ชุดการเรียนรู้...

1

ชดกจกรรมการเรยนรพฒนาความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร เรอง ซากดกดาบรรพ โดย ครกอบวทย พรยะวฒน

ของ

ชอ......................................... นามสกล .................................................

ชน ม. ................... เลขท .......................

โรงเรยนนนทรวทยา กรงเทพมหานคร

2


มาตรฐานการเรยนร สาระท 6 กระบวนการเปลยนแปลงของโลก

มาตรฐาน ว 6.1 เขาใจกระบวนการตางๆ ทเกดขนบนผวโลก และภายในโลก ความสมพนธของกระบวนการตางๆ

ทมผลตอการเปลยนแปลงภมอากาศ ภมประเทศ และสณฐานของโลก ม

กระบวนการสบเสาะ หาความรและจตวทยาศาสตร สอสารสงทเรยนร และนาความรไปใช

ประโยชน

มาตรฐานการเรยนรชวงชน ม.4 -ม.6 สบคนขอมล อภปรายและอธบายเกยวกบซากดกดาบรรพ การเปรยบเทยบลาดบชนหน และอายของ

หน สาหรบศกษาความเปนมาของโลก (ว.6.1/2)

ผลการเรยนรทคาดหวง 1. สบคน รวบรวมขอมล และอธบาย เกยวกบการหาอายเปรยบเทยบ และอายสมบรณ และยกตวอยางอาย

ทางธรณวทยาของซากดกดาบรรพ หรอชนหนทพบในประเทศไทย 2. ศกษาการเกดรอยของซากดกดาบรรพ และอธบายเชอมโยงถงการเกดซากดกดาบรรพในชนหน พรอม

ยกตวอยาง 3. สบคน รวบรวมขอมล และอธบายเกยวกบซากดกดาบรรพดชน ทใชเปนตวเทยบหาอายของชนหน พรอม

ยกตวอยาง

สาระส าคญ

ฟอสซล หรอ ซากดกดาบรรพ คอ ซากหรอรองรอยของสงมชวตดกดาบรรพทฝงอยในหน หรอบางครงอาจฝงอยในตะกอนทยงไมแขงตวเปนหน การเกดซากดกดาบรรพสวนมากจะมปจจยสาคญสองประการ คอโครงรางสวนทเปนของแขงของสงมชวตกบกระบวนการเกบรกษาซากเหลานน เมอสงมชวต ลมตายลง โครงรางสวนทเปนของแขง เชน กระดก ฟน กะโหลก กงกาน ใบไม และเปลอกหอย เปนตน จะเหลออยเปนซาก ซากเหลานจะถกเกบรกษาไวเปนซากดกดาบรรพดวยกระบวนการสองอยาง คอ การตกตะกอนทบถมลงบนซากและการทสารละลายของแรธาตเขาแทนทซากอยางรวดเรว โดยทวไปซากดกดาบรรพทคนพบจะมอย 2 รปแบบใหญ ๆ คอ ซากดกด า บรรพทเปนรองรอย (trace fossils) หมายถง ซากทเกดจากกจกรรมของสงมชวตในอดตทอาศยอย ณ บรเวณนน กบซากดกด าบรรพทเปน

โครงสราง

ชดกจกรรมการเรยนรพฒนาความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร เรอง ซากดกดาบรรพ

วชา วทยาศาสตรพนฐาน โลก ดาราศาสตร และอวกาศ ระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย

3


รปราง (body fossils) ซงแบงออกเปน 4 ประเภท คอ ซากดกดาบรรพขนาดเลก ซากดกดาบรรพของพช ซากดกดาบรรพของสตวไมมกระดกสนหลง และซากดกดาบรรพสตวมกระดกสนหลง

ซากดกดาบรรพ สามารถพบไดตามชนหนตะกอนเปนสวนใหญ ซงนอกจากจะสามารถนามาหาอายสมบรณแลว ยงสามารถบอกถงสภาพแวดลอมในอดตของบรเวณทพบ ซากดกดาบรรพทสามารถนามาเปนดชนบอกอายไดแนนอนควรเปนซากดกดาบรรพของสงมชวตทมความแตกตางชดเจนในแตละชวงอาย มอายสน และสญพนธเรว

จดประสงคการเรยนร 1. ดานความร

1.1 บอกความหมาย และประเภทของซากดกดาบรรพได 1.2 อธบายกระบวนการเกดซากดกดาบรรพและปจจยในการเกดซากดกดาบรรพได 1.3 สบคน อภปรายและยกตวอยางซากดกดาบรรพทพบในประเทศไทยได 1.4 สบคน และอภปรายประโยชนและคณคาของซากดกดาบรรพได

2. ดานทกษะกระบวนการ 2.1 ฝกพฒนาความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรและกระบวนการคด 2.2 ฝกการสบคน แสวงหาขอมล ทเปนประโยชน 2.3 เชอมโยงความรและนาทกษะกระบวนการคดไปใชการดาเนนชวตประจาวนได

3. ดานคณลกษณะอนพงประสงค 3.1 มวนยในตนเอง ตรงตอเวลา รบผดชอบ อดทน

3.2 มวสยทศน ใฝร ใฝเรยน รจกศกษาคนควาเพมเตมตลอดเวลา 3.3 มคณธรรม ซอสตย กตญญ มสมมาคารวะ มน าใจ 3.4 มสขภาพด ทงกายและใจ อยในสงคม ไดอยางมความสข 3.5 เปนผรกษาสงแวดลอมและไมสรางปญหาใหสงคม

การวดและประเมนผลการเรยนร 1. กระบวนการทางาน 2. การแสดงความคดเหนจากการปฏบตกจกรรม 3. ผลงาน / ชนงาน 4. ผลการประเมนตนเอง และประเมนผอน

4


ขอแนะน าการใช ชดกจกรรมการเรยนรพฒนาความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

เรอง ซากดกดาบรรพ

รายวชา ว43101 วชาวทยาศาสตรพนฐาน 5 ระดบชนมธยมศกษาปท 6

ชดกจกรรมการเรยนร ทจดทาขนน มจดประสงคเพอใหนกเรยนไดเรยนร และ

มการพฒนาความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร ซงนกเรยนจะไดเรยนรจากกจกรรมตาง ๆ ซงแตละกจกรรมไดจดลาดบขนตอนทเนนการพฒนาความคดสรางสรรค ทางวทยาศาสตร พรอมทงสงเสรมใหนกเรยนไดมการฝกคด และการฝกปฏบตจรง

ภายในชดกจกรรมประกอบดวย 3 หนวย ดงน

หนวยท 1 เรอง การกาเนดของซากดกดาบรรพ หนวยท 2 เรอง รปแบบและชนดของซากดกดาบรรพ หนวยท 3 เรอง คณคาของซากดกดาบรรพ

วธการเรยนในชดกจกรรมการเรยนรทสรางขน เพอพฒนาความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร นกเรยนควรปฏบตดงตอไปน

1. นกเรยนควรอานและทาความเขาใจคาชแจงจากแตละชดกจกรรมใหชดเจน ในแตละหนาใหนกเรยนอานขอความอยางละเอยด พรอมทงตดตาม เพอทาความเขาใจ แลวจงเปดอานหนาถดไป ศกษา ไปตามลาดบไมขามหนา

2. ลกษณะของกจกรรมในชดการเรยนรจะเป นการศกษาสถานการณทกาหนดให และตอบปญหาตามลาดบขนในชดการเรยน

3. บางตอนของชดการเรยนร เปนกจกรรมทใหนกเรยนไดฝกปฏบต ขอใหตดตาม เพอทาความเขาใจและปฏบตกจกรรมใหครบทกขนตอน ถามคาสงใหทากจกรรม นกเรยนตองปฏบตตามคาสงนน ขณะศกษาชดการเรยน ถามปญหาสามารถปรกษากบครผสอนได

4. นกเรยนควรตระหนกวาความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรนนเปนสงทเราสามารถฝกฝนและสรางขนมาดวยตนเองได

5. นกเรยนควรมความมนใจในตนเองวาเปนผมความสามารถ มศกยภาพอยในตนเองและพร อมทจะเรยนรทกสง

6. นกเรยนควรมความเปนอสระทางการคดและปฏบตตามกจกรรมทเตรยมไวใหในชดการเรยนร 7. นกเรยนควรอาน คด เขยน ปฏบต ในทกกจกรรม ดวยความสนกสนาน และใชเวลาใหคมคากบการฝก

การเรยนร ครกอบวทย พรยะวฒน

ถาพรอมแลวเรามาสนกกบการเรยน

และพฒนาความคดสรางสรรคของเรา

กนดกวา !

5


นกธรณวทยาใชซากดกดาบรรพเปนหลกฐานบอกกลาวถงประวตความเปนมาของพนทตาง ๆ ซงสามารถบอกถงสภาพแวดลอมในอดตวาเปนบนบกหรอในทะเล เปนตน นอกจากนนซากดกดาบรรพยงสามารถบอกชวงอายของหนชนดอนทอยรวมกบหนตะกอนเหลานนไดดวย

ซากดกด าบรรพ คออะไร?

ฟอสซล หรอ ซากดกด าบรรพ คอ ซากหรอรองรอยของสงมชวตดกด าบรรพทฝงอยในหน หรอบางครงอาจฝงอยในตะกอนทยงไมแขงตวเปนหน

ฟอสซล = FOSSIL = FOSSILIS = FODERE มาจากภาษาลาตน แปลวา TO DIG = ขดขนมา

เมอพดถงซากดกด าบรรพ นกเรยนจะนกถงอะไร ?

ลองเขยนบรรยายตามความคดของเราซจะ

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

หนวยท 1 เรอง การก าเนดของซากดกด าบรรพ

6


จากภาพน ใหนกเรยนลองบรรยายความเปลยนแปลง

ทเหนจากภาพน ทซจะ !

ทง 4 ภาพน เปนสถานทเดยวกนแตเวลาตางกนหลายลานป

…………...…………………………………………………………………………………………….. …………...…………………………………………………………………………………………….. …………...…………………………………………………………………………………………….. …………...…………………………………………………………………………………………….. …………...…………………………………………………………………………………………….. …………...…………………………………………………………………………………………….. …………...…………………………………………………………………………………………….. …………...…………………………………………………………………………………………….. …………...…………………………………………………………………………………………….. …………...…………………………………………………………………………………………….. …………...…………………………………………………………………………………………….. …………...……………………………………………………………………………………………..

7


ซากดกด าบรรพ คอ สวนทเหลอเปนซาก (รอยพมพ) ของพชหรอสตวทมชวต อยในอดตกาล และสามารถขดพบไดจากหน ซากสงมชวตยคกอนประวตศาสตร เปนสงทสาคญมาก เนองจากเปนสงทใชบงชเวลาและชวยนกธรณวทยา ในการสราง ความสมพนธของหนทมอายเดยวกนทอยในทตางกน เพยงสวนเลก ๆของอวยวะตางชนด ของสงมชวตทเกดในอดต เทานนทกลายมาเปนซากดกดาบรรพ

ขนตอนการเกดซากดกด าบรรพนนประกอบดวย 2 เงอนไขทส าคญ

ซากดกด าบรรพ เกดขนมาไดอยางไร ?

การก าเนดของซากดกด าบรรพ

เงอนไขแรก ตองมการฝงซากทนททนใดทตาย เมออวยวะตางๆตายลง สวนทนมกวาจะถกพวกสตวกนซากกนไปหรออาจยอยสลายไปดวยแบคทเรย ซากทถกฝงทนทหลงตายเทานนทสามารถรอดพนจากการถกทาลายซากดวยสงทกลาวมา

เงอนไขทสอง การเกดเปนซากดกดาบรรพจะเกดไดดกบอวยวะสวนทแขง เราพบวามซากดกดาบรรพของสตวทมรางกายนมดวยเชนกน เชนไสเดอน แมงกะพรน แตกพบจานวนไมมากนก นนเปนเพราะ สวนทเปนเลอดเนอนนยอยสลายงาย สตวทประกอบดวยสวนทแขง เชนเปลอกหอย ฟน กระดก จะมจานวนมากกวา ในบนทกของสงมชวตในอดต ดวยเหตทซากดกดาบรรพเกดไดดวยสองเงอนไขทกลาวมาน ทาใหการบนทกสงมชวตยคกอนประวตศาสตรไมสมบรณดวยธรรมชาตของมนเอง

ลองจนตนาการดซวา ถานกเรยนตองการสรางซากดกด าบรรพ

จากสงมชวตในยคน นกเรยนจะเลอกสงมชวตใด เพราะเหตใด?

สงมชวตทเลอก คอ.................................................................... เพราะเหตใด .............................................................................. .................................................................................................... .................................................................................................... ....................................................................................................

8


การเกดซากดกดาบรรพสวนมากจะมปจจยสาคญสองประการ คอ

โครงรางสวนทเปนของแขงของสงมชวตกบกระบวนการเกบรกษาซาก เหลานน เมอสงมชวตลมตายลง โครงรางสวนทเปนของแขง เชน กระดก ฟน กะโหลก กงกาน ใบไม และเปลอกหอย เปนตน จะเหลออยเปนซาก ซากเหลานจะถกเกบรกษาไวเปนซากดกดาบรรพดวยกระบวนการสองอยาง คอ การตกตะกอนทบถมลงบนซากและการทสารละลายของแรธาตเขาแทนทซาก

อยางรวดเรว ทาใหแบคทเรยไมสามารถเจรญเตบโตได เมอแขงตวจงกลายเปนซากดกดาบรรพใหศกษาได สวนมากซากของสงมชวตจะถกเกบรกษาไวไดดบรเวณรมฝงแมน า ทะเลสาบและทองทะเล ทงนเพราะบรเวณเหลานนมตะกอน เมดเลกสะสมตวมาก สภาพแวดลอมคอนขางสงบ ซากไมถกทาลายใหแตกหกมาก

มารจกกระบวนการเกดซากดกด าบรรพกนเถอะ ! ?

กระบวนการเกดซากดกด าบรรพ

ยงไงๆ ฉนกไมเขาใจอยดแหละจะ!

วาสงมชวตกลายเปนฟอสซลไดยงไง...แลวถาฉน

ตายไปจะกลายเปนฟอสซลหรอเปลา ?

เดยวจะอธบายหลกงายใหฟงนะ! ยกตวอยางเชน เมอปลาชนดหนงตายไป...

สวนทออนนม เชน เนอปลา จะเปอยยยและสลายไปเหลอสวนทเปนของแขงไดแก กระดกอยในทองทะเล

9


ตอมาชนหนทมซากดกดาบรรพถกกดเซาะผพง ซากนนอาจจะถกกดเซาะหลดออกจากชนหนเดมหรอ ชนหนตอนบนถกกดเซาะหายไปทาใหเหนหนชน ทมซากดกดาบรรพได

ซากดกดาบรรพทถกเกบรกษาอยในชนหนเมอถกกดเซาะผพงโดยตวการตาง ๆ เชน น า ลม หรอฝน จะปรากฏใหเหนตามธรรมชาต นอกจากนนเมอเกดแผนดนไหว หรอการเคลอนไหวของเปลอกโลก ลกษณะตาง ๆ จะทาใหชนหนเอยงเทและบางครงชนหนตอนบน ถกชะลางออกไป จนซากดกดาบรรพนนปรากฏใหเหนไดชดเจน

เมอเวลาผานไปนานเขามการสะสมตะกอนทบถมลงบนซากเดม และซากกระดกเดมของปลา ถกแทนทดวยสารละลายของแรธาตตางๆ

เมอเวลาผานไปนานเขามการสะสมตะกอนทบถมลงบนซากเดม และซากกระดกเดมของปลาถกแทนทดวยสารละลายของแรธาตตาง ๆ

เปลอกโลกมการยกตวขน ชนหนทมซากดกดาบรรพกมการเอยงเทและคอยๆถกยกตวสงขน นาทะเลหายไปกลายเปนแผนดนมตนไมขน

10


จากทนกเรยนไดเรยนรการก าเนดของซากดกด าบรรพ

ใหนกเรยนตงค าถามใหไดมากทสด ในเวลา 10 นาทแลว

แลกเปลยนกนตอบกบเพอนของนกเรยน...

1. ค าถาม : ……………………………………………………………………………………………………

ค าตอบ : …………………………………………………………………………………………………...

2. ค าถาม : ……………………………………………………………………………………………………

ค าตอบ : …………………………………………………………………………………………………...

3. ค าถาม : ……………………………………………………………………………………………………

ค าตอบ : …………………………………………………………………………………………………...

4. ค าถาม : ……………………………………………………………………………………………………

ค าตอบ : …………………………………………………………………………………………………...

5. ค าถาม : ……………………………………………………………………………………………………

ค าตอบ : …………………………………………………………………………………………………...

6. ค าถาม : ……………………………………………………………………………………………………

ค าตอบ : …………………………………………………………………………………………………...

11


หนวยท 2 เรอง รปแบบและชนดของซากดกด าบรรพ

ใหนกเรยนชวยเขยนซากดกด าบรรพ

หรอฟอสซลทเรารจกใหไดมากทสด

ภายในเวลา 5 นาท

…………………………………………

…………………………………………

…………………………………………

…………………………………………

…………………………………………

…………………………………………

…………………………………………

…………………………………………

…………………………………………

…………………………………………

…………………………………………

…………………………………………

…………………………………………

…………………………………………

…………………………………………

จากซากดกด าบรรพทเพอนๆ รจก และยกตวอยางมาน

จะสามารถจดจ าแนกประเภทไดอยางไร ?

เกณฑทเพอนๆใชในการ

จดจาแนกซากดกดาบรรพ คอ

.................................................

................................................

จากเกณฑดงกลาว สามารถจดจาแนกประเภทฟอสซลไดดงน

...................................................................................

...................................................................................

...................................................................................

...................................................................................

...................................................................................

.............................

...................................................................................

.............................

12


โดยทวไปซากดกดาบรรพทคนพบจะมอย 2 รปแบบใหญ ๆ คอ ซากดกด าบรรพทเปนรองรอย (trace fossils) กบซากดกด าบรรพทเปนรปราง (body fossils)

ทงสองรปแบบนมความแตกตางกนทงทางดานการกาเนด และการคงสภาพลกษณะของซากไว และมกจะไมเกดรวมอย ณ ทเดยวกน การจดกลมซากดกดาบรรพนอกจากจะอางองจากรปราง ความเหมอนกน หรอคลายคลงกนของซากทพบแลว ยงตองมความสมพนธของซาก หรอววฒนาการของซากจากรปแบบ และสภาพแวดลอมในอดตของพนททพบซากนน ๆดวย

โบราณชววทยาซงเปนสาขาหนงของธรณวทยาไดจดแบงซากดกดาบรรพ

ออกเปนหมวดหมคลายคลงกบชววทยา แตในชดกจกรรมนไดจดแบงชนดของซาก

ดกดาบรรพออกเปนกลมใหญๆ ตามรปแบบของซากทไดสารวจพบในประเทศไทย

โดยจะไมลงรายละเอยดในการจาแนกชอตระกล นะครบ !

1. ซากดกด าบรรพทเปนรองรอย

จากภาพตอไปน นกเรยน

สามารถอธบายสงทเกดขน

ในภาพไดวาอยางไรครบ ?

…………...…………………………………………………………………………………………….. …………...…………………………………………………………………………………………….. …………...…………………………………………………………………………………………….. …………...…………………………………………………………………………………………….. …………...…………………………………………………………………………………………….. …………...……………………………………………………………………………………………..

13


ซากดกด าบรรพทเปนรองรอย หมายถง ซากทเกดจากกจกรรมของสงมชวตในอดตทอาศยอย ณ บรเวณนน

สวนมากจะเหนเปนรองรอย ไมไดเปนกระดก หรอโครงราง เชน

ทางเดน หรอรอยเทา (tracks) ของสงมชวต หรออาจเปนรองรอย

อยางอนจากการดารงชวตของสตวในอดต เชน รอยกดแทะ ชองหรอร

ทอยอาศย รง และไขของสตว รหากน (feeding burrow) เปนตน

นอกจากนนมลของสตว (coprolites) รวมทงหนทสตวกนเขาไปเพอชวย

ยอยอาหาร (gastroliths) กจดเปนซากดกดาบรรพทเปนรองรอยเชนกน

ในประเทศไทย พบรองรอยของซากดกดาบรรพดงกลาวในหนชน

หลายชนด รองรอยเหลานตองใชการแปลความหมายวาเปนของสตว

ชนดใด บางชนดจงไมสามารถทจะใชกาหนดอาย แตสามารถทจะบอก

สภาพแวดลอมในอดตไดด เชน รหนอนทะเล และรหากนของหอย

บางชนด เปนตน

14


2. ซากดกด าบรรพทเปนรปราง

จากภาพตอไปน นกเรยนคดวา คอ

ซากดกดาบรรพของสงมชวตใดใน

อดต ? แลวมนแตกตางจากซาก

ดกดาบรรพทเปนรองรอยอยางไร

…………………………………………..……

…………………………………………………

.

ซากดกดาบรรพทงสองภาพน แตกตางจากซากดกดาบรรพทเปนรองรอยอยางไร ? …………...…………………………………………………………………………………………………... …………...……………………………………………………………………………………………….......…………...……………………………………………………………………………………………….......

ซากดกด าบรรพทเปนรปราง แบงออกเปน 4 ประเภท ดงน

2.1 ซากดกดาบรรพขนาดเลก

2.2 ซากดกดาบรรพของพช

2.3 ซากดกดาบรรพของสตวไมมกระดกสนหลง

2.4 ซากดกดาบรรพสตวมกระดกสนหลง

เรามาทาความรจกกบซากดกดาบรรพทเปนรปราง

แตละประเภทกนดกวา !

15


ประเทศไทยมซากดกดาบรรพขนาดเลกหลายชนดบอกอาย ตลอดจนสภาพแวดลอมในการ สะสมตะกอนของหนไดด ซากเหลานบางชนดอาจพบเหนดวยตาเปลา แตบางชนดกมองไมเหนดวยตาเปลา อยางไรกตามการศกษาซากดกดาบรรพขนาดเลกตองศกษาผานกลองจลทรรศน ซากเหลานมทงซากพช และสตว ถาเปนพชมกจะเปนสวนของเรณ เพราะมเปลอกแขง ทนทานตอการกดเซาะผพง เรณของพชจะบงชถงลกษณะของภมอากาศและภมศาสตรบรรพกาลไดดกวาการชบงอาย เนองจากสามารถปลวไปกบลม ไปสะสมตวในพนทไกลจากแหลงตนกาเนด ซงสวนมากจะใชควบคกบการศกษาซากพชในชวงยคคารบอนนเฟอรส ตงแต 355 ลานปขนไป

สาหรบซากขนาดเลกทเปนสตว สวนมากจะเปน สงมชวตเซลลเดยว มเปลอกแขงหอหม จงสามารถคงสภาพของซากอยในชนหนได เชน พวกเรดโอราเรย พวกไดอะตอมทเปนสาหรายเซลลเดยว และ มเปลอกหมทเปนซลกา เปลอกเหลานเมอทบถมกนมาก ๆ เปนเวลานานกแขงตวอดกนแนนมากเปนหน เรยก ไดอะทอไมต(diatomite หรอ ดนเบา) ไดอะทอไมตมประโยชนในการใชเปนตวกรองในอตสาหกรรมตมกลน ทาปนขาว และเซรามก เปนตน พบมากทจงหวดลาปาง

ไดอะตอมขยาย 350 เทา ผานกลองจลทรรศนอเลกตรอน

แบบสองกราด มอายตงแต 25 ลานป ทผานมาจนถงปจจบน

พบอยในชนตะกอนบรเวณ ทลม อาเภอศรมโหสถ จงหวด

ปราจนบร

ชนของไดอะทอไมตททบถมยดกนแนนอยใตชนกรวดทราย

บรเวณเหมองบานฟอน จงหวดลาปาง

นอกจากนนซากขนาดเลก ทสาคญอกชนดหนงในประเทศไทย คอ ฟวซลนด หรอทเรยกกนวา “คตขาวสาร ” เปนสตวเซลลเดยวทมลกษณะเรยวคลายเมดขาว ใชเปนซากดกดาบรรพดชน ของ ยคคารบอนเฟอรสตอนปลาย ถงยคเพอรเมยน (ประมาณ 355 – 250 ลานป) จะพบมากในหนปน บรเวณจงหวดราชบร สระบร และยงพบในจงหวดอน ๆ อก เชนกน

2.1 ซากดกด าบรรพขนาดเลก

16


ซากดกดาบรรพของฟวซลนด ในหนปน

บรเวณบานหนองหน อาเภอหนองไผ

จงหวดเพชรบรณ อายประมาณ 290 ลานป

ภาพในกรอบเลกขยายใหเหนหองหลายๆ

หองทประกอบกนเปนฟวซลนด ซงเปน

สตวทะเลทสญพนธแลว จดเปน

ซากดกด าบรรพดชน

ซากดกด าบรรพดชน (Index fossil) เปนซากดกดาบรรพทบอกอายไดแนนอน เนองจากเปน

ซากดกดาบรรพทมววฒนาการทางโครงสรางและรปรางอยางรวดเรว มความแตกตางกนแตละชวงอายอยาง

เดนชด และปรากฏใหเหนเพยงชวงอายหนงแลวกสญพนธไป

พชเปนสงมชวตทมประวตยาวนาน ตงแตเรมแรกของโลกในยคพรแคมเบรยน ทพบซาก

ดกดาบรรพของสาหรายสเขยวแกมน าเงน จนกระทงถงประมาณสรอยลานปทผานมา พชบนโลกสวนมากกยงคง

เปนสาหรายทอยในน า ซากดกดาบรรพของสาหรายจะพบนอยมาก ยกเวนพวกทอยกนเปนกลมกอน และทม

โครงรางเปนแคลเซยมคารบอเนต ตอมาพชววฒนาการขนมาอยบนบกและไดเปลยนแปลงรปรางลกษณะ

ทงภายนอกและภายในเพอใหเขากบสงแวดลอมบนบกโดยมการพฒนาของระบบทอลาเลยงและเนอไมให

แขงแกรง มโครงรางทแขงแรง เหมาะสมตอการยงชพบนบกได

จากการพฒนาเหลาน ทาใหพชไดแพรกระจายขนมาสสภาพแวดลอมบนบกทเกดขนบนโลก

ตงแตยคไซลเรยน (ประมาณ 435 ลานป) เปนตนมา เรมแรกจะเปนพชทเปนหว เปนหนอ ยงไมมใบ ตอมาจงมพช

จาพวกเฟรนเกดขน ตามมาดวยพชทคลายปาลม สน แลวพนธพชชนสงกเกดตามขนมาเรอย ๆ

ความรเพมเตม !

ซากดกดาบรรพดชน คออะไร ?

2.2 ซากดกด าบรรพของพช

17


ซากดกดาบรรพของใบเฟรน (Gleichenoides frantiensis)

ในหนทรายแปงสเทาปนเขยวอายประมาณ 135 ลานปทผาน

มารมถนนสายตรง-สเกา (ก.ม.27.1) จงหวดตรง

ซากดกดาบรรพของพชทพบในหน มเกอบทกสวนของพช ตงแตลาตน กงกาน ใบ และมกพบในหนทสะสมตวในสภาพแวดลอมเปนกรด เชน ในหนโคลน และหนดนดาน และมกจะมกระบวนการเกดทสมพนธกบการเกดถานหน ซงในเหมองถานหนของประเทศไทย กเปนแหลงทจะหาซากดกดาบรรพของพชไดดเชนกน นอกจากนนกอาจพบซากพชในหนทราย และมกจะพบสวนทเปนลาตนซงเกดจากการทสารละลายของแร แทรกซมเขาไปในเนอเยอของตนไม ทลมตายลงอยางชา ๆ จนในทสดกแทรกซมไปทวทงตน เมอแขงตวกลายเปนหน กเรยกวา ไมกลายเปนหน (petrified wood) ซงอายของไมกลายเปนหนในประเทศไทยจะพบมากในชวง 200 – 65 ลานป (ยคมโซโซอก) ในบรเวณทราบสงโคราช และภาคใตของไทย

ไมกลายเปนหนพบในหนทรายแปงอายประมาณ 200 ลานป

บรเวณแหลมจมกควาย อาเภอเมอง จงหวดกระบ

สตวทไมมกระดกสนหลงเปนซากดกดาบรรพทพบมากทสด ทงนเพราะสตวพวกนมเปลอกแขง

อยกนเปนกลมหนาแนน และอยในสภาพแวดลอมทเหมาะสมตอการเกดซากดกดาบรรพในขณะเสยชวต

ซากดกดาบรรพของสตวไมมกระดกสนหลงนพฒนาสบเนองมาตงแต 3,500 ลานป จนกระทงมา

เรมมลกษณะเดนชดในยคแคมเบรยน (545 ลานปทผานมา) เชน ฟองน า แมงกระพรน และปะการง ในบรรดาสตว

เหลาน แมงกระพรนจะพบเหนเปนซากดกดาบรรพนอยมาก แตซากดกดาบรรพสวนใหญทพบเปนพวกปะการง

นอกจากนนกพบสงมชวตพวกโปรโตซวทอยในทะเลและอาศยอยเปนกลม ซงเรมพบตงแตสรอยลานปทผานมา

จนถงปจจบน หอยตะเกยง หรอแบรคโอพอด เปนหอยทะเลทมฝาสองฝาไมเทากน พบเปนซากดกดาบรรพหลาย

ชนด มชวงอายตงแต 545 ลานปถงปจจบน แตบางชนดเปนซากทเดนของยคคารบอนเฟอรส – เพอรเมยน

2.3 ซากดกด าบรรพของสตวไมมกระดกสนหลง

18


ซากดกดาบรรพของปะการงในหนปน

ชนดเวนซลอยเดส (Wentzelloides sp.)

อายประมาณ 250 ลานป บรเวณวดวสทธ

มรรคาราม อาเภอวเชยรบร จงหวด

เพชรบรณ

ซากดกดาบ รรพของแบรคโอพอด ชนดน

โอสไปรเฟอร (Neospirifer sp.)

ในหนดนดาน อายประมาณ 360 ลานป

บรเวณอาเภอวงสะพง จงหวดเลย (ปฏทน

ปตท.สผ. 2536)

นอกจากนนซากดกดาบรรพของสตวไมมกระดกสนหลงทสาคญซงพบในไทย เปนพวก

“อารโทรพอด” ซงไดแกสตวทมกระดอง เชน ป กง แมลง และไทรโลไบท(ลกษณะคลายแมงดาทะเล ) บางชนด

เปนซากดกดาบรรพดชนของยคแคมเบรยน เชน ไทรโลไบตทพบในหนทรายทเกาะตรเตา ซากดกดาบรรพชนดน

มอายจนถงยคเพอรเมยนแลวกสญพนธไป นอกจากนน “หอย” (mollusks) เปนสตวอกกลมหนงทพบซากดกดา

บรรพมาก สวนใหญจะอาศยอยในทะเล และเปนซากดกดาบรรพทคงสภาพไดด ซงแบงแยกไดหลายชนด ทพบ

มากในไทยเปนพวกแกสโทรพอด (Gastropods) พบมากทงในน าจดและน าเคม ซากดกดาบรรพทมชอเสยง ไดแก

ซากหอยน าจดทสสานหอยแหลมโพธ จงหวดกระบเปนหอยฝาเดยวทขดซอนกนเปนวงเรยวขนไป สวนพวกท

ขดมวนเปนวงคลายเลขหนงไทยจดเปนพวกเซฟาโรพอด (cepharopod) เชน หอยงวงชาง ซงพบอยหลายยค

ในไทย นอกจากนนกเปนพวกหอย 2 ฝา ทมฝาประกบเทากน เรยกวา พรไซพอด เชนทพบอยในหนดนดาน และ

เปนซากดกดาบรรพดชนของหนยคไทรแอสซก ทลาปาง

ซากดกดาบรรพของไทรโลไบต (:ภาพซาย) ซงเปนสตวทะเลทสญพนธ

ไปแลว มการพฒนารปรางเปนอยางมากเมอประมาณ 500 ลานปทผานมา

จากภาพเปนตวอยางซากดกดาบรรพของไทรโลไบตในหนดนดาน

อายประมาณ 500 ลานป จากมลรฐยทาร สหรฐอเมรกา ในประเทศไทย

พบซากฯชนดนทงในหนดนดาน หนทรายและหนปน แตซากฯ สวนมาก

ไมคอยสมบรณ

19


ซากดกดาบรรพของหอยขมน าจด

(ภาพขวา)ซงเปนหอยกาบเดยว

อายประมาณ 40 ลานป บรเวณ

สสานหอยบานแหลมโพธ อาเภอ

เมอง จงหวดกระบ

ซากดกดาบรรพของหอยงวงชาง (ammonoid)

ในหนปนทเขาชนโถ อาเภอหนองไผ จงหวด

เพชรบรณ อายประมาณ 290-270 ลานป)

ซากดกดาบรรพของปในบรเวณทราบน าขนถงเดม

(old tidal flat) อายประมาณ 5,000 ป

กอนปจจบน A-B เปนดานหนาและหลงของ

ตวอยางจากจงหวดตราด C-D เปนดานหนาและหลง

ของตวอยางจากบานแพรกษา จงหวดสมทรปราการ

เอคโนเดรม (Echinoderms) เปนกลมสตวทพบเหนเปนซากดกดาบรรพมากอกกลมหนง ซงม

ววฒนาการมายาวนาน บางชนดสญพนธไปแลวแตสวนใหญจะดารงพนธอยจนถงปจจบน เชน ปลาดาว ปลงทะเล

พลบพลงทะเล หอยเมน เปนตน นอกจากนนกเปนพวกแกรปโทไลต ซงเปนสตวทลอยน า มลกษณะเปนกลมกอนท

ประกอบดวยอวยวะหลายสวน จดเปนซากดกดาบรรพดชนในยคไซลเรยนถงคารบอนเฟอรส ในประเทศไทยซากชนด

นพบมากท อาเภอฝาง จงหวดเชยงใหม และทอาเภอละง จงหวดสตล สวนพลบพลงทะเล (crinoids) ไดชอเชนน เพราะ

เปนสตวทมลกษณะคลายพช พบเปนซากดกดาบรรพตงแตยคโอโดวเชยนจนถงปจจบน จงเปนซากทบงบอกอายได

ไมด แตบงบอกสภาพแวดลอมทเคยเปนทะเลน าลกมากอน สตวในกลมเอคโนเดรมนมววฒนาการคลายสตวชนสง ม

โครงรางทคอนขางแขงแรง ประกอบดวยแคลไซต และมระบบทอลาเลยง ซากดกดาบรรพทพบสวนมากจะเปนสตว

ทะเล บางชนดเกาะตดกบพนทะเล และบางชนดกมดรอย

20


ซากดกดาบรรพของปลาดาวเปราะในหน

ทรายแปง (Eospondylus sp.) อายประมาณ

345 ลานปทผานมา บรเวณอาเภอพนพน

จงหวดสราษฎรธาน (ปฏทน ปตท .สผ .

พ.ศ.2536)

ซากดกดาบรรพแกรปโทไลตในหน

ดนดานสดา เสนทางเชยงใหม- ฝาง

(กม .ท 105) แสดงถงสภาพแวดลอมท

เปนทะเลในชวงอายประมาณ 400-300

ลานปทผานมา (ภาพจากหนงสอ

ธรณวทยาของประเทศไทย

กรมทรพยากรธรณ 2544)

สตวกลมนเปนกลมใหญ ประกอบดวย ปลา สตวครงบกครงน า สตวเลอยคลาน นก และสตว

เลยงลกดวยนม มลกษณะทคลายคลงกนหลายอยาง เชน การมสมองและไขสนหลง กระดกสนหลง โครงราง

ทแบงออกเปน 2 สวนเทากน และมกลามเนอในรางกายเปนรปตวว

ซากดกดาบรรพของปลาในหนดนดานปนทราย พบมากเมอ

ประมาณ 50 ลานปทผานมา (ยคเทอรเชยร) สวนมากเปนปลา

น าจดทอาศยอยในหนองหรอทะเลสาบ

ซากดกดาบรรพของสตวเลอยคลานทะเล พบในหนปน ท

อาเภอควนขนน จงหวดพทลง อายประมาณ 250-230 ลานป

เปนซากทพบเปนครงแรกในประเทศไทยจงใหชอวา

Thaisaurus chonglakmanii

(เยาวลกษณ ชยมณ เออเฟอภาพ)

2.4 ซากดกด าบรรพสตวมกระดกสนหลง

21


ซากดกดาบรรพของสตวมกระดกสนหลงเรมแรกทพบ มกจะเปนสวนแขงของรางกาย

เชน กระดกหรอฟนของปลา โดยเรมพบตงแตยคไซลเรยนถงดโวเนยน ตอมาพบซากดกดาบรรพของสตวม

กระดกสนหลงของสตวครงบกครงน า เชน “ซาลามนเดอร”

สตวมกระดกสนหลง จดเปนสตวชนสงเนองจากโครงรางกระดกทมเนอและหนงหม

มกลามเนอและทสาคญคอการสามารถปรบตวไดตามสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไป ซากดกดาบรรพของ

สตวมกระดกสนหลงเปนซากดกดาบรรพทพบนอย เนองจากสตวมกระดกสนหลงสวนใหญจะอาศยอยบน

บกและเมอลมตายลงการเกบรกษาซากเปนไปไดยากกวาในน า ตวอยางแหลงซากดกดาบรรพของสตวม

กระดกสนหลงของไทยคอแหลงซากไดโนเสารทภเวยงและภกมขาว ไดโนเสารเรมปรากฏใหเหนบนโลกใน

ยดไทรแอสซกจนถงยคครเทเซยส (ประมาณ 250-65 ลานป) กสญพนธไปจาก โลก โดยครอบครองโลกอย

ประมาณ 190 ลานป ไดโนเสารมทงพวกทกนเนอและกนพช พวกทกนเนอจะสงเกตเหนรอยเทาทมเลบยาว

และแหลมคมเพอใชฆาสตว สวนพวกทกนพชจะมฟนและจงอยปากพเศษสาหรบกดเลมใบไมและบางชนด

จะกนกอนกรวดเพอชวยในการบดยอยอาหาร กอนกรวดนเรยกวา “แกสโตลธ” จดเปนซากดกดาบรรพชนด

หนงเชนกน

ซากดกดาบรรพของไดโนเสารกนพช

ประกอบดวยลาตวสะโพกและหางมวนตวด

ขนไป สวนหวหายไป อายประมาณ 135 ลาน

ปทผานมา บรเวณภกมขาว อาเภอสหสขนท

จงหวดกาฬสนธ

(วราวธ สธธร เออเฟอภาพ)

โอโห ! เปนเรองมหศจรรย

ทนาสนใจมากๆเลยนะเนย ….

22


ใหนกเรยนเลาเรองและตงชอเรองจากภาพ

อยางสรางสรรค

ชอเรอง ......................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

แตงใหสนกนะครบ !

23


จากท นกเรยนไดเรยนรเกยวกบซากดกด าบรรพ

ทเปนรปราง ทง 4 ประเภท ใหนกเรยนลองคดซวา

ภาพทก าหนดใหเปนซากดกด าบรรพประเภทใด ?

ซากดกด าบรรพขนาดเลก ซากดกด าบรรพของพช

ซากดกด าบรรพของสตวไมมกระดกสนหลง ซากดกด าบรรพสตวมกระดกสนหลง

.........................................................

..

.........................................................

..

.........................................................

..

.........................................................

..

.........................................................

..

.........................................................

..

.........................................................

..

.........................................................

..

.........................................................

..

24


ใหนกเรยนตงค าถาม โดยมค าตอบ ดงตอไปน ?

ภายในเวลา 10 นาท

คาถาม คอ..... คาตอบ คอ 1) …………...……………………………………………………… 2) …………...……………………………………………………… “ซากดกด าบรรพทเปนรองรอย” 3) ………………………………………………………………........

คาถาม คอ..... คาตอบ คอ 1) …………...……………………………………………………… 2) …………...……………………………………………………… “ซากดกด าบรรพทเปนรปราง” 3) ………………………………………………………………........

คาถาม คอ..... คาตอบ คอ 1) …………...……………………………………………………… 2) …………...……………………………………………………… “ซากดกด าบรรพดชน” 3) ………………………………………………………………........

คาถาม คอ..... คาตอบ คอ 1) …………...……………………………………………………… 2) …………...……………………………………………………… “ไดโนเสาร” 3) ………………………………………………………………........

ตงค าถามเสรจแลว ใหนกเรยนลองผลดกน

ถามและตอบค าถามของตนเองกบเพอน ?

25


ใหนกเรยนวาดภาพ โดยตอเตมจากภาพ

เดมทสมบรณตามความคดของเราและ

ระบายสใหสวยงาม

26


หนวยท 3 เรอง คณคาของซากดกด าบรรพ

ซากดกด าบรรพ มประโยชนอยางไร? ให

นกเรยนชวยเขยนประโยชนของซากดกด า

บรรพ ไดมากทสด ภายในเวลา 5 นาท

1. ……………...………………………………………………………………………………………………

2. ……………...………………………………………………………………………………………………

3. ……………...………………………………………………………………………………………………

4. ……………...………………………………………………………………………………………………

5. ……………...………………………………………………………………………………………………

6. ……………...………………………………………………………………………………………………

7. ……………...………………………………………………………………………………………………

ซากดกด าบรรพ นชางมประโยชน

มากมายจรงๆเลยนะเนย !

27


ซากดกดาบรรพทไดจากการสารวจ มประโยชนในหลายๆ ดาน ทงในสวนทเปนวชาการ เศรษฐกจ ตลอดจนการนามาประยกตใชกบปญหาอนหลากหลายทเกดขนในปจจบน ความสาคญของซากดกดาบรรพจงมมากกวาการเปนสงมหศจรรยสาหรบเกบไวโชวหรอแสดงในพพธภณฑ ประโยชนทสาคญของซากดกดาบรรพ พอสรปไดดงน

1. ซากดกด าบรรพแสดงถงความเปลยนแปลงและความกาวหนาทางววฒนาการของสงมชวตตามล าดบอายของโลก ซงท าใหเราทราบถงความสมพนธของสงมชวตกบสภาพแวดลอมในอดตโดยการล าดบชนหนทมอยในพนทนน

หลกการใชซากดกดาบรรพในการหาความสมพนธ (fossil correlation)

หลกการพนฐานขอทสามเกยวกบซากดกดาบรรพทพบในชนหนตาง ๆ โดยไดมการคนพบวา

ซากดกดาบรรพทเกดในชนหนตาง ๆ นน มรปรางและเผาพนธแตกตางกนไป ทงๆ ทชนหนอาจจะวางซอนอย

ใกลๆ กน ดงนน จงมการใชซากดกดาบรรพทแตกตางกนนมาตรวจสอบและแยกแยะชนหนทมซากเหลาน

ความคดนจงทาใหเกดหลกการพนฐานทเรยกวา การหาความสมพนธของชนหนโดยอาศยซากดกดาบรรพ

หลกการนคนพบโดย นายวลเลยม สมธ (William Smith) นกสารวจและวศวกรชาวองกฤ ษ เขาแสดงใหเหนวา

การทจะหาความสมพนธทางเวลาของปรากฏการณตาง ๆ ไดกโดยอาศยการพบซากดกดาบรรพทคลายคลงกนใน

สถานทตาง ๆ กน ปจจบนไดมการนาวธการนมาใชประโยชนในการคนหาแหลงถานหนและเชอเพลงธรรมชาต

ตลอดจนแรทมคาทางเศรษฐกจอน ๆ

ผลงานของ นายฮตตน นายสมธ และนกธรณวทยาชาวยโรปอน ๆ ในชวงพทธศตวรรษท 22

และ 23 ไดทาใหมการคนพบเกยวกบอายเปรยบเทยบ (relative ages) ของชนหนทเกดขนบนพนโลก ซงงานตาง

ๆ เหลานไดเรมทาโดยการศกษาถงอายสมพนธของหนในทตาง ๆ กนหลายแหง แลวนามาเทยบเคยงปะตดปะตอ

กนใหสมบรณขน และพฒนาเปนมาตรธรณกาลทใชกนอยในปจจบน

ประโยชนของซากดกด าบรรพ

ทส าคญมดงตอไปน !

28


ใหนกเรยนดภาพตอไปน แลวอธบาย

เกยวกบภาพใหไดมากทสด (เวลา 10 นาท)

…………...…………………………………………………………………………………………….. …………...…………………………………………………………………………………………….. …………...…………………………………………………………………………………………….. …………...…………………………………………………………………………………………….. …………...…………………………………………………………………………………………….. …………...…………………………………………………………………………………………….. …………...…………………………………………………………………………………………….. …………...…………………………………………………………………………………………….. …………...…………………………………………………………………………………………….. …………...…………………………………………………………………………………………….. …………...…………………………………………………………………………………………….. …………...……………………………………………………………………………………………..

29


การศกษาซากดกด าบรรพเพอใชในการหาความสมพนธของชนหน

ซากดกดาบรรพสามารถนาไปใชหาความสมพนธหรอเปรยบเทยบชนหนตาง ๆ ได

ซากดกดาบรรพบางชนดอาจเปนพชหรอสตว ไดเกดขนในชวงเวลาสน ๆ ของธรณกาล และในขณะทซาก

ดกดาบรรพเหลานมชวตอยนนอาจจะมการเจรญแพรพนธไปไดกวางขวางมาก ซากดกดาบรรพบางพวก

มลกษณะเฉพาะเดนชดและสามารถนาไปใชกาหนดอายของยคใดยคหนงในธรณกาลไดด ซงซากดกดาบรรพ

เหลานเราเรยกวาเปน ซากดกด าบรรพบงชหรอซ ากดกด าบรรพดชน (guide or index fossils) ซงจะมประโยชน

อยางมากในการบอกถงอายของชนหนทมซากดกดาบรรพพวกนอย เราทราบวาไดโนเสารเปนสตวทเกดขนมาใน

มหายคมโซโซอก หลงจากมหายคนแลว ไดโนเสารกสญพนธไป ดงนน ถาเราไปสารวจพบซากไดโนเส ารในชน

หนใด ๆ กเปนการแนนอนวาชนหนนเกดในมหายคมโซโซอกดวยเชนกน อยางไรกตามนกธรณวทยาหรอนกบรรพ

ชวนวทยา มกจะใชกลมของซากดกดาบรรพมากกวาจะใชซากดกดาบรรพชนดใดชนดหนงในการนามากาหนดอาย

ของชนหนหรอในการตรวจสอบชนหนวาเปนชนเดยวกนหรอไม

2. ซากดกด าบรรพยงท าใหเรยนรถงกฎเกณฑการด ารงชพของสงมชวตแตละชนด (species) ท าใหสามารถทจะสงเสรม ปรบปรง แกไขความรและทฤษฎตลอดจนการท าความเขาใจดานววฒนาการของสงมชวต กบสงแวดลอมทงทสญพนธไปแลว และทยงด ารงพนธตอเนองมาจนถงปจจบน

หลกฐานหนงทผสนบสนนทฤษฎววฒนาการ (Evolutionist) มกนามาใชเพออางความถกตอง ของทฤษฎนกคอ “ซากฟอสซล ” ขอสงเกตของเรากคอ ซากฟอสซลทมการคนพบ ยนยนการเกดววฒนาการจรงๆ หรอเปนเพยงการเอาทฤษฎววฒนาการไปอธบายฟอสซล และทสาคญการนาไปอธบายดงกลาว สมบรณและถกตองชดเจนเพยงใด ? ปรากฏการณทนบวาสรางความประหลาดใจใหกบผสนบสนนทฤษฎววฒนาการอยางมาก กคอ การคนพบซากฟอสซลของสงมชวตหลากหลายชนดในชนหนยคแคมเบรยน (570-510 ลานปทแลว ) เกอบครงหนงของไฟลมในอาณาจกรสตวทมการจาแนกกนในปจจบน และเกดขนในชวงระยะเวลา 5 ลานป คอระหวาง 530-525 ลานปทแลว อกนยหนงกคอ 0.11 % ของอายโลกเทาทมการคานวณกน Jun-Yuan Chen นกบรรพชววทยาชาวจนกลาววา “เมอเปรยบเทยบกบอายของสงมชวตบนโลกทยาวนานกวา 3,000 ลานปแลว ยคนเปรยบไดกบเสยวนาทของ 1 วน” ดวยเหตน นกวทยาศาสตรบางทานเปรยบเทยบการปะทเกดขนของสงมชวตยคนไปตางๆนา ๆเชนวา “The Big Bang of Animal Evolution” (Scientific American) “Evolution’s Big Bang” (Science) และ “The Biological Big Bang” (Science News) สตวทเกดข นในยคแคมเบรยนประกอบดวยทกไฟลมของสตวไมมกระดกสนหลง อยางไฟลม Mollusca, Echinodermata และ Arthropoda ทมเปลอกหมรางกายทแขงแรง จากซากฟอสซลแสดงใหเหนวามนมโครงสรางทซบซอน เชน ตา เหงอก ระบบหมนเวยนในรางกาย และโครงสรางของรางกายทกาวหนา ไมแตกตางจาก

30


สงมชวตพวกเดยวกบมนในปจจบน ไทรโลไบต (Trilobite) ซบไฟลมหนงของไฟลม Arthropoda ซงเกดในยคนนและสญพนธไปแลว มระบบการมองเหนทสลบซบซอน กลาวคอมดวงตารปรางคลายทอ ประกอบไปดวยผลกครสตลแคลไซตโปรงแสงนบรอยๆททาหนาทเหมอนเลนสกระจายแสง ตงอยบรเวณดานลางของอวยวะรปกลบทชวยกรองแสงใหดวงตา ในทานองเดยวกบมนษยเราทตองสวมแวนกนแดดในหนารอนเพอชวยใหมองเหนไดไกลขน อวยวะปองกนดวงตาของไทรโลไบตกอาจชวยใหมนมองเหนศตรไดในระยะไกล จากชนหนยคแคมเบรยนในประเทศแคนาดาและจน มการคนพบฟอสซลของสตวทมเยอหมรางกายบอบบาง ทงสตวในไฟลม Cnidaria(หรอ Coelenterata) Ctenophora, Annelida, Onycophora, Phoronida และ Priapulida เปนทนาอศจรรยวาท Chengjiang ในประเทศจน ซากฟอสซลของสตวทมโครงสรางบอบบางเหลานสามารถคงสภาพอยได แสดงใหเหนรายละเอยดของตา ปาก ระบบทางเดนอาหาร เนอเยอ Epidermis และระบบประสาท บงบอกวามนมโครงสรางรางกายทซบซอน เมอศกษาถงโครงสรางกายของสตวทเกดขนในยคแคมเบรยน พบวา มรปพรรณสณฐานแตกตางกนคอนขางมาก มความหลากหลายในรปแบบ อยระหวางรอยละ 47.5 – 85.7 ของรปแบบโครงสรางรางกายของสตวเทาทเคยปรากฏขนมาบนโลกน รวมทงไมมแนวโนมของการเปลยนแปลง กลาวคอไมไดแตกตางไปจากสงมชวตพวกเดยวกบมนในปจจบน ขอมลดงกลาวนขดแยงกบผงตนไมแหงชวตตามสมมตฐานของทฤษฎววฒนาการ

ผงตนไมแหงชวตตามแนวคดของดารวน เมอเปรยบเทยบกบสงทคนพบจรงจากซากฟอสซล

31


3. ซากดกด าบรรพเปนประโยชนอยางมากตองานวชาการธรณวทยานอกจากจะบอกอายของหนทพบ ซากเหลานนแลวยงเปนหลกฐาน ยนยนถงการแปรสณฐานของแผนธรณภาค (plate tectonic) ของประเทศ ทตวเราอาศยอยดวย

การเคลอนตวของเปลอกโลกสามารถดไดจากหลกฐานจากฟอสซล

เมอประมาณ ป กอน กรงเทพฯและทราบลมภาคกลางตอนใต จมอยใตนาทะเล - เมตร จากระดบนาทะเลป จจบน

การถดถอยของนาทะเลเมอ ป ป และ ป กอน

4. การใชขอมลซากดกด าบรรพในการประเมนปญหาคณภาพสงแวดลอมของยคสมยน

ตาม กระบวนการน าอดตมารบใชปจจบน ตลอดจนใชในการส ารวจทรพยากรธรรมชาต เชน น ามน แกสธรรมชาตและถานหน เปนตน

32


ใหนกเรยนเขยนผลทจะเกดตามมาจากภาพท

ก าหนดใหนใหไดมากทสด ภายในเวลา 10 นาท

………………………………………………………………...

………………………………………………………………...

………………………………………………………………...

………………………………………………………………...

………………………………………………………………...

………………………………………………………………...

………………………………………………………………...

………………………………………………………………...

………………………………………………………………...

………………………………………………………………...

ลองจนตนาการดซครบวา เหตการณทเกดขน

ตอจากภาพน จะมอะไรเกดขนนะ?

33


จากทเราไดเรยนร เรองคณคาของซากดกด าบรรพ

มาแลว ใหนกเรยนเขยนแผนผงมโนทศน

สรปคณคาและประโยชนของซากดกด าบรรพ

โดยตกแตงและระบายสใหสวยงาม

34


ชุดการเรียนรู้...

Documents

Transcript of ชุดการเรียนรู้...