น แต�ช่ายคาได้"รู�กล0�าเข"าไปโด้ยสิ�จรู(ตน�นย�อมเป%นการูปล�กสิรู"างโรูงเรู�อนรู�กล0�า เข"าไปในทั้ �ด้(นของผ�"อ��น ตามปรูะมวลกฎีหมายแพ�งและพาณี(ช่ย�มาตรัา ๑๓๑๒ ไม�ใช่� มาตรัา ๑๓๔๑ เพรูาะตาม มาตรัา ๑๓๔๑ หมายถุ�งทั้0าหลงคาหรู�อการูปล�กสิรู"างอย�างอ��นโด้ยม(ได้"รู�กล0�า

ทั้ �ด้(นของผ�"อ��น แต�เม��อฝันตกน0�าฝันได้"ไหลลงไปยงทั้ �ด้(นหรู�อทั้รูพย�สิ(นของผ�"อ��นทั้ �ต(ด้ต�อกน ในกรูณี ปล�กเรู�อนรู�กล0�าทั้ �ด้(นของผ�"อ��นโด้ยสิ�จรู(ตตามมาตรัา ๑๓๑๒ น�น เจ"าของโรูงเรู�อนม สิ(ทั้ธิ(ขอให"จด้ทั้ะเบ ยนสิ(ทั้ธิ(เป%นภารูจ0ายอมได้" โด้ยไม�ต"องรูอจนเก(น ๑๐ ป:ข�อสิ�งเกต การูจด้ทั้ะเบ ยนการูใช่"ทั้ �ด้(นเป%นภารูะจ0ายอมเป%นการูจด้ทั้ะเบ ยนโด้ยอาศยสิ(ทั้ธิ(ทั้ � มาตรัา ๑๓๑๒ ให"ไว" ไม�ใช่�เป%นการูได้"ภารูะจ0ายอมมาโด้ยอาย�ความ ๑๐ ป: เม��อไม�ใช่�เป%นการูได้"ภารูะจ0ายอมโด้ยอาย�ความ ก)ไม�จ0าเป%นต"องรูอให"ครูบ ๑๐ ป: ก�อนจ�งจะไปจด้ทั้ะเบ ยนได้"มาค�าพ�พากษาฎ�กาท�� ๓๗๑๓ / ๒๕๓๔ โจทั้ก�จะบงคบให"จ0าเลยทั้�งสิามรู��อถุอนรูะเบ ยงพ(พาทั้ได้"ก)ต�อเม��อจ0าเลยทั้�งสิาม ก�อสิรู"างรู�กล0�าเข"าไปในทั้ �ด้(นของโจทั้ก�โด้ยไม�สิ�จรู(ตตาม ป.พ.พ. มาตรัา ๑๓๑๒ วรัรัคสิอง แต�เม��อจ0าเลยทั้�งสิามซึ่��อต�กแถุวพรู"อมรูะเบ ยงพ(พาทั้ทั้ �รู�กล0�าทั้ �ด้(นของโจทั้ก� อย��ก�อนแล"ว โด้ยไม�ปรูากฏว�ารูะเบ ยงได้"สิรู"างรู�กล0�าโด้ยไม�สิ�จรู(ต ต"องถุ�อว�าจ0าเลยเป%นผ�"สิ�บสิ(ทั้ธิ(ของผ�"สิรู"างรูะเบ ยงพ(พาทั้รู�กล0�าทั้ �ด้(นของ โจทั้ก�โด้ยสิ�จรู(ต โจทั้ก�จ�งม สิ(ทั้ธิ(เพ ยงแต�จะได้"ค�าใช่"ทั้ �ด้(นและยงม หน"าทั้ �จด้ทั้ะเบ ยนภารูะจ0า ยอมให"จ0าเลยทั้�งสิามด้"วย ทั้�งน �โด้ยนย ป.พ.พ. มาตรัา ๑๓๑๒ วรัรัคแรัก แต�โจทั้ก�ม(ได้"ขอให"บงคบจ0าเลยใช่"เง(นเป%นค�าใช่"ทั้ �ด้(นของโจทั้ก� ศาลจ�งไม�อาจบงคบให"จ0าเลยใช่"เง(นด้งกล�าวได้"ค�าพ�พากษาฎ�กาท�� ๕๙๐๙ / ๒๕๔๐ จ0าเลยรู�วมทั้ � ๑ และทั้ � ๒ ปล�กสิรู"างบ"านรู�กล0�าทั้ �ด้(นของโจทั้ก�โด้ยไม�สิ�จรู(ต จ0าเลยรู�วมทั้ � ๑ และทั้ � ๒ จ�งต"องทั้0าทั้ �ด้(นให"เป%นตามเด้(มแล"วสิ�งค�นเจ"าของ ตามปรูะมวลกฎีหมายแพ�งและพาณี(ช่ย� มาตรัา ๑๓๑๑ และจ0าเลยผ�"สิ�บสิ(ทั้ธิ(ของเจ"าของเด้(มผ�"ปล�กสิรู"างบ"านโด้ยไม�สิ�จรู(ตย�อมไม�ได้" รูบความค�"มครูอง ตามปรูะมวลกฎีหมายแพ�งและพาณี(ช่ย�มาตรัา ๑๓๑๒ เช่�นกน ถุ"า ต�อมาโรูงเรู�อนน�นสิลายไปทั้�งหมด้เจ"าของทั้ �ด้(นจะเรู ยกให"เพ(กถุอนการูจด้ทั้ะเบ ยน ภารูะจ0ายอมก)ได้" และถุ"าสิลายไปเฉัพาะสิ�วนทั้ �รู�กล0�าทั้�งหมด้ ก)เพ ยงพอทั้ �จะขอให"เพ(กถุอนได้"เช่�นเด้ ยวกน

มาตรัา ๑๓๑๒ วรัรัคสิอง เป%นเรู��องของการูสิรู"างโรูงเรู�อนรู�กล0�าทั้ �ด้(นของผ�"อ��นโด้ยไม�สิ�จรู(ต เจ"าของทั้ �ด้(นม สิ(ทั้ธิ(ทั้ �จะเรู ยกให"ผ�"สิรู"างโรูงเรู�อนรู�กล0�ารู��อถุอนในสิ�วนทั้ � รู�กล0�าน�นออกไปก)ได้" หรู�อจะเรู ยกรู"องเอาค�าใช่"ทั้ �ด้(นโด้ยยอมให"สิ�วนทั้ �รู�กล0�าน�นเป%นภารูะจ0ายอมของ ผ�"ก�อสิรู"างค�าพ�พากษาฎ�กาท�� ๙๐๔ / ๒๕๑๗ ทั้ �ด้(นและอาคารูของโจทั้ก�และของจ0าเลยรู�วมอย��ต(ด้กนโด้ยต�างรูบซึ่��อมาจากบ�คคล อ��นกนสิาด้ของอาคารูทั้ �จ0าเลยรู�วมซึ่��อได้"รู�กล0�าทั้ �ด้(นทั้ �โจทั้ก�ซึ่��ออย��ก�อน แล"ว ต�อมาจ0าเลยรู�วมได้"สิรู"างห"องน0�าบนกนสิาด้น�น อนเป%นการูใช่"สิ�วนแห�งแด้นกรูรูมสิ(ทั้ธิ(;ทั้ �ด้(นของโจทั้ก�เฉัพาะทั้ �กนสิาด้รู�กล0�าเข"า ไปน�นสิ�บต�อจากเจ"าของเด้(มโด้ยจ0าเลยรู�วมม(ได้"ขออน�ญาตต�อผ�"ใด้ ถุ�อได้"ว�าจ0าเลยรู�วมได้"สิรู"างห"องน0�าข��นโด้ยสิ�จรู(ตย�อมได้"รูบความค�"มครูองตาม ปรูะมวลกฎีหมายแพ�งและพาณี(ช่ย� มาตรัา ๑๓๑๒ และข"อเทั้)จจรู(งก)ฟ้<งได้"ว�าจ0าเลยรู�วมใช่"สิ(ทั้ธิ(โด้ยอ0านาจปรูป<กษ�เก(นกว�า ๑๐ ป:แล"วกนสิาด้และห"องน0�าเหน�อทั้ �ด้(นของโจทั้ก�ย�อมตกอย��ในภารูจ0ายอมโจทั้ก�จ�งไม� ม สิ(ทั้ธิ(ทั้ �จะฟ้Fองขอให"จ0าเลยรู��อห"องน0�าบนกนสิาด้น�น**เจ�าของท��ดิ�นม�เง$�อนไขสิรั�างโรังเรั$อนในท��ดิ�นน�.นมาตรัา ๑๓๑๓ ถุ"าผ�"เป%นเจ"าของทั้ �ด้(นโด้ยม เง��อนไขสิรู"างโรูงเรู�อนในทั้ �ด้(นน�น และ ภายหลงทั้ �ด้(นตกเป%นของบ�คคลอ��นตามเง��อนไขไซึ่รู" ทั้�านให"น0าบทั้บญญต(แห�งปรูะมวลกฎีหมายน �ว�าด้"วย ลาภม(ควรูได้"มาใช่"บงคบ“เจ"าของทั้ �ด้(นม เง��อนไข ” ตามความหมายของมาตรัา ๑๓๑๓ อาจแบ�งได้"เป%น ๒ ปรูะเภทั้ ค�อ๑. เป%นเจ"าของทั้ �ด้(นทั้ �ม เง��อนไขบงคบหลง (สิ(�นผลเม��อเง��อนไขน�นสิ0าเรู)จ)

๒. เป%นเจ"าของทั้ �ด้(นทั้ �ม เง��อนไขห"ามโอนตามมาตรัา ๑๗๐๐ หรู�อเรู ยกว�าข"อก0าหนด้ห"ามโอนสิรู"างสิ(�งอ��น ปล�กต"นไม" หรู�อธิญช่าต(ในทั้ �ด้(นของผ�"อ��น**มาตรัา ๑๓๑๔ ทั้�านให"ใช่"บทั้บญญต( มาตรัา ๑๓๑๐, ๑๓๑๑ แลัะ ๑๓๑๓ บงคบตลอด้ถุ�งการูก�อสิรู"างใด้ๆ ซึ่��งต(ด้ทั้ �ด้(น และการูเพาะปล�กต"นไม"หรู�อธิญช่าต(ด้"วยโด้ยอน�โลม แต�ข"าวหรู�อธิญช่าต(อย�างอ��น อนจะเก)บเก �ยวรูวงผลได้"ครูาว

หน��งหรู�อหลายครูาวต�อป: เจ"าของทั้ �ด้(นต"องยอมให"บ�คคลผ�"กรูะทั้0าการูโด้ยสิ�จรู(ตหรู�อผ�"เป%นเจ"าของทั้ �ด้(น โด้ยม เง��อนไขซึ่��งได้"เพาะปล�กลงไว"น �น คงครูองทั้ �ด้(นจนกว�าจะเสิรู)จการูเก)บเก �ยว โด้ยใช่"เง(นค0านวณีตามเกณีฑ์�ค�าเช่�าทั้ �ด้(นน�น หรู�อเจ"าของทั้ �ด้(นจะเข"าครูอบครูองในทั้นทั้ โด้ยใช่"ค�าทั้ด้แทั้นให"แก�อ กฝัLายหน��งก)ได้"**สิรั�างโรังเรั$อนหรั$อสิ��งก อสิรั�างอย างอ$�นหรั$อการัเพาะปลั<กต�นไม�หรั$อธิ�ญช่าต�ในท��ดิ�นของตนเองดิ�วยสิ�มภารัะของผ<�อ$�น**มาตรัา ๑๓๑๕ บ�คคลใด้สิรู"างโรูงเรู�อน หรู�อทั้0าการูก�อสิรู"างอย�างอ��นซึ่��งต(ด้ทั้ �ด้(น หรู�อ เพาะปล�กต"นไม"หรู�อธิญช่าต(ในทั้ �ด้(นของตน ด้"วยสิมภารูะของผ�"อ��น ทั้�านว�าบ�คคลน�น เป%นเจ"าของสิมภารูะแต�ต"องใช่"ค�าสิมภารูะข�อสิ�งเกต สิมภารูะทั้ �เอามาใช่"ในการูสิรู"างหรู�อการูเพาะปล�กน�น ไม�จ0าเป%นต"องเป%นของใหม� อาจจะเป%นของทั้ �ใช่"แล"วก)ได้"ค�าพ�พากษาฎ�กาท�� ๔๒๑ / ๒๔๙๖ เจ"าของแพได้"อน�ญาตให"พ �ช่ายรู��อถุอนแพเอาไปปล�กเป%นเรู�อนอย��ในทั้ �ด้(นของพ � ช่ายเสิ ยนานมาแล"วต�อมาเจ"าของแพถุ�งแก�กรูรูม ทั้ายาทั้จ�งฟ้Fองเรู ยกแพจากผ�"ครูอบครูองเรู�อนน�นด้งน � ศาลจะบงคบให"สิ�งแพไม�ได้"เพรูาะไม�ม แพอย��เสิ ยแล"ว แต�การูทั้ �เอาแพของเขาไปปล�กเป%นเรู�อนของตนเสิ ยเช่�นน � ผ�"ปล�กย�อมเป%นเจ"าของเรู�อนน�น แต�ต"องใช่"ค�าสิมภารูะให"แก�เขาด้งทั้ �บญญต(ไว"ในปรูะมวลกฎีหมายแพ�งและ พาณี(ช่ย� มาตรัา ๑๓๑๕ ฉัะน�น ศาลย�อมบงคบให"ใช่"รูาคาแพน�นแก�ทั้ายาทั้ได้"**การัเอาสิ�งหารั�มทรั�พย�มารัวมเข�าก�นจนเป;นสิ วนควบมาตรัา ๑๓๑๖ ถุ"าเอาสิงหารู(มทั้รูพย�ของบ�คคลหลายคนมารูวมเข"ากนจนเป%นสิ�วนควบ หรู�อแบ�งแยกไม�ได้"ไซึ่รู" ทั้�านว�าบ�คคลเหล�าน�นเป%นเจ"าของรูวมแห�งทั้รูพย�ทั้ �รูวมเข"ากน แต�ละคนม สิ�วน ตามค�าแห�งทั้รูพย�ของตนในเวลาทั้ �รูวมเข"ากบทั้รูพย�อ��น ถุ"าทั้รูพย�อนหน��งอาจถุ�อได้"ว�าเป%นทั้รูพย�ปรูะธิานไซึ่รู" ทั้�านว�าเจ"าของทั้รูพย�น�นเป%นเจ"าของทั้รูพย�ทั้ �รูวมเข"าด้"วยกนแต�ผ�"เด้ ยว แต�ต"องใช่"ค�าแห�งทั้รูพย�อ��นๆ ให"แก�เจ"าของทั้รูพย�น�นๆค�าพ�พากษาฎ�กา ท�� ๑๔๗ / ๒๕๓๒ การูทั้ �จ0าเลยผ�"ให"เช่�าซึ่��อไปย�ด้รูถุยนต�

พ(พาทั้ค�นจากโจทั้ก�โด้ยโจทั้ก�ผ�"เช่�าซึ่��อ ไม�ได้"เป%นฝัLายผ(ด้นด้และสิญญาเช่�าซึ่��อยงไม�เล(กกนจ0าเลยจ�งตกเป%นฝัLายผ(ด้ สิญญา เม��อโจทั้ก�บอกเล(กสิญญาเช่�าซึ่��อกบจ0าเลยแล"วโจทั้ก�จ0าเลยจ�งต"องกลบค�นสิ�� ฐานะเด้(ม จ0าเลยเป%นเจ"าของรูถุยนต�พ(พาทั้โด้ยไม�ม ตวถุง โจทั้ก�ผ�"เช่�าซึ่��อเป%นผ�"ว�าจ"างให"ต�อตวถุงข��น กรูณี จ�งเป%นการูเอาสิงหารู(มทั้รูพย�ของบ�คคลหลายคนมารูวมเข"าด้"วยกนจนเป%นสิ�วน ควบหรู�อแบ�งแยกไม�ได้" ตวรูถุยนต�ของจ0าเลยถุ�อได้"ว�าเป%นทั้รูพย�ปรูะธิาน จ0าเลยจ�งเป%นเจ"าของทั้รูพย�ปรูะธิานทั้ �รูวมเข"าด้"วยกนแต�ผ�"เด้ ยว แต�ต"องใช่"ค�าแห�งทั้รูพย�อ��น ๆ ให"แก�เจ"าของทั้รูพย�น�น ๆ ตามปรูะมวลกฎีหมายแพ�งและพาณี(ช่ย� มาตรัา ๑๓๑๖ วรัรัคสิอง เม��อสิญญาเช่�าซึ่��อเล(กกน จ0าเลยจ�งต"องช่ด้ใช่"ค�าใช่"จ�ายในการูต�อตวถุงรูถุยนต�พ(พาทั้ให"แก�โจทั้ก� โจทั้ก�ช่0ารูะค�าเช่�าซึ่��อรูถุยนต�พ(พาทั้ให"จ0าเลยเพ ยง ๕ งวด้ แต�โจทั้ก�ใช่"รูถุยนต�พ(พาทั้ต�งแต�ต�อตวถุงเสิรู)จจนถุ�งวนทั้ �จ0าเลยไปย�ด้รูถุยนต� พ(พาทั้ค�นมา เป%นเวลาอย�างน"อย ๑๗ เด้�อน โจทั้ก�จ�งใช่"รูถุยนต�พ(พาทั้เพ��อปรูะโยช่น�ของโจทั้ก�โด้ยไม�ช่0ารูะค�าเช่�าซึ่��อให"แก� จ0าเลยเป%นเวลาไม�น"อยกว�า ๑๒ เด้�อน เม��อเปรู ยบเทั้ ยบกบค�าขาด้ปรูะโยช่น�ของโจทั้ก�ซึ่��งม ค�าเช่�าซึ่��อรูวมอย��ด้"วยนบ แต�วนทั้ �รูถุยนต�พ(พาทั้ถุ�กย�ด้ถุ�งวนทั้ �โจทั้ก�บอกเล(กสิญญาเช่�าซึ่��อเป%นเวลา ๒๒ เด้�อนเศษแล"วโจทั้ก�จ�งได้"รูบปรูะโยช่น�จากการูใช่"รูถุยนต�พ(พาทั้โด้ยไม�ช่0ารูะค�าเช่�า ซึ่��อมากกว�าค�าขาด้ปรูะโยช่น�ทั้ �โจทั้ก�พ�งได้"รูบ โจทั้ก�จะเรู ยกให"จ0าเลยช่ด้ใช่"ค�าเสิ ยหายกรูณี ทั้ �โจทั้ก�ขาด้ปรูะโยช่น�จากการูใช่"รูถุ ยนต�พ(พาทั้อ กไม�ได้"สิรั'ป ในกรูณี ทั้ �สิงหารู(มทั้รูพย�หลายๆ สิ(�งมารูวมกนน�นยงสิามารูถุเห)นได้"ว�าอะไรูเป%นทั้รูพย�ปรูะธิาน เจ"าของทั้รูพย�ปรูะธิานเป%นเจ"าของทั้รูพย�ทั้�งหมด้ทั้ �มารูวมกน เพ ยงแต�ต"องใช่"รูาคาสิงหารู(มทั้รูพย�อ��นๆ แก�เจ"าของเทั้�าน�น**การัเอาสิ�มภารัะของผ<�อ$�นมาท�าเป;นสิ��งหน7�งสิ��งใดิข7.นใหม “มาตรัา ๑๓๑๗ บ�คคลใด้ใช่"สิมภารูะของบ�คคลอ��นทั้0าสิ(�งใด้ข��นใหม�ไซึ่รู" ทั้�านว�าเจ"าของสิมภารูะเป%นเจ"าของสิ(�งน�น โด้ยม(ต"องค0าน�งว�าสิมภารูะน�นจะกลบค�นตามเด้(มได้"หรู�อไม� แต�ต"องใช่"ค�าแรูงงานแต�ถุ"าค�าแรูงงานเก(นกว�าค�าสิมภารูะทั้ �ใช่"น �นมากไซึ่รู" ทั้�านว�าผ�"ทั้0าเป%นเจ"าของ

ทั้รูพย�ทั้ �ทั้0าข��น แต�ต"องใช่"ค�าสิมภารูะ” สิมภารูะ ทั้ �เอามาใช่"น �ต"องเป%นสิมภารูะของผ�"อ��นในขณีะทั้ �ม การูทั้0าของน�นข��นมา ถุ"าสิมภารูะตกมาเป%นของคนทั้0าก�อนทั้ �จะม การูทั้0าข��น มาตรัา ๑๓๑๗ ก)จะใช่"บงคบไม�ได้"ค�าพ�พากษาฎ�กาท�� ๙๐๕ / ๒๕๐๕ จ0าเลยย�มไม"และสิงกะสิ ของผ�"รู "องเพ��อปล�กเรู�อน ย�อมหมายความว�า เอาทั้รูพย�น�นๆ มาขาด้ทั้ เด้ ยว ไม�ใช่�จะเอาทั้รูพย�น�นไปค�นอ กจ�งถุ�อว�าเป%นการูย�มใช่"สิ(�นเปล�องกรูรูมสิ(ทั้ธิ(; ในเรู�อนทั้ �ปล�กข��น ด้งกล�าวย�อมเป%นของจ0าเลยตามปรูะมวลกฎีหมายแพ�งและพาณี(ช่ย� มาตรัา ๖๕๐ การู ใช่"สิมภารูะของบ�คคลอ��นทั้0าสิ(�งใด้ข��นใหม�ทั้ �ว�าเจ"าของสิมภารูะเป%นเจ"าของ สิ(�งน�น แต�ต"องใช่"ค�าแรูงงานตามปรูะมวลกฎีหมายแพ�งและพาณี(ช่ย�มาตรูา ๑๓๑๗ น�น หมายความว�า สิมภารูะจะต"องเป%นของบ�คคลอ��นอย��ในขณีะทั้ �ได้"เอาสิมภารูะน�นทั้0าสิ(�งใด้สิ(�ง หน��งข��นใหม�เม��อเป%นกรูณี ย�มใช่"สิ(�นเปล�องสิมภารูะน�นย�อมตกเป%นของผ�"ย�ม แล"วในขณีะปล�กสิรู"างจ�งไม�เข"าตาม มาตรูา ๑๓๑๗**การัไดิ�มาโดิยเข�าถื$อเอาสิ�งหารั�มทรั�พย�ท��ไม ม�เจ�าของมาตรัา ๑๓๑๘ บ�คคลอาจได้"มาซึ่��งกรูรูมสิ(ทั้ธิ(;แห�งสิงหารู(มทั้รูพย�อนไม�ม เจ"าของโด้ยเข"าถุ�อ เอา เว"นแต�การูเข"าถุ�อเอาน�นต"องห"ามตามกฎีหมายหรู�อฝัLาฝัNนสิ(ทั้ธิ(ของบ�คคลอ��นทั้ � จะเข"าถุ�อเอา สิงหารู(มทั้รูพย�น�นมาตรัา ๑๓๑๘ ม�หลั�กเกณฑ์�อย< ๒ ปรัะการัค$อ(๑) สิงหารู(มทั้รูพย�ทั้ �ไม�ม เจ"าของ(๒) ต"องม การูเข"าถุ�อเอา เม��อ เข"าหลกเกณีฑ์�ทั้�ง ๒ ปรูะการูน � ก)จะได้"ไปซึ่��งกรูรูมสิ(ทั้ธิ(;ในตวสิงหารู(มทั้รูพย�น�น แต�ทั้�งน �การูเข"าถุ�อเอาจะต"องไม�ผ(ด้กฎีหมายหรู�อฝัLาฝัNนสิ(ทั้ธิ(ของบ�คคลอ��นทั้ � จะเข"าถุ�อเอาสิงหารู(มทั้รูพย�น�น**มาตรั ๑๓๑๙ ถุ"าเจ"าของสิงหารู(มทั้รูพย�เล(กครูอบครูองทั้รูพย�ด้"วยเจตนาสิละกรูรูมสิ(ทั้ธิ(;ไซึ่รู" ทั้�านว�าสิงหารู(มทั้รูพย�น�นไม�ม เจ"าของ**มาตรัา ๑๓๒๐ ภายในบงคบแห�งกฎีหมายเฉัพาะและกฎีข"อบงคบในเรู��อง

น�น ทั้�านว�า สิตว�ปLาไม�ม เจ"าของตรูาบเทั้�าทั้ �ยงอย��อ(สิรูะ สิตว�ปLาในสิวนสิตว� และปลาในบ�อหรู�อในทั้ �น0�า งเจ"าของก�นไว"น �น ทั้�านว�าไม�ใช่�สิตว�ไม�ม เจ"าของ สิตว�ปLาทั้ �คนจบได้"น�น ถุ"ามนกลบค�นอ(สิรูะและเจ"าของไม�ต(ด้ตามโด้ยพลนหรู�อเล(กต(ด้ตามเสิ ยแล"ว ฉัะน �ทั้�านว�าไม�ม เจ"าของสิตว�ซึ่��งเล �ยงเช่��องแล"วถุ"ามนทั้(�งทั้ �ไปเลย ทั้�านว�าไม�ม เจ"าของสิ�ตว�ปIาตามมาตรัา ๑๓๒๐ แบ งเป;น ๓ ปรัะเภท ค$อ๑. สิตว�ปLาทั้ �ยงเป%นอ(สิรูะอย��๒. สิตว�ปLาทั้ �ถุ�กจบแล"วและต�อมากลบค�นเป%นอ(สิรูะเพรูาะเจ"าของไม�ต(ด้ตามทั้นทั้ หรู�อว�าเล(กต(ด้ตามเสิ ย๓. สิตว�ทั้ �เล �ยงเช่��องแล"วทั้(�งทั้ �อย��ไป**มาตรัา ๑๓๒๑ ภายในบงคบแห�งกฎีหมายเฉัพาะและกฎีข"อบงคบในเรู��องน�น ผ�"ใด้จบสิตว�ปLาได้"ในทั้ �รูกรู"างว�างเปล�าหรู�อในทั้ �น0�าสิาธิารูณีะก)ด้ หรู�อจบได้" ในทั้ �ด้(นหรู�อทั้ �น0�าม เจ"าของโด้ยเจ"าของ ม(ได้"แสิด้งความหวงห"ามก)ด้ ทั้�านว�าผ�"น �นเป%นเจ"าของสิตว�**มาตรัา ๑๓๒๒ บ�คคลใด้ทั้0าให"สิตว�ปLาบาด้เจ)บแล"วต(ด้ตามไป และบ�คคลอ��นจบสิตว�น �นได้"ก)ด้ หรู�อสิตว�น �นตายลงในทั้ �ด้(นของบ�คคลอ��นก)ด้ ทั้�านว�าบ�คคลแรูกเป%นเจ"าของสิตว�บ�คคลเก)บได้"ซึ่��งทั้รูพย�สิ(นหาย**มาตรัา ๑๓๒๓ บ�คคลเก)บได้"ซึ่��งทั้รูพย�สิ(นหาย ต"องทั้0าอย�างหน��งอย�างใด้ ด้�งต�อไปน �(๑) สิ�งมอบทั้รูพย�สิ(นน�นแก�ผ�"ของหายหรู�อเจ"าของหรู�อบ�คคลอ��น ผ�"ม สิ(ทั้ธิ(จะรูบ ทั้รูพย�สิ(นน�น หรู�อ(๒) แจ"งแก�ผ�"ของหายหรู�อเจ"าของหรู�อบ�คคลอ��นผ�"ม สิ(ทั้ธิ(จะรูบทั้รูพย�สิ(นน�น โด้ยม(ช่กช่"า หรู�อ(๓) สิ�งมอบทั้รูพย�สิ(นน�นแก�เจ"าพนกงานต0ารูวจหรู�อพนกงานเจ"าหน"าทั้ �อ��นภายในสิาม วน และแจ"งพฤต(การูณี�ตามทั้ �ทั้รูาบ อนเป%นเครู��องช่�วยในการูสิ�บหาตวบ�คคลผ�"ม สิ(ทั้ธิ(จะรูบทั้รูพย�สิ(นน�นแต�ถุ"าไม�ทั้รูาบตวผ�"ของหาย เจ"าของ หรู�อบ�คคลอ��นผ�"ม สิ(ทั้ธิ(จะรูบทั้รูพย�สิ(นก)

ด้ หรู�อบ�คคลด้�งรูะบ�น�นไม�รูบมอบ ทั้รูพย�สิ(นก)ด้ ทั้�านให"ด้0าเน(นการูตามว(ธิ อนบญญต(ไว"ในอน'มาตรัา (๓)

ทั้�งน � ทั้�านว�าผ�"เก)บได้"ซึ่��งทั้รูพย�สิ(นหาย ต"องรูกษาทั้รูพย�สิ(นน�นไว"ด้"วยความรูะมด้รูะวงอนสิมควรูจนกว�าจะสิ�งมอบ**ทรั�พย�สิ�นหาย หมายถุ�ง ทั้รูพย�ทั้ �ม เจ"าของหรู�อผ�"ม สิ(ทั้ธิ(ในทั้รูพย�สิ(นน�นหาไม�พบหรู�อไม�อาจหาพบได้" แต�ถุ"าเขายงต(ด้ตามอย��และม โอกาสิทั้ �จะพบได้" เช่�นน �ยงไม�ถุ�อว�าเป%นทั้รูพย�สิ(นหาย เพรูาะยงไม�ขาด้จากการูย�ด้ถุ�อครูอบครูองของเจ"าของหรู�อคนทั้ �ม สิ(ทั้ธิ(น�นหน�าท��ของผ<�ท��เกFบทรั�พย�สิ�นหาย๑. ต"องค�นให"แก�เจ"าของคนทั้ �ทั้0าหายหรู�อคนทั้ �ม สิ(ทั้ธิ(จะรูบไว"๒. ต"องมอบให"แก�เจ"าของโด้ยไม�ช่กช่"าหรู�อม(ฉัะน�นต"องมอบให"แก�เจ"าหน"าทั้ �ต0ารูวจหรู�อเจ"าพนกงานอ��นในกรูณี ทั้ �ไม�ทั้รูาบตวผ�"เสิ ยหาย๓. ต"องรูกษาทั้รูพย�สิ(นทั้ �เก)บได้"ด้"วยความรูะมด้รูะวงตามสิมควรูจนถุ�งวนจะสิ�งมอบ