เวชศาสตร์ฉุกเฉินก้าวไกลอย่างไร...ศ.สันต์...

7
1 เวชศาสตร์ฉุกเฉินก้าวไกลอย่างไร สันต์ หัตถีรัตน์ ความหมาย “เวชศาสตร์ฉุกเฉิน” (emergency medicine) หมายถึง องค์ความรู้ทั้งหมด (ความรู้+ทักษะ+เจตคติ) ในการป้องกันและการรักษาการเจ็บ/ป่วยฉุกเฉิน การเจ็บ/ป่วยฉุกเฉิน คือ การบาดเจ็บหรือการป่วยกะทันหัน ซึ่งเป็นอันตรายต่อการดารงชีวิตหรือการ ทางานของอวัยวะสาคัญ จาเป็นต้องได้รับการประเมิน การจัดการ และการบาบัดรักษาอย่างทันท่วงที เพื่อป้องกัน การเสียชีวิตหรือการรุนแรงขึ้นของการบาดเจ็บหรือการป่วยนั้น (พ.ร.บ.การแพทย์ฉุกเฉิน พ.ศ.2551) คาว่า “emergency medicine” ถ้านามาใช้ในการปฏิบัติ มักใช้คาว่า “การแพทย์ฉุกเฉิน” แต่ในความเห็น ของผู้เขียน ปฏิบัติการช่วยเหลือผู้เจ็บ/ป่วยฉุกเฉินตั้งแต่ช่วงนาทีแรก ๆ (“นาทีทอง”หรือฝรั่งเรียกว่า“golden hour”) นั้นส่วนใหญ่หรือเกือบทั้งหมดไม่ได้เกิดจากฝีมือแพทย์ แต่เกิดจากฝีมือของญาติมิตร ประชาชนผู้ประสบเหตุ อาสาสมัครกู้คน (“กู้ภัย”) หรือกู้ชีพ และถ้าผู้ป่วยอยู่ในโรงพยาบาล พยาบาลมักจะเป็นผู้ที่ประสบเหตุก่อนและ ช่วยเหลือ (กู้ชีพ) ผู้ป่วยได้ก่อนเสมอ การพยายามจากัดศักยภาพ (ความรู้ความสามารถ) ของประชาชนและบุคลากรอื่นนอกจากแพทย์ ไม่ให้ ทาการกู้ชีพได้ตามสมควร โดยอ้างว่าเป็นเรื่องของ “การแพทย์” หรือ “เวชปฏิบัติ” จึงไม่ถูกต้อง เพราะไม่มีแพทย์ เพียงพอที่จะออกไปกู้ชีพผู้ป่วย ณ จุดเกิดเหตุ หรือแม้แต่ในโรงพยาบาลตลอดเวลา 24 ชั่วโมง ยิ่งกว่านั้น แพทย์ จานวนมากยังมีความรู้ความสามารถในการกู้ชีพ น้อยกว่าพยาบาลและเวชกรฉุกเฉินที่ปฏิบัติงานกู้ชีพอยูตลอดเวลาอีกด้วย ยิ่งในการป้องกันการเจ็บ/ป่วยฉุกเฉิน แพทย์อาจจะปฏิบัติการได้ไม่ดีเท่าพยาบาลหรือบุคลากรที่ชานาญ งานนิเทศ/ประชาสัมพันธ์และอื่น ๆ “เวชศาสตร์ฉุกเฉิน” จึงไม่ควรถูก “หวง” ไว้สาหรับวิชาชีพแพทย์เท่านั้น แต่ควรได้รับการรณรงค์ ถ่ายทอด และเผยแพร่ให้ประชาชนและบุคลากรอื่น ๆ ทราบและปฏิบัติการฉุกเฉินได้ในช่วง “นาทีทอง” เป็นอย่าง น้อย ก่อนจะส่งต่อให้แพทย์ดูแลในลาดับต่อไป ประวัติ ในด้านการแพทย์แผนปัจจุบัน อาจถือว่า เวชศาสตร์ฉุกเฉินได้กาเนิดขึ้นในระหว่างสงครามนโปเลียน (พ.ศ. 2335 2360) โดยศัลยแพทย์ทหารชาวฝรั่งเศส ชื่อ Dominique Jean Larrey ซึ่งเป็นผู้ริเริ่มการคัดแยกทหารทีบาดเจ็บ ให้ผู้ที่เจ็บหนักและสามารถรอดชีวิตได้ ได้รับการรักษาอย่างเต็มที่ ให้ผู้ที่เจ็บน้อยได้รับการรักษาเพื่อ

Transcript of เวชศาสตร์ฉุกเฉินก้าวไกลอย่างไร...ศ.สันต์...

Page 1: เวชศาสตร์ฉุกเฉินก้าวไกลอย่างไร...ศ.สันต์  หัตถีรัตน์

1

เวชศาสตรฉกเฉนกาวไกลอยางไร

สนต หตถรตน

ความหมาย

“เวชศาสตรฉกเฉน” (emergency medicine) หมายถง องคความรทงหมด (ความร+ทกษะ+เจตคต)

ในการปองกนและการรกษาการเจบ/ปวยฉกเฉน การเจบ/ปวยฉกเฉน คอ การบาดเจบหรอการปวยกะทนหน ซงเปนอนตรายตอการด ารงชวตหรอการท างานของอวยวะส าคญ จ าเปนตองไดรบการประเมน การจดการ และการบ าบดรกษาอยางทนทวงท เพอปองกนการเสยชวตหรอการรนแรงขนของการบาดเจบหรอการปวยนน (พ.ร.บ.การแพทยฉกเฉน พ.ศ.2551) ค าวา “emergency medicine” ถาน ามาใชในการปฏบต มกใชค าวา “การแพทยฉกเฉน” แตในความเหนของผเขยน ปฏบตการชวยเหลอผเจบ/ปวยฉกเฉนตงแตชวงนาทแรก ๆ (“นาททอง”หรอฝรงเรยกวา“golden hour”) นนสวนใหญหรอเกอบทงหมดไมไดเกดจากฝมอแพทย แตเกดจากฝมอของญาตมตร ประชาชนผประสบเหต อาสาสมครกคน (“กภย”) หรอกชพ และถาผปวยอยในโรงพยาบาล พยาบาลมกจะเปนผทประสบเหตกอนและชวยเหลอ (กชพ) ผปวยไดกอนเสมอ การพยายามจ ากดศกยภาพ (ความรความสามารถ) ของประชาชนและบคลากรอนนอกจากแพทย ไมใหท าการกชพไดตามสมควร โดยอางวาเปนเรองของ “การแพทย” หรอ “เวชปฏบต” จงไมถกตอง เพราะไมมแพทยเพยงพอทจะออกไปกชพผปวย ณ จดเกดเหต หรอแมแตในโรงพยาบาลตลอดเวลา 24 ชวโมง ยงกวานน แพทยจ านวนมากยงมความรความสามารถในการกชพ นอยกวาพยาบาลและเวชกรฉกเฉนทปฏบตงานกชพอยตลอดเวลาอกดวย ยงในการปองกนการเจบ/ปวยฉกเฉน แพทยอาจจะปฏบตการไดไมดเทาพยาบาลหรอบคลากรทช านาญงานนเทศ/ประชาสมพนธและอน ๆ “เวชศาสตรฉกเฉน” จงไมควรถก “หวง” ไวส าหรบวชาชพแพทยเทานน แตควรไดรบการรณรงค ถายทอด และเผยแพรใหประชาชนและบคลากรอน ๆ ทราบและปฏบตการฉกเฉนไดในชวง “นาททอง” เปนอยางนอย กอนจะสงตอใหแพทยดแลในล าดบตอไป

ประวต

ในดานการแพทยแผนปจจบน อาจถอวา เวชศาสตรฉกเฉนไดก าเนดขนในระหวางสงครามนโปเลยน (พ.ศ.2335 – 2360) โดยศลยแพทยทหารชาวฝรงเศส ชอ Dominique Jean Larrey ซงเปนผรเรมการคดแยกทหารทบาดเจบ ใหผทเจบหนกและสามารถรอดชวตได ไดรบการรกษาอยางเตมท ใหผทเจบนอยไดรบการรกษาเพอ

Page 2: เวชศาสตร์ฉุกเฉินก้าวไกลอย่างไร...ศ.สันต์  หัตถีรัตน์

2

กลบคนสสนามรบไดอยางรวดเรว ใหผทเจบหนกและไมสามารถรกษาใหรอดชวตได ไดรบแตยาแกปวดและยานอนหลบ เปนตน นายแพทยลารร ยงพฒนาวธการผาตดรวมทงการตดแขน/ขาในโรงพยาบาลสนามใหเปนไปไดอยางรวดเรวและมประสทธภาพ รวมทงการรเรมระบบเคลอนยายผปวยจากสนามรบไปยงโรงพยาบาลสนามไดอยางรวดเรว จนมผเรยกรถเทยมมา 2 – 4 ตว เหลานวา “รถบน” (Flying Carriage) ซงเรมใชครงแรกใน พ.ศ.2336 และเปนตนแบบของระบบเคลอนยายผปวยจากจดเกดเหตไปยงโรงพยาบาลในเวลาตอมา ทส าคญคอ นายแพทยลารร ใหการดแลทหารและพลเรอนทบาดเจบ โดยไมค านงถงยศ ต าแหนงหรอสญชาต (ความเปนมตรหรอศตร) ของผปวย จนแมแตศตรของฝรงเศส ยงยอมรบในการกระท าของเขา เชน องกฤษ (แมทพองกฤษสงทหารของตนไมใหยงใสบรเวณทนายแพทยลารรและหนวยเสนารกษของเขาปฏบตงานอย) เยอรมน (เมอนายแพทยลารรถกทหารเยอรมนจบไดและถกสงใหประหารชวต ศลยแพทยเยอรมนขอใหนรโทษกรรมแกเขา อาจเปนเพราะเขาเคยชวยชวตลกชายของศลยแพทยเยอรมนนนขณะทบาดเจบในสนามรบ เขาจงถกสงตวกลบฝรงเศส และประกอบอาชพเปนแพทยพลเรอนจนเสยชวตเมออาย 76 ป) นายแพทยลารร ไดรบรางวลและเกยรตยศมากมาย และหลายฝายยกยองใหเขาเปน “บดาแหงเวชศาสตรฉกเฉนของการแพทยแผนปจจบน” “รถบน” ของนายแพทยลารร ไดรบการพฒนาเปนตนแบบของ “รถพยาบาลฉกเฉน” (ambulance) ทสามารถใหการดแลรกษาผปวยในรถไดขณะน าตวสงโรงพยาบาล เมอโรคอหวาตระบาดทกรงลอนดอนใน พ.ศ.2375 สงครามท าใหเกดวรบรษทางดานมนษยธรรมขนอกหลายคน เชน

1. นกธรกจชาวฝรงเศส นาย Jean – Henri Dunant ทไปแสวงโชคในอลจเรย ซงเปนอาณานคมของ ฝรงเศสในขณะนน กลบไปประสบผบาดเจบลมตายหลายหมนคนในสงครามทเมอง Solferino ในพ.ศ.2402 เขาจงเขาไปจดระบบชวยเหลอผบาดเจบเหลานน และตอมาไดเปนแกนน าในการกอตง “International Committee for the Relief to the Wounded” ใน พ.ศ.2406 ซงตอมากลายเปน “International Committee of the Red Cross” (ICRC) ใน พ.ศ.2419 และ “International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies” (IFRC) ใน พ.ศ.2462 โดยมส านกงานเลขาธการอยทกรงเจนวา

2. นางพยาบาล Florence Nightingale กลายเปนวรสตรใน Crimean War (พ.ศ.2396 – 2399) จาก ความทมเทดแลผบาดเจบแมแตในเวลากลางคน จนไดสมญานามวา “Lady of the Lamp” ตอมาเธอไดวางรากฐานของการพยาบาลวชาชพ (professional nursing) โดยตงโรงเรยนพยาบาลขนทโรงพยาบาลเซนตโทมส (St. Thomas’ Hospital) ในกรงลอนดอน ใน พ.ศ.2403 และไดรบการยกยองวาเปน “ผกอตงการพยาบาลวชาชพ” ตงแตนนมา

Page 3: เวชศาสตร์ฉุกเฉินก้าวไกลอย่างไร...ศ.สันต์  หัตถีรัตน์

3

เวชศาสตรฉกเฉนในสนามรบ คอย ๆ พฒนาตอมาเปนเวชศาสตรฉกเฉนนอกสนามรบ ตงแตการพฒนาตนแบบรถพยาบาลฉกเฉน เมอโรคอหวาตระบาดในกรงลอนดอน ใน พ.ศ.2375 การพฒนาระบบบรการการแพทยฉกเฉนนอกโรงพยาบาล (Emergency Medical Service, EMS) หลงไฟไหมใหญทกรงเวยนนา ใน พ.ศ.2424 การฝกอบรมบคลากรประจ ารถพยาบาลฉกเฉนทแคนาดาใน พ.ศ.2439 และในสหรฐอเมรกาใน พ.ศ.2471 (ในสหรฐอเมรกา ผใหบรการเกอบทงหมดเปนเจาหนาทดบเพลง เจาหนาทต ารวจ เจาหนาทขององคกรปกครองสวนทองถนและอาสาสมคร ตามล าดบ) หลงจาก National Highway Traffic Safety Administration ของสหรฐอเมรกา ตพมพรายงาน “Accidental Death and Disabilities : The Neglected Disease of Modern Society” ใน พ.ศ.2514 ทไดรบสมญานามวา “The White Paper” ท าใหเกดความตนตวอยางมากในระบบการแพทยฉกเฉนทงนอกและในโรงพยาบาล จนมการตรากฎหมายการแพทยฉกเฉนขนใน พ.ศ.2516 และวทยาลยแพทยเวชศาสตรฉกเฉนอเมรกน (American College of Emergency Physicians, ACEP) ทตงขนใน พ.ศ.2511 ไดรวมกบสมาคมแพทยอเมรกน (American Medical Association, AMA) ผลกดนจน American Board of Medical Specialties ยอมอนมตให “เวชศาสตรฉกเฉน” เปนสาขาแพทยเฉพาะทางไดใน พ.ศ.2522 เวชศาสตรฉกเฉนจงเปนสาขาวชาแพทยทยงออนวยกวาสาขาวชาแพทยจ านวนมาก แตเวชศาสตรฉกเฉนกไดกาวไกลมาพอสมควร จากศาสตรในสนามรบ มาเปนศาสตรส าหรบการเจบ/ปวยฉกเฉนทวไป และการเจบ/ปวยฉกเฉนเปนจ านวนมาก ๆ พรอมกน เชน ในสาธารณภยตาง ๆ เปนตน พฒนาการของเวชศาสตรฉกเฉนในบางประเทศ (ทยกมาพอเปนตวอยาง) ไดแสดงไวในตารางท 1

ตารางท 1 พฒนาการของเวชศาสตรฉกเฉน (EM) ในบางประเทศ

ประเทศ

พ.ศ.ท ตงสมาคม

EM แหงชาต เปดการฝกอบรม

Resident EM เรมมวารสาร

EM เรมใหวฒบตร

EM

สหรฐอเมรกา 2511 2513 2515 2523 แคนาดา 2521 2515 2526 2525

ออสเตรเลย 2527 2527 2531 2529 ฮองกง 2528 2537 2537 2540 จน 2530 2539 2533 -

ฟลปปนส 2531 2531 - 2534 เกาหลใต 2531 2532 2533 2539 ไทย 2544 2547 2552 2550

Page 4: เวชศาสตร์ฉุกเฉินก้าวไกลอย่างไร...ศ.สันต์  หัตถีรัตน์

4

เวชศาสตรฉกเฉนในประเทศไทย

ในประเทศไทยผบาดเจบสวนใหญหรอเกอบทงหมดถกน าสงโรงพยาบาลโดยผประสบเหต อาสาสมคร กคน (“กภย”)/กชพ เจาหนาทต ารวจและเจาหนาททองถน. เมอประมาณ 30 ปกอน มความพยายามเรมระบบบรการการแพทยฉกเฉน(นอกโรงพยาบาล) โดย “ศนยสงกลบโรงพยาบาลต ารวจ” จดระบบการชวยเหลอผบาดเจบโดยระบบรถพยาบาลฉกเฉน เพอน าสงผปวยไปยงโรงพยาบาลตาง ๆ ในกรงเทพมหานคร แตในทสดกลมเหลว เพราะขาดความรวมมอจากโรงพยาบาลตาง ๆ โดยเฉพาะในการแจงขอมลและการรบผปวย

ระหวาง พ.ศ.2526 – 2527 พลเอกอาทตย ก าลงเอก ในฐานะผบญชาการทหารสงสดและผบญชาการทหารบก ทมอ านาจมาก ไดพฒนากองก าลงรกษาพระนคร จดใหมโทรศพทสายดวน 123 รบเรองดวนจากประชาชน จดหนวยรถพยาบาลฉกเฉนประมาณ 40 คน ใหบรการประชาชนในกรงเทพมหานคร แตไมนานก ยตลง เมอพลเอกอาทตยถกปลดจากต าแหนงใน พ.ศ.2529

ตงแตปงบประมาณ พ.ศ.2532 กรมการแพทยไดรบงบสนบสนนใหจดท าระบบบรการการแพทยฉกเฉนทโรงพยาบาลราชวถจ านวน 150 ลานบาท ไดสรางอาคาร EMS ซงเปดด าเนนการใน พ.ศ.2536 ในขณะทโรงพยาบาลศนยขอนแกนกเรมจดตงโครงการศนยอบตเหตในปเดยวกน ซงครอบคลมถงการรกษาพยาบาล ณ จดเกดเหตดวย

ตอมา กรงเทพมหานครโดยวชรพยาบาล ไดเปดหนวยกชวตขนอยางเปนทางการในเดอนธนวาคม พ.ศ.2537 และกรมการแพทยฯ ไดเปดศนยกชพ “นเรนทร” อยางเปนทางการในเดอนมนาคม พ.ศ.2538 โดยเรมทโรงพยาบาลราชวถ และในปตอมาทโรงพยาบาลเลดสนและโรงพยาบาลนพรตนราชธาน

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 8 (พ.ศ.2540 - 2544) ไดบรรจแผนงานอบตเหตและสาธารณภย โดยใหมการจดตงและพฒนาระบบบรการการแพทยฉกเฉนในทกจงหวด โดยเนนถงความสามารถในการจดหนวยบรการมากกวาการจดระบบบรการ เมอสนแผน โรงพยาบาลศนยและโรงพยาบาลทวไปกวา 90 แหงมหนวยปฏบตการการแพทยฉกเฉนได แตมขอจ ากดในการบรการ เพราะไมม “ระบบ” ทมกฎหมายและงบประมาณรองรบ

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 9 (พ.ศ.2545 – 2549) ก าหนดแผนพฒนาระบบบรการการแพทยฉกเฉนใหลงสระดบชมชน โดยเนนใหชมชนมสวนรวม และมความครอบคลมพนททวประเทศ โดยจดใหมระบบการเงนการคลงทเหมาะสมรองรบ. ในพ.ศ.2545 กระทรวงสาธารณสขจดตง “ส านกงานระบบบรการการ แพทยฉกเฉน” (ศนยนเรนทร กระทรวงสาธารณสข) เพอพฒนาระบบบรการการแพทยฉกเฉน (นอกโรงพยาบาล) โดยไดงบลงทนจากกองทนระบบประกนสขภาพถวนหนาประมาณ 10 บาทตอหวประชากรของระบบประกนสขภาพถวนหนา (ประมาณ 42 ลานคน)

Page 5: เวชศาสตร์ฉุกเฉินก้าวไกลอย่างไร...ศ.สันต์  หัตถีรัตน์

5

หลง พ.ร.บ.การแพทยฉกเฉน พ.ศ.2551 มผลบงคบใช สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต (สพฉ.) ยงมงแตพฒนาระบบบรการการแพทยฉกเฉน (นอกโรงพยาบาล) เปนหลก ทงท พ.ร.บ.การแพทยฉกเฉนครอบคลมงานเวชศาสตรฉกเฉนทงหมด คอ “การปฏบตการฉกเฉน การศกษา การฝกอบรม การคนควา และการวจย เกยวกบการประเมน การจดการ การบ าบดรกษาผปวยฉกเฉน และการปองกนการเจบปวยทเกดขนฉกเฉน”

การพฒนาเวชศาสตรฉกเฉนอยางครบวงจร เกดขนจากแพทยและพยาบาลในภาครฐและเอกชนจ านวนหนงในกรงเทพมหานคร เหนวาผปวยฉกเฉนในประเทศไทย ไมไดรบการดแลอยางถกตองเหมาะสม และมกจะไดรบการดแลจาก “มอใหมหดขบ” และ “มอเกาไมเอาไหน” ท าใหผปวยฉกเฉนเสยชวต พการ และ/หรอทรมานโดยไมสมควรในจ านวนทไมอาจจะประมาณได จงไดรวมตวกนประมาณ พ.ศ.2540 แลวคอยๆ พฒนาขนเปนชมรมและสมาคมตามล าดบ โดยเรมจดประชมวชาการเวชศาสตรฉกเฉนครงแรกทโรงแรมบางกอกพาเลซ กรงเทพฯ ใน พ.ศ.2543 และไดรบอนมตอยางเปนทางการใหเปน “สมาคมเวชศาสตรฉกเฉน” ไดใน พ.ศ.2544

สมาคมเวชศาสตรฉกเฉนไดเชญตวแทนของราชวทยาลยและวทยาลยแพทยเฉพาะทางสาขาตางๆ ทเกยวของกบงานเวชศาสตรฉกเฉนมารวมปรกษาหารอและยกรางหลกสตรแพทยเฉพาะทางสาขาเวชศาสตรฉกเฉนขน และผลกดนจนแพทยสภาอนมตใหมการฝกอบรมแพทยเฉพาะทางสาขาเวชศาสตรฉกเฉนไดใน พ.ศ.2546 โดยเปนสาขาขาดแคลนประเภทท 1 (สามารถเขารบการฝกอบรมไดทนทหลงจบแพทยศาสตรบณฑต โดยไมตองไปใชทนกอน) จงเรมการฝกอบรมรนแรกเปนเวลา 3 ปใน พ.ศ.2547 และในปเดยวกนนนสภาการพยาบาลกไดอนมตเปดการฝกอบรม “พยาบาลฉกเฉน” ในหลกสตร 4 เดอนอกดวย

สมาคมเวชศาสตรฉกเฉนไดจดท าหลกสตร ต ารา และการฝกอบรม “การกชพขนสงของไทย” (Thai Advanced Life Support, TALS) ส าหรบอาจารยแพทยทจะฝกอบรมแพทยประจ าบานสาขาเวชศาสตรฉกเฉน เพอใหสอบรบหนงสออนมต สาขาเวชศาสตรฉกเฉน จากแพทยสภาได ซงตอมา TALS ไดรบการประยกตเปนหลกสตรระยะสน (3 วน) ส าหรบแพทยและพยาบาลทท างานเกยวของกบการเจบปวยฉกเฉน เพอใหเขาเหลานนมความรความสามารถในการกชพผปวยไดดขน

ในปแรกๆ สมาคมเวชศาสตรฉกเฉนไดรบทนจาก “กองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ” (สสส.) ในการรณรงคใหผบรหารโรงพยาบาลตางๆ ไดเขาใจถงความส าคญของเวชศาสตรฉกเฉน และการเตรยมพรอมเพอรบผทจบการฝกอบรมเปน “แพทยฉกเฉน” และ “พยาบาลฉกเฉน” ใหเขาเหลานนสามารถปฏบตงานไดเตมตามศกยภาพและอยในระบบราชการได

อนง สมาคมเวชศาสตรฉกเฉนไดใชเงนจาก สสส.สนบสนนใหสภากาชาดไทย ผลต “คมอปฐมพยาบาล” และ “คมอสภยพบต” รวมทงการฝกอบรมครและปรชาชน ใหน าความรและทกษะทไดรบไปถายทอดแกเดกๆ และเยาวชนตอไป สมาคมเวชศาสตรฉกเฉนเอง กไดใชเงนจาก สสส.ในการฝกอบรมครในกรงเทพมหานครเกยวกบการ

Page 6: เวชศาสตร์ฉุกเฉินก้าวไกลอย่างไร...ศ.สันต์  หัตถีรัตน์

6

กชพและการปฐมพยาบาล เพอใหน าไปถายทอดแกนกเรยน โดยไดแจก “คมอปฐมพยาบาล” และ วซดเกยวกบภาวะฉกเฉนทพบไดบอยแกครและผสนใจทจะน าไปเผยแพรแกประชาชนทวไปดวย

นอกจากนน สมาคมเวชศาสตรฉกเฉน จดประชมวชาการดานเวชศาสตรฉกเฉนปละ 1-2 ครง เพอใหแพทย พยาบาล และเวชกรฉกเฉนไดตดตามวทยาการใหมๆ และไดชวยเหลอกจกรรมสาธารณะอนๆ เชน การชวยเหลอผประสบภยพบตตางๆ จนไดรบการอนมตใหเปน “สมาคมเวชศาสตรฉกเฉนแหงประเทศไทย” ใน พ.ศ.2552

สมาคมเวชศาสตรฉกเฉนฯ แมจะมสมาชกเปนทงแพทย พยาบาล และเวชกรฉกเฉน แตกสงเสรมและสนบสนนใหมการจดตง “สมาคมพยาบาลฉกเฉน” เพอเปนพลงรวมกนผลกดนงานเวชศาสตรฉกเฉนใหพฒนากาวไกลตอไป

สมาคมเวชศาสตรฉกเฉนฯ ยงสรางเครอขายกบสมาคมเวชศาสตรฉกเฉนของประเทศตางๆ และเปนสมาชกของ “สหพนธเวชศาสตรฉกเฉนนานาชาต” (International Federation for Emergency Medicine, IFEM) และ “สมาคมเวชศาสตรฉกเฉนแหงเอเซย” (Asia Society for Emergency Medicine, ASEM) นายแพทยสมชาย กาญจนสต ไดรบเลอกใหเปนนายกสมาคมเวชศาสตรฉกเฉนแหงเอเซยระหวางป พ.ศ.2554 – 2556 ในการประชมวชาการเวชศาสตรฉกเฉนแหงเอเซย (Asian Conference for Emergency Medicine, ACEM 2011) ทไทยเปนเจาภาพ ในการจดทโรงแรมเซนทาราแกรนด บางกอกคอนเวนชนเซนเตอร ณ เซนทรลเวรลด กรงเทพฯ เมอวนท 4 – 6 กรกฎาคม 2554 และประสบผลส าเรจอยางงดงาม

อนง ในพ.ศ.2554 “สมาคมเวชศาสตรฉกเฉนและเวชศาสตรการบาดเจบแหงมาเลเซย” (Malaysian Society of Traumatology and Emergency Medicine, MASTEM) ไดเชญใหสมาคมเวชศาสตรฉกเฉนแหงประเทศไทยสงทมไปรวมแขงขนการกชพในสาธารณภย (Major Incident Response Exercise) กบประเทศตางๆ สมาคมเวชศาสตรฉกเฉนแหงประเทศไทย จงไดสงทม MERT (Medical Emergency Response Team หรอชดปฏบตการฉกเฉนระดบตตยภมทางการแพทย ทสมาคมฯ ไดรวมกบกรมการแพทยฯ ไดจดท าหลกสตรและฝกอบรมอาสาสมครแพทย พยาบาล เวชกรฉกเฉน เภสชกร แมบาน ชางกล/ไฟฟา/สอสาร หลายๆ สาขาอาชพมาท างานรวมกน เปนชดอาสาสมครออกไปชวยผประสบภยพบตเมอไดรบค ารองขอ สามารถพงตนเองไดโดยไมไปเปนภาระแกผอนในทองถนทประสบภย ตงแตป พ.ศ.2550) เขารวมแขงขน ปรากฎวา ทมไทยไดรบรางวลชนะเลศ

ใน พ.ศ.2555 รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข (นายวทยา บรณศร) รวมกบปลดและรองปลดกระทรวงสาธารณสข รองอธบดกรมการแพทย (ในฐานะตวแทนอธบดทตดราชการอยตางประเทศ) ผวาราชการและสาธารณสขจงหวดปราจนบร ผแทนกองทพบก กองทพเรอ และหนวยปองกนและบรรเทาสาธารณภย กบผหลกผใหญจ านวนมาก ไดเขาเยยมชมการฝกซอมภาคสนามของทม MERT จากจงหวดตางๆ อาท อบลราชธาน สรนทร สระบร ชลบร พระนครศรอยธยา กรงเทพฯ ทบรเวณเขาอโต จงหวดปราจนบร และชนชมกบ

Page 7: เวชศาสตร์ฉุกเฉินก้าวไกลอย่างไร...ศ.สันต์  หัตถีรัตน์

7

ความส าเรจของการฝกซอมครงน และมการวางแผนการสรางทม MERT ใหครอบคลมเขตสาธารณสขตางๆ ทวประเทศ

ระหวางทประเทศไทยประสบมหาอทกภยใน พ.ศ.2554 สมาคมเวชศาสตรฉกเฉนฯ ไดรวมมอกบองคกรตางๆ รวมทงองคกรจากตางประเทศ เชน AMDA (Association of Medical Doctors of Asia) ซงมส านกงานใหญอยทญปน ในการออกไปชวยเหลอผประสบภย ปตอมา สมาคมเวชศาสตรฉกเฉนฯ ไดท า “ขอตกลง” กบ AMDA เพอเปนภาคเครอขายชวยผประสบภยในอนาคต

กาวตอไปส าหรบประเทศไทย

สมาคมเวชศาสตรฉกเฉนฯ แพทย พยาบาล และประชาชนทไดตระหนกถง “ความไมเอาไหน” (การดอยประสทธภาพและประสทธผล) ในการดแลผปวยฉกเฉน คงจะตองรวมแรงรวมใจกน ผลกดนใหรฐบาล สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต ผบรหารกระทรวงตางๆ ทเกยวของ ผบรหารโรงพยาบาลและสถานพยาบาลตางๆ เอาจรงเอาจงกบการพฒนาการแพทยฉกเฉนใหครบวงจร ตามเจตนารมณของ พ.ร.บ.การแพทยฉกเฉน พ.ศ.2551 ทจะท าใหผปวยฉกเฉนไดรบการคมครองสทธในการเขาถงระบบการแพทยฉกเฉนอยางทวถง เทาเทยม มคณภาพมาตรฐาน มประสทธภาพและทนตอเหตการณมากขน ใหจงได

เพราะนกจะใกลสนป พ.ศ.2555 แลว ผลลพธตางๆ ทก าหนดไวใน “แผนหลกการแพทยฉกเฉนแหงชาต ป 2553 – 2555” ทคณะรฐมนตรมมตอนมตเมอวนท 29 มถนายน พ.ศ.2553 ยงไมปรากฏผลส าเรจเปนสวนใหญ

สรป

เวชศาสตรฉกเฉนไดกาวไกลจาก “เวชศาสตรในสนามรบ” เมอ 200 กวาปกอน มาเปนเวชศาสตรส าหรบการปองกนและการบ าบดรกษาการเจบ/ปวยฉกเฉนในภาวะทวไปและภาวะภยพบต ซงรวมถงภยสงครามและการจลาจลดวย

สมาคมเวชศาสตรฉกเฉนแหงประเทศไทย ซงกอตงอยางเปนทางการในป พ.ศ.2544 จากการรวมแรงรวมใจกนของแพทยและพยาบาลจ านวนหนง ซงตระหนกถงความไรประสทธภาพในการรกษาพยาบาลผปวยฉกเฉนในโรงพยาบาลทกแหงในประเทศไทย ไดผลกดนจนเกดความตระหนกถงการดแลภาวะเจบ/ปวยฉกเฉนแบบครบวงจร และเกดองคความรแหงเวชศาสตรฉกเฉนขนในประเทศไทย ดวยการกอใหเกด “แพทยฉกเฉน” “พยาบาลฉกเฉน” “เวชกรฉกเฉน” และระบบตางๆ ทจะท าใหเวชศาสตรฉกเฉนเปนเวชศาสตรฉกเฉนทครบวงจร ส าหรบการเจบ/ปวยฉกเฉนทกประเภทและในทกสถานการณ รวมทงการสรางเครอขายทงภายในและภายนอกประเทศ เพอรวมกนพฒนาเวชศาสตรฉกเฉนใหกาวไกลตอไป